ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ

Transcript

1 ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ Ενότητα 3: Θεωρίες Οικονομικών. Καθηγητής Μαυρίδης Δημήτριος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Παραθέτει τα βασικά σημεία της θεωρητικής συνεισφοράς στη δόμηση της οικονομικής σκέψης, τόσο των κλασικών όσο και των προκλασικών και μετακλασικών στοχαστών. Συσχετίζει την εξέλιξη των οικονομικών ιδεών με τις συνθήκες στις οποίες αυτές δημιουργούνται προκειμένου έτσι να μπορούν να αξιολογηθούν μέτρα και πολιτικές που έχουν στόχο την επίδραση πάνω σε συγκεκριμένες κάθε φορά οικονομικές και κοινωνικές μεταβλητές. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Νέο- Μαρξική θεωρία. Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa. Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος. 2η μέθοδος: Μέθοδος αποταμίευσης επένδυσης. Ο πολλαπλασιαστής. Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό. 5

6 Νέο- Μαρξική θεωρία (1 από 9) Ο πιο σημαντικός νεωτερισμός της νεομαρξιστής σκέψης είναι η εγκατάλειψη της ιδέας της ομοιόμορφης λειτουργίας του καπιταλισμού σε κέντρο και περιφέρεια. Αμφισβητείται η αντίληψη ότι η επέκταση του καπιταλισμού έχει τις ίδιες επιπτώσεις σε αναπτυγμένες και μη χώρες. Ιδιαίτερα απορρίπτεται η θέση ότι έχει θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη των φτωχών χωρών. 6

7 Νέο- Μαρξική θεωρία (2 από 9) Οι νέες απόψεις που επικρατούν υποστηρίζουν ότι: Ο καπιταλισμός είναι υπεύθυνος για την υπανάπτυξη των φτωχών χωρών. Η ίδια διαδικασία ανάπτυξης του κέντρου δημιουργεί ή επιβάλλει τη διαδικασία υπανάπτυξης στην περιφέρεια. Μια από τις βασικές ιδέες της νεομαρξιστής σκέψης είναι: Η απόσπαση και μεταφορά πλεονάσματος από τις υπανάπτυκτες στις αναπτυγμένες χώρες. 7

8 Νέο- Μαρξική θεωρία (3 από 9) Οι πλούσιες χώρες του κέντρου. Με την ανάπτυξη και την ανταγωνιστική πολιτική τους. Εγκλωβίζουν τις φτωχές χώρες της περιφέρειας σε υπανάπτυξη. Η ανάπτυξη κάθε χώρας καθορίζεται από τη θέση που κατέχει στο παγκόσμιο σύστημα. 8

9 Νέο- Μαρξική θεωρία (4 από 9) Βασικός συντελεστής αυτής της αλλαγής και της εμφάνισης της νεομαρξιστής σκέψης ήταν το έργο των στενών συνεργατών P. Baran και P. Sweezy. Ήταν οι πρώτοι που ξεπέρασαν τη δογματική καθήλωση της μαρξιστικής σκέψης της περιόδου πριν από τον πόλεμο. Μετά τον P. Baran τρεις άλλοι ερευνητές που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της νέο μαρξικής σκέψης. Οι A.G. Frank. Α. Εμμανουήλ. S. Amin. 9

10 Νέο- Μαρξική θεωρία (5 από 9) Ο P. Baran διακρίνει τρεις διαφορετικές μορφές πλεονάσματος. 1 ο, το πραγματικό πλεόνασμα: Ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ πραγματικού προϊόντος και πραγματικής κατανάλωσης. Σε συγκριτική στατική ανάλυση είναι ίσο με την τρέχουσα αποταμίευση και την επένδυση. 10

11 Νέο- Μαρξική θεωρία (6 από 9) 2 ο, το δυνητικό πλεόνασμα. Ορίζεται ως η διαφορά της αναγκαίας κατανάλωσης από το προϊόν που θα μπορούσε να παραχθεί μέσα σε ένα δεδομένο φυσικό και τεχνολογικό περιβάλλον με τη βοήθεια των διαθέσιμων πλουτοπαραγωγικών πόρων. Προϋποθέτει δραστικές αλλαγές στην οργάνωση της παραγωγής και της διανομής του προϊόντος. Θα πρέπει να εξαλειφθεί η περιττή κατανάλωση και η μη παραγωγική εργασία και γενικά η σπατάλη των παραγωγικών μέσων στην παραγωγή και να συνυπολογιστεί το προϊόν που χάνεται από τη μη πλήρη απασχόληση του εργατικού δυναμικού. 11

12 Νέο- Μαρξική θεωρία (7 από 9) 3ο το σχεδιασμένο οικονομικό πλεόνασμα. Αφορά το άριστο προϊόν που μπορεί να πετύχει μια σοσιαλιστική κοινωνία κάτω από συνθήκες άριστα σχεδιασμένης χρησιμοποίησης των πόρων και ενός επιλεγμένου «άριστου» όγκου και κατανάλωσης. Σύμφωνα με τον P. Baran η σύγκριση μεταξύ του πραγματικού και του δυνητικού πλεονάσματος μπορεί να μας δώσει το μέγεθος επιτυχίας μιας καπιταλιστικής οικονομίας. Η γενική τοποθέτηση του P. Baran για την παραγωγή και χρήση του πλεονάσματος είναι ότι: Ο καπιταλισμός, και ιδιαίτερα ο μονοπωλιακός καπιταλισμός, έχει την τάση να δημιουργεί περισσότερο πλεόνασμα, ενώ ταυτόχρονα αποτυγχάνει να προσφέρει τις διεξόδους κατανάλωσης, σύμφωνα με τη θεωρία της υποκατανάλωσης, και επένδυσης που απαιτούνται για την απορρόφησή του. 12

13 Νέο- Μαρξική θεωρία (8 από 9) Το γενικό συμπέρασμα ο Ρ. Baran για τα μονοπώλια είναι ότι: Κάτω από συνθήκες μονοπωλίου η επιχείρηση επιβραδύνει ή δεν αναπτύσσει την επενδυτική της δραστηριότητα στο βαθμό που θα την ανέπτυσσε κάτω από συνθήκες ανταγωνισμού. Σε γενικό επίπεδο, αυτή η συμπεριφορά του μονοπωλιακού κεφαλαίου αποδίδεται στους παρακάτω λόγους: Τα μονοπώλια περιορίζουν τις επενδύσεις τους σε ελεγχόμενο και σχετικά μικρό ύψος από το φόβο μήπως η συνεχής αύξηση τους προκαλέσει υπερβολική αύξηση της προσφοράς προϊόντων με αποτέλεσμα την πτώση των τιμών. Επίσης, ο περιορισμός της επενδυτικής δραστηριότητας μπορεί να οφείλεται και στην αναβολή της εμφάνισης και εφαρμογής νέων τεχνολογιών από το φόβο της πρόωρης απαξίωσης του υπάρχοντος μηχανολογικού εξοπλισμού. 13

14 Νέο- Μαρξική θεωρία (9 από 9) Τέλος, η επενδυτική δραστηριότητα των μονοπωλίων περιορίζεται και από την απροθυμία τους να επεκταθούν σε άλλους κλάδους. Διότι φοβούνται τα αντίποινα, με ανάλογες επενδύσεις ή άλλου είδους ανταγωνιστικές δραστηριότητες, από τις επιχειρήσεις του προσβαλλόμενου κλάδου. Από την ανάλυση που προηγήθηκε βγαίνει το συμπέρασμα ότι κάτω από τις συνθήκες του μονοπωλιακού καπιταλισμού ο αυξανόμενος όγκος του πλεονάσματος δεν μπορεί να απορροφηθεί ολόκληρος από την κατανάλωση της καπιταλιστικής τάξης και την επενδυτική δραστηριότητα των μονοπωλίων. 14

15 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (1 από 14) Ο Sraffa: Δεν δέχεται την άποψη ότι ο μισθός απλώς ισούται προς το επίπεδο επιβιώσεως. Θεωρεί ότι και οι εργάτες μπορούν να συμμετέχουν στο δημιουργούμενο πλεόνασμα. Ο συνολικός εργατικός μισθός μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελείται από δυο μέρη: (α) Ένα σταθερό μέρος πού αποτελείται από τα αγαθά πού είναι απαραίτητα για την επιβίωση των εργατών και πού θα έμπαινε στην παραγωγή σαν εισροή, όπως οι άλλες εισροές. 15

16 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (2 από 14) (β) Ένα μεταβλητό μέρος πού αντιπροσωπεύει τη συμμετοχή των εργατών στο δημιουργούμενο πλεόνασμα. Ο Sraffa προτιμά να χρησιμοποιήσει στην ανάλυση του το συνολικό εργατικό μισθό, που συνεπεία του (β) πιο πάνω είναι μεταβλητός, γιατί περιέχει μερίδιο από το πλεόνασμα. 16

17 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (3 από 14) Το κύριο ερώτημα πού θέτει ο Sraffa είναι: Δοθείσης της κατανομής του πλεονάσματος μεταξύ εργατών και κεφαλαιούχων. Μεταξύ μισθού και κερδών. Ποια θα είναι ή επίδραση της πάνω στις σχετικές τιμές. Θεωρεί συνεπώς σαν ανεξάρτητη μεταβλητή τη μεταβολή του μισθού. Σαν συνέπεια της κατανομής του πλεονάσματος μεταξύ μισθών και κερδών. Διερευνά τις επιδράσεις της πάνω στις εξαρτημένες μεταβλητές, τις τιμές. 17

18 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (4 από 14) Ο Sraffa θεωρεί ότι: Το ποσοστό κέρδους r πρέπει να είναι ομοιόμορφο σε όλους τους κλάδους όπως και ο μισθός ω. Η μεταβολή των μισθών κατ ανάγκη οδηγεί σε σχετικές μεταβολές των τιμών. Οι σχετικές τιμές μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση μεταξύ εργασίας και μέσων παραγωγής πού μπαίνουν στην παραγωγή κάθε αγαθού. Παράδειγμα. Αν έχουμε δυο αγαθά, όπου το α είναι εντάσεως εργασίας και το β εντάσεως κεφαλαίου: Μια μείωση των μισθών ω θα οδηγήσει σε μείωση της σχετικής αξίας του α σε σχέση προς το β. 18

19 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (5 από 14) Το ερώτημα που θέτει ο Sraffa είναι: Αν μπορεί να βρεθεί ένα αγαθό η σχετική αξία του οποίου να μη μεταβάλλεται με τη μεταβολή των μισθών. Στο παράδειγμα που δώσαμε πιο πάνω, αν υποθέταμε ότι υπήρχε και ένα τρίτο αγαθό. Η παραγωγή του οποίου ήταν στο μεταίχμιο μεταξύ εντάσεως εργασίας και εντάσεως κεφαλαίου. 19

20 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (6 από 14) Είναι δυνατό η σχετική αξία του αγαθού αυτού να μένει αμετάβλητη όταν μεταβάλλονται οι μισθοί. Είναι δυνατό με άλλα λόγια: Να βρεθεί ένας τέτοιος παραγωγικός κλάδος «στο μεταίχμιο» που να έχει μια τέτοια «εξισορροπητική αναλογία» μεταξύ εργασίας και μέσων παραγωγής. Ώστε η τιμή των προϊόντων του κλάδου αυτού να μένει αμετάβλητη όταν μεταβάλλεται η διανομή του εισοδήματος. 20

21 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (7 από 14) «Το κλειδί», γράφει ο Sraffa: Στην κίνηση των σχετικών τιμών. Η οποία ακολουθεί μια μεταβολή στους μισθούς, Βρίσκεται στην ανισότητα των αναλογιών με της οποίες η εργασία και τα μέσα παραγωγής απασχολούνται στους διάφορους κλάδους. 21

22 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (8 από 14) Είναι προφανές ότι αν η αναλογία ήταν η ίδια σε όλους τους κλάδους. Δεν θα παρατηρείτο καμιά μεταβολή στις τιμές. Ανεξάρτητα πόσο μεγάλη θα ήταν η ποικιλία της συνθέσεως από αγαθά των μέσων παραγωγής στους διάφορους κλάδους. Σε κάθε κλάδο, μια ίση μείωση από το μισθό θα απέδιδε ακριβώς τόσο όσο χρειάζεται για να πληρωθούν τα κέρδη πάνω στα μέσα παραγωγής του κλάδου με ένα ομοιόμορφο ποσοστό, χωρίς ανάγκη να μεταβληθούν οι υπάρχουσες τιμές». 22

23 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (9 από 14) Για το Sraffa υπάρχει μια απλή γραμμική σχέση μεταξύ του μεριδίου του πλεονάσματος πού πάει στους μισθούς και του μεριδίου πού πάει στα κέρδη. Τα δυο μερίδια ισούνται προς τη μονάδα. Όταν αυξάνει το μερίδιο των μισθών στο πλεόνασμα (εθνικό εισόδημα) μειώνεται ανάλογα το μερίδιο των κερδών και τούμπαλιν. 23

24 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (10 από 14) Δηλαδή: Υ = Μ + S Υ είναι το ακαθάριστο εισόδημα. Μ είναι το σύνολο των εισροών. S το πλεόνασμα ή το καθαρό εθνικό εισόδημα. Αν το σύνολο του πλεονάσματος S διατίθεται στα κέρδη, αυτό θα οδηγήσει στο μέγιστο δυνατό ποσοστό κέρδους R πού θα είναι ίσο με: 24

25 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (11 από 14) Αν όμως υποθέσουμε πώς στη διανομή συμμετέχουν και οι μισθοί και το μερίδιό τους στο καθαρό εθνικό εισόδημα είναι W, τότε το μερίδιο των κερδών στο συνολικό εθνικό εισόδημα θα είναι 1- W, επομένως τα συνολικά κέρδη θα είναι τότε: S (1-W). και το ποσοστό κέρδους r θα είναι: 25

26 Η νεορικαρντιανή θεωρία του εφόσον Piero Sraffa (12 από 14) Δοθέντος του R, υπάρχει, από την εξίσωση, μια απλή γραμμική σχέση μεταξύ W και r, μεταξύ του μεριδίου του εισοδήματος πού διατίθεται για τους μισθούς και του ποσοστού κέρδους. Όταν μειώνονται οι μισθοί αυξάνεται ανάλογα το ποσοστό κέρδους (και αντίστροφα). 26

27 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (13 από 14) Ο Sraffa δίνει το πιο κάτω διάγραμμα για να δείξει τη σχέση μεταξύ των μισθών (σαν αναλογίας του καθαρού Εθνικού Εισοδήματος) και του ποσοστού κέρδους. Εικόνα 1: Διάγραμμα Sraffa. Πηγή: Διδάσκων (2015). 27

28 Η νεορικαρντιανή θεωρία του Piero Sraffa (14 από 14) Συνεπώς, ο Sraffa βλέπει σαν βασικό ρυθμιστικό ρόλο την επιδίωξη ομοιόμορφου ποσοστού κέρδους σ όλους τους παραγωγικούς κλάδους. Οι σχετικές τιμές μεταβάλλονται ανάλογα με τη σχέση εργασίας και μέσων παραγωγής που μπαίνουν στην παραγωγή κάθε αγαθού. Το πλεόνασμα μοιράζεται ανάμεσα σε μισθούς και σε κέρδη. Όταν αυξάνει το μερίδιο των μισθών στο πλεόνασμα μειώνεται ανάλογα το μερίδιο των κερδών και αντίστροφα. 28

29 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (1 από 8) Το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος προσδιορίζεται με δύο ισοδύναμες εναλλακτικές μεθόδους: 1η μέθοδος: Μέθοδος κατανάλωσης-επένδυσης. Το εισόδημα ισορροπίας προσδιορίζεται σε εκείνο το επίπεδο όπου συμπίπτει συνολική δαπάνη (C+I) της οικονομίας με το συνολικό προϊόν (Υ). Το εισόδημα ισορροπίας προσδιορίζεται από την ισότητα της συνολικής προσφοράς με τη συνολική ζήτηση. Δηλαδή Υ=C+I. 29

30 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (2 από 8) Το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος τείνει να μεταβληθεί στην περίπτωση που μεταβληθεί: Είτε η συνάρτηση κατανάλωσης. Είτε η συνάρτηση επένδυσης. Είτε μεταβληθούν και οι δύο συναρτήσεις. 30

31 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (3 από 8) Παράδειγμα: Σε μια οικονομία, η συνάρτηση καταναλώσεως δίνεται από τη σχέση C=200+0,8Y και η ιδιωτική επένδυση είναι Ι=80. Ανεξάρτητη από το ύψος του εισοδήματος. H συνολική ζήτηση της οικονομίας προκύπτει: Από το άθροισμα: Των καταναλωτικών αγαθών που ζητούν οι καταναλωτές. Το άθροισμα των επενδυτικών (κεφαλαιουχικών) αγαθών που ζητούν οι επιχειρήσεις. Επομένως: Συνολική ζήτηση= Κατανάλωση + Επένδυση D=C+I. 31

32 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (4 από 8) Παράδειγμα προσδιορισμού της ισορροπίας του εισοδήματος με τη μέθοδο κατανάλωσης επένδυσης. Πίνακας 1: Μέθοδος κατανάλωσης - επένδυσης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 32

33 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (5 από 8) Όπως φαίνεται από τη στήλη (5) στο πρώτο επίπεδο εισοδήματος η συνολική ζήτηση υπερβαίνει το προϊόν που παράγεται στην τρέχουσα περίοδο. Αυτό σημαίνει ότι η επιπλέον ζήτηση του προϊόντος ικανοποιείται είτε με δανεισμό είτε με αποταμιεύσεις προηγουμένων ετών από την πλευρά των καταναλωτών και με αξιοποίηση των υπαρχόντων αποθεμάτων από την πλευρά των επιχειρήσεων. Πίνακας 2: Μέθοδος κατανάλωσης - επένδυσης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 33

34 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (6 από 8) Εφόσον η ζήτηση εξακολουθεί να υπερβαίνει την προσφορά θα υπάρχει κίνητρο για αύξηση της παραγωγής. Η ισορροπία επιτυγχάνεται στο επίπεδο εισοδήματος όπου η συνολική ζήτηση είναι ίση με το συνολικό προϊόν. Σε κάθε περαιτέρω αύξηση της παραγωγής η συνολική ζήτηση θα υπολείπεται του προϊόντος με αποτέλεσμα να μένει στα χέρια των παραγωγών αδιάθετο προϊόν. 34

35 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (7 από 8) Αυτό θα συνεπάγεται μείωση της παραγωγής από την πλευρά των επιχειρήσεων και το εισόδημα θα τείνει να μειωθεί. Συνεπώς, όταν η συνολική ζήτηση υπερβαίνει το προϊόν, το προϊόν και το εισόδημα θα τείνουν να αυξηθούν. Ενώ όταν η συνολική ζήτηση είναι μικρότερη από το προϊόν, το εισόδημα και το προϊόν θα τείνουν να μειωθούν. Άρα η ισορροπία του εισοδήματος προσδιορίζεται στο σημείο όπου η συνολική παραγωγή γίνεται ίση με τη συνολική δαπάνη. 35

36 Τα επίπεδα ισορροπίας του εισοδήματος (8 από 8) Γραφικά η θέση ισορροπίας του εισοδήματος προσδιορίζεται στο σημείο Ε του διαγράμματος, όπου η καμπύλη της συνολικής ζήτησης τέμνεται από την γραμμή των 45. Η συνάρτηση της συνολικής ζήτησης θα είναι: D=200+0,8Y+80 D=280+0,8Y. Εικόνα 2: Διάγραμμα Δαπάνης-Εισοδήματος. Πηγή: Διδάσκων (2015). 36

37 2η μέθοδος: Μέθοδος αποταμίευσης επένδυσης (1 / 2) Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, το εισόδημα ισορροπίας προσδιορίζεται στο σημείο όπου η αποταμίευση (S) γίνεται ίση με την επένδυση (Ι), δηλαδή όταν ισχύει η σχέση S=I. Με τα δεδομένα του προηγούμενου παραδείγματος η συνάρτηση αποταμίευσης θα είναι: Υ=C+I I=Y-C. S=Y-(200+0,8Y) S=Y-200-0,8Y S= ,2Y. H συνθήκη ισορροπίας του εισοδήματος θα είναι: S=I ,2Y=80 Y=

38 2η μέθοδος: Μέθοδος αποταμίευσης επένδυσης (2 / 2) Ο προσδιορισμός της ισορροπίας του εισοδήματος με τη μέθοδο επένδυσης- αποταμίευσης. Εικόνα 2: Μέθοδος Επένδυσης- Αποταμίευσης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 38

39 Ο πολλαπλασιαστής (1 από 5) Σε περιόδους ανόδου της οικονομικής δραστηριότητας παρατηρούνται : Έντονες αυξήσεις στη ζήτηση για καταναλωτικά αγαθά, Οι οποίες προκαλούν αντίστοιχες αυξήσεις στη συνολική ζήτηση των επενδύσεων. Κάθε αύξηση όμως των επενδύσεων συνεπάγεται και αντίστοιχες επιδράσεις στη συνολική ζήτηση. Οι επιδράσεις στη συνολική ζήτηση: Λόγω αυξήσεως των επενδύσεων. Μπορούν να μετρηθούν μέσω της διαδικασίας του πολλαπλασιαστή. 39

40 Ο πολλαπλασιαστής (2 από 5) Έστω για παράδειγμα τα παρακάτω δεδομένα μιας κλειστής οικονομίας: S= ,5Y Ι Ρ =50 Το εισόδημα ισορροπίας θα είναι: S=I P 50= ,5Y 90=0,5Y Y=180. Εάν η επένδυση αυξηθεί κατά 60% θα γίνει: Το νέο επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος θα γίνει: 80=-40+0,5Υ Υ=240. Είναι εμφανές ότι η αύξηση της επένδυσης προκάλεσε αύξηση και στο εισόδημα, δηλαδή: ΔΙ=80-50=30 ενώ ΔΥ= =60. Αυτή η σχέση ανάμεσα στη μεταβολή του εισοδήματος και τη μεταβολή της επένδυσης είναι γνωστή ως πολλαπλασιαστής. 40

41 Ο πολλαπλασιαστής (3 από 5) Ο πολλαπλασιαστής είναι ένας αριθμός (κ). Ο οποίος αν πολλαπλασιαστεί με τη μεταβολή της επένδυσης (ΔΙ) δίνει τη μεταβολή του εισοδήματος (ΔΥ). Ο λόγος της μεταβολής του εισοδήματος προς τη μεταβολή της επένδυσης ονομάζεται πολλαπλασιαστής, δηλαδή: Αυτό σημαίνει ότι η μεταβολή ισοδυναμεί με αύξηση του εισοδήματος κατά το διπλάσιο της μεταβολής αυτής. 41

42 Ο πολλαπλασιαστής (4 από 5) Στο συγκεκριμένο παράδειγμα Αυτό σημαίνει ότι η μεταβολή στην επένδυση πολλαπλασιάστηκε επί 2 φορές για να προκύψει η μεταβολή στο εισόδημα. Άρα ο πολλαπλασιαστής μετράει στην ουσία τον αριθμό των φορών επί των οποίων πολλαπλασιάζεται η μεταβολή της επένδυσης προκειμένου να προκύψει η μεταβολή στο εισόδημα. Επειδή όμως, η παραπάνω πολλαπλασιαστική διαδικασία συνέβη στιγμιαία από ένα επίπεδο ισορροπίας εισοδήματος σε ένα άλλο επίπεδο εισοδήματος, αυτός ο πολλαπλασιαστής ονομάζεται στατικός. 42

43 Ο πολλαπλασιαστής (5 από 5) Διαγραμματική απεικόνιση της σχέσης του πολλαπλασιαστή με την οριακή ροπή για αποταμίευση. Εικόνα 3: Πολλαπλασιαστής - οριακή ροπή για αποταμίευση. Πηγή: Διδάσκων (2015). 43

44 Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό (1 από 5) Όταν μεταβάλλεται η συνολική ζήτηση τότε μεταβάλλεται και το εισόδημα ισορροπίας. Το εισόδημα ισορροπίας όμως δεν συμπίπτει αναγκαστικά με το επίπεδο του εισοδήματος που αντιστοιχεί στην πλήρη απασχόληση. Γενικά, όταν το εισόδημα της πλήρους απασχόλησης είναι μεγαλύτερο από το εισόδημα ισορροπίας σημαίνει ότι: Η οικονομία δεν έχει εξαντλήσει τις παραγωγικές της δυνατότητες με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός αντιπληθωριστικού κενού. 44

45 Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό (2 από 5) Αντίθετα, όταν τα εισόδημα της πλήρους απασχόλησης είναι μικρότερο από το εισόδημα ισορροπία σημαίνει ότι: οι παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας δεν επαρκούν για να καλύψουν τη συνολική ζήτηση της οικονομίας με αποτέλεσμα τη δημιουργία πληθωριστικού κενού. 45

46 Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό (3 από 5) Εικόνα 4: Πληθωριστικό - Αντιπληθωριστικό κενό. Πηγή: Διδάσκων (2015). 46

47 Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό (4 από 5) Στο διάγραμμα 1.8, το εισόδημα της πλήρους απασχόλησης είναι Υ*. Εάν το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος είναι το Υ1, τότε αυτό υπολείπεται του εισοδήματος της πλήρους απασχόλησης και ως συνέπεια δημιουργείται αντιπληθωριστικό κενό ίσο με την απόσταση ΑΒ=ΔΘ. Εικόνα 5: Πληθωριστικό - Αντιπληθωριστικό κενό Πηγή: Διδάσκων (2015). 47

48 Πληθωριστικό - αντιπληθωριστικό κενό (5 από 5) Στο διάγραμμα 1.8, το εισόδημα της πλήρους απασχόλησης είναι Υ*. Εάν το επίπεδο ισορροπίας του εισοδήματος είναι το Υ1, τότε αυτό υπολείπεται του εισοδήματος της πλήρους απασχόλησης και ως συνέπεια δημιουργείται αντιπληθωριστικό κενό ίσο με την απόσταση ΑΒ=ΔΘ. Εάν το επίπεδο ισορροπίας είναι το Υ2 τότε αυτός υπερβαίνει του εισοδήματος της πλήρους απασχόλησης και ως συνέπεια δημιουργείται πληθωριστικό κενό ίσο με την απόσταση ΕΖ=ΑΓ. Για να εξαλειφθεί το αντιπληθωριστικό κενό, πρέπει να πραγματοποιηθούν επενδύσεις, ώστε να αυξηθεί η ενεργός ζήτηση της οικονομίας. Για να εξαλειφθούν οι πληθωριστικές πιέσεις που προκαλούνται λόγω της υπερβολικής ζήτησης θα πρέπει να μειωθεί το μέγεθος των επενδύσεων. 48

49 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Μαυρίδης Δημήτριος. «ΙΣΤΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ». Έκδοση: 1.0. Κοζάνη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 49

50 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 50

51 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 51

52 Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. Βιβλιογραφικές Πηγές. 52