ΕΡΓΟ «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΕΚΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ»

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΥΔ ΕΠ «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος ΑνάπτυξηΤομέας Περιβάλλον (τ. ΕΥΔ ΕΠ ΕΠΠΕΡΑΑ)» ΕΡΓΟ «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΕΚΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 4v1a Πρόγραμμα δράσεων ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ και Συνεργάτες ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2015

2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή Πλαίσιο του έργου Αντιστοιχία με τα στάδια των ΣΟΑΠ Βασικά χαρακτηριστικά των ΣΟΑΠ και χρηματοδοτικό πλαίσιο Διαβούλευση και επαφές με φορείς Ομάδα έργου Ευχαριστίες Στρατηγική του ΣΟΑΠ Στόχοι του ΣΟΑΠ Κεντρικός στόχος (όραμα) και αρχές της στρατηγικής Στρατηγικοί στόχοι του ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά Αξονες Παρέμβασης του ΣΟΑΠ Περιοχή παρέμβασης του ΣΟΑΠ και υποδιαιρέσεις της Εισαγωγή στις δράσεις του ΣΟΑΠ Παρακολούθηση και εφαρμογή του ΣΟΑΠ (προκαταρκτική διατύπωση) Πρόγραμμα δράσεων Αντιμετώπιση της παραβατικότητας Οριζόντια μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας Ενέργειες για την κοινωνική ενσωμάτωση ευάλωτων και ειδικών ομάδων του πληθυσμού Ενέργειες δια βίου μάθησης Επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση Βελτίωση των υποδομών περίθαλψης και πρόνοιας και της ίσης πρόσβασης σε αυτές40 7. Ειδικές δράσεις για εντοπισμένα ακραία προβλήματα φτώχειας Εφαρμογή εθνικής στρατηγικής για τους ρομά Μέτρα στεγαστικής πολιτικής Στήριξη νέων μορφών κοινωνικής οικονομίας Βελτίωση των υποδομών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Αθλητικές υποδομές και δραστηριότητες άσκησης πληθυσμού Πολιτιστικές υποδομές και υπηρεσίες Ενέργειες για την ένταξη στην οικονομική δραστηριότητα ευάλωτων και ειδικών ομάδων του πληθυσμού Οριζόντια ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας

3 16. Καθορισμός ειδικών ενισχύσεων προς τις ιδιωτικές επιχειρήσεις-αναμόρφωση Αναπτυξιακού Νόμου City Marketing και Branding Πειραιά Παρεμβάσεις ενίσχυσης αστικών clusters και επιχειρηματικές διαδρομές Ειδικά μέτρα στήριξης του εμπορίου και του μικρο-εμπορίου Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία Βιώσιμη οικονομία των αναγκών Βελτίωση της χρήσης των υδατικών πόρων και των υποδομών ύδρευσης Εκσυγχρονισμός μεταφοράς ενέργειας και βελτίωση ενεργειακής αποδοτικότητας Αναβάθμιση διαχείρισης απορριμμάτων και αποβλήτων Αντιμετώπιση ηχορύπανσης Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Οριζόντια μέτρα στήριξης αγοράς ακινήτων Αξιοποίηση δημόσιων ακινήτων στον Πειραιά Αξιοποίηση μεγάλων ιδιωτικών ακινήτων στον Πειραιά Δράσεις για τα εγκαταλελειμμένα κτήρια Αντιμετώπιση προβλημάτων του θεσμικού πλαισίου για τα διατηρητέα κτήρια Αντιμετώπιση οπτικής ρύπανσης Εικαστικές παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο Παρεμβάσεις ρυμοτομίας-ενοποίηση ακαλύπτων χώρων Πράσινες ταράτσες-κατακόρυφοι κήποι Μετακίνηση σημαντικών φορέων του δημοσίου τομέα στη Δυτική Αθήνα Αναμόρφωση πεζοδρομίων και πεζοδρόμων Αντιμετώπιση υψηλών πυκνοτήτων, εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων Αναβάθμιση επιλεγμένων πλατειών και εκτατικών δημόσιων χώρων Αναβάθμιση επιλεγμένων μεγάλων χώρων πρασίνου Νέες πεζοδρομήσεις Δίκτυο ποδηλατοδρόμων Πολιτιστικές διαδρομές Οικονομικά εργαλεία εφαρμογής πολεοδομικού σχεδιασμού Επικαιροποίηση χωρικού σχεδιασμού Δημιουργία Οδηγού για παρεμβάσεις στο δημόσιο χώρο Μέτρα και ενέργειες για καλύτερη πληροφόρηση στην πόλη

4 49. Αντιμετώπιση προβλημάτων που συνδέονται με τα Καταστήματα Υγειονομικού Ενδιαφέροντος Αναβάθμιση του ρόλου του Πειραιά στο σύστημα λιμένων κρουαζιέρας της Νοτιοανατολικής Μεσογείου Ενίσχυση Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και οργανική ένταξη μέσων σταθερής τροχιάς στον Πειραιά Δράσεις για τη στάθμευση Δράσεις για τη φορτοεκφόρτωση και την τροφοδοσία Προώθηση Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας Πειραιά Βελτίωση ψηφιακών υποδομών Ειδική Ζώνη Ανάπλασης Ι: Διεπαφή λιμανιού και πόλης Ειδική Ζώνη Ανάπλασης ΙΙ: "Πύλη του Πειραιά" Ειδική Ζώνη Ανάπλασης ΙΙΙ: Μικρολίμανο Ειδική Ζώνη Ανάπλασης IV: Καμίνια-Αγιος Διονύσιος Ειδική Ζώνη Ανάπλασης V: Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων στο τμήμα του ΤΚ που ανήκει στην 4η ΔΚ Ειδική Ζώνη Ανάπλασης VI: Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων στον ΤΚ που ανήκει στην 4η και την 5η ΔΚ Πύργος του Πειραιά Επιχειρηματική ζώνη-μητροπολιτικό πάρκο Λεύκας και Χρωπεί Επιχειρηματική ζώνη-μητροπολιτικό πάρκο Καραϊσκάκη-Ρετσίνα Κεντρική Τουριστική-Πολιτιστική Διαδρομή Ανατολική Παραλιακή Τουριστική-Πολιτιστική Διαδρομή Δυτική Παραλιακή Τουριστική Πολιτιστική Διαδρομή Βελτίωσης θεσμικής ικανότητας Δήμου Πειραιά Τεχνική Υποστήριξη Εφαρμογής Βιβλιογραφία

5 1 Εισαγωγή 5

6 1.1 Πλαίσιο του έργου Το παρόν έργο έχει ανατεθεί από την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη-Τομέας Περιβάλλον (τ. ΕΥΔ ΕΠ ΕΠΠΕΡΑΑ)» (Υπουργείο Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού), με τίτλο «ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΥΠΕΚΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΧΕΔΙΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ», και έχει ως γενικό αντικείμενο την υποστήριξη της Δ/νσης Χωροταξικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΚΑ για την κατάρτιση Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (ΣΟΑΠ) στον Δήμο Πειραιά. Η υποστήριξη περιλαμβάνει επιμέρους αντικείμενα, και ειδικότερα τον προσδιορισμό της περιοχής παρέμβασης, την επεξεργασία και ανάλυση στοιχειών της περιοχής, τη σύνταξη έκθεσης πορισμάτων, την πρόταση στρατηγικής παρεμβάσεων, τη σύνταξη προγράμματος δράσης, την επεξεργασία απόψεων που θα κατατεθούν στο πλαίσιο διαβούλευσης και τη σύνταξη σχεδίου ΚΥΑ. Το έργο περιλαμβάνει έξι παραδοτέα. Το παρόν είναι το τέταρτο παραδοτέο, που προσδιορίζεται ως εξής: «Πρόγραμμα δράσεων, καθώς και οι χάρτες που τεκμηριώνουν τα χαρακτηριστικά της περιοχής». Το παραδοτέο περιλαμβάνει το παρόν κείμενο. Σημειώνεται ότι οι προβλεπόμενοι στις προδιαγραφές «χάρτες που τεκμηριώνουν τα χαρακτηριστικά της περιοχής» έχουν ήδη υποβληθεί στο πλαίσιο του δευτέρου παραδοτέου, ως χάρτες ανάλυσης που έχουν άμεση συνάφεια με το περιεχόμενο του εν λόγω παραδοτέου. Πέραν του προγράμματος δράσης με τη στενή έννοια του όρου (δράσεις και ανάλυσή τους) στο παρόν περιλαμβάνονται και άλλα στοιχεία της στρατηγικής που προηγούνται μεθοδολογικά των δράσεων και έχουν παρουσιαστεί ήδη στο παραδοτέο 3 αλλά είναι αναγκαία για να υπάρχει πλήρης εικόνα για τη συνολική λογική της παρέμβασης και την άρθρωση μεταξύ τους των επιμέρους στοιχείων της. Στα εν λόγω στοιχεία της στρατηγικής έχουν γίνει και ορισμένες τροποποιήσεις, σε σχέση με τα αναφερόμενα για αυτά στο παραδοτέο 3, που προέκυψαν αφενός ως προϊόν της διαβούλευσης που έχει μεσολαβήσει έκτοτε, και αφετέρου λόγω ανάδρασης με την επεξεργασία των αναλυτικών δράσεων που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο παρόν. Το πρώτο παραδοτέο υποβλήθηκε στην ΕΥΔΕΠ «ΕΠΠΕΡΑΑ» την , το δεύτερο την και το τρίτο την Αντιστοιχία με τα στάδια των ΣΟΑΠ Τα ΣΟΑΠ εκπονούνται βάσει προδιαγραφών που έχουν εγκριθεί με Υπουργική Απόφαση ΥΠΕΚΑ. Σύμφωνα με αυτές, τα ΣΟΑΠ περιλαμβάνουν επτά μεθοδολογικά στάδια, που από τη φύση τους δεν έχουν πλήρως γραμμική ακολουθία. Τα στάδια αυτά αντιστοιχούνται με τα παραδοτέα του παρόντος έργου όπως φαίνεται στον επόμενο πίνακα. 6

7 Παραδοτέα έργου 1 2 Στάδιο 1 Προσδιορισμός περιοχής παρέμβασης: Στάδιο 2: Επεξεργασία και ανάλυση στοιχείων και των χαρακτηριστικών περιοχής παρέμβασης 3 των της Στάδιο 3: Έκθεση Πορισμάτων Στάδιο 4: Πρόταση στρατηγικής παρεμβάσεων Στάδιο 5: Πρόγραμμα Δράσης Στάδιο 6: Ανοιχτή διαβούλευση Προγράμματος Δράσης-Κωδικοποίηση Στάδιο 7: Σχέδιο ΚΥΑ ΣΟΑΠ Οριστική μορφή Προκαταρκτική μορφή Το πρόγραμμα δράσης στο παρόν έχει προκαταρκτική μορφή, με την έννοια ότι θα οριστικοποιηθεί στο στάδιο 6 (σχέδιο ΚΥΑ) μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης και της διαβούλευσης με τους εμπλεκόμενους φορείς (η διαβούλευση έχει αρχίσει από το πρώτο στάδιο του έργου, και θα ολοκληρωθεί με τη δημόσια διαβούλευση στην οποία θα τεθεί το παρόν παραδοτέο και την επεξεργασία της, η οποία αποτελεί το στάδιο 5 του έργου). 1.3 Βασικά χαρακτηριστικά των ΣΟΑΠ και χρηματοδοτικό πλαίσιο Τα ΣΟΑΠ προβλέφθηκαν με το άρθρο 12 του ν.2508/99, ως εξής: «1. Για την προώθηση ολοκληρωμένων στρατηγικών αστικού σχεδιασμού σε πόλεις ή τμήματά τους καθώς και σε ευρύτερες αστικές περιοχές που παρουσιάζουν κρίσιμα και σύνθετα προβλήματα αναπτυξιακής υστέρησης, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, περιβαλλοντικής υποβάθμισης και ποιότητας ζωής, καταρτίζονται και εγκρίνονται Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων (ΣΟΑΠ), κατά τις διατάξεις του άρθρου αυτού. Με τα παραπάνω σχέδια επιδιώκεται ειδικότερα, εντός του πλαισίου των κατευθύνσεων του εθνικού και περιφερειακού χωροταξικού σχεδιασμού και των εγκεκριμένων ρυθμιστικών σχεδίων, η βελτίωση των υποδομών και των βασικών κοινωνικών εξυπηρετήσεων, η αντιμετώπιση της ανεργίας και η δημιουργία επαρκών ευκαιριών απασχόλησης, η ενσωμάτωση των λειτουργιών και των κοινωνικών ομάδων στον αστικό ιστό και η καταπολέμηση του κοινωνικού διαχωρισμού, η αρμονική διάρθρωση των χρήσεων γης, η συνετή διαχείριση του αστικού οικοσυστήματος, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η ανάπτυξη μέσων πρόσβασης και διακίνησης ανθρώπων και αγαθών φιλικών προς το περιβάλλον, η διατήρηση και ανάδειξη της αστικής πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και η 7

8 γενικότερη κοινωνική, οικονομική, περιβαλλοντική και πολιτισμική αναζωογόνηση των πόλεων και των ευρύτερων αστικών περιοχών με μειονεκτικά χαρακτηριστικά. Με τα ίδια σχέδια επιδιώκεται επίσης η διευκόλυνση της συμμετοχής των πόλεων και αστικών περιοχών που παρουσιάζουν μειονεκτικά χαρακτηριστικά σε προγράμματα και δίκτυα διαπεριφερειακής και διευρωπαϊκής συνεργασίας, με τα οποία προωθείται η αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, η ανταλλαγή της σχετικής εμπειρίας και η ανάπτυξη κοινών μεθόδων και μέσων για την αστική αναγέννηση και την αειφόρο αστική ανάπτυξη. Τα σχέδια αυτά συνοδεύονται από πρόγραμμα δράσης, στο οποίο εξειδικεύονται οι απαιτούμενες για την εφαρμογή τους κανονιστικές, χρηματοδοτικές και διαχειριστικές ρυθμίσεις, μέτρα και προγράμματα, κατά φάσεις και φορείς εκτέλεσης και χρηματοδότησης, καθώς και τυχόν συμπληρωματικές δράσεις πληροφόρησης, κατάρτισης, εκπαίδευσης και κοινωνικής και οικονομικής επανένταξης του πληθυσμού των περιοχών αυτών.» Οι προδιαγραφές των ΣΟΑΠ με την Απόφ. Υπουργού ΠΕΚΑ ΦΕΚ 1341Β/ ). Μέχρι σήμερα έχει εγκριθεί ένα ΣΟΑΠ (για το Κέντρο της Αθήνας, 2015). Το ΣΟΑΠ για το Δήμου του Πειραιά θα είναι, συνεπώς, ένα από τα πρώτα που θα εγκριθούν, και για το λόγο αυτό έχει σε μεγάλο βαθμό και πιλοτικό χαρακτήρα.. Πέραν, δηλ., της αντιμετώπισης των συγκεκριμένων προβλημάτων της περιοχής αναφοράς του, πρέπει να επιλύσει και θέματα «επιχειρησιακής μετάφρασης» των Προδιαγραφών στα δεδομένα μιας πραγματικής κατάστασης που δεν έχουν αντιμετωπιστεί πρακτικά μέχρι σήμερα, πλην της περιπτώσεως του πρώτου εγκριθέντος ΣΟΑΠ. Σχετικά με τη διαδικασία κατάρτισης των ΣΟΑΠ, ο ν. 2742/99 περιλαμβάνει εναλλακτικές δυνατότητες κίνησής της. Στην παρούσα περίπτωση, η κίνηση γίνεται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων [νυν ΥΠΑΠΕΝ], με γνώση του Δήμου Πειραιά και της Περιφέρειας Αττικής. Το όλο έργο εκπονείται σε στενή συνεργασία με το Δήμο Πειραιά. Τα ΣΟΑΠ εγκρίνονται με κοινές αποφάσεις των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων [νυν ΠΑΠΕΝ] και των κατά περίπτωση αρμόδιων υπουργών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στην περίπτωση που τα σχέδια αυτά επηρεάζουν τη λειτουργία νομικών προσώπων του ευρύτερου δημοσίου τομέα, όπως αυτός οριοθετείται με το ν. 2190/1994, οι εγκριτικές αποφάσεις συνυπογράφονται και από τους Υπουργούς που εποπτεύουν τα νομικά αυτά πρόσωπα. Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση της εφαρμογής των ΣΟΑΠ γίνεται από τον οικείο οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτης βαθμίδας Για το σκοπό αυτό, οι παραπάνω οργανισμοί συντάσσουν ανά διετία έκθεση με την οποία αποτιμάται η πορεία εφαρμογής των σχετικών σχεδίων και του προγράμματος δράσης τους και υποδεικνύονται τα κατάλληλα κατά περίπτωση μέτρα και ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση προβλημάτων και δυσλειτουργιών που διαπιστώθηκαν κατά την εφαρμογή. Εγκεκριμένα γενικά πολεοδομικά σχέδια, σχέδια χωρικής και οικιστικής οργάνωσης ανοικτών πόλεων, ή άλλα σχέδια χρήσεων γης πολεοδομικού χαρακτήρα πρέπει να τροποποιηθούν ή αναθεωρηθούν με τη διαδικασία που ορίζεται στις διατάξεις που τα διέπουν μέσα σε προθεσμία πέντε (5) ετών από την έγκριση των σχεδίων του άρθρου αυτού, προκειμένου να εναρμονισθούν προς τις κατευθύνσεις και λοιπές ρυθμίσεις των ΣΟΑΠ. 8

9 1.4 Διαβούλευση και επαφές με φορείς Οι προδιαγραφές των ΣΟΑΠ προβλέπουν συγκεκριμένη διαδικασία ανοικτής διαβούλευσης, στο στάδιο 6, δηλ. αφού έχει προσδιοριστεί το Πρόγραμμα Δράσης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας εκπόνησης του ΣΟΑΠ, και του παρόντος έργου, θα χρησιμοποιηθούν και άλλες μορφές διαβούλευσης, με τις υπηρεσίες του Δήμου Πειραιά, και με άλλους φορείς (τοπικούς ή υπερτοπικούς) οι αρμοδιότητες των οποίων περιλαμβάνουν (και) την περιοχή του Πειραιά (φορείς της διοίκησης και συλλογικούς φορείς). Οι εν λόγω πρόσθετες μορφές διαβούλευσης θα γίνουν σε διάφορα στάδια, και στο πλαίσιο διαφόρων παραδοτέων, σε συνάρτηση με τις μεθοδολογικές και πραγματολογικές απαιτήσεις που προκύπτουν από το περιεχόμενο και το χαρακτήρα κάθε ενός εξ αυτών. Ηδη, στα πλαίσια των παραδοτέων 1, 2 και 3, έχουν γίνει συναντήσεις της ομάδας έργου, με εκπροσώπους των Διευθύνσεων και των Δημοτικών Κοινοτήτων του Δήμου Πειραιά που ορίστηκαν από το Δήμο, συμπεριλαμβανόμενων στελεχών της ομάδας μελέτης που εκπονεί σχέδιο ΟΧΕ. Εχει πλέον ολοκληρωθεί, επίσης, εκτεταμένη διαβούλευση με εξωτερικούς φορείς: 1.5 Ομάδα έργου Επιστημονικός υπεύθυνος και ανάδοχος του έργου είναι ο Στυλιανός Τσακίρης, Αρχιτέκτωνπολεοδόμος. Στη σύνταξη του παρόντος παραδοτέου έλαβαν επίσης μέρος οι εξής: Καθ. Δημήτρης Οικονόμου (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) (σύμβουλος) Α Μακρυγιάννη, Δρ. Οικονομολόγος Π. Πανταζής, ΜΔΕ, Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΜΔ Σ. Πουλίσης, Αρχιτέκτων Ν. Τράμπα, Συγκοινωνιολόγος Γ. Λαϊνάς, Μηχ. Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, ΜΔΕ Δ. Αργυρόπουλος, Περιβαλλοντολόγος 1.6 Ευχαριστίες Ευχαριστούμε όλα τα στελέχη του Δήμου Πειραιά και της ΕΥΔΕΠ ΕΠΠΕΡΡΑΑ που έχουν συμβάλλει με διάφορους τρόπους στην εκπόνηση του παρόντος. 9

10 2 Στρατηγική του ΣΟΑΠ 10

11 Η Στρατηγική του ΣΟΑΠ έχει προσδιοριστεί στο παραδοτέο 3, με βάση τα πορίσματα της ανάλυσης (παραδοτέο 2), τη διαβούλευση, και τις εσωτερικές διαδικασίες αξιολόγησης, όπως αναλύονται σχετικά στο εν λόγω παραδοτέο. Η Στρατηγική είναι συντονισμένη με την υπό σύνταξη ΟΧΕ του ΣΟΑΠ. Στο παρόν παραδοτέο επαναλαμβάνεται η Στρατηγική, χωρίς το σκεπτικό που έχει οδηγήσει σε αυτήν, ούτως ώστε να υπάρχει μια συνολική εικόνα της πρότασης του ΣΟΑΠ (Στόχοι-ΑξονεςΔράσεις). Σημειώνεται ότι σε σχέση με το παραδοτέο 3 έχουν υπάρξει μικρές τροποποιήσεις της Στρατηγικής, για λόγους που ανάγονται στη διαβούλευση που έχει μεσολαβήσει και συνεχίζεται, καθώς και στην προσπάθεια πιο αποτελεσματικής διαμόρφωσης των αξόνων παρέμβασης. 11

12 3.1 Στόχοι του ΣΟΑΠ Κεντρικός στόχος (όραμα) και αρχές της στρατηγικής Κεντρικός στόχος του ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά (αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί «όραμα») είναι δύσκολο να προσδιοριστεί μονοσήμαντα, ακριβώς λόγω του πολυδιάστατου της κρίσης. Θα μπορούσε να συνοψιστεί, πάντως, στο εξής: Ανάδειξη του Πειραιά ως επιχειρηματικού (ναυτιλιακού, εμπορικού) και τουριστικού μητροπολιτικού κέντρου διεθνούς αναγνωρισιμότητας και εμβέλειας, υπό συνθήκες αστικής βιωσιμότητας (πολεοδομικής, συγκοινωνιακής, περιβαλλοντικής, ενεργειακής) και κοινωνικής συνοχής Η επίτευξη του στόχου θα καταστήσει τον Πειραιά διεθνή μητρόπολη, πράσινη πόλη, γαλάζια πόλη, έξυπνη πόλη, βιώσιμη πόλη. Ταυτόχρονα, δύο άλλα δομικά στοιχεία-επιδιώξεις του ΣΟΑΠ είναι Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση όλων των διαστάσεων της κρίσης της περιοχής, και αξιοποίησης των δυνατοτήτων της. Με άλλα λόγια, είναι αναγκαίος ένας χαρακτήρας ταυτόχρονα ολοκληρωμένος και ιεραρχημένος. Η έννοιας της ολοκλήρωσης είναι κεντρική στη φιλοσοφία των ΣΟΑΠ, που για την Ελλάδα είναι ένα νέο προγραμματικό εργαλείο διακριτό από τα συνήθη πολεοδομικά σχέδια δεν είναι (μόνο) πολεοδομικό αλλά πολυδιάστατο, και δεν είναι ένα συμβατικό σχέδιο που προβάλλει απλώς την «εικόνα» ενός επιθυμητού μέλλοντος αλλά μια διαδικασία προσέγγισης στην εικόνα αυτή μέσω συγκεκριμένων επιχειρησιακών δράσεων. η διπλή γεωγραφική προσέγγιση, οριζόντια και χωρικά εστιασμένη σε συγκεκριμένους θύλακες,. Παράλληλα με τα παραπάνω στοιχεία της κεντρικής ιδέας, που έχουν θεματικό χαρακτήρα, καθοριστική σημασία έχουν τρία άλλα στοιχεία, που με όρους ανάλυσης συνδέονται με τα αναφερόμενα στο προηγούμενο κεφάλαιο του παρόντος. Το πρώτο είναι μεθοδολογικό, και συνίσταται στην ανάγκη συστηματικότητας, συνέχειας, και συντονισμένου χαρακτήρα της παρέμβασης. Η αναγκαιότητα αυτά για τα ελληνικά δεδομένα αποτελεί μείζονα, και δύσκολα επιτεύξιμο, στόχο, αφού η έλλειψη τέτοιων χαρακτηριστικών αποτελεί συνηθισμένη αδυναμία των διαφόρων πολιτικών στη χώρα μας. Ειδικότερα για ολοκληρωμένα χωρικά προγράμματα η έλλειψή τους οδηγεί αναπότρεπτα στην αποτυχία Αμεση συνέπεια των προηγούμενων είναι ότι απαιτείται ένας αποτελεσματικός μηχανισμός εφαρμογής του ΣΟΑΠ, που θα περιλαμβάνει επιμέρους μηχανισμούς συντονισμού (τεχνικού και πολιτικού) των πολλαπλών φορέων που πρέπει να εμπλακούν στην υλοποίηση των διαφόρων δράσεων, την παρακολούθηση (monitoring) της εφαρμογής μέσω κατάλληλων δεικτών, και τη συνεχή αξιολόγηση και επαναδιαμόρφωση του ΣΟΑΠ (ανάδραση). Το δεύτερο στοιχείο είναι καθοριστικός ρόλος της κοινωνικής διαβούλευσης και συμμετοχής. Πέραν της ούτως ή άλλως προβλεπόμενης θεσμικά διαβούλευση κατά τη διάρκεια της εκπόνησης του προγράμματος, απαιτείται ευρύτερη και συνεχής συμμετοχή της κοινωνίας 12

13 κατά την εφαρμογή και τον ανασχεδιασμό. Η συμμετοχή αυτή νοείται ως μια αμφίδρομη διαδικασία αξιολόγησης της στοχοθεσίας και των αποτελεσμάτων, και παράλληλα ως ενεργητική συμμετοχή στην υλοποίηση δράσεων. Μεταξύ των τελευταίων επισημαίνουμε και αυτές που στηρίζονται στην κοινωνική αλληλεγγύη, νέο στοιχείο που αποτελεί μια θετική συνέπεια της κρίσης, αλλά και σε άλλες μορφές συμμετοχής των διαφόρων κοινωνικών ομάδων με το διακριτό ρόλο κάθε μιας. Το τρίτο στοιχείο είναι η αναγκαιότητα σημαντικής χρηματοδοτικής στήριξης του ΣΟΑΠ. Αν και υπάρχουν δράσεις, σε ορισμένες περιπτώσεις εξαιρετικά σημαντικές, που έχουν περισσότερο θεσμικό ή οργανωτικό χαρακτήρα, το είδος, οι διαχρονικές ρίζες) και ο πολλαπλός χαρακτήρας των προβλημάτων του Δήμου του Πειραιά (και της ευρύτερης περιοχής του) σημαίνουν ότι χωρίς χρηματοδότηση πολλά προβλήματα απλώς δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν. Τέτοια προβλήματα συνδέονται με υποδομές και αστικό εξοπλισμό, πεδία μεγάλων ελλειμμάτων και αναγκαία τόσο για την ποιότητα ζωής όσο και για τη δημιουργία εξωτερικών οικονομιών, αλλά και με απόλυτα αναγκαίες δράσεις κοινωνικού/προνοιακού χαρακτήρα καθώς και άμεσης στήριξης της οικονομικής βάσης (και ιδίως των μικρών αλλά πολλών οικονομικών μονάδων που έχουν πληγεί καίρια από την κρίση). Μια πηγή χρηματοδότησης μπορεί και πρέπει να είναι το νέο ΠΕΠ , στο οποίο προβλέπονται δράσεις Ολοκληρωμένης Εδαφικής Παρέμβασης συνδεόμενες προγραμματικά με τα ΣΟΑΠ, όπως έχει αναφερθεί, αλλά και άλλες δράσεις που θεματικά είναι κατάλληλες για το συγκεκριμένο ΣΟΑΠ. Συνοψίζοντας, η στρατηγική του ΣΟΑΠ Δυτικής Αθήνας προσδιορίζεται από τις εξής κύριες παραμέτρους πολιτικής: Ανάδειξη του Πειραιά ως επιχειρηματικού (ναυτιλιακού, εμπορικού) και τουριστικού μητροπολιτικού κέντρου διεθνούς αναγνωρισιμότητας και εμβέλειας, υπό συνθήκες αστικής βιωσιμότητας (πολεοδομικής, συγκοινωνιακής, περιβαλλοντικής, ενεργειακής) και κοινωνικής συνοχής (κεντρικό όραμα) Ολοκληρωμένη αντιμετώπιση όλων των διαστάσεων της κρίσης της περιοχής, με κεντρικό παρονομαστή την κοινωνική συνοχή. Ειδική αντιμετώπιση περιοχών με πολύ έντονα προβλήματα και αξιοποίηση περιοχών με δυναμικό πολλαπλασιαστικού χαρακτήρα Μερική εστίαση σε θύλακες Συστηματικότητα, συνέχεια, και συντονισμένος χαρακτήρας της παρέμβασης Κεντρικός ρόλος της κοινωνικής διαβούλευσης και συμμετοχής, στη διαμόρφωση αλλά κυρίως στην εφαρμογή του ΣΟΑΠ. Ισχυρή χρηματοδοτική στήριξη, από το νέο ΠΕΠ Αττικής αλλά και από άλλες πηγές Στρατηγικοί στόχοι του ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά Για την επίτευξη του οράματος, και λαμβανομένων υπόψη των προαναφερόμενων αρχών της στρατηγικής, προσδιορίζονται εννέα στρατηγικοί στόχοι για το ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά. 13

14 Σ-1 Ανάκτηση και ενίσχυση του διεθνούς, εθνικού και περιφερειακού μητροπολιτικού ρόλου και της ταυτότητας του Πειραιά Σ-2 Ανάκτηση και αξιοποίηση της σχέσης της πόλης με το λιμάνι και τη θάλασσα Σ-3 Ενίσχυσης της ελκυστικότητας για επενδύσεις, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας Σ-4 Αντιμετώπιση των κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων-προώθηση της κοινωνικής συνοχής Σ-5 Προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, κινητικότητας και αναζωογόνησης Σ-6 Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής διαχείρισης Σ-7 Εισαγωγή έξυπνων ("smart") υποδομών, υπηρεσιών και λύσεων-εξυπνος ψηφιακός Πειραιάς Σ-8 Αντιμετώπιση έντονα εντοπισμένων προβλημάτων/ Αξιοποίηση εντοπισμένου λανθάνοντος αναπτυξιακού δυναμικού Σ-9 Αναβάθμιση θεσμικής ικανότητας Δήμου Πειραιά-και αποτελεσματικότητας εμπλεκόμενων φορέων και πολιτικών στον Πειραιά Οι στόχοι αυτό θα επιτευχθούν μέσω ενός συνόλου Αξόνων ς, που αναφέρονται στο επόμενο τμήμα, και στη συνέχεια μέσω πιο αναλυτικών Δράσεων, οι οποίες θα παρουσιαστούν στο επόμενο παραδοτέο. 14

15 3.2 Αξονες Παρέμβασης του ΣΟΑΠ Το ΣΟΑΠ περιλαμβάνει 15 Αξονες Παρέμβασης, που παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα. Α-1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία και τις εφαρμογές ΤΠΕ Α-2 Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία Α-3 Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία Α-4 Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Βιώσιμη οικονομία των αναγκών Α-5 Αξιοποίηση μεγάλων δημόσιων/δημοτικών και ιδιωτικών ακινήτων Α-6 Καταπολέμηση της ανεργίας Α-7 Προώθηση της ένταξης των ευπαθών και ευάλωτων ομάδων - Καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας Α-8 Βελτίωση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών Α-9 Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών Α-10 Οργανική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το λιμάνι και τη θάλασσα (θαλάσσιο μέτωπο) Α-11 Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος (περιβαλλοντικά μέσα και υποδομές) Α-12 Προώθηση της βιώσιμης και πολυτροπικής αστικής κινητικότητας Α-13 Βελτίωση διαχείρισης και διανομής της ενέργειας Α-14 Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Α-15 Αναβάθμιση των ικανοτήτων του Δήμου και άλλων εμπλεκόμενων φορέων για την αποτελεσματική εφαρμογή του ΣΟΑΠ και των άλλων προγραμμάτων για την περιοχή ΟΙ Αξονες Παρέμβασης έχουν τον πιο κάτω χαρακτήρα/περιεχόμενο: Αξονας Παρέμβασης Α-1 Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία και τις εφαρμογές ΤΠΕ Ο άξονας θα υλοποιηθεί με δράσεις που προωθούν την καινοτομία, τις νέες τεχνολογίες, την αξιοποίηση/δημιουργία συγκριτικών πλεονεκτημάτων του Πειραιά και της ευρύτερης περιοχής, και την επιχειρηματικότητα. Οι δράσεις μπορεί να έχουν οριζόντιο ή κλαδικό χαρακτήρα. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-1 (Ανάκτηση και ενίσχυση του διεθνούς, εθνικού και περιφερειακού μητροπολιτικού ρόλου και της ταυτότητας του Πειραιά) και Σ-3 (Ενίσχυσης της ελκυστικότητας για επενδύσεις, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-2 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία), Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία) 15

16 και Α-4 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Βιώσιμη οικονομία των αναγκών). Αξονας Παρέμβασης Α-2 Ανάπτυξη στρατηγικών Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ο άξονας θα υλοποιηθεί με δράσεις που προωθούν την ανάπτυξη του στρατηγικού πλέγματος δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία, ενός εκ των τριών που προβλέπονται από το ΠΕΠ και το RIS3 Αττικής. Οι ειδικότερες δραστηριότητες του πλέγματος είναι οι εξής: ναυτιλία, αλιεία, παράκτιος τουρισμός, διαχείριση του υδάτινου περιβάλλοντος και συναφείς δραστηριότητες, όπως πχ. κυματική ενέργεια, ειδικό τουρισμό (π.χ. καταδυτικός τουρισμός σε ναυάγια), μουσεία με θέμα τη ναυτιλία, τη ναυπηγική τέχνη, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την καταγραφή/εξερεύνηση του θαλάσσιου κόσμου. Συνδέεται με επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις στη (θαλάσσια) βιολογία-βιοχημείαβιοτεχνολογία, στα νέα υλικά, τις ΤΠΕ, την τεχνολογία διαστήματος, τις νέες μορφές τουρισμού, τη θαλάσσια-υποβρύχια αρχαιολογία και ιστορία κοκ. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-1 (Ανάκτηση και ενίσχυση του διεθνούς, εθνικού και περιφερειακού μητροπολιτικού ρόλου και της ταυτότητας του Πειραιά) και Σ-2 (Ανάκτηση και αξιοποίηση της σχέσης της πόλης με το λιμάνι και τη θάλασσα). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-1 (Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία και τις εφαρμογές), Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία), και Α-12 (Προώθηση της βιώσιμης και πολυτροπικής αστικής κινητικότητας). Αξονας Παρέμβασης Α-3 Ανάπτυξη στρατηγικών Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία: πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ο άξονας θα υλοποιηθεί με δράσεις που προωθούν την ανάπτυξη του στρατηγικού πλέγματος δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία, Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία, και Βιώσιμη οικονομία των αναγκών, ενός εκ των τριών που προβλέπονται από το ΠΕΠ και το RIS3 Αττικής. Οι ειδικότερες δραστηριότητες του πλέγματος είναι οι εξής: όλα τα είδη τουρισμού και εστίαση, πολιτισμός και δημιουργική οικονομία [χειροτεχνία, ΤΠΕ στους τομείς διασκέδασης, πολιτισμού κοκ., παραγωγή ταινιών, βίντεο κλπ., design για κλάδους όπως ένδυση, έπιπλο ) Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-1 (Ανάκτηση και ενίσχυση του διεθνούς, εθνικού και περιφερειακού μητροπολιτικού ρόλου και της ταυτότητας του Πειραιά). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-1 (Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία και τις εφαρμογές), Α-2 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία), Α-6 (Καταπολέμηση της ανεργίας), Α-9 (Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών), Α-10 (Οργανική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το λιμάνι και τη θάλασσα (θαλάσσιο μέτωπο)), και Α-12 (Προώθηση της βιώσιμης και πολυτροπικής αστικής κινητικότητας). 16

17 Αξονας Παρέμβασης Α-4 Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Βιώσιμη οικονομία των αναγκών Ο άξονας θα υλοποιηθεί με δράσεις που προωθούν την ανάπτυξη του στρατηγικού πλέγματος δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία, Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία, και Βιώσιμη οικονομία των αναγκών, ενός εκ των τριών που προβλέπονται από το ΠΕΠ και το RIS3 Αττικής. Οι ειδικότερες δραστηριότητες του πλέγματος είναι οι εξής: υγεία, παιδεία, διατροφή, ενέργεια, αναψυχή και τουρισμός, περιβαλλοντική προστασία και διαχείριση, αστική λειτουργία, μεταφορές και χωρικές παρεμβάσεις, δημόσιες υπηρεσίες και δημοκρατική λειτουργία κοινωνίας και κράτους. Εχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-1 (Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας με επενδύσεις στην έρευνα και καινοτομία και τις εφαρμογές), και Α-6 (Καταπολέμηση της ανεργίας). Αξονας Παρέμβασης Α-5 Αξιοποίηση μεγάλων δημόσιων/δημοτικών και ιδιωτικών ακινήτων Ο άξονας αφορά την αξιοποίηση μεγάλων δημόσιων/δημοτικών και ιδιωτικών ακινήτων, κυρίως ήδη δομημένων, που υπάρχουν στην περιοχή και βρίσκονται σε κατάσταση εγκατάλειψης ή ανεπαρκούς αξιοποίησης. Ορισμένα τέτοια ακίνητα έχουν αρκετά μεγάλη κλίμακα για να χαρακτηριστούν ως brownfields. Ειδική και εμβληματική περίπτωση αποτελεί ο Πύργος του Πειραιά, που παραμένει πρακτικά χωρίς χρήσεις, δεκαετίες μετά την κατασκευή του. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-1 (Ανάκτηση και ενίσχυση του διεθνούς, εθνικού και περιφερειακού μητροπολιτικού ρόλου και της ταυτότητας του Πειραιά), Σ-3 (Ενίσχυσης της ελκυστικότητας για επενδύσεις, της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας), Σ-6 (Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής διαχείρισης), και Σ-8 (Αντιμετώπιση έντονα εντοπισμένων προβλημάτων/ Αξιοποίηση εντοπισμένου λανθάνοντος αναπτυξιακού δυναμικού). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τον Αξονα Παρέμβασης Α-9 (Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών). Αξονας Παρέμβασης Α-6 Καταπολέμηση της ανεργίας Ο Πειραιάς έχει πληγεί πολύ έντονα από την ανεργία κατά την περίοδο της κρίσης, με επιπτώσεις στην κοινωνική συνοχή, αλλά επίσης και στην ίδια την οικονομία. Ο άξονας περιλαμβάνει δράσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος τόσο σε επίπεδο συμπτωμάτων (πχ. μέσω επιδομάτων) όσο και σε δομικό επίπεδο (με τη δημιουργία ή διατήρηση θέσεων εργασίας). Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-4 (Αντιμετώπιση των κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων-προώθηση της κοινωνικής συνοχής). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία), Α-4 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Βιώσιμη οικονομία των αναγκών), και Α-7 (Προώθηση της ένταξης των ευπαθών και ευάλωτων ομάδων - Καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας), Α-8 (Βελτίωση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών). 17

18 Αξονας Παρέμβασης Α-7 Προώθηση της ένταξης των ευπαθών και ευάλωτων ομάδωναντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας Ο άξονας περιλαμβάνει μέτρα κοινωνικής ενσωμάτωσης/ένταξης των ευπαθών και ευάλωτων ομάδων, όπως αυτές προσδιορίζονται στην ΠΕΣΚΕ Αττικής. Ενδεικτικά, έχουν καταγραφεί στο Δήμο Πειραιά περιπτώσεις των εξής κατηγοριών: ΑΜΕΑ, Ανασφάλιστοι, Ανήλικα παιδιά, Άποροι, Άστεγοι, Γυναίκες θύματα κακοποίησης, Ηλικιωμένοι, Ολες οι ομάδες, Παιδιά ηλικίας 06 ετών, Παιδιά θύματα κακοποίησης, Περιθωριοποιημένοι (ΡΟΜΑ). Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους πληττόμενους από ακραία φτώχεια, ακόμα και αν δεν ανήκουν στις πιο πάνω κατηγορίες, δεδομένου ότι το φαινόμενο αυτό έχει ενταθεί εξαιρετικά στην περίοδο της κρίσης. Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-4 (Αντιμετώπιση των κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων-προώθηση της κοινωνικής συνοχής). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-6 (Καταπολέμηση της ανεργίας), και Α-8 (Βελτίωση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών). Αξονας Παρέμβασης Α-8 Βελτίωση των κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών (για όλες τις ομάδες) Ο άξονας περιλαμβάνει δράσεις που επιχειρούν να εντοπίσουν το τριπλό πρόβλημα που παρουσιάζουν οι κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες: ιστορική καθυστέρηση ή/και αναποτελεσματικότητα στη χώρα γενικά, ειδικότερη καθυστέρηση σε ορισμένες περιπτώσεις στην περιοχή του Πειραιά, και υποβάθμιση και περιορισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών του κοινωνικού κράτους στην περίοδο της κρίσης. Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-4 (Αντιμετώπιση των κρίσιμων κοινωνικών προβλημάτων-προώθηση της κοινωνικής συνοχής). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με Αξονα Παρέμβασης Α-7 (Προώθηση της ένταξης των ευπαθών και ευάλωτων ομάδων - Καταπολέμηση της ακραίας φτώχειας). Αξονας Παρέμβασης Α-9 Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών Ο αστικός χώρος χαρακτηρίζεται από έντονα προβλήματα, που έχουν σημαντικό χρονικό βάθος και συνδέονται με διαχρονικές αδυναμίες της πολεοδομικής πολιτικής και των συναφών πολιτικών με αστική διάσταση στην Ελλάδα. Η κρίση έχει εντείνει σε ορισμένες περιπτώσεις τα προβλήματα, αλλά στη μεγάλη πλειονότητά τους προϋπήρχαν αυτής, με κύρια επίπτωση της κρίσης την αύξηση της δυσκολίας αντιμετώπισής τους λόγω της μείωσης των διαθέσιμων πόρων. Η δυσκολία είναι συνέπεια του ότι τα προβλήματα αυτά είναι εγγεγραμμένα στην ίδια τη δομή του δομημένου χώρου και παρουσιάζουν ως εκ τούτου ισχυρές ακαμψίες, η υπέρβαση των οποίων απαιτεί σημαντικά χρηματικά ποσά. Πρόσθετη παράμετρος είναι οι νομοθετικές και διοικητικές αδυναμίες και τα ελλείμματα (ή το ανεπίκαιρο του) σχεδιασμού. Τα προβλήματα στα οποία εστιάζει ο παρών άξονα αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο: υπάρχουν περιοχές στις συχνά στις ίδιες περιοχές υπάρχουν και άλλα συγκοινωνιακά), κοινωνικά και αναπτυξιακά, με συνδρόμων αλληλοενισχυόμενων προβλημάτων. διαχέονται σε όλο το χώρο του Δήμου, οποίες είναι πιο έντονα, ενώ παράλληλα προβλήματα, χωρικά (περιβαλλοντικά, αποτέλεσμα τη δημιουργία σύνθετων Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-5 (Προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, κινητικότητας και αναζωογόνησης), Σ-6 (Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και 18

19 της περιβαλλοντικής διαχείρισης), και Σ-8 (Αντιμετώπιση έντονα εντοπισμένων προβλημάτων/ Αξιοποίηση εντοπισμένου λανθάνοντος αναπτυξιακού δυναμικού). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία), Α-5 (Αξιοποίηση μεγάλων δημόσιων/δημοτικών και ιδιωτικών ακινήτων), Α-10 (Οργανική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το λιμάνι και τη θάλασσα (θαλάσσιο μέτωπο), Α-12 (Προώθηση της βιώσιμης και πολυτροπικής αστικής κινητικότητας), και Α-14 (Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή). Αξονας Παρέμβασης Α-10 Οργανική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το λιμάνι και τη θάλασσα (θαλάσσιο μέτωπο) Ο Πειραιάς διαθέτει εκτεταμένο θαλάσσιο μέτωπο, που συμπεριλαμβάνει το επιβατικό λιμάνι και δύο μικρότερα, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτό. Το θαλάσσιο μέτωπο και η θάλασσα αποτελούν πόρους και δίνουν δυνατότητες μείζονος σημασίας, αλλά όσον αφορά τον οικιστικό ιστό οι δυνατότητες αυτές δεν έχουν αξιοποιηθεί επαρκώς. Η ζώνη του επιβατικού λιμανιού είναι λειτουργικά απομονωμένη από τον ιστό και λειτουργεί ως φραγμός (και παράλληλα ως πόλος έλξης σημαντικών φόρτων και ροών που επιβαρύνουν τον ιστό) ενώ εκτός αυτού η επαφή της πόλης με τη θάλασσα δεν είναι ουσιαστική. Ο άξονας επιδιώκει να αντιμετωπίσει τις σημερινές αδυναμίες και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που παρατηρούνται σε αυτά τα πεδία. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-2 (Ανάκτηση και αξιοποίηση της σχέσης της πόλης με το λιμάνι και τη θάλασσα), και Σ-8 (Αντιμετώπιση έντονα εντοπισμένων προβλημάτων/ Αξιοποίηση εντοπισμένου λανθάνοντος αναπτυξιακού δυναμικού). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία), Α-9 (Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών), και Α-14 (Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή). Αξονας Παρέμβασης Α-11 Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος (περιβαλλοντικά μέσα και υποδομές) Το με τη στενή έννοια περιβάλλον (περιβαλλοντικά μέσα: νερά, αέρας, πράσινο ) στην πόλη, και οι συναφείς υποδομές, χαρακτηρίζονται από επιβαρύνσεις ως προς το πρώτο σημείο και αδυναμίες ως προς το δεύτερο (που δεν περιορίζονται μόνο στις υποδομές αλλά και στη διαχείρισή τους). Ο άξονας εστιάζει στην αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων. Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-6 (Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής διαχείρισης). Αξονας Παρέμβασης Α-12 Προώθηση της βιώσιμης και πολυτροπικής αστικής κινητικότητας Ο τρόπος οργάνωσης των μεταφορικών υποδομών και λειτουργίας τους παρουσιάζει ελλείμματα, ενώ παράλληλα υπάρχουν και προβλήματα λειτουργίας/διαχείρισης. Σημαντική παράμετρος είναι η υπό εξέλιξη κατασκευή νέων μέσων σταθερής τροχιάς, που θα βελτιώσει σε βάθος χρόνου την υπερτοπική προσπελασιμότητα και θα μειώσει τις διαμπερείς ροές και την εξωγενή ζήτηση στάθμευσης. Ωστόσο, προς το παρόν και στο προσεχές μέλλον η διαδικασία 19

20 αυτή έχει οδηγήσει σε σημαντικές επιβαρύνσεις της λειτουργίας της πόλης λόγω των εργοταξίων, και συνεπώς θα πρέπει να ληφθούν διορθωτικά μέτρα (δεδομένου ότι η ολοκλήρωση των έργων θα απαιτήσει κάποιο χρονικό διάστημα). Πέραν της υπερτοπικής προσπελασιμότητας, η όλη οργάνωση των μεταφορών στον Πειραιά παρουσιάζει αδυναμίες από την οπτική γωνία της βιώσιμης κινητικότητας, ενώ ένα άλλο μεγάλο πεδίο αδυναμιών είναι η στάθμευση (συμπεριλαμβανόμενης της φορτοεκφόρτωσης). Ο άξονας εστιάζει σε όλα αυτά τα πεδία. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-5 (Προώθηση της βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, κινητικότητας και αναζωογόνησης) και Σ-7 (Εισαγωγή έξυπνων ("smart") υποδομών, υπηρεσιών και λύσεων-εξυπνος ψηφιακός Πειραιάς). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-2 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία), Α-3 (Ανάπτυξη στρατηγικών πλεγμάτων δραστηριοτήτων: Τουρισμός, Πολιτισμός και Δημιουργική οικονομία),και Α-9 (Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών). Αξονας Παρέμβασης Α-13 Βελτίωση διαχείρισης και διανομής της ενέργειας Ο άξονας αφορά τη βελτιωμένη διαχείριση της ενέργειας, ζητήματος που έχει δύο αιχμές: αφενός την αλληλεπίδραση με την ανάπτυξη (ιδιαίτερα σημαντικά στην περίπτωση ενός διεθνούς εμβέλειας λιμανιού και μεγάλου βιομηχανικού κέντρου) και αφετέρου τις επιπτώσεις στη γένεση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Ο άξονας εστιάζει στα δυο αυτά πεδία: βελτίωση της ενεργειακής υποδομής σε συνάρτηση με τις αναπτυξιακές ανάγκες, και πρόληψη της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου. Εχει ισχυρή συνάφεια με τον Στρατηγικό Στόχο Σ-6 (Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος και της περιβαλλοντικής διαχείρισης). Αξονας Παρέμβασης Α-14 Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (σε αντιδιαστολή με την πρόληψη βλ. προηγούμενο άξονα) αποτελεί μείζονα ανερχόμενη συνιστώσα των χωρικών πολιτικών, και συνδέεται με το ότι πλέον θεωρείται δεδομένο ότι τα όποια (αναγκαία) μέτρα πρόληψης δεν επαρκούν για την αποφυγή του προβλήματος. Μια παράκτια περιοχή όπως ο Πειραιάς θα πληγεί κατ αρχάς από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας (τόσο ως προς τις λιμενικές εγκαταστάσεις όσο και στο υπόλοιπο θαλάσσιο μέτωπο), που εκτιμάται ότι μπορεί να είναι σημαντική μέσα στις δύο επόμενες δεκαετίες. Επιπλέον, θα έχει μερίδιο και στα άλλα προβλήματα που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή. Σε άλλες χώρες μέτρα προσαρμογής έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή, και ο άξονας αφορά την προώθηση τέτοιων μέτρων και στον Πειραιά. Εχει ισχυρή συνάφεια με τους Στρατηγικούς Στόχους Σ-2 (Ανάκτηση και αξιοποίηση της σχέσης της πόλης με το λιμάνι και τη θάλασσα) και Σ-8 (Αντιμετώπιση έντονα εντοπισμένων προβλημάτων/ Αξιοποίηση εντοπισμένου λανθάνοντος αναπτυξιακού δυναμικού). Παράλληλα, έχει ισχυρές συνέργειες με τους Αξονες Παρέμβασης Α-9 (Αναβάθμιση του αστικού χώρου και αναζωογόνηση περιοχών) και Α-10 (Οργανική σύνδεση του οικιστικού ιστού με το λιμάνι και τη θάλασσα (θαλάσσιο μέτωπο). 20

21 Αξονας Παρέμβασης Α-15 Αναβάθμιση των ικανοτήτων του Δήμου και άλλων εμπλεκόμενων φορέων για την αποτελεσματική εφαρμογή του ΣΟΑΠ και των άλλων προγραμμάτων για την περιοχή Ένα σύνθετο πρόγραμμα όπως το ΣΟΑΠ θα θέσει μεγάλες προκλήσεις στις αρμόδιες για την εφαρμογή του αρχές και υπηρεσίες. Δεδομένου ότι ο ρόλος του Δήμου θα είναι σε κάθε περίπτωση κεντρικός (ακόμα και η έλλειψη επαρκών αρμοδιοτήτων σε πολλά πεδία και η αναγκαία εμπλοκή κεντρικών ή περιφερειακών φορέων θέτει το ζήτημα του συντονισμού τους, που δεν μπορεί να γίνει χωρίς το Δήμο), η αναβάθμιση της «θεσμικής ικανότητάς» του είναι sine qua non προϋπόθεση της επιτυχίας του ΣΟΑΠ. Ο Αξονας Παρέμβασης Α-15 έχει υποστηρικτική σχέση με όλους τους άλλους Αξονες, λόγω του χαρακτήρα του. 21

22 Οι Αξονες Παρέμβασης εξυπηρετούν συγκεκριμένους στόχους του ΣΟΑΠ, σε δύο επίπεδα που επισημαίνονται στον επόμενο πίνακα με τα εξής σύμβολα: Αμεση συνάφεια: Εμμεση συνάφεια: Υποστηρικτική σχέση: 22

23 ΜΗΤΡΑ ΣΥΝΑΦΕΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΣΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΑΞΟΝΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΟΑΠ ΔΗΜΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΤΟΧΟΙ Σ-1 Σ-2 Σ-3 Σ-4 Σ-5 Σ-6 ΜητροποΣχέση Επενδύ- Κοινωνική Βιώσιμη Αστικό λιτικός πόλης με σεις, αντα- συνοχή αστική περιβάλαξονεσ ΠΡΟΤΕρόλος λιμάνι και γωνιστ., ανάπτυξης λον και ΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Πειραιά θάλασσα επιχειρημ. διαχείριση Α1 Επενδύσεις στην έρευνα ΤΠΕ Α2 Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία Α3 Τουρισμός, Πολιτισμός Δημιουργική οικονομία Α4 Βιώσιμη οικονομία των αναγκών Α5 Αξιοποίηση μεγάλων ακινήτων Α6 Καταπολέμηση της ανεργίας Α7 Ενταξη ευπαθών και ευάλωτων ομάδων-φτώχεια Α8 Κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες Α9 Αναβάθμιση αστικού χώρου Α10 Σύνδεση οικιστ. ιστού με λιμάνιθάλασσα Α11 Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος Α12 Βιώσιμηπολυτροπική κινητικότητα Α13 Α14 Α15 Θεσμική ικαν. Δήμου-Εφαρμογή ΣΟΑΠ Σ-8 Παράλληλα, οι Αξονες Παρέμβασης διαθέτουν δυνητική συνέργεια μεταξύ τους. Σχετική εκτίμηση γίνεται στον επόμενο πίνακα. Η συνέργεια μεταξύ των αξόνων αξιολογείται σε τέσσερις βαθμίδες, που επισημαίνονται στον επόμενο πίνακα με τα εξής σύμβολα: Σ-9 Εξυπνος Παρεμβάσεις Θεσμική (smart) σε περιοχές ικανότητα Πειραιάς Δήμου Πειραιά Ενέργεια Κλιματική αλλαγή Σ-7 23

24 Μηδενική ή μικρή συνέργεια: [κενό] Αυτοσυσχέτιση: Μεσαία συνέργεια: Υψηλή συνέργεια: 24

25 ΑΞΟΝΕΣ Α-1 Α-2 Α-3 Α-4 Α-5 Α-6 Α-8 Α-9 ΑΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 10 Α11 Α12 Α13 Α14 Α15 Α16 Α-1 Επενδύσεις στην έρευνα ΤΠΕ Α-2 Ναυτιλιακό πλέγμα και Γαλάζια οικονομία Α-3 Τουρισμός, Πολιτισμός Δημιουργική οικονομία Α-4 Βιώσιμη οικονομία των αναγκών Α-5 Αξιοποίηση μεγάλων ακινήτων Α-6 Καταπολέμηση της ανεργίας Α-8 Ενταξη ευπαθών και ευάλωτων ομάδων- Φτώχεια Α-9 Κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες Α-10 Αναβάθμιση αστικού χώρου Α-11 Σύνδεση οικιστ. ιστού με λιμάνιθάλασσα Α-12 Βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος Α-13 Βιώσιμη-πολυτροπι κή κινητικότητα Α-14 Α-15 Α-16 Ενέργεια Κλιματική αλλαγή Θεσμική ικαν. Δήμου-Εφαρμογή ΣΟΑΠ 25

26 3.3 Περιοχή παρέμβασης του ΣΟΑΠ και υποδιαιρέσεις της Η περιοχή παρέμβασης του ΣΟΑΠ διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα: 1 Δύο μείζονες Ζώνες Παρέμβασης, στις οποίες υποδιαιρείται η εδαφική περιοχή του Δήμου Πειραιά 2 Ειδικοί θύλακες στο εσωτερικό των Ζωνών Παρέμβασης Η λογική αυτής της προσέγγισης είναι η εξής: α) Ένα μεγάλο τμήμα των προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί κατά την ανάλυση έχει γεωγραφικό οριζόντιο χαρακτήρα, είτε στο σύνολο της εδαφικής περιοχής του Δήμου είτε σε μεγάλα υποσύνολά του. Τα υποσύνολα αυτά είναι σε γενικές γραμμές συστηματικά, δηλ. είναι παρόμοια για πολλά διαφορετικά προβλήματα. Τα δεδομένα αυτά οδηγούν στην ανάγκη εφαρμογής ενός σημαντικού τμήματος της στρατηγικής της παρέμβασης είτε στο σύνολο του Δήμου (οριζόντιες δράσεις) είτε σε μια από τις δύο μεγάλες Ζώνες Παρέμβασης. (Στην περίπτωση καθαρά οριζόντιων δράσεων και οι δύο Ζώνες Παρέμβασης είναι «επιλέξιμες» για την εφαρμογή τους). β) Εχουν εντοπιστεί πολλές υποπεριοχές, μικρής γενικά κλίμακας (σε κάθε περίπτωση, αισθητά μικρότερης από αυτή των Ζωνών Παρέμβασης) που έχουν ειδικά χαρακτηριστικά: προβλήματα, λανθάνουσες δυνατότητες, στρατηγικό ρόλο Στις υποπεριοχές αυτές, που προσδιορίζονται με τον όρο «θύλακες», θα εστιαστούν συγκεκριμένες σύνθετες παρεμβάσεις, είτε με τη μορφή «πλέγματος» κάποιων δράσεων που μπορεί καθεαυτές να αφορούν και άλλες περιοχές αλλά στην περίπτωση αυτή θα λειτουργήσουν με ισχυρές συνέργειες ως σύνολο, είτε με τη μορφή ειδικών δράσεων αποκλειστικά για κάποιους θύλακες. Ο επόμενος χάρτης παρουσιάζει τις δύο μείζονες Ζώνες Παρέμβασης. 26

27 Η συσχέτιση Δημοτικών Κοινοτήτων, Ταχυδρομικών Κωδικών, και Ζωνών Παρέμβασης (ΖΠ) παρουσιάζεται στους δύο επόμενους πίνακες. ΔΚ Εκταση (στρ.) Πληθυσμός % % ΔΠ Μέσο εισόδημα (ευρώ) % Εκταση (στρ.) Πληθυσμός ΖΠ Α ΖΠ Α % ΖΠ Β % % ΖΠ Β Μέσο εισόδημα (ευρώ) Α Β % % % Η ΖΠ Α καταλαμβάνει μικρότερο τμήμα της έκτασης του Δήμου (42%) αλλά σχεδόν το ½ του πληθυσμού, και έχει υψηλότερο μέσο δηλωθέν εισόδημα από το μέσο του Δήμου (108%). Η ΖΠ Β καταλαμβάνει μεγαλύτερο τμήμα της έκτασης του Δήμου (58%) αλλά περιλαμβάνει επίσης περίπου το ½ του πληθυσμού, ενώ το δηλωθέν εισόδημα σε αυτήν είναι χαμηλότερο του μέσου του Δήμου (91%). Τα στοιχεία αυτά διαφοροποιούν τη φυσιογνωμία των δύο περιοχών, αλλά αυτό προκύπτει και από άλλους παράγοντες που δεν εμφανίζονται στον πιο πάνω πίνακα, όπως η θέση στο χώρο, η οικονομική βάση, ο αστικός εξοπλισμός κλπ. Μια βασική τέτοια διαφοροποίηση είναι ότι η ΖΠ Α καταλαμβάνει το σαφώς μεγαλύτερο τμήμα του θαλάσσιου μετώπου, ενώ η ΖΠ Β σαφώς μικρότερο και επιπλέον πλήρως ενταγμένο στη Λιμενική ζώνη. 27

28 Κρίνεται στο σημείο αυτό σκόπιμο να παρουσιαστεί η χωρική σχέση των δύο Ζωνών Παρέμβασης με δύο άλλες προτάσεις που αφορούν τον Πειραιά και περιλαμβάνουν γεωγραφική εξειδίκευση. Πρόκειται (α) για παλαιότερη πρόταση ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά (Δήμος Πειραιά 2013) και (β) την σε εξέλιξη πρόταση ΟΧΕ Δήμου Πειραιά. Στον πίνακα περιλαμβάνονται επίσης οι Ταχυδρομικοί Κωδικοί και οι Δημοτικές Κοινότητες. Το σύνολο αυτών των γεωγραφικών υποδιαιρέσεων είναι συσχετισμένο, για να μπορεί να διερευνηθεί η συνάφειά τους καθώς και οι όποιες διαφοροποιήσεις. ΟΧΕ ΣΟΑΠ ζώνες η ΑΣΕ Α η ΑΣΕ Α Α1 βόρειο τμήμα) 1η ΑΣΕ Α Α1 βόρειο τμήμα) 1η ΑΣΕ Α Α1 (δυτικό τμήμα) 1η ΑΣΕ Α η ΑΣΕ Α Α1 1η ΑΣΕ Α Α1 (δυτικό τμήμα) 1η ΑΣΕ Α Α2 (ανατολικό τμήμα) 1η ΑΣΕ Α η ΑΣΕ Α Β2 1η ΑΣΕ Α Α1 1η ΑΣΕ Α η ΑΣΕ Α Β2 (βορειοδυτικό τμήμα) 1η/2η ΑΣΕ Β Β2 (δυτικό και νότιο τμήμα) 2η ΑΣΕ Β η ΑΣΕ Β η ΑΣΕ Β η ΑΣΕ Β η ΑΣΕ Β Α1 (νότιο τμήμα) 2η ΑΣΕ Β Β1 2η ΑΣΕ Β Β1 2η ΑΣΕ Β ΔΚ ΤΚ 1 Παλαιό ΣΟΑΠ Β2 (βορειοδυτικό και νοτιοανατολικό τμήμα) Οι προτεινόμενοι ειδικοί θύλακες είναι οι εξής: <Διεπαφή «λιμάνι-πόλη» (Ακτή Ποσειδώνος-Ακτή Μιαούλη). Η διεπαφή έχει προφανή στρατηγική σημασία, ενώ παράλληλα λειτουργεί σήμερα περισσότερο ως τομήφραγμός παρά ως μέτωπο αμοιβαίας ώσμωσης. 28

29 Ως προς το τρίγωνο Φίλωνος-Γούναρη-Ακτή Μιαούλη (Ιπποδάμειος Αγορά), περιοχή που έχει απωλέσει μερικώς τον παλαιό κεντρικό ρόλο της, και παρουσιάζει μεγάλες λανθάνουσες δυνατότητες, έχει προταθεί παρέμβαση και από υπηρεσίες του Δήμου. <Περιοχή της «Πύλης του Πειραιά». Ανάκτηση του ίχνους του σημείου συνάντησης της ζώνης των Μακρών Τειχών με το Τείχος του αθηναϊκού επινείου, και ταυτόχρονα της συμβολής των συγχρόνων πολιτιστικών αξόνων Οδ. Πειραιώς και Λ. Συγγρού (μέσω της Λ. Ποσειδώνος).1. <Μικρολίμανο. Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί διάφορα συγκεντρωμένα πρόβλημα, και υπάρχει σχετική πρόταση από υπηρεσίες του Δήμου. <Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων στο τμήμα του ΤΚ που ανήκει στην 4 η ΔΚ. <Θύλακας πολλαπλών προβλημάτων στον ΤΚ που ανήκει στην 4η και την 5η ΔΚ. <Επιχειρηματική ζώνη-μητροπολιτικό πάρκο Λεύκας και Χρωπεί Η ανάδειξη της «Πύλης του Πειραιά» είχε προταθεί σε πρόσφατη μελέτη του ΕΜΠ (Περιφέρεια Αττικής 2014β) με εστίαση στο αρχαιολογικό σκέλος. 1 29

30 <Επιχειρηματική ζώνη-μητροπολιτικό πάρκο Καραϊσκάκη-Ρετσίνα <Κεντρική Τουριστική-Πολιτιστική Διαδρομή <Ανατολική Παραλιακή Τουριστική-Πολιτιστική Διαδρομή <Δυτική Παραλιακή Τουριστική Πολιτιστική Διαδρομή 30

31 3.4 Εισαγωγή στις δράσεις του ΣΟΑΠ Το πρόγραμμα δράσης του ΣΟΑΠ θα συμπεριλάβει ένα σύνολο επιμέρους δράσεων (στις προδιαγραφές του ΣΟΑΠ χρησιμοποιείται ο όρος «ενέργειες»), που μπορούν να ομαδοποιηθούν με διάφορους τρόπους. Μια πρώτη διάκρισή αναφέρεται στην προτεραιότητα κάθε δράσης (βάσει διαφόρων κριτηρίων, όπως η ωριμότητα αλλά και ο στρατηγικός ρόλος/προϋπόθεση για άλλες δράσεις). Λαμβανομένης υπόψη της εμπειρίας από άλλα ΣΟΑΠ, θα υπάρξουν δύο ή τρεις βαθμίδες προτεραιότητας. Μια δεύτερη διάκριση αφορά το θεματικό πεδίο εφαρμογής τους (κάτι διαφορετικό από τα πεδία στα οποία αναμένονται επιπτώσεις από κάθε ενέργεια). Το πεδίο εφαρμογής παραπέμπει όχι στα αποτελέσματα (τα οποία κατά κανόνα θα αναπτύσσονται σε περισσότερα του ενός πεδία) αλλά στο θεματικό περιεχόμενο της συγκεκριμένης ενέργειας. Οι δράσεις θα καταταχθούν από την άποψη αυτή στα εξής πεδία: Ανάπτυξη και αναδιάρθρωση της οικονομικής βάσης Κοινωνική συνοχή Πολεοδομία και αστικές υποδομές Περιβάλλον Λοιπές περιπτώσεις Από άποψη χαρακτήρα, από την άλλη πλευρά, οι δράσεις θα καταταχθούν στις πιο κάτω κατηγορίες (κάθε δράση μπορεί να κατατάσσεται σε περισσότερες της μιας κατηγορίες, στην περίπτωση που απαιτούνται για την υλοποίησή της διάφορα βήματα διαφορετικού χαρακτήρα, με δεδομένη την πολλαπλότητα των προς αντιμετώπιση ζητημάτων και τη συνακόλουθη συνθετότητα διαφόρων δράσεων): νομοθετικού χαρακτήρα (τροποποίηση ή εισαγωγή νομοθετικού πλαισίου) διοικητική ενέργεια (εφαρμογή νομοθετικού πλαισίου ή/και άσκηση τρεχουσών αρμοδιοτήτων από φορείς της διοίκησης κατά κανόνα, σε ειδικές περιπτώσεις όμως και από φορείς επαγγελματικούς, ιδιωτικούς, κοινωνικούς). έργο (φυσικό έργο υποδομής, κτηριακό κλπ.) οικονομική επιδότηση (χρηματική ενίσχυση ή ισοδύναμη δράση, όπως πχ. φορολογική απαλλαγή. Συνήθως αποδέκτης είναι ο ιδιωτικός τομέας). άλλη άυλη (soft) ενέργεια (πχ. πρόγραμμα κατάρτισης, μελέτη,...) (πλην των οικονομικού χαρακτήρα τέτοιων ενεργειών) Τέλος, από χωρική άποψη, οι δράσεις θα καταταχθούν σε τρεις ομάδες: οριζόντιου χαρακτήρα (αφορά και τις δύο Ζώνες Παρέμβασης, δηλ. το σύνολο της εδαφικής περιοχής του Δήμου) δράσεις εστιασμένες σε μια ΖΠ δράσεις ειδικού χαρακτήρα για συγκεκριμένου; θύλακες 31

32 3.5 Παρακολούθηση και εφαρμογή του ΣΟΑΠ (προκαταρκτική διατύπωση) Το ΣΟΑΠ του Δήμου Πειραιά θα εφαρμοστεί με τη σύμπραξη και συμμετοχή των αρμόδιων για κάθε ενέργεια φορέων, που μπορεί ενδεικτικά να συνίσταται στη χρηματοδότηση, την εισφορά εκτάσεων ή/και κτισμάτων, την κατασκευή αναγκαίων έργων και υποδομών, την παροχή υπηρεσιών, την διάθεση υπαρχουσών δομών και υποδομών, καθώς και ανθρώπινου δυναμικού, τον σχεδιασμό και υλοποίηση θεσμικών παρεμβάσεων. Æ Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση της εφαρμογής του ΣΟΑΠ θα γίνει από τον το Δήμο Πειραιά, σύμφωνα με το άρθρο 12, παρ. 9, του ν. 2742/99. Æ Ο συντονισμός της εφαρμογής του ΣΟΑΠ γίνεται από την Επιτροπή Συντονισμού του άρθρου 14, περίπτωση 3α του ν.4277/14, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των Υπουργείων2 Οικονομικών, Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, Υγείας, Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης, και Πρόνοιας, Εσωτερικών, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Δικαιοσύνης, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, και Τουρισμού, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, της Περιφέρειας Αττική, του ΑΣΔΑ και των Δήμων της περιοχής που καλύπτει το ΣΟΑΠ. Στην Επιτροπή, εφόσον κρίνεται απαραίτητο, μπορούν να συμμετέχουν κατά περίπτωση, εκπρόσωποι και άλλων συναρμόδιων Υπουργείων ή φορέων του δημόσιου ή ευρύτερου δημόσιου τομέα. Æ Με την προοπτική ένταξης μέρους των δράσεων του ΣΟΑΠ στο ΠΕΠ Αττικής υπό τη μορφή ΟΧΕ ΒΑΑ, σημειώνεται η πρόβλεψη του τελευταίου ότι «Η υλοποίηση των παρεμβάσεων στην πρώτη κατηγορία [ΟΧΕ ΒΑΑ] θα γίνει με εκχώρηση αρμοδιοτήτων στην οικεία αστική αρχή με τη συνδυαστική εφαρμογή των άρθρων 123 παρ. 6 του Κανονισμού (ΕΕ) 1303/2013 και 7 παρ.4 και 5 του Κανονισμού (ΕΕ) 1301/2013 σε Δήμους πληθυσμού άνω των κατοίκων η όμορων Δήμων που υπερβαίνουν τους κατοίκους για διαδημοτική περιοχή/θύλακα υποβάθμισης. Æ Θα συγκροτηθεί Συμβουλευτική Επιτροπή της εφαρμογής και επικαιροποίησης του ΣΟΑΠ, από εκπροσώπους σημαντικών φορέων εφαρμογής δράσεων και εκπροσώπων της Πειραϊκής κοινωνίας. Æ Ο Δήμος Πειραιάς θα παρέχει την απαραίτητη τεχνική υποστήριξη των δράσεων της παραγράφου 4. Οι ονομασίες των Υπουργείων είναι οι αναφερόμενες στο νέο ΡΣΑ. Στην τελική μορφή του ΣΟΑΠ θα επικαιροποιηθούν, σε συνεργασία με την αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΑΠΕΝ. 2 32