Τεχνική Πρόταση. Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης. Νίκος Τσιαμούλος

Transcript

1 Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης Νίκος Τσιαμούλος Τρίπολη, Μάρτιος 2016

2 Χρήστος Β. Στάθης Σύμβουλος Περιβαλλοντικών Έργων Καζαντζάκη 11, Γέρακας Τηλ , Κιν Νίκος Τσιαμούλος Τάσου Σεχιώτη 38-40, Τρίπολη Τηλ Web. Blog. nikolas-tsiamoulos.blogspot.com Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

3 Περιεχόμενα Συντομογραφίες... 4 Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1. Ευρωπαϊκή & Εθνική Πολιτική Διαχείρισης Αποβλήτων Θεσμικό Πλαίσιο Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Βασικές Αρχές Διαχείρισης Αποβλήτων Κεφάλαιο 2. Στόχοι Διαχείρισης Αποβλήτων Γενικοί Στόχοι Διαχείρισης Ειδικοί Στόχοι Διαχείρισης Κεφάλαιο 3. Υφιστάμενη Κατάσταση Γενικά Είδη Αποβλήτων Ποσότητες & Σύσταση Αστικών Απορριμμάτων Κεφάλαιο 4. Πρόταση Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων Στόχοι Διαχείρισης Προτεινόμενες Δράσεις Διαχείρισης Γενικά Δράσεις Πρόληψης / Μείωσης / Επαναχρησιμοποίησης Δράσεις Επεξεργασίας & Τελικής Διάθεσης Προτεινόμενες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Προβλεπόμενος Προϋπολογισμός Κεφάλαιο 5. Κριτήρια Χωροθέτησης Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 3

4 Συντομογραφίες ΑΗΗΕ ΑΣΑ ΒΑ ΒΑΑ ΓΓΥΠ ΔσΠ ΕΚΑ ΕΟΑΝ ΕΣΔΑ ΚΑΕΔΙΣΠ ΚΔΑΥ ΜΕΑ ΜΗΠΑ ΜΙΠ ΟΕΔΑ ΟΤΚΖ ΠΕΣΔΑ ΣΔΙΤ ΣΕΔ ΣΜΑ ΤΣΔ ΧΑΔΑ ΧΥΤΥ CLO Απόβλητα Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Αστικά Στερεά Απόβλητα Βιοαπόβλητα Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα Γεωργική Γη Υψηλής Παραγωγικότητας Διαλογή στην Πηγή Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Κέντρο Ανακύκλωσης, Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων Μέση Ημερήσια Παραγωγή Αποβλήτων Μονάδες Ισοδύναμου Πληθυσμού Ολοκληρωμένη Εγκατάσταση Διαχείρισης Απορριμμάτων Οχήματα Τέλους Κύκλου Ζωής Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων Σύμπραξη Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων Compost-Like Output 4 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

5 Εισαγωγή Επί σειρά ετών, η πρακτική που εφαρμοζόταν στην Ελλάδα γενικότερα και στην Αρκαδία ειδικότερα σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων ήταν η ανεξέλεγκτη διάθεση σε Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ). Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι χώροι αυτοί χωροθετούνταν σε πλήρως ακατάλληλες θέσεις και δεν ακολουθούσαν συγκεκριμένους κανόνες και προδιαγραφές ασφαλούς διάθεσης. Ως αποτέλεσμα, η λειτουργία των ΧΑΔΑ οδηγούσε σε σημαντικά περιστατικά υποβάθμισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, προκαλώντας σημαντικούς κινδύνους για την υγεία των πολιτών. Στην περίπτωση της Τρίπολης, ο παλιός ΧΑΔΑ στη θέση «Πλάτωμα» ήταν μια τέτοια περίπτωση που κρίθηκε από την Ελληνική Δικαιοσύνη παράνομη και διέταξε το άμεσο κλείσιμό της. Με την εξέλιξη της ευρωπαϊκής και μετέπειτα της εθνικής περιβαλλοντικής πολιτικής τις τελευταίες δεκαετίες, η λειτουργία των ΧΑΔΑ δεν αποτελεί πλέον αποδεκτή λύση και οι κοινωνίες θα πρέπει να εφαρμόζουν Ολοκληρωμένα Συστήματα Διαχείρισης Απορριμμάτων, στοχεύοντας στη μετατροπή τους σε κοινωνίες πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ασφαλούς διάθεσης αυτών. Απώτερος στόχος η μηδενική παραγωγή αποβλήτων στο εγγύς μέλλον. Παρά τις κατευθύνσεις, όμως, της ευρωπαϊκής και ελληνικής περιβαλλοντικής πολιτικής, του παλαιού και του νέου Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ), καθώς επίσης και του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) που εγκρίθηκε για πρώτη φορά το 2005 και βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης, δεν έχει ληφθεί μέχρι σήμερα ουσιαστικά κανένα μέτρο ολοκληρωμένης διαχείρισης από το Δήμο Τρίπολης. Ως αποτέλεσμα, ζήσαμε τη δημιουργία δύο νέων ΧΑΔΑ στην «Αγία Τριάδα» και στον «Άγιο Βλάση» με τα υπέρογκα πρόστιμα που τις ακολούθησαν, την επανειλημμένη παραμονή των απορριμμάτων για μακρά χρονικά διαστήματα στους δρόμους της πόλης μας, τη δημιουργία επικίνδυνων και ασφυκτικών συνθηκών για τους πολίτες, την κήρυξη της πόλης μας σε καθεστώς «έκτακτης ανάγκης» και την άνευ κάθε λογικής μεταφορά των απορριμμάτων μας στην Αττική και σε άλλες περιοχές με μεγάλο κόστος για τους Δημότες του Δήμου Τρίπολης, με σκοπό την ασφαλή διαχείρισή τους. Στη Δημοτική Παράταξη «Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα», κρίνοντας ότι οι καταστάσεις αυτές δεν συνάδουν με την ιστορία και τον πολιτισμό μας, αντιλαμβανόμενοι την περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική κρισιμότητα του προβλήματος και την ευθύνη μας απέναντι στους συμπολίτες μας, αποφασίσαμε να φέρουμε σε δημόσιο διάλογο μια ολοκληρωμένη πρόταση για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων στην πόλη μας, με σκοπό την επίλυση των χρόνιων προβλημάτων που έχει δημιουργήσει η αδράνεια και οι παραλείψεις των δημοτικών αρχών διαχρονικά και μέχρι σήμερα. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 5

6 Η πρότασή μας είναι σε πλήρη αρμονία με την κείμενη περιβαλλοντική νομοθεσία (ευρωπαϊκή και εθνική), τις βασικές αρχές της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής πολιτικής και τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνολογίας. Δεν έχει ως σκοπό να «γκρεμίσει» τις όποιες απόπειρες του παρελθόντος και του παρόντος, αλλά να ενσωματώσει και να συνθέσει τις προτεινόμενες λύσεις στο πλαίσιο του ορθού και του πρέποντος. Γιατί το περιβάλλον είναι υπόθεση όλων μας, ο χώρος στον οποίο ζούμε, δρούμε και προοδεύουμε, κομμάτι του πολιτισμού μας. Νίκος Τσιαμούλος Επικεφαλής Παράταξης 6 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

7 1 Ευρωπαϊκή & Εθνική Πολιτική Διαχείρισης Αποβλήτων

8 1.1 Θεσμικό Πλαίσιο Η Ευρωπαϊκή και η Εθνική νομοθεσία για τα απόβλητα καθορίζεται από την Οδηγία 2008/98/ ΕΚ (Οδηγία Πλαίσιο για τα Απόβλητα) και το Νόμο 4042/2012 (ΦΕΚ 24/Α/ ) με τον οποίο ενσωματώθηκε στην εθνική μας νομοθεσία. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική καθορίζει τις προοπτικές διαχείρισης έως το 2020 σύμφωνα με τις τάσεις που διαγράφονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σήμερα προσεγγίζονται με τη Στρατηγική «Ευρώπη 2020», την πρόταση για το 7 ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον και τον Οδικό Χάρτη για την «Αποδοτικότητα των Πόρων». Η εθνική πολιτική για τα απόβλητα αποτελεί μέρος της πολιτικής για τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας, με την οποία διασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος, η υγεία και ευημερία των πολιτών. Αποβλέπει στον κοινωνικό, οικολογικό μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου στη μετάβαση σε μια οικονομία των κοινωνικών αναγκών, που χρησιμοποιεί αποδοτικά τους πόρους, είναι φιλική στο περιβάλλον και στοχεύει στην αντιμετώπιση των αποβλήτων ως πόρο. Άλλες κύριες σχετικές διατάξεις που συνδιαμορφώνουν το θεσμικό πλαίσιο πολιτικής για τη διαχείριση των αποβλήτων είναι: Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων (ΦΕΚ 174/Α/ ). Νόμος 3854/2010 (ΦΕΚ 94/Α/ ) «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις». ΚΥΑ 9268/469/2007 (ΦΕΚ 286/Β/ ) «Τροποποίηση των ποσοτικών στόχων για την ανάκτηση και ανακύκλωση των αποβλήτων των συσκευασιών σύμφωνα με το άρθρο 10 (παρ. Α1, τελευταίο εδάφιο) του ν. 2939/2001 (A 179), καθώς και άλλων διατάξεων του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2004/12/ ΕΚ «για την τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας», του Συμβουλίου της 11ης Φεβρουαρίου 2004». KYA 8668/2007 (ΦΕΚ 287/Β/ ) «Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ), σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Α) της υπ αριθμ /725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της υπ αριθμ. 91/156/ΕΚ οδηγίας του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου 8 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

9 1991. Τροποποίηση της υπ αριθμ /725/2006 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων... κ.λπ.» (Β 383) και της υπ αριθμ /1159/206 κοινή υπουργική απόφαση «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων... κ.λπ.» (Β 791)». ΚΥΑ 24944/1159/2006 (ΦΕΚ 791/Β/ ) «Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων σύμφωνα με το άρθρο 5 (παρ. Β) της υπ αριθμ /725 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων κ.λπ.» (Β 383) και σε συμμόρφωση με τις διατάξεις του άρθρου 7 (παρ. 1) της οδηγίας 91/156/ΕΚ του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου 1991».». KYA 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383/Β/ ) «Μέτρα όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου Αντικατάσταση της υπ αριθμ /1546/1997 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων» (Β 604)». ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759/Β/ ) «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων». Απόφαση 2003/33/ΕΚ του Συμβουλίου της 19 ης Δεκεμβρίου 2002 «για τον καθορισμό κριτηρίων και διαδικασιών αποδοχής των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής σύμφωνα με το άρθρο 16 και το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 1999/31/ΕΚ». ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909/Β/ ) «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση στερεών αποβλήτων Εθνικός και περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης». ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572/Β/ ) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή αποβλήτων». Νόμος 2939/2001 (ΦΕΚ 179/Α/ ) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων Ίδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» και Προεδρικά Διατάγματα που απορρέουν από αυτόν για ειδικές κατηγορίες αποβλήτων. ΚΥΑ /1997 (ΦΕΚ 1016/Β/ ) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων». ΠΔ 15/2006 (ΦΕΚ 12/Α/ ) «Τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος 117/2004 (Α 82), σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 2003/108 «για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/96 σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)» του Συμβουλίου της 8ης Δεκεμβρίου 2003». ΠΔ 117/2004 (ΦΕΚ 82/Α/ ) «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, σε συμ- Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 9

10 μόρφωση με τις διατάξεις των Οδηγιών 2002/95 σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και 2002/96 σχετικά με τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού του Συμβουλίου της 27 ης Ιανουαρίου 2003». ΠΔ 116/2004 (ΦΕΚ 81/Α/ ) «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους, των χρησιμοποιημένων ανταλλακτικών τους και των απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της Οδηγίας 2000/53/ΕΚ για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους του Συμβουλίου της 18 ης Σεπτεμβρίου 2000». ΠΔ 115/2004 (ΦΕΚ 80/Α/ ) «Αντικατάσταση της 73537/1438/1995 κοινής υπουργικής απόφασης «Διαχείριση των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών που περιέχουν ορισμένες επικίνδυνες ουσίες»(β 781) και 19817/2000 κοινής υπουργικής απόφασης «Τροποποίηση της 73537/1995 κοινής υπουργικής απόφασης κ.λπ.» (Β 963). «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των χρησιμοποιημένων Ηλεκτρικών Στηλών και Συσσωρευτών»». ΠΔ 109/2004 (ΦΕΚ 75/Α/ ) «Μέτρα και όροι για την εναλλακτική διαχείριση των μεταχειρισμένων ελαστικών των οχημάτων. Πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείρισή τους». ΠΔ 82/2004 (ΦΕΚ 64/Α/ ) «Καθορισμός μέτρων και όρων για τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων ορυκτελαίων». 10 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

11 1.2 Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Όπως προκύπτει από το Νόμο 4042/2012, ο σχεδιασμός των δράσεων και των έργων διαχείρισης αποβλήτων στην Ελλάδα, θα πρέπει να προσδιορίζεται σε δύο επίπεδα σχεδιασμού, το εθνικό και το περιφερειακό, μέσω του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Από το Δεκέμβριο του 2015 ισχύει ο νέος αναθεωρημένος ΕΣΔΑ, ο οποίος έγινε νόμος του Κράτους με την Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ) 49 της 15 ης Δεκεμβρίου 2015 (ΦΕΚ 174/Α/ ). Ο νέος ΕΣΔΑ καθορίζει τη στρατηγική, τις πολιτικές και τους στόχους για τη διαχείριση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης των αποβλήτων, το οποίο προσδιορίζει τις γενικές κατευθύνσεις για τη διαχείρισή τους και υποδεικνύει κατάλληλα μέτρα. Σε περιφερειακό επίπεδο, για την Περιφέρεια Πελοποννήσου έχει εγκριθεί από το 2005 το πρώτο ΠΕΣΔΑ με την υπ αριθμ. 486/ Απόφαση Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας Πελοποννήσου, το οποίο αναθεωρήθηκε και επικαιροποιήθηκε με την υπ αριθμ. 5145/ Απόφαση. Το υφιστάμενο ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου αποτελεί την εξειδίκευση των γενικών κατευθύνσεων που περιλαμβάνονταν στο παλαιότερο ΕΣΔΑ. Την περίοδο αυτή, βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης, ούτως ώστε να εναρμονιστεί με το νέο αναθεωρημένο ΕΣΔΑ. Παράλληλα, βρίσκονται σε φάση εκπόνησης σε εθνικό επίπεδο τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΣΔ), με σκοπό την αποκεντρωμένη διαχείριση των αποβλήτων σε δημοτικό ή διαδημοτικό επίπεδο. Παρόλο που πολλοί Δήμοι έχουν ολοκληρώσει τα ΤΣΔ τους, το ΤΣΔ του Δήμου Τρίπολης εκκρεμεί. Δεδομένου ότι μέχρι σήμερα εκκρεμούν το αναθεωρημένο ΠΕΣΔΑ και το ΤΣΔ του Δήμου Τρίπολης, η παρούσα πρόταση Ολοκληρωμένης Διαχείρισης στηρίζεται στις προβλέψεις και κατευθύνσεις του νέου αναθεωρημένου ΕΣΔΑ. Σημειώνεται ότι ο νέος ΕΣΔΑ αφορά το σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων της κοινωνίας και όχι μόνο των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) που έχουν άμεσο ενδιαφέρον για το Δήμο Τρίπολης. Για το λόγο αυτό, παρόλο που η παρούσα πρόταση εστιάζει κυρίως στα αστικά απορρίμματα, δεν περιορίζεται σε αυτά και περιλαμβάνει προτάσεις και για άλλα είδη αποβλήτων που μπορούν να συνδυαχειριστούν με τα ΑΣΑ. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 11

12 1.3 Βασικές Αρχές Διαχείρισης Αποβλήτων Οι βασικές αρχές της εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων, πάνω στις οποίες έχει στηριχθεί και ο ΕΣΔΑ, είναι: Ιεράρχηση διαχείρισης αποβλήτων: Η στρατηγική της ΕΕ για τα απόβλητα στηρίζεται στην έννοια που είναι γνωστή ως «ιεράρχηση των αποβλήτων», η οποία κατατάσσει τις επιλογές διαχείρισης σε πέντε επίπεδα, όπως αποδίδεται σχηματικά: Πρόληψη Μείωση αποβλήτων Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Ανάκτηση Ενέργειας Διάθεση Δίνεται προτεραιότητα στην πρόληψη (βέλτιστη επιλογή), ακολουθούμενη από την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, άλλες μορφές ανάκτησης (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και την ασφαλή διάθεση να αποτελεί την έσχατη λύση ανάγκης. Οι αρχές της προφύλαξης και της προληπτικής δράσης. Με τις αρχές αυτές, ως βέλτιστη πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος κρίνεται η εκ των προτέρων αποφυγή των προσβολών του περιβάλλοντος και όχι η εκ των υστέρων αντιμετώπιση των επιπτώσεων τους. Με την αρχή της πρόληψης προλαμβάνεται ο κίνδυνος που είναι βέβαιος και προβλέψιμος, ενώ με την αρχή της προφύλαξης που είναι συνώνυμη με τη σύνεση και την προνοητικότητα, λαμβάνονται μέτρα για τον κίνδυνο που είναι αβέβαιος και άγνωστος αλλά όμως πιθανός, αφού υπάρχουν υπόνοιες για αυτόν. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Σύμφωνα με την αρχή αυτή, το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει τον αρχικό παραγωγό αποβλήτων, τον τρέχοντα ή τους προηγούμενους κατόχους αποβλήτων. Η αρχή αυτή έχει και αποτρεπτικό χαρακτήρα καθώς ο ρυπαίνων θα πρέπει να λάβει τα απαραίτητα προληπτικά και αποτρεπτικά μέτρα για να μειωθούν τα επίπεδα ρύπανσης που προκαλεί η δραστηριότητά του ή να επιδεικνύει περισσότερη περιβαλλοντική φροντίδα. 12 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

13 Η αρχή της «ευθύνης του παραγωγού». Η ευθύνη του παραγωγού υπήρξε μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες στην πολιτική της ΕΕ για τα απόβλητα. Στην Οδηγία 2008/98/ΕΚ ενισχύεται ο ρόλος του παραγωγού στην πρόληψη της παραγωγής των αποβλήτων. Με την εφαρμογή της διεύρυνσης της ευθύνης του παραγωγού, επιδιώκεται η κάλυψη ολόκληρου του κύκλου ζωής του προϊόντος. Οι αρχές της αυτάρκειας και της εγγύτητας. Η διαχείριση των αποβλήτων πρέπει να γίνεται κατά το δυνατό εντός των ορίων της περιοχής στην οποία παράγονται. Με την αρχή της εγγύτητας υπογραμμίζεται η ανάγκη για την επεξεργασία των αποβλήτων στις πλησιέστερες στον τόπο παραγωγή τους κατάλληλες εγκαταστάσεις, εφόσον είναι περιβαλλοντικά αποδεκτό και οικονομικά εφικτό, στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του κόστους μεταφοράς των αποβλήτων. Σύμφωνα με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ, το δίκτυο πρέπει να επιτρέπει στην ΕΕ ως σύνολο να καταστεί αυτάρκης στον τομέα της διάθεσης αποβλήτων και της ανάκτησης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων και να επιτρέπει στα κράτη μέλη να κινηθούν χωριστά προς το στόχο αυτό, λαμβανομένων υπόψη των γεωγραφικών συνθηκών ή της ανάγκης για ειδικευμένες εγκαταστάσεις για ορισμένους τύπους αποβλήτων. Η αρχή της «επανόρθωσης των προσβολών περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή τους». Ότι δεν κατορθώθηκε να αποφευχθεί, με την αρχή αυτή, επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί τουλάχιστον στην πηγή του. Η καλύτερη πρόληψη περιβαλλοντικών προσβολών, πρέπει να λαμβάνει χώρα με παρέμβαση στην ίδια την πηγή ρύπανσης. Εμπεριέχει την «αυτονόητη απαίτηση» της αποκατάστασης της περιβαλλοντικής βλάβης με τη λήψη μέτρων. Συναντά, κατά το μέρος της αποκατάστασης, την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», στο βαθμό που το κόστος της περιβαλλοντικής προσβολής καταλογίζεται στον ίδιο τον παραγωγό της ρύπανσης. Κάθε σοβαρή και αντικειμενική πρόταση Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων θα πρέπει να είναι συμβατή με τις ανωτέρω βασικές αρχές. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 13

14 14 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

15 2 Στόχοι Διαχείρισης Αποβλήτων

16 16 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

17 2.1 Γενικοί Στόχοι Διαχείρισης Οι γενικοί στόχοι του νέου αναθεωρημένου ΕΣΔΑ είναι οι παρακάτω: 1. Σταθεροποίηση παραγωγής αποβλήτων στα επίπεδα του 2011, με φθίνουσα τάση. 2. Προτεραιότητα στη διαλογή υλικών στην πηγή, με σκοπό στη συνέχεια να οδηγηθούν σε αποκεντρωμένες δομές διαχείρισης, έναντι της ανάκτησης σε συγκεντρωτικές εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής σύμμεικτων ΑΣΑ. 3. Ολοκλήρωση του αναγκαίου δικτύου, με προσθήκη του νέου δικτύου των Πράσινων Σημείων ΚΑΕΔΙΣΠ σε υποδομές διαχείρισης αποβλήτων έως το Μείωση στο ελάχιστο δυνατό της συνολικής ποσότητας ανακτήσιμων αποβλήτων που διατίθενται για υγειονομική ταφή. 5. Ριζικός ανασχεδιασμός του υφιστάμενου σχεδιασμού υποδομών διαχείρισης, με στόχο τη ριζική αναβάθμιση της ανακύκλωσης και ανάκτησης με χωριστή συλλογή έως το Περαιτέρω αξιοποίηση δευτερογενών υλικών (κομπόστ /compost, κομπόστ τύπου Α) με εξασφάλιση αυστηρών ποιοτικών προδιαγραφών. 7. Ανάκτηση ενέργειας σε συμπληρωματικό ρόλο, όταν έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια άλλου είδους ανάκτησης. 8. Συστηματική καταγραφή και παρακολούθηση των δεδομένων παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων - Δημιουργία ηλεκτρονικού μητρώου δεδομένων αποβλήτων εντός του 2015, το οποίο θα είναι προσβάσιμο από όλους τους αρμόδιους φορείς. 9. Αναμόρφωση κεντρικού μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου της διαχείρισης των αποβλήτων. 10. Ανάπτυξη εθνικής επικοινωνιακής στρατηγικής για τα απόβλητα εντός του 2015, η οποία θα προκαθορίσει ομάδες-στόχους και θα αξιοποιήσει το σύνολο των προσβάσιμων τρόπων επικοινωνίας (π.χ. κοινωνικά μέσα δικτύωσης). 11. Αναθεώρηση των Περιφερειακών Σχεδίων (ΠΕΣΔΑ) με γνώμονα το ΕΣΔΑ εντός ενός (1) μηνός από την έγκριση του ΕΣΔΑ. Βασικά χαρακτηριστικά τους το μοντέλο αποκεντρωμένης διαχείρισης των αποβλήτων, με κεντρικό άξονα την πρόληψη επαναχρησιμοποίηση αλλά και την οικονομική ανάπτυξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με ίδιους πόρους, από την ανακύκλωση, σε άμεση συνεργασία με τους δημότες-ανακυκλωτές. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 17

18 12. Εκπόνηση και εφαρμογή τοπικών σχεδίων αποκεντρωμένης διαχείρισης από όλους τους Δήμους, το αργότερο εντός (10) ημερών από την έγκριση του ΕΣΔΑ. 13. Εξάλειψη της ανεξέλεγκτης διάθεσης αστικών αποβλήτων εντός του 2015 και λοιπών αποβλήτων έως το Ορθολογική διαχείριση των ιστορικά αποθηκευμένων αποβλήτων, με υποβολή των σχετικών προγραμμάτων/σχεδίων συμμόρφωσης από τους υπόχρεους έως τα τέλη του πρώτου εξαμήνου του Κατόπιν έγκρισης των παραπάνω σχεδίων συμμόρφωσης η διαχείριση των αποβλήτων και η αποκατάσταση των χώρων αποθήκευσής τους θα ολοκληρωθεί βάσει αυστηρού χρονοδιαγράμματος μέχρι το τέλος του 1 ου εξαμήνου του 2018, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια όπως κυρίως η επικινδυνότητα και η ποσότητα. 15. Αποκατάσταση των κυριότερων ρυπασμένων χώρων διάθεσης αποβλήτων έως το Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

19 2.2 Ειδικοί Στόχοι Διαχείρισης Σύμφωνα με το νέο Αναθεωρημένο ΕΣΔΑ, οι ειδικοί στόχοι διαχείρισης των αστικών απορριμμάτων είναι οι εξής: Πλήρης εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης των ΑΣΑ. Ελάχιστοι ποσοτικοί στόχοι διαχείρισης των ΑΣΑ: Ρεύμα αποβλήτου Έτος Περιγραφή στόχου Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απόβλητα (ΒΑΑ) Βιοαπόβλητα (ΒΑ) Ανακυκλώσιμα υλικά 2020 Μείωση αποβλήτων που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή στο 35% κ.β. σε σχέση με τα επίπεδα παραγωγής του % του συνολικού βάρους σε χωριστή συλλογή % καθιέρωση χωριστής συλλογής: τουλάχιστον για χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικό. Η χωριστή συλλογή σε λιγότερα ρεύματα υλικών αποβλήτων μπορεί να γίνεται μόνο εφόσον αυτί τεκμηριώνεται από άποψη περιβαλλοντική, τεχνική και οικονομική. Για τα Πράσινα Σημεία, τα ρεύματα αποβλήτων θα είναι περισσότερα. Χρώμα κάθε ρεύματος πανελλαδικά (πορτοκαλί γυαλί, κίτρινο χαρτί-χαρτόνι, κόκκινο πλαστικά-μέταλλα ή μπλε για μέταλλα, καφέ βιοαποδομήσιμα, πράσινο ή γκρι μεταλλικό σύμμεικτα) 65% κ.β. προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση & ανακύκλωση με προδιαλογή τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό και γυαλί Μικρής κλίμακας μονάδες επεξεργασίας υπολειμματικών συμμείκτων, με σκοπό την περαιτέρω ανάκτηση. Κάλυψη του συνόλου της χώρας με υποδομές υγειονομικά ασφαλούς διάθεσης. Η πρόταση Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων που υποβάλλουμε, είναι σύμφωνη με τους ανωτέρω γενικούς και ειδικούς στόχους διαχείρισης και συμπεριλαμβάνει και άλλες κατηγορίες αποβλήτων που δύνανται να συνδιαχειριστούν με τα αστικά απορρίμματα. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 19

20 20 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

21 3 Υφιστάμενη Κατάσταση

22 22 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

23 3.1 Γενικά Η διαχείριση των απορριμμάτων στην Τρίπολη βρίσκεται σήμερα «στον αέρα», καθώς επί σειρά ετών η μόνη πρακτική διαχείρισης περιελάμβανε την απευθείας διάθεση σε ΧΑΔΑ, αρχικά στο «Πλάτωμα» και στη συνέχεια σε «Αγία Τριάδα» και «Άγιο Βλάση», καταπατώντας την κείμενη εθνική και ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία και πολιτική. Το τελευταίο διάστημα, δε, και υπό την απειλή προστίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ΧΑΔΑ έκλεισαν, με αποτέλεσμα την παραμονή των απορριμμάτων στους δρόμους της πόλης για μακρά χρονικά διαστήματα, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες για τους πολίτες και το περιβάλλον. Η κατάσταση αυτή οδήγησε στην κήρυξη «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» για το Δήμο και στη λύση της μεταφοράς των απορριμμάτων σε άλλους προορισμούς. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με το σχεδιασμό της Περιφέρειας Πελοποννήσου, ο Δήμος Τρίπολης έχει προταθεί να εξυπηρετηθεί από τη μία εκ των τριών Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) του έργου «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου με ΣΔΙΤ», η οποία έχει προταθεί να υλοποιηθεί με το σύστημα της Σύμπραξης Δημοσίου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Σύμφωνα με την πρόταση του επιτυχόντος αναδόχου του έργου, η εν λόγω μονάδα έχει προταθεί να εξυπηρετήσει μέρος της Αρκαδίας και ολόκληρη την Κορινθία και την Αργολίδα. Η εν λόγω ΟΕΔΑ θα περιλαμβάνει τις εξής εγκαταστάσεις: Μία (1) Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) Έναν (1) Χώρο Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) Δύο (2) Σταθμούς Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), στην Αργολίδα και στην Κορινθία Το συγκεκριμένο έργο ΣΔΙΤ, κυρίως λόγω των όρων της συμφωνίας μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του επιτυχόντος αναδόχου, δεν χαίρει καθολικής αποδοχής από τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με αποτέλεσμα να βρίσκεται επί μακράς υπό αναθεώρηση και συνεχείς διαπραγματεύσεις. Η κατάσταση αυτή και η ολιγωρία των αρχών οδήγησαν τη Δημοτική Παράταξη «Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα» να προχωρήσει στην προετοιμασία της παρούσας πρότασης, λαμβάνοντας σαφή θέση για την επίλυση του προβλήματος. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 23

24 3.2 Είδη Αποβλήτων Η παρούσα πρόταση αφορά τις εξής κατηγορίες αποβλήτων, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κατάλογο Αποβλήτων (ΕΚΑ). 20 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΟΙΚΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΠΟ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ ΙΔΡΥΜΑΤΑ), ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΩΝ ΧΩΡΙΣΤΑ ΣΥΛΛΕΓΕΝΤΩΝ και συγκεκριμένα: χωριστά συλλεγέντα μέρη (εκτός από το σημείο 15 01) χαρτιά και χαρτόνια γυαλιά βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα κουζίνας και χώρων ενδιαίτησης ρούχα υφάσματα ξύλο εκτός εκείνων που περιλαμβάνονται στο σημείο πλαστικά μέταλλα απόβλητα κήπων και πάρκων (περιλαμβάνονται απόβλητα νεκροταφείων) βιοαποικοδομήσιμα απόβλητα άλλα δημοτικά απόβλητα ανάμεικτα δημοτικά απόβλητα απόβλητα από αγορές υπολείμματα από τον καθαρισμό δρόμων 24 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

25 Επιπλέον, όπου είναι δυνατόν, στις προτεινόμενες εγκαταστάσεις, όπως περιγράφονται σε επόμενο σημείο της παρούσας, μπορούν να γίνονται αποδεκτές και να υπόκεινται διαχείρισης και άλλες κατηγορίες µη επικινδύνων αποβλήτων, ανάλογα με την κρίση του εκάστοτε Φορέα Λειτουργίας, ενδεικτικά και μη περιοριστικά: ελαστικά στο τέλος του κύκλου ζωής τους απορριπτόμενος εξοπλισμός που περιέχει επικίνδυνα συστατικά στοιχεία άλλος από τον αναφερόμενο στα σημεία έως συστατικά στοιχεία που έχουν αφαιρεθεί από απορριπτόμενο εξοπλισμό άλλα από αυτά που αναφέρονται στο σημείο μπαταρίες και συσσωρευτές βρώσιμα έλαια και λίπη μπαταρίες και συσσωρευτές άλλα από τα αναφερόμενα στο σημείο απορριπτόμενος ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός άλλος από τον αναφερόμενο στα σημεία , και λάσπη σηπτικής δεξαμενής απόβλητα από τον καθαρισμό λυμάτων ογκώδη απόβλητα Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 25

26 3.3 Ποσότητες & Σύσταση Αστικών Απορριμμάτων Ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Τρίπολης ανήλθε σε κατοίκους, σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα της απογραφής του 2011 (ΕΛΣΤΑΤ, 2012). Για το 2020, οι εκτιμήσεις μας είναι ότι ο μόνιμος πληθυσμός θα έχει μια πολύ χαμηλή αύξηση της τάξεως του 0,3% και θα φτάσει σε περίπου κατοίκους. Με παραδοχή εποχικού πληθυσμού 3%, ο ισοδύναμος πληθυσμός σχεδιασμού εκτιμάται σε ΜΙΠ περίπου. Λαμβάνοντας Μέση Ημερήσια Παραγωγή Αποβλήτων (ΜΗΠΑ) ίση με 1,25 kg/cap-d, οι παραγόμενες ποσότητες αστικών απορριμμάτων για το 2020 ανέρχονται σε 62,50 tn/d ή ,25 tn/yr. Ελλείψει άλλων στοιχείων, η σύσταση των αστικών απορριμμάτων στην πόλη της Τρίπολης εκτιμάται για τις ανάγκες της παρούσας ότι θα είναι αντίστοιχη με την αντίστοιχη σε εθνικό επίπεδο: Κατηγορία Υλικών Σύσταση (%) Οργανικό Κλάσμα (ζυμώσιμα) 44,3% Χαρτί - Χαρτόνι 22,2% Πλαστικά 13,9% Μέταλλα 3,9% Γυαλί 4,3% Ξύλο 4,6% Λοιπά 6,8% Σύνολο 100% Με βάση τα ανωτέρω, προκύπτει ότι οι παραγόμενες ποσότητες αστικών απορριμμάτων ανά υλικό για το 2020 στην πόλη της Τρίπολης. Κατηγορία Υλικών Ποσότητες Οργανικό Κλάσμα (ζυμώσιμα) ,27 Χαρτί - Χαρτόνι 5.064,54 Πλαστικά 3.171,04 26 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

27 Κατηγορία Υλικών Ποσότητες Μέταλλα 889,72 Γυαλί 980,97 Ξύλο 1.049,41 Λοιπά 1.551,30 Σύνολο ,25 Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 27

28 28 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

29 4 Πρόταση Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Απορριμμάτων Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 29

30 30 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

31 4.1 Στόχοι Διαχείρισης Εξειδικεύοντας του ειδικούς ποσοτικούς στόχους διαχείρισης απορριμμάτων του νέου ΕΣΔΑ, για την περίπτωση του Δήμου Τρίπολης, η ολοκληρωμένη διαχείριση εκ μέρους του Δήμου θα πρέπει να επιτυγχάνει τα εξής: 1) Πλήρης εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης της παραγωγής ΑΣΑ 2) Μείωση των ΒΑΑ που οδηγούνται σε υγειονομική ταφή, τουλάχιστον κατά 35% κ.β. σε σχέση με τα επίπεδα παραγωγής του ) Χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων σε ποσοστό 40% κ.β. μέχρι το ) Χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών, τουλάχιστον για χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικό. 5) Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση & ανακύκλωση με προδιαλογή ποσοστού 65% κ.β. τουλάχιστον για χαρτί, μέταλλα, πλαστικό και γυαλί. 6) Δημιουργία μικρής κλίμακας μονάδας επεξεργασίας υπολειμματικών συμμείκτων, με σκοπό την περαιτέρω ανάκτηση. Εκτιμάται ότι η «μικρής κλίμακας μονάδα» μπορεί να γίνει σε τοπικό, υπερτοπικό ή περιφερειακό επίπεδο για λόγους επίτευξης οικονομίας κλίμακας. 7) Δημιουργία υποδομών υγειονομικά ασφαλούς διάθεσης (ΧΥΤΥ) του τελικού μη ανακτήσιμου υπολείμματος. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 31

32 4.2 Προτεινόμενες Δράσεις Διαχείρισης Γενικά Για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων διαχείρισης, προτείνεται ένας συνδυασμός δράσεων σε τοπικό (στα όρια του Δήμου Τρίπολης), υπερτοπικό (σε συνεργασία με όμορους Δήμους) και περιφερειακό επίπεδο. Οι προτεινόμενες δράσεις ακολουθούν την ιεράρχηση των ενεργειών διαχείρισης αποβλήτων και περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό ενεργειών πρόληψης, μείωσης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, ανάκτησης ενέργειας και ασφαλούς διάθεσης. Κατηγοριοποιούνται σε δύο κατηγορίες: Δράσεις πρόληψης, μείωσης και επαναχρησιμοποίησης Δράσεις επεξεργασίας (ανακύκλωσης/άλλης ανάκτησης) και τελικής διάθεσης Δράσεις Πρόληψης / Μείωσης / Επαναχρησιμοποίησης Οι δράσεις πρόληψης, μείωσης και επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων συνδέονται με την αλλαγή συμπεριφοράς των πολιτών/καταναλωτών και θα πρέπει να επικεντρώνονται στη συστηματική ενημέρωση ευαισθητοποίησή τους συνδυαστικά με τη θέσπιση ικανών οικονομικών εργαλείων. Προτείνεται να εφαρμοστούν σε τοπικό (δημοτικό) επίπεδο, το οποίο είναι το επίπεδο άμεσης δραστηριοποίησης των πολιτών. Απαραίτητο βήμα για την επιλογή των κατάλληλων δράσεων πρόληψης, μείωσης και επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων είναι η ανάπτυξη εκ μέρους του Δήμου ενός Τοπικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, μέσω του οποίου θα οριστούν οι πλέον κατάλληλες δράσεις για το Δήμο Τρίπολης. Ενδεικτικά και μη περιοριστικά, αναφέρουμε τις εξής δράσεις: 1) Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών για τα οφέλη της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, μέσω καταχωρήσεων στον τοπικό τύπο, τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σποτ, οργάνωση εκδηλώσεων, κ.λπ. 2) Επανεξέταση των κριτηρίων προμηθειών του Δήμου, με πριμοδότηση των προϊόντων και υπηρεσιών που συμπεριλαμβάνουν οικολογικό σχεδιασμό ή φέρουν πιστοποίηση σύμφωνα με συγκεκριμένα περιβαλλοντικά πρότυπα (Ecolabel, EMAS, ISO 14001, κ.λπ.). 3) Επανεξέταση της πολιτικής τιμολόγησης πολιτών και επιχειρήσεων διαμέσου των δημοτι- 32 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

33 κών τελών, όταν επιτυγχάνουν σημαντικά ποσοστά πρόληψης, μείωσης ή επαναχρησιμοποίησης των αποβλήτων τους Δράσεις Επεξεργασίας & Τελικής Διάθεσης Οι δράσεις επεξεργασίας και τελικής διάθεσης θα πρέπει να αποσκοπούν στην κατά το δυνατόν μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των απορριμμάτων προς το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, σε συνδυασμό με τη βέλτιστη διάθεση των οικονομικών πόρων. Θα πρέπει να είναι σε πλήρη συμφωνία με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία και πολιτική, τους γενικούς και ειδικούς στόχους διαχείρισης, καθώς επίσης και τις βασικές αρχές διαχείρισης αποβλήτων, όπως αναπτύχθηκαν σε προηγούμενα σημεία της παρούσας πρότασης. Όμως, θα πρέπει να οδηγούν σε βιώσιμα έργα, που θα επιβαρύνουν όσο το δυνατόν λιγότερο τον προϋπολογισμό του πολίτη, αξιοποιώντας κατά το δυνατόν τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, προτείνουμε τα εξής: Χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων σε τοπικό επίπεδο, με σκοπό την ανάκτηση compost καλής ποιότητας που θα μπορούσε να διατεθεί για τους σκοπούς του Δήμου Τρίπολης ή στους αγρότες της περιοχής. Συνδιαχείριση (υπό προϋποθέσεις) των προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων με άλλα είδη οργανικής φύσεως αποβλήτων, όπως: o δημοτικά κλαδέματα o ιλύες από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων o οργανικής φύσεως βιομηχανικά απόβλητα o γεωργοκτηνοτροφικά απόβλητα o ζωικά υποπροϊόντα Χωριστή συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών (τουλάχιστον χαρτί, γυαλί, μέταλλα και πλαστικό) σε τοπικό επίπεδο, με σκοπό την ανάκτηση υλικών μέσω της ανακύκλωσης. Επεξεργασία, σε τοπικό (εντός του Δήμου) ή υπερτοπικό επίπεδο (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους), των προδιαλεγμένων υλικών (βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών), με σκοπό την παραγωγή compost και την προετοιμασία για ανακύκλωση των ανακυκλώσιμων υλικών. Συνδιαχείριση (υπό προϋποθέσεις) των προδιαλεγμένων ανακυκλώσιμων υλικών με άλλα συναφή είδη αποβλήτων, όπως: o υλικά συσκευασίας o προσομοιάζοντα με τα ΑΣΑ βιομηχανικά απόβλητα o απόβλητα εγκαταστάσεων κοινής ωφελείας, κ.λπ. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 33

34 Επεξεργασία, σε τοπικό (εντός του Δήμου), υπερτοπικό (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους) ή περιφερειακό επίπεδο (σε επίπεδο διαχειριστικής ενότητας, μαζί με την Κορινθία, την Αργολίδα και μέρος του υπόλοιπου Νομού Αρκαδίας) 1 των υπολειμμάτων, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ανάκτησης υλικών (CLO, ανακυκλώσιμων) και ενέργειας, όπου είναι τεχνικοοικονομικά εφικτό. Στην περίπτωση όπου η επεξεργασία αυτή θα είναι σε περιφερειακό επίπεδο, προτείνεται η μεταφόρτωση των υπολειμμάτων για την οικονομική βελτιστοποίηση της διαδικασίας μεταφοράς. Ασφαλής διάθεση των τελικών υπολειμμάτων, σε τοπικό (εντός του Δήμου), υπερτοπικό (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους) ή περιφερειακό επίπεδο (σε επίπεδο διαχειριστικής ενότητας, μαζί με την Κορινθία, την Αργολίδα και μέρος του υπόλοιπου Νομού Αρκαδίας) 1. Μεταφόρτωση, σε συνεργασία με τα εγκεκριμένα από τον ΕΟΑΝ Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ), άλλων ειδών αποβλήτων που υπόκεινται στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου 2939/2001 (ΑΗΗΕ, μπαταρίες, ΟΤΚΖ, χρησιμοποιημένα ελαστικά, κ.λπ.). 1. Η επιλογή θα πρέπει να βασίζεται σε συγκριτική περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική ανάλυση των επιπτώσεων, λαμβάνοντας υπ όψιν και την αντίστοιχη χωροθέτηση του/των ΧΥΤΥ. 34 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

35 4.3 Προτεινόμενες Εγκαταστάσεις Διαχείρισης Σύμφωνα με τις παραπάνω προτεινόμενες δράσεις, οι εγκαταστάσεις διαχείρισης απορριμμάτων που προτείνονται είναι οι εξής: Δημιουργία δικτύου Πράσινων Σημείων ή/και ΚΑΕΔΙΣΠ σε διάφορα σημεία του Δήμου Τρίπολης, ούτως ώστε να ευνοηθεί η χωριστή συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών και των βιοαποβλήτων. Στα Πράσινα Σημεία ή ΚΑΕΔΙΣΠ να συγκεντρώνονται επιπροσθέτως και άλλα είδη αποβλήτων που υπόκεινται στο πεδίο εφαρμογής του Νόμου 2939/2001 (ΑΗΗΕ, μπαταρίες, ΟΤΚΖ, χρησιμοποιημένα ελαστικά, κ.λπ.). Δημιουργία, σε τοπικό (εντός του Δήμου) ή υπερτοπικό επίπεδο (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους), δημοτικών ή ιδιωτικών Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) και Μονάδων Κομποστοποίησης για τα προδιαλεγμένα υλικά. Δημιουργία, σε τοπικό (εντός του Δήμου), υπερτοπικό (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους) ή περιφερειακό επίπεδο (σε επίπεδο διαχειριστικής ενότητας, μαζί με την Κορινθία, την Αργολίδα και μέρος του υπόλοιπου Νομού Αρκαδίας), Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ), που να συνδυάζει: o Μονάδα Μηχανικής Διαλογής, για τη μεγιστοποίηση της ανάκτησης υλικών o Μονάδα Βιοαερίου, για τη συνδυασμένη ανάκτηση οργανικών υλικών (CLO) και ενέργειας Στην περίπτωση περιφερειακής ΜΕΑ, δημιουργία, σε τοπικό (εντός του Δήμου) ή υπερτοπικό επίπεδο (σε συνεργασία με τους όμορους Δήμους) 1, του κατάλληλου αριθμού Σταθμών Μεταφόρτωσης Αποβλήτων (ΣΜΑ) για την οικονομική βελτιστοποίηση της μεταφοράς των υπολειμμάτων στη ΜΕΑ. Δημιουργία, στο ίδιο χωρικό επίπεδο με τη ΜΕΑ, Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) για την ασφαλή διάθεση των τελικών υπολειμμάτων της ΜΕΑ στο περιβάλλον. Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 35

36 Για να επιτευχθούν οι στόχοι που περιγράφηκαν στην Παράγραφο 4.1, προτείνονται οι ακόλουθες δυναμικότητες εγκαταστάσεων: Είδος Εγκατάστασης Πράσινα Σημεία ή/και ΚΑΕΔΙΣΠ ΚΔΑΥ Μονάδες Κομποστοποίησης ΣΜΑ ΜΕΑ (μονάδες μηχανικής διαλογής & βιοαερίου) ΧΥΤΥ Συνολική Δυναμικότητα ~ tn/yr ~ tn/yr ~5.000 tn/yr tn/yr tn/yr tn/yr Τα προτεινόμενα κριτήρια χωροθέτησης των ανωτέρω εγκαταστάσεων δίδονται στο Κεφάλαιο Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

37 4.4 Προβλεπόμενος Προϋπολογισμός Μία αρχική εκτίμηση προϋπολογισμού των προτεινόμενων εγκαταστάσεων δίδεται στον ακόλουθο πίνακα. Για την κοστολόγηση των έργων με μεγαλύτερη ακρίβεια θα χρειαστεί να προηγηθεί αναλυτικός σχεδιασμός. Είδος Εγκατάστασης Εκτιμώμενος Αριθμός Κόστος Επένδυσης ( ) Πράσινα Σημεία ή/και ΚΑΕΔΙΣΠ ΚΔΑΥ Μονάδες Κομποστοποίησης ΜΕΑ (μονάδες μηχανικής διαλογής & βιοαερίου) * ΧΥΤΥ * ΣΜΑ Σύνολο * Μόνο το τμήμα που αναλογεί στο Δήμο Τρίπολης Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 37

38 38 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

39 5 Κριτήρια Χωροθέτησης Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Αποβλήτων Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 39

40 40 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

41 Οι θέσεις των ανωτέρω εγκαταστάσεων θα πρέπει να εγκριθούν με βάση τα προτεινόμενα κριτήρια αποκλεισμού που ορίζονται στον ΕΣΔΑ, δηλ.: Κριτήρια Αποκλεισμού, σύμφωνα με τον ΕΣΔΑ: Θεσμοθετημένες περιοχές προστασίας του Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενων Περιοχών, σύμφωνα με το Νόμο 3937/2011 (ΦΕΚ 60/Α/ ) και τους όρους και περιορισμούς που θέτουν τα ειδικά καθεστώτα προστασίας τους. Άλλες εκτός Εθνικού Συστήματος Προστατευόμενες Περιοχές, όπως ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία και στα ειδικά καθεστώτα προστασίας τους, π.χ. οικολογικά ευαίσθητη ζώνη από κοίτες ποταμών, κ.λπ., σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία. Απόσταση από πυρήνες βιοτόπων, υγροτόπων, σημειακά διατηρητέα μνημεία της φύσης και του τοπίου, κ.ά, όπως ορίζεται από την κείμενη νομοθεσία ή εφόσον ορίζεταια ρητά και στα ειδικά σχέδια και καθεστώτα προστασίας τους. Τα Δάση και οι περιοχές Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας (ΓΓΥΠ), όπως προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία (Ν. 998/79 και Ν. 2637/98 αντίστοιχα), όπως ισχύουν). Η κρίσιμη παραθαλάσσια/παράκτια ζώνη και οικολογικά ευαίσθητη ζώνη των ακτών της χώρας με απόσταση από την ακτογραμμή, σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία και τους όρους και περιορισμούς που προβλέπονται σε ειδικές διατάξεις. Οι ανάντη λεκάνες απορροής-τροφοδοσίας ταμιευτήρων ύδρευσης ή και άρδευσης με υδρευτικές χρήσεις, στις ζώνες εκείνες όπου με βάση τις ειδικές ρυθμίσεις που έχουν θεσπιστεί, απαγορεύονται οι εν λόγω εγκαταστάσεις και δραστηριότητες. Οι ζώνες ελεγχόμενης προστασίας σημείων και έργων υδροληψίας για χρήση πόσιμου νερού που προβλέπονται από τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών των Υδατικών Διαμερισμάτων της χώρας ή τα ισχύοντα περιοριστικά μέτρα ανά Π.Ε. Η προστατευτική ζώνη περιμετρικά ιαματικών πηγών της χώρας κάθε κατηγορίας, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (Ν.3498/06) και τους όρους και περιορισμούς που θέτουν ειδικά καθεστώτα προστασίας τους. Απόσταση από κατοικημένες περιοχές, οικισμούς, αστικές περιοχές και οικιστικές ενότητες, όπως: τα θεσμοθετημένα όρια Σχεδίου Πόλης, όρια οικισμών <2000 κατ. ή οικισμών προ του 1923, περιοχών ιδιωτικής πολεοδόμησης, όρια οικιστικών επεκτάσεων προβλεπόμενων από ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ ή ΤΧΣ και το κέντρο μη οριοθετημένων οικισμών βάσει ΕΛΣΤΑΤ 2011, σύμφωνα με το Άρθ. 4, παρ. 3, του Π.Δ./ και το Άρθ. 1, παρ.9.3 του Π.Δ , όπως ισχύουν. Απόσταση από χαρακτηρισμένες Αναπτυγμένες Τουριστικά Περιοχές (Α1) του ΕΠΧΣΑΑ για τον Τουρισμό (ΦΕΚ 3155/Β/13), από Οργανωμένους Υποδοχείς Τουριστικών Δραστηριοτήτων όπως ΠΟΤΑ, ΠΟΑΠΔ Τουρισμού, ΠΕΡΠΟ Τουρισμού-Αναψυχής, ΕΣΧΑΔΑ με βασικό χωρικό προορισμό τον Τουρισμό-Αναψυχή, ΕΣΧΑΣΕ στον τομέα Τεχνική Πρόταση Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Δήμου Τρίπολης 41

42 του τουρισμού (Ν.4179/13), Τουριστικούς Λιμένες, από όρια περιοχών Τουρισμού- Αναψυχής προβλεπόμενων από ΓΠΣ/ ΣΧΟΟΑΠ ή ΤΣΧ και λοιπές Τουριστικές Ζώνες από θεσμοθέτηση ΖΟΕ ή από άλλο θεσμοθετημένο καθορισμό χρήσεων γης κ.λπ. κατ αναλογία με τις οικιστικές περιοχές και με βάσει την ισχύουσα νομοθεσία. Απόσταση από ακτές κολύμβησης που περιλαμβάνονται καταρχήν στο πρόγραμμα παρακολούθησης του ΥΠΑΠΕΝ, κατ αναλογία με τις τουριστικές περιοχές και με βάσει την σχετική νομοθεσία όπως εκάστοτε ισχύει. Οι ζώνες που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς χρήσεων γης, όπως: Αεροδρόμια, περιοχές ενδιαφέροντος για λόγους εθνικής άμυνας κ.λπ., σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ισχύουσα γι αυτές τις περιοχές νομοθεσία και τους όρους και περιορισμούς που θέτουν τα ειδικά καθεστώτα ίδρυσης και λειτουργίας τους. Οι οριοθετημένες Αρχαιολογικές Ζώνες προστασίας Α θεσμοθετημένων αρχαιολογικών χώρων και άλλων πολιτιστικών μνημείων εφόσον υφίστανται ειδικοί όροι και περιορισμοί (Ν.3028/02). Απόσταση από κηρυγμένα Διατηρητέα Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Μνημεία Μείζονος Σημασίας και άλλα μνημεία εφόσον υπάρχουν ειδικοί όροι προστασίας. Ειδικά για τη χωροθέτηση υποδομών ανακύκλωσης με Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ: Πράσινα Σημεία και ΚΑΕΔΙΣΠ) και κομποστοποίησης μικρής κλίμακας προδιαλεγμένου οργανικού υλικού χαμηλής όχλησης στον αστικό ιστό αναμένεται νομοθετική ρύθμιση απλοποιημένων διαδικασιών. Για τα Πράσινα Σημεία και τα ΚΑΕΔΙΣΠ, προτείνονται επίσης τα ακόλουθα κριτήρια: Μέγιστη ακτίνα κάλυψης πληθυσμού: 5-10 χλμ. Μέγιστος χρόνος οδήγησης για τη μεγάλη πλειοψηφία των κατοίκων σε καλές κυκλοφοριακές συνθήκες: 20λεπτά (πολύ αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές: 30 λεπτά) 42 Τρίπολη - Αλλάζουμε τα Δεδομένα

43

44 Νίκος Τσιαμούλος Τάσου Σεχιώτη 38-40, Τρίπολη Τηλ Web. Blog. nikolas-tsiamoulos.blogspot.com