Αειφορία των βοσκοτόπων και βιωσιμότητα των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων: Ο ρόλος των ψυχανθών

Transcript

1 Αειφορία των βοσκοτόπων και βιωσιμότητα των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων: Ο ρόλος των ψυχανθών Ιωάννης Χατζηγεωργίου Επικ. Καθηγητής Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Φυτοφάγα αγροτικά ζώα. Τα φυτοφάγα ζώα είναι τα πρώτα ζωικά είδη που εξέθρεψε ο άνθρωπος, εδώ και πολλές χιλιετίες, για να καλύψει τις ανάγκες του σε αγαθά όπως: γάλα, κρέας, μαλλί και τρίχες, εργασία, αναψυχή κ.λ.π. Τα ζώα αυτά μπορούσαν να αξιοποιήσουν χονδροειδείς ζωοτροφές, δηλαδή φυτική ύλη με υψηλή αναλογία σε κυτταρικά τοιχώματα, τα οποία δεν μπορεί να πέψει ο άνθρωπος.

3 Ο Wilkins (2000) αναφέρει ότι στην Ιρλανδία η διατροφή των μηρυκαστικών περιλαμβάνει μόνο 1% συμπυκνωμένες ζωοτροφές, στο Ηνωμένο Βασίλειο 13%, στη Γαλλία 15%, ενώ στη Δανία και την Ολλανδία 39% και 42% αντίστοιχα. Η διαδικασία μετατροπής, των διατροφικών πόρων που συνιστούν οι χονδροειδείς ζωοτροφές, σε ζωικά προϊόντα είναι από τη φύση της αρκετά σύνθετη και περιπλέκεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των χονδροειδών ζωοτροφών επηρεάζονται σημαντικά από περιβαλλοντικούς παράγοντες.

4

5 Αζωτούχες ουσίες στις χονδροειδείς ζωοτροφές

6 οι φυσικοί βοσκότοποι αντιπροσωπεύουν τον μεγαλύτερο σε έκταση φυσικό πόρο της χώρας μας, αλλά σε μεγάλο ποσοστό έχουν υποβαθμιστεί, με αποτέλεσμα απώλεια της παραγωγικότητάς τους, της βιοποικιλότητάς τους, την αύξηση του κόστους παραγωγής και τη μείωση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων...

7

8 Η μείωση της παραγωγικότητας του εδάφους

9

10 Οι ανασυσταμένοι φυσικοί βοσκότοποι και οι καλλιεργούμενοι λειμώνες μπορούν να δώσουν αρκετή φυτική βιομάζα ώστε καλύψουν σημαντικό μέρος από τις ανάγκες της κτηνοτροφίας, να παράξουν ποιοτικά προϊόντα, αλλά και να βελτιώσουν το περιβάλλον.

11 Βασικά χαρακτηριστικά των πολυφυτικών λειμώνων. Ι) η Διάρκεια: ετήσιοι, πολυετείς ή μόνιμοι. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκειά τους τόσο οικονομικότερη είναι η παραγωγή. ΙΙ) η Σύνθεση: επιδιώκονται πολυφυτικά μίγματα, στα οποία επικρατούν είδη ΨΥΧΑΝΘΩΝ (κατ ελάχιστο 30%) σε συνδυασμό με είδη ΑΓΡΩΣΤΩΔΩΝ. Το πλήθος των ειδών (κατ ελάχιστο 4 έως και 20) υποστηρίζει την παραγωγικότητα, την ποιότητα, και την μακροβιότητα του λειμώνα.

12 Δημιουργία πολυφυτικών λειμώνων Επιδιώκεται υψηλή συμμετοχή ψυχανθών Δυνατότητα βόσκησης όλο τον χρόνο Υψηλή δυνατότητα αζωτοδέσμευσης: 7-20 kg N/στρ/έτος σε ξηρικές συνθήκες; μέχρι 50 kg N/στρ/έτος σε αρδευόμενα Η οικονομικότερη μορφή εκμετάλλευσης; ανακύκλωση κατά % των συστατικών που καταναλώνονται Οι βελτιωμένοι βόσκότοποι και οι λειμώνες (πλούσιοι σε ψυχανθή) παράγουν υψηλής αξίας ζωοτροφές και αξιοποιούνται με χαμηλό κόστος!!!

13 Ιδιότητες των βελτιωμένων βοσκοτόπων : Παρέχουν άφθονη χαμηλού κόστους, ισορροπημένη τροφή για τα βόσκοντα ζώα (ενέργεια, πρωτεΐνες, ανόργανα στοιχεία κλπ), που περιέχει επίσης σημαντικά βιοενεργά συστατικά όπως ωφέλιμα λιπαρά οξέα, αντιοξειδωτικές ουσίες, ταννίνες και άλλους δευτερογενείς μεταβολίτες, με σημαντικό ρόλο στην υγεία των ζώων, την υγεία του καταναλωτή και την ποιότητα των ζωικών προϊόντων.

14 Αποτρέπουν την πύκνωση της θαμνώδους βλάστησης, μειώνοντας τους κινδύνους εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών.

15 Βελτιώνουν τη σύσταση των εδαφών (δομή, υδατοχωρητικότητα, παραγωγικότητα), την γονιμότητά τους και αποτρέπουν τη διάβρωσή τους.

16 Είναι «περιβαλλοντικά φιλικοί» μειώνοντας τις ανάγκες για ορυκτά καύσιμα, αυξάνοντας την «αποθήκευση άνθρακα» και ενισχύοντας την βιοποικιλότητα. Συμβολή των ανασυσταμένων βοσκοτόπων στη μείωση του «φαινομένου του θερμοκηπίου» : Αύξηση της ΟΟ εδάφους μεταξύ 0,95 και 2,2% στο επίπεδο 0-20 cm Δέσμευση ατμοσφαιρικού CO 2 μεταξύ 56 και 136 t/ha Με βάση το Πρωτόκολο του Kyoto, η ΕΕ εξετάζει τη δυνατότητα πληρωμής ενίσχυσης στους αγρότες που χρησιμοποιούν πρακτικές δέσμευσης ατμοσφαιρικού CO 2 συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος.

17 Μέσω της δέσμευσης N και C από την ατμόσφαιρα, οι πλούσιοι σε ψυχανθή λειμώνες διαδραματίζουν σημαντικό περιβαλλοντικό ρόλο : Μέρος του C που δεσμεύεται με τη φωτοσύνθεση, αποθηκεύεται στο έδαφος (νεκρές ρίζες, φύλλα-στελέχη και κόπρος ζώων), δημιουργώντας την οργανική ουσία του εδάφους και μειώνοντας το CO 2 στην ατμόσφαιρα Η συμβιωτική δέσμευση του N επιτρέπει την εξοικονόμηση ορυκτών καυσίμων που χρησιμοποιούνται για την σύνθεση ισοδύναμων ποσοτήτων Ν-χων λιπασμάτων και κατά συνέπεια τη μείωση των εκπομπών C, χωρίς τη μείωση της παραγωγικότητας των φυτών

18 Εξέλιξη της οργανικής ουσίας του εδάφους σχιστολιθικών εδαφών, στο επίπεδο 0-20 cm, σε τεχνητούς λειμώνες συγκριτικά με φυσικούς : Πηγή: Project Agro 74, Portugal.

19 Βελτίωση φυσικών βοσκοτόπων Δ) σπορά νομευτικών φυτών (αναχλόαση) γενικά κόστος σποράς νομευτικών φυτών εκλογή θέσεων σποράς επιλογή ειδών και ποικιλιών μίγματα σπόρων

20 Σπορά νομευτικών φυτών (αναχλόαση) Η απόφαση για σπορά βασίζεται Στην κατάσταση και μορφολογία εδάφους Στον αριθμό και είδη φυτών της έκτασης Στην ικανότητα των φυτών να πυκνώσουν Στο κόστος εναλλακτικών λύσεων

21

22

23

24 Βάθος σποράς Πολύ επιφανειακά (όχι βαθύτερα από 1 cm- 1.5 cm)

25 Μίνιμουμ καλλιέργεια εδάφους

26 Ο Δεκάλογος για τη προσθήκη ψυχανθών στους βοσκότοπους 1. Χαμηλότερο κόστος αζώτου: Τα ψυχανθή έχουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν άζωτο από την ατμόσφαιρα και να το δεσμεύσουν σε φυμάτια στις ρίζες. Η ποσότητα του αζώτου που δεσμεύεται ποικίλλει ανάλογα με το είδος του φυτού, την πυκνότητα στον αγρό, τη γονιμότητα του εδάφους, τις καιρικές συνθήκες, καθώς και το μέγεθος της φυλλικής επιφάνειας των ψυχανθών. Το εύρος είναι 20 έως 50 κιλά αζώτου ανά στρέμμα και ανά έτος. 2. Βελτιωμένη ποιότητα ζωοτροφής: Η διατροφική ποιότητα των ψυχανθών είναι γενικά υψηλότερη από εκείνη των περισσότερων αγρωστωδών στο ίδιο στάδιο ωριμότητας. Τα ψυχανθή έχουν εν γένει υψηλότερη περιεκτικότητα σε αζωτούχες ουσίες, υψηλότερη πεπτικότητα και περιεχόμενο σε ανόργανα συστατικά και πέπτονται ευκολότερα από τα περισσότερα αγρωστώδη.

27 3. Καλύτερη κατανομή ανάπτυξης: Η προσθήκη των ψυχανθών σε βοσκοτόπους επεκτείνει συχνά την περίοδο βόσκησης και γεμίζει τα κενά στις μονοκαλλιέργειες αγρωστωδών. Μερικά ψυχανθή μπορούν να εξασφαλίσουν ποιοτική βοσκή κατά τους θερινούς μήνες, όταν οι βοσκότοποι με είδη ψυχρής περιόδου είναι λιγότερο παραγωγικοί. 4. Αύξηση απόδοσης σε ζωοτροφή: Η συνολική απόδοση από μείγματα αγρωστωδών / ψυχανθών συνήθως είναι υψηλότερη από εκείνη λειμώνων αγρωστωδών. Μελέτες στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι έδειξαν ότι το λειμώνιο τριφύλλι σε συγκαλλιέργεια με φεστούκα παράγει περισσότερο συνολική φυτομάζα από ό,τι αν η φεστούκα λιπαίνονταν με 20 kg Ν ανά στρέμμα. 5. Μείωση του κινδύνου: Μείγματα αγρωστωδών και ψυχανθών παρουσιάζουν μικρότερο κίνδυνο καταστροφής από ό,τι η μονοκαλλιέργεια ενός εκ των δύο. Η συγκαλλιέργεια είναι λιγότερο επιρρεπής σε καταστροφές από ασθένειες (μύκητες, έντομα, κλπ) και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

28 6. Πρόσθετα οφέλη: Τα ψυχανθή μπορούν να βελτιώσουν τη δυνατότητα οργώματος του εδάφους, με τη δημιουργία βαθιών διαύλων της ρίζας, η οποία βελτιώνει επίσης την αποστράγγιση του εδάφους και τον αερισμό του. 7. Μείωση τοξικότητας στα ζώα: Η καλλιέργεια ψυχανθών με φεστούκα είναι η κύρια στρατηγική που χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση των προβλημάτων που σχετίζονται με τα ενδόφυτα της φεστούκας. Τα προβλήματα «τετανίας της χλόης» μπορούν επίσης να μειωθούν σε μεγάλο βαθμό με τα ψυχανθή. 8. Περιβαλλοντική αποδοχή: Λόγω της ικανότητάς του φυτού των ψυχανθών για να «δεσμεύουν» το άζωτο μέσω αζωτοβακτηρίων (Rhizobium), τα ψυχανθή είναι πηγή φυσικού αζώτου βραδείας αποδέσμευσης. Λόγω των χαρακτηριστικών της ανθοφορίας τους, τα ψυχανθή παρέχουν επίσης γύρη και νέκταρ για τις μέλισσες. 9. Αισθητική: τα ψυχανθή δίνουν χρώμα και ποικιλότητα στους λειμώνες και τους βοσκότοπους. 10. Αυξημένη δυνατότητα κέρδους: υψηλότερη παραγωγή γάλακτος, υψηλότερα βάρη απογαλακτισμού, υψηλότερη μέση ημερήσια αύξηση και η υψηλότερη αναπαραγωγική επιτυχία.

29 Ψυχανθή με μαλακούς σπόρους για ετήσιες χορτοδοτικές καλλιέργειες: Trifolium resupinatum Trifolium incarnatum Trifolium alexandrinum Trifolium squarosum Ornithopus sativus Vicia (3 species) Lupinus angustifolius Lupinus luteus

30 Πολυετή ψυχανθή για ξηρικές ή αρδευόμενες βοσκές. Trifolium fragiferum Trifolium pratense Lotus spp. Medicago sativa Hedysarum coronarium Trifolium repens Onobrychis viciifolia

31 Ψυχανθή με σκληρούς σπόρους για πολυετείς ξηρικές βοσκές: Trifolium subterraneum Trifolium resupinatum Trifolium michelianum Trifolium vesiculosum Trifolium glanduliferum Medicago (9 annual spp.) Ornithopus compressus Biserrula pelecinus

32

33 Lotus corniculatus (L): bird s foot trefoil Λωτός ο κερατιοφόρος η αγριοτρίφυλλο

34 Trifolium fragiferum (L): strawberry clover Τριφύλλι χαμοκέρασο

35 Trifolium hybridum (L): alsike clover Αγριοτρίφυλλο ή τριφύλλι νόθο

36 Trifolium incarnatum (L): crimson clover Τριφύλλι σαρκόχρουν

37 Trifolium pratense (L): red clover Τριφύλλι λειμώνιο

38 Trifolium repens (L): white clover Τριφύλλι έρπον ή λευκό

39 Paradana, (Trifolium michelianum)

40 Cadiz, Margurita & Erica (Ornithopus sativus)

41 Prima (Trifolium glanduliferum)

42

43

44 Μελέτη της συγκαλλιέργειας βίκουκριθής και μπιζελιού-βρώμης Σε δύο αγρούς στην Κωπαΐδα, ένα υψηλής και ένα μέτριας-χαμηλής παραγωγικότητας, καλλιεργήθηκαν βίκος-κριθάρι με ποσότητα σπόρου 15 kg/στρέμμα και αναλογία 67:33 αντίστοιχα, ενώ για το συνδυασμό μπιζέλιβρώμη τα αντίστοιχα ήταν 18 kg/στρέμμα και αναλογία 75:25. Χρησιμοποιήθηκαν οι ποικιλίες Αλέξανδρος (βίκος), Κολοράντο (κριθάρι), Αρβίκα (μπιζέλι) και Κασσάνδρα (βρώμη) και έγινε λίπανση με 20 kg/στρέμμα υπερφωσφορικό (0-46-0).

45 Αποτελέσματα: Πίνακας Υπολογισμού Ετήσιων Δαπανών (Κτήμα 22,5 στρεμ. Β10/Κ5) ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Παραγωγικές δαπάνες Μεταβλητές δαπάνες Σταθερές δαπάνες Εμφανείς δαπάνες Μη εμφανείς δαπάνες 1) Εδαφος α) ενοίκιο ιδιόκτητης γής 450,00 450,00 450,00 β) ενοίκιο ενοικιαζόμενης γής 0,00 0,00 0,00 ΣΥΝΟΛΟ 450,00 0,00 450,00 0,00 450,00 2) Εργασία α) αμοιβή οικογενειακής εργασίας 63,00 63,00 63,00 β) αμοιβή ξένης εργασίας 0,00 0,00 0,00 γ) Τόκοι αμοιβής εργασίας (9% για 6 μήνες) 2,84 2,84 2,84 ΣΥΝΟΛΟ 65,84 0,00 65,84 0,00 65,84 3) Κεφάλαιο α) Πάγιο κεφάλαιο 1) αποσβέσεις 300,14 300,14 300,14 2) τόκοι παγίου κεφαλαίου [Μ.Ε.Κ.(εκτός εδάφους) *9%] 153,13 153,13 153,13 3) συντήρηση [Μ.Ε.Κ.(εκτός εδάφους) * 3%] 51,04 51,04 51,04 4) ασφάλιστρα [Μ.Ε.Κ. (εκτός εδάφους) * 0,083%] 14,12 14,12 14,12 5) τόκοι συντήρησης & ασφαλίστρων(9% για 6 μήνες) 2,93 2,93 2,93 ΣΥΝΟΛΟ 521,37 0,00 521,37 365,30 156,06 α) Κυκλοφοριακό κεφάλαιο 1) αναλώσιμα υλικά 1.112, , ,12 2) Ε.Λ.Γ.Α. 57,60 57,60 57,60 3) υπηρεσίες τρίτων 0,00 0,00 0,00 4) γενικές δαπάνες 0,00 0,00 0,00 5) τόκοι κ.κεφαλαίου (8,5% για 6 μήνες) 49,71 49,71 0,00 49,71 ΣΥΝΟΛΟ 1.219, ,43 0, ,72 49,71 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ 2.256, , , ,02 721,61

46 Αποτελέσματα: Πίνακας Υπολογισμού Ετήσιων Δαπανών (Κτήμα 22,5 στρεμ. Μ14/Β4) ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Παραγωγικές δαπάνες Μεταβλητές δαπάνες Σταθερές δαπάνες Εμφανείς δαπάνες Μη εμφανείς δαπάνες 1) Εδαφος α) ενοίκιο ιδιόκτητης γής 450,00 450,00 450,00 β) ενοίκιο ενοικιαζόμενης γής 0,00 0,00 0,00 ΣΥΝΟΛΟ 450,00 0,00 450,00 0,00 450,00 2) Εργασία α) αμοιβή οικογενειακής εργασίας 63,00 63,00 63,00 β) αμοιβή ξένης εργασίας 0,00 0,00 0,00 γ) Τόκοι αμοιβής εργασίας (9% για 6 μήνες) 2,84 2,84 2,84 ΣΥΝΟΛΟ 65,84 0,00 65,84 0,00 65,84 3) Κεφάλαιο α) Πάγιο κεφάλαιο 1) αποσβέσεις 300,14 300,14 300,14 2) τόκοι παγίου κεφαλαίου [Μ.Ε.Κ.(εκτός εδάφους) *9%] 153,13 153,13 153,13 3) συντήρηση [Μ.Ε.Κ.(εκτός εδάφους) * 3%] 51,04 51,04 51,04 4) ασφάλιστρα [Μ.Ε.Κ. (εκτός εδάφους) * 0,083%] 14,12 14,12 14,12 5) τόκοι συντήρησης & ασφαλίστρων(9% για 6 μήνες) 2,93 2,93 2,93 ΣΥΝΟΛΟ 521,37 0,00 521,37 365,30 156,06 α) Κυκλοφοριακό κεφάλαιο 1) αναλώσιμα υλικά 1.152, , ,62 2) Ε.Λ.Γ.Α. 57,60 57,60 57,60 3) υπηρεσίες τρίτων 0,00 0,00 0,00 4) γενικές δαπάνες 0,00 0,00 0,00 5) τόκοι κ.κεφαλαίου (8,5% για 6 μήνες) 51,43 51,43 0,00 51,43 ΣΥΝΟΛΟ 1.261, ,65 0, ,22 51,43 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ 2.298, , , ,52 723,33

47 Ολικό Κόστος παραγωγής ανά kg Σανός ( /kg) Ξηρά ουσία χόρτου ( /kg) Ν-χες ουσίες χόρτου ( /kg) Βίκος-Κριθή (κτήμα) 0,0702 0,0780 0,5039 Μπιζέλι-Βρώμη (κτήμα) 0,0788 0,0875 0,6652 Βίκος-Κριθή (Μαυρομάτι) 0,1377 0,1530 1,0100 Μπιζέλι-Βρώμη (Μαυρομάτι) 0,1104 0,1227 0,9814 Καταβαλλόμενες δαπάνες ανά kg Σανός ( /kg) Ξηρά ουσία χόρτου ( /kg) Ν-χες ουσίες χόρτου ( /kg) Βίκος-Κριθή (κτήμα) 0,0339 0,0404 0,2607 Μπιζέλι-Βρώμη (κτήμα) 0,0415 0,0461 0,3501 Βίκος-Κριθή (Μαυρομάτι) 0,0723 0,0804 0,5306 Μπιζέλι-Βρώμη (Μαυρομάτι) 0,0588 0,0654 0,5231

48 Ανάλυση του κόστους διαφόρων ζωοτροφών. Τιμή ( /kg) Ξηρά ουσία (g/kg) Ολικές Αζωτούχες (g/kg Ξ.Ο.) Ενέργεια (NM/kg) Καρπός αραβοσίτου 0, ,12 Καρπός σίτου 0, ,05 Καρπός κριθής 0, ,00 Σογιάλευρο 48% 0, ,03 Ηλιάλευρο 0, ,79 Πίτυρα 0, ,77 Χλόη τεχνητού λειμώνα 0, ,90 Τιμή ζωοτροφής ( /kg) Τιμή ολικών αζωτούχων ( /kg) Τιμή ενέργειας ( /NΜ) Τιμή ξηράς ουσίας ( /kg) Καρπός αραβοσίτου 0,200 0,225 2,000 0,179 Καρπός σίτου 0,180 0,203 1,593 0,171 Καρπός κριθής 0,180 0,202 1,667 0,180 Σογιάλευρο 48% 0,390 0,433 0,830 0,379 Ηλιάλευρο 0,200 0,227 0,909 0,253 Πίτυρα 0,150 0,170 0,962 0,195 Χλόη τεχνητού λειμώνα 0,037 0,041 0,200 0,041

49 Με αυτή τη στόχευση υλοποιείται πρόγραμμα με τίτλο «Αναχλόαση βοσκοτόπων- δημιουργία λειμώνων» υλοποιούμενο από το Γ.Π.Α. και χρηματοδοτούμενο από το ΥΠΑΑΤ για νησιά του Αιγαίου και από Δήμους της Θεσσαλίας για τις περιοχές τους. Η πενταετής εμπειρία από την εφαρμογή του εν λόγω προγράμματος δίνει πολύ θετικά αποτελέσματα ως προς τη στήριξη της κτηνοτροφίας και την αναβάθμιση του περιβάλλοντος.

50 Trifolium subterraneum (L): subterranean clover Τριφύλλι υπόγειο

51 Το είδος Trifolium subterraneum είναι ετήσιο ψυχανθές. Είναι κατ 'εξοχήν αυτοσπειρόμενο είδος, χάρη στον μοναδικό τρόπο που θάβει τους καρπούς και το υψηλό ποσοστό των σκληρών σπόρων (40-50%) που παράγει. Συνιστάται ιδιαίτερα για κλίματα μεσογειακού τύπου και, αν και ετήσιο, γίνεται πολυετές χάρη στη σταθερή απόθεση σπόρων στο έδαφος, οι οποίοι φυτρώνουν εύκολα στο τέλος του καλοκαιριού. Είναι ένα τυπικό είδος βοσκοτόπων χάρη στην οριζόντια ανάπτυξή του και για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται για τη δημιουργία πολυετών λειμώνων σε περιβάλλοντα με παρατεταμένη ξηρασία το καλοκαίρι, όπως τα Μεσογειακά. Η ποικιλία Seaton Park είναι μεσοπρώϊμη με ενδιάμεση παραγωγή σκληρών σπόρων και ανθεκτικότητα στη σηψηριζία. Η ποικιλία Woogenelup είναι επίσης μεσοπρώϊμη με απαιτήσεις βροχόπτωσης 500 mm/έτος και χαμηλή παραγωγή σκληρών σπόρων.

52 Αγριοτρίφυλλο : Medicago littoralis

53 - Το είδος Medicago littoralis παρουσιάζει ευρεία εξάπλωση στις περιοχές της χώρας με χαμηλό υψόμετρο. - Μπορεί να βρεθεί σε περιοχές με φρύγανα, ως ζιζάνιο σε ελαιώνες και οπωρώνες καθώς και σε χέρσες περιοχές. - Ταιριάζει καλύτερα σε ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη (ph Ca > 5,8) σε περιοχές με χαμηλές βροχοπτώσεις της ζώνης του σιταριού. - Κατάλληλο μόνο για καλά στραγγιζόμενα εδάφη με αμμώδη υφή, είναι επίσης κατάλληλο για μόνιμους βοσκοτόπους καθόσον παράγει σκληρούς σπόρους και σημειώνει καλή αναγέννηση από τους σπόρους αυτούς 1-2 έτη μετά την καλλιέργεια. - Η ποικιλία Angel που επιλέχθηκε είναι πρώϊμη με ταχεία ανάπτυξη κατά την άνοιξη, μεγάλη παραγωγή σκληρών σπόρων και καλή παραγωγή ακόμη και σε περιοχές με 300 mm βροχόπτωσης.

54 Ετήσια μηδική: Medicago polymorpha

55 - Το είδος Medicago polymorpha είναι ετήσιο διαδεδομένο στους μεσογειακούς βοσκοτόπους. - Προσαρμόζεται καλά σε ένα ευρύ φάσμα εδαφών, από μέτρια όξινα έως αλκαλικά. - Στο Μεσογειακό χώρο, είναι ένα ιδιαίτερα παραγωγικό είδος, κατάλληλα για χειμερινή βόσκηση, που ακολουθείται από την παραγωγή σανού ή ενσιρώματος την άνοιξη. - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο ή σε συνδυασμό με αγρωστώδη φυτά. Διαθέτει εξαιρετική ικανότητα αυτοσποράς. - Παρουσιάζει εξαιρετική ανοχή σε εντατική βόσκηση και καλή παραγωγή την άνοιξη. - Το βέλτιστο ph του εδάφους για την ανάπτυξη του είδους κυμαίνεται από 6 έως 8,5. - Η ποικιλία Scimitar χαρακτηρίζεται από μέτρια πρωϊμότητα με χαμηλή παραγωγή σκληρών σπόρων και ημιόρθια ανάπτυξη που επιτρέπει την κοπή του χόρτου.

56 Αγριοτρίφυλλο: Trifolium michelianum

57 - Το είδος Trifolium michelianum είναι ετήσιο με τον κύκλο του φθινοπώρο-άνοιξη, κατάλληλο για περιοχές της Μεσογείου με ήπιους χειμώνες και καλλιεργείται τόσο μόνο του όσο και σε συγκαλλιέργεια με αγρωστώδη φυτά. - Είναι καλό αυτοσπειρόμενο είδος χάρη στο σημαντικό ποσοστό των σκληρών σπόρων που παράγει, ως εκ τούτου σχηματίζει πολυετείς λειμώνες. - Προτιμά τα αργιλώδη εδάφη και προσαρμόζεται καλά σε ένα ευρύ φάσμα ph: από όξινο ως αλκαλικό με βέλτιστο από 5 έως 9. - Η ποικιλία Paradana χαρακτηρίζεται μεσοπρώϊμη. - Παρουσιάζει οριζόντια ανάπτυξη, αλλά εξελίσσεται σε ημι-όρθια, αν συγκαλλιεργείται με αγρωστώδη φυτά. Διαθέτει επιμονή για πολλά χρόνια σε μείγματα λειμώνων. - Επίσης προσαρμόζεται καλά σε ελαφρά αλατούχα εδάφη και περιοδική κατάκλυση.

58

59 Λέσβος, Αγ. Παρασκευή, 10 Δεκεμβρίου 2013

60 Λέσβος, Αγ. Παρασκευή, 25 Φεβρουαρίου 2014

61 Λέσβος, Αγ. Παρασκευή, 3 Μαΐου 2014

62 Λέσβος, Αγ. Παρασκευή, 3 Μαΐου 2014

63 Λέσβος, Αγ. Παρασκευή, 2 Μαΐου 2015

64 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, Δεκέμβριος 2013

65 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, 10 Φεβρουαρίου 2014

66 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, 15 Απριλίου 2014

67 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, 15 Απριλίου 2014

68 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, 10 Μαΐου 2014

69 Θεσσαλία, Πύργος Κιερίου, 15 Ιουνίου 2015

70 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!