Ήπιες και νέες μορφές ενέργειας

Transcript

1 Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Ήπιες και νέες μορφές ενέργειας Ενότητα : Οικονομική βιωσιμότητα αιολικής ενέργειας Σκόδρας Γεώργιος, Αν. Καθηγητής gskodras@uowm.gr Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ψηφιακά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Γενικά Στοιχεία Εισαγωγή Οικονομοτεχνικοί συντελεστές Μεθοδολογία Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών Αιολικό δυναμικό Υπολογισμός ενεργειακής απόδοσης Α/Γ Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος Κοστολόγηση εγκατάστασης Α/Γ Κοστολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας από Α/Γ Λειτουργικό όφελος κόστος Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης Περίοδος ανάκτησης κεφαλαίου Κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 4

5 Εισαγωγή Οικονομοτεχνικοί συντελεστές (1/3) Για την αξιολόγηση των επενδύσεων απαιτείται η εξέταση μιας σειράς παραγόντων: Η οικονομική απόδοση της επένδυσης Το συναλλαγματικό όφελος στην εθνική οικονομία Η αξιοποίηση των εγχώριων πηγών ενέργειας Η αύξηση της απασχόλησης Η προώθηση της καινοτομίας Στην ανάλυση αυτή πρέπει να διαμορφωθούν κριτήρια αξιολόγησης κυρίως των δύο πρώτων παραγόντων 5

6 Εισαγωγή Οικονομοτεχνικοί συντελεστές (2/3) Για την διαμόρφωση κριτηρίων αξιολόγησης χρησιμοποιούνται οικονομικοί δείκτες, όπως: Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης Περίοδος ανάκτησης κεφαλαίου Κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας 6

7 Εισαγωγή Οικονομοτεχνικοί συντελεστές (3/3) Οικονομική βιωσιμότητα ανεμογεννητριών Καθαρή επένδυση χωρίς καμιά επιχορήγηση ή επιδότηση Επένδυση με επιχορήγηση ή επιδότηση του αναπτυξιακού νόμου Επένδυση από την σκοπιά της Εθνικής οικονομίας Προσδιορισμός οικονομικής βιωσιμότητας και αξίας ανεμογεννήτριας Αιολικό δυναμικό του τόπου εγκατάστασης Τεχνικά χαρακτηριστικά και κόστος ανεμογεννητριών Οικονομικό κλίμα της επενδυτικής περιόδου 7

8 Μεθοδολογία Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος Εκτίμηση οικονομικής βιωσιμότητας 8

9 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (1/9) Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών: Εκτίμηση του αιολικού δυναμικού με βάση υπάρχουσες μετρήσεις για την περιοχή εγκατάστασης Επιλογή τύπων ανεμογεννητριών (με βάση το μέγεθος (ισχύς και ενέργεια) του ηλεκτρικού συστήματος με το οποίο θα λειτουργήσουν παράλληλα) που εκτιμάται ότι μπορούν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκεςς με την μέγιστη αξιοπιστία Ύπολογισμός της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας απο τις ανεμογεννήτριες με βάση τα ανεμολογικά χαρακτηριστικά και τα δεδομένα των ανεμογεννητριών 9

10 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (2/9) Εκτίμηση του αιολικού δυναμικού Απαιτεί λεπτομερή διαχρονική και στατιστική γνώση της ταχύτητας του ανέμου, της συγκεκριμένης περιοχής Είναι αποδεκτή η χρήση στοιχείων από όμορες περιοχές 10

11 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (3/9) Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια και ο βαθμός απόδοσης των ανεμογεννητριών εξαρτάται από: Λειτουργικά χαρακτηριστικά των ανεμογεννητριών Τοπικές κλιματολογικές συνθήκες Τα λειτουργικά χαρακτηριστικά των νεμογεννητριών παρέχονται από τις κατασκευάστριες εταιρείας σε μορφή καμπύλης 11

12 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (4/9) Οι καμπύλες απόδοσης μαζί με τα ανεμολογικά χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της παραγόμενης από την ανεμογεννήτρια ηλεκτρικής ενέργειας 12

13 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών Τα ανεμολογικά δεδομένα παρέχονται υπό μορφή καμπυλών διάρκειας ανέμου σε μηνιαία ή ετήσια βάση Το διάγραμμα δίνει τον αριθμό των ωρών πνοής ανέμου για συγκεκριμένες ταχύτητες ανέμου που αναφέρονται στο ύψος μέτρησης αυτών, συνήθως 10 m από την επιφάνεια του εδάφους (5/9) 13

14 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (6/9) Ο υπολογισμός της παραγόμενης αιολικής ενέργειας για μια χρονική περίοδο, επιτυγχάνεται χρησιμοποιώντας τις καμπύλες διάρκειας ταχύτητας ανέμου ανηγμένες στο ύψος του στροφείου και τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της ανεμογεννήτριας 14

15 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (7/9) Το εμβαδόν που περικλείεται από τα όρια P IN, P CO, και V IN, V CO ισούται με την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια για δεδομένη χρονική περίοδο 15

16 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών (8/9) Για την σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης των ανεμογεννητριών σε ετήσια βάση υπολογίζεται ο Συντελεστής Διαθεσιμότητας (ΣΔ) κάθε ανεμογεννήτριας ΣΔ = Ε / (P * 8.760) όπου Ε = ετήσια παραγόμενη αιολική ενέργεια (kwh) P = ισχύς ανεμογεννήτριας (kw) y = h / y 16

17 Ενεργειακή απόδοση ανεμογεννητριών(9/9) Ο ΣΔ εκφράζει το [%] χρόνου για μια χρονική περίοδο, όπου η ανεμογεννήτρια θεωρητικά θα λειτουργούσε στην ονομαστική της ισχύ Ο ΣΔ επηρεάζεται άμεσα από την ονομαστική ταχύτητα ανέμου της ανεμογεννήτριες Μηχανές με χαμηλή ονομαστική τεχύτητα έχουν μεγαλύτερο συντελεστή διαθεσιμότητας συγκριτκά με αυτές που έχουν υψηλή ονομαστική ταχύτητα 17

18 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (1/9) Η κοστολόγηση μιας εγκατάστασης ανεμογεννήτριας αποτελείται από δύο συνιστώσες Κόστος της ανεμογεννήτριας Περιλαμβάνει το τίμημα για το στροφείο, το σύστημα μηχανικής μετάδοσης, το ηλεκτρολογικό σύστημα, το σύστημα ελέγχου, το θάλαμο στέγασης του μηχανολογικούηλεκτρολογικού εξοπλισμού και τον πύργο στήριξης Κόστος μεταφοράς και εγκατάστασης Αποτελείται από τις δαπάνες για την μεταφορά, την θεμελίωση και την βάση, ενδεχομένως την διάνοιξη δρόμων, παροχές, περίφραξη και ηλεκτρολογική σύνδεση 18

19 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (2/9) Σε περίπτωση που η επένδυση εξετάζεται από την σκοπιά της Εθνικής οικονομίας το κόστος του συτήματος θα εξετασθεί και ως προς το συναλλαγματικό μέρος Το συναλλαγματικό μέρος της εγκατάστασης πρέπει να επιβαρυνθεί με τη σκιώδη τιμή του δολλαρίου (% επιβάρυνση). Έτσι το κόστος διαμορφώνεται: Κ C = Κ + Κσυν * (1 + S) * I όπου Κ C = συνολικό κόστος συστήματος για την εθνική οικονομία Κ = το κόστος του συστήματος σε Κσυν = το συναλλαγματικό κόστος του συστήματος σε $ S = σκιώδης τιμή δολλαρίου (% επιβάρυνση) Ι = ισοτιμία $ - σε /$ 19

20 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (3/9) Η κοστολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας από μια ανεμογεννήτρια γίνεται ως ακολούθως Σ ένα σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμοποιείται ένας μαθηματικός αλγόριθμος, αρχικά για τον υπολογισμό του βασικού κόστους παραγωγής ενέργειας από συμβατικούς σταθμούς, χωρίς την προσφορά των ανεμογεννητριών 20

21 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (4/9) Ακολούθως, το φορτίο ζήτησης μειώνεται αφαιρώντας την παραγόμενη από την ανεμογεννήτρια ενέργεια και επαναλαμβάνονται οι υπολογισμοί Η διαφορά στο κόστος παραγωγής των δύο σεναρίων δίνει το μέτρο της υποκατάστασης υγρών καυσίμων από την αιολική ενέργεια 21

22 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (5/9) Σε περίπτωση που δεν απαιτείται μεγάλος βαθμός ακρίβειας, η κοστολόγηση της υποκαθιστούμενης ενέργειας (ΚΕ) υπολογίζεται από την σχέση: ΚΕ = Ε * (ΕΚ) * (ΚΚ) όπου Ε = παραγόμενη αιολική ενέργεια (kwh) ΕΚ = ειδική κατανάλωση πετρελαϊκών μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού (kg/kwh) ή (l/kwh) ΚΚ = κόστος υγρών καυσίμων ( /103 kg) ή ( /l) 22

23 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (6/9) Eάν το αιολικό σύστημα λειτουργεί ως μονάδα αυτοπαραγωγής ή ιδιοπαραγωγής, η αποτίμηση της παραγόμενης από ανεμογεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας (ΚΕΑ) υπολογίζεται από την σχέση: ΚΕΑ = [ΚΕΗ * (ΠΕΗ) + ΚΕΝ * (ΠΕΝ)] * Ε όπου ΚΕΗ ΚΕΝ ΠΕΗ νύχτα Ε = τιμή ενέργειας ημέρας ( /kwh) = τιμή ενέργειας νύκτας ( /kwh) = ποσοστό παραγόμενης αιολικής ενέργειας την = παραγόμενη αιολική ενέργεια (kwh) 23

24 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (7/9) Τα ετήσια λειτουργικά έξοδα μιας εγκατάστασης παραγωγής ενέργειας ανεμογεννήτριας περιλαμβάνουν τις δαπάνες για τη συντήρηση και ασφάλιση του συστήματος, το κόστος παρασιτικής ενέργειας που απαιτείται για τη σωστή λειτουργία του συστήματος και την ετήσια πληρωμή για εξόφληση του δανείου, ενώ τα έσοδα της εγκατάστασης είναι το τίμημα της υποκαθιστούμενης ενέργειας 24

25 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (8/9) Το ετήσιο λειτουργικό όφελος ενός συστήματος εκφράζεται από την σχέση: Ετήσιο λειτουργικό όφελος= = Κόστος υποκαθιστούμενης ενέργειας - Πληρωμή εξόφλησης δανείου - Κόστος συντήρησης και ασφάλισης - Κόστος παρασιτικής ενέργειας 25

26 Κοστολόγηση εγκαταστάσεων και λειτουργικό κόστος (9/9) Θεωρείται ότι η εξόφληση του δανείου γίνεται με την ετήσια καταβολή ισόποσων δόσεων Η ετήσια δόση εξόφλησης του δανείου για την χρονική περίοδο δανειοδότησης εκφράζεται από την σχέση: Δ = Κ [i * (1 + ι)ν / [(1 + i)ν 1 ]] όπου Δ = ετήσια ισόποση δόση Κ = δάνειο i = καθαρό ετήσιο επιτόκιο (% πάνω από τον πληθωρισμό) ν = χρονική περίοδος δανείου Το ετήσιο κόστος της συμβατικής ενέργειας, παρασιτικής ενέργειας, συντήρησης και ασφάλισης εκφράζεται σε σταθερές τιμές κάποιας χρονικής αναφοράς 26

27 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (1/16) Η οικονομική αξιολόγηση υποψηφίων έργων στον ενεργειακό τομέα γίνεται συγκρίνοντας τον βαθμό της μακροπρόθεσμης οικονομικής βιωσιμότητας κάθε εναλλακτικής λύσης Η σύγκριση γίνεται με την βοήθεια οικονομικών δεικτών ή οικονομικών κριτηρίων Τα κριτήρια προσδιορίζουν την οικονομικότητα μιας επένδυσης σε σχέση με τον επενδυτή 27

28 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (2/16) Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (ΕΣΑ ή IRR) Περίοδος ανάκτησης κεφαλαίου (ΠΕΚ ή POT) Κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΚΠΗ) 28

29 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (3/16) Τα επικρατέστερα κριτήρια είναι: Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (ΕΣΑ ή IRR) Περίοδος ανάκτησης κεφαλαίου (ΠΕΚ ή POT) Πλεονεκτούν γιατί λαμβάνουν υπόψη την χρονική αξία του χρήματος και βασίζονται στην έννοια της παρούσας αξίας (PV) 29

30 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (4/16) Εξετάζονται διαχρονικά όλες οι δαπάνες και τα οφέλη με αποτέλεσμα οι χρηματορροές να περιγράφουν την πραγματική οικονομική εικόνα και βιωσιμότητα της επένδυσης Ο οικονομικός δείκτης αξιολόγησης ΠΕΚ αν και χρησιμοποιείται συχνά, παρουσιάζει ατέλειες, καθώς: Δεν λαμβάνει υπόψη επαρκώς την διαχρονική κατανομή εσόδων/εξόδων της επένδυσης Αγνοεί σε μεγάλο βαθμό την χρονική αξία του χρήματος 30

31 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (5/16) Ο Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης (ΕΣΑ ή IRR ή τ) βασίζεται στην έννοια της παρούσας αξίας χρήματος Είναι το επιτόκιο προεξόφλησης πάνω από τον γενικό πληθωρισμό το οποίο εξισώνει την παρούσα αξία των αναμενόμενων εισοροών με την παρούσα αξία δαπανών Η μέθοδος υπολογισμού του ΕΣΑ προϋποθέτει την γνώση της Καθαράς Παρούσας Αξίας (ΚΠΑ ή NPV) της επένδυσης με τη διαφορά ότι αποφεύγεται η τυχόν αυθαίρετη έπιλογή ή αβεβαιότητα που υπάρχει στο επιτόκιο αναγωγής σε παρούσα αξία μιας επένδυσης 31

32 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (6/16) Το ζητούμενο είναι να βρεθεί ένα επιτόκιο τ που να ικανοποιεί την σχέση: N M t I 0 t t 1 1 ΚΠΑ (τ) = όπου τ = επιτόκιο αναγωγής σε παρούσα αξία, πάνω από τον πληθωρισμό (συνήθως χρησιμοποιείται το επιτόκιο δανεισμού κεφαλαίου) (ως χρονικό σημείο αναφοράς λαμβάνεται ο χρόνος έναρξηςτης εμπορικής λειτουργίας της εγκατάστασης) Mt = καθαρή χρηματορροή της επένδυσης για την χρονική περίοδο t (έσοδα μείον λειτουργικές δαπάνες) Ν = οικονομική ζωή επένδυσης Ι = Συνολική επένδυση στον χρόνο αναφοράς 32

33 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (7/16) Η εξίσωση επιλύεται είτε με αριθμητικές μεθόδους (δοκιμή-σφάλμα) έιτε γραφικά, όπως φαίνεται στο σχήμα: Σύμφωνα με τον δείκτη ΕΣΑ μια επένδυση θεωρείται συμφέρουσα όταν ο ΕΣΑ είναι μεγαλύτερος από κάποιο βαθμό απόδοσης 33

34 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (8/16) Ο δείκτης ΠΕΚ χρησιμοποιείται όταν χρειάζεται γρήγορη εκτίμηση μιας επένδυσης ΠΕΚ = POT IF P e I F ετήσιες χρηματορροές Σύμφωνα με τον δείκτη ΕΣΑ μια επένδυση θεωρείται συμφέρουσα όταν ο ΕΣΑ είναι μεγαλύτερος από κάποιο βαθμό απόδοσης 34

35 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (9/16) Καθαρό κέρδος Καθαρό κέρδος Ρ [ /έτος] = ακαθάριστα έσοδα απόσβεση φόροι P R e I F R d I F t 35

36 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (10/16) όπου: P= καθαρά κέρδη R= ακαθάριστα έσοδα IF= κόστος πάγιας επένδυσης e= συντελεστής απόσβεσης (ανάκτησης) κεφαλαίου (πάγιας επένδυσης) d= φορολογικός συντελεστής απόσβεσης συνήθως e = d t= εννιαίος φορολογικός συντελεστής 36

37 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (11/16) Εναλλακτικά είναι η χρονική περίοδος που απαιτείται ώστε τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από μια επένδυση να ισοδυναμούν με το υπόλοιπο του χρέους, δηλαδή η επένδυση σε σημείο μηδέςν (Χ) 37

38 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (12/16) Το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΚΠΗ): Είναι δυνατόν να εκτιμηθεί το ισόποσα κατανεμημένο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από μια ανεμογεννήτρια το οποίο μπορεί να συγκριθεί με το κόστος παραγωγής από συμαβτικές μονάδες Ο δείκτης ΚΠΗ εκφράζει το κόστος της ενέργειας που παράγεται από την ανεμογεννήτρια κατανεμημένο ισόποσα για την οικονομική ζωή της εγκατάστασης σε παρούσα αξία Το κόστος αυτό προκύπτει από το ύψος της αρχικής επένδυσης και των λειτουργικών δαπανών 38

39 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (13/16) Το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΚΠΗ) εκφράζεται από την σχέση: ΚΠΗ = [ΠΠΕ / Ε * (1 ΠΕ)] * Κσ όπου ΠΠΕ = Ποσοστό Παγίων Επιβαρύνσεων (%) Ε = Παραγόμενη αιολική ενέργεια (kwh) ΠΕ = Ποσοστό Παρασιτικής Ενέργειας επί της παραγωγής Κσ = Κόστος συστήματος 39

40 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (14/16) Το ποσοστό παγίων επιβαρύνσεων (ΠΠΕ) είναι ο ποσοστιαίος συντελεστής που καθορίζει το ετήσιο αναγκαίο όφελος ή εισόδημα από την εγκατάσταση, έτσι ώστε μετά την λήξη της οικονομικής ζωής της να έχει επανακτηθεί η αρχική επένδυση. Το ΠΠΕ εκφράζεται από την σχέση: ΠΠΕ = d + ΕΑ + ΙΚΣ όπου d = επιτόκιο δανεισμού κεφαλαίου ή επιτόκιο αναγωγής ΕΑ = Εξοφλητικό απόθεμα ορίζεται από την: ΕΑ = d / [1 + d)ν 1] ΙΚΣ = Ισόποσο ποσοστιαίο κόστος συντήρησης 40

41 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (15/16) Το ισόποσα κατανεμημένο κόστος συντήρησης εκφράζεται από την σχέση: ΙΚΣ = ΚΣ * (ΣΠΑ) * (ΣΕΚ) όπου ΚΣ = κόστος συντήρησης (% της αρχικής επένδυσης) ΣΠΑ = συντελστής παρούσας αξίας Προσδιορίζεται από της σχέση: ΣΠΑ = [(1 + r)/(d-r)] * [1 [(1+r)/(1+d)]N] όπου r = ο πληθωρισμός του κόστους συντήρησης ΣΕΚ = συντελεστής επανάκτησης κεφαλαίου Προσδιορίζεται από της σχέση: ΣΕΚ = d * (1 + d)ν / [(1 + d)ν 1] 41

42 Οικονομικοί δείκτες αξιολόγησης επενδύσεων (16/16) Με βάση τις παραπάνω προτεινόμενες σχέσεις και τις οικονομικές παραμέτρους και μεγέθη, προσδιορίζεται το μέγεθος ΚΠΗ και συγκρίνεται με μια άλλη προτεινόμενη επένδυση 42

43 Τέλος Ενότητας 43

44 Σημείωμα Αναφοράς Copyright, Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Σκόδρας Γεώργιος. «Ήπιες και νέες μορφές ενέργειας». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: eclass.uowm.gr/courses/mech244/ 44

45 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Όχι Παράγωγα Έργα Μη Εμπορική Χρήση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] h t t p ://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό 45

46 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 46