ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Συνέδριο για την επιστηµονική έρευνα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 5-8 Ιουλίου 2007, Πλωµάρι Λέσβου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Συνέδριο για την επιστηµονική έρευνα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 5-8 Ιουλίου 2007, Πλωµάρι Λέσβου"

Transcript

1 ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ Συνέδριο για την επιστηµονική έρευνα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο 5-8 Ιουλίου 2007, Πλωµάρι Λέσβου Ανάπτυξη διαδραστικού εργαλείου για την οικονοµική αποτίµηση του περιβάλλοντος αµίγος,. a,*, Μενεγάκη, Μ. b, Λαµπράκης,. b, Καραχάλιου, Θ. c, Μπράχος, Γ. c, Γεωργόπουλος, Τ. c a Λέκτορας Ε.Μ.Π., b ρ. Μηχ. Μεταλλείων Μετ/γός, c Υποψ. ιδάκτορας Ε.Μ.Π. Ηρώων Πολυτεχνείου 9, Ζωγράφου * τηλ , fax , ddamigos@central.ntua.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Τα τελευταία χρόνια ο ρόλος της Οικονοµίας προς την επίτευξη µιας αποτελεσµατικής περιβαλλοντικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γίνει σηµαντικός. Ειδικά την τελευταία δεκαετία, υπάρχει µια αυξανόµενη προσπάθεια να χρησιµοποιούνται χρηµατικές αξίες σε διάφορα επίπεδα λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων (π.χ. για πολιτικές, νοµοθεσίες ή έργα). Αυτό έχει ως αποτέλεσµα την εντεινόµενη χρήση των µεθόδων περιβαλλοντικής αποτίµησης. Όµως, δεν πρέπει να αγνοείται η επίδραση των απαιτήσεων αυτών στο κόστος της όλης διαδικασίας. Επειδή οι πρωτογενείς έρευνες είναι ιδιαίτερα δαπανηρές και χρονοβόρες, είναι πιο αποτελεσµατική, τουλάχιστον σε ορισµένες περιπτώσεις, η εφαρµογή τιµών από άλλες µελέτες µε την αναγνωρισµένη µέθοδο Μεταφοράς Οφέλους. Στην κατεύθυνση αυτή, αναπτύχθηκε µια διαδικτυακή βάση ευρωπαϊκών µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης, η οποία καλείται GEVAD (Greek Environmental Valuation Database), που θα διευκολύνει σηµαντικά την εφαρµογή των οικονοµικών του περιβάλλοντος. Στην εργασία εξετάζονται ορισµένα κρίσιµα σηµεία αναφορικά µε τη σχέση οικονοµίας και περιβάλλοντος και παρουσιάζεται η ανάπτυξη και τα χαρακτηριστικά της βάσης GEVAD. Λέξεις Κλειδιά: Περιβαλλοντική Οικονοµία, Περιβαλλοντική Νοµοθεσία και Πολιτική, Μέθοδος Μεταφοράς Οφέλους ABSTRACT: In recent years, the role of economics towards a sound environmental policy within EU has risen. Especially during the last decade, there is a growing effort to incorporate monetary values in several areas and levels of environmental decision-making processes (e.g. policies, regulations or projects). This will enhance a wider use of monetary valuation techniques. However, the objective to keep administration costs as low as possible cannot be neglected. Since original valuation studies are both costly and time-consuming, it is often more efficient, at least for some cases, to use transferred estimates through the well-established Benefit Transfer (BT) method. Towards this direction, a web database of European valuation studies, called GEVAD (Greek Environmental Valuation Database), has been developed, which will facilitate the application of environmental economics. The paper outlines some critical points of the integration of economics and the environment and illustrates the development and the features of the GEVAD project. Keywords: Environmental Economics, Environmental Policy and Legislation, Benefit Transfer Method I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Περιβαλλοντική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) έχει µια ιστορία περίπου 40 ετών, από το 1972, όταν στη Σύνοδο Κορυφής στο Παρίσι, συµφωνήθηκε ότι η Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων πρέπει να αναπτύξει ένα Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής ράσης για να θέσει τις αρχές της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής. Ωστόσο, η πρώτη νοµική βάση της περιβαλλοντικής πολιτικής τέθηκε το 1987 από την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, η οποία αναγνώρισε τρεις στόχους [1]: - την προστασία του περιβάλλοντος, - την προστασία της ανθρώπινης υγείας και - τη συνετή και ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων. Το 1992, µέσα από τη Συνθήκη του Μάαστριχ αναγνωρίζεται µεταξύ άλλων η ανάγκη για βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη σε σχέση µε το περιβάλλον. Επιπλέον, διατυπώνεται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και αποφασίζεται ότι η προστασία του περιβάλλοντος πρέπει να ενσωµατωθεί συνολικά στις πολιτικές της Ε.Ε. και ότι πρέπει να λαµβάνονται υπόψη τα κόστη και τα οφέλη των δράσεων περιβαλλοντικής πολιτικής [1]. Την ίδια περίοδο, το 5 ο Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής ράσης τονίζει την ανάγκη ολοκλήρωσης της σχέσης της οικονοµίας και του περιβάλλοντος. Αυτή η στρατηγική σηµατοδοτεί µια νέα εποχή στην περιβαλλοντική πολιτική της Ε.Ε., η οποία προάγει τη χρήση των οικονοµικών εργαλείων. Συγκεκριµένα αναφέρεται ότι «για να επιτύχουµε σωστές τιµές και για να δηµιουργήσουµε κατάλληλα κίνητρα για µια φιλική προς το περιβάλλον οικονοµική συµπεριφορά, η χρήση οικονοµικών και δηµοσιονοµικών εργαλείων θα πρέπει να αποτελέσει, ολοένα και περισσότερο, ένα σηµαντικό κοµµάτι της συνολικής προσέγγισης» [2]. Η φιλοσοφία αυτή ενισχύθηκε περαιτέρω τα επόµενα χρόνια (π.χ. στη «Λευκή Βίβλο για την Ανάπτυξη, την Ανταγωνιστικότητα και την Απασχόληση» [3]). Ειδικά την τελευταία δεκαετία, η οικονοµική διάσταση των περιβαλλοντικών ζητηµάτων αναδεικνύεται έντονα µέσα από διάφορες Ευρωπαϊκές Οδηγίες (π.χ. Οδηγία

2 96/61/ΕΚ σχετικά µε την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης, Οδηγία 2000/60/ΕΚ για τη θέσπιση πολιτικής στη διαχείριση υδάτινων πόρων, Οδηγία 2004/35/ΕΚ για την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά στην πρόληψη και αποκατάσταση των περιβαλλοντικών ζηµιών, κ.ά.) αλλά και από το πλαίσιο λήψης αποφάσεων σε ζητήµατα πολιτικής, νοµοθεσίας, κ.ά. (π.χ. η ανάλυση κόστους οφέλους για τη νέα στρατηγική της Ε.Ε. ως προς την ποιότητα της ατµόσφαιρας [4], [5]). Η προσέγγιση των περιβαλλοντικών ζητηµάτων από µια οικονοµική οπτική γωνία προϋποθέτει την αποτίµηση των αγαθών και υπηρεσιών του περιβάλλοντος σε χρηµατικές µονάδες. Σε αυτή την κατεύθυνση, χρησιµοποιούνται εξειδικευµένες µέθοδοι της Περιβαλλοντικής Οικονοµίας, µε την εφαρµογή των οποίων καθίσταται εφικτή η «διόρθωση» των τιµών της αγοράς (ιδιωτικά κόστη και οφέλη), έτσι ώστε αυτές να αντικατοπτρίζουν το πραγµατικό κόστος που δηµιουργεί µια παραγωγική διαδικασία στην κοινωνία (κοινωνικά κόστη και οφέλη). Στην εργασία παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα του ερευνητικού προγράµµατος «Ανάπτυξη διαδραστικού εργαλείου για την οικονοµική αποτίµηση του περιβάλλοντος» του Έργου ΕΠΕΑΚ ΙΙ «Περιβάλλον - Πυθαγόρας ΙΙ - Ενίσχυση Ερευνητικών Οµάδων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο». Το πρόγραµµα είχε ως στόχο την ανάπτυξη ενός φιλικού για το χρήστη διαδραστικού εργαλείου, συµβατού µε το θεσµικό και ερευνητικό πλαίσιο της διεθνούς επιστηµονικής κοινότητας και των διεθνών οργανισµών, το οποίο θα παράσχει µετα-δεδοµένα για την εκτίµηση των εξωτερικών οικονοµιών διαφόρων βιοµηχανικών και άλλων δραστηριοτήτων, στη βάση της µεθόδου Μεταφοράς Οφέλους (Benefit Transfer Method). Το συγκεκριµένο έργο εκτιµάται ότι θα συµβάλει αφενός σε πιο ορθολογική αξιοποίηση των φυσικών πόρων και αφετέρου στην εξασφάλιση των αρχών της Ευρωπαϊκής και Εθνικής Στρατηγικής για την Αειφόρο Ανάπτυξη, όντας αρωγός της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας σε θέµατα αποτίµησης του περιβάλλοντος. II. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ A. Βασικά στοιχεία θεωρίας Η περιβαλλοντική οικονοµία στηρίζεται στην υπόθεση ότι, όλες οι λειτουργίες, που παρέχονται από το φυσικό περιβάλλον (αγαθά και υπηρεσίες), έχουν µια οικονοµική αξία, η οποία θα ήταν έκδηλη εάν οι λειτουργίες αυτές ήταν ενταγµένες σε µια πραγµατική αγορά [6]. ύο παράγοντες κατέχουν καθοριστικό ρόλο στην ανεπάρκεια των µηχανισµών αγοράς: η ύπαρξη εξωτερικών οικονοµιών και το πρόβληµα της ιδιοκτησίας των κοινών αγαθών [6] [9]. Ο επιστηµονικός αυτός κλάδος αρχίζει να αναπτύσσεται δυναµικά και µε συστηµατικό τρόπο τις δεκαετίες στις Η.Π.Α., ταυτόχρονα µε το πρώτο κύµα της οικολογικής ανησυχίας, ενώ στην Ευρώπη και σε αρκετές αναπτυσσόµενες χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αµερικής και της Αφρικής, κατά τις δεκαετίες [10]-[11]. Η περιβαλλοντική αποτίµηση στοχεύει στη βελτίωση της συνολικής κοινωνικής ευηµερίας. Η συνάρτηση κοινωνικής ευηµερίας, γνωστή ως Bergsonian συνάρτηση ευηµερίας ή Bergson-Samuelson κοινωνική συνάρτηση ευηµερίας [12], είναι της ακόλουθης γενικής µορφής: W=W[V 1 (p,w,y h, z h ),, V H (p,w,y h, z h )] όπου V(p,w,y h, z h ) η έµµεση συνάρτηση ωφέλειας κάθε νοικοκυριού h y h το συνολικά διαθέσιµο εισόδηµα του νοικοκυριού p ο γραµµικός πίνακας των τιµών των αγαθών w ο γραµµικός πίνακας των αµοιβών του νοικοκυριού για κάθε παρεχόµενη εργασία z ο γραµµικός πίνακας των παρεχόµενων δηµόσιων αγαθών Ένα νοικοκυριό παρέχει συγκεκριµένη εργασία και επιλέγει ένα σύνολο καταναλωτικών αγαθών, ώστε να µεγιστοποιείται η συνάρτηση ωφέλειάς του, µε δεδοµένο τον περιορισµό του εισοδήµατος. Έστω λοιπόν ένα νοικοκυριό, µε την ακόλουθη έµµεση συνάρτηση ωφέλειας: V= U[x(p,y,z),z] = V(p,y,z) όπου: το άνυσµα x αναλύεται ως x(p,y,z)=[x 1 (p,y,z),, x n (p,y,z)], αποτελεί δηλαδή ένα γραµµικό πίνακα των καµπυλών ζήτησης για τα οικονοµικά αγαθά, η απαιτούµενη ποσότητα των οποίων είναι συνάρτηση των τιµών τους, του εισοδήµατος και της παροχής των περιβαλλοντικών αγαθών. Όταν συµβαίνει µια βελτιωτική παρέµβαση στην ποιότητα του περιβάλλοντος, από την αρχική κατάσταση (0) σε µια νέα κατάσταση (1), η οποία για λόγους απλότητας δεν επηρεάζει το εισόδηµα του νοικοκυριού, ούτε τις τιµές των άλλων αγαθών, η αλλαγή στην ωφέλεια του νοικοκυριού είναι: V = V(p,y,z 1 ) - V(p,y,z 0 ) Η απουσία αγοράς, και κατ επέκταση τιµών σε πολλά περιβαλλοντικά αγαθά και υπηρεσίες, εισάγει µια διττή πρόκληση. Πρώτον, πρέπει να αναγνωριστούν οι τρόποι µε τους οποίους µια µεταβολή στην ποιότητα του περιβάλλοντος επιδρά στην κοινωνική ευηµερία. Το οικονοµικό µέγεθος της µεταβολής της κοινωνικής ευηµερίας εξαιτίας µιας αλλαγής στην ποιότητα του περιβάλλοντος καλείται Ολική Οικονοµική Αξία της

3 περιβαλλοντικής µεταβολής (Total Economic Value). Η αξία αυτή είναι ανάλογη των υπηρεσιών που παρέχει το περιβαλλοντικό αγαθό και µπορεί να διακριθεί στην Αξία χρήσης και Αξία µη-χρήσης. Οι δύο αυτοί όροι αναλύονται εκτενέστερα, ως ακολούθως: Αξία χρήσης (use value) ενός περιβαλλοντικού αγαθού καλείται η οικονοµική αξία, που προκύπτει από την άµεση ή την έµµεση χρήση του αγαθού, (π.χ. έσοδα από την υλοτόµηση των δασών, έλεγχος της αέριας ρύπανσης από τα δάση, κ.ά.). Στην αξία αυτή συµπεριλαµβάνεται επίσης και η Αξία επιλογής (Option Value), η οποία εκφράζει την προθυµία του ατόµου ή νοικοκυριού να διαθέσει ένα χρηµατικό ποσό για να διατηρήσει ένα περιβαλλοντικό αγαθό, για το ενδεχόµενο µιας µελλοντικής χρήσης του. Ο προσδιορισµός µόνο της «αξίας χρήσης», µπορεί να οδηγήσει σε υποτίµηση της αξίας του περιβαλλοντικού αγαθού καθώς ορισµένα άτοµα ή νοικοκυριά µπορεί να αντλούν ευχαρίστηση ή να απολαµβάνουν υπηρεσίες από κάποιο αγαθό, χωρίς να το χρησιµοποιούν άµεσα, όπως συµβαίνει µε τα σηµαντικά οικοσυστήµατα, π.χ. το δάσος του Αµαζονίου [6]-[8]. Σε οικονοµικούς όρους, αυτή η αξία είναι γνωστή ως «αξία µη χρήσης» (non-use value) και περιλαµβάνει τις ακόλουθες κατηγορίες αξιών [6]: Αξία κληροδοτήµατος (Bequest value): Εκφράζει την προθυµία του ατόµου να καταβάλει ένα χρηµατικό ποσό, προκειµένου να διατηρήσει ένα αγαθό προς όφελος των µελλοντικών γενεών. Αξία ύπαρξης (Existence value): Εκφράζει το ποσό, που προτίθεται να καταβάλει κάποιος, προκειµένου να προστατεύσει απλώς ένα περιβαλλοντικό αγαθό, χωρίς να προσβλέπει στη χρησιµοποίησή του. εκφρασµένης προτίµησης (άµεση τεχνική). Η αναλυτική περιγραφή των µεθόδων παρατίθεται στη σχετική βιβλιογραφία. Ακολούθως παρατίθενται ορισµένα βασικά στοιχεία. (i) Έµµεσες Τεχνικές Οικονοµικής Αποτίµησης Η προσέγγιση, που χρησιµοποιείται από την Ανάλυση Αγοράς Ωφέλιµων Χαρακτηριστικών και την Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού για την οικονοµική αξιολόγηση της µεταβολής της ποιότητας του περιβάλλοντος, είναι η εξαγωγή συµπερασµάτων, που στηρίζονται σε παρατηρήσεις της αγοράς των οικονοµικών αγαθών. Σύµφωνα µε την κεντρική υπόθεση της µεθόδου, εάν η τιµή ενός όχι βασικού οικονοµικού αγαθού, το οποίο συνδέεται άµεσα µε το περιβαλλοντικό αγαθό που επιχειρείται να αποτιµηθεί, αυξηθεί στο άπειρο, θεωρώντας ως δεδοµένες και σταθερές: - τις τιµές των άλλων οικονοµικών αγαθών - το εισόδηµα και - την ποιότητα του περιβάλλοντος τότε µπορεί να προσδιοριστεί το πεπερασµένο όφελος καταναλωτή (Consumer Surplus). Εάν το πείραµα επαναληφθεί, σε ένα διαφορετικό επίπεδο περιβαλλοντικής ποιότητας, θα ληφθεί µια νέα τιµή για το όφελος καταναλωτή. Η διαφορά, εποµένως, µεταξύ των δύο τιµών, όπως φαίνεται και στο Σχήµα 1, εφόσον όλες οι άλλες παράµετροι παραµένουν σταθερές, οφείλεται στην µεταβολή της περιβαλλοντικής ποιότητας. Η ολική οικονοµική αξία ενός περιβαλλοντικού αγαθού, σύµφωνα µε τα παραπάνω, ορίζεται ως εξής: Ολική οικονοµική αξία = αξία χρήσης + αξία µη χρήσης = αξία χρήσης + αξία επιλογής + αξία κληροδοτήµατος + αξία ύπαρξης Β. Μέθοδοι αποτίµησης του περιβάλλοντος Οι µέθοδοι περιβαλλοντικής αποτίµησης επιδιώκουν την εκτίµηση της οικονοµικής αξίας της µεταβολής στην ποιότητα του περιβάλλοντος. Στην κατεύθυνση αυτή µπορούν να χρησιµοποιηθούν άµεσες και έµµεσες µέθοδοι, οι σηµαντικότερες εκ των οποίων είναι: η Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού (Travel Cost Method TCM), η Ανάλυση Αγορών Ωφέλιµων Χαρακτηριστικών (Hedonic Pricing Method HPM), οι οποίες κατατάσσονται στις µεθόδους αποκαλυπτόµενης προτίµησης (έµµεσες τεχνικές) και η Μέθοδος Υποθετικής ή Εξαρτηµένης Αξιολόγησης (Contingent Valuation Method CVM), που κατατάσσεται στις µεθόδους δηλωµένης ή Σχήµα 1 - Η χρηµατική αξία µιας αλλαγής στην παροχή ενός δηµόσιου αγαθού [12] Μαθηµατικά, το ως άνω συµπέρασµα εκφράζεται από τον ακόλουθη παράσταση διαµέσου της αντισταθµιστικής πληρωµής CV(p 1 ), στην οποία όλες οι τιµές, εκτός από την τιµή του καταναλωτικού αγαθού (x 1 ) και όλες οι άλλες περιβαλλοντικές παράµετροι, εκτός από αυτή που αποτιµάται (z 1 ), θεωρούνται σταθερές, όπως στο αρχικό επίπεδο ωφέλειας:

4 CV z = [ 0 p1 1 0 x1 ( p1, y CV ( p1 ), z1 ) x1( p1, y CV ( p1), z1 )] dp Οι καµπύλες αυτές σηµειώνονται ως x 1 c στο Σχήµα 1. Η γραµµοσκιασµένη περιοχή του σχήµατος εκφράζει το δεξιό τµήµα της ως άνω εξίσωσης. Είναι, δηλαδή, η διαφορά του οφέλους καταναλωτή, όπως εκτιµάται από την αγορά του καταναλωτικού αγαθού x 1, για τις δύο περιπτώσεις όταν z 1 =z 1 1 και όταν z 1 =z 1 0. (ii) Άµεσες Τεχνικές Οικονοµικής Αποτίµησης Η Μέθοδος Υποθετικής Αξιολόγησης στηρίζεται στη µέτρηση της µεταβολής, στην ποιότητα ή στην παροχή ενός περιβαλλοντικού αγαθού, µε τη βοήθεια τεχνικών, όπως: η Αντισταθµιστική Μεταβολή (Compensating variation), ή συνοπτικά ΑΜ. Η αντιστάθµιση αυτή απεικονίζει ένα χρηµατικό ποσό, τέτοιο ώστε: V(p,y-ΑΜ, z 1 ) = V(p,y,z 0 ) ηλαδή, η ΑΜ δίνει το µέγιστο χρηµατικό ποσό, που πρέπει να εισπραχθεί από το νοικοκυριό, προκειµένου να παραµείνει στην ίδια κατάσταση ευηµερίας, στην οποία ήταν πριν πραγµατοποιηθεί η µεταβολή του περιβαλλοντικού αγαθού z. Εκφράζει δηλαδή την προθυµία του νοικοκυριού να πληρώσει (Willingness Τo Pay WTP) για την περιβαλλοντική βελτίωση. Εναλλακτικά, µπορεί να θεωρηθεί ότι εκφράζει το ελάχιστο χρηµατικό ποσό, που πρέπει να δοθεί ως αντιστάθµισµα στο νοικοκυριό, δηλαδή την προθυµία αποζηµίωσης (Willingness to Accept WTP), για την απώλεια του περιβαλλοντικού αγαθού. Τα παραπάνω αναπαρίστανται στο ακόλουθο σχήµα (Σχήµα 2), το οποίο αφορά στην απλή περίπτωση ενός µόνο δηµόσιου αγαθού. Σχήµα 2 - Η Αντισταθµιστική Μεταβολή για ένα δηµόσιο αγαθό [12] Η αρχική κατάσταση του νοικοκυριού αναπαρίσταται από το σηµείο Α. Σε µια ενδεχόµενη περιβαλλοντική βελτίωση, που δίνεται από το σηµείο Β, το νοικοκυριό απολαµβάνει µεγαλύτερη ποσότητα του αγαθού και εποµένως θα αυξήσει το επίπεδο ωφέλειάς του. 1 Εάν ελαττωθεί το εισόδηµα του νοικοκυριού κατά ένα ποσό CV, το νοικοκυριό θα επανέλθει στην αρχική κατάσταση, αφού τα σηµεία Α και Α βρίσκονται πάνω στην ίδια καµπύλη αδιαφορίας (ως προς το επίπεδο ευηµερίας). Αντίστοιχα, µια µείωση της ποιότητας του περιβάλλοντος στο σηµείο C, απαιτεί ένα χρηµατικό αντιστάθµισµα CV, ώστε να παραµείνει το νοικοκυριό στην αρχική κατάσταση. Γ. Η µέθοδος Μεταφοράς Οφέλους Οι µέθοδοι περιβαλλοντικής οικονοµίας, που αναφέρθηκαν, χαρακτηρίζονται από την ανάγκη συγκέντρωσης σηµαντικού όγκου πρωτογενών δεδοµένων. Επιστηµονικοί φορείς και διάφοροι οργανισµοί αναγνωρίζοντας αφενός τις δυσκολίες που ενέχει η πραγµατοποίηση πρωτογενών ερευνών περιβαλλοντικής αποτίµησης και αφετέρου τα οφέλη που προκύπτουν από την ενσωµάτωση των οικονοµικών µεγεθών του περιβάλλοντος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, ανέπτυξαν και υιοθέτησαν τη Μέθοδο Μεταφοράς Οφέλους (Benefit transfer Method). Ως Μέθοδος Μεταφοράς Οφέλους καλείται η διαδικασία µεταφοράς υφιστάµενων δεδοµένων περιβαλλοντικής αποτίµησης για δεδοµένο πρόβληµα, από µια περιοχή µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά σε µια άλλη µε παρόµοια χαρακτηριστικά [13], [14]. Η µέθοδος αυτή αποτελεί µια διεθνώς αναγνωρισµένη πρακτική για την αξιολόγηση των οικονοµικών επιπτώσεων διαφόρων περιβαλλοντικών δράσεων, όταν δεν είναι εφικτή η διενέργεια πρωτογενούς έρευνας για τους παρακάτω λόγους: (α) περιορισµούς στο κόστος της έρευνας ή/και (β) περιορισµούς στο χρόνο υλοποίησης Σε κάθε περίπτωση η πρωτογενής έρευνα αποτελεί την «πρώτη καλύτερη (first-best)» επιλογή. Όταν, για τους λόγους που αναφέρθηκαν, αυτή δεν είναι εφικτή, τότε η Μέθοδος Μεταφοράς Οφέλους αποτελεί τη «δεύτερη καλύτερη (second-best)» επιλογή και µπορεί να συµβάλει θετικά σε ορθότερη λήψη αποφάσεων. Η µη εκτίµηση του οικονοµικού µεγέθους των επιπτώσεων µιας δράσης αποτελεί πάντοτε τη χειρότερη λύση, καθώς το εύρος τιµών που υπεισέρχεται στους υπολογισµούς λόγω των αβεβαιοτήτων της δευτερογενούς επεξεργασίας είναι σαφώς µικρότερο από το σφάλµα που δηµιουργείται στο τελικό αποτέλεσµα όταν αγνοούνται πλήρως οι οικονοµικές διαστάσεις των επιπτώσεων του έργου [8], [14]. Αρκετές µελέτες έχουν πραγµατοποιηθεί για να εξετάσουν την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των αποτελεσµάτων που παράγονται µε τη Μεταφορά Οφέλους [14] - [18]. Σε πολλές περιπτώσεις, τα αποτελέσµατα που προέρχονταν από µεταφορά δεδοµένων διέφεραν κατά πολύ µικρό ποσοστό από τα πρωτότυπα. Υπήρξαν όµως και κάποιες περιπτώσεις όπου η διαφοροποίηση ήταν σηµαντική. Αν και στη διεθνή

5 βιβλιογραφία δεν υπάρχουν σαφείς αναφορές για τα αποδεκτά όρια σφάλµατος κατά την εφαρµογή της µεθόδου µε την αυστηρή στατιστική έννοια, οι εφαρµογές θεωρούνται ιδιαίτερα επωφελείς κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Σε ορισµένες περιπτώσεις όµως, όπως π.χ. στον καθορισµό της αποζηµίωσης από µια περιβαλλοντική ζηµιά, η υλοποίηση πρωτογενών ερευνών αποτελεί λύση εκ των ων ουκ άνευ [19]. Για να είναι αποτελεσµατική η εφαρµογή της Μεθόδου Μεταφοράς Οφέλους, θα πρέπει να ικανοποιούνται ορισµένες συνθήκες και προϋποθέσεις, όπως [14]: Να έχουν αναγνωριστεί και να έχουν εκφραστεί ποσοτικά οι επιπτώσεις του προτεινόµενου έργου ως προς την έκταση και το µέγεθός τους. Να έχει προσδιοριστεί το µέγεθος του πληθυσµού που υφίσταται τις συνέπειες του προτεινόµενου έργου. Να έχουν καθοριστεί οι απαιτήσεις των δεδοµένων που θα µεταφερθούν (π.χ. τι είδους αξία θα µετρηθεί). Επιπλέον, οι µελέτες αναφοράς θα πρέπει: Να βασίζονται σε επαρκή δεδοµένα, κοινά αποδεκτές επιστηµονικές µεθοδολογίες και ορθή πρακτική εφαρµογή. Να παρέχουν πληροφορίες για τη στατιστική σχέση µεταξύ των αποτελεσµάτων και των χαρακτηριστικών της περιοχής, του προβλήµατος και του πληθυσµού. Τέλος, η σχέση µεταξύ των περιοχών «αναφοράς» και της υπό διερεύνηση περίπτωσης θα πρέπει να στηρίζεται στα ακόλουθα σηµεία: Το περιβαλλοντικό αγαθό που µετράται στις περιοχές αναφοράς και µελέτης, όπως και το είδος της µεταβολής, θα πρέπει να είναι αντίστοιχων χαρακτηριστικών. Οι προϋπάρχουσες συνθήκες και η ποιότητα των χρήσεων και των δραστηριοτήτων του υπό εξέταση περιβαλλοντικού αγαθού θα πρέπει να είναι ανάλογες. Οι συνθήκες τις αγοράς στις περιοχές θα πρέπει να είναι αντίστοιχες, εκτός και αν παρέχονται τα οικονοµικά µεγέθη για τα διάφορα υποκατάστατα αγαθά (π.χ. κόστος καυσίµων) στην υπό εξέταση περίπτωση. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις οι µελέτες περιβαλλοντικής αποτίµησης δεν πληρούν το σύνολο των προϋποθέσεων (π.χ. ως προς το πλήθος όλων των απαιτούµενων δεδοµένων). Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές τεχνικές για την εφαρµογή της µεθόδου: (i) Απλή µεταφορά τιµής Η απλή µεταφορά τιµής βασίζεται στον εντοπισµό µιας ή περισσοτέρων µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης, συναφών µε το υπό εξέταση αντικείµενο, και ακολούθως στην επιλογή µιας τιµής από αυτές, η οποία θεωρείται ως βέλτιστη. Η τεχνική είναι εξαιρετικά απλή στην εφαρµογή της, όµως µπορεί να προκαλέσει σηµαντικές στρεβλώσεις των αποτελεσµάτων, όταν η τιµή που επιλέγεται δεν ανταποκρίνεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της υπό µελέτη περιοχής. (ii) Εκτίµηση της κεντρικής τάσης (µέση τιµή) Η τεχνική αυτή αξιοποιεί την κεντρική τάση ενός πλήθους τιµών. Στην περίπτωση αυτή συγκεντρώνονται οι συναφείς µε το αντικείµενο µελέτες και υπολογίζεται η µέση τιµή των εκτιµήσεων. Συχνά χρησιµοποιείται ένα υποσύνολο των τιµών, το οποίο προκύπτει π.χ. µε την αφαίρεση του 5% των υψηλότερων και χαµηλότερων τιµών. Η ακρίβεια της τεχνικής είναι υψηλότερη από την απλή µεταφορά τιµής, χωρίς να καθίσταται η διαδικασία ιδιαίτερα πολύπλοκη. (iii) Μεταφορά συνάρτησης Στην τεχνική αυτή µεταφέρεται ολόκληρη η συνάρτηση, η οποία συνδέει στατιστικά το κόστος ή το όφελος µιας περιβαλλοντικής µεταβολής µε τα χαρακτηριστικά του πληθυσµού ή/και του περιβαλλοντικού αγαθού, από την περιοχή αναφοράς στην υπό µελέτη περίπτωση. Η προσέγγιση αυτή πλεονεκτεί σε σχέση µε τη µεταφορά τιµής (απλής ή µέσης). Από την άλλη πλευρά όµως, δεν είναι πάντοτε αληθές το γεγονός ότι οι κοινωνικοοικονοµικές ιδιαιτερότητες λαµβάνονται υπόψη από τη µεταφορά του µοντέλου. (iv) Μετα επεξεργασία (meta-analysis) Η τεχνική αυτή αποτελεί επέκταση της προηγούµενης, σε µια προσπάθεια µείωσης των σηµαντικών αποκλίσεων που παρουσιάζονταν από τη µεταφορά µιας µεµονωµένης συνάρτησης. Η τεχνική αυτή αφορά στην ουσία σε µια στατιστική περίληψη µεταξύ των εκτιµήσεων και των χαρακτηριστικών των µελετών αναφοράς. Επειδή χρησιµοποιείται ένα πλήθος µελετών και παράλληλα λαµβάνονται υπόψη κοινωνικο-οικονοµικές και περιβαλλοντικές µεταβλητές, τα αποτελέσµατα προσφέρουν καλύτερη προσέγγιση της εκτιµώµενης τιµής. H µέθοδος αυτή λόγω της πολυπαραµετρικής προσέγγισης θεωρείται ως η καλύτερη για τη µεταφορά των αποτελεσµάτων από διάφορες περιοχές στην υπό διερεύνηση περίπτωση. Ακόµη όµως και σε αυτή την τεχνική, ορισµένες εγγενείς αδυναµίες της µεθόδου µεταφοράς επιδρούν στην ακρίβεια της εκτίµησης, π.χ. η ύπαρξη επαρκούς αριθµού και κατάλληλου περιεχοµένου µελετών. Ένα επιπλέον µειονέκτηµα της συγκεκριµένης µεθόδου είναι η πολυπλοκότητα υπολογισµών κατά την εφαρµογή της.

6 III. Η ΒΑΣΗ Ε ΟΜΕΝΩΝ GEVAD Α. Τα χαρακτηριστικά των µελετών της GEVAD Προκειµένου να ελαχιστοποιηθούν οι αβεβαιότητες κατά τη µεταφορά των τιµών από πρωτογενείς µελέτες, όπως αναφέρθηκε, είναι απαραίτητο αφενός να εξετάζονται αντίστοιχα περιβαλλοντικά αγαθά ή υπηρεσίες και αφετέρου να υπάρχει οµοιότητα στα χαρακτηριστικά της περιοχής που πραγµατοποιήθηκε η πρωτογενής µελέτη και της περιοχής στην οποία µεταφέρονται τα αποτελέσµατα. Σε αυτή την κατεύθυνση, βοηθά σηµαντικά η ύπαρξη οργανωµένων βάσεων αναζήτησης µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης, χάρη στις οποίες εξοικονοµείται κόστος και χρόνος κατά την ανεύρεση πρωτογενών µελετών. Σήµερα υφίστανται δύο βασικά δικτυακές βάσεις: η βάση EVRI (Environmental Valuation Reference Inventory TM ) του Environment Canada (Καναδάς) και η βάση ENVALUE του Περιβαλλοντικού Τµήµατος Προστασίας και ιαφύλαξης της New South Wales (Αυστραλία) Τα δεδοµένα που παρέχουν, όµως, δεν καλύπτουν πλήρως τις Ευρωπαϊκές χώρες και για το λόγο αυτό, η δηµιουργία ενός τέτοιου δικτυακού τόπου είχε απασχολήσει έντονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία είχε αναθέσει σε ερευνητική οµάδα τη διερεύνηση του θέµατος [20]. Προκειµένου να καλυφθεί αυτό το κενό, δηµιουργήθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού προγράµµατος «Ανάπτυξη διαδραστικού εργαλείου για την οικονοµική αποτίµηση του περιβάλλοντος» του Έργου ΕΠΕΑΚ ΙΙ «Περιβάλλον - Πυθαγόρας ΙΙ - Ενίσχυση Ερευνητικών Οµάδων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο», η εξειδικευµένη βάση δεδοµένων GEVAD, η πρώτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία περιλαµβάνει ένα σηµαντικό αριθµό ευρωπαϊκών µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης και αναπτύχθηκε κατάλληλο λογισµικό επικοινωνίας µε τους δυνητικούς χρήστες µέσω ιστοδελίδας. Η υλοποίηση του έργου περιελάµβανε τη συγκέντρωση, κωδικοποίηση και αξιολόγηση 1400 περίπου µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης, εκ των οποίων επιλέχθηκαν περίπου 300. Κατά την επιλογή των µελετών της βάσης ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε σε κατά το δυνατόν πρόσφατες µελέτες. Όπως παρουσιάζεται και στο Σχήµα 3 που ακολουθεί, το 52% περίπου των µελετών που καταγράφηκαν έχει εκπονηθεί την τελευταία 2ετία, το 68% περίπου των µελετών που καταγράφηκαν έχει εκπονηθεί την τελευταία 5ετία, ενώ το 99% την τελευταία 10ετία. Επίσης, δόθηκε έµφαση σε µελέτες προερχόµενες από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα της στατιστικής επεξεργασίας, το 27,4% του συνόλου των επιλεγµένων µελετών προέρχεται από το Ηνωµένο Βασίλειο. Ακολουθούν, µε ποσοστό 8,9% και 8,6% οι µελέτες περιβαλλοντικής αποτίµησης που έχουν εκπονηθεί στη Σουηδία και στην Ισπανία, αντίστοιχα και, µε ποσοστό 5,3% και 5% οι µελέτες που έχουν εκπονηθεί στη Γαλλία και στην Ελλάδα. Σχήµα 3 - Κατανοµή των µελετών κατά χρονολογία εκπόνησης. Σε σχέση µε τη χρησιµοποιούµενη µέθοδο αποτίµησης, η πλειοψηφία των µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης (ποσοστό περίπου 51%) έχει πραγµατοποιηθεί µε τη µέθοδο της Υποθετικής Αξιολόγησης (Contingent Valuation), ενώ αν ληφθούν υπόψη και οι παραλλαγές της µεθόδου (Choice experiment, Conjoint analysis), το ποσοστό υπερβαίνει το 60%. Ποσοστό 14,6% των µελετών έχει εκπονηθεί µε βάση τις έµµεσες τεχνικές οικονοµικής αποτίµησης: Ανάλυση Αγοράς Ωφέλιµων Χαρακτηριστικών και Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού. Οι µελέτες που πραγµατοποιήθηκαν µε τη µέθοδο µεταφοράς οφέλους ανέρχονται στο 4,3% του συνόλου. Όσον αφορά στις µελέτες που εκπονήθηκαν µε αγοραίες τιµές αγαθών (market value approach, π.χ. damage cost, replacement cost, avoidance cost, κ.ά.), το ποσοστό τους ανέρχεται σε 8,3%. Η πλειοψηφία των µελετών αυτών αφορά σε εκτιµήσεις του εξωτερικού κόστους από την αέρια ρύπανση. Θα πρέπει πάντως να σηµειωθεί ότι σηµαντικό µέρος του εκτιµώµενου κόστους µε βάση τη µέθοδο damage cost πραγµατοποιείται, εµµέσως, µε την εφαρµογή της µεθόδου µεταφοράς οφέλους (κυρίως για την αποτίµηση της αξίας της στατιστικής ζωής κατά την αποτίµηση του εξωτερικού κόστους από την αέρια ρύπανση που προκαλούν διάφορες βιοµηχανικές δραστηριότητες). Οι υπόλοιπες µελέτες έχουν εκπονηθεί είτε µε άλλες µεθόδους (π.χ. µακροοικονοµικά µοντέλα top-down approaches, εκτιµήσεις ειδικών Delfi method, κ.ά.), είτε µε συνδυασµό µεθόδων περιβαλλοντικής αποτίµησης. Τέλος, όσον αφορά στην ποσοστιαία κατανοµή των µελετών κατά περιβαλλοντικό αγαθό ή υπηρεσία, τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Όπως φαίνεται και από τα παραπάνω δεδοµένα, τα νερά, ο αέρας, το έδαφος και οι χρήσεις γης παρουσιάζουν το υψηλότερο ενδιαφέρον µεταξύ των αγαθών και των υπηρεσιών του περιβάλλοντος µε ποσοστά 13,9%, 10,9% και 10,2%, αντίστοιχα. Ακολουθούν οι µελέτες αποτίµησης που σχετίζονται µε το τοπίο (6,9%), τις

7 υπηρεσίες αναψυχής (6,6%), τον κίνδυνο θνησιµότητας (6,3%), τη χλωρίδα (5,6%), τη βιοποικιλότητα (5,0%), το θόρυβο (3,6%), την πανίδα (3,6%) και την πολιτιστική κληρονοµιά (2,6%). Τέλος, ποσοστό 13,2% των µελετών αφορά σε αποτίµηση περισσότερων του ενός περιβαλλοντικών αγαθών και ποσοστό 10,6% σε µελέτες αναφοράς. Πίνακας 1 - Κατανοµή των µελετών κατά περιβαλλοντικό αγαθό Αποτιµούµενο Αγαθό Αριθµός µελετών Ποσοστό Ποιότητα νερών % Πολλαπλά περιβαλλοντικά αγαθά % Ποιότητα αέρα % Μελέτες αναφοράς % Ποιότητα και χρήσεις γης % Τοπίο % Αναψυχή % Κίνδυνος θνησιµότητας % Χλωρίδα % Βιοποικιλότητα % Θόρυβος % Πανίδα % Πολιτιστική κληρονοµιά 8 2.6% Άλλες επιπτώσεις υγείας 3 1.0% Σύνολο % Β. Τα αρχεία καταγραφής της GEVAD Η GEVAD περιλαµβάνει περιλήψεις µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης, στις οποίες συνοψίζονται τα κύρια σηµεία και τα αποτελέσµατα της έρευνας, ώστε να µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε µελέτες αποτίµησης µε εφαρµογή της µεθόδου Μεταφοράς Οφέλους. Η παρεχόµενη πληροφορία συµπεριλαµβάνεται σε 23 διαφορετικά πεδία, ήτοι: Κωδικός αριθµός της µελέτης στη GEVAD, Συγγραφείς τη µελέτης, Βιβλιογραφική αναφορά, Χώρα, Περιοχή, Ηµεροµηνία αναφοράς, Γενική και ειδική κατηγορία αγαθού ή υπηρεσίας του περιβάλλοντος, ραστηριότητα που εµπλέκεται στην ανάλυση, Χαρακτηριστικά περιοχής, Κοινωνικοοικονοµικά χαρακτηριστικά του πληθυσµού, Τύπος της έρευνας (πρωτογενής ή δευτερογενής), Ηµεροµηνία υλοποίησης της έρευνας, Χρησιµοποιούµενη µέθοδος περιβαλλοντικής αποτίµησης, Μέγεθος δείγµατος, Τρόπος συλλογής των δεδοµένων (π.χ. προσωπική συνέντευξη, τηλεφωνικό ερωτηµατολόγιο, ανάλυση µεταδεδοµένων, κ.λπ.), Τρόπος πληρωµής (π.χ. εισιτήριο, αύξηση σε δηµοτικά τέλη ή φόρους, συνεισφορά σε φορέα, κ.ά.), Οικονοµικό µέγεθος που µετράται (π.χ. πλεόνασµα καταναλωτή, αντισταθµιστική µεταβολή, κ.ά.), Χρησιµοποιούµενα οικονοµετρικά µοντέλα (τύπος µοντέλου και όχι εξισώσεις), Άλλες χρήσιµες πληροφορίες, Αποτελέσµατα. Τα παραπάνω πεδία βασίζονται στα κριτήρια που πρέπει να ικανοποιούνται για µια αποτελεσµατική εφαρµογή της µεθόδου Benefit Transfer, έτσι ώστε να διευκολύνεται η αναζήτηση και ο έλεγχος των µελετών από το χρήστη. Γ. Αναζήτηση µελετών µε τη GEVAD Η εφαρµογή της µεθόδου Benefit Transfer µε τη βοήθεια της GEVAD περιλαµβάνει τα ακόλουθα τέσσερα βήµατα: Προσδιορισµός των χαρακτηριστικών της µελέτης περίπτωσης, για την οποία πραγµατοποιείται η οικονοµική ανάλυση. Αναζήτηση µελετών περιβαλλοντικής αποτίµησης µε τη βοήθεια της µηχανής αναζήτησης της GEVAD. Έλεγχος καταλληλότητας των µελετών που προέκυψαν από την αναζήτηση, προκειµένου να αποφασιστεί η χρησιµοποίησή τους. Μετατροπή των πρωτογενών τιµών σε τιµές σηµερινής αξίας, µε τη βοήθεια του εργαλείου µετατροπής της GEVAD. Η µηχανή αναζήτησης της GEVAD παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα να αναζητήσει τις µελέτες εκείνες που ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά της υπό εξέταση περίπτωσης µε βάση τέσσερις βασικές κατηγορίες πληροφορίας: Γενική κατηγορία αγαθού ή υπηρεσίας του περιβάλλοντος Ειδική κατηγορία αγαθού ή υπηρεσίας του περιβάλλοντος Χώρα Μέθοδος αποτίµησης του περιβάλλοντος. Ο χρήστης έχει επίσης τη δυνατότητα να αναζητήσει µελέτες περιβαλλοντικής αποτίµησης βάσει του κύριου συγγραφέα, ωστόσο η δυνατότητα αυτή παρέχεται κυρίως για στατιστικούς σκοπούς. Μετά τον εντοπισµό των µελετών από τη µηχανή αναζήτησης, ο χρήστης µπορεί να εξετάσει on-line το πλήρες αρχείο καταγραφής κάθε µελέτης. Επίσης, έχει τη δυνατότητα να «κατεβάσει» το αρχείο καταγραφής σε µορφή pdf. Στο τελευταίο βήµα, οι τιµές της πρωτογενούς µελέτης πρέπει να µετατραπούν σε σηµερινή αξία, λαµβάνοντας επίσης και τις διαφορές της αγοράς µεταξύ των δύο χωρών. Για τη «χωρική» µεταφορά των δεδοµένων από διαφορετικές χώρες, χρησιµοποιείται ο είκτης Ισότιµης Αγοραστικής ύναµης Καταναλωτή από τον Οργανισµό Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Για τη «χρονική» µεταφορά των αποτελεσµάτων χρησιµοποιείται ο είκτης Τιµών Καταναλωτή. Η εξίσωση που χρησιµοποιείται για τον σκοπό αυτό, έστω από τη χώρα 0 στη χώρα 1 και από το έτος 0 στο έτος 1, είναι η ακόλουθη: Αξία (έτος 1_χώρα 1) = Αξία (χώρα 0, έτος 0) x (Α Κ χώρα 1_έτος 0/Α Κ χώρα 0_έτος 0) x ( ΤΚ χώρα 1_έτος 1/ ΤΚ χώρα 1_έτος 0)

8 Η GEVAD παρέχει στην κατεύθυνση αυτή ένα µετατροπέα τιµών, στον οποίο ο χρήστης εισάγει την αξία της πρωτογενούς µελέτης, τους είκτες Ισότιµης Αγοραστικής ύναµης Καταναλωτή των δύο χωρών και τους είκτες Τιµών Καταναλωτή των δύο χρονικών περιόδων και ακολούθως υπολογίζεται αυτόµατα η σηµερινή αξία για τη χώρα ενδιαφέροντος. IV. ΣΥΝΟΨΗ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα τελευταία χρόνια υπάρχει µια διαρκώς αυξανόµενη απαίτηση από πλευράς ευρωπαϊκής νοµοθεσίας και πολιτικής για ενσωµάτωση των οικονοµικών του περιβάλλοντος σε θέµατα λήψης αποφάσεων, χάραξης στρατηγικής, αδειοδότησης δραστηριοτήτων, κ.λπ. Η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει την αποτίµηση περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών µε εξειδικευµένες µεθόδους της περιβαλλοντικής οικονοµίας. Από την άλλη πλευρά, όµως, δεν πρέπει να αγνοείται το γεγονός ότι οι πρωτογενείς έρευνες είναι δαπανηρές και χρονοβόρες και για το λόγο αυτό, σε πολλές περιπτώσεις, µπορεί να χρησιµοποιηθεί αποτελεσµατικά η µέθοδος Μεταφοράς Οφέλους. Η διαδικτυακή βάση δεδοµένων GEVAD θα λειτουργήσει ως ένα κέντρο πληροφορίας, στο οποίο θα συλλέγονται, θα κωδικοποιούνται και θα διαχέονται ευρωπαϊκές µελέτες περιβαλλοντικής αποτίµησης. Σε αυτά τα πλαίσια θα διευκολύνει σηµαντικά, από πλευράς κόστους, χρόνου και αποτελεσµατικότητας, την εφαρµογή της µεθόδου Μεταφοράς Οφέλους στις Ευρωπαϊκές χώρες. V. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Το έργο αυτό συγχρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο (75%) και από Εθνικούς πόρους (25%) Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελµατικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚ) και ειδικότερα από το πρόγραµµα ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ. VI. ΑΝΑΦΟΡΕΣ [1] Environmental Policy Reform in the EU, Clinch, P., Working Paper, University College Dublin, [2] Environment in the European Union at the Turn of the Century, European Environment Agency, Office of Official Publications of the European Communities, Luxemburg, [3] White Paper on growth, competitiveness, and employment: The challenges and ways forward into the 21st century, European Commission, COM(93) 700 final, Brussels, [4] Communication from the Commission, The Clean Air for Europe (CAFE) Programme: Towards a Thematic Strategy for Air Quality, European Commission, COM 245, [5] Commission proposes clean air strategy to protect human health and the environment, European Commission, Press release, IP/05/1170, [6] Environmental economics: An elementary introduction, Turner, R. K., Pearce, D. and Bateman, I., Harvester Wheatsheaf, Hertfordshire, U.K., 1994, pp [7] Environmental Economics: A survey, Cropper, M.L. and Oates, W.E., Journal of Economic Literature, Vol. XXX, 1992, pp [8] Economics of Natural Resources, the Environment and Policies, Kula, E., Chapman and Hall, London, U.K., [9] Environmental and Natural Resource Economics, 3rd Ed., Tietenberg, T., HarperCollins Publishers Inc., New York, [10] Environmental Valuation-To Use or Not to Use?, Navrud, S., and Pruckner, G., Environmental and Resource Economics, 10, 1997, pp [11] Pricing the European Environment, Navrud, S., Scandinavian University Press, [12] Cost-Benefit Analysis of Environmental Change, Johansson, P- V., Cambridge University Press, Cambridge, [13] Benefit transfer studies: myths, pragmatism and idealism, Boyle, K. J. and Bergstrom, J. C. Water Resources Res. 28(3), 1992, pp [14] Benefit transfer of outdoor recreation use values: A technical document supporting the Forest Service Strategic Plan, (2000 revision), Rosenberger, R.S. Loomis, J.B., Gen. Tech. Rep. RMRS-GTR-72. Fort Collins, CO: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, [15] Testing transferability of recreation demand models across regions: a study of Corps of Engineers reservoirs, Loomis, J.B., Roach, B., Ward, F., Ready, R., Water Resources Res., 31, 1995, pp [16] Environmental policy analysis with limited information: Principles and applications of the transfer method. Massachusetts, Desvousges, W.H., Johnson, F. R., Banzhaf, H.S., Edward Elgar, [17] Evaluating the performance of benefit transfer: An empirical inquiry, Kirchhoff, S., Colby, B,G., LaFrance, J.T., Journal of Environmental Economics and Management, 33(1), 1997, pp [18] Validity Tests of Benefit Transfer: Are We Performing the Wrong Tests?, Kristófersson, D. and Navrud, S., Discussion Paper D-13/2001, Department of Economics and Social Sciences, Agricultural University of Norway, [19] The Quick, the Cheap and the Dirty Benefit Transfer Approaches to the Non-market Valuation of Coastal Water Quality in Costa Rica, Barton, D., Doctor Scientiarum Theses 1999:34, Department of Economics and Social Sciences, Agricultural University of Norway, [20] Assessment of Environmental valuation reference inventory (EVRI) and the expansion of its coverage to the EU, Navrud, S. and Vågnes, M., Report to the European Commission, DG XI, ENCO Environmental Consultants, Norway, 2000.

Εργαλεία Λήψης Αποφάσεων

Εργαλεία Λήψης Αποφάσεων Ανάλυση Κόστους Οφέλους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων Εργαλεία Λήψης Αποφάσεων Ανάλυση Κόστους Οφέλους Μέθοδοι Πολυκριτηριακής Ανάλυσης ( ιαδικασία Αναλυτικής Ιεράρχησης, Πολυπαραµετρική Χρησιµότητα,

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιάγραμμα 1: Αξία ή Μικτή Ωφέλεια Ενός Προϊόντος και το Πλεόνασμα του Καταναλωτή. Μέτρα ευημερίας του καταναλωτή. Κ α μ π ύ λ η Ζ ή τ η σ η ς P 1

Σχεδιάγραμμα 1: Αξία ή Μικτή Ωφέλεια Ενός Προϊόντος και το Πλεόνασμα του Καταναλωτή. Μέτρα ευημερίας του καταναλωτή. Κ α μ π ύ λ η Ζ ή τ η σ η ς P 1 Ο ορισμός της κοινωνικής ευημερίας και συνεπώς και των αντίστοιχων μετρήσεων της στην περίπτωση του καταναλωτή είναι από τα πιο αμφιλεγόμενα αντικείμενα της οικονομικής επιστήμης. Αυτό συμβαίνει γιατί

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Αγαθών & Υπηρεσιών

Οικονομική Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Αγαθών & Υπηρεσιών Οικονομική Αξιολόγηση Περιβαλλοντικών Αγαθών & Υπηρεσιών Γιώργος Ν. Διακουλάκης Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Λίγα λόγια Εκπαίδευση: Υπ. διδάκτωρ, Αγροτικής Οικονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ. Η. Ζάχου, Σ. Πολύζος, Τ.

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ. Η. Ζάχου, Σ. Πολύζος, Τ. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΑΞΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ Η. Ζάχου, Σ. Πολύζος, Τ. Πνευματικός Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας,

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία

Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Διαχείριση Περιβάλλοντος - Νομοθεσία Ενότητα 4: Μονοκριτηριακή ανάλυση Δ. Καλιαμπάκος - Δ. Δαμίγος Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Τιµή, αξία (πρόθεση για πληρωµή) και µέτρα ευηµερίας του καταναλωτή

Τιµή, αξία (πρόθεση για πληρωµή) και µέτρα ευηµερίας του καταναλωτή 3: Μέτρα ευηµερίας του καταναλωτή Τιµή, αξία (πρόθεση για πληρωµή) και µέτρα ευηµερίας του καταναλωτή (Πλεόνασµα καταναλωτή Ισοδύναµη µεταβολή και µεταβολή αποζηµίωσης) Ο ορισµός της κοινωνικής ευηµερίας

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. Ενότητα 10. Ευτύχιος Σαρτζετάκης Τμήμα Οικονομικών Επιστημών

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ. Ενότητα 10. Ευτύχιος Σαρτζετάκης Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Ενότητα 10 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Διπλωματικής Εργασίας

Παρουσίαση Διπλωματικής Εργασίας Παρουσίαση Διπλωματικής Εργασίας Αποτίμηση των βελτιώσεων στη Λεκάνη Απορροής του Ασωπού Ποταμού υπό την Οδηγία Πλαίσιο 2000/60 στο δείγμα της Αθήνας Φοιτήτρια: Νικολάου Μαρία Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κουντούρη

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι Περιβαλλοντικής Αποτίµησης

Μέθοδοι Περιβαλλοντικής Αποτίµησης ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Μέθοδοι Περιβαλλοντικής Αποτίµησης Κατηγοριοποίηση µεθόδων Με χρήση και χωρίς χρήση καµπυλών ζήτησης Άµεσες (ή δεδηλωµένης προτίµησης) Έµµεσες (ή αποκαλυπτόµενης προτίµησης)

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 7 η. Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 7 η. Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 7 η Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών Ζητήματα που θα εξεταστούν: Με βάση ποιες μεθόδους αποτιμώνται τα μη αγοραία αγαθά και υπηρεσίες. Ποια είναι η μέθοδος

Διαβάστε περισσότερα

6/12/2010 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

6/12/2010 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Αθήνα, 6/12/2010 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Οι ελληνικές επιστημονικές δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά την περίοδο 1993-2008 Μελέτη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης αποτυπώνει για πρώτη φορά την ελληνική επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοδοτικά Προγράμματα για την Ενέργεια

Χρηματοδοτικά Προγράμματα για την Ενέργεια Χρηματοδοτικά Προγράμματα για την Ενέργεια Ανθή Χαραλάμπους Διευθύντρια Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών - Cyprus Energy Agency - 7 ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Για την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη 2007-2013

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων

Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Περιβαλλοντική Πολιτική και Οικονομία Υδατικών Πόρων Ενότητα 8:Οικονομική Αποτίμηση Περιβαλλοντικών Αγαθών Βασίλης Κανακούδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί

Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες και ορισµοί ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ I Διδάσκων: Δρ. Κ. Αραβώσης Το Επενδυτικό σχέδιο 3. Βασικές έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων και Πολιτικών. Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων και Πολιτικών. Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων και Πολιτικών Αποτίμηση Μη Αγοραίων Αγαθών Ζητήματα που θα εξεταστούν: Με βάση ποιες μεθόδους αποτιμώνται τα μη αγοραία αγαθά και υπηρεσίες. Η μέθοδος της παραγωγικότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ INTRAWAY ΕΠΕ Μετα-ανάλυση των ερευνών που έχουν διεξαχθεί για τη μετανάστευση σε σημαντικά και σχετικά με την ένταξη πεδία (υγεία, κοινωνική ασφάλιση, εργασία, εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Στο στάδιο ανάλυσης των αποτελεσµάτων: ανάλυση ευαισθησίας της λύσης, προσδιορισµός της σύγκρουσης των κριτηρίων.

Στο στάδιο ανάλυσης των αποτελεσµάτων: ανάλυση ευαισθησίας της λύσης, προσδιορισµός της σύγκρουσης των κριτηρίων. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η τεχνική αυτή έκθεση περιλαµβάνει αναλυτική περιγραφή των εναλλακτικών µεθόδων πολυκριτηριακής ανάλυσης που εξετάσθηκαν µε στόχο να επιλεγεί η µέθοδος εκείνη η οποία είναι η πιο κατάλληλη για

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµική ανταποδοτικότητα διαχειριστικών σχεδίων σε λεκάνες απορροής ποταµού. Least cost planning of water resources at the river basin

Οικονοµική ανταποδοτικότητα διαχειριστικών σχεδίων σε λεκάνες απορροής ποταµού. Least cost planning of water resources at the river basin Οικονοµική ανταποδοτικότητα διαχειριστικών σχεδίων σε λεκάνες απορροής ποταµού Μαρία Γκίνη ιπλ. γρ.-τοπογ. Μηχ.,MSc Υδρολογίας, Υπουργείο νάπτυξης ΠΕΡΙΛΗΨΗ Παρουσιάζεται η µεθοδολογία σχεδιασµού ελαχίστου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ. Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Ι. Δημόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων και Οργανισμών. ΤΕΙ Πελοποννήσου Κάποιες έννοιες Επιστήμη : κάθε συστηματικό πεδίο μελέτης ή σύστημα γνώσης που έχει ως σκοπό

Διαβάστε περισσότερα

Εγχειρίδιο για την Εφαρµογή Ολοκληρωµένης ιαχείρισης των Υδάτινων Πόρων: Η Οικονοµική ιάσταση

Εγχειρίδιο για την Εφαρµογή Ολοκληρωµένης ιαχείρισης των Υδάτινων Πόρων: Η Οικονοµική ιάσταση Εγχειρίδιο για την Εφαρµογή Ολοκληρωµένης ιαχείρισης των Υδάτινων Πόρων: Η Οικονοµική ιάσταση Εισαγωγή Οι υδάτινοι πόροι για ανθρώπινη κατανάλωση, γεωργική παραγωγή και περιβαλλοντικές ανάγκες είναι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών

επιπτώσεων στο περιβάλλον απαιτήσεις σε αντιρρυπαντικά συστήµατα Αέριες Εκποµπές Εκποµπές οσµών ΠΕΡΙΛΗΨΗ Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος αριθµός κριτηρίων που θα δίνουν µία αντιπροσωπευτική και πλήρη εικόνα

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοτέο Π.1 (Π.1.1) Εκθέσεις για προµήθεια εκπαιδευτικού υλικού

Παραδοτέο Π.1 (Π.1.1) Εκθέσεις για προµήθεια εκπαιδευτικού υλικού 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ Μέτρο 2.2 Αναµόρφωση Προγραµµάτων Προπτυχιακών Σπουδών ιεύρυνση Τριτοβάθµιας Κατ. Πράξης 2.2.2.α Αναµόρφωση Προγραµµάτων

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή

Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων. 1. Εισαγωγή Καθορισµός κριτηρίων αξιολόγησης Περιγραφή και βαθµονόµηση κριτηρίων 1. Εισαγωγή Για την επιτυχή εφαρµογή της πολυκριτηριακής ανάλυσης, είναι απαραίτητο αφενός µεν να εξετασθεί ένας ικανός και αναγκαίος

Διαβάστε περισσότερα

Παραδοτέο Π. 2 (Π.2.1) Έκθεση/Μεθοδολογία/Οδηγός Συνεντεύξεων

Παραδοτέο Π. 2 (Π.2.1) Έκθεση/Μεθοδολογία/Οδηγός Συνεντεύξεων 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ Μέτρο 2.2 Αναµόρφωση Προγραµµάτων Προπτυχιακών Σπουδών ιεύρυνση Τριτοβάθµιας Κατ. Πράξης 2.2.2.α Αναµόρφωση Προγραµµάτων

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ: «Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ» 2017 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ: ΕΛΛΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

2. Μοντέλα Ερευνας Γενικά Μοντέλα έρευνας

2. Μοντέλα Ερευνας Γενικά Μοντέλα έρευνας 2. Μοντέλα Ερευνας Σύνοψη Εδώ γίνεται µία αναφορά στα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας µε έναν απλό τρόπο ο οποίος περιλαµβάνει έξι βασικά στάδια, ώστε ο φοιτητής να έχει µία ολοκληρωµένη και εύκολα

Διαβάστε περισσότερα

LIFE ENVIRONMENT STRYMON

LIFE ENVIRONMENT STRYMON LIFE ENVIRONMENT STRYMON Ecosystem Based Water Resources Management to Minimize Environmental Impacts from Agriculture Using State of the Art Modeling Tools in Strymonas Basin LIFE03 ENV/GR/000217 Task

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ 1. Διαχείριση έργων Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται σημαντική αξιοποίηση της διαχείρισης έργων σαν ένα εργαλείο με το οποίο οι διάφορες επιχειρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1.1 Τι είναι η κοινωνικο-οικονομική αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Π.Μ.Σ. ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3 η Θεματική ενότητα: Ανάλυση μεθοδολογίας ερευνητικής εργασίας Σχεδιασμός έρευνας: Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση μεθοδολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙ ΡΟΥΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με την ολοένα και ταχύτερη ανάπτυξη των τεχνολογιών και των επικοινωνιών και ιδίως τη ραγδαία, τα τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Ελαστικότητες Ζήτησης

Ελαστικότητες Ζήτησης Ελαστικότητες Ζήτησης - Η ευαισθησία της ζητούμενης ποσότητας x σε μεταβολές της τιμής μπορεί να μετρηθεί άμεσα από το λόγο Δx / Δ (ήαπότην παράγωγο x / ). - Αυτό το μέτρο ευαισθησίας έχει το μειονέκτημα

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ½ ÁÉÀ ºµ½ÄÁ¹º ÀÁ à ³³¹Ã Ä þÿ Á³±½Éù±º  ±»»±³  ¼ ÃÉ þÿà» Á Æ Á¹±º Í ÃÅÃÄ ¼±Ä Â.

þÿ ½ ÁÉÀ ºµ½ÄÁ¹º ÀÁ à ³³¹Ã Ä þÿ Á³±½Éù±º  ±»»±³  ¼ ÃÉ þÿà» Á Æ Á¹±º Í ÃÅÃÄ ¼±Ä Â. Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2016-02 þÿ ½ ÁÉÀ ºµ½ÄÁ¹º ÀÁ à ³³¹Ã Ä þÿ Á³±½Éù±º  ±»»±³  ¼ ÃÉ þÿà»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Πτυχιακή εργασία ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝ ΠΗΓΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2030

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Στόχος Βασικές έννοιες για την ποιότητα και τα συστήματα ποιότητας Έννοια της ποιότητας και των συστημάτων ποιότητας Τεκμηρίωση ενός

Διαβάστε περισσότερα

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας

Γουλή Ευαγγελία. 1. Εισαγωγή. 2. Παρουσίαση και Σχολιασµός των Εργασιών της Συνεδρίας 1. Εισαγωγή Σχολιασµός των εργασιών της 16 ης παράλληλης συνεδρίας µε θέµα «Σχεδίαση Περιβαλλόντων για ιδασκαλία Προγραµµατισµού» που πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιο του 4 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «ιδακτική

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία

Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία. Ορισμένα στοιχεία Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Ορισμένα στοιχεία Η.Π.Α.: Από την εφαρμογή του θεσμού έχουν εκπονηθεί πλέον των 15.000 ΜΠΕ. Τα τελευταία 10 χρόνια οι ΜΠΕ αριθμούνται σε 1.000 περίπου ετησίως, με πτωτική

Διαβάστε περισσότερα

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Μικρός Οργανισμός)

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Μικρός Οργανισμός) 1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Μικρός Οργανισμός) Περιγραφή Βραβείου Βραβεύονται συγκεκριμένες δράσεις ή προγράμματα που επιδρούν στη σκέψη, το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ»

«Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» «Συµβολή της Εξοικονόµησης Ενέργειας στους διάφορους τοµείς της Οικονοµίας. Εµπειρίες του ΚΑΠΕ» ρ Γιώργος Αγερίδης Μηχανολόγος Μηχανικός ιευθυντής Ενεργειακής Αποδοτικότητας Κέντρο Ανανεώσιµων Πηγών και

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΕΘΝΙΚΗ ΑΡΧΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Έκδοση :

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΒΑ. Φθινοπωρινό, Εαρινό, Καλοκαιρινό Επίπεδο Μαθήματος Γνωστική Περιοχή Γλώσσα Διδασκαλίας Μεταπτυχιακό Αγροτικής Οικονομίας Ελληνικά

ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΒΑ. Φθινοπωρινό, Εαρινό, Καλοκαιρινό Επίπεδο Μαθήματος Γνωστική Περιοχή Γλώσσα Διδασκαλίας Μεταπτυχιακό Αγροτικής Οικονομίας Ελληνικά ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΒΑ Κωδικός Μαθήματος Τίτλος Μαθήματος Πιστωτικές Μονάδες (ECTS) MBAN-804DG Περιβαλλοντική Ασφάλεια και 7.5 Φυσικοί Πόροι (Μάνατζμεντ (Διαχείριση) Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων ) Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Οργανισμός)

1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Οργανισμός) 1. Εκπαίδευση για την Εξυπηρέτηση Πελάτη (Customer Service Training) (Οργανισμός) Περιγραφή Βραβείου Βραβεύονται συγκεκριμένες δράσεις ή προγράμματα που επιδρούν στη σκέψη, το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής

Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Μικροοικονομική Ανάλυση της Κατανάλωσης και της Παραγωγής Διάλεξη 8: Πλεόνασμα καταναλωτή Ανδρέας Παπανδρέου Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Χρηματικά μέτρα των ωφελειών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Οικονομική Αποτίμηση της Ασφάλειας Ενεργειακής Τροφοδοσίας Εφαρμογή στην Περίπτωση του Φυσικού Αερίου»

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. «Οικονομική Αποτίμηση της Ασφάλειας Ενεργειακής Τροφοδοσίας Εφαρμογή στην Περίπτωση του Φυσικού Αερίου» Πανεπιστήμιο Πειραιά Τμήμα Βιομηχανικής Διοίκησης & Τεχνολογίας Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Χημικών Μηχανικών Δ.Π.Μ.Σ. Οργάνωση & Διοίκηση Βιομηχανικών Συστημάτων Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Αυτοαξιολόγησης EFQM Ο ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ EFQM ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Οδηγός Αυτοαξιολόγησης EFQM Ο ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ EFQM ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Ο ΗΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ EFQM ΣΤΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 2. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ EFQM ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ... 4 3. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Συνδ (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα

Συνδ (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα Συνδ. 13.2 (Rev. CoP14)* Αειφορική χρήση της βιοποικιλότητας: Αρχές και Κατευθύνσεις της Αντίς Αµπέµπα ΚΑΛΩΣΟΡΙΖΟΝΤΑΣ την υιοθέτηση κατά την έβδοµη συνάντηση της Συνδιάσκεψης των Μερών της Σύµβασης για

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ - BOOK PRESENTATIONS

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ - BOOK PRESENTATIONS «ΣΠΟΥΔΑΙ», Τόμος 45, Τεύχος 3ο-4ο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς / «SPOUDAI», Vol. 45, No 3-4, University of Piraeus ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ - BOOK PRESENTATIONS Κ. Ευστρατόγλου, «Ελεύθερη Διακίνηση Εργαζομένων στην

Διαβάστε περισσότερα

ενηµέρωση των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Ερωτηµατολόγιο

ενηµέρωση των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Ερωτηµατολόγιο Αναθεώρηση των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος Ερωτηµατολόγιο Οι ισχύουσες κατευθυντήριες γραµµές λήγουν στο τέλος του 2007. Για να προετοιµάσει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΠΟ ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΠΟ ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ Σχολή Γεωτεχνικών Επιστημών και Διαχείρισης Περιβάλλοντος Πτυχιακή εργασία Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΗΣ Ε.Ε. ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΑΠΟ ΠΛΟΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ Ελένη Άσπρου Λεμεσός, Μάιος

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων

Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων Ενότητα 7: Κοινωνικο-οικονομική ανάλυση Δ. Δαμίγος Μ. Μενεγάκη Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Το έργο αυτό ( ES01-KA ) συγγραφέα, και η Επιτροπή δεν μπορεί να. θεωρηθεί υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση. περιέχονται σε αυτήν.

Το έργο αυτό ( ES01-KA ) συγγραφέα, και η Επιτροπή δεν μπορεί να. θεωρηθεί υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση. περιέχονται σε αυτήν. 2015 Δραστηριότητα 1. Έκθεση του State of the Art σχετικά με υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και συμβουλευτικής για τους μετανάστες: ανάλυση πλαισίου, ανάγκες και συστάσεις ΠΕΡΙΛΗΨΗ / ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ 2. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ Περιβαλλοντικές πολιτικές Μηχανισμόςό Ταξινόμηση Οικονομικά εργαλεία Τιμολογιακές πολιτικές Φόροι Εμπορεύσιμα δικαιώματα Πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα 1 Οι εξωτερικές οικονομίες

Διαβάστε περισσότερα

Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ)

Ποσοστό στη.. του Μέτρου. Ποσό (σε ΕΥΡΩ) ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΜΕΤΡΟΥ 7.3 : «ΕΜΠΟΡΙΑ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ» Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΕΤΡΟΥ Κ.Π.Σ. 2000-2006 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΤΡΟ Αγροτική Ανάπτυξη Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου Η χρησιμότητα του μαθήματος Η κατανόηση του «σκηνικού» πίσω από τη διαμόρφωση της

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. Εισαγωγή ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Εισαγωγή 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η φύση και το πεδίο μελέτης της Επιχειρησιακής Οικονομικής 2 Ορισμός της Επιχειρησιακής Οικονομικής Η εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας και των εργαλείων της λήψης των

Διαβάστε περισσότερα

Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ)

Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΑΜΕΣΗ ΙΑΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Αικατερίνη Τσούμα Ερευνήτρια Κέντρου Προγραμματισμού

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη Ενότητα 05: Μεθοδολογία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων II Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Countries: Ανάπτυξη συστηµάτων για τη βέλτιστη

Countries: Ανάπτυξη συστηµάτων για τη βέλτιστη Θέµα: Πρόγραµµα LIFE 3 rd διαχείριση ειδικών ρευµάτων στερεών αποβλήτων στην Κύπρο Countries: Ανάπτυξη συστηµάτων για τη βέλτιστη Η Υπηρεσία Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Εισαγωγή Μεθοδολογία της Έρευνας ΕΙΚΟΝΑ 1-1 Μεθοδολογία της έρευνας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή Η Μεθοδολογία της Έρευνας (research methodology) είναι η επιστήμη που αφορά τη μεθοδολογία πραγματοποίησης μελετών με συστηματικό, επιστημονικό και λογικό τρόπο, με σκοπό την παραγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL

ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΜΕΘΟΔΟΣ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ MULTIPOL Υπεύθυνη Μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Πεδίο Έρευνας και Τεχνολογίας. Όνομα Εργαστηρίου Σχολή Ιστορίας. Έρευνα Εργαστηρίου Α/Α

ΕΛΛΗΝΙΚΑ. Πεδίο Έρευνας και Τεχνολογίας. Όνομα Εργαστηρίου Σχολή Ιστορίας. Έρευνα Εργαστηρίου Α/Α ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΒΙΟΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Ταξινομημένα κατά Πεδίο Έρευνας και Τεχνολογίας) Α/Α 1 Πεδίο Έρευνας και Τεχνολογίας Γεωπολιτική

Διαβάστε περισσότερα

(clusters) clusters : clusters : clusters : 4. :

(clusters) clusters : clusters : clusters : 4. : «Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Καινοτοµίας. ικτύωση της έρευνας µε την παραγωγή» ρ. Ιωάννης Χατζηκιάν Οκτώβριος 2006 Αθήνα ΓΡΑΦΕΙΟ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α ΜΕΡΟΣ Πρόλογος 3 1. Εισαγωγή 4

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού 17.12.2010 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά με την ειδική έκθεση αριθ. 9/2010 του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου με τίτλο «Πραγματοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΔΕΙΚΤΗ CR INDEX ΜΕ GRI STANDARDS ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΔΕΙΚΤΗ CR INDEX ΜΕ GRI STANDARDS ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗΣ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΔΕΙΚΤΗ CR INDEX ΜΕ GRI STANDARDS ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ CRI GRI STANDARDS ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ S. Στοιχεία εταιρείας Βασικά χαρακτηριστικά επιχείρησης Στοιχεία επικοινωνίας υπευθύνου

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Μεθοδολογικό Πλαίσιο Προϋποθέσεις εφαρμογής Στόχοι Πρότυπα Αξιολόγησης Κύκλου Ζωής Στάδια Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Σημασία στην ανάλυση ολόκληρου του κύκλου ζωής ενός προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ

ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΩΝ ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ Τα δηµογραφικά δεδοµένα τα οποία προέρχονται από τις απογραφές πληθυσµού, τις καταγραφές της φυσικής και µεταναστευτικής κίνησης του πληθυσµού

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΛΟΣΚΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Α.Μ. 123/04 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΣΑΜΑΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2007 Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Για τις προτάσεις από Α1 µέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι

Για τις προτάσεις από Α1 µέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α Για τις προτάσεις από Α1 µέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1)

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ (1) 1 Προέλευση και ιστορία της Επιχειρησιακής Έρευνας Αλλαγές στις επιχειρήσεις Τέλος του 19ου αιώνα: βιομηχανική

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτες σκοπιμότητας έργων

Μελέτες σκοπιμότητας έργων ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΕΡΓΩΝ Μελέτες σκοπιμότητας έργων Αθανάσιος Χασιακός ΜΕΛΕΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ Είναι μια ανάλυση σχετικά με: Αν ένα έργο είναι σκόπιμο να υλοποιηθεί. Με ποια κατασκευαστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. 9.1 Εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 9.1 Εισαγωγή Η βιώσιµη ανάπτυξη είναι µία πολυδιάστατη έννοια, η οποία αποτελεί µία εναλλακτική αντίληψη της ανάπτυξης, µε κύριο γνώµονα το καθαρότερο περιβάλλον και επιδρά στην

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ. Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER

ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ. Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ - ΛΑΜΙΑΣ Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων, Καινοτομικών Εφαρμογών και Μαθημάτων Επιλογής Φοιτητών ΤΕΙ Λάρισας - Λαμίας PLEASE ENTER ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ

ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ Πόσο πραγματικά κοστίζει στην ελληνική οικονομία και κοινωνία η χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ενέργειας; Η κυριαρχία του λιγνίτη στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας μας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΛΕΓΧΟΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΡΑΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΛΕΓΧΟΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΡΑΣΗΣ 241 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΕΛΕΓΧΟΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΡΑΣΗΣ Η επιτυχής υλοποίηση του επιχειρησιακού σχεδιασµού στη βάση των σχεδίων δράσης που έχουν αναπτυχθεί, προϋποθέτει την ύπαρξη αποτελεσµατικής

Διαβάστε περισσότερα

26/3/2010. Αγαθά και υπηρεσίες. Εργασία

26/3/2010. Αγαθά και υπηρεσίες. Εργασία Περιβάλλον και Ανάπτυξη υπό το πρίσµα της Οικονοµίας Ιστορική αναδροµή Το ενδιαφέρον για τις επιπτώσεις της οικονοµικής ανάπτυξης στο περιβάλλον δεν είναι καινούργιο: Το 19 ο αι. οι Malthus και Ricardo

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη και αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης Κατάταξη εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ΟΤΚΖ Επιλογή βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης

Ανάπτυξη και αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης Κατάταξη εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ΟΤΚΖ Επιλογή βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης Ανάπτυξη και αποτελέσµατα πολυκριτηριακής ανάλυσης Κατάταξη εναλλακτικών σεναρίων διαχείρισης ΟΤΚΖ Επιλογή βέλτιστου σεναρίου διαχείρισης 1. Εισαγωγή Στην τεχνική αυτή έκθεση περιγράφεται αναλυτικά η εφαρµογή

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη

Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιβαλλοντική Πολιτική και Βιώσιμη Ανάπτυξη Ενότητα 11: Οικονομικά Εργαλεία της Περιβαλλοντικής Πολιτικής Ι Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

«Διαδικασία Συµµετοχής Η σωστή επιλογή προγράµµατος, εταιρικού σχήµατος και στρατηγικής. Η υποβολή της πρότασης»

«Διαδικασία Συµµετοχής Η σωστή επιλογή προγράµµατος, εταιρικού σχήµατος και στρατηγικής. Η υποβολή της πρότασης» Training Session Ευκαιρίες χρηµατοδότησης για έργα σχετικά µε την προστασία του περιβάλλοντος στην Περιφερειακή Ενότητα Πρέβεζας και στην Περιφέρεια Ηπείρου γενικότερα Πρέβεζα, 8 9 Οκτωβρίου 2012 «Διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

26/3/2010. Αγαθά και υπηρεσίες. Εργασία

26/3/2010. Αγαθά και υπηρεσίες. Εργασία Περιβάλλον και Ανάπτυξη υπό το πρίσµα της Οικονοµίας Ιστορική αναδροµή Το ενδιαφέρον για τις επιπτώσεις της οικονοµικής ανάπτυξης στο περιβάλλον δεν είναι καινούργιο: Το 19 ο αι. οι Malthus και Ricardo

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η

Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ι ς ε κ τ ι μ ή σ ε ι ς - σ υ ν ο π τ ι κ ά Σεμινάριο Εκτιμήσεων Ακίνητης Περιουσίας, ΣΠΜΕ, 2018 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Μ Ε Τ Ι Σ Ε Κ Τ Ι Μ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΔΕΙΚΤΕΣ Ελληνικό Στατιστικό Ινστιτούτο Πρακτικά 18 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στατιστικής (2005) σελ.283-290 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΗΣ ΘΕΣΗΣ ΤΩΝ 15 ΧΩΡΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΕ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η. Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους

Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η. Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους Κοινωνικοοικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων Διάλεξη 5 η Αποτίμηση Στοιχείων Κόστους και Οφέλους Ζητήματα που θα εξεταστούν: Ποια θεωρούνται στοιχεία κόστους και ποια οφέλους στην αξιολόγηση ενός έργου ή

Διαβάστε περισσότερα

Οικονομική ανάλυση και τιμολογιακή πολιτική χρήσεων και υπηρεσιών νερού. Δ. Ασημακόπουλος Σχολή Χημικών Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Οικονομική ανάλυση και τιμολογιακή πολιτική χρήσεων και υπηρεσιών νερού. Δ. Ασημακόπουλος Σχολή Χημικών Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Οικονομική ανάλυση και τιμολογιακή πολιτική χρήσεων και υπηρεσιών νερού Δ. Ασημακόπουλος Σχολή Χημικών Μηχανικών Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ολοκληρωμένη Διαχείριση Η Ολοκληρωμένη Διαχείριση Υδατικών πόρων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ»

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ» ΡΑΣΗ «Υποστήριξη των Επιχειρήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα διπλωματικών εργασιών έτους 2012-2013

Θέματα διπλωματικών εργασιών έτους 2012-2013 Θέματα διπλωματικών εργασιών έτους 2012-2013 Θέμα 1: Διασύνδεση μεταφορών μικρών και μεγάλων αποστάσεων Εισαγωγή Στη λευκή βίβλο «WHITE PAPER Roadmap to a Single European Transport Area Towards a competitive

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ: ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Λεωνίδας Κυριακίδης Τμήμα Επιστημών της Αγωγής, Πανεπιστήμιο Κύπρου ΕΙΣΑΓΩΓΗ H δημιουργία εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

Χαρτογράφηση και Ανάλυση των Επιστηµονικών, Ερευνητικών και Επαγγελµατικών συνεργασιών των µελών του Εκπαιδευτικού Προσωπικού Τµηµάτων ΑΕΙ

Χαρτογράφηση και Ανάλυση των Επιστηµονικών, Ερευνητικών και Επαγγελµατικών συνεργασιών των µελών του Εκπαιδευτικού Προσωπικού Τµηµάτων ΑΕΙ Χαρτογράφηση και Ανάλυση των Επιστηµονικών, Ερευνητικών και Επαγγελµατικών συνεργασιών των µελών του Εκπαιδευτικού Προσωπικού Τµηµάτων ΑΕΙ Ευθυµία Καγκασίδου Πτυχιακή Εργασία Τµήµα Γεωπληροφορικής και

Διαβάστε περισσότερα

Τα GIS στην Πρόληψη και ιαχείριση των Φυσικών Καταστροφών

Τα GIS στην Πρόληψη και ιαχείριση των Φυσικών Καταστροφών Ηµερίδα: Πρόληψη - ιαχείριση των Φυσικών Καταστροφών. Ο ρόλος του Αγρονόµου Τοπογράφου Μηχανικού Τα GIS στην Πρόληψη και ιαχείριση των Φυσικών Καταστροφών Γεώργιος Ν.Φώτης Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΘ Kωστής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ 2008

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ 2008 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ 2008 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: "Μελέτη της χρηματοοικονομικής αποτύπωσης περιβαλλοντικών πληροφοριών, της περιβαλλοντικής διαχείρισης, επίδοσης και αποτελεσματικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων"

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θέµα Εργασίας: «Η έννοια της ποιότητας στις Υπηρεσίες Υγείας. Αξιολόγηση της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών από τα ηµόσια Νοσοκοµεία στην Ελλάδα και προτάσεις για τη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1 Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ... 23 2 Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΕΜΑΤΟΣ... 25 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 25 2.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ... 26 2.2.1 ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ... 26 2.2.2

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Έργου στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διαδικασία Αυτοαξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα Σχέδια Εκθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ

ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο 1 ΑΟΘ : ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2000 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο 1. Οι συναρτήσεις αγοραίας ζήτησης και προσφοράς ενός αγαθού είναι αντίστοιχα: Q D1 = 600

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Φίλιππος Λουκά Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

CO 2. Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία. ρ. Κ. Συµεωνίδης

CO 2. Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία. ρ. Κ. Συµεωνίδης ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 Προκλήσεις που καλείται να αντιµετωπίσει η Ελληνική Βιοµηχανία ρ. Κ. Συµεωνίδης σηµεία κλειδιά Οικουµενικότητα του προβλήµατος Ενιαία και διεθνοποιηµένη

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 2007 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α Για τις προτάσεις από Α1 µέχρι και Α5 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό τη λέξη Σωστό,

Διαβάστε περισσότερα