inforegio Νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής (για την περίοδο )

Transcript

1 Ενημερωτικό φυλλάδιο el 2004 inforegio Νομοθετικές προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής (για την περίοδο ) Στις 14 Ιουλίου 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε τις ακόλουθες νομοθετικές προτάσεις για τη μεταρρύθμιση της πολιτικής συνοχής. Με συνολικούς πόρους ύψους 336,1 δισ. EUR, δηλαδή περίπου το ένα τρίτο του κοινοτικού προϋπολογισμού, η μεταρρύθμιση αυτή έχει στόχο να κάνει τις διαρθρωτικές δράσεις: να εστιάζουν περισσότερο στους στρατηγικούς προσανατολισμούς της ΕΕ (δεσμεύσεις της Λισσαβόνας και του Γκέτεμποργκ για μια ανταγωνιστική και βιώσιμη «οικονομία της γνώσης», ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση), να επικεντρώνονται στις πιο μειονεκτικές περιφέρειες, προβλέποντας παράλληλα την εξέλιξη στην υπόλοιπη Ένωση, να είναι πιο αποκεντρωμένες και να εφαρμόζονται με πιο απλό, πιο διαφανή και πιο αποτελεσματικό τρόπο. Οι προτάσεις περιλαμβάνουν: έναν γενικό κανονισμό που θεσπίζει ένα κοινό σύνολο κανόνων για τα τρία μέσα χρηματοδότησης των διαρθρωτικών δράσεων της περιόδου , έναν κανονισμό για κάθε μέσο, συγκεκριμένα το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (), το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (), το Ταμείο Συνοχής, μια εντελώς νέα πρόταση κανονισμού που επιτρέπει τη σύσταση μιας αρχής διασυνοριακής συνεργασίας. Το ενημερωτικό αυτό φυλλάδιο έχει στόχο να βοηθήσει τους φορείς περιφερειακής ανάπτυξης να εντοπίσουν τα στοιχεία κλειδιά των προτάσεων αυτών στο πλαίσιο της συζήτησης που θα συνεχιστεί μέχρι την ψήφιση του νέου νομοθετικού πλαισίου. Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση είναι ευρείας κλίμακας, αφού έχει στόχο να επαναπροσδιορίσει την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη σε μια διευρυμένη Ένωση και στο πλαίσιο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης και της ανάπτυξης της οικονομίας της γνώσης. Η στρατηγική και οι πόροι της πολιτικής συνοχής θα αναδιαρθρωθούν γύρω από τρεις νέους στόχους προτεραιότητας των διαρθρωτικών δράσεων (σε τίτλους: σύγκλιση, ανταγωνιστικότητα και απασχόληση, συνεργασία). Προτείνονται σημαντικές καινοτομίες και απλοποιήσεις, μεταξύ των οποίων και οι ακόλουθες: έναρξη ετήσιου στρατηγικού διαλόγου με τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Συμβουλίου καθώς και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών για τη διασφάλιση του σεβασμού των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων στη διάρκεια της περιόδου αυτής, πλήρης αναγνώριση και ενίσχυση της χρηματοδότησης των περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα, καθώς και έμφαση στην αστική διάσταση, ευρύτερος καταμερισμός αρμοδιοτήτων στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου, διατηρώντας ωστόσο τη δημοσιονομική πειθαρχία, μείωση του αριθμού των χρηματοδοτικών μέσων της συνοχής (τρία αντί έξι), ενσωμάτωση του πεδίου δράσης των σημερινών κοινοτικών πρωτοβουλιών URBAN και EQUAL καθώς και των καινοτόμων δράσεων στις προτεραιότητες των επιχειρησιακών προγραμμάτων των κρατών μελών ή των περιφερειών, χρηματοδότηση επιχειρησιακών προγραμμάτων από ένα μόνο Ταμείο ( ή ), εκτός από τα προγράμματα που αφορούν τις υποδομές, όπου συμμετέχουν από κοινού το και το Ταμείο Συνοχής, για το Ταμείο Συνοχής, θα ισχύσει πολυετής προγραμματισμός και οι ίδιοι κανόνες με αυτούς των διαρθρωτικών ταμείων, «last but not least», το σύνολο των περιοχών και των πολιτών της Ένωσης θα μπορούν να επωφελούνται της νέας πολιτικής συνοχής, η οποία θα εστιάζει στις πιο μειονεκτικές περιοχές, αλλά θα διαμορφώνεται ανάλογα με τις περιστάσεις. Το περιεχόμενο: ευρεία και μακρόπνοη συζήτηση Οι προτάσεις αυτές δεν προέρχονται μόνο από την Επιτροπή, αλλά από μια ευρεία συζήτηση που άνοιξε η Επιτροπή εδώ και τρία χρόνια και η οποία τροφοδότησε την τρίτη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή που ψηφίστηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2004 και η οποία κορυφώθηκε τον Μάιο 2004 κατά το τρίτο φόρουμ για τη συνοχή. Τακτικές συζητήσεις συνεχίζονται

2 2 επίσης στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας για τα διαρθρωτικά ταμεία του Συμβουλίου και της νέας Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής REGI του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το πρώτο εξάμηνο του 2005, κατά την προεδρία του Λουξεμβούργου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα κληθεί να αποφασίσει για τις οικονομικές προοπτικές της περιόδου και για την πρόταση που υπέβαλε η Επιτροπή τον Φεβρουάριο Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα μπορέσουν τότε να συμφωνήσουν τους νέους κανονισμούς. Κατά τους τρεις επόμενους μήνες, το Συμβούλιο θα ψηφίσει τους «Στρατηγικούς προσανατολισμούς της Κοινότητας για τη συνοχή». Με βάση αυτούς, η Επιτροπή, τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες θα εκπονήσουν τα «Εθνικά πλαίσια στρατηγικής αναφοράς», ενώ η νέα γενιά των «επιχειρησιακών προγραμμάτων» θα μπορούσε να καταρτιστεί μέσα στο Στόχος είναι να ξεκινήσουν οι δράσεις ήδη από τις αρχές του Πρόταση για τον γενικό κανονισμό Ο ακρογωνιαίος λίθος των προτάσεων είναι ο κανονισμός που θεσπίζει τις γενικές διατάξεις για τα δύο διαρθρωτικά ταμεία της περιόδου ( και ), καθώς και για το Ταμείο Συνοχής. Παραθέτουμε συνοπτικά τα βασικότερα στοιχεία του. Στόχοι, επιλεξιμότητα, πόροι Οι τρεις σημερινοί στόχοι προτεραιότητας των ταμείων στόχος 1: περιφέρειες με υστέρηση ανάπτυξης, στόχος 2: περιφέρειες υπό οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση και στόχος 3: συστήματα εκπαίδευσης και προώθησης της απασχόλησης θα αντικατασταθούν, το 2007, από τους τρεις ακόλουθους: Στόχος «Σύγκλιση» (,, Ταμείο Συνοχής). Είναι παραπλήσιος του σημερινού στόχου 1 και έχει σκοπό να επιταχύνει την οικονομική σύγκλιση των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών: Καινοτόμος επιχείρηση στην πόλη Steyr (Aυστρία): το υποστηρίζει επίσης τη βιομηχανική έρευνα. βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης και απασχόλησης χάρη στην επένδυση σε φυσικούς και ανθρώπινους πόρους, καινοτομία και κοινωνία της γνώσης, προσαρμοστικότητα στις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, προστασία του περιβάλλοντος, αποτελεσματικότητα της διοίκησης. Ο στόχος «Σύγκλιση» θα διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο, κυρίως στα νέα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν αποκλίσεις ανάπτυξης, πρωτοφανείς για την Ένωση. Επιλεξιμότητα: Ο στόχος «Σύγκλιση» θα εστιάζει στις περιφέρειες των οποίων το κατά κεφαλή ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ), που υπολογίζεται με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για τα τρία τελευταία χρόνια πριν από την υιοθέτηση του κανονισμού, είναι μικρότερο από το 75 % του μέσου όρου της διευρυμένης ΕΕ γεγονός που ισχύει κυρίως για την πλειονότητα των νέων κρατών μελών. Για να παγιωθούν τα κεκτημένα των προηγούμενων προγραμμάτων, προβλέπεται μεταβατική και ειδική στήριξη, προοδευτικά φθίνουσα μέχρι το 2013, για τις περιφέρειες που θα ξεπεράσουν το ποσοστό του 75 % λόγω του στατιστικού αποτελέσματος της διεύρυνσης. Οι εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες (Αζόρες, Μαδέρα, Κανάριοι Νήσοι και Γαλλικά Υπερπόντια ιαμερίσματα), ανεξαρτήτως αν εμπίπτουν ή όχι στο στόχο «Σύγκλιση», θα επωφεληθούν ειδικής χρηματοδότησης από το για την ενσωμάτωσή τους στην εσωτερική αγορά και για να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Ο στόχος «Σύγκλιση» θα καλύπτει, όπως και παλαιότερα, τις παρεμβάσεις του Ταμείου Συνοχής στα κράτη μέλη, το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (ΑΕΕ) των οποίων είναι μικρότερο του 90 % του μέσου όρου της ΕΕ, έτσι ώστε να μπορέσουν να καλύψουν τα κριτήρια της οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Ο κατάλογος των περιφερειών ή των κρατών μελών που πληρούν τα διάφορα κριτήρια θα ανακοινωθεί από την Επιτροπή αμέσως μόλις τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός. Πόροι: Οι πόροι του στόχου «Σύγκλιση» ύψους 264 δισ. EUR, δηλαδή το 78,54 % των πόρων των ταμείων έναντι του 75 % που είναι σήμερα, θα κατανεμηθούν ως εξής: 67,34 % για τις περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕγχΠ μικρότερο του 75 % του μέσου όρου, 8,38 % για τις περιφέρειες που επηρεάζονται από το στατιστικό αποτέλεσμα της διεύρυνσης, 23,86 % για τις χώρες που επωφελούνται του Ταμείου Συνοχής, 0,42 % για τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες. Στόχος «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» (, ). Για την υπόλοιπη Ένωση, προτείνεται διττή προσέγγιση. Πρόκειται αφενός, για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας των περιφερειών, μέσω προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης (), προβλέποντας τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και προωθώντας την καινοτομία, την κοινωνία της γνώσης, το επιχειρηματικό πνεύμα, την προστασία του περιβάλλοντος και την πρόληψη των κινδύνων. Αφετέρου, μέσω εθνικών προγραμμάτων ή προγραμμάτων κατάλληλου χωροταξικού επιπέδου, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το, στόχος είναι, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης, η ενίσχυση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων και η ανάπτυξη των αγορών εργασίας, που είναι προσανατολισμένες στην κοινωνική ένταξη. Ο στόχος «Ανταγωνιστικότητα» θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην

3 3 αποφυγή εμφάνισης νέων ανισοτήτων εις βάρος των περιφερειών που, σε διαφορετική περίπτωση, θα υφίσταντο τον αντίκτυπο δυσμενών κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, χωρίς να διαθέτουν επαρκείς δημόσιες ενισχύσεις. Επιλεξιμότητα: όλες οι περιοχές που δεν καλύπτονται από το στόχο «Σύγκλιση» θα μπορέσουν να επωφεληθούν του στόχου «Ανταγωνιστικότητα». Τα κράτη μέλη θα προτείνουν έναν κατάλογο με τις περιφέρειες για τις οποίες θα υποβάλουν πρόγραμμα συγχρηματοδότησης από το. Ο προκαταρκτικός προσδιορισμός χωρικών ζωνών της Ένωσης που πραγματοποιείται υπό τον τρέχοντα στόχο 2 θα καταργηθεί οι περιφέρειες του τρέχοντος στόχου 1 που, το 2007, δεν θα είναι επιλέξιμες για το στόχο «Σύγκλιση», λόγω της οικονομικής τους ανάπτυξης, θα λάβουν στο πλαίσιο του στόχου «Ανταγωνιστικότητα» ειδική και μεταβατική ενίσχυση (phasing-in), προοδευτικά φθίνουσα μέχρι το 2013, για την εδραίωση της κάλυψης της καθυστέρησής τους. Ο κατάλογος των περιφερειών αυτών θα δημοσιευτεί από την Επιτροπή αμέσως μόλις τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός. Πόροι: Ο στόχος «Ανταγωνιστικότητα» θα διαθέτει συνολικό προϋπολογισμό ύψους 57,9 δισ. EUR 17,22 % του συνόλου που κατανέμεται ως εξής: 83,44 % για τις περιφέρειες που δεν προέρχονται από τον τρέχοντα στόχο 1, 16,56 % για τις περιφέρειες σε «σταδιακή είσοδο» (phasing-in). Η κατανομή / θα είναι 50/50 για τις περιφέρειες που δεν προέρχονται από τον τρέχοντα στόχο 1, ενώ για τις περιοχές σε «σταδιακή είσοδο», το μερίδιο του θα μπορεί να φτάνει ως και 50 %. Στόχος «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» (). Αντικείμενο αυτού του στόχου, που εμπνέεται από την εμπειρία της κοινοτικής πρωτοβουλίας Interreg, είναι η ενδυνάμωση της συνεργασίας σε τρία επίπεδα και συγκεκριμένα της διασυνοριακής συνεργασίας, μέσω κοινών προγραμμάτων, της συνεργασίας σε επίπεδο διακρατικών περιοχών, και των δικτύων συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειριών σε όλη την Ένωση. Ο στόχος «Συνεργασία» θα ενισχύσει την ισόρροπη, αρμονική και βιώσιμη ανάπτυξη της Ένωσης. Ας σημειωθεί ότι εκτός από το στόχο «Συνεργασία», τα προγράμματα των στόχων «Σύγκλιση» και «Ανταγωνιστικότητα» θα καλύψουν επίσης δράσεις συνεργασίας, συγκεκριμένα διαπεριφερειακής, μεταξύ των αρχών που θα συμμετάσχουν σε κάποιο πρόγραμμα και αυτών τουλάχιστον ενός κράτους μέλους. Επιλεξιμότητα: Η διασυνοριακή συνεργασία θα καλύψει τις περιφέρειες που βρίσκονται κατά μήκος των εσωτερικών χερσαίων συνόρων και ορισμένων εξωτερικών χερσαίων συνόρων, καθώς και ορισμένες περιφέρειες που βρίσκονται στα θαλάσσια σύνορα. Επίσης, θα συμβάλει στα διασυνοριακά σκέλη του μελλοντικού Ευρωπαϊκού Μέσου Γειτνίασης και Σύμπραξης (ΕΜΓΣ) και του Προενταξιακού Μέσου. Τα μέσα αυτά καλούνται να αντικαταστήσουν τα σημερινά προγράμματα Phare, Tacis, MEDA, CARDS, ISPA και Sapard. Η Επιτροπή θα υιοθετήσει, όταν τεθεί σε ισχύ ο κανονισμός, τον κατάλογο των επιλέξιμων διασυνοριακών περιφερειών καθώς και αυτόν με τις περιοχές διακρατικής συνεργασίας. Όλη η επικράτεια της Ένωσης είναι επιλέξιμη για τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών δικτύων συνεργασίας και ανταλλαγής. Πόροι: Οι διαθέσιμες πιστώσεις για την εδαφική συνεργασία ανέρχονται συνολικά σε 13,2 δισ. EUR, δηλαδή 3,94 % του συνόλου, και θα κατανεμηθούν ως εξής: συνολικά 47,73 % για τη διασυνοριακή συνεργασία, εκ των οποίων 35,61 % για τις δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας στην επικράτεια της ΕΕ και 12,12 % για τη συνεισφορά στα διασυνοριακά σκέλη του Μέσου Γειτνίασης και Σύμπραξης και του Προενταξιακού Μέσου, η συμμετοχή στα οποία πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση και στα δύο, 47,73 % για τις περιοχές διακρατικής συνεργασίας, 4,54 % για τα ευρωπαϊκά δίκτυα συνεργασίας και ανταλλαγής. Πολιτική συνοχής : κατανομή ανά στόχο, σε δισ. ευρώ ιασυνοριακή συνεργασία: 4,7 Εξωτερικά σύνορα: 1,6 «Σταδιακή είσοδος» για τις περιφέρειες που εντάσσονταν στο στόχο 1 την περίοδο : 9,58 Περιφέρειες εκτός σύγκλισης: 48,31 Ειδικό πρόγραμμα για τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες: 1,1 ιακρατική συνεργασία: 6,3 ίκτυα: 0,6 Περιφέρειες κάτω του 75 % του μέσου ΑΕΠ: 177,8 Ταμείο Συνοχής: 62,99 Περιφέρειες που επηρεάζονται από το στατιστικό αποτέλεσμα: 22,14 Σύγκλιση Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία

4 4 Εδαφικές ιδιαιτερότητες Ο προγραμματισμός θα λάβει συγκεκριμένα υπόψη του τις ιδιαιτερότητες των ακόλουθων περιοχών: των πόλεων, και κυρίως των πόλεων μεσαίου μεγέθους, των οποίων ο ρόλος στην περιφερειακή ανάπτυξη θα ενδυναμωθεί μέσω των ενισχύσεων για την αστική αναζωογόνηση και την αξιοποίηση της εμπειρίας από την κοινοτική πρωτοβουλία URBAN, και οι οποίες μπορεί να λάβουν άμεσες αρμοδιότητες των αγροτικών περιοχών ή των περιοχών που εξαρτώνται από την αλιεία, οι οποίες θα αποτελέσουν αντικείμενο δράσεων διαφοροποίησης που θα χρηματοδοτηθούν από τα διαρθρωτικά ταμεία με τρόπο συμπληρωματικό και συντονισμένο προς αυτές του νέου Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη (ΕΓΤΑΑ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αλιείας (ΕΤΑ). Ουσιαστικά, αυτά τα δύο θα αντικαταστήσουν το Τμήμα Προσανατολισμού και τις ειδικές συνεισφορές του τμήματος Εγγυήσεων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Γεωργικού Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΕΤΓΠΕ) για την αγροτική ανάπτυξη καθώς και το Χρηματοδοτικό Μέσο Προσανατολισμού της Αλιείας (ΧΜΠΑ), αλλά δεν θα αποτελούν πλέον τμήμα των διαρθρωτικών ταμείων των εξαιρετικά απομακρυσμένων περιφερειών, των περιοχών με φυσικά μειονεκτήματα (νησιά, βουνά), των αραιοκατοικημένων ή πολύ αραιοκατοικημένων περιοχών και των περιοχών που αποτελούσαν εξωτερικά σύνορα της Κοινότητας μέχρι την 30ή Απριλίου Συνεισφορά της Ένωσης και προσαυξήσεις Οι συνολικοί πόροι της πολιτικής συνοχής για την περίοδο , που ανέρχονται σε 336,1 δισ. EUR, αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο του κοινοτικού προϋπολογισμού και στο 0,41 % του ΑΕΕ της ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του 0,46 % της αγροτικής ανάπτυξης). Για κάθε άξονα προτεραιότητας των επιχειρησιακών προγραμμάτων, η συμμετοχή των ταμείων στις δημόσιες δαπάνες, που θα αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 20 % αυτών, εμφανίζει τα εξής ανώτατα όρια: 85 % για το Ταμείο Συνοχής, 75 % για το ή το στο στόχο «Σύγκλιση» και κατ εξαίρεση μέχρι 80 % για τις χώρες που επωφελούνται του Ταμείου Συνοχής, 50 % για το ή το στο στόχο «Ανταγωνιστικότητα», 75 % για το στο στόχο «Συνεργασία», 50 % για τη νέα πρόσθετη επιδότηση του στις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες (αντιστάθμιση του επιπρόσθετου κόστους), Πολιτική συνοχής για την περίοδο (336,1 δισ. EUR) Προγράμματα και μέσα Επιλεξιμότητα Προτεραιότητες Επιδοτήσεις Στόχος «Σύγκλιση» Συμπεριλαμβανομένου του ειδικού προγράμματος για τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες 78,5 % (264 δισ. EUR) Περιφερειακά και εθνικά προγράμματα Περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕΠ <75 % του μέσου όρου της ΕΕ-25 Στατιστικό αποτέλεσμα: Περιφέρειες με κατά κεφαλή ΑΕΠ <75 % στην ΕΕ-15 και >75 % στην ΕΕ-25 καινοτομία περιβάλλον/πρόληψη κινδύνων προσβασιμότητα υποδομές ανθρώπινοι πόροι διοικητική ικανότητα 67,34 % = 177,8 δισ. EUR 8,38 % = 22,14 δισ. EUR Ταμείο Συνοχής Κράτη μέλη με κατά κεφαλή ΑΕΕ<90 % του ευρωπαϊκού μέσου όρου μεταφορές (ΤΕΝ) βιώσιμες μεταφορές περιβάλλον ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 23,86 % = 62,99 δισ. EUR Στόχος «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» 17,2 % (57,9 δισ. EUR) Περιφερειακά προγράμματα () και εθνικά προγράμματα () Τα κράτη μέλη προτείνουν κατάλογο των περιφερειών (NUTS 1 ή NUTS 2) «Σταδιακή είσοδος» Περιφέρειες που καλύπτονται από το στόχο 1 την περίοδο και δεν καλύπτονται από το στόχο «Σύγκλιση» καινοτομία περιβάλλον/πρόληψη κινδύνων προσβασιμότητα ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης 83,44 % = 48,31 δισ. EUR 16,56 % = 9,58 δισ. EUR Στόχος «Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία» 3,94 % (13,2 δισ. EUR) ιασυνοριακά και διακρατικά προγράμματα και δίκτυα () Συνοριακές περιφέρειες και μεγάλες περιφέρειες διακρατικής συνεργασίας καινοτομία περιβάλλον/πρόληψη κινδύνων προσβασιμότητα πολιτισμός, εκπαίδευση 35,61 % διασυνοριακό 12,12 % ΕΜΓΣ 47,73 % διακρατικό 4,54 % δίκτυα

5 5 85 % για τα επιχειρησιακά προγράμματα στις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες, καθώς και στα ελληνικά απομακρυσμένα νησιά. Εξάλλου, προβλέπονται πλέον οι ακόλουθες προσαυξήσεις όσον αφορά τη συνεισφορά του ΕΤΠA: 10 % για τις δράσεις διαπεριφερειακής συνεργασίας στο πλαίσιο των στόχων «Σύγκλιση» και «Ανταγωνιστικότητα», 5 % στο πλαίσιο του στόχου «Ανταγωνιστικότητα» για τις περιοχές με φυσικά μειονεκτήματα (νησιά, ορεινές περιοχές), τις αραιοκατοικημένες ή πολύ αραιοκατοικημένες περιοχές κυρίως τις βόρειες περιοχές που δεν θα καλύπτονται πλέον εξ ορισμού από το στόχο «Σύγκλιση» και τις περιοχές που αποτελούσαν εξωτερικά σύνορα μέχρι την 30ή Απριλίου Οι προσαυξήσεις για τις διάφορες περιοχές αυτές μπορούν να αθροιστούν, χωρίς βέβαια να υπερβαίνουν το συνολικό ποσοστό συνεισφοράς της ΕΕ ύψους 60 %. Η προκαταβολή ύψους 7 % της επιδότησης των διαρθρωτικών ταμείων 10,5 % για το Ταμείο Συνοχής θα συνεχίσει να ισχύει. Ο προτεινόμενος κανονισμός προβλέπει επίσης τους όρους για τον καλύτερο συντονισμό των επιδοτήσεων των ταμείων και των δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων (ΕΤΕ), κυρίως για τους περίπλοκους συνδυασμούς χρηματοδοτικών πόρων και τις συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού φορέα. Αποθεματικό ποιότητας και επίδοσης και εθνικό αποθεματικό απροσδόκητων γεγονότων Το αποθεματικό επίδοσης, που στο εξής θα ονομάζεται «Αποθεματικό ποιότητας και επίδοσης», αποτελείται από το 3 % των πόρων που χορηγούνται στο και το για τα προγράμματα «Σύγκλιση» και «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση». Έχει στόχο να επιβραβεύσει την πρόοδο που επιτυγχάνεται σύμφωνα με τα ακόλουθα κριτήρια: για το στόχο «Σύγκλιση» και με βάση τα στοιχεία για την περίοδο , αύξηση του δείκτη του κατά κεφαλή ΑΕΠ, καθώς και του ποσοστού απασχόλησης, για το στόχο «Ανταγωνιστικότητα», κατανομή τουλάχιστον του 50 % των επιδοτήσεων του στα μέτρα καινοτομίας για την περίοδο , καθώς και αύξηση του ποσοστού απασχόλησης με βάση τα στοιχεία της περιόδου Το νέο εθνικό αποθεματικό για απροσδόκητα γεγονότα, που δημιουργείται από τα κράτη μέλη και θα ανέρχεται στο 1 % των πόρων «Σύγκλιση» και στο 3 % των πόρων «Ανταγωνιστικότητα», θα αποτελέσει επικουρική ενίσχυση σε περίπτωση απροσδόκητης τομεακής ή τοπικής κρίσης, απόρροια της οικονομικής και κοινωνικής αναδιάρθρωσης ή των εμπορικών συμφωνιών. Το Ταμείο Συνοχής συμμετέχει στη χρηματοδότηση του αυτοκινητοδρόμου Πάτρας-Αθηνών-Θεσσαλονίκης (Ελλάδα).

6 6 Συνέχιση των δραστηριοτήτων Ο προτεινόμενος κανονισμός, αντανακλώντας μια ανησυχία που εκφράζεται συχνά, ορίζει ότι οι ενισχύσεις των ταμείων επιστρέφονται αν, σε περίοδο επτά ετών, παρουσιαστούν σημαντικές αλλαγές που αφορούν μια επιχείρηση ή μια δημόσια αρχή ή οφείλονται στη διακοπή μιας παραγωγικής δραστηριότητας, για παράδειγμα μετά από μετεγκατάσταση. Μια επιχείρηση που αποτέλεσε ή αποτελεί αντικείμενο διαδικασίας επιστροφής χρημάτων δεν μπορεί πλέον να επωφεληθεί των επιδοτήσεων των ταμείων. Στρατηγική, αποκέντρωση, απλοποίηση Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση διατηρεί τις βασικές αρχές των διαρθρωτικών δράσεων, όπως είναι ο πολυετής προγραμματισμός που προσφέρει επαρκή κοινοτική εγγύηση διάρκειας και συγκέντρωσης, η ευρεία και αποτελεσματική συνεργασία των ενδιαφερόμενων φορέων σε διαφορετικά επίπεδα, η συγχρηματοδότηση που βασίζεται στη συμπληρωματικότητα των κοινοτικών και εθνικών ενισχύσεων, η αξιολόγηση της επίδοσης και της ποιότητας σε διάφορα στάδια της διαδικασίας. Ωστόσο, εισάγει μια σειρά σημαντικών καινοτομιών που έχουν στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής συνοχής. Παραθέτουμε συνοπτικά τις κυριότερες από αυτές. Στρατηγική: Η προσέγγιση του προγραμματισμού θα είναι περισσότερο στρατηγική, εστιάζοντας στους «Στρατηγικούς προσανατολισμούς της Ένωσης για τη συνοχή», τις προτεραιότητες της Επιτροπής και τα νέα εθνικά πλαίσια στρατηγικής αναφοράς. Αυτά τα έγγραφα αναφοράς θα αντικαταστήσουν τα σημερινά κοινοτικά πλαίσια στήριξης (ΚΠΣ), τα ενιαία έγγραφα προγραμματισμού (ΕΕΠ) και τα συμπληρώματα προγραμματισμού. Παρουσιάζοντας μια σύντομη περιγραφή της στρατηγικής του κράτους μέλους και των κυριότερων δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει, θα αποτελούν πολιτικό χάρτη για την εκπόνηση επιχειρησιακών προγραμμάτων. Η διαχείριση των παρεμβάσεων θα γίνεται μόνο στο επίπεδο των προγραμμάτων αυτών. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε χρόνο τα όργανα της ΕΕ θα εξετάζουν την πραγματοποιηθείσα πρόοδο σε σχέση με τις στρατηγικές προτεραιότητες της Ένωσης, με βάση μια έκθεση της Επιτροπής που θα εκπονείται βάσει των εθνικών εκθέσεων δραστηριότητας Επαγγελματική κατάρτιση, που χρηματοδοτήθηκε από το. και η οποία θα υποβάλλεται στο Συμβούλιο μαζί με την έκθεση εφαρμογής των «Γενικών προσανατολισμών της οικονομικής πολιτικής» (ΓΠΟΠ). Αποκέντρωση και απλοποίηση: Η πρόταση έχει στόχο τον σαφή προσδιορισμό του πλαισίου, της φύσης και του καταμερισμού των διαφόρων αρμοδιοτήτων μεταξύ των αρμοδίων για τη διαχείριση του κοινοτικού προϋπολογισμού και τη σωστή εφαρμογή των προγραμμάτων, δηλαδή των κρατών μελών, των περιφερειών και φορέων υλοποίησης αφενός και της Επιτροπής αφετέρου. Ο στόχος αποκέντρωσης συνδυάζεται με αυτούς για απλοποίηση και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Ο προτεινόμενος κανονισμός καθορίζει τον γενικό μηχανισμό των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου, τις λειτουργίες της διαχειριστικής αρχής κάθε προγράμματος, της αρχής πιστοποίησης των δαπανών, της ελεγκτικής αρχής, καθώς και της επιτροπής παρακολούθησης. Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση των δημοσιονομικών πόρων, εισάγονται τρία βασικά στοιχεία απλοποίησης. Πρώτον, οι πληρωμές και η οικονομική διαχείριση θα γίνονται πλέον σε επίπεδο προτεραιοτήτων και όχι μέτρων. εύτερον, η κοινοτική συνεισφορά θα υπολογίζεται μόνο με βάση τις δημόσιες δαπάνες, και τρίτον, οι κανόνες επιλεξιμότητας θα είναι σε μεγάλο βαθμό εθνικοί και όχι κοινοτικοί, εκτός από αυτούς που αφορούν έναν περιορισμένο αριθμό τομέων, όπως ο ΦΠΑ, που δεν θα είναι επιλέξιμοι. Αναφορικά με τους ελέγχους, θα επιδειχθεί μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα εθνικά συστήματα χρηματοοικονομικού ελέγχου και πιστοποίησης των δαπανών, όταν τα κράτη μέλη αποτελούν τους βασικούς συνεισφέροντες και η Επιτροπή έχει λάβει εγγυήσεις σχετικά με την αξιοπιστία των εν λόγω συστημάτων βάσει κυρίως της γνωμοδότησης ενός ανεξάρτητου οργανισμού ελέγχου. Αυτή η νέα βασική αρχή της «αναλογικότητας» θα επιτρέψει στην Επιτροπή να περιορίσει τους δικούς της ελέγχους. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις που πραγματοποιήθηκαν από την Επιτροπή θα εφαρμοστούν σταδιακά. Σε περίπτωση αμφιβολιών σχετικά με την καλή λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου ή με την κανονικότητα των συναλλαγών, η προθεσμία πληρωμής θα μπορεί να ανακληθεί, να εφαρμοστεί παρακράτηση 20 % από τις ενδιάμεσες πληρωμές και, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, να ανασταλεί το σύνολο ή μέρος των πληρωμών. Οι στρατηγικοί προσανατολισμοί της Ένωσης για τη συνοχή, τα εθνικά πλαίσια στρατηγικής αναφοράς και τα επιχειρησιακά προγράμματα θα αποτελούν αντικείμενο αξιολόγησης. Ο γενικός κανονισμός αναφέρει συγκεκριμένα τις αντίστοιχες αρμοδιότητες των κρατών μελών και της Επιτροπής για την αξιολόγηση πριν και μετά. Η ενδιάμεση αξιολόγηση δεν αναφέρεται στην πρόταση, αλλά τα κράτη μέλη θα διεξάγουν τακτικές αξιολογήσεις όταν η παρακολούθηση του προγράμματος παρουσιάζει σημαντική απόκλιση μεταξύ των υλοποιήσεων και των αρχικών στόχων, καθώς και όταν υποβάλλονται προτάσεις σημαντικής αναθεώρησης των προγραμμάτων. Η συγκέντρωση θα βελτιωθεί χάρη στην εξισορρόπηση των γεωγραφικών, θεματικών και οικονομικών πτυχών της. Το γεγονός αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα κυρίως την πρόταση, αντίθετα από τον

7 7 τρέχοντα στόχο 2, για εγκατάλειψη του προκαταρκτικού μικροχωροταξικού προσδιορισμού για τα προγράμματα του στόχου «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση». Πράγματι, αν και είναι σημαντική η συγκέντρωση των πόρων στις πιο μειονεκτικές ζώνες ή περιοχές, πρέπει να αναγνωρίσουμε, αποφεύγοντας την αποδυνάμωση κατανομής των δράσεων, ότι η λύση των προβλημάτων συνδέεται με την εφαρμογή μιας συναφούς στρατηγικής που καλύπτει ολόκληρη την περιφέρεια. Η δράση κάθε διαρθρωτικού ταμείου (, ) θα γίνει πιο συναφής χάρη στην αρχή «ένα ταμείο, ένα πρόγραμμα» σε συνδυασμό με τη δυνατότητα χρηματοδότησης, με ανώτατο όριο 5 %, των δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο άλλο ταμείο, αλλά σχετίζονται άμεσα με τις προγραμματισμένες δραστηριότητες. Το περιθώριο αυτό μπορεί να φτάσει μέχρι το 10 % για το σε περίπτωση προγραμμάτων αναζωογόνησης αστικών περιοχών. Αντίθετα, για τον καλύτερο συντονισμό των σημαντικών επενδύσεων του και του Ταμείου Συνοχής, το τελευταίο δεν θα χρηματοδοτεί πλέον ξεχωριστά έργα, αλλά προτεραιότητες που θα περιλαμβάνουν «μεγάλα έργα» ύψους άνω των 25 εκατ. EUR στον τομέα του περιβάλλοντος και 50 εκατ. EUR στους άλλους τομείς στο πλαίσιο κοινών προγραμμάτων /Ταμείου Συνοχής. Οι παρεμβάσεις θα υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με αυτούς που ισχύουν για τα και, καθώς και στον κανόνα της εξ ορισμού αποδέσμευσης μη χρησιμοποιημένων πόρων δύο χρόνια μετά τη δέσμευσή τους (κανόνας «n+2»). Προτάσεις κανονισμού για το, το και το Ταμείο Συνοχής Εκτός από τα σημεία που απορρέουν από τον γενικό κανονισμό, από τις προτάσεις κανονισμού για τα τρία χρηματοδοτικά μέσα μπορούμε συνοπτικά να ξεχωρίσουμε τα ακόλουθα στοιχεία: : Για το στόχο «Σύγκλιση», παράλληλα με την ενίσχυση των υποδομών μεταφορές, περιβάλλον, ενέργεια, εκπαίδευση, υγεία και τις ενισχύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δίνεται νέα έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία καθώς και στην πρόληψη των κινδύνων. Για το στόχο «Ανταγωνιστικότητα», οι παρεμβάσεις θα εντάσσονται σε ένα θεματικό τρίπτυχο και συγκεκριμένα καινοτομία και οικονομία της γνώσης, περιβάλλον και πρόληψη των κινδύνων, προσβασιμότητα εκτός από τα μεγάλα αστικά κέντρα στις υπηρεσίες μεταφορών και τηλεπικοινωνιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος. Για το στόχο «Συνεργασία», τα διασυνοριακά προγράμματα θα δίνουν κυρίως έμφαση στο επιχειρηματικό πνεύμα, την κοινή διαχείριση του περιβάλλοντος και την κοινή χρήση των υποδομών, ενώ τα διακρατικά προγράμματα θα περιλαμβάνουν την προστασία και τη διαχείριση των υδάτων, την προσβασιμότητα στα μεγάλα δίκτυα και τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων, την πρόληψη των κινδύνων και τις κοινές δραστηριότητες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης. Ο κανονισμός ορίζει επίσης τις ειδικές διατάξεις σχετικά με την αστική διάσταση, τις ζώνες με φυσικά μειονεκτήματα, τις εξαιρετικά απομακρυσμένες περιφέρειες και τις αγροτικές περιφέρειες ή αυτές που εξαρτώνται από την αλιεία, όπου οι παρεμβάσεις του θα αφορούν διάφορες δραστηριότητες, εξαιρουμένης της γεωργίας και της αλιείας, καθώς και την προσβασιμότητα και τη βελτίωση των δεσμών μεταξύ των πόλεων και των αγροτικών περιοχών. : Θα δημιουργηθεί ισχυρότερος δεσμός μεταξύ του, της ευρωπαϊκής στρατηγικής απασχόλησης και των προτεραιοτήτων της Ένωσης σχετικά με την κοινωνική ένταξη, την εκπαίδευση και την κατάρτιση και την ισότητα των ευκαιριών με στόχο να προβλεφθούν οι αλλαγές που οφείλονται στην οικονομική και κοινωνική αναδιάρθρωση, την ανάπτυξη της οικονομίας της γνώσης και τη δημογραφική εξέλιξη. Για το στόχο «Σύγκλιση», στόχος είναι η ενίσχυση των ανθρωπίνων πόρων, που έχει ως σκοπό την αύξηση του δυναμικού απασχόλησης, την παραγωγικότητα στην εργασία και την ενθάρρυνση της ανάπτυξης, καθώς και τη στήριξη της σωστής διακυβέρνησης και την ενίσχυση των θεσμών και της διοικητικής ικανότητας. Για το στόχο «Ανταγωνιστικότητα», η δράση θα εστιάσει στη δυνατότητα προσαρμογής των εργαζομένων και των επιχειρήσεων, την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την κοινωνική ένταξη των μειονεκτούντων ατόμων, την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ανάπτυξη συνεργασιών και δικτύων για την απασχόληση και την ένταξη. Οι καινοτόμες δράσεις θα ενσωματωθούν πλήρως στα προγράμματα του, όπως και οι δράσεις διακρατικής συνεργασίας. Ταμείο Συνοχής: Ο προτεινόμενος κανονισμός διατηρεί τους όρους παρέμβασης του Ταμείου Συνοχής: επίτευξη των κριτηρίων οικονομικής σύγκλισης, έλεγχος των δημοσίων δαπανών και εφαρμογή προγραμμάτων σταθερότητας. Σε ό,τι αφορά τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών, η δράση του Ταμείου έχει στόχο κατά κύριο λόγο τα προγράμματα προτεραιότητας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Για την κάλυψη των σημαντικών αναγκών των νέων κρατών μελών, οι παρεμβάσεις δεν θα καλύπτουν μόνο τα μεγάλα έργα υποδομής στους τομείς μεταφορών και προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και τους τομείς που εμφανίζουν σαφή περιβαλλοντική διάσταση, όπως η αποδοτικότητα της ενέργειας και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή η συμπληρωματικότητα των μεταφορών, οι αστικές συγκοινωνίες και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, κ.ά. Προτεινόμενος κανονισμός για τις Ευρωπαϊκές Υπηρεσίες ιασυνοριακής Συνεργασίας (ΕΥ Σ) Ο τελευταίος κανονισμός που προτάθηκε καθιστά εφικτή τη σύσταση υπηρεσιών με νομική υπόσταση, των ΕΥ Σ που θα τεθούν επικεφαλής της εφαρμογής των προγραμμάτων του στόχου συνεργασίας με βάση συμβάσεις που θα συνάπτονται μεταξύ των εθνικών, περιφερειακών, τοπικών ή άλλων δημοσίων αρχών και οργανισμών που αποτελούν μέλη της εν λόγω υπηρεσίας. Έτσι θα αρθούν τα σημαντικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη, οι περιφέρειες και οι τοπικές αρχές κατά την υλοποίηση των δράσεων διασυνοριακής, διακρατικής ή διαπεριφερειακής συνεργασίας, λόγω του πολλαπλασιασμού των εθνικών δικαιωμάτων και διαδικασιών. Κάθε ΕΥ Σ θα διαθέτει το δικό της καταστατικό, τα δικά της όργανα και κανόνες προϋπολογισμού και θα εκτελεί τα καθήκοντα που θα της αναθέσουν τα μέλη της, με βάση τη σύμβαση η οποία θα αποτελεί και το ισχύον δίκαιο (το δίκαιο ενός εκ των ενδιαφερόμενων κρατών μελών) για τις δραστηριότητες της ΕΥ Σ. Οι χρηματοοικονομικές ευθύνες των κρατών μελών και των άλλων αρχών δεν θα επηρεάζεται, ωστόσο, από την ύπαρξη της ΕΥ Σ.

8 8 Σύγκλιση : στόχοι και μέσα που προτείνει η Επιτροπή Στόχοι Χρηματοδοτικά μέσα Στόχοι Χρηματοδοτικά μέσα Ταμείο Συνοχής Ταμείο Συνοχής Σύγκλιση Στόχος 1 Ταμείο Συνοχής ΕΤΓΠΕ-Εγγυήσεις και Προσανατολισμός ΧΜΠΑ Στόχος 2 Στόχος 3 Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση περιφερειακό επίπεδο εθνικό επίπεδο: ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης Interreg URBAN Ευρωπαϊκή εδαφική συνεργασία EQUAL Leader + ΕΤΓΠΕ-Προσανατολισμός Αγροτική ανάπτυξη και αναδιάρθρωση του τομέα αλιείας εκτός στόχου 1 ΕΤΓΠΕ-Εγγυήσεις ΧΜΠΑ 9 στόχοι 6 μέσα 3 στόχοι 3 μέσα Πηγές Πολιτική συνοχής: Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου που περιλαμβάνει γενικές διατάξεις για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 492 τελικό. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 495 τελικό. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 493 τελικό. Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη δημιουργία του Ταμείου Συνοχής, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 494 τελικό. Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας ιασυνοριακής Συνεργασίας (EΥ Σ), 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 496 τελικό. Το πλήρες κείμενο των προτάσεων, καθώς και άλλες πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία μεταρρύθμισης διατίθενται στον διαδικτυακό τόπο της Γ Περιφερειακή πολιτική: debate/forum_en.htm Αγροτική ανάπτυξη και αλιεία: Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την υποστήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο για την Αγροτική Ανάπτυξη, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 490 τελικό. Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας, 14 Ιουλίου 2004, COM(2004) 497 τελικό. Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γενική ιεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής Υπεύθυνος εκδότης: Thierry Daman, ΕΕ, Γ Περιφερειακή πολιτική, μονάδα 01, φαξ (32-2) Τα κείμενα της παρούσας δημοσίευσης δεν δεσμεύουν την Επιτροπή. Ηλεκτρονική διεύθυνση της Γ Περιφερειακή πολιτική στο ιαδίκτυο: Για αποστολή δημοσιεύσεων: regio-info@cec.eu.int Το παρόν ενημερωτικό φυλλάδιο δημοσιεύεται σε 19 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τυπωμένο σε ανακυκλωμένο χαρτί. KN GR-J