ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ «ΠΡΟΟ ΟΣ» ΕΣΠΕΡΙ ΩΝ 104 ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΙΓΑΙΟΥ 109 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ, Β ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ «ΠΡΟΟ ΟΣ» ΕΣΠΕΡΙ ΩΝ 104 ΚΑΛΛΙΘΕΑ, ΑΙΓΑΙΟΥ 109 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ, Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Β ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 6 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013 Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κοινωνικής συμπεριφοράς του εφήβου είναι η στροφή του στον εσωτερικό του κόσμο, η ανακάλυψη του «Εγώ», όπως έλεγε ο Spranger. Την ενδοστρεφή αυτή τάση του εφήβου ενισχύουν απογοητεύσεις από το περιβάλλον του ή ακόμα συγκρούσεις του εφήβου με όσους θέλουν να τον υποχρεώσουν να κάνει κάτι που δεν απηχεί τις απόψεις του ή δεν ικανοποιεί τις απόψεις του. Έτσι, προκύπτουν δυσχέρειες και προβλήματα προσαρμογής του εφήβου, που εκδηλώνονται ως ανασφάλεια και έλλειψη αυτοπεποίθησης, επιθετικότητα κ.λπ. Συναισθηματικά αντιδρά ο έφηβος με το χαρακτηριστικό για την ηλικία αυτή βίωμα μοναξιάς: αισθάνεται και θέλει να είναι μόνος, γιατί οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του δεν τον «νιώθουν», ζει σε έναν κόσμο απογοητεύσεων και αρχίζει να απομακρύνεται από τους γονείς του ή να παίρνει εχθρική στάση απέναντί τους. Χάνει γενικά την εμπιστοσύνη του στο άμεσο περιβάλλον του και στρέφεται σε ομάδες συνομήλικων, που συχνά παίρνουν οργανωμένη μορφή. Στο παρελθόν εμπιστευόταν τα συναισθήματα και τα όνειρά του κατά προτίμηση στο ημερολόγιό του, που αποτελούσε για το λόγο αυτό συχνά στο παρελθόν πηγή έρευνας στον τομέα της Εξελικτικής Ψυχολογίας. Στον τομέα της νοητικής συμπεριφοράς αρχίζει το στάδιο της «τυπικής λογικής σκέψης». Δηλαδή πραγματοποιούνται αιτιολογικοί συλλογισμοί με «τυπική νομοτέλεια», ενώ η νοητική λειτουργία αποδεσμεύεται από τα συγκεκριμένα εμπειρικά δεδομένα. Η θεωρία προηγείται τώρα της πράξης: «ο έφηβος σχηματίζει πρώτα γενικές γνώμες, τις οποίες έπειτα ελέγχει σε σχέση με τα εμπειρικά δεδομένα». Στην ηλικία αυτή επικρατεί γενικά η τάση για θεωρητικό, φιλοσοφικό, θα έλεγα, στοχασμό που αναφέρεται στην προέλευση και την αποστολή του ανθρώπου στον κόσμο. Οι προβληματισμοί αυτοί οδηγούν τον έφηβο στο να αμφισβητεί ό, τι δεν είναι προσπελάσιμο από τη λογική διαδικασία. Είναι η περίοδος των θρησκευτικών κρίσεων. Ενώ το παιδί αποδέχεται αυτονόητα τις κοινωνικές, ηθικές και θρησκευτικές απόψεις του περιβάλλοντός του, για τον έφηβο δεν συμβαίνει το ίδιο, γιατί αποκτά την ικανότητα να κρίνει όλα όσα αυθόρμητα αποδέχτηκε πιο μπροστά, περνούν τώρα από κριτικό έλεγχο, στην προσπάθεια του εφήβου να χαλκεύσει¹ ο ίδιος την κοσμοθεωρία του, να δώσει στον εαυτό του μια δική του φιλοσοφία ζωής. Η «κρίση αυτή των αξιών» καλύπτει τον κοινωνικό, πολιτικό ιδεολογικό, ηθικό και θρησκευτικό τομέα. Οι παραδοσιακές αξίες θεωρούνται από τον έφηβο ξεπερασμένες ή γενικά στατικές, βρίσκονται δηλαδή σε αντίθεση με τον δικό του δυναμισμό. Χαρακτηριστική είναι η αμφίρροπη και συχνά αντιφατική στάση του εφήβου, δηλαδή από τη μια πλευρά απορρίπτει και καταπολεμά παραδοσιακές αξίες και αυθεντίες και από την 1

2 άλλη έχει ανάγκη προφανώς από πρότυπα συμπεριφοράς και ακολουθεί ιδεολογίες ή πιστεύει τυφλά σε νέες αυθεντίες. Την εικόνα αυτή τεκμηρίωσε για άλλη μια φορά το μαθητικό και φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του 1960 στη Ευρώπη και τη Β. Αμερική: από τη μια μεριά έντονες συγκρούσεις με παραδοσιακές, πολιτικές, ηθικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις και με τις υφιστάμενες αυθεντίες, και από την άλλη απροβλημάτιστα και μέχρι φανατισμού υιοθέτηση νέων πολιτικών και ιδεολογικών κοσμοθεωριών και σχεδόν δουλικός προσανατολισμός σε νέα αυθεντικά πρότυπα. ¹χαλκεύω: προετοιμάζω κάτι επάνω σε στέρεες βάσεις Π. Ξωχέλλη, Θεμελιώδη προβλήματα της Παιδαγωγικής ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Να αποδώσετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. Μονάδες 25 Β. 1. «Ο έφηβος από τη μια πλευρά απορρίπτει και καταπολεμά παραδοσιακές αξίες και αυθεντίες και από την άλλη έχει ανάγκη προφανώς από πρότυπα συμπεριφοράς και ακολουθεί ιδεολογίες ή πιστεύει τυφλά σε νέες αυθεντίες». Να αναπτυχθεί το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου σε μία παράγραφο λέξεων. Μονάδες 10 Β. 2. α. Να χωριστεί η τελευταία παράγραφος του κειμένου στα δομικά της μέρη («Η «κρίση αυτή των αξιών» σε νέα αυθεντικά πρότυπα.»). (Μονάδες 2) β. Να εντοπίσετε τη συλλογιστική πορεία της τελευταίας παραγράφου του κειμένου («Η «κρίση αυτή των αξιών» σε νέα αυθεντικά πρότυπα.»). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (Μονάδες 3) Μονάδες 5 Β. 3. Να εντοπίσετε δύο παραδείγματα συνυποδηλωτικής λειτουργίας της γλώσσας στο κείμενο. Μονάδες 2 Β. 4. Να βρείτε τους τρόπους που συμβάλλουν στη συνοχή της πρώτης παραγράφου του κειμένου («Χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιθετικότητα κ.λπ.»). Β. 5. Στο κείμενο να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ισοδύναμες νοηματικά: προκύπτουν, αμφίρροπη, υφιστάμενες, υιοθέτηση. 2

3 Β. 6. Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: αποδεσμεύεται, κοσμοθεωρία, αντιφατική. Μονάδες 6 Β. 7. «Την ενδοστρεφή αυτή τάση του εφήβου ενισχύουν απογοητεύσεις από το περιβάλλον του» ( 1 η ): Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και να αιτιολογήσετε για ποιο λόγο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη σύνταξη. Γ. Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα αφού αναφερθείτε πρώτα στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονοι νέοι στη συνέχεια να αναπτύξετε τις απόψεις σας σχετικά με τα εφόδια που θεωρείτε ότι πρέπει να διαθέτουν προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις αυξημένες απαιτήσεις και τα προβλήματα της εποχής μας. 0 Καλή επιτυχία! 3

4 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συγγραφέας πραγματεύεται τις μεταβολές στην ψυχοσύνθεση και στον τρόπο σκέψης των εφήβων και τις συνέπειές τους. Αρχικά, σημειώνει την τάση εσωστρέφειας που τους διακατέχει. Τονίζει τη διάθεση αποστασιοποίησής από το συγγενικό περιβάλλον τους, το οποίο αμφισβητείται, την προτίμηση των συνομηλίκων τους και την παύση τήρησης ημερολογίου. Διαπιστώνει ταυτόχρονα ότι οι έφηβοι υιοθετούν τη λογική διαδικασία στη σκέψη τους, η οποία τίθεται πλέον πριν τη δράση, ενώ με θεωρητικούς συλλογισμούς προσπαθούν να σχηματίσουν μια εμπεριστατωμένη άποψη για οτιδήποτε τους προβληματίζει. Ωστόσο, ό,τι αδυνατούν να προσεγγίσουν με την λογική, το θέτουν υπό αμφισβήτηση, όπως συμβαίνει με τη θρησκεία. Ο συγγραφέας επισημαίνει, τέλος, την απόρριψη παραδοσιακών πεποιθήσεων και προτύπων από τους εφήβους και την άκριτη αποδοχή καινούριων. Β.1. Αποδεικνύεται πως λίγες περίοδοι στη ζωή του ανθρώπου είναι τόσο περίπλοκες όσο η εφηβική. Αυτό συμβαίνει γιατί, από τη μία πλευρά, στην προσπάθειά του να αναπτυχθεί ανακαλύπτοντας καινούρια πεδία γνώσης εκδηλώνει την ανάγκη να απαγκιστρωθεί από τα όρια και τις δομές που του επιβάλλει το περιβάλλον του. Έτσι, πρότυπα αξιόλογα μπορούν να μεταβληθούν σε αντικείμενα σαρκασμού. Από την άλλη, η πλευρά του εφήβου που σχετίζεται ακόμη με την παιδική ηλικία έχει ανάγκη να στηριχθεί σε κάποιες σταθερές και να τις εξιδανικεύσει. Γι αυτό συχνά ο έφηβος επιλέγει πρόσκαιρα είδωλα σύμφωνα με τα οποία προσαρμόζει όλο το αξιακό του σύστημα. Η αγωνιώδης αυτή απόρριψη του παλιού και αναζήτηση του καινούριου δε σχετίζεται με αξιολογικά κριτήρια, αλλά με την ανάγκη του να δομήσει τον εαυτό του από την αρχή και να αποκτήσει ταυτότητα. Β.2.α. Θεματική περίοδος: «Η «κρίση αυτών των αξιών» θρησκευτικό τομέα». Λεπτομέρειες: «Οι παραδοσιακές αξίες σε νέα αυθεντικά πρότυπα» Κατακλείδα: Δεν υπάρχει. Β2.β. Παραγωγικός συλλογισμός. Ο συγγραφέας ξενικά από μία γενική θέση (τομείς στους οποίους εμφανίζεται η κρίση αξιών) και στη συνέχεια προσδιορίζει το περιεχόμενό της καταλήγοντας σε συγκεκριμένο παράδειγμα. Β.3. - στροφή στον εσωτερικό του κόσμο - να χαλκεύσει ο ίδιος την κοσμοθεωρία του Β.4. Την ενδοστρεφή αυτή τάση: χρήση συνώνυμης φράσης (:η στροφή στον εσωτερικό του κόσμο) Έτσι: αποτέλεσμα Β.5. προκύπτουν: εμφανίζονται, απορρέουν αμφίρροπη: αμφιταλαντευόμενη υφιστάμενες: υπάρχουσες υιοθέτηση: ενστερνισμός, εγκόλπωση Β.6. αποδεσμεύεται: Κάθε υπάλληλος αποδεσμεύεται από το παλιό του αντικείμενο όταν αναλάβει νέα εργασία. κοσμοθεωρία: Οι έννοιες της τύχης και της θρησκείας δεν είχαν θέση στη δική του κοσμοθεωρία. 4

5 αντιφατική: Ο υπουργός Παιδείας τήρησε αντιφατική στάση, καθώς δήλωνε ότι στηρίζει τις καινοτομίες στην εκπαίδευση αλλά δεν κατέθεσε κανένα σχετικό νομοσχέδιο κατά τη διάρκεια της θητείας του. Β.7. «Η ενδοστρεφής αυτή τάση του εφήβου ενισχύεται από απογοητεύσεις από το περιβάλλον του.» Με την ενεργητική σύνταξη ο συγγραφέας τονίζει το υποκείμενο (:απογοητεύσεις) της ενέργειας του ρήματος και καθιστά το ύφος λιτό, άμεσο και ζωντανό. Γ. Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο Τίτλος: «Το απαιτητικό παρόν για τους σύγχρονους νέους» 1ο ζητούμενο: προβλήματα σύγχρονων νέων Η κρίση της οικογένειας: απουσία επικοινωνίας, υπερπροστασία, άκριτος φιλελευθερισμός, χάσμα γενεών. Οι αδυναμίες της εκπαίδευσης: εξοντωτικό πρόγραμμα, ανταγωνιστικό κλίμα μεταξύ των μαθητών, εξετασιοκεντρικός και εξειδικευτικός χαρακτήρας, τεχνοκρατικός προσανατολισμός, το αναχρονιστικό - σε ένα βαθμό - πρόγραμμα σπουδών, χρησιμοθηρική αντίληψη της γνώσης, απουσία ευρύτερης ανθρωπιστικής παιδείας της εκπαίδευσης. Οι δυσχέρειες στην επαγγελματική αποκατάσταση: ανεργία, κλίμα αναξιοκρατίας, ελλιπής επαγγελματικός προσανατολισμός. Η δυσκολία ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων και η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας με τους συνομηλίκους: περιορισμός ελεύθερου χρόνου, νόθες μορφές ψυχαγωγίας. Η κρίση των ηθικών αξιών, η παρακμή των ιδανικών, η προβολή αρνητικών προτύπων. Επικράτηση της αντίληψης του υλικού ευδαιμονισμού. Η όξυνση των πολιτικών και κοινωνικών προβλημάτων: αδικία, ανισότητα, αναξιοκρατία, υποκρισία πολιτικών, ασυνέπεια ενηλίκων. 2ο ζητούμενο: απαραίτητα εφόδια των σύγχρονων νέων Καλλιέργεια των πνευματικών δυνάμεων: λογική, κρίση, αντίληψη, διορατικότητα. Απαλλαγή από δογματισμό, προλήψεις, στερεότυπα, μονομέρεια. Ανάπτυξη κοινωνικών αρετών: συλλογικότητα, διαλλακτικότητα, αλληλεγγύη/περιορισμός του ατομισμού και του ωφελιμιστικού πνεύματος. Καλλιέργεια των ηθικών αρετών: εντιμότητα, δικαιοσύνη, ειλικρίνεια, ανιδιοτέλεια, σεβασμός. Υγιής πολιτική συνείδηση: ουσιαστική γνώση των πολιτικών ιδεολογιών, κατανόηση των πολιτικών φαινομένων, κατανόηση της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα, αποτροπή ιδεολογικής χειραγώγησης. Επαγγελματικός προσανατολισμός, πλήρης επαγγελματική κατάρτιση και διαρκής επιμόρφωση. Πολυπολιτισμική εκπαίδευση, ενημέρωση για τα παγκόσμια ζητήματα, απαλλαγή από το τοπικιστικό πνεύμα, καλλιέργεια οικουμενικής συνείδησης. Μπορείτε να βρείτε θέματα και απαντήσεις από παλαιότερα διαγωνίσματα των φροντιστηρίων Πρόοδος στην ιστοσελίδα μας 5