ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Καρκίνος ουροδόχου κύστης και. νοσηλευτικές διεργασίες»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Καρκίνος ουροδόχου κύστης και. νοσηλευτικές διεργασίες»"

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Καρκίνος ουροδόχου κύστης και νοσηλευτικές διεργασίες» ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ Αποστόλου Βασιλική ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ Δανέλλα Μαρία Ζαρκάδα Μαρία- Μαρίνα ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2016

2 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη... 9 Summary Πρόλογος Εισαγωγή Επιδημιολογία ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΑΝΑΤΟΜΙΑ 1. Ανατομία ουροποιητικού συστήματος Οι Νεφροί Οι Ουρητήρες Η ουροδόχος κύστη Η Ουρήθρα Παθολογική ανατομία Ιστολογική μελέτη Διαφοροποίηση όγκων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 1. Φυσιολογία ουροποιητικού συστήματος Οι λειτουργίες του ουροποιητικού συστήματος Η παραγωγή των ούρων

4 1.3. Η λειτουργία των ουρητήρων Η λειτουργία της κύστης Παθολογική φυσιολογία Κυτταρολογική μελέτη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ 1. Καρκίνος ουροδόχου κύστης Ορισμός Ταξινόμηση Σταδιοποίηση Αιτιολογικοί παράγοντες Φύλο- φυλή Ηλικία Κληρονομικότητα Κάπνισμα Επαγγελματικοί παράγοντες και χημικές ουσίες Χρόνιοι ερεθιστικοί παράγοντες Διατροφή Χρήση αναλγητικών Ακτινοβολία Πρόληψη Πρόγνωση

5 7. Κλινική εικόνα Διάγνωση Γενική εξέταση ούρων Κυτταρολογική εξέταση ούρων Υπερηχογράφημα της κύστης Ενδοφλέβια πυελογραφία Κυστεοσκόπηση Φωτοδυναμική διάγνωση Καρκινικοί δείκτες Διαφορική διάγνωση Θεραπεία θεραπευτικοί στόχοι Τύποι θεραπείας Διουρηθρική εκτομή Εκτομή τη ουροδόχου κύστης Εκτροπή των ούρων Μορφές εκτροπής ούρων Επιπλοκές εκτροπής ούρων Ενδοκυστική χημειοθεραπεία Ενδοκυστική ανοσοθεραπεία Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς Εισαγωγή στο νοσοκομείο Ιστορικό Ρόλος νοσηλευτή κατά την εισαγωγή Ρόλος νοσηλευτή στον διαγνωστικό έλεγχο Γενική εξέταση ούρων Κυτταρολογική εξέταση ούρων Υπερηχογράφημα κύστης Ενδοφλέβια πυελογραφία Κυστεοσκόπηση Προεγχειρητική ετοιμασία ασθενούς Στάδια προεγχειρητικής προετοιμασίας Γενική προεγχειρητική νοσηλευτική φροντίδα Τοπική προεγχειρητική νοσηλευτική φροντίδα Τελική προεγχειρητική νοσηλευτική φροντίδα Νοσηλευτικές διεργασίες στην αίθουσα ανάνηψης Μετεγχειρητική φροντίδα ασθενούς Παραλαβή αρρώστου Μετεγχειρητικές δυσχέρειες Πόνος

7 Δίψα Εμετός Διάταση εντέρου Μετεγχειρητικές επιπλοκές Πυρετός Ανησυχία Δυσφορία Αιμορραγία Μετεγχειρητικές λοιμώξεις Ατελεκτασία Πνευμονικό οίδημα Πνευμονική εμβολή Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση Αποκατάσταση Φροντίδα ασθενούς με ουρητηροστομία Νοσηλευτική εκτίμηση Κίνδυνος για λοίμωξη Εκπαίδευση ασθενούς Καθημερινή ζωή Διατροφή Έξοδος ασθενούς

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V ΈΡΕΥΝΑ ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ Σκοπός Υλικό Μέθοδος Αποτελέσματα Συμπεράσματα Εικόνες Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ Εικ

9 Βιβλιογραφία Ελληνική Βιβλιογραφία Ξένη Βιβλιογραφία

10 Περίληψη Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο πιο συχνός καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος. Σε σχέση με την αιτία, το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους πιο αποδεδειγμένους παράγοντες κινδύνου, καθώς επίσης η έκθεση σε περιβαλλοντικούς και βιομηχανικούς ρύπους. Η θεραπεία εξαρτάται από το μέγεθος της διήθησης του τοιχώματος της κύστης. Σε επιφανειακούς όγκους η θεραπεία είναι η διουρηθρική εκτομή των όγκων και η επικουρική θεραπεία με φαρμακευτικούς ή φωτο-χημικούς παράγοντες. Σε διηθητικούς όγκους καλύτερα αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τη χειρουργική θεραπεία, κατά την οποία αφαιρείται η κύστη (ριζική κυστεκτομή) και γίνεται είτε αντικατάσταση της κύστεως με τη δημιουργία νέας κύστεως από τμήμα εντέρου ώστε ο ασθενής να ουρεί φυσιολογικά ή σε περιπτώσεις που αυτό δεν είναι εφικτό γίνεται εκτροπή των ούρων στο κοιλιακό τοίχωμα και τα ούρα συλλέγονται σε ειδικό σάκο. Τα αποτελέσματα είναι πολύ καλά εφόσον η εγχείρηση γίνει στα αρχικά στάδια. Σε προχωρημένα στάδια, ή σε περιπτώσεις που ο ασθενής αρνείται την εγχείρηση ή δεν μπορεί να χειρουργηθεί για άλλους λόγους μπορεί να υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία με λιγότερο καλά αποτελέσματα. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης μπορεί να είναι μια ιάσιμη νόσος στα αρχικά στάδια, αλλά οδηγεί σε σοβαρή αναπηρία σε προχωρημένα στάδια, καθώς ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε μεγάλα χειρουργεία και να αλλάξει την καθημερινότητα του λόγω της εκτροπής της φυσιολογικής πορείας των ούρων. Λέξεις κλειδιά: καρκίνος ουροδόχου κύστης, διηθητικός, επιφανειακός, νεοκύστη, ουρητηροστομία. 9

11 Summary Bladder cancer is the most common cancer of the urinary system. With respect to the cause, smoking is one of the most proven risk factors, as well as exposure to environmental and industrial pollutants. Treatment depends on the size of the infiltration of the bladder wall. In superficial tumors therapy is transurethral resection of the tumor and adjuvant treatment with pharmaceutical or photo-chemical agents. In invasive tumors better results are achieved with surgical treatment, during which removed the bladder (radical cystectomy) and is either replacement bladder to create a new bladder from part intestine so the patient can urinate normally or in cases where this is not possible is urinary diversion in the abdominal wall, and the urine is collected in a special bag. The results are very good if the surgery is done in the early stages. In advanced stages, or in cases where the patient refuses surgery or can not undergo surgery for other reasons can be subjected to radiation therapy or chemotherapy with less good results. Bladder cancer can be a treatable disease in the early stages, but leads to severe disability in later stages as the patient has to undergo major surgery and change daily due to the diversion of the normal course of urine. Key words: bladder cancer, invasive, superficial, new-bladder, urostomy. 10

12 Πρόλογος Η πτυχιακή αυτή εργασία αποτελεί την κορύφωση των σπουδών μας στο ΤΕΙ Ηπείρου, παράρτημα Ιωαννίνων, τμήμα νοσηλευτικής και βασίζεται σε θεματικά άρθρα που περιγράφουν αναλυτικά, τόσο την παθολογοανατομία του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, όσο και τις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή του. Η εκπόνηση της πτυχιακής εργασίας έγινε στα πλαίσια της συνεργασίας με την υπεύθυνη καθηγήτρια κυρία Δανέλλα Μαρία την οποία και ευχαριστούμε θερμά. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη της προαναφερθείσας ασθένειας, η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση, καθώς και η πρόληψη αυτής. Εισαγωγή Παρόλη την εξέλιξη της Ιατρικής Επιστήμης στις μέρες μας και τη συμβολή της στην αύξηση τόσο του όρου επιβίωσης των ανθρώπων, όσο και στην αποτελεσματική αντιμετώπιση πολλών ασθενειών, ο καρκίνος εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τα καίρια προβλήματα στον τομέα της υγείας, σε επίπεδο ιατρικής διαχείρισης αλλά και ψυχολογικής αντίδρασης από τον ασθενή και το περιβάλλον του. Η παραδοχή αυτή σε συνδυασμό με την αυξανόμενη πρόοδο στον τομέα της ψυχολογίας της υγείας μπορεί να συμβάλλει στον σχεδιασμό παρέμβασης της κοινωνικής εργασίας στο οικογενειακό περιβάλλον του ασθενούς αυτής της κατηγόριας, το οποίο εξάλλου αποτελεί παράγοντα για την ψυχολογική διαχείριση της ασθένειας. Καρκίνος είναι η ανώμαλη ανάπτυξη των κυττάρων, η οποία δημιουργείται από την μετάλλαξη κάποιων γονίδιων. Εκτός, όμως από το οργανικό μέρος της ασθένειας, σημαντική είναι και η ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ασθενής, αφού ο καρκίνος είναι μια ψυχοσωματική ασθένεια (Λαβδανίτη & Αβραμίκα, 2011). Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, είναι ένας όγκος με απρόβλεπτη βιολογική συμπεριφορά. Πολλοί παράγοντες όπως ο ιστολογικός τύπος, ο βαθμός κακοήθειας και ο τρόπος ανάπτυξης του όγκου προσδιορίζουν την πρόγνωση της νόσου. Η ιδιαιτερότητα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, βρίσκεται στη δυνατότητα που παρέχει για κλιμακωτή θεραπεία. Επιφανειακοί όγκοι, π.χ μπορούν να αφαιρεθούν με διουρηθρική εκτομή (TUR) και στη συνέχεια να υποβληθούν σε διάφορες μορφές 11

13 τοπικής προφυλακτικής θεραπείας. Αντίθετα, διηθητικοί όγκοι, απαιτούν μια ριζικότερη θεραπεία, υπό τη μορφή της ριζικής κυστεκτομής ή της ακτινοθεραπείας (Αρβανιτάκης και συν., 2012). Η αιτιολογία του καρκίνου της ουροδόχου κύστης έχει σε μεγάλο βαθμό ανιχνευθεί. Η αύξηση του ποσοστού των γυναικών που καπνίζουν έχει οδηγήσει σε αύξηση και του αντίστοιχου ποσοστού γυναικών που πάσχουν από το νόσημα. Το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους πιο αποδεδειγμένους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστεως αφού υπολογίζεται ότι ευθύνεται για το 25-60% των περιπτώσεων εμφάνισης του νοσήματος. Η έκθεση δε όλων μας ανδρών και γυναικών σε περιβαλλοντικούς και βιομηχανικούς ρύπους πχ βιομηχανίες πετρελαίων, χημικών, δέρματος κ.λ.π που ευθύνονται για το 20% των περιπτώσεων έχει αυξήσει σημαντικά τον αριθμό καινούργιων περιπτώσεων καρκίνου της κύστεως καις την χώρα μας. Μια τρίτη παράμετρος η οποία δεν πρέπει να υποτιμάται είναι ο κίνδυνος εμφάνισης του νοσήματος σε ανθρώπους, ιδιαιτέρα γυναίκες, με υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις που οφείλονται και στην λανθασμένη υπερκατανάλωση αντιβιοτικών. Τα πρόσφατα γεγονότα θα πρέπει να μας κινητοποιήσουν και σε αυτό το τομέα. Παράγοντες τέλος όπως η χρόνια χρήση αναλγητικών φαρμάκων, παυσίπονα, είναι επίσης πιθανό να οδηγήσουν στην εμφάνιση καρκίνου της ουροδόχου κύστεως. Συχνά επίσης γίνεται λόγος και για την κληρονομική προδιάθεση στην εμφάνιση του νοσήματος (Αρβανιτάκης και συν., 2012). Τέλος βασική παράμετρος στην οποία ρόλο έχουν και οι νοσηλευτές είναι η πρόληψη της νόσου. Σήμερα το μόνο γνωστό αίτιο που θεωρείται ότι προκαλεί στην κύστη καρκίνο, είναι το κάπνισμα. Ο μηχανισμός είναι απλός: οι καρκινικές ουσίες αποβάλλονται από τα ούρα και έτσι παραμένοντας στην κύστη για αρκετό διάστημα δρουν ερεθιστικά στο βλεννογόνο προκαλώντας εξαλλαγή. Επομένως η διακοπή του καπνίσματος μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου στην κύστη. Όπως αναφέρθηκε υπάρχουν και μερικά επαγγέλματα που εκθέτουν τον άνθρωπο σε κίνδυνο. Βέβαια ο χρόνος έκθεσης πρέπει να είναι μεγάλος και κυμαίνεται από χρόνια. Στις ομάδες αυτές γίνεται προληπτικός έλεγχος κάθε χρόνο για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Σαν συμπέρασμα μπορούμε να πούμε ότι η διακοπή του 12

14 καπνίσματος και ο έλεγχος κάθε αιματουρίας είναι τα δύο βασικά σημεία για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου της κύστεως. Επιδημιολογία Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι ο πιο συχνός καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος, με μεγάλη επίπτωση και θνησιμότητα. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται στις ΗΠΑ περίπου νέες περιπτώσεις (32,3 νέες περιπτώσεις ανά κατοίκους της Καυκάσιας φυλής) καρκίνου της ουροδόχου κύστεως, ενώ συμβαίνουν ετησίως θάνατοι από αυτόν. Από τους ασθενείς που διαγιγνώσκονται με καρκίνο ουροδόχου κύστεως, περίπου 75% εμφανίζουν επιφανειακό καρκίνωμα, ενώ το 20% αφορά σε διηθητικούς καρκίνους και το 5% αφορά σε καρκίνους με μεταστάσεις κατά τη διάγνωση. Άλλα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν στον καρκίνο της κύστεως αναφέρουν ότι αυτός εμφανίζεται συνήθως στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες (ΗΠΑ, Καναδάς, Ευρώπη) και λιγότερο στις χώρες της Ασίας και της Ν. Αμερικής, όπου η συχνότητα εμφάνισης της νόσου είναι 70% μικρότερη. Επίσης, ο καρκίνος της ουροδόχου κύστεως είναι περίπου διπλάσιος σε συχνότητα στους λευκούς από ό,τι στους μαύρους, παρόλο που η μαύρη φυλή εμφανίζει μεγαλύτερα ποσοστά διηθητικού καρκίνου από ό,τι η λευκή φυλή. Επίσης, η επίπτωσή του είναι περίπου τριπλάσια στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες (Cheung et al., 2013). Αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια της ουροποιητικής οδού και κατέχει την 7η θέση ανάμεσα στα περιστατικά καρκίνου στους άνδρες και την 17η στις γυναίκες. Η παγκόσμια ηλικιακά τυποποιημένη επίπτωση είναι 9 περιστατικά ανά πληθυσμού στους άνδρες και 2 στις γυναίκες, ενώ μόνο στην ευρωπαϊκή ένωση ο ίδιος ρυθμός επίπτωσης είναι 27 ανά πληθυσμού για τους άνδρες και περίπου 6 για τις γυναίκες. Η παραπάνω επίπτωση ποικίλει ανάλογα με την περιοχή και τη χώρα με τους αντίστοιχους ρυθμούς να είναι μεγαλύτεροι για την Ισπανία και μικρότεροι για την Φιλανδία. Η παγκόσμια ηλικιακά τυποποιημένη επίπτωση θνησιμότητας είναι 3 για τους άνδρες και αντίστοιχα 1 για τις γυναίκες ανά πληθυσμού, ενώ το 2008 ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης ήταν η 8η συχνότερη αιτία, ειδικής για τη νόσο, θνητότητας στην ευρωπαϊκή ένωση (Ploeg et al., 2010). 13

15 Οι άνδρες έχουν 3 έως 4 φορές περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου ουροδόχου κύστης συγκριτικά με τις γυναίκες, κυρίως εξαιτίας της αυξημένης επικράτησης της συνήθειας του καπνίσματος και της έκθεσης σε περιβαλλοντικούς τοξικούς παράγοντες. Η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου είναι τα 69 έτη στους άνδρες και τα 71 στις γυναίκες, αλλά η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία ακόμη και σε παιδιά. Οι λευκοί άνδρες έχουν υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης και τελικά θανάτου από ουροθηλιακό καρκίνο, σε σχέση με τους Αφρο-Αμερικανούς. Την ίδια στιγμή, στο γυναικείο πληθυσμό, ο καρκίνος ουροδόχου κύστης είναι περίπου μιάμιση φορά πιο κοινός στις λευκές γυναίκες από τις Αφρο-Αμερικανές. Ένας λευκός άνδρας έχει 3,7% πιθανότητα εμφάνισης ουροθηλιακού καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής του το οποίο ισοδυναμεί με τριπλάσια πιθανότητα εμφάνισης για τις λευκές γυναίκες και 4½ φορές την πιθανότητα των Αφρο-Αμερικανών γυναικών. Ο κίνδυνος ανάπτυξης διηθητικής νόσου φαίνεται να εξαρτάται απόλυτα από την ηλικία. Πάντως, γενικά έφηβοι και νεαροί ενήλικες, έχουν μια τάση να αναπτύσσουν καλά διαφοροποιημένη, μη διηθητική νόσο παρά διηθητική, κάτι που φυσικά δεν ισχύει για πολλές άλλες μορφές καρκίνου (Parkin, 2012). 14

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΑΝΑΤΟΜΙΑ 15

17 1.Ανατομία ουροποιητικού συστήματος Με τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος επιτελείται η παραγωγή, η απέκκριση και η αποβολή από τον οργανισμό των άχρηστων και επιβλαβών προϊόντων της ανταλλαγής της ύλης με τα ούρα. Η συμβολή κάθε οργάνου είναι καθοριστική για τη συνολική λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος (Newman, 2014). Τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος είναι: οι δύο νεφροί οι δύο ουρητήρες η ουροδόχος κύστη και η ουρήθρα (Εικ. 1). Εικ 1. Το ουροποιητικό σύστημα. 16

18 1.1.Οι Νεφροί Οι δύο νεφροί βρίσκονται έξω από την περιτοναϊκή κοιλότητα και εκατέρωθεν της σπονδυλικής στήλης, από τον Θ-12 μέχρι τον Θ-3. Τα όργανα αυτά έχουν μεγάλη αιμάτωση, σχήμα φασολιού και περίπου 11,5 εκ μήκος και 6,5εκ. πλάτος. Το έξω χείλος του νεφρού είναι κυρτό, ενώ το έσω είναι κοίλο και σχηματίζει μια εσοχή, την πύλη. Ο ουρητήρας, η νεφρική αρτηρία, η νεφρική φλέβα, τα λεμφικά αγγεία και τα νεύρα εισέρχονται ή εξέρχονται από την πύλη του νεφρού. Εσωτερικά, κάθε νεφρός έχει 3 διαφορετικές περιοχές: τον φλοιό, τον μυελό και την πύελο. Η εξωτερική περιοχή, ο νεφρικός φλοιός, είναι ανοιχτόχρωμη και έχει κοκκιώδη εμφάνιση. Αυτή η μοίρα του νεφρού περιέχει τα σπειράματα, μικρά σύνολα τριχοειδών. Τα σπειράματα φέρνουν αίμα και μεταφέρουν άχρηστα προϊόντα από τους νεφρώνες, τις λειτουργικές μονάδες του νεφρού. Η νεφρική πύελος καταλήγει στον ουρητήρα, ο οποίος εξέρχεται από την πύλη. Κλάδοι της πυέλου, γνωστοί ως μεγάλοι και μικροί κάλυκες, εκτείνονται προς τον μυελό για να συλλέγουν τα ούρα και να τα μεταφέρουν προς την πύελο. Από την πύελο, τα ούρα οδηγούνται μέσω του ουρητήρα προς την κύστη, όπου αποθηκεύονται (Newman, 2014). 1.2.Οι Ουρητήρες Οι ουρητήρες είναι δύο σωλήνες μήκους εκ. περίπου. Παροχετεύουν τα ούρα από τους νεφρούς στην κύστη με περισταλτικές κινήσεις που ξεκινούν από τη νεφρική πύελο. Το τοίχωμα του ουρητήρα έχει 3 στιβάδες: μια εσωτερική βλεννογόνιο, μια μέση στιβάδα από λείε; μυϊκές ίνες και μια εξωτερική από ινώδη συνδετικό ιστό (Newman, 2014). 1.3.Η ουροδόχος κύστη Η ουροδόχος κύστη βρίσκεται πίσω από την ηβική σύμφυση και χρησιμεύει ως αποθηκευτικός χώρος για τα ούρα. Στους άνδρες, η κύστη βρίσκεται ακριβώς μπροστά από το ορθό, ενώ στις γυναίκες η κύστη βρίσκεται μπροστά και πάνω από τον κόλπο και τη μήτρα. (Εικ. 2). Η βάση της ουροδόχου κύστης αποτελείται από ένα τριγωνικού σχήματος ινο-ελαστικό σύνολο μυών, γνωστό ως τρίγωνο της κύστης, το οποίο περιέχει τα αισθητήρια νεύρα της κύστης. Η βάση του τριγώνου 17

19 συνδέεται με τους ουρητήρες από τα δεξιά και αριστερά των νεφρών. Στην κορυφή του τριγώνου είναι η διασταύρωση όπου ο μυς της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας συναντιούνται (αυχένας της ουροδόχου κύστης).οι στιβάδες του τοιχώματος της κύστης (από έσω προς τα έξω) είναι η βλεννογόνιος, η υποβλεννογόνιος από συνδετικό ιστό, η μυϊκή από λείες μυϊκές ίνες και η εξωτερική ινώδης. Η μυϊκή στιβάδα, που λέγεται εξώστηρας μυς, συνίσταται από μυϊκές ίνες κατανεμημένες σε έσω και έξω επιμήκεις στιβάδες και σε μια μέση κυκλοτερή στοιβάδα. Η διάταξη αυτή επιτρέπει στην κύστη να διατείνεται και να συσπάται ανάλογα με την ποσότητα των ούρων που περιέχει (Newman, 2014). Εικ 2. Τμήματα ουροδόχου κύστης Το μέγεθος της κύστης ποικίλλει ανάλογα με την ποσότητα των ούρων που περιέχει. Σε υγιείς ενηλίκους, η κύστη είναι δυνατόν να χωρέσει ml ούρων έως ότου αυξηθεί η εσωτερική πίεση και σημάνει την ανάγκη κένωσης της κύστης με την ούρηση. Πάντως, η κύστη έχει τη δυνατότητα να χωρέσει υπερδιπλάσια από αυτή την ποσότητα ούρων, αν χρειαστεί. Η κύστη έχει έναν έσω ουρηθρικό σφιγκτήρα, που χαλαρώνει όταν η κύστη είναι γεμάτη και δίνει το αίσθημα της έπειξης για ούρηση. Ένας δεύτερος εξωτερικός ουρηθρικός σφιγκτήρας, που σχηματίζεται από γραμμωτές μυϊκές ίνες, υπόκειται σε εκούσιο έλεγχο (Newman, 2014). 18

20 1.4. Η Ουρήθρα Η ουρήθρα είναι ένας μυϊκός σωλήνας με λεπτό τοίχωμα που οδηγεί τα ούρα έξω από το σώμα. Εκτείνεται από τη βάση της κύστης μέχρι το έξω ουρηθρικό στόμιο. Στις γυναίκες, η ουρήθρα έχει μήκος περίπου 3-5 εκ. και το ουρηθρικό στόμιο είναι μπροστά από το άνοιγμα του κόλπου. Στους άνδρες, η ουρήθρα έχει μήκος περίπου 20 εκ. και χρησιμεύει ως εκφορητική οδός των ούρων αλλά και για το σπέρμα(newman, 2014). 2. Παθολογική ανατομία 2.1. Ιστολογική μελέτη Ιστολογικά το 90% των καρκίνων της ουροδόχου κύστης είναι ουροθηλιακής προέλευσης, 5% είναι καρκινώματα από πλακώδη κύτταρα και λιγότερο από 2% είναι αδενοκαρκινώματα και υπόλοιπες μορφές. Τα ουροθηλιακά καρκινώματα είναι η πιο συχνή κακοήθεια της ουροποιητικής οδού και η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου ανάμεσα στις υπόλοιπες κακοήθειες του ουροποιογεννητικού συστήματος. Στην αρχική τους εμφάνιση περίπου το 80% είναι επιφανειακοί. Υπάρχουν πολλές μορφές ανάπτυξης ενός ουροθηλιακού καρκινώματος, όπως το καρκίνωμα in situ, οι θηλωματώδεις όγκοι χαμηλής ή υψηλής κακοήθειας και τέλος οι άμισχοι συμπαγείς όγκοι. Οι μη διηθητικοί όγκοι δύνανται να αποκτήσουν μεγάλο μέγεθος, εξαιτίας της απουσίας εκείνων των μεταλλάξεων που οδηγούν σε διηθητική ανάπτυξη (Κωστακόπουλος, 2003) Διαφοροποίηση διηθητικών ουροθηλιακών όγκων Μια νέα κατηγοριοποίηση των μη διηθητικών ουροθηλιακών όγκων προτάθηκε από την World Health Organization (WHO) και την International Society of Urological Pathology (ISUP) το Εκδόθηκε από την WHO το 2004 και η κυριότερη συνεισφορά της είναι ότι παρέχει αναλυτική περιγραφή των διαφόρων 19

21 βαθμών κακοήθειας χρησιμοποιώντας κυτταρολογικά και μορφολογικά κριτήρια (Κωστακόπουλος, 2003). Σήμερα εφαρμόζεται η παρακάτω διαφοροποίηση: Ουροθηλιακό καρκίνωμα (90% των περιπτώσεων) Ουροθηλιακό καρκίνωμα με πλακώδη και/ή αδενική μερική διαφοροποίηση Μικροθηλώδες ουροθηλιακό καρκίνωμα Καρκίνωμα τύπου φωλεάς Ουροθηλιακό καρκίνωμα με τροφοβλαστική διαφοροποίηση Μικροκυτταρικό καρκίνωμα Ατρακτοκυτταρικό καρκίνωμα (Κωστακόπουλος, 2003). 20

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ 21

23 1.Φυσιολογία του ουροποιητικού συστήματος Σκοπός του ουροποιητικού συστήματος είναι η παραγωγή και η αποβολή των ούρων και μαζί μ' αυτά μιας σειράς άχρηστων συστατικών που παράγονται στον οργανισμό από τις καύσεις, καθώς και η διατήρηση του ισοζυγίου του νερού και των ηλεκτρολυτών στο ανθρώπινο σώμα. 1.1.Λειτουργίες του ουροποιητικού συστήματος Παραγωγή Τα νεφρά παράγουν τα ούρα, αποκαθιστώντας έτσι την ισορροπία του νερού στον οργανισμό αλλά και ουσιών σημαντικών για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της παραγωγής του αίματος, δηλαδή της αιμοποίησης. Απέκκριση Συμβάλλει καθοριστικά στην απομάκρυνση άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό, κυρίως των κατάλοιπων των πρωτεϊνών που είναι κυρίως ενώσεις αζώτου. Μεταφορά Μεταφέρει ενεργητικά τα ούρα προς τα κάτω μέσω της πυέλου του νεφρού και των ουρητήρων, που είναι λεπτά σωληνάκια, τα οποία καταλήγουν στην κύστη. Αποθήκευση Αποθηκεύει τα ούρα στην κύστη. Αποβολή Τα ούρα αποβάλλονται έξω από το σώμα μέσω της ουρήθρας με την ούρηση. Ομοιόσταση Τα νεφρά συντελούν καθοριστικά σε μία σημαντικότατη λειτουργία, που λέγεται, ομοιόσταση, αφού συμβάλλουν στη ρύθμιση των ηλεκτρολυτών και της αρτηριακής 22

24 πίεσης. Και αυτό, γιατί τα νεφρά είναι υπεύθυνα για την επαναρρόφηση νερού, γλυκόζης και αμινοξέων, σημαντικών δηλαδή ουσιών για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Παραγωγή ορμονών Τέλος, τα νεφρά παράγουν κάποιες σημαντικές ορμόνες, όπως η ρενίνη, που καθορίζει την αρτηριακή πίεση, και η ερυθροποιητίνη, που είναι η βασική ορμόνη για την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων του αίματος (Berne & Levy, 2014). 1.2.Η παραγωγή των ούρων Τα νεφρά αποτελούν για το σώμα ένα φυσικό φίλτρο του αίματος, αφού με την παραγωγή των ούρων αποβάλλουν τοξίνες και απόβλητα του μεταβολισμού, όπως η ουρία και η αμμωνία. Η παραγωγή των ούρων γίνεται μέσω των μικροσκοπικών μονάδων φιλτραρίσματος που ονομάζονται νεφρώνες και βρίσκονται στο φλοιό του νεφρού. Τα ούρα αποτελούνται κατά 95% περίπου από νερό. Το χρώμα των ούρων είναι υποκίτρινο και η μυρωδιά των ούρων που καθορίζεται από την παρουσία αμμωνίας μπορεί να επηρεαστεί και από την κατανάλωση των τροφών. Το ποσό των παραγόμενων ούρων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, ιδίως από τα ποσά των ρευστών και τροφίμων που καταναλώνει ένα άτομο και από το πόσα υγρά χάνονται μέσω του ιδρώτα και με την αναπνοή. Όταν ο οργανισμός είναι αφυδατωμένος, τα ούρα είναι πυκνά και σκούρα, ενώ, όταν υπάρχει καλή ενυδάτωση, είναι ανοιχτόχρωμα και πιο αραιά. Ορισμένοι τύποι φαρμάκων μπορούν, επίσης, να επηρεάσουν την ποσότητα των ούρων που αποβάλλονται, αφού υπάρχουν φάρμακα που αυξάνουν τη διούρηση (π.χ. διουρητικά) και άλλα που οδηγούν το σώμα να συγκρατεί υγρά (κατακράτηση υγρών). Ως πολυουρία, δηλαδή υπερβολική παραγωγή ούρων, θεωρείται ποσότητα πάνω από 2,5 l/ημέρα, σε αντίθεση με την ολιγουρία, όπου παράγονται λιγότερα από 400 ml ανά ημέρα, και την ανουρία, όταν η παραγωγή μειωθεί κάτω από 100 ml ανά ημέρα (Berne & Levy, 2014). 23

25 1.3.Η λειτουργία των ουρητήρων Τα ούρα παράγονται, λοιπόν, στο παρέγχυμα του νεφρού και συγκεντρώνονται αρχικά στη νεφρική πύελο που είναι μία δεξαμενή. Από εκεί, με σύσπαση της πυέλου, κατευθύνονται στους 2 λεπτούς σωλήνες που ονομάζονται ουρητήρες και μεταφέρονται στην κύστη. Αυτό είναι κάτι που δεν γίνεται μόνο παθητικά, με τη βαρύτητα δηλαδή. Οι μύες στα τοιχώματα του ουρητήρα συσπώνται και χαλαρώνουν κυματοειδώς φαινόμενο που λέγεται περισταλτισμός του ουρητήρα, για να αναγκάσουν τα ούρα να φτάσουν στην κύστη. Οι ουρητήρες έχουν μήκος περίπου 25 έως 30 εκατοστά. Μικρές ποσότητες ούρων αδειάζουν στην ουροδόχο κύστη από τους ουρητήρες σχεδόν κάθε 10 με 15 δευτερόλεπτα με τα περισταλτικά κύματα (Berne & Levy, 2014). 1.4.Η λειτουργία της κύστης Η κύστη αποθηκεύει τα ούρα, λειτουργεί δηλαδή σαν ένα μπαλόνι που γεμίζει σταδιακά. Αν το ουροποιητικό σύστημα είναι υγιές, η χωρητικότητα της ουροδόχου κύστης είναι περίπου 400 ml ούρων, που συνήθως μαζεύονται μέσα σε 2 έως 5 ώρες, ανάλογα πάντα με τα υγρά που πίνουμε. Πάντως, η πρώτη αίσθηση για ούρηση δημιουργείται, όταν συγκεντρωθούν ml ούρων. Η αίσθηση αυτή για ούρηση θα υποχωρήσει γρήγορα, αφού είναι μία απλή προειδοποίηση, ενώ πάνω από τα 300 κυβικά η κύστη δημιουργεί ένα μόνιμο συναίσθημα για ούρηση. Αν κρατήσουμε τα ούρα περισσότερο και φθάσουν 600 ή 700 ml, τότε η κύστη θα συσπαστεί και θα αδειάσει μόνη της για λόγους ασφαλείας, κάτι που λέγεται αυτόματη ούρηση (Berne & Levy, 2014). Όλα αυτά ελέγχονται από τα νεύρα που υπάρχουν στην κύστη και μέσω του νωτιαίου μυελού, που είναι μέσα στη σπονδυλική στήλη, στέλνουν ένα μήνυμα στον εγκέφαλο ότι η κύστη είναι πλήρης. Το μήνυμα αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε πότε είναι ώρα να ουρήσουμε. Σε εκείνο το σημείο, η ώθησή μας να αδειάσουμε την κύστη μας εντείνεται. Όταν βρεθούμε στην τουαλέτα, ο εγκέφαλος στέλνει σήματα 24

26 στους μυς της ουροδόχου κύστης να συσπαστούν, εξωθώντας τα ούρα από την ουροδόχο κύστη προς την ουρήθρα. Ταυτόχρονα, ο εγκέφαλος στέλνει σήματα στον σφιγκτήρα της ουρήθρας να χαλαρώσει και έτσι γίνεται η ούρηση με απόλυτη συνεργασία. Όταν όλα αυτά τα νευρικά σήματα εμφανίζονται με τη σωστή σειρά και η κύστη και ο σφιγκτήρας συνεργάζονται αρμονικά, γίνεται μία κανονική ούρηση και η κύστη αδειάζει πλήρως. Αμέσως μετά, ενεργοποιείται πάλι ο σφιγκτήρας και συσπάται, ενώ χαλαρώνει η άδεια κύστη. Αυτός είναι ένας διαρκής κύκλος που συνεχίζεται σε όλη μας τη ζωή! Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αίσθηση της ούρησης δεν προκαλείται μόνο από τα ούρα, αλλά με κάθε ερέθισμα στην κύστη. Έτσι, μία φλεγμονή της κύστης προκαλεί αίσθημα ούρησης τακτικά, αφού η κύστη δεν είναι αρκετά «ευφυής», για να ξεχωρίζει διαφορετικά ερεθίσματα (Berne & Levy, 2014). 2.Παθολογική φυσιολογία 2.1. Κυτταρολογική μελέτη Οι πιο πολλές κακοήθειες της ουροφόρου οδού ξεκινούν από τον επιθηλιακό ιστό. Όλος ο αυλός του ουροποιητικού, από τη νεφρική πύελο μέχρι την ουρήθρα, επαλείφεται από μεταβατικό επιθήλιο. Καρκινογόνα μεταβολικά παράγωγα ορισμένων χημικών ουσιών και προϊόντων της καύσης του τσιγάρου εκκρίνονται στα ούρα και αποθηκεύονται στην κύστη και πιθανόν προκαλούν διαταραχές στη φυσιολογική κυτταρική ανάπτυξη τοπικά. Το καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα της ουροφόρου οδού αναπτύσσεται σπανιότερα από τους όγκους από μεταβατικά επιθηλιακά κύτταρα (Lemone & Burke, 2006). Οι όγκοι της ουροφόρου οδού ξεκινούν ως μη ειδικές κυτταρικές αλλοιώσεις, που αναπτύσσονται σε επίπεδες ή θηλωματώδεις βλάβες. Οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι επιφανειακές ή διηθητικές. Το 75% περίπου των όγκων της κύστης είναι θηλωματώδεις βλάβες (θηλώματα), μια πολύπλοκη δομή που συνδέεται με μίσχο με τον βλεννογόνο της κύστης. Τα θηλώματα, γενικά, είναι επιφανειακοί, μη διηθητικοί όγκοι που αιμορραγούν εύκολα και συχνά υποτροπιάζουν. Σπάνια γίνονται διηθητικοί και η πρόγνωση τους είναι καλή (Lemone & Burke, 2006). 25

27 Το καρκίνωμα in situ, που παρουσιάζεται λιγότερο συχνά, είναι ένας χαμηλής διαφοροποίησης επίπεδος όγκος που διηθεί άμεσα και σχετίζεται με πτωχή πρόγνωση. Οι όγκοι της κύστης κατατάσσονται ανάλογα με τον τύπο των κυττάρων τους και το στάδιο. Οι όγκοι του σταδίου I είναι υψηλής διαφοροποίησης και σπάνια γίνονται διηθητικοί, ενώ οι σταδίου III όγκοι είναι χαμηλής διαφοροποίησης και συνήθως αναπτύσσονται. Οι συχνότερες θέσεις μετάστασης είναι στους πυελικούς λεμφαδένες, τους πνεύμονες, τα οστά και το ήπαρ (Lemone & Burke, 2006). 26

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ 27

29 1.Καρκίνος ουροδόχου κύστης 1.1 Ορισμός Είναι μια νόσος στην οποία ανώμαλα κύτταρα πολλαπλασιάζονται χωρίς έλεγχο στην κύστη. Τα ανώμαλα αυτά κύτταρα είναι τα λεγόμενα καρκινικά κύτταρα και σχηματίζονται μέσα στους ιστούς της ουροδόχου κύστης. Η ουροδόχος κύστη είναι ένα κοίλο, μυϊκό όργανο που αποθηκεύει τα ούρα. Βρίσκεται στην πύελο. Ο πιο κοινός τύπος καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι γνωστός ως καρκίνος από μεταβατικά κύτταρα ή πιο σωστά ουροθηλιακό καρκίνωμα (Εικ. 3). Άλλοι τύποι περιλαμβάνουν το πλακώδες καρκίνωμα, έναν καρκίνο της ουροδόχου κύστης που ξεκινά από λεπτά, επίπεδα κύτταρα στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης και το αδενοκαρκίνωμα, έναν καρκίνο που ξεκινάει από κύτταρα από την επένδυση της κύστης και τα οποία εκκρίνουν βλέννα (Αρβανιτάκης, 2010). Εικ. 3 Καρκίνος ουροδόχου κύστης 28

30 2.Ταξινόμηση Τα νεοπλάσμτα τα διακρίνουμε σε: Καλοήθη Νεοπλάσματα Τα καλοήθη νεοπλάσματα είναι εντοπισμένες συναθροίσεις κυττάρων που συνεχίζουν να αυξάνονται. Τα κύτταρα αυτά σχηματίζουν συμπαγείς μάζες με σαφώς αφοριζόμενα όρια, που συχνά περιβάλλονται από κάψα. Τα καλοήθη νεοπλάσματα συνήθως ανταποκρίνονται στους ομοιοστατικούς μηχανισμούς ελέγχου του οργανισμού. Έτσι, συχνά σταματούν να αναπτύσσονται όταν φθάνουν στα όρια άλλων ιστών. Αυξάνονται αργά και συχνά παραμένουν σταθερά σε μέγεθος. Καθότι συνήθως περιβάλλονται από κάψα, τα καλοήθη νεοπλάσματα συχνά αφαιρούνται εύκολα και δεν έχουν την τάση να υποτροπιάζουν (Lemone & Burke, 2006). Κακοήθη Νεοπλάσματα Σε αντίθεση με τα καλοήθη νεοπλάσματα, τα κακοήθη νεοπλάσματα αυξάνονται επιθετικά και δεν απαντούν στους ομοιοστατικούς μηχανισμούς ελέγχου του οργανισμού. Τα κύτταρα των κακοηθών νεοπλασμάτων δεν έχουν την τάση να παραμένουν προσκολλημένα το ένα με το άλλο και συχνά έχουν ακανόνιστο σχήμα. Αντί να συμπιέζουν αργά τους παρακείμενους ιστούς, τα αυξανόμενα κακοήθη νεοπλάσματα διηθούν τις παρακείμενες δομές, προκαλώντας αιμορραγία, φλεγμονή και νέκρωση των ιστών. Αυτή η διηθητική ικανότητα των κακοηθών νεοπλασμάτων αποδίδεται από την αρχαιοελληνική λέξη καρκίνος (που σημαίνει «κάβουρας») από την οποία προέρχεται και ο αγγλικός όρος «cancer». Ο όρος καρκίνος, όταν χρησιμοποιείται από το υγειονομικό προσωπικό, αναφέρεται σε ένα κακόηθες νεόπλασμα. Τα κακοήθη κύτταρα του πρωτογενούς όγκου είναι δυνατόν να μεταναστεύσουν μέσω του αίματος ή της λέμφου και να εισβάλλουν σε άλλους ιστούς και όργανα του οργανισμού δημιουργώντας ένα δευτερογενή όγκο που ονομάζεται μετάσταση (Lemone & Burke, 2006). Τα κακοήθη νεοπλάσματα ποικίλλουν όσον αφορά το βαθμό διαφοροποίησης σε σχέση με τον αρχικό ιστό από τον οποίο προέρχονται. Τα καλά διαφοροποιημένα καρκινικά κύτταρα έχουν την τάση να «μιμούνται» την ειδική λειτουργία του ιστού 29

31 από τον οποίο προέρχονται. Αντίθετα, οι αδιαφοροποίητοι καρκίνοι, που αποτελούνται από ανώριμα κύτταρα, δεν έχουν σχεδόν τίποτε κοινό με τον ιστό από τον οποίο προέρχονται και, έτσι, δεν εκτελούν καμία χρήσιμη λειτουργία (Lemone & Burke, 2006). 3.Σταδιοποίηση Η σταδιοποίηση των όγκων γίνεται για να αξιολογηθεί η επέκταση του καρκίνου και την πρόγνωση του ασθενούς. Χρησιμοποιείται συνήθως το σύστημα σταδιοποίησης ΤΝΜ. Ο συνδυασμός του μεγέθους του όγκου και της διήθησης των πλησιέστερων ιστών (Τ), η συμμετοχή των λεμφαδένων (Ν) και των μεταστάσεων ή η εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα όργανα του σώματος (Μ) ταξινομούν τον καρκίνο. Το στάδιο είναι θεμελιώδες, προκειμένου να ληφθεί η σωστή απόφαση για τη θεραπεία. Όσο χαμηλότερο/μικρότερο είναι το στάδιο τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Η σταδιοποίηση πραγματοποιείται όταν έχουν ολοκληρωθεί ο κλινικός και ακτινολογικός έλεγχος καθώς και η ιστοπαθολογική εξέταση της βιοψίας. Εάν συστηθεί χειρουργική επέμβαση, θα γίνει και μια δεύτερη σταδιοποίηση, με βάση την ιστοπαθολογική εξέταση του χειρουργικού δείγματος (Εικ. 4). (Colombel et al., 2008). Εικόνα 4. Σταδιοποίηση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης 30

32 Οι πιο πολλές κακοήθειες της ουροφόρου οδού ξεκινούν από τον επιθηλιακό ιστό. Όλος ο αυλός του ουροποιητικού, από τη νεφρική πύελο μέχρι την ουρήθρα, επαλείφεται από μεταβατικό επιθήλιο. Καρκινογόνα μεταβολικά παράγωγα ορισμένων χημικών ουσιών και προϊόντων της καύσης του τσιγάρου εκκρίνονται στα ούρα και αποθηκεύονται στην κύστη και πιθανόν προκαλούν διαταραχές στη φυσιολογική κυτταρική ανάπτυξη τοπικά. Το καρκίνωμα από πλακώδη κύτταρα της ουροφόρου οδού αναπτύσσεται σπανιότερα από τους όγκους από μεταβατικά επιθηλιακά κύτταρα (Colombel et al., 2008). Επιφανειακός καρκίνος ουροδόχου κύστης Οι όγκοι της ουροδόχου κύστης από μεταβατικό επιθήλιο που δεν διηθούν τον εξωστήρα μυ, δηλαδή σταδίου Τa, Τ1 και Τis, θεωρούνται ως επιφανειακοί όγκοι αυτής. Σίγουρα είναι επιφανειακοί σε σχέση με τον εξωστήρα μυ, έχουν όμως μεταξύ τους διαφορετική συμπεριφορά όσον αφορά στις υποτροπές τους και στην εξέλιξή τους και γι αυτό συστήνεται να αναφέρονται ως μη διηθητικοί όγκοι της ουροδόχου κύστης (Εικ. 9) (Babjuk et al., 2011). Το 75% περίπου των όγκων της κύστης είναι θηλωματώδεις βλάβες (θηλώματα), μια πολύπλοκη δομή που συνδέεται με μίσχο με τον βλεννογόνο της κύστης. Τα θηλώματα, γενικά, είναι επιφανειακοί, μη διηθητικοί όγκοι που αιμορραγούν εύκολα και συχνά υποτροπιάζουν. Σπάνια γίνονται διηθητικοί και η πρόγνωση τους είναι καλή (Babjuk et al., 2011). Διηθητικός καρκίνος ουροδόχου κύστης Το καρκίνωμα in situ, που παρουσιάζεται λιγότερο συχνά, είναι ένας χαμηλής διαφοροποίησης επίπεδος όγκος που διηθεί άμεσα και σχετίζεται με πτωχή πρόγνωση. Οι όγκοι της κύστης κατατάσσονται ανάλογα με τον τύπο των κυττάρων τους και το στάδιο. Οι όγκοι του σταδίου I είναι υψηλής διαφοροποίησης και σπάνια γίνονται διηθητικοί, ενώ οι σταδίου III όγκοι είναι χαμηλής διαφοροποίησης και συνήθως αναπτύσσονται. Οι συχνότερες θέσεις μετάστασης είναι στους πυελικούς λεμφαδένες, τους πνεύμονες, τα οστά και το ήπαρ (Εικ. 9) (Stenzl et al., 2011). 31

33 Η ταξινόμηση του επιφανειακού καρκίνου κύστης (Τa, Τ1 και CIS) σύμφωνα με την ΤΝΜ Ταξινόμηση των Κακοήθη Όγκων, κατά την Ευρωπαϊκή Ουρολογική εταιρία έχει ως εξής: T: Όγκος Ta: Μη διηθητικό θηλώδες καρκίνωμα Tis: Καρκίνωμα in situ επίπεδος όγκος Τ1: Διήθηση του υποεπιθηλιακού συνδετικού ιστού Τ2: Μυϊκή διήθηση o Τ2a: Επιφανειακό μυϊκό στρώμα (Έσω μισό μυϊκού ιστού) o Τ2b: Εν τω βάθει μυϊκό στρώμα (Έξω μισό μυϊκού ιστού) Τ3: Διήθηση περικυστικών ιστών (Πέραν του μυϊκού ιστού) o Τ3a: Μικροσκοπική διήθηση o Τ3b: Μακροσκοπική διήθηση (εξωκυστική μάζα) o Τ4: Επέκταση του όγκου σε ένα από τα ακόλουθα: προστάτης, μήτρα, κόλπος, πυελικό τοίχωμα, κοιλιακό τοίχωμα o Τ4a: προστάτης, μήτρα, κόλπος o T4b: Πυελικό ή κοιλιακό τοίχωμα N: Eπιχώριοι λεμφαδένες o Νx: Eπιχώριοι λεμφαδένες δεν μπορούν να εκτιμηθούν o Ν0: Δεν υπάρχει μετάσταση στους επιχώριους λεμφαδένες o Ν1:Μετάσταση σε έναν μόνο πυελικό λεμφαδένα (έσω λαγόνιο, θυροειδή, έξω λαγόνιο ή προιερό) 32

34 o N2: Μετάσταση σε πολλαπλούς πυελικούς λεμφαδένες (έσω λαγόνιους, θυροειδείς, έξω λαγόνιους ή προιερούς) o Ν3: Μετάσταση σε ένα ή περισσότερους κοινούς λαγόνιους λεμφαδένες Μ: Μακρινές μεταστάσεις Μx: Μακρινή μετάσταση δεν μπορεί να εκτιμηθεί Μ0: Απουσία μακρινής μετάστασης Μ1: Παρουσία μακρινής μετάστασης (Babjuk et al., 2011). 4. Αιτιολογικοί παράγοντες Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι από τους καλύτερα μελετημένους αιτιολογικά καρκίνους. Πλήθος παραγόντων έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη και εμφάνιση της νόσου. Οι κυριότεροι είναι: Φύλο-φυλή Ηλικία Κληρονομικότητα Κάπνισμα Επαγγελματικοί παράγοντες και χημικές ουσίες Χρόνιοι ερεθιστικοί παράγοντες Διατροφή Χρήση Αναλγητικών Ακτινοβολία 33

35 4.1 Φύλο-φυλή Άλλα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν τον καρκίνο της κύστεως αναφέρουν ότι αυτός εμφανίζεται συνήθως στις βιομηχανικά αναπτυγμένες χώρες ( ΗΠΑ, Καναδάς, Ευρώπη) και λιγότερο στις χώρες της Ασίας και της Ν. Αμερικής όπου η συχνότητα εμφάνισης της νόσου είναι 70% μικρότερη. Επίσης ο καρκίνος της ουροδόχου κύστες είναι περίπου διπλάσιος σε συχνότητα στους λευκούς από ότι στους μαύρους παρόλο που η μαύρη φυλή εμφανίζει μεγαλύτερα ποσοστά διηθητικού καρκίνου από ό,τι η λευκή φυλή. Επίσης, η επίπτωση του είναι περίπου τριπλάσια στους άνδρες από ότι στις γυναίκες (Αρβανιτάκης, 2010). 4.2 Ηλικία Ο καρκίνος της κύστεως είναι δυνατόν να εμφανισθεί σε όλες τις ηλικίες αλλά είναι συχνότερος στην 6η και 7 η δεκαετία με μέσο όρο ηλικίας κατά τη διάγνωση τα 69 έτη για τους άνδρες και τα 71 έτη για τις γυναίκες (Αρβανιτάκης, 2010). 4.3 Κληρονομικότητα Όσον αφορά την κληρονομικότητα, δεν υπάρχουν επιδημιολογικές μελέτες που να δείχνουν ότι αυτή αποτελεί αιτία για την ανάπτυξη του καρκίνου της κύστεως στις περισσότερες περιπτώσεις (Αρβανιτάκης, 2010). 4.4 Κάπνισμα Οι καπνιστές τσιγάρων έχουν ένα τριπλάσιο κίνδυνο καρκίνου της ουροδόχου κύστης σε σχέση με εκείνους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ. Το κάπνισμα είναι υπεύθυνο για περίπου το ήμισυ των περιπτώσεων καρκίνου της ουροδόχου κύστης (Chung, 2013). 4.5 Επαγγελματικοί παράγοντες και χημικές ουσίες Έχει βρεθεί ότι το 20% των καρκίνων της ουροδόχου κύστεως οφείλονται σε έκθεση σε παράγοντες που έχουν σχέση με την εργασία. Η ανάπτυξη της νόσου κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι πολύ βραδεία (30-50 έτη) (Αρβανιτάκης, 2010). Έχει εντοπισθεί μία σειρά από χημικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι βαφές ανιλίνης: χημικές ουσίες που 34

36 μπορεί να υπάρχουν σε έγχρωμα υφάσματα, η κυκλοφωσφαμίδη: ένα χημειοθεραπευτικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία του καρκίνου, οι αρωματικές αμίνες: η έκθεση σε αυτές τις χημικές ουσίες μπορεί να γίνει σε διάφορα επαγγέλματα που έχουν σχέση με τη ζωγραφική, τα δέρματα, τα αυτοκίνητα, τα μέταλλα, το χαρτί, τη βιομηχανία ελαστικών. Μπορεί όμως να αφορά και τους οδηγούς φορτηγών, εκείνους που εργάζονται σε καθαριστήρια, τους οδοντοτεχνίτες και τους κομμωτές (Brinkman & Zeegers, 2011). 4.6 Χρόνιοι ερεθιστικοί παράγοντες Η χρόνια κυστίτιδα που προκαλείται από την ύπαρξη καθετήρα καθώς και από την παρουσία λίθων έχουν συσχετισθεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης πλακώδους καρκίνου της κύστεως. Επίσης η κυστίτις που προκαλείται από το Schistosoma haematobium ενοχοποιείται για την ανάπτυξη καρκίνου της κύστεως. Τέλος, σε ορισμένες μελέτες έχουν ενοχοποιηθεί οι λοιμώξεις από HPV και άλλους ιούς αλλά τα ευρήματα των μελετών αυτών είναι αντικρουόμενα (Αρβανιτάκης, 2010). 4.7 Διατροφή Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόκληση ουροθηλιακού καρκίνου μέσω της επίδρασης μεταβολιτών που εκκρίνονται στα ούρα στο φυσιολογικό ουροθήλιο. Γενικά η μεσογειακή διατροφή μειώνει τον κίνδυνο δημιουργίας καρκινώματος, με τα φρούτα και τα λαχανικά να περιέχουν ισχυρούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες και να προστατεύουν σημαντικά. Από την άλλη πλευρά η κατανάλωση τσαγιού και καφέ σχετίζονται με την εμφάνιση ουροθηλιακού καρκίνου, όμως κάτι τέτοιο θα πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά μια και οι παραπάνω συνήθειες είναι κοινές και στους καπνιστές. Επιπλέον σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζει και η κατανάλωση υγρών, αφού μια πτωχή πρόσληψη έχει ως αποτέλεσμα τη συμπύκνωση των ούρων και την υψηλότερη συγκέντρωση δυνητικών καρκινογόνων. Τέλος, τόσο το αλκοόλ όσο και τα τεχνητά γλυκαντικά αν και έχουν ενοχοποιηθεί κατά καιρούς δεν συσχετίζονται καταλυτικά με την πρόκληση ουροθηλιακού καρκίνου σύμφωνα με επιδημιολογικές μελέτες (Brinkman & Zeegers, 2008). 35

37 4.8 Χρήση αναλγητικών Η χρήση μεγάλων ποσοτήτων αναλγητικών(5-15kg ) σε μια δεκαετία και κυρίως της φαινακετίνης έχει ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη καρκίνου της κύστεως (Αρβανιτάκης, 2010). 4.9 Ακτινοβολία Η θεραπευτική ακτινοβόληση γυναικών με καρκίνο τράχηλου της μήτρας έχει βρεθεί ότι αυξάνει την ανάπτυξη ουροθηλιακού καρκινώματος της κύστης από 2 έως 4 φορές (Αρβανιτάκης, 2010). 5. Πρόληψη Η πρόληψη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης βασίζεται στη αποφυγή των παραγόντων που προδιαθέτουν για την γένεσή του Αποφυγή καπνίσματος Προστασία των εργαζομένων στις επαγγελματικές απασχολήσεις που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο από τον εν λόγο καρκίνο Λήψη άφθονων υγρών Διατροφή πλούσια σε λαχανικά και φρούτα Τακτικός έλεγχος ομάδων υψηλού κινδύνου με ανώδυνες τεχνικές Έλεγχος από ουρολόγο οποιασδήποτε αιματουρίας (Susan C. Dewit,2009) 6. Πρόγνωση Οι πιο σημαντικοί προγνωστικοί παράγοντες για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης είναι η ιστολογική ταξινόμηση και το βάθος της εισβολής του καρκίνου. Σε ασθενείς που υποβάλλονται σε ριζική κυστεκτομή για διηθητικό καρκίνο της 36

38 ουροδόχου κύστης, η παρουσία διήθησης λεμφαδένων είναι ο πιο σημαντικός προγνωστικός παράγοντας. Το ποσοστό επιβίωσης 5 ετών μειώνεται ανάλογα με το στάδιο, ως εξής: Ta, T1, CIS % T % T3a % T3b % T4-0-22% (Steinberg, 2016). Η πρόγνωση για τους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης είναι κακή και μόνο το 5-10% των ασθενών ζουν 2 χρόνια μετά τη διάγνωση. Επίσης ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης έχει το υψηλότερο ποσοστό υποτροπής από οποιασδήποτε κακοήθεια (δηλαδή, το 70% μέσα σε 5 έτη). Οι παράγοντες κινδύνου για υποτροπή περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: γυναικείο φύλο μεγάλο μέγεθος του όγκου πολυεστιακότητα του όγκου προχωρημένο στάδιο του όγκου (Steinberg, 2016). Η παρακολούθηση του ασθενούς γίνεται με την πραγματοποίηση κυστεοσκόπησης. Η πρώτη κυστεοσκόπηση γίνεται 3 μήνες μετά την αφαίρεση του όγκου. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κυστεοσκοπήσεις κάθε 3 μήνες για τα πρώτα 2 χρόνια και στη συνέχεια κάθε 6 μήνες μέχρι το πέμπτο έτος. Η παρακολούθηση στη συνέχεια γίνεται με κυστεοσκόπηση μια φορά το χρόνο (Soukupa et al., 2012). 37

39 7. Κλινική εικόνα Τα συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης διακρίνονται σε: Α. Πρώιμα συμπτώματα Τα πιο συχνά πρώιμα συμπτώματα καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι: Αιματουρία Η αιματουρία εμφανίζεται σε 8 ή 9 από τα 10 άτομα που έχουν καρκίνο της ουροδόχου κύστης και είναι το πιο κοινό σύμπτωμα. Συνήθως δεν είναι επώδυνη. Είναι η κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής αποβάλλει ούρα που περιέχουν αίμα. Διακρίνεται σε μικροσκοπική και μακροσκοπική και συχνά είναι διαλείπουσα, γεγονός που οδηγεί σε καθυστέρηση αναζήτησης θεραπείας (Εικ. 5). Εικ. 5 Μακροσκοπική ή μικροσκοπική αιματουρία Στη μικροσκοπική αιματουρία, τα ούρα φαίνονται φυσιολογικά στο μάτι αλλά η εξέτασή τους στο μικροσκόπιο δείχνει υψηλό αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων. Στη μακροσκοπική αιματουρία, τα ούρα φαίνονται κόκκινα με το μάτι. Μπορεί να προέρχεται από οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος και ανεξαρτήτως της βαρύτητάς της μπορεί να οφείλεται σε σοβαρά αίτια, όπως ο καρκίνος. Η μακροσκοπική αιματουρία, κατά κανόνα θορυβεί τον ασθενή και τον 38

40 αναγκάζει να αναζητήσει έγκαιρα ιατρική βοήθεια, η μικροσκοπική αιματουρία, όταν δεν συνοδεύεται από αξιόλογη συμπτωματολογία, συνήθως αποτελεί τυχαίο εργαστηριακό εύρημα, που όχι σπάνια δεν αξιολογείται σωστά ή και παραβλέπεται (ιδίως σε ηλικιωμένους ασθενείς), με αποτελέσματα συχνά οδυνηρά λόγω καθυστερημένης διάγνωσης. Η παρουσία αίματος στα ούρα μπορεί να διαγνωστεί με την επισκόπηση των ούρων (σε περιπτώσεις μακροσκοπικής αιματουρίας), τη χρήση των ειδικών ταινιών και τη μικροσκοπική ανάλυση του ιζήματος των ούρων (Τσουφάκης & Τζανέτου, 2012). Δυσουρία Είναι η δυσκολία στην έξοδο των ούρων από την ουροδόχο κύστη και συχνά συνοδεύεται από πόνο. Μπορεί να εμφανίζεται στην αρχή ή κατά τη διάρκεια της ούρησης. Συχνά, εμφανίζεται με τη μορφή διακοπών της ούρησης, με αποτέλεσμα να παρατείνεται ο συνολικός χρόνος της ούρησης. (Τσουφάκης & Τζανέτου, 2012). Ολιγουρία Είναι η μείωση της ποσότητας των ούρων που αποβάλλει ο οργανισμός εντός ενός 24ωρου. Παρόλο που δεν υπάρχει σαφές όριο κάτω από το οποίο τεκμηριώνεται η διάγνωση της ολιγουρίας, συμβατικά θεωρείται ότι ένας ασθενής είναι ολιγουρικός όταν η ημερήσια ποσότητα των ούρων του είναι μικρότερη από 500 ml (Lemone & Burke, 2006). Ουρολοιμώξεις Με τον γενικό όρο ουρολοίμωξη εννοούμε την ύπαρξη βακτηρίων στα ούρα του ασθενούς. Η μεγάλη πλειονότητα των ουρολοιμώξεων και στα δύο φύλα είναι αποτέλεσμα της αυξήσεως του αριθμού των μικροβίων που αποικίζουν το έξω στόμιο της ουρήθρας και της εγκαταστάσεως τους στην κύστη. Η ύπαρξη αποφράξεως σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού και από οποιοδήποτε λόγο (λιθίαση, υπερτροφία του προστάτη, στενώματα ουρήθρας) είναι ο κύριος λόγος ατελούς κενώσεως του ουροποιητικού που αποτελεί και το σπουδαιότερο προδιαθεσικό λόγο. Οι ουρολοιμώξεις διακρίνονται σε λοιμώξεις του ανωτέρου ουροποιητικού και λοιμώξεις του κατωτέρου ουροποιητικού. Οι λοιμώξεις του ανωτέρου ουροποιητικού 39

41 μπορεί να είναι οξεία πυελονεφρίτιδα, χρονιά πυελονεφρίτιδα, νεκρωτική θηλίτιδα ή ενδονεφρικό απόστημα. Οι λοιμώξεις του κατωτέρου ουροποιητικού μπορεί να είναι κυστίτιδα, ουρηθρικό σύνδρομο (ή σύνδρομο δυσουρίας-πυουρίας) στις γυναίκες και οξεία ουρηθρίτιδα στους άνδρες. Στις λοιμώξεις του κατωτέρου ουροποιητικού ανήκει και η προστατίτιδα είτε ως οξεία είτε ως χρόνια (Grabe et al., 2010). Συχνουρία Είναι η διαταραχή της ούρησης, στην οποία ο άρρωστος παρουσιάζει συχνές ουρήσεις, με κύριο χαρακτηριστικό ότι, σε καθεμιά από αυτές, βγαίνει μικρό ποσό ούρων, σε αντίθεση με την πολυουρία, που και αυτή συνοδεύεται από αύξηση του αριθμού των ουρήσεων, αλλά σε καθεμιά από αυτές βγαίνει φυσιολογικό ποσό ούρων. Στην τελευταία κατάσταση το ποσό των ούρων στο 24ωρο είναι μεγαλύτερο από 2000 ml. Έτσι, ο αριθμός των ουρήσεων στο 24ωρο είναι πάνω από 8 και το ποσό των ούρων κάθε ούρησης πολύ μικρότερο από 200 ml. Η συχνουρία ακόμα χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ουρήσεων και στο διάστημα της νύχτας (νυχτουρίας), ενώ το φυσιολογικό άτομο δε διακόπτει,παρά μόνο πολύ σπάνια, τον ύπνο του για να ουρήσει. (Τσουφάκης & Τζανέτου, 2012). Β. Μεταγενέστερα συμπτώματα Σε περίπτωση που ο καρκίνος έχει περάσει το πρώτο στάδιο, τότε εκδηλώνονται κατά κανόνα τα ακόλουθα συμπτώματα: Πόνος Ο πόνος αρχικά εκδηλώνεται στο κάτω μέρος της πλάτης, γύρω από τα νεφρά (πόνος στα πλευρά) και στη συνέχεια στα οστά, στην περιοχή του ορθού, του πρωκτού, ή στην πυελική περιοχή. Οίδημα Εμφανίζεται στο κάτω μέρος των ποδιών Αύξηση του όγκου της πυέλου Εμφανίζεται πυελική μάζα κοντά στην ουροδόχο κύστη Απώλεια βάρους 40

42 Αναιμία Τα συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης μπορεί να είναι παρόμοια με τα συμπτώματα άλλων ασθενειών της ουροδόχου κύστης. (Τσουφάκης & Τζανέτου, 2012). 8. Διάγνωση Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της νόσου, γίνεται χρήση τόσο επεμβατικών όσο και μη επεμβατικών μεθόδων όπως: Γενική εξέταση ούρων Κυτταρολογική εξέταση ούρων Υπέρηχος κύστης Κυστεοσκόπηση Φωτοδυναμική διάγνωση- κυστεοσκόπηση με μπλε φως Καρκινικοί δείκτες 8.1 Γενική εξέταση ούρων Γίνεται για να αξιολογηθεί τυχόν ύπαρξη αιματουρίας. Η μακροσκοπική ή μικροσκοπική αιματουρία είναι συνήθως η πρώτη ένδειξη νεοπλάσματος της ουροφόρου οδού. Η γενική ούρων είναι μία απλή εργαστηριακή εξέταση ενός δείγματος ούρων που μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό παθήσεων που αφορούν σε πολλά μέρη του σώματος. Τα αποτελέσματα της γενικής ούρων είναι τα παρακάτω: Χρώμα: Φυσιολογικά τα ούρα έχουν κίτρινη χροιά. Όψη: Θα πρέπει να είναι διαυγή. Η θολερότητα εμφανίζεται, αν περιέχουν πύον, αίμα ή άλατα. 41

43 Οσμή: Χαρακτηρίζεται ως ιδιάζουσα. Αν είναι δυσάρεστη, συνηγορεί στην ύπαρξη λοίμωξης. Ειδικό βάρος: Κυμαίνεται από Ph: Φυσιολογικά είναι γύρω στο 6. Αιματουρία. Η παρουσία ερυθρών αιμοσφαιρίων στα ούρα έχει μεγάλη διαγνωστική σημασία. Μπορεί να σχετίζεται με την ύπαρξη λίθου στα νεφρά, με λοιμώξεις, με όγκους κλπ.. Πυουρία. Η παρουσία πύου συνήθως σχετίζεται με λοιμώξεις του ουροποιητικού. Μικροοργανισμοί. Η παρουσία μικροοργανισμών στα ούρα μπορεί να σχετίζεται με λοίμωξη. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις, όπου τα μικρόβια δεν είναι παθογόνα. Κρύσταλλοι. Σχηματίζονται χημικά στα ούρα και, αν μεγαλώσουν αρκετά, μπορεί να σχηματίσουν λίθους στο ουροποιητικό. 8.2 Κυτταρολογική εξέταση ούρων Η κυτταρολογική εξέταση ούρων, συνίσταται στην μικροσκοπική εξέταση για κύτταρα στα ούρα, γίνεται προκειμένου να αναγνωρισθούν ανώμαλα κύτταρα (καρκινικά ή προκαρκινικά). Σε ασθενείς που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου της κύστης, λόγω έκθεσης σε καρκινογόνα, ή υποτροπής, συνιστάται να υποβάλλονται περιοδικά σε κυτταρολογική εξέταση των ούρων. Η κυτταρολογική ούρων είναι από τα πιο χρήσιμα εργαλεία για τη διάγνωση του επιφανειακού όγκου και η ευαισθησία της μεθόδου ποικίλει από 65% έως και 90% ανάλογα με το Grade του όγκου. Για να αυξηθεί η ευαισθησία της μεθόδου η κυτταρολογική ούρων μπορεί να συνδυασθεί και με άλλες μεθόδους όπως η χρήση καρκινικών δεικτών καθώς και χρήση τεχνικών φθορισμού (Παυλάκης, 2012). 42

44 8.3 Υπερηχογράφημα της κύστης Υπερηχογράφημα της κύστης είναι μια μη επεμβατική εξέταση που μπορεί να ανιχνεύσει όγκους της κύστης. Δεν απαιτείται σκιαγραφικό και ο ασθενής δεν εκτίθεται σε ακτινοβολία. (Παυλάκης, 2012). 8.4 Ενδοφλέβια πυελογραφία Η ενδοφλέβια πυελογραφία χρησιμοποιείται για να αξιολογηθούν η δομή και η λειτουργία των νεφρών, των ουρητήρων και της κύστης. Η διαδικασία αυτή γίνεται προκειμένου να βγουν ακτινογραφίες του ουροποιητικού συστήματος, δια της εισαγωγής ειδικού διαλύματος που βασίζεται στο ιώδιο, στους νεφρούς, στους ουρητήρες και στην κύστη. Η πυελογραφία χρησιμοποιείται για τη διερεύνηση επαναλαμβανόμενων μολύνσεων του ουροποιητικού σωλήνα ή των νεφρών, καθώς και των αιτίων της ύπαρξης αίματος στα ούρα. Επίσης, αποκαλύπτει ανωμαλίες σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού συστήματος, όπως όγκους ή πέτρες στους νεφρούς ή αποφράξεις (Lemone & Burke, 2006). 8.5 Κυστεοσκόπηση Η κυστεοσκόπηση επιτρέπει την άμεση επισκόπηση, εκτίμηση και λήψη βιοψίας βλαβών της ουρήθρας, της κύστης ή των ουρητήρων, με τη χρήση ενδοσκοπίου που εισάγεται μέσω της ουρήθρας. Η κυστεοσκόπηση και η ουρητηροσκόπηση με βιοψία επιτρέπουν την οριστική διάγνωση των όγκων της ουροφόρου οδού. (Εικ. 6). Εικ. 6. Κυστεοσκόπηση με εύκαμπτο κυστεοσκόπιο 43

45 Το κυστεοσκόπιο είναι ένα λεπτό εργαλείο το οποίο εισάγεται μέσω της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη. Έχει ένα προσοφθάλμιο το οποίο επιτρέπει την άμεση επισκόπηση της κύστης ενώ υπάρχει παράλληλα η δυνατότητα να συνδεθεί με ειδική κάμερα μέσω της οποίας να προβάλλεται η εικόνα μεγεθυμένη σε οθόνη και να καταγράφεται η εξέταση σε DVD. Το κυστεοσκόπιο συνδυάζεται με μια πηγή φωτισμού ενώ συχνά διαθέτει δύο κανάλια, το ένα για την είσοδο φυσιολογικού ορού και το δεύτερο για την εισαγωγή λεπτών εργαλείων που επιτρέπουν στο γιατρό να κάνει κάποιες επεμβατικές πράξεις. Η σημαντικότερη διαγνωστική εξέταση είναι η κυστεοσκόπηση και η λήψη βιοψιών. Η κυστεοσκόπηση είναι μια τεχνική εξέτασης της ουροδόχου κύστης κατά την οποία ο ουρολόγος εισάγει στην ουρήθρα έναν σωλήνα που διαθέτει φωτισμό και κάμερα στην άκρη του, προκειμένου να επιθεωρήσει το εσωτερικό της ουρήθρας και της κύστης για να διαπιστώσει αν υπάρχουν όγκοι (Παυλάκης, 2012). 8.6 Φωτοδυναμική διάγνωση Η φωτοδυναμική διάγνωση έχει βελτιώσει τη διάγνωση των όγκων της ουροδόχου κύστης, αξιοποιώντας φωτοευαίσθητες ουσίες κατά την κυστεοσκόπηση. Το 5-αμινολεβουλινικό οξύ (5-Aminolevulinic Acid, 5-ALA) είναι μια ουσία που επάγει τη συσσώρευση στα ουροθηλιακά νεοπλασματικά κύτταρα. (Εικ. 7). Εικ 7. Η διαφορά κλασσικής και φθορίζουσας κυστεοσκόπησης 44

46 Η διέγερση των νεοπλασματικών κυττάρων με φως συγκεκριμένου μήκους κύματος, τα οδηγεί σε φθορισμό και φαίνονται κόκκινα έως ιώδη, σε αντίθεση με το φυσιολογικό βλεννογόνο που φαίνεται μπλε Η συνολική ευαισθησία της φωτοδυναμικής κυστεοσκόπησης είναι 97%, ενώ η ευαισθησία της κυστεοσκόπησης με λευκό φωτισμό είναι 76% (Draga et al., 2010). 8.7 Καρκινικοί δείκτες Καρκινικός δείκτης (Tumor Markers) θεωρείται κάθε βιολογική ουσία η οποία μπορεί να μετρηθεί ποσοτικά ή να εκτιμηθεί ποιοτικά και η μέτρηση της ή η παρουσία της μπορεί να δώσει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την ύπαρξη, τη φύση, το μέγεθος, την υποτροπή ή την μεταστατική εξάπλωση μιας κακοήθους διεργασίας στον οργανισμό. Αυξημένες τιμές στους διάφορους καρκινικούς δείκτες εμφανίζονται, κατά κύριο λόγο, σε ορισμένα είδη καρκίνου αλλά επίσης και σε ορισμένες μη καρκινικές παθολογικές καταστάσεις. Με τη μέτρηση των καρκινικών δεικτών στα βιολογικά υγρά του οργανισμού προσπαθούμε να πετύχουμε τα πιο κάτω: Έγκαιρη διάγνωση με την πρώιμη ανεύρεση του όγκου σε αρχικά στάδια Διαφορική διάγνωση από άλλες παθήσεις και καλοήθεις νόσους με παρόμοια συμπτώματα, με σκοπό την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Εκτίμηση της φύσης, της παθοφυσιολογίας και του μεγέθους του όγκου. Πρόγνωση της σοβαρότητας και της εξέλιξης του όγκου. Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπευτικής αγωγής που θα αντικατοπτρίζεται στη μείωση της τιμής των καρκινικών δεικτών (Steinberg, 2016). Για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης χρησιμοποιούνται οι δείκτες : CEA (Cancer Embryonic Antigen) 45

47 NMP-22 (Nuclear Matrix Protein) (Steinberg, 2016). 9. Διαφορική διάγνωση Κάθε ασθενής με μικροσκοπική ή μακροσκοπική αιματουρία θα πρέπει να υποβληθεί σε ουρολογική αξιολόγηση. Η παρουσίαση στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης μπορεί να μοιάζει με λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος (ουρολοίμωξη), όταν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα. Τόσο οι ουρολοιμώξεις όσο και ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης προκαλούν αιματουρία, και βακτηριουρία. Οι ουρολοιμώξεις συνήθως συνδέονται με ερεθιστικά συμπτώματα κένωσης (π.χ., δυσουρία, συχνότητα, επείγουσα ούρηση). Το ίδιο και οι ασθενείς με καρκίνο της κύστης μπορεί να παρουσιάσουν συμπτώματα ερεθιστικά της κένωσης των ούρων. Η διαφορική διάγνωση πρέπει επίσης να γίνει από: Κυστίτιδα στις γυναίκες Αιμορραγική κυστίτιδα Νεφρολιθίαση Καρκίνωμα νεφρών Τραύμα ουρητήρα (Steinberg, 2016). 10. Θεραπεία Η αποτελεσματική θεραπεία έγκειται στην έγκυρη και ορθή διάγνωση. Είναι ανάγκη ο ασθενής να απευθύνεται στον θεράπων ιατρό με τα πρώτα κιόλας συμπτώματα όσο ανώδυνα και αν είναι αυτά Θεραπευτικοί στόχοι Η αντιμετώπιση της ασθένειας λαμβάνει υπόψη διάφορους παράγοντες πού βέβαια οι κυριότεροι είναι τόσο ο τύπος του καρκίνου, το στάδιο πού βρίσκεται αλλά δεν παραγνωρίζει και άλλους παράγοντες όπως την γενική κατάσταση της υγείας του ατόμου, καθώς και τις επιθυμίες του όταν του προσφέρονται εναλλακτικές λύσεις. 46

48 Η χειρουργική θεραπεία στο πρώιμο στάδιο αφορά τον επιφανειακό καρκίνο της κύστεως. Σε αυτή την περίπτωση ή καρκινική βλάβη είναι μικρή ή είναι επιφανειακή δηλαδή δεν έχει διηθήσει το μυϊκό τοίχωμα της κύστης, και υπάρχουν 2 δυνατότητες παρέμβασης: Χειρουργική απομάκρυνση του όγκου. Αυτό επιτυγχάνεται με την εισαγωγή κάτω από ραχιαία νάρκωση ειδικού εργαλείου μέσα από την ουρήθρα, στην ουροδόχο κύστη και με την βοήθεια μιας αγκύλης και την χρήση ηλεκτρικού ρεύματος γίνεται εκτομή του όγκου, όσο πιο βαθειά είναι δυνατόν προκειμένου να συμπεριλάβουμε και μυϊκό ιστό στο εξαιρεθέν υλικό για ιστολογική εκτίμηση και σταδιοποίηση της νόσου. Συνήθως ή μετεγχειρητική πορεία είναι άριστη. Χειρουργική απομάκρυνση του όγκου και ενός μικρού τμήματος της ουροδόχου κύστεως. Εδώ γίνεται μια τμηματική αφαίρεση του τοιχώματος της κύστεως πού εμπεριέχει την βλάβη ή άλλως μερική κυστεκτομή, χωρίς βέβαια ή εξαίρεση αυτού του τμήματος να προκαλεί σοβαρά προβλήματα στην λειτουργική ικανότητα της ούρησης για τον ασθενή. Αποτελεί μια διαδικασία περισσότερο επεμβατική από την προηγούμενη, όμως σε αρκετές περιπτώσεις απαλλάσσει το άτομο από περαιτέρω προβλήματα. Ενδεχομένως ή μερική κυστεκτομή να συνοδεύεται από περισσότερα μετεγχειρητικά ενοχλήματα πού έχουν να κάνουν κυρίως με αυξημένη συχνότητα ούρησης συμβαίνει συνήθως στα αρχικά στάδια μετά την επέμβαση- λόγω του ότι μειώνεται ή χωρητικότητα της, αλλά αυτό είναι κάτι πού μειώνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Αν τα καρκινικά κύτταρα έχουν προσβάλλει όλο το βάθος του τοιχώματος της κύστης, οι επιλογές λιγοστεύουν και η μόνη επιλογή για ριζική αντιμετώπιση είναι ή απομάκρυνση όλης της ουροδόχου κύστης. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται χειρουργική αφαίρεση της ουροδόχου κύστης με σχηματισμό ορθότοπης εγκρατούς νεοειλεοκύστης. Αποτελεί την θεραπεία επιλογής για τους διηθητικούς ή και τους πολύ επιθετικούς καρκίνους όταν οι άλλες θεραπευτικές επιλογές έχουν αποτύχει και 47

49 σημαίνει την ολική αφαίρεση της ουροδόχου κύστης σε συνδυασμό με πυελική λεμφαδενεκτομή. Στον άνδρα επιπλέον αφαιρούνται προστάτης μαζί με τις σπερματοδόχους κύστεις, ενώ μπορεί να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην διατήρηση των νεύρων της στύσης κατά την επέμβαση, προκειμένου να μην επηρεαστεί ιδιαίτερα ή σεξουαλική ζωή του. Στις γυναίκες συνδυάζεται με την αφαίρεση της μήτρας, των ωοθηκών και μέρους του κόλπου, πράγμα που μπορεί σε νέα άτομα να επιφέρει όλες τις επιπτώσεις της πρόωρης εμμηνόπαυσης. Στην θέση της ουροδόχου κύστης τοποθετείται τμήμα του λεπτού εντέρου το οποίο αναπροσαρμόζεται σε σχήμα προκειμένου να ομοιάζει με το σχήμα της κύστης και γίνεται αναστόμωση με το κολόβωμα της ουρήθρας. Τα αποτελέσματα στο πλείστο των περιπτώσεων είναι πολύ ενθαρρυντικά τόσο σαν τελική θεραπεία και απαλλαγή από την νόσο όσο και σε λειτουργικό επίπεδο, αφού με κατάλληλη παρακολούθηση και με χρήση κάποιων σκευασμάτων μετά από μια σχετικά μικρή σε χρονικό διάστημα περίοδο προσαρμογής δεν υπάρχουν σοβαρά μετεγχειρητικά προβλήματα.(ψύλλιας & Κυριακόπουλος, 2012) Τύποι θεραπείας Διάφοροι τύποι θεραπείας υπάρχουν για τον ασθενή με καρκίνο της κύστης. Το καταλληλότερο σχήμα για τη κάθε περίπτωση το αποφασίζει ο ουρολόγος, ο οποίος αφού ενημερώσει με ακρίβεια και σαφήνεια τον ασθενή. Σήμερα οι βασικοί τρόποι θεραπείας Η διουρηθρική εκτομή των όγκων της ουροδόχου κύστεως (TURBT) Εκτομή ουροδόχου κύστης Εκτροπή των ούρων Ενδοκυστική χημειοθεραπεία Ενδοκυστική ανοσοθεραπεία Φωτοδυναμική θεραπεία (PDT) 48

50 Η διουρηθρική εκτομή των όγκων της ουροδόχου κύστεως (TURBT) Η διουρηθρική εκτομή των όγκων της ουροδόχου κύστεως (TURBT) είναι μια από τις πιο συχνές ουρολογικές επεμβάσεις. Αποτελεί τη θεραπεία εκλογής των μη διηθητικών όγκων και μέρος της διαγνωστικής προσέγγισης όλων των όγκων της ουροδόχου κύστεως (Εικ. 8) (Ψύλλιας & Κυριακόπουλος, 2012). Εικ. 8.Διουρηθρική εκτομή όγκων της ουροδόχου κύστεως Η διουρηθρική αφαίρεση του όγκου μπορεί να γίνει με Εκτομή Ηλεκτροκαυτηρίαση (καταστροφή του ιστού με τη χρήση ηλεκτρικού σπινθήρα που δημιουργείται από υψίσυχνο ρεύμα) Η ηλεκτροκαυτηρίαση πρέπει να χρησιμοποιείται για μικρούς όγκους, αν και γι αυτούς απαιτείται ιστός για παθολογοανατομική εξέταση. Μετά την αφαίρεση του όγκου πρέπει να λαμβάνεται βιοψία χωριστά από τη βάση του, μετά από την οποία πρέπει να φαίνονται υγιείς μυϊκές ίνες. Ύπαρξη νεκρωτικών ιστών μας οδηγεί στη διάγνωση διηθητικού καρκίνου. Η εμφάνιση λίπους σημαίνει έλλειμμα ολικού πάχους του κυστικού τοιχώματος (Χατζημπούσιος & Παπαδάκης, 2008). Φωτοπηξία με laser (χρήση φωτεινής δέσμης για την καταστροφή του παθολογικού ιστού). 49

51 Η επέμβαση με laser έχει τον μικρότερο κίνδυνο για αιμορραγία και διάτρηση του τοιχώματος της κύστης. Μετά την κυστεοσκοπική αφαίρεση του όγκου, οι ασθενείς παρακολουθούνται ανά 3μηνο για υποτροπή. Υποτροπή μπορεί να εμφανισθεί οπουδήποτε στην ουροφόρο οδό, συμπεριλαμβανομένων της νεφρικής πυέλου, των ουρητήρων και της ουρήθρας (Lemone & Burke, 2006) Εκτομή της ουροδόχου κύστης Η κυστεκτομή είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση των διηθητικών καρκίνων. Μπορεί να γίνει μερική κυστεκτομή για την αντιμετώπιση μονήρους βλάβης, αν και η καθιερωμένη θεραπεία για τους διηθητικούς όγκους είναι η ριζική κυστεκτομή. Αφαιρούνται η κύστη και οι περιβάλλοντες μύες και ιστοί. Στους άνδρες αφαιρείται ο προστάτης με τα σπερματικά αγγεία, με αποτέλεσμα την ανικανότητα. Στις γυναίκες γίνεται και ολική υστερεκτομή με τα εξαρτήματα, με αποτέλεσμα τη στειρότητα. Κατά την επέμβαση δημιουργείται μεταφύτευση των ουρητήρων για τη συλλογή και παροχέτευση των ούρων. Πραγματοποιείται είτε εμφύτευση των ουρητήρων στον ειλεό είτε μια μόνιμη ειλεοκύστη για τη συλλογή των ούρων (Ηλιάδης, 2012). Οι χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται για την αφαίρεση όγκων που εντοπίζονται σε άλλα τμήματα του ουροποιητικού, ποικίλλουν ανάλογα με τη θέση και το στάδιο του όγκου. Όταν διηθείται το περιφερικό τμήμα του ουρητήρα, ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί και το κολόβωμα του ουρητήρα να εμφυτευθεί στον απέναντι ουρητήρα ώστε να παροχετεύονται τα ούρα. Ένας όγκος της κεντρικής μοίρας του ουρητήρα καθιστά απαραίτητη την αφαίρεση του ουρητήρα μαζί με τον σύστοιχο νεφρό (Ηλιάδης, 2012) Εκτροπή των ούρων Η πρώτη προσπάθεια για την εκτροπή της ροής των ούρων από τους ουρητήρες στο έντερο, διεξήχθη το 1851 από τον John Simon. Εν απουσία αντιβιοτικών, οι ουρητηρο-σιγμοειδο-στομίες και οι και οι τροποποιήσεις τους κατά τη διάρκεια του 50

52 19ου και αρχές του 20ου αιώνα, έχουν συσχετισθεί με υψηλό ποσοστό των χειρουργικών και μεταβολικές επιπλοκές. Το 1910, ο Robert Coffey έδειξε μια νέα μέθοδο ουρητορο-εντερικής αναστόμωσης, η οποία απέκτησε ευρεία δημοτικότητα κατά τη διάρκεια των επόμενων σαράντα ετών. Μέχρι σήμερα, διάφορες τεχνικές έχουν εφαρμοστεί, με δερματικό στόμιο, σιγμοειδο-ορθικο σάκο και ορθοτοπικές μεθόδους της ουροδόχου κύστης (Basic et al., 2007). Τη δεκαετία του 80 και μετά την ανακοίνωση του Kock το 1982, ακολούθησε μια σειρά δημοσιεύσεων που αφορούσαν σε τεχνικές εγκρατούς ετερότοπης νεοκύστης με τη χρήση λεπτού ή και παχέος εντέρου (Mainz pouch, Indiana pouch, τεχνική Mitrofanoff κ.ά.). Η λογική των παραπάνω χειρουργικών μεθόδων ήταν η ύπαρξη στομίας στο δέρμα, η επίτευξη εγκράτειας με τεχνικές εγκολεασμού εντερικής έλικας, ενώ η κένωση της νεοκύστης επιτυγχανόταν με αυτοκαθετηριασμό και έτσι απαλλασσόταν ο ασθενής από το σάκο συλλογής ούρων. Σύντομα όμως έγινε αντιληπτό ότι ούτε η εγκράτεια εξασφαλιζόταν ούτε η σωστή κένωση της κύστης ήταν πάντα εφικτή και έτσι το ενδιαφέρον των ερευνητών στράφηκε στο αυτονόητο: στην αποκατάσταση δηλαδή της συνέχειας του ουροποιητικού με την κατασκευή νεοκύστης στη θέση της κύστης που είχε αφαιρεθεί, και στην ένωσή της με την ουρήθρα (Εικ.9) (Ηλιάδης, 2012). Εικ.9 Μορφές εκτροπής ούρων Μορφές εκτροπής ούρων Ως μορφές εκτροπής των ούρων αναφέρονται: Η μη εγκρατής ειλεοκύστη 51

53 Η μη εγκρατής εκτροπή ούρων θεωρείται τεχνικά λιγότερο απαιτητική και σχετίζεται με λιγότερες μετεγχειρητι κές επιπλοκές. Η μη εγκρατής εκτροπή ούρων πραγματοποιείται με άμεση αναστόμωση των ουρητήρων στο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα (ουρητηροστομία) ή χρησιμοποιώντας τμήμα εντέρου και αναστόμωση στο κοιλιακό τοίχωμα (ουρητηρο-δερματική αναστόμωση) (Εικ. 10). Κατά την τεχνική αυτή τμήμα ειλεού απομονώνεται από το λεπτό έντερο, με διατήρηση άθικτης της νεύρωσης και της αγγείωσης. Ο ειλεός διαμορφώνεται σε τυφλό σωλήνα και το ανοιχτό άκρο φέρεται προς την επιφάνεια για να σχηματίσει στομία. Οι ουρητήρες εμφυτεύονται στο κανάλι (Κουτσιαρής & Πανουσάκης, 2009). Εικ 10. Μη εγκρατής μέθοδος εκτροπής των ούρων Η εγκρατής ετερότοπη νεοκύστη Διακρίνεται σε ορθότοπη, ετερότοπη και, ουρητηροσίγμοείδοστομία. Τα τμήματα εντέρου που χρησιμοποιούνται περισσότερο για την εγκρατή εκτροπή των ούρων είναι ο ειλεός ή συνδυασμός τελικού ειλεού και ανιόντος κόλου. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η διασφάλιση του γεγονότος ότι οποιαδήποτε εγκρατής εκτροπή πρέπει να αποθηκεύει και να αδειάζει τα ούρα σε χαμηλές πιέσεις. Υψηλές πιέσεις κατά την αποθήκευση και έξοδος των ούρων μπορεί να προκαλέσει νεφροπάθεια λόγω παλινδρόμησης των ούρων και μπορεί να οδηγήσει σε έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας. Έπειτα, τα τμήματα του εντέρου που χρησιμοποιούνται συρράφονται σε ένα πιο σφαιρικό σχήμα που αυξάνει την χωρητικότητα και μειώνει 52

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ Κοίλο μυώδες όργανο που υποδέχεται, αποθηκεύει και αποβάλλει τα ούρα Μέρη της κύστης Κορυφή Σώμα Πυθμένας Ανατομικά

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος καρκίνος ουροδόχου κύστεως θηλώματα:

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος καρκίνος ουροδόχου κύστεως θηλώματα: 15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος καρκίνος ουροδόχου κύστεως θηλώματα: Ο καρκίνος της κύστης αποτελεί τον δεύτερο συχνότερο ουρολογικό καρκίνο. ευθύνονται για το 3% των

Διαβάστε περισσότερα

Η παγκόσμια οργάνωση υγείας συνιστά την κατάταξη σε 4 βασικούς ιστολογικούς τύπους: καρκίνωμα μεταβατικού επιθηλίου, καρκίνωμα πλακώδους

Η παγκόσμια οργάνωση υγείας συνιστά την κατάταξη σε 4 βασικούς ιστολογικούς τύπους: καρκίνωμα μεταβατικού επιθηλίου, καρκίνωμα πλακώδους ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ. Είναι ο τέταρτος πιο συχνός καρκίνος της στον Δυτικό κόσμο. Η μέση ηλικία κατά την διάγνωση είναι τα 60 με 65 έτη.είναι πιο συχνός στους

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΜΠΑΡΚΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΝ Α Π Λ Η Ρ Ω Τ Ρ Ι Α Π Ρ Ο Ϊ Σ ΤΑΜ Ε Ν Η ΟΥ Ρ ΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ- Ο Γ ΚΟΛΟ Γ Ι ΚΟΥ Τ Μ Η Μ ΑΤΟ Σ ΑΝ Θ «Θ Ε ΑΓ Ε Ν Ε Ι Ο» ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ Βασική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (Mερική ενημέρωση κειμένου Δεκέμβριος 2010) M.Babjuk, W. Oosterlinck, R. Sylvester, E. Kaasinen, A. Böhle, J. Palou, M. Rouprê Eur Urol

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ Κυριακή Σταματέλου Ειδικός Νεφρολόγος, MBA Τι είναι η νεφρολιθίαση; Η νεφρολιθίαση λέγεται κοινά «πέτρες στα νεφρά» και είναι γνωστή στην ανθρωπότητα από τα αρχαία χρόνια.

Διαβάστε περισσότερα

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι:

Πως ένα νεφρό αποφράσσεται Συχνές αιτίες απόφραξης των νεφρών και των ουρητήρων είναι: ΟΥΡΗΤΗΡΙΚΑ STENTS ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στους ασθενείς που έχουν ή πιθανόν να έχουν απόφραξη του νεφρού, τοποθετείται ένας εσωτερικός σωλήνας παροχέτευσης, ο οποίος ονομάζεται stent, στον ουρητήρα που είναι το σωληνάκι

Διαβάστε περισσότερα

Είδη όγκων της κύστης

Είδη όγκων της κύστης Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ Ενότητα: Όγκοι ουροδόχου κύστης & Νοσηλευτική Διεργασία ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ & νοσηλευτική διαργασία Είδη όγκων της κύστης Θηλώματα Κακοήθεις όγκοι Πιθανή συμπτωματολογία

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ

ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ ΛΙΘΙΑΣΗ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΩΝ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΚΥΣΤΕΩΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ Τι είναι η "λιθίαση του ουροποιητικού" Λιθίαση ουροποιητικού είναι η δημιουργία λίθου ή λίθων μέσα στην αποχετευτική μοίρα του

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις

Εργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις 1 Πόσα λίτρα πρόουρο σχηματίζονται ημερησίως; α) 15-18 L β) 1,5-1,7 L γ) 170-180 L δ) 1700-1800 L ε) 100-120 L 2. Ποιο τμήμα του νεφρού ανήκει στον μυελό του νεφρού; α) Τα νεφρικά σωμάτια β) Η κάψα του

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας

ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ. Λειτουργία των νεφρών. Συμπτώματα της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι η προοδευτική, μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας, η οποία προκαλείται από βλάβη του νεφρού ποικίλης αιτιολογίας. Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ ΕΚ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ M. Rouprêt, R. Zigeuner, J. Palou, A. öhle, E. Kaasinen, M. abjuk, R. Sylvester, W. Oosterlinck Eur Urol 2011 Apr;59(4):584-94

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων.

15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. 15λεπτη Προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος νευροουρολογίας, γυναικολογικής ουρολογίας και ακράτειας ούρων. Η ουροδόχος κύστη δεν είναι απλά μία κοιλότητα η οποία γεμίζει απλά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης

ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ. Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Ιωάννης Βακαλόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Λέκτορας Αριστοτελείου Παν/µιου Θεσσαλονίκης Καρκίνος Προστάτη Ο συχνότερος καρκίνος στον άνδρα Ηλικία > 65, αλλά εµφανίζεται και σε νεώτερους

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙI ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιµος Π. Βανδώρος ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ: ΝΕΦΡΟΙ ΟΥΡΗΤΗΡΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για τον ουροθηλιακό καρκίνο ανώτερης αποχετευτικής μοίρας ουροποιητικού M. Rouprêt, M. Babjuk, M. Burger, E. ompérat, N.. owan P. Gontero, A.H. Mostafid, J. Palou, B.W.G.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης. 2. Νοσήματα της ουρήθρας. 3.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ. 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης. 2. Νοσήματα της ουρήθρας. 3. ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Γυναίκα 42 ετών προσέρχεται στα εξωτερικά ιατρεία παραπονούμενη για δυσουρία ΣΥΝΗΘΗ ΑΙΤΙΑ ΔΥΣΟΥΡΙΑΣ 1. Νοσήματα της ουροδόχου κύστης 1.1. Κυστίτιδα 1.2. Σκλήρυνση του αυχένα της κύστης

Διαβάστε περισσότερα

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού.

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. 15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα της λιθίασης του ουροποιητικού. Τι είναι η λιθίαση του ουροποιητικού ; Λιθίαση του ουροποιητικού Είναι η ύπαρξη των λίθων σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού.

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ: Αποτελείται από όργανα που παράγουν και αποβάλουν τα ουρά => απομακρύνονται άχρηστες και επιβλαβές ουσίες + ρυθμίζεται η ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

Ρ. Κωτακίδου Αναπλ. Διευθύντρια Γ.Ν.Θ. «Γ.Γεννηματάς»

Ρ. Κωτακίδου Αναπλ. Διευθύντρια Γ.Ν.Θ. «Γ.Γεννηματάς» Ρ. Κωτακίδου Αναπλ. Διευθύντρια Γ.Ν.Θ. «Γ.Γεννηματάς» Θεσσαλονίκη 8 Ιανουαρίου 2007 Προδιηθητικές επίπεδο ενδοεπιθηλιακό καρκίνωμα δυσπλασία Ο όρος «ουροθηλιακή ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία» (urothelial intraepithelial

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοίμωξη είναι η. Αίτια των ουρολοιμώξεων. ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ

Ουρολοίμωξη είναι η. Αίτια των ουρολοιμώξεων. ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ 1 ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΙΣ Κυριακή Σταματέλου, Νεφρολόγος MBA Διευθύντρια Μονάδας Τεχνητού Νεφρού, Κλινική «Γαληνός», Αθήνα. Ουρολοίμωξη είναι η λοίμωξη σε οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού μας συστήματος. Το

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Ποιοί παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη ;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Ποιοί παράγοντες κινδύνου σχετίζονται με τον καρκίνο του προστάτη ; ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Είναι συχνός ο καρκίνος του προστάτη; Πρόκειται για το συχνότερο καρκίνο και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες. Η συχνότητά του αυξάνει με την αύξηση της ηλικίας και το

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα

Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα Καρκίνος του Νεφρού Καρκίνος της νεφρικής πυέλου ή του ουρητήρα Λιθίαση ουροποιητικού συστήματος Στένωση Πυελοουρητηρικής Συμβολής Τα Επινεφρίδια Nεφρικές κύστες Καρκίνος του Νεφρού Το Νεφρικό Καρκίνωμα

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος του προστάτη. Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη. Oξεία προστατίτιδα. Xρόνια προστατίτιδα. Καρκίνος Ουροδόχου Κύστεως. Καρκίνος του προστάτη

Καρκίνος του προστάτη. Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη. Oξεία προστατίτιδα. Xρόνια προστατίτιδα. Καρκίνος Ουροδόχου Κύστεως. Καρκίνος του προστάτη Καρκίνος του προστάτη Καλοήθης υπερπλασία του προστάτη Oξεία προστατίτιδα Xρόνια προστατίτιδα Καρκίνος Ουροδόχου Κύστεως Καρκίνος του προστάτη Ο προστάτης αποτελεί τμήμα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή για το μάθημα των ουρολοιμώξεων. Τι είναι ουρολοίμωξη; Σαν ουρολοίμωξη χαρακτηρίζουμε την βακτηριδιακή λοίμωξη κυρίως οποιοδήποτε σημείου του ουροποιητικού συστήματος.

Διαβάστε περισσότερα

Τι ονομάζουμε προστάτη και πoιός ο ρόλος του.

Τι ονομάζουμε προστάτη και πoιός ο ρόλος του. : Τι ονομάζουμε προστάτη και πoιός ο ρόλος του. Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας των αρσενικών θηλαστικών, περιλαμβανομένων και των ανδρών, που βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη και περιβάλλει

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (Ενημέρωση Μάρτιος 2011) A. Stenzl (πρόεδρος), J.A. Witjes, N.. owan, Μ. De Santis, M. Kuczyk, T. Lebret, A.S. Merseburger, M.J. Ribal, A. Sherif Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός

Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Γράφει: Χρίστος Κουνούδης, Χειρουργός Το δέρμα είναι το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και αποτελείται από τρεις στιβάδες: επιδερμίδα, χόριο και το υποδόριο λίπος. Τα εξαρτήματα του δέρματος είναι οι τρίχες,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας 9. Διαγνωστική προσέγγιση συνδρόμου πολλακιουρίας, δυσουρίας και στραγγουρίας στο σκύλο

Διαβάστε περισσότερα

ETHΣΙΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ

ETHΣΙΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ETHΣΙΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Ο Προστατικός αδένας είναι όργανο πο ευρίσκεται μόνο στον άνδρα και δεν υπάρχει κάτι ανάλογο στην γυναίκα. Έχει περίπου το μέγεθος ενός καρυδιού και ευρίσκεται ακριβώς κάτω

Διαβάστε περισσότερα

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ

18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ 18. ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ Ο καρκίνος του ενδομητρίου είναι η συχνότερη μορφή γυναικολογικού καρκίνου στις ΗΠΑ ( 6% όλων των νεοδιαγνωσθέντων καρκίνων στις γυναίκες). Η πρόγνωση είναι σχετικά καλή καθώς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Σοφία Τούσα, Ειδικευόµενη Γενικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας, MSc, υποψήφια διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο Η χρήση του PET CT στην Ογκολογία και όχι μόνο Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/2017 11ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο 1 Τι είναι το PET SCAN; Η Pet scan (pozitron emission

Διαβάστε περισσότερα

Νεφρός. Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. . Ουρητήρας Κύστη. Σπερματοδόχος Κύστη. Ουρήθρα. Προστάτης Όρχις

Νεφρός. Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. . Ουρητήρας Κύστη. Σπερματοδόχος Κύστη. Ουρήθρα. Προστάτης Όρχις Κακοήθεις Παθήσεις Προστάτου Νεφρός Ουρογεννητικό Σύστημα στον Άνδρα. Ουρητήρας Κύστη Σπερματοδόχος Κύστη Προστάτης Όρχις Ουρήθρα ρ Ουροδόχος κύστις-ουρήθρα Προστάτης.. Ουροδόχος κύστις Σπερματοδόχος κύστις

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Νοσοκοµείο

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις :

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Οι όρχεις αποτελούν κομμάτι του αναπαραγωγικού συστήματος (παραγωγή σπερματοζωάριων) του άνδρα αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ- ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Θνησιμότητα: Το αδενοκαρκίνωμα του προστάτη αποτελεί την πιο συνήθη κακοήθη νεοπλασία στους άνδρες, δεν αποτελεί και την κύριααιτίαθανάτου,

Διαβάστε περισσότερα

Απελευθερώνει ορμόνες, που αυξάνουν την πίεση του αίματος στους νεφρούς και επηρεάζουν την παραγωγή ερυθροκυττάρων

Απελευθερώνει ορμόνες, που αυξάνουν την πίεση του αίματος στους νεφρούς και επηρεάζουν την παραγωγή ερυθροκυττάρων ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ουροποιητικό σύστημα (εικ.6.2), αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Στους νεφρούς μικρά μόρια απομακρύνονται από το αίμα. Πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο.

Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα που τις περισσότερες φορές δηλώνουν κάποια σοβαρή νόσο. Τα συμπτώματα αυτά δεν πρέπει ποτέ να τα αγνοούμε γιατί η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να σώσει

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ

Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Βασίλειος Ι. Τζελέπης Χειρουργός -- Ουρολόγος Δντης Ουρολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Τα συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό (LUTS) είναι η πιο συχνή κατάσταση στους ενήλικους άνδρες. Αύξηση LUTS με την

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΕΝ ΟΜΗΤΡΙΟΥ Κ. ΣΥΚΙΩΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Γ ΜΑΙΕΥΤΙΚΗΣ-ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ του καρκίνου του

Διαβάστε περισσότερα

11/6/2015. Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. Ενότητα: Πυελογραφία, Κυστεοουρηθρογραφία, Κυστεοσκόπηση, Stents & Νοσηλευτική Φροντίδα

11/6/2015. Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ. Ενότητα: Πυελογραφία, Κυστεοουρηθρογραφία, Κυστεοσκόπηση, Stents & Νοσηλευτική Φροντίδα Μάθημα: Xειρουργική Νοσηλευτική ΙΙ Ενότητα: Πυελογραφία, Κυστεοουρηθρογραφία, Κυστεοσκόπηση, Stents & Νοσηλευτική Φροντίδα ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕ ΕΓΧΥΣΗ IV ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΚΟΥ φαρμάκου. Μετά τη χορήγηση του φαρμάκου και

Διαβάστε περισσότερα

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους.

Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Πολύποδες χοληδόχου κύστης: Τι είναι και ποιά η αντιμετώπιση τους. Οι πολύποδες της χοληδόχου κύστης είναι ένα σύνηθες εύρημα στις διαγνωστικές εξετάσεις στην πλειονότητα των ασθενών. Οι πολύποδες στην

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος του Λάρυγγα

Καρκίνος του Λάρυγγα Καρκίνος του Λάρυγγα Ο λάρυγγας βρίσκεται ανατομικά σε συνέχεια με τη ρινική / στοματική κοιλότητα και αποτελεί την είσοδο της αεραγωγού. Η τραχεία και οι πνευμόνες βρίσκονται προς τα κάτω ενώ προς τα

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για το Μη-μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης

Κατευθυντήριες οδηγίες της EAU για το Μη-μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης Κατευθυντήριες οδηγίες της EU για το Μη-μυοδιηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης (Non-Muscle Invasive ladder ancer, NMI) M. abjuk (hair), M. urger (Vice-hair), E. ompérat P. Gontero,.H. Mostafid, J. Palou,.W.G.

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του :

Μεταμόσχευση Νεφρού. Το όργανο και η λειτουργία του : Μεταμόσχευση Νεφρού Το όργανο και η λειτουργία του : Το ουροποιητικό σύστημα του ανθρώπου αποτελείται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Σκοπός του συστήματος αυτού είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζωή Σ. Πολυζοπούλου Αναπλ.καθηγήτρια, DipECVCP Διαγνωστικό Εργαστήριο Κτηνιατρική Σχολή Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΗΣΗΣ Πρόκειται για μία χειρουργική επέμβαση μικρής βαρύτητας, όταν είναι απλά διαγνωστική, η οποία επιτρέπει την άμεση εξέταση και τον πλήρη έλεγχο των εσωτερικών γεννητικών οργάνων της

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Γεωργιάδης Παύλος, MD, PhD, Χειρούργος Ουρολόγος - Ανδρολόγος

Γράφει: Γεωργιάδης Παύλος, MD, PhD, Χειρούργος Ουρολόγος - Ανδρολόγος Γράφει: Γεωργιάδης Παύλος, MD, PhD, Χειρούργος Ουρολόγος - Ανδρολόγος Τι είναι ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης Είναι το είδος του καρκίνου πού αναπτύσσεται στα κύτταρα του βλεννογόνου της ουροδόχου κύστης.

Διαβάστε περισσότερα

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17

Τα οφέλη της λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής στην πράξη - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Δευτέρα, 27 Δεκέμβριος :17 Απαντά ο κ. Θεμιστοκλής Ευκαρπίδης, Γενικός Χειρουργός Ίσως λίγοι από εμάς να είμαστε ενημερωμένοι για τη σπουδαία εργασία που εκτελεί στο σώμα μας, ένα από τα όργανα του, η χοληδόχος κύστη. Εκεί μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας

ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ. Αίτια της ακράτειας ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ Η ICS (International Continence Society) έχει ορίσει την ακράτεια των ούρων ως μια κατάσταση ακούσιας απώλειας των ούρων, η οποία αποτελεί κοινωνικό και υγιεινoμικό πρόβλημα που μπορεί να

Διαβάστε περισσότερα

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:

4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό

Διαβάστε περισσότερα

ΌΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ

ΌΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΌΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΕΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ Kidney Health Australia σελίδα 1/6 ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ; Μέσα σε κάθε νεφρό υπάρχουν περίπου ένα εκατομμύριο μικροσκοπικές μονάδες που ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur;

Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur; EΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ Τ 1 G 3. Επαρκής TUR ή re-tur; Εισηγητής: Γ.Κ. ΜΟΥΣΤΑΚΑΣ Α.Ν.Θ. Θεαγένειο Θεσσαλονίκης Οργάνωση: Τμήμα Ουρογεννητικής Ογκολογίας της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΙΜΟΡΡΟΙΔΕΣ

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΙΜΟΡΡΟΙΔΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΙΜΟΡΡΟΙΔΕΣ Τι είναι οι Αιμορροΐδες; Η αιμορροϊδοπάθεια επηρεάζει πάνω από το 50% του πληθυσμού παγκοσμίως, ωστόσο, το ποσοστό εκτιμάται ότι είναι στην πραγματικότητα ακόμη μεγαλύτερο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΦΡΟΥ. Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

ΝΕΦΡΟΥ. Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου; ΟΓΚΟΙ ΟΥΡΟΠΟΙΟΓΕΝΝΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΝΕΦΡΟΥ - ΠΛΚ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ - ΟΥΡΗΤΗΡΑ - ΟΠΙΣΘΟΠΕΡΙΤΟΝΑΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ - ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ - ΠΡΟΣΤΑΤΗ - ΠΕΟΥΣ - ΟΥΡΗΘΡΑΣ - ΟΡΧΕΩΝ - ΕΠΙΔΙΔΥΜΙΔΑΣ (ΣΠΑΝΙΟΣ) ΝΕΦΡΟΥ Ο καρκίνος

Διαβάστε περισσότερα

φυσιολογικό δέρμα - 1

φυσιολογικό δέρμα - 1 φυσιολογικό δέρμα -1 Επιδερμίδα (επιθήλιο, εξωδερμική προέλευση) Α Α Α Μ θηλώδες χόριο (επιπολής) ακανθωτή στιβάδα βασική στιβάδα χόριο Μ = Μελανοκύτταρο (νευροεξωδερμική προέλευση, νευρική ακρολοφία)

Διαβάστε περισσότερα

Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες

Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες Ουρολοιμώξεις στις γυναίκες Οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στις γυναίκες, καθώς η γυναικεία ουρήθρα είναι μικρή σε μήκος και ο κόλπος αποικίζεται από βακτήρια. Οι ουρολοιμώξεις στις γυναίκες εκτός από

Διαβάστε περισσότερα

Διερεύνηση ασθενούς με αιματουρία. Παπαχρήστου Ευάγγελος Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Πατρών

Διερεύνηση ασθενούς με αιματουρία. Παπαχρήστου Ευάγγελος Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Διερεύνηση ασθενούς με αιματουρία Παπαχρήστου Ευάγγελος Λέκτορας Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Πατρών ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΙΜΑΤΟΥΡΙΑΣ Μικροσκοπική: Η παρουσία 3 ερυθρών/οπ κατά τη μικροσκοπική εξέταση των ούρων Μακροσκοπική:

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση νεφρού Για αρχή θα αναφέρουμε την λειτουργία των νεφρών και τις επιπτώσεις στο λειτουργικό σύστημα του ανθρώπου.

Μεταμόσχευση νεφρού Για αρχή θα αναφέρουμε την λειτουργία των νεφρών και τις επιπτώσεις στο λειτουργικό σύστημα του ανθρώπου. Μεταμόσχευση νεφρού Για αρχή θα αναφέρουμε την λειτουργία των νεφρών και τις επιπτώσεις στο λειτουργικό σύστημα του ανθρώπου. Τα νεφρά είναι τα όργανα του ανθρώπινου σώματος που φιλτράρουν το αίμα και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΚΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΟΡΔΕΛΑΣ, ΠΑΘΟΛΟΓΟΝΑΤΟΜΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ταξινόμηση κυστικής νόσου του νεφρού 1. Απλή νεφρική κύστη

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Απόστολος Καραβίδας Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθήνας Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ

ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ ΚΑΛΟΗΘΗΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΑΔΕΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ Ο προστάτης είναι ένα όργανο αποτελούμενο από αδένα που περιβάλλει την αρχική μοίρα της ουρήθρας. Βρίσκεται κάτω από την ουροδόχο κύστη, πάνω στο πυελικό έδαφος,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ Βασικές γνώσεις I SBN 960-372-069-0 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΑΡΙΣ Α. ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ Μ Ε Ρ Ο Σ Ι ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ Κεφάλαιο 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ... 3 Το καρκινικό κύτταρο... 3 Κυτταρικός

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ

ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΜΑΘΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΚΡΑΤΕΙΑ Κείμενο: Κέντρο ακράτειας Västra Götaland Φωτογραφίες: Kajsa Lundberg Σχεδιασμός: Svensk Information Σας είναι δύσκολο να ελέγξετε την ουροδόχο

Διαβάστε περισσότερα

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu

www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Εμβολισμός Ινομυωμάτων Μήτρας Ενημέρωση Ασθενών Επεμβατική Ακτινολογία: Η εναλλακτική σου στη χειρουργική www.cirse.org www.uterinefibroids.eu Cardiovascular and Interventional Radiological Society of

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Λίστα Συγγραφέων

Πρόλογος. Λίστα Συγγραφέων Περιεχόμενα Πρόλογος Λίστα Συγγραφέων ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ- ΒΑΘΜΟΙ ΣΥΣΤΑΣΗΣ. ΣΕΛ.1 ΣΕΛ.2 ΣΕΛ.3 Α. Μεθοδολογία ΣΕΛ.3 Β. Επίπεδο Τεκμηρίωσης ΣΕΛ.3 (Level of Evidence LoE) Γ. Βαθμός σύστασης ΣΕΛ.4

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ Κάθε χρόνο περίπου 200.000 νέοι ασθενείς διαγιγνώσκονται με Ανεύρυσμα Κοιλιακής Αορτής. Είναι γνωστό επίσης, ότι η ρήξη του Ανευρύσματος Κοιλιακής Αορτής οδηγεί σε ποσοστό τουλάχιστον

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών Ο καρκίνος του ενδομητρίου αναπτύσσεται στο ενδομήτριο, που

Διαβάστε περισσότερα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αιδοίου Σπάνιο, 1,5 ανά 100 000 γυναίκες στις ΗΠΑ Τρειςομάδεςγυναικών:

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο

Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία. Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Χρόνια βρογχίτιδα στην τρίτη ηλικία Χρυσόστομος Αρβανιτάκης 7ο εξάμηνο Τι είναι η χρόνια βρογχίτιδα? Βρογχίτιδα είναι μια φλεγμονή των βρογχικών σωλήνων, που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες. Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες ή αφροδίσια νοσήματα ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ

- ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ ΑΚΡΑΤΕΙΑ ΟΥΡΩΝ - ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ - ΚΑΘΕ ΑΝΔΡΑΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΙ Τι είναι η ακράτεια ούρων; Η ακράτεια ούρων είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει καταστάσεις στις

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις.

Εντοπίζεται συνήθως τυχαία διότι δεν εκδηλώνεται με πόνο. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες πολύ σπάνιες προχωρημένες περιπτώσεις. 8SELIDO ENTIPO AGALIAZO.indd 1 Εισαγωγή Το έντυπο που κρατάτε στα χέρια σας έχει γραφτεί για να ρίξει φως στα σημαντικά σημεία για τον καρκίνου του θυρεοειδούς ο οποίος αποτελεί έναν από τους πιο σπάνιους

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους: Τι είναι ο HPV; Ο HPV (Human Pappiloma Virus) είναι ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικώς μεταδιδόμενες μολύνσεις στον άνθρωπο. Ο HPV είναι ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Τι είναι η μαστολογία? Μαστολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής πού ασχολείται με τον μαστικό αδένα (μαστός) και τις παθήσεις αυτού. Τι είναι ο μαστός? Ο Μαστός αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΟΥΡΩΝ Ζ. Πολυζοπούλου Καθηγήτρια Διαγνωστικό Εργαστήριο Τμήμα Κτηνιατρικής Σχολή Επιστημών Υγείας Α.Π.Θ. ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΥΡΗΣΗΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ (ΚΝΣ-ΑΝΣ)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Αθήνα 8 Μαρτίου 2011 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ένας στους δυο θανάτους, ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο, οφείλεται σε καρδιαγγειακό επεισόδιο και όχι στη νόσο αυτή καθ αυτή!!! Αυτό ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΟΡΘΟΥ ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ» ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΟΡΘΟΥ ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ» ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΟΡΘΟΥ ΤΑ «ΜΥΣΤΙΚΑ» ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Εισαγωγή Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί την τρίτη αιτία διεθνώς, θανάτων από κακοήθη νόσο. Ο λόγος είναι ότι οι πολύποδες

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΟΙΚΟΓΕΝΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο Οικογενής Μεσογειακός Πυρετός (ΟΜΠ) είναι ένα γενετικά

Διαβάστε περισσότερα

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί

Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί Οπισθοπεριτοναϊκή θέση Θ12 - Ο4 Δεξιός νεφρός χαμηλότερα από τον αριστερό ΔΕ νεφρός πίσω και κάτω από το ήπαρ/χοληδόχο κύστη ΑΡ νεφρός κάτω και επί τα έσω του σπλήνα Τα επινεφρίδια είναι άνω, πρόσθια και

Διαβάστε περισσότερα

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

Α ΤΑΞΗ Τ.Ε.Ε. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΤΑΞΗ Τ... ΜΑΘΗΜΑ: ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΦΥΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΟΓΑΜΜΑ ΠΟΥΔΝ ΚΦΑΛΑΙΟ 1: ΚΥΤΤΑΟ ΚΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΥΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 4: ΚΥΚΛΟΦΟΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 5: ΑΙΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ 6: ΠΠΤΙΚΟ ΥΤΗΜΑ ΚΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι συχνοί και αποτελούν το συχνότερο ενδοκρινολογικό πρόβλημα σε πολλές χώρες. Οι πιθανότητες ότι κάποιος θα ανακαλύψει έναν τουλάχιστον όζο θυρεοειδούς είναι 1 στις 10 ενώ σε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... xiii ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ... 1 1.1. BΙΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ... 2 1.1.1. Φυσιολογικά κύτταρα... 2 1.1.2. Εμβρυονικά κύτταρα... 3 1.2. ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗ...

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό σύστημα και υγεία

Κυκλοφορικό σύστημα και υγεία ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ ΑΙΜΟΦΟΡΑ ΑΓΓΕΙΑ ΑΙΜΑ ΑΡΤΗΡΙΕΣ ΠΛΑΣΜΑ ΚΥΤΤΑΡΑ ΦΛΕΒΕΣ ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ ΤΡΙΧΟΕΙΔΗ ΛΕΥΚΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ Κυκλοφορικό σύστημα και υγεία Το κυκλοφορικό σύστημα τροφοδοτεί

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΒΟΥΛΑΣ

ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Γ.Ν. ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΒΟΥΛΑΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΟΣ ΡΙΖΙΚΗΣ ΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗΣ ΔΙΟΥΡΗΘΡΙΚΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ ΟΥΡΟΘΗΛΙΑΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ (TUR( TUR-BΤ) ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β

Διαβάστε περισσότερα

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά).

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά). Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Ο καρκίνος που αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα (βλ. Καρκίνοι του δέρματος ), λέγεται μελάνωμα (άλλες ονομασίες: δερματικό μελάνωμα, κακόηθες

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ

ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Α Μέρος Παθογένεια Συμπτώματα - Διάγνωση Λ.Β. Αθανασίου ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Καλοήθης υπερπλασία Οξεία και χρόνια προστατίτιδα Αποστήματα του προστάτη Μεταπλασία

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Πυελική μάζα Επιδημιολογία Η πυελική μάζα είναι ένα σχετικά συχνό κλινικό εύρημα. Σε αρκετές περιπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ

ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΩΣΜΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΦΡΟΙ ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΥΣΙΕΣ ΣΤΑ ΥΓΡΑ Μεταφορά τροφών και αποβολή μη χρήσιμων ουσιών: Διάχυση (π.χ. το CO 2 που παράγεται κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων, διαχέεται από τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών.

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών. Όλες μαζί οι μορφές καρκίνου αποτελούν, παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία θανάτου μετά από τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Τα κρούσματα συνεχώς αυξάνονται και σε πολλές αναπτυγμένες χώρες αποτελεί την πρώτη αιτία

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας

Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Γράφει: Dr. Μιχάλης Λαζανάκης M.R.C.O.G, C.C.S.T, Γυναικολόγος - Χειρουργός - Μαιευτήρας Τί είναι η λαπαροσκόπηση; Λαπαροσκόπηση είναι μια χειρουργική μέθοδος η οποία μέσω μιάς μικρής «τρύπας» στην κοιλιά

Διαβάστε περισσότερα