ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ. Καϊλή Χασάν

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ. Καϊλή Χασάν"

Καλόγερος Ρόκας
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑΣ Καϊλή Χασάν Αντιπαραβολική Θεώρηση των Συμπληρωματικών Προτάσεων Ελληνικής-Τουρκικής και η Εκμάθηση των Συμπληρωματικών Προτάσεων της Τουρκικής από Ελληνόφωνο Κοινό Διδακτορική Διατριβή Αθήνα 2015

2 Καϊλή Χασάν Αντιπαραβολική Θεώρηση των Συμπληρωματικών Προτάσεων Ελληνικής-Τουρκικής και η Εκμάθηση των Συμπληρωματικών Προτάσεων της Τουρκικής από Ελληνόφωνο Κοινό ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Βασίλειος Σπυρόπουλος Σπυριδούλα Βαρλοκώστα Σπυριδούλα Μπέλλα

3 Περίληψη Αυτή η διατριβή έχει σκοπό να παρουσιάσει ένα συγκεκριμένο αναλυτικό πρότυπο πρόγραμμα για τη διδασκαλία/ εκμάθηση των συμπληρωματικών προτάσεων (ΣΠ) της Τουρκικής σε/ από σπουδαστές της γλώσσας με Γ1 την Ελληνική. Με γνώμονα αυτό τον στόχο, η εργασία οργανώνεται σε τρεις άξονες. Αρχικά, με μια θεωρητικά ουδέτερη περιγραφή, επιχειρείται ένας ορισμός των ΣΠ και επισημαίνονται τα δομικά/ τυπολογικά τους χαρακτηριστικά διαγλωσσικά. Εξετάζονται και αναλύονται πτυχές όπως η παρεμφατικότητα του ρήματος που περιέχει μια ΣΠ, ο ρόλος και η χρήση των συμπληρωματικών δεικτών, ο τρόπος σύνδεσης της ΣΠ με την κύρια (υπερκείμενη) πρόταση από την οποία εξαρτάται, καθώς και ο ρόλος της σημασίας του κατηγορήματος της κύριας πρότασης στον καθορισμό της μορφής που θα έχει μια ΣΠ. Στη συνέχεια γίνεται μια αναλυτική περιγραφή των ΣΠ της Τουρκικής και της Ελληνικής και ακολουθεί μια αντιπαραβολική θεώρηση των ΣΠ των δύο γλωσσών όπου επισημαίνονται τα σημεία εκείνα όπου οι ΣΠ συγκλίνουν ή αποκλίνουν στις δύο γλώσσες. Πριν από την παρουσίαση του προγράμματος διδασκαλίας γίνεται μια επισκόπηση διαφόρων ελληνόφωνων εγχειριδίων για τη διδασκαλία της Τουρκικής και αναδεικνύονται οι αδυναμίες που παρουσιάζουν στην περιγραφή των ΣΠ, τόσο σε σχέση με το εύρος των δομών που παρουσιάζουν, αλλά κυρίως σε σχέση με τη μεταγλώσσα που χρησιμοποιούν κατά την περιγραφή των ΣΠ. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που προκύπτουν από την αντιπαραβολική μελέτη των ΣΠ των δύο γλωσσών, τις αδυναμίες που παρουσιάζουν τα εγχειρίδια που εξετάζονται, το γενικό πλαίσιο διδασκαλίας της Τουρκικής στην Ελλάδα, τους διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάκτηση μιας ξένης γλώσσας και τις πρόσφατες τάσεις σε σχέση με τη διδασκαλία της γραμματικής κατά τη διδασκαλία της Γ2, παρουσιάζεται το διαβαθμισμένο αναλυτικό πρόγραμμα για τη διδασκαλία των ΣΠ της Τουρκικής σε ελληνόφωνο κοινό που αποσκοπεί στη βελτίωση της υπάρχουσας διδακτικής πρακτικής και επιδιώκει την καλύτερη κατάκτηση των δομών που εξετάζονται στην εργασία. ii

4 Abstract This dissertation has a twofold aim: (a) to provide a descriptive and theory-neutral comparison of complement clauses in Greek and Turkish and (b) to present an analytical syllabus for the teaching/ learning of the Turkish complement clauses (CC) to /by L1 Greek learners of Turkish. In Chapter 1, complement clauses are defined and their cross-linguistic structural/typological characteristics are pointed out by addressing and discussing the following issues: the finiteness of the verb of a CC, the role and the function of the subordinators, the way in which a CC is embedded to the main (superordinate) clause and the importance of the predicate of the main clause in determining the form of a CC. Chapter two provides a detailed description of the Turkish CCs and chapter three is devoted to the description of the Greek CCs. Chapter four provides a contrastive analysis of the Turkish and Greek CCs and highlights the aspects in which the CCs of the two languages converge or diverge. Chapter five reviews the various grammar books and course books of Turkish written in Greek as far as CCs are concerned. Their weaknesses with respect to both the range of the CC structures they present as well as the meta-language they use in their descriptions and presentations is pointed out and discussed. Finally, by taking into consideration the conclusions drawn from the contrastive analysis of the CCs of the two languages, the weaknesses in the books reviewed, the general framework of the teaching of Turkish in Greece, the various factors which influence the acquisition of a foreign language, the recent trends in relation to the teaching of grammar in L2, chapter six presents the analytical syllabus for the teaching of the Turkish CCs to L1 Greek learners of Turkish which aims at improving both the existing teaching practice and the learning of the structures discussed in this study. iii

5 Özet Bu tezin iki amacı bulunmaktadır: a) Türkçe ve Yunancadaki ad işlevli yantümcelerin betimleyici ve kuram-bağımsız bir karşılaştırmasını sunmak, b) Türkçe ad işlevli yantümcelerin Türkçenin yabancı dil olarak öğrenimi/öğretiminde kullanılmak üzere çözümlemeli bir öğretim izlencesi sunmaktır. Birinci Bölüm de ad işlevli yantümceler tanımlanmakta ve aşağıda sözü edilen noktalar ışığında ad işlevli yantümcelerin diller arası yapısal/tipolojik özellikleri ele alınmaktadır: ad işlevli yantümce eyleminin çekimlilik özelliği, tümleyicilerin rolü ve işlevi, ad işlevli yantümcenin ana tümce içine yerleşme biçimi ve ana tümce yükleminin yantümce biçimini belirlemedeki önemi. İkinci Bölüm de Türkçedeki ad işlevli yantümcelerin detaylı bir betimlemesi yapılmaktadır. Üçüncü Bölüm de ise Yunancadaki ad işlevli yantümceler betimlenmektedir. Dördüncü Bölüm de Türkçe ve Yunancadaki ad işlevli yantümcelerin karşılaştırmalı çözümlemesi yapılmakta ve iki dilin bu konuda ayrılan ya da birleşen yönleri ortaya çıkarılmaktadır. Beşinci Bölüm de Yunanca yazılmış Türkçe dilbilgisi kitaplarının ad işlevli yantümceler açısından detaylı bir incelemesi ve değerlendirmesi sunulmaktadır. Bu bölümde ayrıca, bu kitapların hem ele aldıkları ad işlevli yantümce yapılarının çeşitleri açısından hem de bu yapıların betimlenmesi ve sunulmasında kullandıkları üst-dil açısından görülen yetersizlikleri tartışılmaktadır. Son olarak, iki dilde bulunan ad işlevli yantümcelerin karşılaştırmalı çözümlemesinden elde edilen sonuçlar, incelenen kitaplardaki yetersizlikler, Yunanistan da Türkçenin öğretiminin genel çerçevesi, yabancı dil edinimini etkileyen çeşitli etkenler, ikinci dilde dilbilgisi öğretimi konusundaki güncel yönelimler dikkate alınarak, Altıncı Bölüm de, anadili Yunanca olan ve Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlere Türkçe ad işlevli yantümcelerin öğretimi üzerine hazırlanmış ve bu çalışmada ele alınan yapıların öğrenimini ve de mevcut öğretim uygulamalarını geliştirmeyi amaçlayan çözümlemeli bir öğretim izlencesi sunulmaktadır. iv

6 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη Abstract Özet Ευχαριστίες Περιεχόμενα Συμβάσεις, σύμβολα, συντομογραφίες Κατάλογος πινάκων Κατάλογος σχημάτων ii iii iv v vii xii xv xvi 0. Εισαγωγή Ο σκοπός της εργασίας Η Οργάνωση των κεφαλαίων Προκαταρτικές παρατηρήσεις 1.1 Οι συμπληρωματικές προτάσεις ως φαινόμενο Τυπολογική ταξινόμηση των συμπληρωματικών προτάσεων Η παράμετρος της κεφαλής Η μορφολογία των συμπληρωματικών προτάσεων Παρεμφατικός/μη παρεμφατικός ρηματικός τύπος Ονοματικοί/ρηματικοί ή μικτοί μη παρεμφατικοί τύποι Οι συμπληρωματικοί δείκτες Παράταξη και σειριακές δομές Σημασιολογική ταξινόμηση των κατηγορημάτων που έχουν ως όρισμα μια ΣΠ Οι Συμπληρωματικές Προτάσεις της Τουρκικής 2.1 Εισαγωγικά Οι ΣΠ της Τουρκικής σε σχέση με την παρεμφατικότητα του ρήματος τους Παρεμφατικές ΣΠ Μη παρεμφατικές ΣΠ vii

7 2.3 Παρεμφατικές ΣΠ χωρίς δείκτη εισαγωγής Υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος demek λέω Πλάγια ερωτηματική πρόταση ως υποκείμενο ή αντικείμενο ενός γνωστικού ρήματος Υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος istemek θέλω Παρεμφατικές ΣΠ με Συμπληρωματικό Δείκτη ΣΠ με το diye ΣΠ με το ki Υποκείμενο ή αντικείμενο το ρήματος demek Υποκείμενο ή αντικείμενο ενός ρήματος γνωστικού ή αντίληψης Υποκείμενο ή αντικείμενο του ρήματος istemek Υποκείμενο ενός επιθετικού κατηγορήματος ΣΠ με το gibi Μη παρεμφατικές ΣΠ Η μορφοσυντακτική δομή των μη παρεμφατικών ρηματικών τύπων Συμπληρωματικές προτάσεις με το mak mak χωρίς πτώση Η μαρκαρισμένη με την αιτιατική πτώση μορφή mayi Οι μαρκαρισμένες με άλλα πτωτικά επιθήματα μορφές: -maya, -makta (-mada) και maktan Παθητικές ΣΠ με mak ως το υποκείμενο της κύριας πρότασης Συμπληρωματικές προτάσεις με ρηματικό τύπο σε ma ma-σπ χωρίς δείκτη συμφωνίας ma-σπ με δείκτη συμφωνίας Συμπληρωματικές προτάσεις με DIK ή -(y)acak Πλάγιες δηλώσεις Πλάγιες ερωτήσεις Άλλες χρήσεις των ΣΠ σε DIK/-(y)AcAk Συμπληρωματικές Προτάσεις με το (y)iş Επικαλυπτόμενες χρήσεις των DIK/-(y)AcAK, ma και (y)iş Ως το άμεσο αντικείμενο γνωστικών ρημάτων και ρημάτων αντίληψης Ως το συμπλήρωμα ρημάτων ψυχικού πάθους viii

8 2.5.7 Η Δήλωση της ΟΦ υποκειμένου μιας μη παρεμφατικής ΣΠ Εμφανής και μη εμφανής δήλωσή της Μη εμφανής δήλωσή της σε δομές ελέγχου Ελλιπών υποκείμενο με αυθαίρετη-αοριστολογική αναφορά Παράλειψη της γενικής στο υποκείμενο των προτάσεων που σχηματίζονται με τo ma ή τα DIK/-(y)AcAk που φέρουν δείκτη συμφωνίας Η χρήση του βοηθητικού ρήματος olmak στις μη παρεμφατικές ΣΠ Μικρές προτάσεις Μικρές προτάσεις ως το συμπλήρωμα μιας πρότασης με μεταβατικό ρήμα Μικρές προτάσεις ως το συμπλήρωμα μιας πρότασης με αμετάβατο ρήμα Χρόνος/όψη και δήλωση προσώπου στις μικρές προτάσεις ΣΠ ως προσδιοριστικό στοιχείο ενός ουσιαστικού με το δείκτη (s)i Επισκόπηση Οι Συμπληρωματικές Προτάσεις της ελληνικής 3.1 Εισαγωγικά Ταξινόμηση των ΣΠ της ελληνικής με βάση τη συντακτική τους λειτουργία Ταξινόμηση των ΣΠ της ελληνικής με βάση τον δείκτη εισαγωγής τους ότι/ πως (υποτακτική) να που μήπως/ μη(ν) πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις ουσιαστικοποιημένες προτάσεις μικρές προτάσεις Διτυπίες ότι/ πως να ότι/ πως αν ότι/ πως που Η σύνταξη των ρημάτων αισθήσεως Συμπληρωματικοί Δείκτες και ρηματική κλίση Δομές Ελέγχου ix

9 3.7 Επισκόπηση Αντιπαραβολική θεώρηση των ΣΠ Ελληνικής-Τουρκικής 4.1 Γενικές παρατηρήσεις Αντιστοίχιση τύπων ΣΠ Ελληνικής-Τουρκικής Οι ότι/πως προτάσεις Οι να προτάσεις Οι που προτάσεις Οι μήπως/μη(ν) προτάσεις Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις Οι ουσιαστικοποιημένες προτάσεις Οι περιπτώσεις των διτυπιών Οι αποκλίσεις Η παρουσίαση των συμπληρωματικών προτάσεων της Τουρκικής στα ελληνόφωνα εγχειρίδια και βιβλία γραμματικής 5.1 Παρουσίαση των βιβλίων Ζεγκίνης, Ε. & Π. Χιδίρογλου Τουρκική Γραμματική Ντώνιας, Π Μαθήματα Τουρκικής Γλώσσας Τοπτσόγλου, Γ Φιλική Τουρκική Γραμματική Ιορδάνογλου, Κ. Α Türkçe Öğreniyorum 2/ Μαθαίνω Τουρκικά Δαφνοπατίδης, Β. & Χ. Σανλίογλου Τουρκική Γραμματική στα ελληνικά Η εξέταση των συμπληρωματικών προτάσεων στα βιβλία Ζεγκίνης, Ε. & Π. Χιδίρογλου Ντώνιας, Π Τοπτσόγλου, Γ Ιορδάνογλου, Κ. Α Δαφνοπατίδης, Βασίλης & Χριστίνα Σανλίογλου Σχόλια Πορίσματα x

10 6. H διδασκαλία των ΣΠ της Τουρκικής 6.1 Πριν τη διδασκαλία Το πλαίσιο διδασκαλίας της Τουρκικής στην Ελλάδα και παράγοντες που επηρεάζουν τη κατάκτηση της Γ Η σημασία της γλωσσικής επίγνωσης του διδάσκοντος Ο Ρόλος της Γ Ο Ρόλος της γραμματικής στη Γ Πρόσφατες θεωρήσεις και προσεγγίσεις στη διδασκαλία της γραμματικής ως Γ Έγερση της συνειδητότητας Εστίαση στον τύπο Κατά τη διδασκαλία Ο τρόπος περιγραφής των δομών Ο ρόλος της συχνότητας εμφάνισης των δομών στη γλώσσα Κριτήρια στη γραμματική οργάνωση του φαινομένου Η επιπεδοποίηση των δομών Μετά τη διδασκαλία Συμπεράσματα Παράρτημα Βιβλιογραφία xi

Σχετικά έγγραφα

Στάσεις σπουδαστών με Γ1 την Τουρκική προς τη γραμματική της Νέας Ελληνικής και η διδασκαλία αυτής ως ΞΓ

Κομοτηνή, 2 Οκτωβρίου 2016 Η Νέα Ελληνική Γλώσσα στον Παρευξείνιο Χώρο και στα Βαλκάνια Στάσεις σπουδαστών με Γ1 την Τουρκική προς τη γραμματική της Νέας Ελληνικής και η διδασκαλία αυτής ως ΞΓ Χασάν Καϊλή