Μιχάλης Διακαντώνης: Οικονομολόγος/Διεθνολόγος Msc. Συντονιστής ερευνών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.

Transcript

1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Μιχάλης Διακαντώνης: Οικονομολόγος/Διεθνολόγος Msc. Συντονιστής ερευνών στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.

2 H έννοια της «Oικονομικής Διπλωματίας»; Άσκηση εξωτερικής πολιτικής δια της χρησιμοποίησης οικονομικών μέσων. Χρήση διπλωματικών μέσων για την επίτευξη οικονομικών στόχων. Η οικονομική διπλωματία μπορεί να ειδωθεί τόσο ως μέσο (ως μηχανισμός δηλαδή της ευρύτερης εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους) όσο και ως διαδικασία (ως ένα συνολικό σύστημα λήψης αποφάσεων της εξωτερικής πολιτικής).

3 Ανάλυση 4 Διαστάσεων της Ρωσικής Οικονομικής Διπλωματίας Ενεργειακή Εμπορική - Κυρώσεις Επενδυτική Χρηματοπιστωτική

4 Η Ενεργειακή Διάσταση Διατήρηση - Eπέκταση του ενεργειακού ρόλου της Ρωσίας Επέκταση στις αγορές της Ασίας (ιδιαίτερα στην Κίνα) Παράκαμψη της Ουκρανίας

5 Επέκταση στην Ασία γιατί... Προφανείς οικονομικοί λόγοι (αύξηση εσόδων) σ ένα περιβάλλον έντονου ενεργειακού ανταγωνισμού. Διεύρυνση διπλωματικών δεσμών διπλωματικών δεσμών σε μια περιοχή όπου υπάρχουν κράτη με λιγότερο ανταγωνιστικές σχέσεις με τη Ρωσία.

6 Επέκταση στην Ασία γιατί... Απαραίτητη η οικονομική ανάπτυξη των ανατολικών περιοχών της χώρας (Ανατολική Σιβηρία και ρωσική Άπω Ανατολή), οι οποίες βρίσκονται υπό την έντονη επιρροή της Κίνας. Αύξηση γεωπολιτικής ισχύος Αύξηση γεωπολιτικής ισχύος μέσω της ενεργειακής παρουσίας της στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου. «Παγκόσμια ενεργειακή υπερδύναμη»

7 Οι συμφωνίες Ρωσίας-Κίνας για το αέριο Συμφωνία (Μάϊος 2014) αξίας περίπου $400 δις με την Κίνα για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Power of Siberia, ο οποίος θα προμηθεύει με ρωσικό αέριο τις ανατολικές κινεζικές επαρχίες (συμφωνία 30 ετών, καλύπτει περίπου το 25% των ετησίων αναγκών κατανάλωσής της Κίνας). Πλεονεκτήματα: Οικονομικά οφέλη, Διαφοροποίηση πελατολογίου, Στενότεροι διπλωματικοί δεσμοί με την Κίνα.

8 Οι συμφωνίες Ρωσίας-Κίνας για το αέριο

9 Οι συμφωνίες Ρωσίας-Κίνας για το αέριο Μια δεύτερη συμφωνία (Νοέμβριος 2014) με την Κίνα προβλέπει τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο των δυτικών κινεζικών επαρχιών για μία περίοδο 30 ετών με 30 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, μέσω του αγωγού Altai που ξεκινάει απ τη δυτική Σιβηρία. όμως... Είναι σχεδόν απίθανο να πραγματοποιηθούν και τα δύο έργα στο εγγύς μέλλον, λόγω υψηλού κόστους. Πιθανότατα, θα κατασκευαστεί ο Power of Siberia (ο ανατολικός αγωγός).

10

11 Η παράκαμψη της Ουκρανίας Η Ρωσία σκοπεύει να μειώσει την γεωπολιτική αξία της Ουκρανίας ως διαμετακομιστικού κόμβου ρωσικού φυσικού αερίου, μέσω της κατασκευής αγωγών που θα την παρακάμπτουν. Μια αδύναμη οικονομικά Ουκρανία αδύναμη οικονομικά Ουκρανία είναι πιθανότερο να περάσει στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, ιδιαίτερα μετά την απώλεια εδαφών στο ανατολικό μέρος της που κατοικούνται κυρίως απ το ρωσόφωνο πληθυσμό.

12 Πώς θα επιτευχθεί η παράκαμψη; α) κατασκευή του Turkish Stream (αντικατέστησε τον South Stream). β) επέκταση του αγωγού Yamal Europe που περνάει απ τη Λευκορωσία και την Πολωνία και καταλήγει στην Κεντρική Ευρώπη. γ) επέκταση του αγωγού Nord Stream (από Ρωσία σε Γερμανία) μέσω κατασκευής του δύο ακόμα «γραμμών» συνολικής χωρητικότητας 55bcm.

13 Ο South Stream που έγινε Turkish Stream O South Stream θα μετέφερε 63 bcm (δις κυβικά μέτρα) μέσω των Βαλκανίων σε Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Αντικαταστάθηκε από τον Turkish Stream Turkish Stream, που θα έχει την ίδια χωρητικότητα, μεταφέροντας αρχικά αέριο στην Τουρκία και ίσως αργότερα στην Κεντρική Ευρώπη (πιθανώς μέσω Ελλάδας).

14

15

16

17 Πόσο πιθανό είναι να κατασκευαστούν οι αγωγοί αυτοί; Ο Turkish Stream είναι αμφίβολος Η υλοποίηση του εξαρτάται από τις ρωσο-τουρκικές σχέσεις και τη συγκατάθεση από πλευράς Βουλγαρίας ή Ελλάδας, αλλά και της Ε.Ε.

18 Πόσο πιθανό είναι να κατασκευαστούν οι αγωγοί αυτοί; Τα σχέδια επέκτασης του Yamal Europe ναυάγησαν Εξαιτίας του Πολωνού προέδρου του Εξαιτίας του Πολωνού προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόλαντ Τουσκ, ο οποίος απαίτησε η «Πολωνική κυβέρνηση να έχει τον τελικό λόγο για την έγκριση του έργου».

19 Πόσο πιθανό είναι να κατασκευαστούν οι αγωγοί αυτοί; Ο Nord Stream είναι πιθανότερο να κατασκευαστεί, όμως οι νομικές δεσμεύσεις που απορρέουν οι νομικές δεσμεύσεις που απορρέουν από το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο της Ε.Ε., μπορεί να υποχρεώσουν τη Ρωσία να παραχωρήσει ένα μεγάλο μέρος της χωρητικότητας του αγωγού σε τρίτα μέρη (50% αν δεν υπάρξει κάποια εξαίρεση).

20 Η «απάντηση» της Δύσης- ο Διαδριατικός αγωγός (TAP)

21 Η «απάντηση» της Δύσης- o Kάθετος Διάδρομος και ο Eastring

22 Μελλοντικά Σενάρια για τη μεταφορά αερίου μέσω Ουκρανίας

23 Θα παρακαμφθεί τελικά η Ουκρανία; Η Ρωσία φαίνεται πλέον να αποδέχεται ότι μετά το 2019 (και μέχρι περίπου το 2025) θα συνεχίσει να διέρχεται αέριο μέσω Ουκρανίας, αν και σε μικρότερες ποσότητες από σήμερα διότι: 1) Η Ε.Ε. θέτει κανονιστικούς περιορισμούς. 2) Η Gazprom δεν έχει τη δυνατότητα να κατασκευάσει όλους τους σχεδιαζόμενους αγωγούς. 3) Η Ουκρανία αποτελεί τον πιο σύντομο δρόμο του ρωσικού αερίου για την Τουρκία και τη Ν.Α. Ευρώπη, αρκεί να υπάρξει συνεννόηση με την Ε.Ε. για το ρυθμιστικό πλαίσιο.

24 Άλλα ενεργειακά projects (1) Aύξηση ποσότητας φυσικού αερίου που θα διοχετεύει στην Τουρκία μέσω αγωγού Blue Stream σε 19 δισεκατ. κυβικά μέτρα ετησίως. Κατασκευή του πρώτου σταθμού πυρηνικής ενέργειας στην Τουρκία, στην περιοχή του Ακούγιου. Κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στο Ιράν και συνεργασίες στον πετρελαϊκό τομέα της χώρας.

25 Άλλα ενεργειακά projects (2) Κατασκευή στην Αργεντινή δύο νέων εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας. Ενεργειακές συμφωνίες με τη Βραζιλία.

26 Άλλα ενεργειακά projects (3) Στη Βενεζουέλα, η Rosneft θα δημιουργήσει μια κοινή επιχείρηση η Rosneft θα δημιουργήσει μια κοινή επιχείρηση με την τοπική PDVSA, που θα δραστηριοποιείται στην εξερεύνηση, εκμετάλλευση, μεταφορά και αποθήκευση του πετρελαίου και φυσικού αερίου της χώρας αλλά και στην επεξεργασία του ρωσικού πετρελαίου και των παραγώγων του.

27 Άλλα ενεργειακά projects (4) Στη Νότιο Αφρική, η Ρωσία συμφώνησε να κατασκευάσει πυρηνικές εγκαταστάσεις ισχύος 9.6 GW που θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το 2030.

28 Άλλα ενεργειακά projects (5) Στην Κούβα, η Rosneft θα συνεργαστεί με την κρατική Cupet για την αύξηση και τη βελτίωση της παραγωγής πετρελαίου και η Inter RAO Export ανέλαβε να κατασκευάσει 4 νέες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής.

29 Ο Ενεργειακός Ρόλος των BRICS Ρωσικές συμφωνίες με Κίνα, Βραζιλία και Νότιο Αφρική, στοχεύουν και στην ενδυνάμωση του θεσμού των BRICS. Ο πρόεδρος Πούτιν, κατά την τελευταία σύνοδο Ο πρόεδρος Πούτιν, κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής των BRICS στη Βραζιλία εξέφρασε την πρόθεσή του, για τη δημιουργία μιας «ενεργειακής ένωσης» που θα απαρτίζεται απ τα κράτη-μέλη του οργανισμού αυτού.

30 Κρίσιμοι παράγοντες που θα καθορίσουν τις ενεργειακές εξελίξεις για τη Ρωσία στο μέλλον 1) Το μέλλον των ρωσο-τουρκικών σχέσεων. 2) Οι οικονομικοί πόροι που θα έχει στη διάθεσή της η Ρωσία για να επεκτείνει το δίκτυο των αγωγών της. 3) Η ανάπτυξη νέων τερματικών σταθμών υγροποίησης, αποθηκευτικών χώρων και η δυνατότητα διασύνδεσής τους εντός Ευρώπης.

31 Κρίσιμοι παράγοντες που θα καθορίσουν τις ενεργειακές εξελίξεις για τη Ρωσία στο μέλλον 4) Η πιθανότητα η Γερμανία να υλοποιήσει την επέκταση του Nord Stream επιβάλλοντας τη θέλησή της στα υπόλοιπα μέλη της Ε.Ε. 5) Η τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθήσει η Gazprom, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο ανταγωνισμό που θα προέλθει απ την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού (αμερικανικό LNG). 6) Ο βαθμός και η ταχύτητα επέκτασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

32 Η Εμπορική Διάσταση και οι Κυρώσεις/Απειλές Δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU). Μέλη: Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν, Αρμενία. Δημιουργία της «Μεγάλης Ευρασίας», μέσω της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στα μέλη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης του SCO, του ASEAN και της Ε.Ε. Ο «νέος δρόμος του μεταξιού» προωθεί το κινεζικό εμπόριο από την Ανατολή στην Ευρώπη. Συνεργασία με τα κράτη-μέλη της BRICS

33 Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση (EEU) Δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης (EEU). Μέλη: Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν, Αρμενία. Ελεύθερη διακίνηση προϊόντων, υπηρεσιών, εργαζομένων και κεφαλαίων μεταξύ των μελών της. Συντονισμός βιομηχανικού, αγροτικού και χρηματοπιστωτικού τομέα των εταίρων της. Μελλοντικά, ενδεχόμενη υιοθέτηση ενός κοινού νομίσματος.

34 O Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και η «Μεγάλη Ευρασία» Μέλη : Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν. Ο SCO, αποτελεί έναν διακυβερνητικό οργανισμό που εστιάζει στην αμυντική συνεργασία, την ασφάλεια και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, προωθεί όμως και μια οικονομική agenda μεταξύ των μελών του

35 O Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και η «Μεγάλη Ευρασία» Μέλη : Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν. Προτάσεις για ίδρυση επενδυτικής τράπεζας ανάπτυξης, για σχηματισμό ζώνης ελεύθερου εμπορίου και ενεργειακής ένωσης

36 O Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και η «Μεγάλη Ευρασία» Μέλη : Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Τατζικιστάν. Ο Πούτιν πρότεινε τη δημιουργία της «Μεγάλης Ευρασίας», μέσω της οικονομικής συνεργασίας ανάμεσα στα μέλη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, του SCO, του ASEAN και της Ε.Ε.

37 Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση και ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού Τον Ιούνιο του 2016, Ρωσία και Κίνα υπέγραψαν μια Τον Ιούνιο του 2016, Ρωσία και Κίνα υπέγραψαν μια σειρά οικονομικών συμφωνιών που θα οδηγήσουν στη σύζευξη της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και του κινεζικού project για το «Νέο Δρόμο του Μεταξιού».

38 O κινεζικός «νέος δρόμος του Μεταξιού» Ο «νέος δρόμος του μεταξιού» προωθεί το κινεζικό εμπόριο από την Ανατολή στην Ευρώπη, μέσω χερσαίων και θαλασσίων μεταφορών αλλά και νέων εμπορικών σταθμών. Οι συμφωνίες αυτές αφορούν συνεργασίες Ρωσίας-Κίνας ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων, στους τομείς εμπορίου, ενέργειας, αγροτικής ανάπτυξης, άμυνας, καθώς και στον χρηματοπιστωτικό κλάδο.

39 O κινεζικός «νέος δρόμος του Μεταξιού»

40 Συνεργασία με τα κράτη-μέλη της BRICS Να διευρύνει τη συνεργασία με τα κράτη-μέλη της BRICS Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Βραζιλίας, Ρωσικής Ομοσπονδίας, Δημοκρατίας της Ινδίας, Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Δημοκρατίας της Νοτίου Αφρικής

41 Συνεργασία με τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ Να επεκτείνει τον κύκλο των χωρών που συνεργάζονται μαζί της, να αναπτύξει το επίπεδο της συνεργασίας επί τη βάσει των κοινών συμφερόντων για την ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας και σύμφωνα με τις διατάξεις του Χάρτη του ΟΗΕ και τους άλλους κανόνες του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

42 Εξασφάλιση βασικών αγαθών για τον πληθυσμό της Ρωσίας Εμπορικές συμφωνίες για να υποκαταστήσει πιθανές ελλείψεις στην αγορά προϊόντων της με: Τουρκία (πουλερικά, θαλασσινά, φρούτα και λαχανικά) Βραζιλία (κρέας, καλαμπόκι και σόγια) Χιλή (φρούτα, λαχανικά, θαλασσινά) Αίγυπτο (αγροδιατροφικά προϊόντα) Νότιo Αφρική (αγροτικά προϊόντα) Αργεντινή (κρέας, πουλερικά, αγροτικά προϊόντα) Νέα Ζηλανδία (τυροκομικά προϊόντα) Τατζικιστάν (αγροτικά προϊόντα) Ισημερινό (θαλασσινά, φρούτα και λαχανικά)

43 Εξαγωγές Αμυντικών Εξοπλισμών Ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας μετά τις ΗΠΑ (25% των συνολικών παγκοσμίων πωλήσεων). Έσοδα περίπου $15 δις. Αγοραστές: Κίνα, Ινδία (ο μεγαλύτερος αγοραστής), Αίγυπτος, Αλγερία, Ιράν, Ιράκ Βραζιλία, Βενεζουέλα, Μαλαισία, Ινδονησία, Βιετνάμ, Σρι Λάνκα, Μιανμάρ, μοναρχίες του Κόλπου. Πωλήσεις ανά περιφέρεια: 42% σε Ασία-Ειρηνικό, 36% σε Μέση Ανατολή-Β.Αφρική, 9% Λατινική Αμερική και χώρες ΚΑΚ, 4% υπόλοιπα κράτη

44 Ειδικές Εμπορικές Σχέσεις με Τουρκία και Αίγυπτο Τουρκία: Στόχος είναι οι διμερείς εμπορικές συναλλαγές να ξεπεράσουν τα $100 δις το Αίγυπτος: Πιθανή κατασκευή σταθμού διαχείρισης της Αίγυπτος: Πιθανή κατασκευή σταθμού διαχείρισης της διακίνησης εμπορευμάτων στην Μαύρη Θάλασσα και δημιουργία ενός βιομηχανικού κόμβου της Ρωσίας στο αιγυπτιακό έδαφος μέσω της επέκτασης της Διώρυγας του Σουέζ. Μελλοντικά, είναι ενδέχεται να υπογραφεί μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση.

45 Ρωσικές Κυρώσεις/Απειλές σε ΗΠΑ και Ε.Ε. Εμπάργκο σε εισαγωγές από Ε.Ε., ΗΠΑ, Καναδά και Νορβηγία (κρέας, πουλερικά, ψάρια, γαλακτοκομικά, φρούτα και λαχανικά). Απειλή διακοπής παροχής φυσικού αερίου προς την Ουκρανία και μέσω αυτής προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Απειλή απαγόρευσης πτήσεων πάνω απ το ρωσικό εναέριο χώρο. Κυρώσεις κατά δυτικών πολυεθνικών εταιρειών στη Ρωσία, όπως Coca Cola, Mc Donald s κ.α. μέσω φορολογίας και υγιειονομικών διατάξεων.

46 Η Επενδυτική Διάσταση Συμφωνία μεταξύ Ρωσίας, Κίνας και Νικαράγουας για την κατασκευή του «Δια-Ωκεάνειου Καναλιού» στη Νικαράγουα που θα έχει μεγαλύτερο μήκος, πλάτος και βάθος απ την διώρυγα του Παναμά. Το έργο αυτό αναμένεται να ευνοήσει οικονομικά περισσότερο το θαλάσσιο εμπόριο της Κίνας. Προβληματισμός στις ΗΠΑ για την απώλεια του μονοπωλίου των μεταφορών που διαθέτουν στην περιοχή μέσω του ελέγχου του Παναμά.

47 Ρωσο-κινεζικά projects Σιδηροδρομική γραμμή Μόσχας-Καζάν (αξία $21.4 δις). Θα επεκταθεί μέχρι την Κίνα, μέσω Καζακστάν. Συνεργασία για επενδύσεις στον αγροτικό τομέα, ύψους $2 δις. Συνεργασία για την προώθηση του αεροσκάφους Sukhoi Superjet 100 στις αγορές της Ασίας. Επενδυτική συνεργασία μέσω της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών (ΑΙΙΒ). Διαθέτει 57 μέλη και συνολικά κεφάλαια ύψους $100 δις.

48 Άλλες Επενδυτικές Συμφωνίες Αργεντινή: Κατασκευή και εκσυγχρονισμός υδροηλεκτρικών μονάδων παραγωγής και φραγμάτων σε όλη τη χώρα. Σημαντικές συμφωνίες στο διαστημικό και στρατιωτικό τομέα - εγκατάσταση στη χώρα σταθμού του δορυφορικού συστήματος παρακολούθησης GLONASS (του ρωσικού GPS).

49 Άλλες Επενδυτικές Συμφωνίες Βραζιλία - Νικαράγουα Εγκατάσταση ανάλογων σταθμών του δορυφορικού συστήματος παρακολούθησης GLONASS Στη Βραζιλία, οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι θα συμμετέχουν σε διαγωνισμό για την κατασκευή του κρατικού σιδηροδρομικού δικτύου, ενώ υπάρχει επίσης συνεργασία και στον στρατιωτικό-τεχνικό τομέα, όπως και στην περίπτωση της Βενεζουέλας.

50 Η Χρηματοπιστωτική Διάσταση Ίδρυση Αναπτυξιακής Τράπεζας από τις χώρεςμέλη των BRICS. Η τράπεζα αυτή διαθέτει αρχικά κεφάλαια ύψους $50 δις και συναλλαγματικά διαθέσιμα $100 δις. Στόχος της είναι η υποστήριξη των χωρών των BRICS σε περιόδους βραχυπρόθεσμων κρίσεων ρευστότητας, αλλά και η χρηματοδότηση σημαντικών αναπτυξιακών έργων τους. Ο οργανισμός αυτός ουσιαστικά έχει σκοπό να υποκαταστήσει το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα.

51 Περιορισμός των ρωσικών συναλλαγών σε αμερικανικά δολάρια (1) Στα τέλη του 2010, Ρωσία και Κίνα συμφώνησαν να επιτρέψουν την ελεύθερη διαπραγμάτευση του γουάν έναντι του ρουβλίου - χωρίς την παρεμβολή του δολαρίου. Το 2011, η ρωσική κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε ότι μείωσε τα αποθεματικά της σε αμερικανικά δολάρια, διπλασιάζοντας ταυτόχρονα τα καναδικά δολάρια που κατείχε. Τον Ιανουάριο του 2012, η Ρωσία ανακοίνωσε την πρόθεση της να ανταλλάσσει το ρούβλι απευθείας με το ιρανικό ριάλ, προκειμένου να βοηθήσει το Ιράν να αντιμετωπίσει το ευρωαμερικανικό εμπάργκο.

52 Περιορισμός των ρωσικών συναλλαγών σε αμερικανικά δολάρια (2) Μετά το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης: Ρωσία και Κίνα αποφάσισαν να επεκτείνουν τις ήδη υφιστάμενες συναλλαγές τους σε ρούβλι και γουάν. Ρωσία και Ινδία συμφώνησαν να αναπτύξουν μηχανισμούς για σύναψη μελλοντικών συναλλαγών μεταξύ ρουβλίου και ινδικής ρουπίας. Η Τουρκία πρότεινε στη Ρωσία να γίνονται οι διμερείς συναλλαγές τους απευθείας στα εθνικά τους νομίσματα ενώ το ίδιο έπραξε και η Αργεντινή. Η Gazprom συμφώνησε με πολλούς πελάτες της να μετατρέψουν τα συμβόλαιά τους από δολάρια σε ευρώ με τη δυνατότητα περαιτέρω μετατροπής τους σε ρούβλια, ενώ άλλες μεγάλες ρωσικές εταιρείες -όπως η MegaFon και η Norilsk Nickel- αποφάσισαν να μετατρέψουν τα αμερικανικά τους δολάρια σε δολάρια Χονγκ Κονγκ.

53 Διαγραφή Χρεών Διαγραφή του 90% του χρέους της Κούβας (ύψους $32 δις) που είχε δημιουργηθεί κατά την περίοδο ύπαρξης της Σοβιετικής Ένωσης. Διαγραφή του 90% του χρέους ($10 δις) της Βόρειας Κορέας.

54 Γεωπολιτική Στόχευση: Ο παράγοντας «χρόνος» Βραχυπρόθεσμα Aντιμετώπιση μέρους των επιπτώσεων που θα επιφέρουν οι κυρώσεις από ΗΠΑ και Ε.Ε. στην οικονομία της χώρας και στο επίπεδο διαβίωσης των πολιτών της και επιβολή αντίστοιχων κυρώσεων στη Δύση.

55 Γεωπολιτική Στόχευση: Ο παράγοντας «χρόνος» Μεσοπρόθεσμα Ανάπτυξη εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων Ανάπτυξη εμπορικών και επενδυτικών σχέσεων με την Κίνα, την περιφέρεια της Λατινικής Αμερικής, την Αίγυπτο, το Ιράν και την Τουρκία με σκοπό να ενισχυθούν τα έσοδα του ρωσικού δημοσίου και ιδιωτικού τομέα αλλά και να αναπτυχθούν διπλωματικές σχέσεις με μια σειρά κρατών που κατέχουν είτε οικονομική και στρατιωτική ισχύ, είτε γεωγραφικό βάθος.

56 Γεωπολιτική Στόχευση: Ο παράγοντας «χρόνος» Μακροπρόθεσμα Προσπάθεια αναδιαμόρφωσης του διεθνούς οικονομικού και χρηματοπιστωτικού περιβάλλοντος (δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, τράπεζας των BRICS, περιορισμός χρήσης δολαρίου). Συμφωνίες που διευρύνουν τη γεωπολιτική ρωσική ισχύ, δημιουργώντας νέες οικονομικές και διπλωματικές δυνατότητες (αγωγoί όπως ο Power of Siberia, κανάλι Νικαράγουας, πρόταση για ενεργειακή ένωση των BRICS).

57 Γεωπολιτική Στόχευση: «Τα επίπεδα των συμμαχιών» 1 ο επίπεδο Η Ευρασιατική Οικονομική Ένωση αποτελεί μια σαφή προσπάθεια της Μόσχας να ανασυγκροτήσει τον γεωπολιτικό χώρο που κατείχε ως Σοβιετική Ένωση. Για αυτό το λόγο, ο θεσμός αυτός αναμένεται να διευρυνθεί στο μέλλον και με τη συμμετοχή άλλων χωρών. Ένα ακόμη πιο μακρόπνοο σχέδιο;; H ενσωμάτωση στην οικονομική αυτή ένωση, κρατών που θα προέρχονται απ τα ίδια την Ε.Ε.

58 Γεωπολιτική Στόχευση: «Τα επίπεδα των συμμαχιών» 2 ο επίπεδο Προσέγγιση κρατών της Νοτίου και Κεντρικής Αμερικής προκειμένου να φθάσει στην «πίσω αυλή» των ΗΠΑ. Αύξηση ρωσικής προβολής ισχύος «Αντίποινα» για τη δυτική παρέμβαση στην Ουκρανία Εξασφάλιση βασικών πόρων

59 Γεωπολιτική Στόχευση: «Τα επίπεδα των συμμαχιών» 3 ο επίπεδο Προσπάθεια προσεταιρισμού συμμάχων των ΗΠΑ στην Μ. Ανατολή, όπως είναι η Τουρκία, η Αίγυπτος, και το Ισραήλ, προκειμένου να αποδυναμωθεί ως ένα βαθμό η συνοχή της δυτικής συμμαχίας.

60 Γεωπολιτική Στόχευση: «Τα επίπεδα των συμμαχιών» 4 ο επίπεδο Χρησιμοποίηση του θεσμού των BRICS και του Χρησιμοποίηση του θεσμού των BRICS και του SCO, όχι μόνο ως αντιδυτικού συνασπισμού αλλά και ως μέσο προσέγγισης της Κίνας και την Ινδίας που αποτελούν τις δύο μεγάλες γεωπολιτικές δυνάμεις της Ασίας και δυνητικούς συμμάχους σε περίπτωση σύγκρουσης με τη Δύση.

61 Περιορισμοί / Αδυναμίες της Ρωσικής Οικονομικής Διπλωματίας (1) Περιορισμένοι οικονομικοί πόροι λόγω της πτώσης των τιμών ενέργειας. Προσπάθεια ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης. Μελλοντικά, αναμένεται έντονος ανταγωνισμός στις αγορές ενέργειας, κυρίως από ΗΠΑ, Αυστραλία στο φυσικό αέριο αλλά και από Ιράν, Ιράκ, Τουρκμενιστάν, Λιβύη στον πετρελαϊκό τομέα. Σχέση εξάρτησης απ την Κίνα. Κινέζοι μοναδικοί πελάτες για τα κοιτάσματα της Ανατολικής Σιβηρίας. Χρηματοδότες έργων, παρέχουν υλικο-τεχνική υποδομή, προσβλέπουν και σε αγορά μετοχικών μεριδίων ρωσικών εταιρειών ενέργειας.

62 Περιορισμοί / Αδυναμίες της Ρωσικής Οικονομικής Διπλωματίας (2) Προσέγγιση Κούβας - ΗΠΑ, οικονομική κρίση στη Βενεζουέλα δυσκολεύουν την διείσδυση στη Λατινική Αμερική. Κακή οικονομική κατάσταση Βραζιλίας, οικονομική επιβράδυνση Κίνας, αποδυναμώνουν το θεσμό των BRICS. Πρόσφατη αμυντική Συμφωνία Ισραήλ-ΗΠΑ, σταθεροποιεί τους διπλωματικούς δεσμούς των δύο χωρών, κάνοντας λιγότερο εφικτή την προσέγγιση με τη Ρωσία.

63 Περιορισμοί / Αδυναμίες της Ρωσικής Οικονομικής Διπλωματίας (3) Αίγυπτος δύσκολο να περάσει στη ρωσική σφαίρα επιρροής. Ανακάλυψη νέων ενεργειακών κοιτασμάτων που για να αξιοποιηθούν μελλοντικά απαιτείται πολιτική σταθερότητα. Ιράν μπορεί να προσδεθεί στη Ρωσία;; (αποτυχία ένταξης στον SCO, απειλή νέων κυρώσεων απ τη Δύση, προσπάθεια οικονομικής ανασυγκρότησης). Ετερόκλητα συμφέροντα εντός του SCO (π.χ. Ρωσία-Κίνα, Πακιστάν-Ινδία), ίσως αποδυναμώσουν το ρόλο του. Η τράπεζα των BRICS και η ΑΙΙΒ δεν διαθέτουν ακόμη τα κεφάλαια και την εμπειρία του ΔΝΤ και της ΠΤ. Πιθανή σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των μελών της.

64 Ανεξάρτητα απ την πραγμάτωση ή όχι των στόχων της ρωσικής οικονομικής διπλωματίας, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτή είναι: πολύ-επίπεδη και δυναμική εναλλάσσει το κίνητρο, την ανταμοιβή και την τιμωρία στοχεύει σε βραχυχρόνιους και μακροχρόνιους στόχους, διατηρώντας ένα επίπεδο ιστορικής συνέχειας αλλά και ένα φιλόδοξο όραμα για το μέλλον

65 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!