Οικογένεια, απασχόληση και υπηρεσίες

Transcript

1 Οικογένεια, απασχόληση και υπηρεσίες Η πρόκληση της συμφιλίωσης για την τοπική διοίκηση Τελική ηµοσίευση για το έργο Briefcase Έκδοση: Lorenza Maluccelli Giuliana Bertagnoni Hugo Swinnen Sandra ter Woerds Φεβρουάριος 2008 Το έγγραφο αυτό έχει παραχθεί µε την οικονοµική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Κοινότητας που αφορά σε µια κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών ( ). Τα περιεχόµενα του εγγράφου αυτού αποτελούν αποκλειστική ευθύνη της κοινοπραξίας του έργου Briefcase και σε καµία περίπτωση δεν θεωρούνται ως θέση ή γνώµη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2 «Ο ρόλος των σχολείων και των εκπαιδευτικών Υπηρεσιών για τα παιδιά και τους νέους σε τοπικούς φορείς, στοχεύοντας στη συµφιλίωση στον εργασιακό χώρο αλλά και στη καθηµερινότητα προωθώντας την ισότητα των δύο φύλων στην τοπική ανάπτυξη. Πιο συγκεκριµένα, σε ότι αφορά τη δυναµική των γυναικών στο χώρο της εργασίας». (Ακρώνυµο του Έργου Briefcase ). Το έργο υποστηρίζεται από το πρόγραµµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορά σε µια κοινοτική στρατηγική-πλαίσιο για την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών ( ). Η κοινοπραξία του έργου Briefcase (αριθµός συµβολαίου VS/2006/0433 και τροπολογίας VS/2007/0447), απαρτίζεται από: το ήµο Μπολόνιας (Ιταλία), την Ένωση Millennia (Ιταλία), το ήµο Craiova (Ρουµανία), τη ηµοτική Επιχείρηση Ανάπτυξης ήµου Αµαρουσίου (Ελλάδα), το ήµο Plovdiv (Βουλγαρία), το ήµο Ντίσελντορφ (Γερµανία), το ήµο Chemnitz (Γερµανία), το Ινστιτούτο Verwey-Jonker, Utrecht (Ολλανδία),και το δίκτυο Eurocities (Βέλγιο)

3 Πίνακας Περιεχομένων Πρόλογος 7 Paola Bosi Εισαγωγή 13 Giuliana Bertagnoni και Lorenza Maluccelli Μέρος Ι Όμορες πόλεις: οι τοπικές υπηρεσίες βοηθούν στην εναρμόνιση της εργασίας και της οικογενειακής ζωής 20 Laura Fantone και Lorenza Maluccelli Κεφάλαιο 1: Οι πόλεις και η σημασία του Ευρωπαϊκού Διαλόγου Γνώμες Δημάρχων και Διοικητικών Στελεχών Πολιτικές Εναρμόνισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση 25 Κεφάλαιο 2: Τοπική Αυτοδιοίκηση Μέτρα Εναρμόνισης Η εμπλοκή της Κοινωνίας των Πολιτών Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα και των επιχειρήσεων Γνώμες των Διοικητικών Στελεχών και των Μετόχων 47 1

4 Κεφάλαιο 3: Η τοπική επίδραση των Ευρωπαϊκών πολιτικών εναρμόνισης Διαφορετικές απόψεις για την τοπική επίδραση των ευρωπαϊκών 52 προγραμμάτων εναρμόνισης 2. Το πρόγραμμα Briefcase: σχόλια, γνώμες και ιδέες για μελλοντική ανάπτυξη 55 Μέρος ΙΙ Στρατηγικές εξισορρόπησης εργασίας και οικογενειακής ζωής και ο ρόλος των δύο φύλων: συγκριτική μελέτη ανάμεσα σε έξι ευρωπαϊκές πόλεις 59 Giuliana Bertagnoni και Lorenza Maluccelli. Κεφάλαιο 1.Εισαγωγή 61 Κεφάλαιο 2. Ερευνητικό πλαίσιο, συμμετέχοντες και μεθοδολογία της έρευνας Ανιχνεύοντας το υπόβαθρο των πόλεων Έννοιες, δείκτες και ερευνητικά εργαλεία Το δείγμα και η διαχείριση του ερωτηματολογίου Το κοινωνικό προφίλ των ερωτηθέντων 74 Κεφάλαιο 3. Οι ανάγκες και οι στρατηγικές των μητέρων και των πατέρων Μοντέλα απασχόλησης και πρόνοιας Η κατανομή του χρόνου ανάμεσα στην έμμισθη και άμισθη εργασία Δουλειά στο σπίτι και φροντίδα των παιδιών: ποιος αναλαμβάνει αυτόν τον ρόλο; Ανεπίσημη βοήθεια και οι ιδιωτικές υπηρεσίες 83 Κεφάλαιο 4. Μονοπάτια σταδιοδρομίας του δύο φύλων 86 2

5 1. Η γονική ιδιότητα και η απασχόληση Εργαλεία εναρμόνισης: γονική άδεια Ευέλικτα ωράρια και οργάνωση της εργασίας, φιλική προς την οικογένεια 93 Κεφάλαιο 5. Ο ρόλος των υπηρεσιών παιδικής μέριμνας Υπηρεσίες παιδικής μέριμνας και οικογενειακές ευθύνες Η παροχή υπηρεσιών στις πόλεις Εργαλεία εναρμόνισης και στρατηγικές 105 Κεφάλαιο 6. Συμπεράσματα 108 ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ Επιδόσεις κατά το παρελθόν και δυνατότητες για το μέλλον: καλές πρακτικές και πιλοτικές δράσεις έξι ευρωπαϊκών πόλεων. 113 Hugo Swinnen και Sandra ter Woerds. Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή 115 Κεφάλαιο 2. Μαρούσι Περιγραφή της πόλης του Αμαρουσίου Οι παιδικοί σταθμοί του Αμαρουσίου Τηλεργασία στα ελληνικά πανεπιστήμια Το Ερευνητικό Κέντρο για Θέματα Ισότητας ΚΕΘΙ 125 Κεφάλαιο 3. Μπολόνια 129 3

6 1. Περιγραφή της πόλης της Μπολόνια Κουπόνια Futura «Πλήρες Ωράριο στην Οικογένεια» Γυναίκα I.Q- Επιχειρήσεις και η ποιότητα της γυναικείας απασχόλησης Πιλοτική δράση: Υπηρεσία φύλαξης παιδιών 139 Κεφάλαιο 4. Σέμνιτς Περιγραφή της πόλης του Σέμνιτς MUT: Τα κορίτσια στον τομέα του περιβάλλοντος και της τεχνολογίας «Παιδί & Σια» Η ημέρα των κοριτσιών Πιλοτική Δράση: Ευαισθητοποίηση της νεολαίας 153 Κεφάλαιο 5. Κραϊόβα Περιγραφή της πόλης της Κραϊόβα Διασφάλιση ίσων ευκαιριών στο εργασιακό χώρο Αγόρια και κορίτσια - Όλοι διαφορετικοί, όλοι ίσοι. Εκπαίδευση για την ισότητα Επαγγελματική κατάρτιση των γονέων με μητρική ή γονική άδεια, που επιλέγουν να επιστρέψουν στην εργασία τους 164 Κεφάλαιο 6. Ντύσελντορφ Μια περιγραφή της πόλης του Ντύσελντορφ «Μetro Sternchen»: ένα Κέντρο Φροντίδας Παιδιών Κατάρτιση και εκπαίδευση για τις γυναίκες σε μητρική άδεια: τηλεπικοινωνίες και ηλεκτρονική εκπαίδευση 175 4

7 4. Πιλοτική Δράση: Η φροντίδα των παιδιών με την υποστήριξη της επιχείρησης στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις 179 Κεφάλαιο 7. Πλόβντιφ Μια περιγραφή της πόλης του Πλόβντιφ Κουζίνες για βρέφη Κοινωνικοί βοηθοί στο σπίτι για γονείς παιδιών με ειδικές ανάγκες Πρόγραμμα μελέτης σε τοπικό πλαίσιο, ομάδες αυτόνομης μελέτης 190 Κεφάλαιο 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ 192 Παράρτημα: Πίνακες 2 ο Μέρος 205 Ευχαριστίες 217 5

8 6

9 Πρόλογος Paola Bosi Η ισότητα των δύο φύλων στις Ευρωπαϊκές πολιτικές. Το 2007, η Ευρωπαϊκή Ένωση, που έχει διευρυνθεί τώρα σε 27 κράτη μέλη, γιόρτασε και την 50ή επέτειο της πολιτικής της για την ισότητα των δύο φύλων και το ευρωπαϊκό έτος ίσων ευκαιριών για όλους. Η πολιτική ισότητας των δύο φύλων είναι στο κέντρο των βασικών στόχων που η Ένωση ακολουθεί σε έναν διεθνοποιημένο κόσμο: αύξηση και ανταγωνιστικότητα, πλήρης απασχόληση, δημογραφική αλλαγή, κοινωνικός συνυπολογισμός και συνοχή. Ένα ειδικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των ευρωπαϊκών πολιτικών σε σχέση με το φύλο παραμένει η διπλή προσέγγιση: η διαφοροποίηση μεταξύ της ισότητας των δύο φύλων και των κυρίαρχων τάσεών στις πολιτικές που έχουν ασκηθεί για 10 έτη. Εκτός από την εφαρμογή των οριζόντιων προτεραιοτήτων που στοχεύουν στην ενσωμάτωση των στόχων ισότητας των δύο φύλων σε όλες τις πολιτικές περιοχές και τα προγράμματα δράσης και στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων από την άποψη των διαφορών φύλου, η υιοθέτηση της κυρίαρχης πολιτικής προσέγγισης συνεπάγεται επίσης κάθετες προτεραιότητες. Αυτές αποτελούνται από τις θετικές ενέργειες που επιτρέπουν στις γυναίκες να υπερνικήσουν τα εμπόδια σχετικά με την πρόσβασή τους στα στοιχεία συμπεριφοράς και τις υπηρεσίες και σχετικά με τη χρήση τους. Το 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε έναν Κατευθυντήριο Χάρτη για την ισότητα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών για την περίοδο του , ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ισότητα των δύο φύλων. Αυτές οι δύο βασικές πρωτοβουλίες πιστοποιούν στη δέσμευση της Ένωσης για την εξόντωση των διαφορών των δύο φύλων, και μέσα στον κοινό κόσμο των αξιών υπό κατασκευή και των πραγματικών προγραμμάτων ανάπτυξης. Με την υιοθέτηση του Χάρτη για την ισότητα μεταξύ των ανδρών και των γυναικών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθόρισε τις προτεραιότητές της και το πλαίσιο ενέργειάς της για την προώθηση της ισότητας στην περίοδο μέχρι 2010, Κατά συνέπεια, συνέχισε με στόχο της τα αντικείμενα ισότητας των φύλων και με την διαβεβαίωση ότι αυτοί οι στόχοι ενσωματώνονται στις κοινοτικές πολιτικές. Ο Χάρτης περιγράφει έξι τομείς προτεραιότητας για την ενέργεια της ΕΕ στην ισότητα των δύο φύλων στην περίοδο του , πάλι σύμφωνα με μια διπλή προσέγγιση: 7

10 Ισότιμη οικονομική ανεξαρτησία για τους άνδρες και τις γυναίκες Συμφιλίωση της ιδιωτικής και επαγγελματικής ζωής Iση αντιπροσώπευση στη λήψη αποφάσεων Eξάλειψη όλων των μορφών της βασισμένης στο φύλο βίας Αποβολή των φυλετικών στερεοτύπων Προώθηση της ισότητας των δύο φύλων στις εξωτερικές και αναπτυξιακές πολιτικές. Ένας άλλος λόγος για αυτούς τους στόχους είναι ότι, παρά την πρόοδο που σημειώνεται από τις γυναίκες σε όλη την Ευρώπη, οι ανισότητες εμμένουν ακόμα και μπορούν να επιδεινωθούν ως αποτέλεσμα των παγκόσμιων γεγονότων που έχουν επιπτώσεις στις εθνικές και τοπικές οικονομίες. Οι προτεραιότητες που επιβάλλονται από τις αγορές και τα αγαθά στους ανθρώπους ασκούν αρνητική επίδραση στο πιο αδύνατο μέρος του πληθυσμού, ειδικότερα στις γυναίκες, οι οποίες προσπαθούν ακόμα να ισορροπήσουν τις ευθύνες εργασίας και οικογενειών ως αποτέλεσμα της ανεπαρκούς προσοχής που μοιράζεται μεταξύ των μητέρων και των πατέρων και της ευελιξίας σχετικά με τις ώρες απασχόλησης, μιας έλλειψης των υπηρεσιών φροντίδας, και της εμμονής σε στερεότυπα σε σχέση με το φύλο. Εντούτοις, η Ευρώπη δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να σπαταλήσει το ανθρώπινο δυναμικό, που είναι αναπόφευκτο στην αύξησή του, και γίνεται μια "γηραιά ήπειρος" λόγω της αιχμηρής πτώσης στα ποσοστά γέννησης, η οποία εμποδίζει την καινοτομία σε αντιδιαστολή με τα νεώτερα και δυναμικότερα πλαίσια. Το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την ισότητα των δύο φύλων είναι η επιβεβαίωση της δέσμευσης των κρατών μελών για την εφαρμογή των πολιτικών που στοχεύουν στην προώθηση της απασχόλησης των γυναικών και την εγγύηση μιας καλύτερης ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για την ισότητα των δύο φύλων, που καθιερώθηκε το 2006, στοχεύει στην παροχή της τεχνικής υποστήριξης για τη διαμόρφωση των πολιτικών ισότητας των δύο φύλων. Συγχρόνως, η Επιτροπή προώθησε επίσημες διαβουλεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για την πιθανή ώθηση της κοινοτικής ενέργειας σχετικά με τη συμφιλίωση της επαγγελματικής, ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής. Αυτός ο συμβιβασμός επρόκειτο να περιλάβει την προώθηση των εύκαμπτων ρυθμίσεων εργασίας, την ανάπτυξη των υπηρεσιών παιδικής μέριμνας και την αναθεώρηση της υπάρχουσας νομοθεσίας για τη μητρότητα και τη γονική άδεια. 8

11 Προώθηση μιας ισορροπίας εργασίας-ζωής: οι πολιτικές "συμβιβασμού" Μια από τις απαραίτητες προϋποθέσεις για μια αύξηση της γυναικείας απασχόλησης, και στους ποσοτικούς και ποιοτικούς όρους, είναι η τακτοποίηση της σύγκρουσης μεταξύ των ευθυνών εργασίας και οικογενειών. Οι μελέτες, ακόμα και οι πιο πρόσφατες, αποκαλύπτουν ότι σε σχεδόν όλες τις χώρες οι γυναίκες αντέχουν Το βάρος της οικιακής εργασίας. Αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο για τη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, από την άποψη της πρόσβασης, της συνοχής και της ποιότητας. Οι πολιτικές που στοχεύουν στην εξισορρόπηση των ευθυνών εργασίας και οικογένειας μπορούν να συμβάλουν στη δημιουργία μιας δίκαιης οικονομίας που επικεντρώνεται στους ανθρώπους και είναι αφοσιωμένη στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και των δύο φύλων. Ο συμβιβασμός δεν είναι καθόλου μια απλή πολιτική, ακριβώς επειδή η σύγκρουση μεταξύ της οικογένειας και της εργασίας είναι το αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που έχουν επιπτώσεις σχεδόν σε όλα τα επίπεδα της οργάνωσης της κοινωνικής και παραγωγικής ζωής: αστικός χώρος και χρόνος, κινητικότητα και μεταφορά, ευελιξία εργασιών των ανθρώπων πρόγραμμα και, ποσότητα και ποιότητα των υπηρεσιών, και του τμήματος των στοιχειωδών εργασιών φροντίδας μέσα στην οικογένεια. Ο πρώτος στόχος που η Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθεί είναι μια αύξηση στις διευκολύνσεις παιδικής μέριμνας που στοχεύουν στα εξαρτώμενα παιδιά, αλλά και στα μεγαλύτερα ή με ειδικές ανάγκες άτομα. Μέχρι το 2010, τα κράτη μέλη πρέπει να παρέχουν την παιδική μέριμνα τουλάχιστον στο 33% των παιδιών νεώτερων από 3 ετών και στο 90% των παιδιών ηλικίας μεταξύ 3 και της υποχρεωτικής σχολικής ηλικίας. Οι υπηρεσίες πρέπει να είναι προσιτές και εύκαμπτες, και πρέπει να βρεθούν οι τρόποι για να αξιολογήσουν επαρκώς τα προσόντα του προσωπικού. Συγχρόνως, είναι απαραίτητο να υποστηριχθεί η πατρότητα, να ενθαρρύνει τους άνδρες για να συμβάλούν στις οικογενειακές ευθύνες επίσης. Θα μπορούσαν να υποκινηθούν, παραδείγματος χάριν, για να ασκήσουν το δικαίωμά τους να λάβουν τη γονική άδεια, η οποία στην Ευρώπη λαμβάνεται μόνο από 7.4% των ανδρών κατά μέσον όρο. Αυτό συνδέεται επίσης με το γεγονός ότι οι εργοδότες είναι συνηθισμένοι, στη χορήγηση της άδειας στις γυναίκες, αλλά γίνονται απρόθυμοι όταν πρόκειται να χορηγήσουν τις ίδιες ευκαιρίες στους πατέρες. 9

12 Το πρόγραμμα Briefcase Μέσα στο προαναφερθέν Ευρωπαϊκό πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές πολιτικές, αρχίσαμε ένα πρόγραμμα αποκαλούμενο Φέρνοντας συμφιλίωση στην απασχόληση και την οικογένεια μέσω των υπηρεσιών φροντίδας, εν συντομία Χαρτοφύλακας, τα αποτελέσματα του οποίου περιγράφονται σε αυτήν την ενότητα. Με την ιδιότητά μας ως υπεύθυνους προγράμματος, είμαστε πεπεισμένοι για την ανάγκη να αποκτηθεί η επίγνωση στο σύνολο περιορισμών και ευκαιριών που εμποδίζουν ή υποστηρίζουν τις οικογένειες και την πατρότητα. Αμέσως αποφασίσαμε ότι το πρόγραμμά μας για το συμβιβασμό πρέπει να εστιάσει στα προβλήματα της παροχής παιδικής μέριμνας για το ηλικιακό γκρουπ παιδιών ετών 0-14, που αρχίζει από διάφορες εκτιμήσεις που κρίναμε εξαιρετικά σημαντικές. Οι λόγοι πίσω από την αιχμηρή πτώση στα ποσοστά γονιμότητας συνδέονται γενικά με τις οικονομικές αβεβαιότητες και τη σύγκρουση μεταξύ της επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αλυσοδεθούν σε έναν φαύλο κύκλο που είναι πολύ δύσκολο να σπαστεί: θα έπρεπε να σταματήσουν την εργασία και να είναι φτωχότερες, ή θα έπρεπε να απαρνηθούν τη μητρότητα για να είναι σε θέση να εργαστούν; Ακόμα, η παιδική μέριμνα δεν είναι η μόνη στοιχειώδης εργασία που οι γυναίκες εκτελούν ως τμήμα των οικιακών καθηκόντων τους. Οι ευθύνες τους κυμαίνονται από την προσοχή για τους ηλικιωμένους ή τους εξαρτώμενους ενηλίκους ώστε να εξασφαλιστεί ότι όλα τα μέλη της οικογένειας μπορούν να ζουν μια κανονική, υγιή, χωρίς προβλήματα ζωή. Κατά συνέπεια, το ζήτημα του συμβιβασμού έχει επιπτώσεις στη ζωή των γυναικών συνολικά. Αυτό είναι ένα κρίσιμο σημείο που οι κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένων των τοπικών, πρέπει να λάβουν υπόψη όταν λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την ανάπτυξη μιας περιοχής και την αύξηση της κοινωνικής συνοχής. Η έρευνά μας σχετικά με το ευρωπαϊκό πλαίσιο διεξήχθη μέσω Eurocities (το δίκτυο μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων που συγκεντρώνει τις τοπικές κυβερνήσεις περισσότερων από 100 πόλεων σε ολόκληρη την Ευρώπη). Αυτό επέτρεψε στο δήμο της Μπολόνια να ενισχύσει μια διαδικασία διεθνικής ανταλλαγής, η οποία είναι πολύ χρήσιμη όταν συζητούν όλοι οι δήμοι της ΕΕ την ίδια πολιτική. Η προηγούμενη εμπειρία μας διδάσκει ότι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα παρέχει την ευκαιρία να αναλυθούν οι κοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού και οι απαντήσεις των υπηρεσιών μέσω μιας αμερόληπτης προσέγγισης που ενισχύει την ανταλλαγή των ορθών πρακτικών και τη συνεργασία μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων. Είναι κοινή επιχείρηση που συνεχίζεται μερικές φορές ακόμα και μετά από το τέλος του προγράμματος και οδηγεί στις βελτιωμένες υπηρεσίες και μια αυξανόμενη 10

13 συνειδητοποίηση των πλαισίων πόλεων. Ο χαρτοφύλακας είναι ένα παράδειγμα αυτού του είδους προγράμματος. Οι πόλεις προγράμματος είναι: Μαρούσι (Ελλάδα), Μπολόνια (Ιταλία), Σέμνιτς (Γερμανία), Κραϊόβα(Ρουμανία), Ντύσελντορφ(Γερμανία) και Πλόβντιφ (Βουλγαρία). Δύο τεχνικοί συνεργάτες, ο Σύνδεσμος Millennia που εδρεύει στην Μπολόνια (Ιταλία) και το ίδρυμα Verwey-Jonker που εδρεύει στην Ουτρέχτη (Κάτω Χώρες) επιφορτίστηκαν με το διεθνικό επιστημονικό συντονισμό και τις δραστηριότητες αξιολόγησης. Τα πλαίσια ήταν διαφορετικά από την άποψη της ιστορίας και των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων των πληθυσμών, αλλά παρά αυτές τις διαφορές, πολλά κοινά προβλήματα που συνδέθηκαν με το συμβιβασμό προσδιορίστηκαν. Παραδείγματος χάριν, ενώ μερικές πρωτοβουλίες στην Μπολόνια ήταν παρόμοιες με εκείνους στο Ντύσελντορφ (επιτόπια φύλαξη), κάποιες άλλες εμπειρίες στη Μπολόνια θα μπορούσαν να συσχετιστούν καλύτερα με Εκείνες στο Σέμνιτς, παραδείγματος χάριν η γήρανση του πληθυσμού και οι πολιτικές σχετικά με τις υπηρεσίες. Τα πολυάριθμα παραδείγματα όπως αυτό μπορούν να βρεθούν σε κάθε τμήμα αυτής της ενότητας. Όπως αναφέρεται από μερικούς σχεδιαστές πολιτικής που εξέτασαν τα ζητήματα συμβιβασμού σε τοπικό επίπεδο, σε μερικές πόλεις αυτό δεν ήταν το πρώτο πρόγραμμα για αυτό το θέμα, ούτε θα είναι το τελευταίο. Υπάρχει μια μεγάλη ανάγκη να βελτιωθεί η πληροφόρηση για τη σημασία της συμφιλίωσης της παραγωγικής και αναπαραγωγικής οικονομίας μεταξύ των σχεδιαστών πολιτικής, αλλά και μεταξύ των πολιτών και των δύο φύλων. Μπορούμε και πρέπει να αναγνωρίσουμε την τεράστια αξία της απλήρωτης εργασίας των γυναικών. Μπορούμε και πρέπει να μετασχηματίσουμε τα σε σχέση με το φύλο μειονεκτήματα σε πολύτιμα στοιχεία συμπεριφοράς για τη ζωή των ατόμων και για την κοινότητα συνολικά. 11

14 12

15 Εισαγωγή Giuliana Bertagnoni και Lorenza Maluccelli Το Πρόγραμμα Briefcase γεννήθηκε από την προθυμίας του δήμου της Μπολόνια να αξιολογήσει τις πολιτικές του και να οργανώσει διεθνικές διαβουλεύσεις στο ζήτημα που εμποδίζει τη συμμετοχή των γυναικών στην τοπική ανάπτυξη πιο πολύ από όλα: τον συμβιβασμό μεταξύ επαγγελματικής, προσωπικής, και οικογενειακής ζωής. Στην Ευρώπη, αυτό το ζήτημα ήταν κεντρικής σπουδαιότητας για δύο δεκαετίες. Με την εμφάνιση των κοσμοϊστορικών κοινωνικών αλλαγών (όπως η αυξανόμενη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας η γήρανση του πληθυσμού και οι δομικές αλλαγές που έχουν επιπτώσεις στις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών και μέσα στις οικογένειες), ο προσδιορισμός των νέων εργαλείων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να ισορροπήσουν και να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των ανδρών και των γυναικών στις προσωπικές ζωές τους έχει γίνει μια προϋπόθεση για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη πολλών περιοχών και χωρών. Στην ημερήσια διάταξη της Λισσαβόνας (2000), η Ευρωπαϊκή Ένωση καθόρισε τέσσερις βασικές στρατηγικές για να προσεγγίσει το πρόβλημα του συμβιβασμού [1 ] συνολικά: την εισαγωγή της νομοθεσίας για να θεσπίσει την γονική άδεια, την παροχή των υπηρεσιών παιδικής μέριμνας και των υπηρεσιών φροντίδας γενικά (για τους ηλικιωμένους, άρρωστους, με ιδικές ανάγκες, κ.λπ.) μια φιλική προς την οικογένεια οργάνωση εργασίας που σέβεται τις ιδιωτικές και οικογενειακές ανάγκες και το τμήμα της οικιακής εργασίας και της απλήρωτης εργασίας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. Η σύνοδος κορυφής της Βαρκελώνης (2002) επιβεβαίωσε την ανάγκη να απευθυνθούν τα εμπόδια στη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, εστιάζοντας στην απαίτηση για τις υπηρεσίες παιδικής μέριμνας. Οι γνωστοί καθοριστικοί παράγοντες της θηλυκής συμμετοχής είναι η ηλικία και ο αριθμός παιδιών, η οικογενειακή κατάσταση, και το εκπαιδευτικό επίπεδο. Επιπλέον, όπως πολλές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει[2 ], οι πολιτικές που υποστηρίζουν την οικογένεια και οι επαγγελματικές ρυθμίσεις διαδραματίζουν έναν σημαντικό ρόλο όσον αφορά τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής. Λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα να ενταχθεί το δίκτυο Eurocities σε αυτό το πρόγραμμα για τη συμφιλίωση, εκείνοι που επιφορτίζονται με το γράψιμο, τον προγραμματισμό και το συντονισμό της διεθνούς έρευνας, σκέφτηκαν ότι θα ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρον να συγκρίνουν 13

16 τα διαφορετικά τοπικά πλαίσια μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο. Μέχρι τώρα, οι συγκριτικές μελέτες σχεδόν εξ ολοκλήρου έχουν πραγματοποιηθεί σε εθνικό επίπεδο, αν και πολλοί συντάκτες τονίζουν[3 ] ότι οι διαφορές μέσα στο ίδιο εθνικό πλαίσιο πολύ συχνά ξεπερνούν αριθμητικώς τις διαφορές μεταξύ των διαφορετικών χωρών. Αυτό ισχύει επίσης στις υπηρεσίες, επειδή ο τοπικός πολιτισμός και άλλες ιδιαιτερότητες επηρεάζουν την προσφορά και τη ζήτηση αυτών των υπηρεσιών, και η δύναμη να εφαρμοστούν οι πολιτικές βρίσκεται στις τοπικές αρχές. Από την αρχή, ως υπεύθυνο προγράμματος, το Συμβούλιο πόλεων της Μπολόνια έχει ενδιαφερθεί έντονα για αυτές τις εκτιμήσεις, επειδή το τοπικό μοντέλο ανάπτυξης τις Αιμιλίας- Ρωμανίας, αντιπροσωπεύοντας μια χαρακτηριστική διαδικασία εκσυγχρονισμού, διαφέρει πολύ από άλλου ιταλικού σεναρίου. Οι γυναίκες έχουν διαδραματίσει έναν ουσιαστικό ρόλο στην παραγωγή αυτού του μοντέλου. Είναι μια ιστορία που άρχισε πολλά χρόνια πριν, όταν απόκτησαν πρόσβαση οι γυναίκες στη δημόσια ζωή μετά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ο οποίος στην Ιταλία συνέπεσε με το δικαίωμά τους να ψηφίζουν. Το μοντέλο είναι βασισμένο στο γεγονός ότι οι ικανότητες φροντίδας, οι εκπαιδευτικές και ενθαρρυντικές ικανότητες, που πραγματοποιήθηκαν παραδοσιακά από τις γυναίκες στην ιδιωτική σφαίρα, μετατράπηκαν σε κυβερνητικές δραστηριότητες σύμφωνα με το μοντέλο "συμμετέχουσας δημοκρατίας" που ρίζωνε σε μερικές περιοχές της μεταπολεμικής Ευρώπης. Στην Μπολόνια, οι τοπικές υπηρεσίες προώθησαν ένα σύστημα "καλής διακυβέρνησης", βασισμένο στην ικανότητα να δοθούν αντικειμενικές απαντήσεις στις κοινωνικές ανάγκες της τοπικής κοινότητας μέσω ενός δικτύου πολιτικών οργανισμών, συνδικάτων και ενώσεων που άρχισε να διαδίδεται στην περιοχή[4 ], επίσης ως αποτέλεσμα της συμμετοχής των γυναικών. Ένας από τους καρπούς αυτής της εργασίας, - αν και έφθασε στην αιχμή της σε άλλες πόλεις στην περιοχή (ειδικά στο Reggio Emilia) -, είναι μέριμνα. Στη δεκαετία του '50, οι υπηρεσίες παιδικής μέριμνας που προσφέρθηκαν στα παιδιά του "mondine" κατά τη διάρκεια των ατελείωτων εργάσιμων ημερών τους στα χωράφια, χρηματοδοτήθηκαν με τα κρατικά χρήματα, ακόμα κι αν ρυθμίστηκαν από τις γυναίκες τις ίδιες. Αντιμέτωπο με οργανωτικά και οικονομικά προβλήματα, το σωματείο των γεωργικών εργαζομένων, που υποστηρίχτηκε από ολόκληρο τον αγροτικό πληθυσμό, άρχισε να αναγκάζει τους εργοδότες να χρηματοδοτήσουν τις υπηρεσίες παιδικής μέριμνας. Πέτυχε στο να τους 14

17 κάνει να υπογράψουν συμφωνίες που χορήγησαν τις συγκεκριμένες μετοχές ανά εκτάριο και οργάνωσαν κάποιο σύστημα παιδικής "επιχείρησης μέριμνας ". Αλλά παρά το θεμελιώδη ρόλο που διαδραματίζεται από τις γυναίκες στο μοντέλο ανάπτυξης της Αιμιλίας-Ρωμανίας της ανάπτυξης, η θηλυκή συμμετοχή στις πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις δεν ήταν ποτέ ορατή, όπως καταδείχτηκε ξεκάθαρα, μεταξύ των άλλων, από την πρώτη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την ισότητα των δύο φύλων στην περιοχή Αιμιλία-Ρωμανίας [5 ]. Στην πραγματικότητα, στο οικονομικό μοντέλο χαρακτηριστικό της Αιμιλία-Ρωμανίας, βασισμένο στις οικογενειακές επιχειρήσεις, οι γυναίκες δεν λαμβάνουν οποιαδήποτε επίσημη αναγνώριση, δεδομένου ότι η επιχειρησιακή ιδιοκτησία είναι πάντα αρσενική (ή δίνεται από τους πατέρες στους γιους), ακόμη και σε κυρίως γυναικείους τομείς [6 ] όπως η κατασκευή του ιματισμού. Με δεδομένη τη συλλογική συνειδητοποίηση της συμβολής των γυναικών στις εθνικές οικονομίες, ένα μεγάλο χάσμα υπάρχει ακόμα μεταξύ της αναγνώρισης της συμβολής τους και τις αξίας της, όπως μερικές μελέτες [7 ] έχουν εμφανίσει, η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό αποδόθηκε παραδοσιακά στην ανάγκη της αύξησης του οικογενειακού εισοδήματος. Σήμερα, αυτή η στρατηγική επιλογή για την επιβίωση της οικογένειας μερικές φορές ακόμα υπάγεται στο ρόλο τους ως προμηθευτές της απλήρωτης εργασίας, η οποία στους περισσότερους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς επωμίζεται σχεδόν αποκλειστικά από τις γυναίκες. Η πρόσφατη έρευνα για τους πατέρες στη Ευρώπη [8 ] δείχνει ότι πολλοί πατέρες αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν τρόποι να οδηγηθούν σε μία δικαιότερη κατανομή της απλήρωτης εργασίας μεταξύ των φύλων. Τα παραδείγματα αυτού είναι διακανονισμοί σχετικά με τις ώρες απασχόλησης, νόμοι σχετικά με το δικαίωμα να εργαστούν στις μερικής απασχόλησης θέσεις, καλά σχέδια άδειας (με ιδιαίτερη προσοχή που δίνεται στην υποκίνηση των ανδρών για να λάβουν τη γονική άδεια), και η διάταξη κάλυψης της παιδικής μέριμνας. Εντούτοις, η έμφαση που δίνεται στην πληρωμένη εργασία γενικά σημαίνει ότι οι εργασίες μέριμνας έρχονται δεύτερες. Ο μεμονωμένος πατέρας που θέλει να βάλει την φροντίδα των παιδιών του πρώτη υπονομεύεται από τους εργοδότες και την κυβέρνηση που τονίζουν την αρχή πρώτα η δουλειά. Εφ' όσον δεν αντιμετωπίζονται η εργασία και η φροντίδα ως εξίσου σημαντικές στην κοινωνία, τα άτομα θα έχουν λιγότερο την τάση ή έναυσμα για να αναλάβουν τις στοιχειώδεις εργασίες φροντίδας. Σήμερα, αυτές οι τρεις περιοχές (υπηρεσίες, απασχόληση, και οικογένεια) στις οποίες η τοπική σε σχέση με το φύλο ιστορία είναι βασισμένη αποτελούν τους θεματικούς στυλοβάτες των πολιτικών συμβιβασμού. Το διαλογικό παράθυρο μεταξύ των δήμων που προωθήθηκε από το πρόγραμμα Briefcase εστίασε στην ανταλλαγή των πολιτιστικών μοντέλων 15

18 και των τοπικών πολιτικών ανάπτυξης που συμβάλλουν στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε ως τμήμα του προγράμματος περιέλαβε όλες τις πόλεις συνεργάτες σε μια διαδικασία που στόχευσε στην απόκτηση της επίγνωσης στα τοπικά πλαίσια. Αυτό επιτεύχθηκε με τη βοήθεια μιας συγκριτικής προσέγγισης που έδωσε έμφαση στις διαφορές τους (Οι πέντε πόλεις που συμμετείχαν στο πρόγραμμα εκτός από την Μπολόνια είναι το Ντύσελντορφ και το Σέμνιτς στη Γερμανία, η Κραϊόβα στη Ρουμανία, το Πλόβντιφ στη Βουλγαρία, και το Μαρούσι στην Ελλάδα). Η ανάλυση ακολούθησε δύο κατευθύνσεις που κρίναμε εξαιρετικά σημαντικές. Αφ' ενός, αυτό περιέλαβε την ανάλυση των πραγματικών αναγκών και των στρατηγικών συμβιβασμού των οικογενειών, στοχεύοντας στην ισότητα των δύο φύλων. Αφ' ετέρου, περιέλαβε τις πολιτικές των τοπικών κυβερνήσεων, των δηλώσεων προθέσεών τους καθώς επίσης και των διαδικασιών εφαρμογής τους βασισμένων στην ανταλλαγή των ορθών πρακτικών και, σε μερικές περιπτώσεις, ακόμη και τον καθορισμό μιας πιλοτικής ενέργειας. Αυτές οι επιλογές υποστηρίχθηκαν από διάφορα προηγούμενα διεθνικές μελέτες [9 ], στις οποίες δηλώθηκε ότι "η φωνή των τοπικών σχεδιαστών πολιτικής και των οικογενειών είναι πάντα απούσα από τη συγκριτική έρευνα για την κοινωνική προσοχή". Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η προστιθέμενη αξία της ευρωπαϊκής διάστασης βρίσκεται σε μια καλύτερη κατανόηση και περιγραφή των ερωτήσεων που αναλύονται λαμβάνοντας υπόψη τις ποικίλες πολιτικές παραδόσεις. Επιπλέον, έχει παραγάγει επίσης μια ανταλλαγή των ιδεών όσον αφορά την ανάπτυξη, την ικανότητα υποστήριξης, και τις στρατηγικές που υιοθετούνται στα διάφορα πλαίσια μεταξύ των διαφορετικών κοινωνικών δραστών, ειδικά γυναικών. Αυτή η ενότητα, που περιέχει τα αποτελέσματα 15 μηνών εργασίας, διαιρείται σε τρία τμήματα, ένα για κάθε θεματική περιοχή που αντιμετωπίζεται από την έρευνα. Στο πρώτο μέρος, οι σχεδιαστές πολιτικής από τις πόλεις συνεργάτες του προγράμματος, οι εμπειρογνώμονες από τις τοπικές κυβερνήσεις, και οι οργανώσεις από το μη κερδοσκοπικό τομέα των υπηρεσιών, απαντούν σε διάφορες ερωτήσεις που στοχεύουν στη διευκρίνιση πώς το πρόγραμμα Briefcase μπορεί να εφαρμοστεί σε ένα ευρύτερο κυβερνητικό πλαίσιο. Η προκύπτουσα εικόνα δείχνει ότι, αν και όλοι γνωρίζουν το πεδίο των πολιτικών συμβιβασμού, τα μέτρα που εγκρίνονται ποικίλλουν σημαντικά από μια πόλη στην άλλη, ανάλογα με το αν ο συμβιβασμός είναι μια καινοτομία ή ένα ζήτημα που οι δήμοι έχουν αντιμετωπίσει για πολύ. Κάθε δήμος αναγνώρισε την ανάγκη να διαιρέσει την εργασία σύμφωνα με δύο τομείς προτεραιότητας: υπηρεσίες παιδικής μέριμνας και ισότητα των δύο φύλων στην εργασία. Η ιδιαίτερη σημασία αποδόθηκε στην ποιότητα και τη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών, καθώς επίσης και στην παροχή ευρύτατου φάσματος 16

19 πρόσθετων υπηρεσιών παιδικής μέριμνας. Επιπλέον, οι αλλαγές στον κόσμο της εργασίας που προκαλούνται από την παγκοσμιοποίηση, που έχει αποβάλει τις εθνικές διαφορές, φαίνονται να επιβάλλουν την πρόκληση μιας βελτιωμένης παροχής υπηρεσιών παιδικής μέριμνας σε όλες τις πόλεις, ειδικότερα όσον αφορά μια αυξανόμενη ευελιξία. Οι πόλεις με έναν ορισμένο βαθμό εμπειρίας στις πολιτικές συμβιβασμού συμφωνούν σχετικά με την ανάγκη για μια αυξανόμενη συμμετοχή των ιδιωτικών και μη κερδοσκοπικών τομέων. Συμφωνούν επίσης σχετικά με την ανάγκη για μια αυξανόμενη συμμετοχή των επιχειρήσεων, οι οποίες σε μερικές πόλεις συμμετέχουν άμεσα στην οργάνωση και τη διαχείριση των υπηρεσιών παιδικής μέριμνας. Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο, οι δήμοι πρέπει επίσης να αποδεχθούν ένα άλλο ζήτημα που συνδέεται με την πολιτική συμβιβασμού: προώθηση της συνειδητοποίησης της ισότητας των δύο φύλων, ειδικά στον εργασιακό χώρο. Όλες οι πόλεις, παρά τις διαφορές τους, παραπονιούνται ότι οι ανάγκες των εργαζομένων μητέρων απασχολούν ελάχιστα ως σκέψη των πολιτισμό τους. Κατά συνέπεια, δεν είναι καμία σύμπτωση που οι κοινωνικοί φορείς (ενώσεις, δίκτυα, τοπικές ομάδες) λένε ότι είναι ικανοποιημένοι, τουλάχιστον οι περισσότεροι από αυτούς, με τις πολιτικές των αντίστοιχων δήμων τους, αλλά επιμένουν ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα σχετικά με την κατάρτιση και την επικοινωνία όσον αφορά την ισότητα των δύο φύλων. Στο δεύτερο μέρος αυτής της ενότητας, θα αναλύσουμε την αλληλογραφία μεταξύ των πολιτικών και των αναγκών ή/και των τοποθετήσεων των γονέων από τις πόλεις-συνεργάτες με τη βοήθεια μιας έρευνας, και θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια τα αποτελέσματα. Το εργαλείο που χρησιμοποιείται για να λάβει και να συλλέξει τις πληροφορίες κατά τη διάρκεια της έρευνας είναι ένα δομημένο και τυποποιημένο ερωτηματολόγιο που διαιρείται σε πέντε τμήματα: προσωπικά στοιχεία, οικογένεια, αλλαγές μετά από τον τοκετό, την εργασία, και τις υπηρεσίες παιδικής μέριμνας. Αποτελείται από 36 ερωτήσεις, που μεταφράζονται σε όλες τις γλώσσες των συμμετεχόντων χωρών. Δόθηκε σε ένα δείγμα 943 ερωτηθέντων με εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας μεταξύ 0 και 14 ετών, το ένα τρίτο των οποίων ήταν πατέρες και τα δύο τρίτα μητέρες. Όσον αφορά τις στρατηγικές που χρησιμοποιούνται από τους πατέρες και τις μητέρες για να συμφιλιώσουν τις ευθύνες, τις υποχρεώσεις, τις ώρες απασχόλησης, και τις διάφορες πτυχές που επηρεάζουν την οικογένεια και την επαγγελματική ζωή, η έρευνα αποκαλύπτει ότι το παραδοσιακό πρότυπο είναι το πιο κυρίαρχο. Ο βαθμός αυτής της παραδοσιαρχίας ποικίλλει στις διαφορετικές πόλεις, αν και μια αργή αλλά σταθερή αλλαγή της κατεύθυνσης φαίνεται. Φυσικά, οι άνδρες είναι πιθανότερο να εργαστούν ενώ οι γυναίκες αντέχουν ακόμα το βάρος της πληρωμένης και της απλήρωτης εργασίας. Αλλά είναι εμφανές ότι οι άνδρες 17

20 αναμειγνύονται περισσότερο σε οικογενειακές αρμοδιότητες, ειδικά στην παιδική μέριμνα. Επειδή η χρονική διανομή μεταξύ των δραστηριοτήτων σχετικών με την πληρωμένη και απλήρωτη εργασία επηρεάζεται όχι μόνο από την προσωπική προτίμηση αλλά και από τους κοινωνικούς κανόνες, την οργάνωση της εργασίας, και την ευημερία [10 ], εστιάσαμε στο νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά τους γονικούς ρόλους και την ισότητα των δύο φύλων στην εργασία και τις κοινωνικές ευκαιρίες που προσφέρθηκαν από τις ιδιωτικές υπηρεσίες αγοράς για τα νήπια και προ-νήπια. Ο αντίκτυπος του τοκετού είναι ακόμα πολύ ανομοιόμορφα ισορροπημένος. Αφότου ένα παιδί γεννιέται, οι άνδρες είναι πιθανότερο να αρχίσουν να εργάζονται πιο πολλές ώρες, ενώ οι γυναίκες είναι πιθανότερο να μειώσουν τις ώρες απασχόλησής τους επειδή υπόκεινται στις διάφορες μορφές διακρίσεων. Σε αντίθεση, οι γυναίκες δεν είναι οι μόνες που ωφελούνται από τις ρυθμίσεις κανονισμών και οργάνωσης που προωθούν τη μητρότητα και το συμβιβασμό (εύκαμπτες ώρες απασχόλησης, γονική άδεια, μερικής απασχόλησης εργασία, κ.λπ.): οι άνδρες, επίσης, αρχίζουν να της χρησιμοποιούν, αλλά σε μια μικρότερη έκταση, δεδομένου ότι φοβούνται τον αρνητικό αντίκτυπο στις προοπτικές σταδιοδρομίας τους. Εκτός από αυτά τα εργαλεία, μια άλλη σημαντική πτυχή είναι η διαθεσιμότητα των εναλλακτικών λύσεων, όπως τους παππούδες και γιαγιάδες και άλλες άτυπες ρυθμίσεις, αν και οι αλλαγές στα οικογενειακά πρότυπα το καθιστούν απαραίτητο να στραφούν στην ιδιωτική αγορά της πληρωμένης παιδικής μέριμνας ή της εσωτερικής εργασίας. Οι επίσημες δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, εντούτοις, διαδραματίζουν ακόμα έναν κρίσιμο ρόλο. Η σημασία τους τονίζεται από όλους τους ερωτηθέντες όλων των πόλεων, όμως σε διαφορετικό βαθμό σύμφωνα με τη διαθεσιμότητα τέτοιων υπηρεσιών στην πόλη τους, η οποία στα τελευταία έτη πρέπει να συμφωνήσει με τους στόχους που καθιερώνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν και οι προσχολικές υπηρεσίες για τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 3 και 6 σχεδόν παγκοσμίως διαδίδονται, οι βρεφικοί σταθμοί για τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 1 και 3 δεν είναι εξίσου διαθέσιμοι σε όλα τα διάφορα πλαίσια. Είναι ακριβώς σε αυτό το πεδίο, το οποίο οι πόλεις έχουν εξετάσει για τις πιο μεγάλες περιόδους, ότι οι νέοι τρόποι εξετάζονται για να επιτρέψουν στον ιδιωτικό τομέα για να συμπληρώσουν την απαίτηση που ο δημόσιος τομέας δεν μπορεί να ικανοποιήσει, και οι νέες, αρχικές πρωτοβουλίες αναπτύσσονται μαζί με τις επιχειρήσεις. Το τρίτο μέρος αυτής της ενότητας "καλές πρακτικές" που επιλέγονται παρουσιάζει από τους συνεργάτες μεταξύ των πρωτοβουλιών που υιοθετούνται από τις τοπικές κυβερνήσεις όσον αφορά το συμβιβασμό, καθώς επίσης και τρεις πιλοτικές ενέργειες που εφαρμόζονται από τις υπηρεσίες. Οι θεματικές ενότητες κάτω από τις υπάγονται, είναι αφ' ενός 18