Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος"

Ανάργυρος Δάβης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΗ ΝΟΣΟ ALZHEIMER (AD) Δρ Βασίλειος Δ. Στεργίου Ψυχίατρος

2 ΑΜΕΣΗ ΣΧΕΣΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΑΝΟΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ «Η ασθενής κάθεται στο κρεβάτι με έκφραση απελπισμένη» Alois Alzheimer Κατάθλιψη Ήπια νοητική έκπτωση Άνοια

3 Η ΚΑΤAΘΛΙΨΗ ΣΤΟ DSM 5. Διάρκεια συμπτωμάτων: τουλάχιστον 14 ημέρες Καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας Έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης σε όλες ή σχεδόν όλες τις δραστηριότητες στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας Σημαντική απώλεια βάρους ή αύξηση του βάρους (5% σε ένα μήνα), ή ελάττωση ή αύξηση της όρεξης Αυπνία ή υπερυπνία Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση Κόπωση ή απώλεια της ενεργητικότητας Αισθήματα αναξιότητας ή υπέρμετρης ή απρόσφορης ενοχής (ενίοτε παραληρητικά) Ελαττωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, ή αναποφασιστικότητα Επανερχόμενες σκέψεις θανάτου (όχι μόνο φόβος θανάτου), επανερχόμενος αυτοκτονικός ιδεασμός χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο ή μία απόπειρα αυτοκτονίας ή ένα συγκεκριμένο σχέδιο αυτοκτονίας

4 ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΜΠΟΔΙΑ Συνήθης εμφάνιση στα πρώιμα στάδια Δεν σχετίζεται με τον βαθμό επίγνωσης των γνωστικών ελλειμμάτων Επιδείνωση πορείας νόσου και ποιότητας ζωής Άτυπη κλινική εικόνα, με διαφορετική συμπτωματολογία ανάλογα με το στάδιο της AD Συνήθης εικόνα: έλασσον κατάθλιψη Συχνή αλληλοεπικάλυψη με τα γνωστικά συμπτώματα και με συμπτώματα συνυπαρχουσών παθήσεων Οι συνήθεις κλίμακες (Hamilton Rating Scale for Depression (HAMD), Montgomery-Åsberg Depression Scale (MADRS), Beck Depression Inventory (BDI)) δεν είναι προσαρμοσμένες στις ιδιαιτερότητες των ασθενών με νόσο Alzheimer (Lovestone S et.al 2003, Kanner A.M 2005, Katona C 2000, Rosenberg et.al 2009)

5 ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ επιπολασμός Κάποιο καταθλιπτικό σύνδρομο: 20-25% Κάποιο καταθλιπτικό σύμπτωμα > 50% Αμφιλεγόμενοι παράγοντες κινδύνου: 1. Ατομικό ιστορικό κατάθλιψης 2. Οικογενειακό ιστορικό 3. Προνοσηρή προσωπικότητα 4. Πρώιμη ηλικία εμφάνισης άνοιας 5. Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο (Hargrave R et.al 2000, Lovestone S et.al 2003, Lyketsos et.al 2003)

6 ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ (συγκαλυμμένη κατάθλιψη) ; Λιγότερα συμπτώματα διάθεσης Περισσότερα συμπτώματα κινήτρου Αλεξιθυμία και σωματικές αιτιάσεις Απάθεια Σπάνια ιδέες ενοχής και αυτοκτονικότητα Ψυχωτικά συμπτώματα μη σύντονα Διέγερση, επιθετικότητα Παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις Διακύμανση συμπτωμάτων (Janzing J.K. et.al 2002, Leblanc G.J. 2013, Πολίτης Α.Μ 2008 Rosenberg et.al 2009, Zubenko G.S. 2003)

7 ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ BDI: δυσχέρεια αυτοαναφοράς συμπτωμάτων HAM-D: αλληλοεπικάλυψη από σωματικά συμπτώματα GDS: ασάφεια ερωτήσεων NPI, BEHAVE-D, CERAD: καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών. Δεν είναι ειδικές για κατάθλιψη Περισσότερο αποτελεσματική κλίμακα: Cornell για την κατάθλιψη και την άνοια (CSDD) (Alexopoulos G.S et.al 1988, Lam R.W et.al 2007)

8 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ασθενείς Φροντιστές Υποτίμηση Υπερεκτίμηση

9 ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 98% ασθενών με άνοια εμφανίζουν τουλάχιστον ένα ψυχιατρικό σύμπτωμα ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ (διέγερση, επιθετικότητα, άρση αναστολών, εναντιωτισμός) ΑΠΑΘΕΙΑ ΨΥΧΩΣΗ (παραληρητικές διαταραχές, ψευδαισθήσεις) ΣΥΝΟΣΗΡΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΦΑΡΜΑΚΑ

10 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 1. Επίγνωση γνωστικών ελλειμμάτων 2. Κοινωνικό άγχος 3. Μειωμένη λεκτική ευφράδεια 4. Ανάγκη εξάρτησης Δεν έχει βρεθεί σαφής συσχέτιση (Steinberg M 2008, Verhey F.R et.al 1995)

11 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; - ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΟΡΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗΣ: Εξαιτίας εκφύλισης του υπομέλανος τόπου (locus coeruleus) Άγχος, διαταραχές ύπνου, διαταραχές διάθεσης

12 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; - ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΤΟΠΑΜΙΝΗΣ στη μέλαινα ουσία Ψυχοκινητική επιβράδυνση, μείωση κινήτρου, ανηδονία, μείωση απόλαυσης

13 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; - ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΑΠΩΛΕΙΑ ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗΣ: Εξαιτίας εκφύλισης των σεροτονινεργικών νευρώνων των ραχιαίων πυρήνων της ραφής Διαταραχές ύπνου, καταθλιπτική διάθεση, πόνος;

14 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; - ΝΕΥΡΟΔΙΑΒΙΒΑΣΤΕΣ ΟΥΔΕΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ AD ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ AD ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ (Hendricksen M 2004, Hoogendjik W.J et.al 1999, Kanner A.M 2005)

15 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; ΝΕΥΡΟΑΝΑΤΟΜΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ: Μεσομεταιχμιακή οδός και ντοπαμινεργικό σύστημα ανταμοιβής Υπομέλας τόπος και οι νοραδρενεργικές προβολές του στο μεταιχμιακό σύστημα, το θάλαμο και το προμετωπιαίο φλοιό Αμυγδαλή Πυρήνες της ραφής Προμετωπιαίος φλοιός και έλικα του προσαγωγίου (Remy et. al. 2005, Sano et. al. 1992)

16 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; ΝΕΥΡΟΑΝΑΤΟΜΙΚΕΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ Υπομεταβολικές μεταβολές μετωπιαίου λοβού Μείωση έντασης λευκής ουσίας μετωπιαίων λοβών (Hirono N et.al 1998, O Brien J et.al 2000)

17 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ; ΓΕΝΕΤΙΚΗ Apoe4: δεν φαίνεται να αυξάνει την ευαισθησία για εμφάνιση κατάθλιψης στην AD Apoe2: πιθανόν σχετίζεται με την εμφάνιση κατάθλιψης στην AD (Cacabelos R et.al 1997, Holmes C et.al 1998, Rosenberg et.al 2009)

18 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ: μη ειδικές για την κατάθλιψη στην AD Τροποποίηση περιβάλλοντος Ψυχοεκπαίδευση φροντιστών Συμπεριφορικές παρεμβάσεις (θεραπεία επίλυσης προβλημάτων) Θεραπεία αναπόλησης (Leblanc G.J. 2013, Teri L et.al 2002)

19 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Η ανταπόκριση στα αντικαταθλιπτικά είναι συνήθως περιορισμένη Κανένα σκεύασμα δεν έχει λάβει ένδειξη Πολλές μελέτες με αμφιλεγόμενα ή αρνητικά αποτελέσματα Αντικαταθλιπτικά εκλογής: SSRI S (σιταλοπράμη, εσιταλοπράμη, σερτραλίνη) Αντικαταθλιπτικά δεύτερης γραμμής: SNRI S (δουλοξετίνη, βενλαφαξίνη) Αποφυγή TCA S, βενζοδιαζεπινών, αντιϊσταμινικών Περιορισμένη χρήση αντιψυχωσικών σε μικρές δόσεις Έναρξη με μικρές δόσεις και βραδεία τιτλοποίηση (Clarke N et.al 2012, Holmes C 2012, Kanner A.M 2005, Lyketsos C.G et.al 2004, Steinberg 2013, Weintraub D et.al 2012)

20 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΚΡΟΓΩΝΙΑΙΟΣ ΛΙΘΟΣ Αναστολείς ακετυλοχολινεστεράσης Μεμαντίνη Caltagirone C et.al 2005, Clerici et.al 2011

21 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η κατάθλιψη αποτελεί μάλλον φαινοτυπική εκδήλωση της AD και όχι ξεχωριστό κλινικά διαταραχή Αρχικά στάδια: εικόνα μείζονος κατάθλιψης Προχωρημένα στάδια: «άτυπη» ή «συγκαλυμμένη» κατάθλιψη Αλληλοεπικάλυψη με γνωστικές διαταραχές και με άλλα ψυχιατρικά συμπτώματα Συχνά αυτοπεριοριζόμενη στην πορεία της AD Απουσία ειδικών, ξεχωριστών αιτιοπαθογενετικών μηχανισμών Περιορισμένη ανταπόκριση στα αντικαταθλιπτικά Απουσία ειδικών ψυχοθεραπευτικών τεχνικών

22 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΑΣ

Σχετικά έγγραφα

Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια

ρ ZΩΗ ΚΑΤΣΑΡΟΥ Νευρολόγος ιευθύντρια ΕΣΥ Η νόσος του Parkinson δεν είναι µόνο κινητική διαταραχή. Έχει υπολογισθεί ότι µέχρι και 50% των ασθενών µε νόσο Πάρκινσον, µπορεί να βιώσουν κάποια µορφή κατάθλιψης,