Αναθέτουσα Αρχή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ. Προϋπολογισμός: ,53 (χωρίς ΦΠΑ) Διαδικασία Ανάθεσης: Ανοικτός Διεθνής

Transcript

1 ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ Διακήρυξη Διαγωνισμού ΨΣ19/1/12 για το έργο: ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΡΑΞΗΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ, ΔΗΜΟΣΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Διαγωνισμός σε 7 τμήματα Αναθέτουσα Αρχή: ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ Προϋπολογισμός: ,53 (χωρίς ΦΠΑ) Διάρκεια: 22 μήνες Διαδικασία Ανάθεσης: Ανοικτός Διεθνής με κριτήριο την οικονομικά συμφερότερη προσφορά Ημερομηνία διενέργειας διαγωνισμού: 24/09/12 Κωδικός ΟΠΣ:

2 Πίνακας Περιεχομένων Πίνακας Περιεχομένων... 2 ΜΕΡΟΣ Α: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΡΓΟΥ... 7 Συντομογραφίες... 7 Α1. Περιβάλλον του Έργου... 8 Α1.1 Εμπλεκόμενοι στην υλοποίηση του αντικειμένου του Έργου... 8 Α1.1.1 Συνοπτική παρουσίαση Φορέα Υλοποίησης και Λειτουργίας...8 Α1.1.2 Όργανα και Επιτροπές (Διακυβέρνηση του Έργου)...8 Α1.2 Υφιστάμενη κατάσταση (σε σχέση με τις απαιτήσεις του Έργου) Α1.2.1 Συνοπτική περιγραφή των υπηρεσιών και της λειτουργίας του Φορέα Λειτουργίας 10 Α1.2.2 Οργανωτική Δομή και Στελέχωση της μονάδας του Φορέα που είναι αρμόδια για την υλοποίηση και τη λειτουργία της Πράξης...10 Α1.2.3 Ανάλυση υποδομών Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών...11 Α2. Αντικείμενο, στόχοι και κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας του Έργου Α2.1 Αντικείμενο του Έργου Α2.2 Σκοπιμότητα και αναμενόμενα οφέλη Α2.3 Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας του Έργου Α3. Λειτουργικές και Τεχνικές προδιαγραφές Τμημάτων Έργου Α3.1 Τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση, μεταγραφή και σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη της συλλογής χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη (Τμήμα Α) Α3.1.1 Τεκμηρίωση χειρογράφων...18 Α3.1.2 Ψηφιοποίηση και ψηφιακή επεξεργασία χειρογράφων...20 Α3.1.3 Μεταγραφή χειρογράφων & δημιουργία ευρετηρίων...27 Α3.1.4 Μετάφραση και επιμέλεια τεκμηρίωσης χειρογράφων...27 Α3.1.5 Δημιουργία ηχητικού κειμένου...27 Α3.1.6 Παρουσίαση στο διαδίκτυο των καταλόγων των ελληνικών χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη...28 Α3.1.7 Προδιαγραφές ηχητικών κειμένων...29 Α3.1.8 Σχεδιασμός παρουσίασης ψηφιακού περιεχομένου μέσω flipping book...30 Α3.1.9 Σχεδιασμός υπηρεσίας που θα παρέχει στους χρήστες τη δυνατότητα συμμετοχής με προσθήκη βιβλιογραφίας για τα συγκεκριμένα χειρόγραφα...30 Α Παρουσίαση στο διαδικτυακό τόπο του Μουσείου...31 Α Μεθοδολογία υλοποίησης...32 Α3.2 Σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη συλλογών του Μουσείου Μπενάκη Ι: Εργαστήρι Γιάννη Παππά, Κινέζικη Συλλογή, Ελληνικά Κοσμήματα, Εκπαιδευτικά Προγράμματα (Τμήμα Β) Α3.2.1 Εργαστήρι Γιάννη Παππά...35 Σελίδα 2 από 184

3 Α3.2.2 Κινέζικη Συλλογή...46 Α3.2.3 Ελληνικά Κοσμήματα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη...48 Α3.2.4 Εκπαιδευτικά προγράμματα...50 Α3.3 Σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη συλλογών του Μουσείου Μπενάκη ΙΙ: Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα, Συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας, Ελληνική Ιστορία (Τμήμα Γ) Α3.3.1 Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα (Γ.1)...54 Α3.3.2 Συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας (Γ.2)...62 Α3.3.3 Ελληνική Ιστορία (Γ.3)...92 Α3.4 Σχεδιασμός και παραγωγή περιεχομένου εικονικής περιήγησης στους εκθεσιακούς χώρους των κτηρίων του Μουσείου Μπενάκη μετάφραση και γλωσσική επιμέλεια περιεχομένου προβολή και δημοσιότητα Πράξης «ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ» (Τμήμα Δ) Α3.4.1 Σχεδιασμός και παραγωγή περιεχομένου εικονικής περιήγησης Α3.4.2 Μετάφραση και γλωσσική επιμέλεια περιεχομένου Α3.4.3 Προβολή και δημοσιότητα Πράξης Α3.5 Υπηρεσίες καλλιτεχνικής φωτογράφησης και ψηφιοποίησης αντικειμένων (Τμήμα Ε) Α3.5.1 Εργασίες ψηφιοποίησης τεκμηρίων Α3.5.2 Εργασίες ψηφιοποίησης εντύπων Α3.5.3 Εργασίες φωτογράφησης Α3.5.4 Μεθοδολογία Υλοποίησης Τόπος & περιβάλλον εργασίας Α3.6 Ενίσχυση υπηρεσιών υπάρχοντος συστήματος διαχείρισης και τεκμηρίωσης συλλογών και αρχείων (Τμήμα ΣΤ) Α3.6.1 Παρουσίαση χειρογράφων Α3.6.2 Εμπλουτισμένη παρουσίαση συλλογών Α3.6.3 Ένταξη Google Maps στην online παρουσίαση των συλλογών Α3.6.4 Ευέλικτη εξαγωγή δεδομένων Α3.6.5 Εργαλείο προσωπικών συλλογών Α3.6.6 Μεθοδολογία Υλοποίησης Έργου Τόπος & περιβάλλον εργασίας Α3.7 Σχεδιασμός αναβάθμισης γενικών λειτουργιών διαδικτυακού τόπου Μουσείου Μπενάκη (Τμήμα Ζ) Α3.7.1 Σχεδιασμός εργαλείου που θα δίνει τη δυνατότητα ένταξης των Google Maps στις ιστοσελίδες των συλλογών του Μουσείου Α3.7.2 Σχεδιασμός εργαλείου προσωπικών συλλογών Α3.7.3 Διάθεση online Επιστημονικών Καταλόγων του Μουσείου Μπενάκη Α3.7.4 Προσωποποιημένη παροχή υπηρεσιών Α3.7.5 Αναβάθμιση της ενότητας των προσωρινών εκθέσεων Α3.7.6 Σχεδιασμός υπηρεσίας mobile site Α3.7.7 Αναζητείστε Μάθετε Αλληλεπιδράστε Α3.7.8 Σχεδιασμός εργαλείου διαχείρισης κινδύνου Α3.7.9 ΑμεΑ Α3.8 Γενικά χαρακτηριστικά και τεχνολογίες που αφορούν όλες τις εφαρμογές που θα σχεδιαστούν στο πλαίσιο των Τμημάτων του Έργου Α έως και Ζ Α3.8.1 Εισαγωγή Α3.8.2 Γενικά χαρακτηριστικά και τεχνολογίες εφαρμογών που θα σχεδιαστούν Α3.8.3 Βάση δεδομένων και μεταφερσιμότητα Α3.8.4 Ειδικές προδιαγραφές Α3.9 Διαλειτουργικότητα Σελίδα 3 από 184

4 Α3.10 Πολυκαναλική προσέγγιση Α3.11 Ανοιχτά δεδομένα Α3.12 Απαιτήσεις Ασφάλειας Α3.13 Απαιτήσεις Ευχρηστίας Συστήματος Α3.14 Απαιτήσεις Προσβασιμότητας Α3.15 Χρονοδιάγραμμα και Φάσεις Έργου Α3.16 Πίνακας Παραδοτέων Α3.17 Σημαντικά Ορόσημα υλοποίησης Έργου Τμηματικές πληρωμές των Αναδόχων Α4. Ελάχιστες προδιαγραφές Υπηρεσιών Α4.1 Υπηρεσίες Ευαισθητοποίησης Α4.2 Υπηρεσίες Εγγύησης «Καλής Λειτουργίας» Α5. Μεθοδολογία Διοίκησης και Υλοποίησης Έργου Α5.1 Μέθοδοι και Τεχνικές Υλοποίησης και Υποστήριξης Α5.2 Σχήμα Διοίκησης, σχεδιασμού και υλοποίησης του Έργου Α5.3 Σχέδιο και Σύστημα Διασφάλισης Ποιότητας Α5.4 Σχέδιο και Σύστημα Διαχείρισης Κινδύνων Σελίδα 4 από 184

5 Συνοπτικά στοιχεία Έργου Το δημοπρατούμενο αντικείμενο αφορά: στον αναλυτικό σχεδιασμό των επιμέρους Τμημάτων της Πράξης «ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ», που είναι απαραίτητος για την υλοποίησή της, στην παραγωγή του περιεχομένου που απαιτείται και στις ενέργειες δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της Πράξης. Ο διαγωνισμός γίνεται ανεξάρτητα για κάθε ένα από τα επιμέρους Τμήματα στα οποία χωρίζεται το αντικείμενο, οπότε ενδέχεται να οδηγήσει στη σύναψη σύμβασης με διαφορετικό Ανάδοχο για κάθε επιμέρους Τμήμα. Στόχος της διεξαγωγής της διαγωνιστικής διαδικασίας σε Τμήματα είναι η επιδίωξη να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, να προσελκυστούν ανάδοχοι εξειδικευμένοι στα επιμέρους αντικείμενα κάθε Τμήματος και να κινητοποιηθεί ένα ευρύ φάσμα δημιουργικών δυνάμεων, προκειμένου να επιτευχθεί ένα ελκυστικό και τεχνολογικά προηγμένο αποτέλεσμα, σύμφωνο με τις υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές που τηρούνται σε όλες τις δράσεις του Μουσείου Μπενάκη. Η ανάπτυξη λογισμικού και η προμήθεια εξοπλισμού θα αποτελέσουν αντικείμενο συμβάσεων που θα δημοπρατηθούν σε επόμενο στάδιο, αφότου, στο πλαίσιο της παρούσας σύμβασης, θα έχει ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός των Τμημάτων της Πράξης. Η διάκριση μεταξύ σχεδιασμού από τη μια πλευρά και υλοποίησης των εφαρμογών από την άλλη, γίνεται προκειμένου οι εφαρμογές να σχεδιαστούν με τις καταλληλότερες δυνατές προδιαγραφές, χωρίς τις δεσμεύσεις που μπορούν να προέλθουν από την επιλογή του κατασκευαστή, η οποία θα ακολουθήσει σε επόμενο στάδιο, επί τη βάσει των ήδη προσδιορισμένων προδιαγραφών. Με άλλα λόγια, ο ρόλος και τα καθήκοντα του μελετητή θα είναι διακριτά από εκείνα του κατασκευαστή. Προβλέπεται πάντως ότι η ανάπτυξη του λογισμικού θα ανατεθεί με ενιαία σύμβαση και δεν θα χωρίζεται σε Τμήματα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η συνολική λειτουργικότητα του αποτελέσματος. Η παρακολούθηση και η διαχείριση των πολλαπλών συμβάσεων που αναμένεται να προκύψουν από την παρούσα και τις επόμενες διαγωνιστικές διαδικασίες αποτελεί μια σημαντική πρόκληση, προς όφελος της ποιότητας και του καλλιτεχνικού χαρακτήρα της Πράξης. Το Μουσείο Μπενάκη είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση, χάρη στο εξειδικευμένο και έμπειρο δυναμικό του και στους συνεργάτες του, που έχουν σχεδιάσει αναλυτικά και θα παρακολουθήσουν στενά την υλοποίηση κάθε φάσης του έργου. Τα αναμενόμενα αποτελέσματα από την υλοποίηση των συμβάσεων που θα προκύψουν από τον παρόντα διαγωνισμό είναι: ο αναλυτικός σχεδιασμός των εφαρμογών που περιλαμβάνει η Πράξη, που θα πρέπει να είναι κατάλληλος για την άμεση δημοπράτηση και κατόπιν απρόσκοπτη ολοκλήρωση της υλοποίησης των εφαρμογών αυτών, Σελίδα 5 από 184

6 το ψηφιακό περιεχόμενο, με την κατάλληλη τεκμηρίωση, που θα παραδοθεί στον ανάδοχο της υλοποίησης των εφαρμογών, προκειμένου να ενσωματωθεί σε αυτές, σύμφωνα με τις αναλυτικές προδιαγραφές που δίδονται στη συνέχεια. Περιλαμβάνονται επίσης ενέργειες δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων της Πράξης. Το έργο θα θεωρηθεί επιτυχές αν οδηγήσει στο σχεδιασμό πρωτότυπων, δημιουργικών, λειτουργικών, ευφάνταστων, ελκυστικών, τεχνολογικά προηγμένων και άμεσα υλοποιήσιμων εφαρμογών, όπως επίσης και ψηφιακού περιεχομένου υψηλής ποιότητας, κατάλληλου για άμεση ενσωμάτωση στις εφαρμογές. Επισημαίνεται ότι οι μελέτες εφαρμογής που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της σύμβασης που θα προκύψει από τον παρόντα διαγωνισμό, δεν επιτρέπεται να τροποποιήσουν το φυσικό αντικείμενο της Πράξης «ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ», όπως αυτή έχει εγκριθεί με την απόφαση ένταξής της και αποτυπώνεται στην παρούσα Διακήρυξη. Σελίδα 6 από 184

7 ΜΕΡΟΣ Α: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΕΡΓΟΥ Συντομογραφίες o ΕΕ Ευρωπαϊκή Ένωση o ΕΣΠΑ Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς o ΕΠ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα o Ε ιοικητική Επιτροπή Μουσείου Μπενάκη o ΟΕ Ομάδα Έργου (της Αναθέτουσας Αρχής) o ΕΠΠ Επιτροπή Παραλαβής και Πιστοποίησης Ποιότητας των Παραδοτέων της Πράξης o ΨΣ Ψηφιακή Σύγκλιση o Α Ειδική Υπηρεσία Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση» ( ιαχειριστική Αρχή) o ISO International Organization for Standardization o WS Web Services Σελίδα 7 από 184

8 Α1. Περιβάλλον του Έργου Α1.1 Εμπλεκόμενοι στην υλοποίηση του αντικειμένου του Έργου Α1.1.1 Συνοπτική παρουσίαση Φορέα Υλοποίησης και Λειτουργίας Το Μουσείο Μπενάκη ιδρύθηκε το 1930 από τον Αντώνη Μπενάκη. Η σημερινή δομή του διέπεται από ένα αποκεντρωτικό πνεύμα, με σειρά αυτόνομων παραρτημάτων γύρω από τον κεντρικό του πυρήνα. Στο νεοκλασικό μέγαρο του Μουσείου (οδός Κουμπάρη 1, Κολωνάκι) αναπτύσσονται οι συλλογές που «διηγούνται» την ιστορία του ελληνισμού διαχρονικά. Σε διαφορετικά κτήρια βρίσκονται τα Φωτογραφικά (Πλατεία Φιλικής Εταιρείας, Κολωνάκι) και τα Ιστορικά Αρχεία (Κηφισιά). Τα Αρχεία της Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής στεγάζονται στο Νέο Κτήριο επί της οδού Πειραιώς. Ανεξάρτητο παράρτημα αποτελεί η Πινακοθήκη του Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα, που περιλαμβάνει και έκθεση αφιερωμένη στη γενιά του 30 (οδός Κριεζώτου, Σύνταγμα). Άλλο παράρτημα αποτελούν οι συλλογές της Ισλαμικής Τέχνης στον Κεραμεικό. Για τις συλλογές Κινεζικής, Ινδικής και Προκολομβιανής Τέχνης προβλέπεται ότι θα στεγαστούν στο κτήριο της οδού Πειραιώς, ενώ η Συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας θα εκτεθεί στο κτήριο της οικίας Κουλούρα (Π. Φάληρο). Την ιδιαιτερότητα του Μουσείου, εκτός από το πολύτιμο υλικό του, συνθέτει και η δραστηριότητα επιμέρους τμημάτων του, της Βιβλιοθήκης, των Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, της Πληροφορικής, της Συντήρησης Έργων Τέχνης, των Εκθέσεων και των Εκδόσεων, που συμβάλλουν στην παραγωγή επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου, στην επικοινωνία με τα ομόλογα πνευματικά ιδρύματα του εσωτερικού και του εξωτερικού, καθώς και στην ικανότητά του να παρακολουθεί τη σύγχρονη κοινωνική και επιστημονική πραγματικότητα. Αναμφίβολα, αποτελεί τον πιο δραστήριο και δυναμικό μουσειακό οργανισμό της χώρας ο οποίος συστηματικά διοργανώνει πάνω από 40 περιοδικές εκθέσεις ετησίως, καθώς παράλληλα η επισκεψιμότητα των μόνιμων συλλογών και των περιοδικών εκθέσεων σημειώνει κάθε χρόνο συνεχείς ανοδικές τάσεις. Τα στοιχεία επικοινωνίας του Φορέα Υλοποίησης και Λειτουργίας αναφέρονται στην παράγραφο Β1.3 της παρούσας Διακήρυξης. Α1.1.2 Όργανα και Επιτροπές (Διακυβέρνηση του Έργου) Τα όργανα που εμπλέκονται στη διακυβέρνηση του Έργου έχουν οριστεί σύμφωνα με το πιστοποιημένο σύστημα διαχείρισης συγχρηματοδοτούμενων έργων του Μουσείου Μπενάκη και είναι τα εξής: 1. Η Διοικητική Επιτροπή του Μουσείου Μπενάκη (ΔΕ), που έχει το ρόλο της Προϊσταμένης Αρχής και εκπροσωπείται από την Πρόεδρο, που είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος του Φορέα. Σελίδα 8 από 184

9 2. Ο Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, που έχει το ρόλο του Προϊσταμένου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας. 3. Η Ομάδα Έργου (ΟΕ), η οποία είναι αρμόδια για την επίβλεψη του έργου και την παραλαβή των ενδιάμεσων παραδοτέων των συμβάσεων και συντονίζεται από την Υπεύθυνη της Πράξης. 4. Η Επιτροπή Παραλαβής και Πιστοποίησης Ποιότητας των Παραδοτέων της Πράξης (ΕΠΠ), που είναι αρμόδια για την παραλαβή των τελικών παραδοτέων του έργου. Παρακολούθηση χρονικών δεσμεύσεων των Αναδόχων 1. Οι ανάδοχοι κάθε Τμήματος του έργου συντάσσουν, παρακολουθούν και ενημερώνουν σε μηνιαία βάση αναλυτικό χρονοδιάγραμμα εργασιών του έργου τους με ηλεκτρονικό ή άλλο τρόπο, σύμφωνα με τις προβλέψεις της παρούσας. Η συμμόρφωση του αναδόχου επιβεβαιώνεται και παρακολουθείται από τον Υπεύθυνο της Πράξης. 2. Κάθε ανάδοχος συντάσσει και υποβάλλει, στο τέλος κάθε εξαμήνου του έτους, Εκθέσεις Προόδου του έργου του. Οι Εκθέσεις Προόδου κοινοποιούνται στην ΕΠΠ. 3. Για οποιεσδήποτε αλλαγές στο χρονοδιάγραμμα εργασιών, παρατάσεις των τμηματικών προθεσμιών ή και της συνολικής προθεσμίας εκτέλεσης του έργου, ενημερώνεται η Διαχειριστική Αρχή και όπου απαιτείται, λαμβάνεται και η σχετική προέγκρισή της. Πιστοποίηση φυσικού αντικειμένου 1. Οι φάσεις κάθε Τμήματος του έργου ή οι χρονικές περίοδοι, όπου απαιτείται η πιστοποίηση του φυσικού αντικειμένου καθορίζονται με την παρούσα Διακήρυξη. 2. Τα μέλη της Ομάδας Έργου παρακολουθούν άμεσα την εξέλιξη της υλοποίησης των εργασιών κάθε Αναδόχου και παραλαμβάνουν τα ενδιάμεσα παραδοτέα του έργου. Στις καθορισμένες χρονικές περιόδους η ΕΠΠ προβαίνει σε έλεγχο πιστοποίησης του φυσικού αντικειμένου και των παραδοτέων. 3. Οι προαναφερόμενοι αρμόδιοι βεβαιώνουν με έγγραφο πιστοποίησης του πραγματοποιηθέντος φυσικού αντικειμένου του έργου την υλοποίηση μέρους ή του συνόλου του, με βάση τα στοιχεία τεκμηρίωσης (ποιοτικές και ποσοτικές παραλαβές κ.α.) και ανάλογα με την πορεία υλοποίησης. Η υποβολή του εγγράφου αυτού στη Μονάδα Οικονομικής Διαχείρισης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε πληρωμής. 4. Με την ολοκλήρωση κάθε Τμήματος του έργου ενημερώνεται η ΕΠΠ η οποία προβαίνει στη σύνταξη πρωτοκόλλου παραλαβής του. 5. Οι προαναφερόμενοι αρμόδιοι ενημερώνουν επίσης με εκθέσεις ελέγχου και εισηγήσεις διορθωτικών ενεργειών τη Διοικητική Επιτροπή, το αρμόδιο για την οικονομική διαχείριση του έργου όργανο του Μουσείου Μπενάκη και τη Διαχειριστική Αρχή. 6. Σε περίπτωση μη τήρησης ή ελλιπούς τήρησης των συμβατικών υποχρεώσεων του Αναδόχου ο Υπεύθυνος της Πράξης μεριμνά για την έγκαιρη ενημέρωση του Διευθυντή ώστε να προβεί σε συστάσεις προς τον Ανάδοχο ή την επιβολή των αντίστοιχων διοικητικών πράξεων, μετά από έγκριση της Διοικητικής Επιτροπής, εφόσον απαιτείται. Σελίδα 9 από 184

10 Α1.2 Υφιστάμενη κατάσταση (σε σχέση με τις απαιτήσεις του Έργου) Α1.2.1 Συνοπτική περιγραφή των υπηρεσιών και της λειτουργίας του Φορέα Λειτουργίας Κύριο αντικείμενο του Μουσείου Μπενάκη είναι τόσο η μελέτη της εξέλιξης του ελληνισμού στην ιστορική του πορεία, όσο και άλλων πολιτισμών, των οποίων σημαντικά δείγματα κατέχει στις συλλογές του (ισλαμική τέχνη, κινεζική τέχνη, προκολομβιανή τέχνη). Πρώτιστο μέλημα του Μουσείου είναι η δημοσιοποίηση των πορισμάτων που πηγάζουν από αυτή τη μελέτη, με εκδόσεις και εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η όσο το δυνατόν αμεσότερη προσέγγιση των μουσειακών αντικειμένων από τον επισκέπτη είναι ζήτημα υψηλής προτεραιότητας για το Μουσείο Μπενάκη. Η παρουσίασή του άλλωστε στον παγκόσμιο ιστό με έναν ιδιαιτέρα δυναμικό διαδικτυακό τόπο και η διάθεση πλέον των αντικειμένων από τις συλλογές του μέσω ενός μηχανισμού αναζήτησης, υποδηλώνουν με σαφήνεια πώς το Μουσείο Μπενάκη γνωρίζει ότι τα μέσα που διαθέτουν οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν σημαντικά στη διάδοση της γνώσης όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από το αποθησαυρισμένο υλικό των συλλογών του. Εντούτοις, η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Μουσείου σε αυτή την κατεύθυνση προϋποθέτει την ολοκλήρωση της υλοποιούμενης Πράξης στην οποία εντάσσεται ο παρών διαγωνισμός, που έχει ως βασικό στόχο να προσφέρει μία εκπαιδευτικού τύπου προσέγγιση των μουσειακών αντικειμένων που θα παρέχει κατηγοριοποιημένο και θεματικά οργανωμένο πληροφοριακό υλικό, τόσο στους εξ αποστάσεως επισκέπτες, όσο και σε εκείνους που επιθυμούν να προετοιμάσουν ειδικές επισκέψεις/ξεναγήσεις στο Μουσείο. Τέλος, η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνολογία σήμερα για την παροχή πρόσβασης σε εμποδιζόμενα άτομα στο περιεχόμενο του Μουσείου, προϋποθέτει επίσης την ολοκλήρωση της υλοποιούμενης Πράξης. Α1.2.2 Οργανωτική Δομή και Στελέχωση της μονάδας του Φορέα που είναι αρμόδια για την υλοποίηση και τη λειτουργία της Πράξης Τα αποτελέσματα της υλοποιούμενης Πράξης θα χρησιμοποιηθούν από όλα τα Τμήματα, τις Συλλογές και τα Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη. Η κατεξοχήν αρμόδια μονάδα όμως για τη την υλοποίηση και τη λειτουργία της Πράξης, είναι το Τμήμα Πληροφορικής. Οι δραστηριότητες του Τμήματος, που ιδρύθηκε το 1991, περιλαμβάνουν: την ηλεκτρονική τεκμηρίωση και διαχείριση των συλλογών του Μουσείου με την ανάπτυξη και υποστήριξη πληροφοριακών συστημάτων, την ανάδειξη των συλλογών του Μουσείου και του ελληνικού πολιτισμού γενικότερα με την ανάπτυξη εφαρμογών πολυμέσων, τη διεύρυνση της επικοινωνίας του Μουσείου με το κοινό με την ανάπτυξη και διαρκή ενημέρωση του δικτυακού τόπου του Μουσείου, την παραγωγή προτύπων ορολογίας για την τεκμηρίωση των πολιτισμικών πληροφοριών των αντικειμένων του Μουσείου, την ψηφιοποίηση των συλλογών και αρχείων και τη διαχείριση των ψηφιακών τεκμηρίων. Το Τμήμα στελεχώνεται από Επιστήμονες Πληροφορικής, Μηχανικούς και Αρχαιολόγους, με υψηλή εξειδίκευση και μεγάλη εμπειρία σε θέματα τεκμηρίωσης, μουσειολογίας, ανάπτυξης Σελίδα 10 από 184

11 εφαρμογών πληροφορικής και πολυμέσων σε θέματα πολιτιστικής κληρονομιάς καθώς και προσωπικό υποστήριξης. Επισημαίνεται ότι οι ημέρες λειτουργίας των γραφείων του Μουσείου και η δυνατότητα πραγματοποίησης εργασιών από τον Ανάδοχο, είναι από Δευτέρα έως Πέμπτη, πλην αργιών. Α1.2.3 Ανάλυση υποδομών Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Υπολογιστική και δικτυακή υποδομή Το Μουσείο Μπενάκη διαθέτει 15 κεντρικούς διακομιστές (servers) και 120 σταθμούς εργασίας για την εξυπηρέτηση των αναγκών του σε ένα ιδιωτικό δίκτυο δεδομένων που εκτείνεται σε 10 κτήρια. Τα τελευταία χρόνια οι ανάγκες του Μουσείου σε αποθηκευτικούς χώρους και ταχύτητα έχουν εξαντλήσει τον υπάρχοντα εξοπλισμό. Για το λόγο αυτό, έχει ήδη ξεκινήσει μια μελέτη εκσυγχρονιμού της υπολογιστικής και δικτυακής υποδομής του Μουσείου. Στο πλαίσιο του υποέργου 3 της Πράξης "ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ" πρόκειται να υλοποιηθεί τμήμα της αναβάθμισης της υπολογιστικής υποδομής του οργανισμού ώστε να υποστηριχθούν οι πολλαπλάσιες απαιτήσεις της Πράξης σε χρόνους επεξεργασίας και όγκο ψηφιακών δεδομένων. Πληροφορίες για το Σύστημα Διαχείρισης και Τεκμηρίωσης των Συλλογών και των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη Το Σύστημα Διαχείρισης και Τεκμηρίωσης των Συλλογών και των Φωτογραφικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας»και αποτελεί το ενιαίο εργαλείο με το οποίο έχουν οργανωθεί ηλεκτρονικά οι συλλογές των αντικειμένων και οι ενότητες των φωτογραφικών αρχείων του Μουσείου. Η οργάνωση συνίσταται: α)στην τεκμηρίωση των αντικειμένων, β) στην καταγραφή των στοιχείων διεκπεραίωσης των διαδικασιών που ακολουθούνται από το Μουσείο για τις ποικίλες χρήσεις των αντικειμένων, γ) στην καταγραφή πληροφοριών που σχετίζονται με τη λειτουργία του Μουσείου γενικότερα (χορηγοί, συνεργάτες, εκθέσεις). Το σύστημα προσομοιάζει τη διαδικασία που ακολουθείται από τους επιμελητές, η οποία στηρίζεται στα διεθνή πρότυπα Spectrum και CCO. Εξασφαλίζει την εγκυρότητα και μοναδική εγγραφή των δεδομένων, τη δυνατότητα περιορισμένης πρόσβασης ανάλογα με το χειριστή και την εύκολη συντήρησή του από το προσωπικό του Τμήματος Πληροφορικής. Προσφέρει τις παρακάτω δυνατότητες στους επιμελητές και ερευνητές: Επιστημονική τεκμηρίωση συλλογών o Κατάλογος αντικειμένων o Τεκμηρίωση αντικειμένων με εξειδικευμένα πεδία ανάλογα με τη συλλογή o Καλλιτέχνες, πρόσωπα και ιδρύματα o Βιβλιογραφία και παραπομπές εκθέσεων o Στοιχεία και ιστορικό απόκτησης o Ασφάλιση Σελίδα 11 από 184

12 o Συντήρηση o Ιστορικά γεγονότα o Θησαυροί και λίστες όρων o Πολυμέσα (εικόνα, κείμενο, ήχος, βίντεο) o Συσχέτιση αντικειμένων Διαχείριση συλλογών o Διαχείριση έκθεσης αντικειμένων o Διαχείριση αποθηκευτικών χώρων Αρχείο εικόνων o Αρχείο εικόνων o Εισαγωγή και τεκμηρίωση εικόνων Διαχείριση διευθύνσεων και συνεργατών o Διαχείριση διευθύνσεων o Ομάδες διευθύνσεων o Κατάλογος δωρητών και χορηγών Συντήρηση δεδομένων και ασφάλεια o Δικαιώματα πρόσβασης o Δικαιώματα ανάγνωσης o Δικαιώματα γραφής o Έλεγχος διπλοτύπων o Λειτουργίες σύνδεσης Αναζήτηση, Έκδοση δεδομένων, Εξαγωγή δεδομένων o Λίστες o Ομάδες αντικειμένων και ομαδικές διεκπεραιώσεις o Φωτοτράπεζα o Αναφορές Δελτία εκτυπώσεων Εξαγωγή δεδομένων στο Διαδικτυακό τόπο του Μουσείου o Αναζήτηση πραγματικού χρόνου o Εξαγωγή δεδομένων σε προσαρμοσμένο μορφότυπο ιστοσελίδων o Αυτοματοποιημένη ανανέωση περιεχομένου Το περιβάλλον λειτουργίας του συστήματος είναι client server και πολυχρηστικό (multiuser). Το Μουσείο έχει διαθέσει δυο κεντρικούς διακομιστές και αρκετούς σταθμούς εργασίας. Παράλληλα με το νέο σύστημα τεκμηρίωσης και διαχείρισης συλλογών και αρχείων του μουσείου, αναπτύχθηκαν, με βάση τoυς διεθνείς θησαυρούς AAT, TGN, και MDA Archaeological Objects Thesaurus, ταξινομικοί θησαυροί ορολογίας για να εξυπηρετήσουν τις αναζητήσεις στα πεδία που αφορούν Ονομασία αντικειμένου Ύλη Τεχνική Θέμα Τόπο Εποχή/στυλ Σελίδα 12 από 184

13 Ψηφιοποιήσεις, Καταλογογραφήσεις, Τεκμηριώσεις Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» πραγματοποιήθηκαν: α) Ψηφιοποίηση Τεκμηρίωση αντικειμένων από τις συλλογές και τα αρχεία του. Το 10% εξ αυτών, αντικείμενα διατίθεται on line μέσα από τον διαδικτυακό τόπο του Μουσείου Μπενάκη, σε τρείς γλώσσες: ελληνικά, αγγλικά και ισπανικά. β) Ψηφιοποίηση Τεκμηρίωση τεκμηρίων των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής. Το 100% εξ αυτών διατίθεται on line μέσα από τον διαδικτυακό τόπο του Μουσείου Μπενάκη σε δύο γλώσσες: ελληνικά και αγγλικά. Η ψηφιοποίηση και τεκμηρίωση των συλλογών και αρχείων του Μουσείου Μπενάκη υπερδιπλασιάστηκε έκτοτε με ίδια μέσα του Μουσείου και το Σύστημα Διαχείρισης και Τεκμηρίωσης των Συλλογών και των Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη αναβαθμίστηκε, ενώ νέα αντικείμενα διατίθεται on line μέσα από τον διαδικτυακό τόπο του Μουσείου Μπενάκη. Η ψηφιακή απεικόνιση των αντικειμένων και του αρχειακού υλικού δημιουργείται είτε μέσω ψηφιακής φωτογράφησης, είτε μέσω σάρωσης. Οι πληροφορίες για τα αντικείμενα καταγράφονται στο Σύστημα Τεκμηρίωσης και Διαχείρισης Συλλογών και περιλαμβάνει την πολιτισμική τεκμηρίωση και την τεκμηρίωση της διαδικασίας ψηφιοποίησης. Δικτυακός τόπος του Μουσείου Μια βασική αρχή σχεδίασης που έχει ακολουθηθεί για το σύνολο του διαδικτυακού τόπου του Μουσείου Μπενάκη είναι ο διαχωρισμός του περιεχομένου από την παρουσίασή του. Για το σκοπό αυτό έχει χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία Cascading Style Sheets (CSS). Οι ενότητες που συνθέτουν τον διαδικτυακό τόπο του Μουσείου Μπενάκη, παρουσιάζονται τόσο μέσα από στατικές όσο και από δυναμικές ιστοσελίδες. Η ανάπτυξη των στατικών ιστοσελίδων βασίζεται σε Microsoft ASP 3.0 και στηρίζεται σε συγκεκριμένα templates. Στον διαδικτυακό τόπο του Μουσείου περιλαμβάνεται επίσης on line παρουσίαση του πλούσιου υλικού της Βιβλιοθήκης, της ελληνικής βιβλιογραφίας του 19 ου αιώνα, μέρος του αρχειακού υλικού από τα ιστορικά αρχεία, καθώς και μεγάλου αριθμού αντικειμένων από κάθε συλλογή. Επίσης δίνεται η δυνατότητα αναζήτησης όρων στις προαναφερόμενες βάσεις δεδομένων καθώς και ελεύθερη αναζήτηση όρων (search machine) στο σύνολο του περιεχομένου του διαδικτυακού τόπου του Μουσείου. Ο διαδικτυακός τόπος του Μουσείου Μπενάκη στη σημερινή του μορφή υποστηρίζεται όσον αφορά τις δυναμικές ενότητες από ένα εργαλείο διαχείρισης περιεχομένου ειδικά προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες του περιεχομένου και τις λειτουργίες αυτών των ενοτήτων. Αποτελείται από μια web based εφαρμογή η ανάπτυξη της οποίας βασίζεται σε Microsoft ASP.net 1.1 με δομές XML και SQL και συνδέεται με MS SQL SERVER 2005 βάση δεδομένων που αναπτύχθηκε ειδικά για το website του Μουσείου. Μπορεί να χρησιμοποιείται με τη χρήση οποιουδήποτε web browser για desktop και laptop και δεν απαιτεί οι χρήστες να έχουν ειδικές γνώσεις προγραμματισμού. Σελίδα 13 από 184

14 Στη σημερινή του μορφή και λειτουργία αφορά τη διαχείριση της πρώτης σελίδας του διαδικτυακού τόπου καθώς επίσης και τις ενότητες των εκθέσεων/εκδηλώσεων, εκδόσεων, εκπαίδευσης, νέων, προσωπικού. Επιπρόσθετα παρέχεται η δυνατότητα ενημέρωσης στοιχείων που αφορούν το σύνολο των προαναφερθέντων ενοτήτων, όπως: χώρες, τμήματα, πληροφορίες κτηρίων, γλώσσες, χορηγοί, χρονολόγιο Ν.Χατζηκυριάκου Γκίκα. Παρέχει στον διαχειριστή τις ακόλουθες δυνατότητες: εισαγωγής κειμένου εισαγωγής εικόνας και αρχείων word, pdf, κτλ. μεταβολή περιεχομένου (εισαγωγή, αλλαγή, διαγραφή) συσχετισμό περιεχομένου και δημιουργία συνδέσμου με άλλο site δημιουργία αυτόματου site map υποστηρίζει τη χρήση πολύγλωσσου περιεχομένου συνοδεύεται από web html editor μέσα από τον οποίο μπορεί να πραγματοποιηθεί η μορφοποίηση του περιεχομένου και διασύνδεση με κάθε εσωτερική ή εξωτερική σελίδα.» Εφαρμογή: «Ελληνικά Κοσμήματα από τις Συλλογές του Μουσείου Μπενάκη» Για την υλοποίηση της εφαρμογής χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Director της Macromedia. Οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν για να ενταχθούν στο περιεχόμενο της εφαρμογής, παρουσιάζονται σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά). Το ηλεκτρονικό έκθεμα πραγματεύεται 186 αντιπροσωπευτικά δείγματα από την έκθεση, τα οποία εικονογραφούν την εξέλιξη του ελληνικού κοσμήματος από τους νεολιθικούς χρόνους έως τον 19ο αιώνα. Το υλικό έχει οργανωθεί σε πέντε βασικές ενότητες, οι οποίες διαπραγματεύονται την πληροφορία σύμφωνα με πέντε, αντίστοιχα, προεπιλεγμένα κριτήρια: - ΤΟ ΕΙΔΟΣ - ΤΟ ΥΛΙΚΟ - ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ - ΤΟ ΘΕΜΑ - και ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ Κάθε ενότητα (ΕΙΔΟΣ, ΥΛΙΚΟ κλπ) αναλύεται σε βάθος, σε περαιτέρω επίπεδα/κατηγορίες (ΕΙΔΟΣ: κοσμήματα ενδυμασίας: περόνες κλπ), καθένα από τα οποία εισαγάγει τον χρήστη σε μία ομάδα κοσμημάτων (π.χ. περόνες) που έχει ως κοινό χαρακτηριστικό το κριτήριο αναζήτησης. Η εφαρμογή διαθέτει τέσσερις βασικές οθόνες περιεχομένου: 1. Την αρχική οθόνη επιλογής όπου παρουσιάζονται τα πέντε βασικά κριτήρια, με τα οποία ο χρήστης ξεκινά την πλοήγησή του στην εφαρμογή. 2. Ακολουθεί η οθόνη με την ανάπτυξη των κατηγοριών και υποκατηγοριών που ορίζουν κάθε κριτήριο. (π.χ. στο κριτήριο ΘΕΜΑ υπάρχουν κατηγορίες όπως γεωμετρικά θέματα, φυτικά θέματα, ή παραστάσεις ζώων με υποκατηγορίες ζώα της γης, ζώα της Σελίδα 14 από 184

15 θάλασσας, ζώα του αέρα, φανταστικά ζώα κλπ.). Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει μία για να προχωρήσει στην οθόνη της συγκεκριμένης κατηγορίας. 3. Η οθόνη για κάθε κατηγορία είδους, υλικού, τεχνικής, κλπ. αποτελεί μία ανεξάρτητη πληροφοριακή ενότητα που τη συνθέτουν ένα κείμενο με σχετικές πληροφορίες, καθώς και ένα πλέγμα (κάναβο) στο οποίο έχουν συγκεντρωθεί σε μορφή thumbnails οι εικόνες των κοσμημάτων της έκθεσης που ανήκουν σ αυτή την κατηγορία. Η φύση ορισμένων κατηγοριών, όπως στο ΕΙΔΟΣ οι περόνες ή οι σφραγιδοκύλινδροι, στο Υλικό ο lapis lacedaemonius, στην ΤΕΧΝΙΚΗ το cabochon, κ.ά. προσδιορίζουν και το περιεχόμενο του κειμένου που τις συνοδεύει, αλλού περισσότερο επεξηγηματικό, αλλού περισσότερο ιστορικό. 4. Η οθόνη, στην οποία καταλήγει ο χρήστης μέσα από την περιπλάνησή του στις ομάδες των κοσμημάτων είναι η οθόνη του αντικειμένου. Σε αυτήν πρωταγωνιστεί ο συνδυασμός του κειμένου, που επωμίζεται το μεγαλύτερο πληροφοριακό βάρος, της εικόνας και της συνοδευτικής της λεζάντας. Η αναπόφευκτη χρήση ειδικής ορολογίας, η οποία κατά κανόνα δυσχεραίνει την πλήρη κατανόηση, λύνεται με τις ενεργές λέξεις των κειμένων, οι οποίες σημειώνονται με κίτρινο χρώμα και επιτελούν τη σύνδεση με τις προσφερόμενες συμπληρωματικές πληροφορίες ή επεξηγήσεις (με τη μορφή κειμένου). Στο κάτω δεξιό τμήμα της οθόνης δηλώνεται η θέση που κατελάμβανε το αντικείμενο στο χώρο της έκθεσης (κάτοψη της αίθουσας όπως είχε διαμορφωθεί), καθώς και ο αριθμός που είχε λάβει σ αυτή. Τέλος, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα πατώντας πάνω στην εικόνα του κοσμήματος να ανοίξει μία μεγαλύτερη με περισσότερο ευδιάκριτες τις λεπτομέρειες του αντικειμένου. Επίσης, στην περίπτωση εκείνη που το κόσμημα έχει δύο όψεις, υπάρχει λειτουργία (ένδειξη βέλους), το οποίο επιτρέπει τη μετάβαση στην άλλη όψη του αντικειμένου και στη συνέχεια την επιστροφή στην αρχική. Κάθε όψη μπορεί να μεγαλώσει, καλύπτοντας όλη την οθόνη, όπως ισχύει για κάθε εικόνα αντικειμένου. Εφαρμογή «Ο Ν. Χατζηκυριάκος Γκίκας και η γενιά του 30» Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή «Ο Ν. Χατζηκυριάκος Γκίκας και η γενιά του 30» παραπέμπουμε στην παράγραφο Α3.3.1 παρακάτω (Γενική Περιγραφή του Έργου: Περιεχόμενο των Εφαρμογών και Τεχνική Περιγραφή του Έργου). Εφαρμογές «Η Ελλάδα του Μουσείου Μπενάκη» και «Η Αθήνα μέσα από τα μάτια των περιηγητών: 17ος 19ος αιώνας» Σε ό,τι αφορά τις εφαρμογές «Η Ελλάδα του Μουσείου Μπενάκη» και «Η Αθήνα μέσα από τα μάτια των περιηγητών: 17ος 19ος αιώνας» παραπέμπουμε στην παράγραφο Α3.3.3 παρακάτω (Γενική Περιγραφή του Έργου: Περιεχόμενο της Εφαρμογής, Δημιουργία Επεξεργασία υλικού από τον Ανάδοχο και Τεχνική Περιγραφή) Σελίδα 15 από 184

16 Α2. Αντικείμενο, στόχοι και κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας του Έργου Α2.1 Αντικείμενο του Έργου Το αντικείμενο του παρόντος διαγωνισμού αποτελείται από τα παρακάτω επτά διακριτά και αυτοτελή τμήματα: Α. Τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση, μεταγραφή και σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη της συλλογής χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη. Β. Σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη συλλογών του Μουσείου Μπενάκη Ι: Εργαστήρι Γιάννη Παππά, Κινέζικη Συλλογή, Ελληνικά Κοσμήματα, Εκπαιδευτικά Προγράμματα. Γ. Σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη συλλογών του Μουσείου Μπενάκη ΙΙ: Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα, Συλλογή Παιχνιδιών και Παιδικής Ηλικίας, Ελληνική Ιστορία. Δ. Σχεδιασμός και παραγωγή περιεχομένου εικονικής περιήγησης στους εκθεσιακούς χώρους των κτηρίων του Μουσείου Μπενάκη μετάφραση και γλωσσική επιμέλεια περιεχομένου προβολή και δημοσιότητα Πράξης «ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ». Ε. Υπηρεσίες καλλιτεχνικής φωτογράφησης και ψηφιοποίησης αντικειμένων. ΣΤ. Ενίσχυση υπηρεσιών υπάρχοντος συστήματος διαχείρισης και τεκμηρίωσης συλλογών και αρχείων. Ζ. Σχεδιασμός αναβάθμισης γενικών λειτουργιών διαδικτυακού τόπου Μουσείου Μπενάκη. Επισημαίνεται ότι οι μελέτες εφαρμογής που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της σύμβασης που θα προκύψει από τον παρόντα διαγωνισμό, δεν επιτρέπεται να τροποποιήσουν το φυσικό αντικείμενο της Πράξης «ΠΡΟΒΟΛΗ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΙΣΤΟ», όπως αυτή έχει εγκριθεί με την απόφαση ένταξής της και αποτυπώνεται στην παρούσα Διακήρυξη. Α2.2 Σκοπιμότητα και αναμενόμενα οφέλη Κύριος στόχος της υλοποιούμενης Πράξης είναι μία προσέγγιση των μουσειακών αντικειμένων που να βασίζεται στην αξιοποίηση της φιλοσοφίας και των τεχνολογιών Web 2.0. Εφαρμογές εναλλακτικά κατηγοριοποιημένου και με ελκυστικές θεματικές οργανωμένου πληροφοριακού υλικού θα προσφέρονται τόσο στους εξ αποστάσεως επισκέπτες, όσο και σε εκείνους που επιθυμούν να προετοιμάσουν ειδικές επισκέψεις/ξεναγήσεις στο Μουσείο. Οι εφαρμογές που θα σχεδιαστούν θα ενταχθούν στο σχεδιασμό καινούργιων ενοτήτων του site με σκοπό την διεθνώς αποδεκτή λειτουργία edutainment δράσεων. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι ο ανανεωμένος διαδικτυακός τόπος θα παρουσιάσει στο ευρύ κοινό συλλογές οι οποίες δεν βρίσκονται ακόμα σε έκθεση (σε χώρους του Μουσείου), ενώ παράλληλα θα αξιοποιεί τις τεχνολογίες ανοικτού κώδικα και θα διευκολύνει την Σελίδα 16 από 184

17 πρόσβαση από πληθώρα ηλεκτρονικών συσκευών (συσκευές κινητής τηλεφωνίας, PDAs και άλλες). Επιπρόσθετα, θα αναπτυχθεί σειρά εργαλείων που θα προωθήσει την επικοινωνία του Μουσείου με τους ερευνητές και τους επισκέπτες (διαδικτυακούς και μη) μέσα από τη διαδικτυακή δυνατότητα συμμετοχής στο ερευνητικό έργο των συλλογών και της Βιβλιοθήκης, τη λειτουργία προσωποποιημένων υπηρεσιών ενημέρωσης για την επικαιρότητα του Μουσείου, την εικονική περιήγηση, την ηχητική ξενάγηση αλλά και τη δημιουργία προσωπικών συλλογών με αντικείμενα από τις ψηφιακές συλλογές του διαδικτυακού τόπου. Σημαντικό χαρακτηριστικό της υλοποιούμενης πράξης είναι, επίσης, η παροχή υποβοήθησης και υπηρεσιών στοχευμένων σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ΑμεΑ). Α2.3 Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας του Έργου Όπως ήδη αναφέρθηκε, το δημοπρατούμενο αντικείμενο θα θεωρηθεί ότι έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς αν οδηγήσει στο σχεδιασμό πρωτότυπων, δημιουργικών, λειτουργικών, ευφάνταστων, ελκυστικών, τεχνολογικά προηγμένων και άμεσα υλοποιήσιμων εφαρμογών, όπως επίσης και ψηφιακού περιεχομένου υψηλής ποιότητας, κατάλληλου για άμεση ενσωμάτωση στις εφαρμογές. Οι σχεδιαστικές προτάσεις των αναδόχων θα πρέπει να συγκεντρώνουν όλα τα προαναφερόμενα χαρακτηριστικά, ενώ ταυτόχρονα η υλοποίησή τους θα πρέπει να είναι αποδεδειγμένα εφικτή με τη χρήση τρεχόντων τεχνολογικών εργαλείων, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Διακήρυξης και με λογικό κόστος. Επίσης, οι σχεδιαστικές λύσεις που θα παραδώσουν οι ανάδοχοι θα πρέπει να είναι επαρκώς επεξεργασμένες και λεπτομερώς τεκμηριωμένες, ώστε να μπορούν να υλοποιηθούν άμεσα. Η συμμόρφωση κάθε αναδόχου με τις παραπάνω γενικές απαιτήσεις, όπως αυτές εξειδικεύονται στις αναλυτικές τεχνικές προδιαγραφές ανά Τμήμα του διαγωνισμού που περιλαμβάνονται στην παρούσα Διακήρυξη, θα ελέγχεται διαρκώς από τα αρμόδια όργανα του Μουσείου Μπενάκη και θα αποτελεί προϋπόθεση για την παραλαβή οποιουδήποτε μέρους του έργου του. Σελίδα 17 από 184

18 Α3. Λειτουργικές και Τεχνικές προδιαγραφές Τμημάτων Έργου Α3.1 Τεκμηρίωση, ψηφιοποίηση, μεταγραφή και σχεδιασμός εφαρμογών για την ανάδειξη της συλλογής χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη (Τμήμα Α) Στο Τμήμα Α του αντικειμένου του παρόντος διαγωνισμού περιλαμβάνονται οι ακόλουθες εργασίες: 1. τεκμηρίωση χειρογράφων 2. ψηφιοποίηση και επεξεργασία ψηφιακού περιεχομένου χειρογράφων 3. μεταγραφή χειρόγραφων και δημιουργία ευρετηρίων 4. μετάφραση και επιμέλεια τεκμηρίωσης χειρόγραφων 5. παρουσίαση στο διαδίκτυο των καταλόγων των ελληνικών χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη 6. δημιουργία ηχητικού κειμένου από χειρόγραφο 7. σχεδιασμός παρουσίασης όλων των χειρογράφων μέσω flipping book 8. σχεδιασμός υπηρεσίας προσθήκης βιβλιογραφίας για κάθε χειρόγραφο Το Μουσείο Μπενάκη διαθέτει μια σημαντική συλλογή βυζαντινών μεταβυζαντινών χειρογράφων του 10 ου 19 ου αιώνα. Πολλά από τα χειρόγραφα προέρχονται από τις ελληνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας και αποτελούν υλικό που ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον προσφυγικό Ελληνισμό και όσους ασχολούνται με αυτόν, σε παγκόσμια κλίμακα. Άλλωστε τα χειρόγραφα αυτά, αρκετά από τα οποία είναι περγαμηνά με μικρογραφίες, χρήζουν άμεσης ψηφιοποίησης ώστε να εξασφαλιστεί η μακροβιότητά τους και να διευκολυνθεί η πρόσβαση των ενδιαφερομένων σε αυτά. Συνολικά τα χειρόγραφα είναι περίπου 450 και αποτελούνται από σχεδόν σελίδες μεγέθους Α4 ως Α3 (σπάνια Α2). Η ψηφιακή τεκμηρίωση των 117 σημαντικότερων χειρόγραφων βιβλίων αποτελεί το πρώτο βήμα για την μετέπειτα διάθεση του πολύτιμου αυτού υλικού στο διεθνές κοινό μέσω διαδικτύου και θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο της παρούσας σύμβασης. Επισημαίνεται ότι το Μουσείο διαθέτει ήδη σελίδες αυτών των χειρογράφων σε ψηφιακή μορφή οι οποίες, μετά από επεξεργασία, θα συμπεριληφθούν στις εργασίες τεκμηρίωσης και της προβολής μέσω flipping book. Α3.1.1 Τεκμηρίωση χειρογράφων Για τα 117 βυζαντινά & μεταβυζαντινά χειρόγραφα που θα παρουσιάζονται, αρκετά εκ των οποίων περιλαμβάνονται στον κατάλογο των Ζίζηκα και Κουρουπού (έκδ. Μουσείου Μπενάκη, 1991), θα παρέχεται αναλυτική τεκμηρίωση και βιβλιογραφία για τους ερευνητές, σχετικά με το περιεχόμενο που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένες σελίδες του χειρογράφου και σχετικά με τα υδατόσημα, τους κωδικογράφους, την εικονογράφηση και τις σημειώσεις που φέρει το χειρόγραφο. Σελίδα 18 από 184

19 Η τεκμηρίωση θα πραγματοποιηθεί από ειδικευμένο παλαιογράφο της εταιρείας, ο οποίος θα βασιστεί στις τεκμηριωτικές πηγές που θα του δοθούν από τη Βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη και θα τις συμπληρώσει όπου είναι αναγκαίο χρησιμοποιώντας την ακόλουθη επιστημονική τυπολογία: Α. Χρονολόγηση του κώδικα, χαρακτηρισμός της ύλης, διαστάσεις, σύνολο φύλλων, στίχοι ανά σελίδα, χαρακτηρισμός αρχής και τέλους του κώδικα (ακέφαλο, κολοβό κ.λπ.). Β. Αναλυτική περιγραφή ενοτήτων (ή κεφαλαίων) του κώδικα: σύνολο φύλλων, θέμα τίτλος, αρχή και τέλος κειμένου, έρευνα και βιβλιογραφική παραπομπή σε περίπτωση προϋπάρχουσας δημοσίευσης των επιμέρους ενοτήτων (ή κεφαλαίων). Γ. Αναλυτική περιγραφή της κατάστασης του κώδικα και επί μέρους παρατηρήσεις (φθορές κ.λπ.) παρατηρήσεις για την αρίθμηση των φύλλων, τη γραφή, το μελάνι και τη στάχωση ύπαρξη διακριτικών (π.χ. υδατόσημα), τίτλων και επίτιτλων, άλλων σημειωμάτων (κτητορικά, ενθυμήσεις κ.λπ.) προέλευση. Δ. Βιβλιογραφία: να προταχθούν οι παραπομπές των βιβλίων με αναφορά στον πλήρη τίτλο τους. Ο τεκμηριωτής θα ερευνήσει και θα συμπληρώσει επίσης νέες βιβλιογραφικές παραπομπές των χειρογράφων, όπου χρειάζεται, και θα παραδώσει λεζάντες για καθένα από αυτά. Η εργασία της τεκμηρίωσης θα πραγματοποιηθεί στους χώρους του Μουσείου. Η τεκμηρίωση του υλικού θα γίνει στο σύστημα τεκμηρίωσης και διαχείρισης συλλογών και αρχείων του Μουσείου, χρησιμοποιώντας την ανάλυση και τα μοντέλα τεκμηρίωσης του συγκεκριμένου συστήματος (βλ. σχετικά στην παράγραφο Α1.2.3 παραπάνω). Η αναλυτική τεκμηρίωση θα δοθεί από τον Ανάδοχο σε πολυτονικό σύστημα και σε συγκεκριμένο, επιστημονικά ενδεδειγμένο format. Η τεκμηρίωση θα ακολουθήσει τις προδιαγραφές του Τμήματος Πληροφορικής του Μουσείου Μπενάκη, οι οποίες περιλαμβάνουν: τη χρήση ελεγχόμενης ορολογίας από θησαυρούς και λίστες, την εισαγωγή στοιχείων για τα πρόσωπα, την ανάλυση της χρονολόγησης του χειρογράφου σε έτη από έως, την ανάλυση των διαστάσεων του τεκμηρίου σε εκατοστά, την ένταξη των τοπικών προσδιορισμών σε κατηγορία, τον προσδιορισμό του ποσοτικού αριθμού με βάση τα παλαιογραφικά πρότυπα, την καταγραφή της αναλυτικής τεκμηρίωσης και της αναλυτικής βιβλιογραφίας στο πρότυπο του καταλόγου των Ζίζηκα και Κουρουπού (έκδ. Μουσείου Μπενάκη, 1991) και την ανάλυση των στοιχείων απόκτησης του χειρογράφου στα ανάλογα πεδία του συστήματος τεκμηρίωσης και διαχείρισης συλλογών και αρχείων του Μουσείου. Η τεκμηρίωση θα περιλαμβάνει τουλάχιστον τα παρακάτω πεδία καταγραφής: πρόσωπα (συγγραφέας, κωδικογράφος, κτήτωρ κτλ), ονομασία/ είδος αντικειμένου, αριθμός ταυτότητας, προηγ. Αριθμοί, έτος από, έως, χρον/γία, στοιχεία βιβλιοδεσίας, στοιχεία διακόσμησης χρφ., ενθυμήσεις, μικρογραφημένο (ΝΑΙ/ΟΧΙ), θέμα, εποχή/στυλ, στοιχεία διάστασης, ύλη, τεχνική, τόπος, περιγραφή, αρχ. Ενότητα, ποσοτικός αρ., κατάσταση, γενικές παρατηρήσεις, αναλυτική τεκμηρίωση, αναλυτική βιβλιογραφία, στοιχεία απόκτησης και στοιχεία καταγραφής. Σελίδα 19 από 184

20 Α3.1.2 Ψηφιοποίηση και ψηφιακή επεξεργασία χειρογράφων Η χρήση του ψηφιακού τεκμηρίου κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική εφόσον διασφαλίζει τη μακροβιότητα του χειρογράφου και την εύκολη πρόσβαση από τους ερευνητές. Η ψηφιοποίηση των βυζαντινών & μεταβυζαντινών χειρογράφων αφορά σε περίπου σελίδες. Συγκεκριμένα θα πραγματοποιηθεί νέα ψηφιοποίηση περίπου σελίδων και επεξεργασία σελίδων που έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί, με προδιαγραφές που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια του πρωτογενούς υλικού και την ποιότητα των παραγόμενων ψηφιακών τεκμηρίων. Οι υπάρχουσες ψηφιακές εικόνες έχουν ανάλυση από 300 ως 1200dpi, μέγεθος αρχείου έως 67ΜΒ, χρωματικό μοντέλο RGB ή CMYK, βάθος χρώματος 8 ή 16 bpp. Στις παραγράφους που ακολουθούν περιγράφεται η μεθοδολογία βάσει της οποίας ο Ανάδοχος οφείλει να δημιουργήσει το τελικό παραγόμενο ψηφιακό υλικό, με έμφαση στον τύπο και τη μορφή του, και η διαδικασία ψηφιοποίησης των χειρογράφων με έμφαση στα βήματα που εξασφαλίζουν την ασφάλεια του πρωτογενούς υλικού και την ποιότητα των παραγόμενων ψηφιακών τεκμηρίων. Το σύνολο του υλικού που θα παραδοθεί από τον Ανάδοχο θα είναι σε επεξεργάσιμη μορφή (read write) για οποιαδήποτε περαιτέρω διαμόρφωση. Επιπρόσθετα, ο Ανάδοχος θα παραδώσει τα ψηφιακά αρχεία και ενωμένα σε μορφή ψηφιακού βιβλίου PDF ανοιχτού προς επεξεργασία. Προδιαγραφές ψηφιοποίησης χειρογράφων Ο υποψήφιος Ανάδοχος θα πρέπει να λάβει υπόψη του ότι τα εν λόγω χειρόγραφα είναι ένα ιδιαίτερα ευπαθές υλικό που έχει υποστεί φθορές και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα στη μεταχείρισή του. Τα χειρόγραφα μπορεί να βρίσκονται σε μια από τις παρακάτω καταστάσεις: Διαλυμένη ή χαλαρή στάχωση Φύλλα με απλά σχισίματα Διπλωμένα ή τσαλακωμένα φύλλα Διάτρηση φύλλων από έντομα Φύλλα των οποίων έχει αποκοπεί κάποιο μέρος Φύλλα των οποίων η ύλη έχει διαβρωθεί ή φέρουν υπολείμματα ουσιών (π.χ. απεντομωτικής σκόνης, σταγόνων κεριού) Είναι κατανοητό ότι θα πρέπει να επιδειχθεί ιδιαίτερη προσοχή στο άνοιγμα και στο γύρισμα των φύλλων, ώστε το μεν σχίσιμο να μην μεγαλώσει και τα τσακίσματα ή οι διπλώσεις να ισιωθούν με προσοχή, ώστε να μην δημιουργείται ανωμαλία στη συνέχεια του κειμένου. Σε πολλές περιπτώσεις απαιτείται η τοποθέτηση λευκού φύλλου χαρτιού κάτω από το ψηφιοποιούμενο φύλλο, ώστε το υπάρχον κενό να είναι ευδιάκριτο και να μην αποτυπώνονται γράμματα από την πίσω όψη του χειρογράφου. Επιπρόσθετα, εφόσον κριθεί απαραίτητο από την Αναθέτουσα Αρχή, είναι δυνατό να παρευρίσκεται Σελίδα 20 από 184