ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΩΝ ΟΣΤΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΗΣΑΜΟΕΙ ΩΝ ΟΣΤΩΝ ΧΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟ ΙΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΩΝ ΟΣΤΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΗΣΑΜΟΕΙ ΩΝ ΟΣΤΩΝ ΧΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟ ΙΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής Π. ΓΙΓΗΣ Πανεπ. Έτος: ΑΡΙΘΜ: 1816 ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΩΝ ΟΣΤΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΗΣΑΜΟΕΙ ΩΝ ΟΣΤΩΝ ΧΕΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟ ΙΟΥ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ Σ. ΜΠΕΛΕΤΣΙΩΤΗ ΟΡΘΟΠΑΙ ΙΚΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΥ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

2

3 Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΓΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΚΑΡΑΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΑΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Η ΕΠΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΓΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ, ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΚΑΡΑΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΝΑΤΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΠΕΤΑΝΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΓΙΑΒΡΟΓΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟ ΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙ ΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ «Η έγκρισις της ιδακτορικής ιατριβής υπο της Ιατρικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης, δεν υποδηλοί αποδοχή των γνωµών του συγγραφέως». (Νόµος 5343/32, αρθρ και ν. 1268/82, αρθρ.50 8) 3

4

5 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΕ ΡΟΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΜΠΟΝΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 5

6 6

7 Στους γονείς µου, στη σύζυγό µου Φωτεινή και στην κόρη µου Γεωργία

8

9 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ. 9 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΣΤΩΝ ΧΕΡΙΟΥ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΟΣΤΩΝ ΠΟ ΙΟΥ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΟΣΤΩΝ ΧΕΡΙΟΥ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ ΟΣΤΩΝ ΠΟ ΙΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΟΣΤΑΡΙΑ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΟΣΤΑΡΙΑ ΧΕΡΙΟΥ. 36 ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΟΣΤΑΡΙΑ ΠΟ ΙΟΥ ΣΗΣΑΜΟΕΙ Η ΟΣΤΑ. 73 ΣΗΣΑΜΟΕΙ Η ΟΣΤΑ ΧΕΡΙΟΥ.. 74 ΣΗΣΑΜΟΕΙ Η ΟΣΤΑ ΠΟ ΙΟΥ. 76 ΕΙ ΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 81 ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟ ΟΣ. 85 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.. 87 A. ΧΕΡΙΟΥ. 87 B. ΠΟ ΙΟΥ 93 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 141 ABSTRACT 147 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

10

11 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η γνώση της ύπαρξης των επικουρικών οσταρίων και των σησαµοειδών οστών του χεριού και του ποδιού για τους εργαστηριακούς αλλά ειδικότερα για τους κλινικούς γιατρούς είναι απαραίτητη για την σωστή διάγνωση και θεραπεία τους αφού πολύ συχνά εµπλέκονται στην κλινική συµπτωµατολογία των άκρων του ανθρώπινου σώµατος. Το ερέθισµα για την εκπόνηση της παρούσης µελέτης έγινε ακόµα µεγαλύτερο, όταν µελετώντας την υπάρχουσα βιβλιογραφία διαπίστωσα α) την ποικιλοµορφία της ορολογίας σχετικά µε τα επικουρικά οστάρια και β) την απουσία συστηµατικής µελέτης που αφορά τον Ελληνικό πληθυσµό. Με την ολοκλήρωση της εκπόνησης της διατριβής αισθάνοµαι την ανάγκη να εκφράσω τις ευχαριστίες µου στους ανθρώπους που συνετέλεσαν σε αυτήν. Κατ αρχήν θεωρώ χρέος µου µέσα από αυτές τις λίγες σειρές να ευχαριστήσω τον ιευθυντή του Εργαστηρίου της Περιγραφικής Ανατοµικής, Καθηγητή κ. Παναγιώτη Γιγή για την προτροπή του, το ενδιαφέρον του και τις πολύτιµες συµβουλές του κατά την διάρκεια εκπόνησης της διατριβής. Θα ήθελα να ευχαριστήσω επίσης τον Αναπληρωτή Καθηγητή ΠροκόπιοΤσικάρα για τη αµέριστη συµπαράσταση και την πολύτιµη βοήθεια του. Θεωρώ χρέος µου να ευχαριστήσω και τον Οµότιµο Καθηγητή Πάρι Ξεπουλιά για την πολύτιµη βοήθεια του. Θα ήθελα ιδιαιτέρως να ευχαριστήσω τον Επίκουρο καθηγητή της Ανατοµικής Κωνσταντίνο Νάτση για την βοήθεια του στην επιλογή του θέµατος, την αµέριστη συµπαράσταση και βοήθεια στην εκπόνηση αυτής της µελέτης καθώς και για την καθοριστική συµβολή του στην σωστή απόδοση της ονο- µατολογίας των επικουρικών οσταρίων του χεριού και του ποδιού που, για τα περισσότερα, αποδίδεται για πρώτη φορά στην Ελληνική γλώσσα. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα υπόλοιπα µέλη του ΕΠ και Ε ΤΠ του Εργαστηρίου της Ανατοµικής για την συµπαράσταση και την βοήθεια σε αυτή τη προσπάθεια καθώς και την άρτια συνεργασία τους όλα αυτά τα χρόνια. 9

12

13 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 11

14

15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πολύ συχνά στην κλινική πράξη εµφανίζονται προβλήµατα που έχουν σχέση µε τα υπεράριθµα οστάρια ή τα σησαµοειδή οστά του χεριού και του ποδιού. Προβλήµατα που αφορούν την ύπαρξή τους, τον αριθµό τους, την θέση τους ή τυχόν παθολογικές καταστάσεις, που σχετίζονται κυρίως µε το µυοσκελετικό σύστηµα. Κατά τον O Rahilly R.(1953) (1) ο καρπός και ο ταρσός υπόκεινται στις ίδιες ανωµαλίες ανάπτυξης. Αυτές οι ανωµαλίες µπορεί να είναι ή να µην είναι κληρονοµικές, να εµφανίζονται ετερόπλευρα ή αµφοτερόπλευρα καθώς και να υπόκεινται σε παθολογικές διαταραχές. ιακρίνονται πέντε κύριοι τύποι ανωµαλιών: α) εκτεταµένες ανωµαλίες άκρων β) συνοστεώσεις γ) ύπαρξη επικουρικών οσταρίων ( περιλαµβάνονται και τα σησαµοειδή ) δ) οστικοί διαχωρισµοί και ανωµαλίες κατά την διάπλαση που οδηγούν σε δυσµορφίες και ε) ανωµαλίες διάπλασης, όπως π.χ η ραιβοιπποποδία. Κατά τον Dwight (1903) (2) υπάρχουν τέσσερεις κύριες οµάδες οστικών διαφοροποιήσεων οφειλόµενες σε: α) αύξηση του αριθµού των οστών λόγω µη συνοστέωσης οστικών στοιχείων β) ελάττωση του αριθµού των οστών λόγω συνοστέωσης οστικών στοιχείων γ) ασυνήθιστοι συσχετισµοί µεταξύ των οστών και δ) υπερµεγέθης ανάπτυξη οστικών αποφύσεων που φυσιολογικά είναι µικρές ή απουσιάζουν. Τα επικουρικά και τα σησαµοειδή οστά µπορεί να εµφανίσουν κατάγµατα (3,4,5,6), εξαρθρήµατα (7,6), υπεξαρθρήµατα (8), οστεοαρθρίτιδα (3,9,10,11,12), ουρική αρθρίτιδα (13,14) οστεοχονδρίτιδα (15) καθώς επίσης να εµπλακούν σε ρήξεις τενόντων (16) αλλά και να σχετίζονται µε σύνδροµα (17), κακοήθεις εξαλλαγές (18) και σύνδροµα προστριβής (19). Στην διαφορική διάγνωση θα πρέπει να µην συγχέονται µε αποσπαστικά κατάγµατα των παρακειµένων οστών. 13

16 Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται µεµονωµένες περιπτώσεις ύπαρξης των οστών αυτών (12,20,13,5,14,15,6,18). Οι αναφορές οι οποίες αφορούν την ταξινόµηση και την συλλογική καταγραφή τους είναι περιορισµένες (21,22,23) και δεν υπάρχει συσχέτιση της κλινικής σηµασίας της ύπαρξής τους. Στα κλασσικά ανατοµικά συγγράµατα (24,25,26,27,28), Ορθοπαιδικά συγγράµατα (29,30) και Ακτινολογικά συγγράµατα (31) υπάρχουν ελάχιστες αναφορές. Στον Ελληνικό πληθυσµό δεν έχουν γίνει µελέτες καταγραφής και ταξινό- µησης των επικουρικών οσταρίων και των σησαµοειδών οστών. 14

17 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ Ο σκελετός του χεριού (Εικόνα 1) αποτελείται από εικοσιεπτά οστά τα οποία διαχωρίζονται στα οστά του καρπού, του µετακαρπίου και των δακτύλων. Στα κατώτερα σπονδυλωτά ζώα ο καρπός αποτελείται από δέκα οστά, εκ των οποίων τα πέντε απαρτίζουν ένα στίχο και συντάσονται µε τα δάκτυλα, τρία αποτελούµενα από το σκαφοειδές, το µηνοειδές και το πυραµοειδές σχη- µατίζουν άλλο στίχο και συντάσονται µε τα οστά του πήχη, ενώ παραµένουν δύο κεντρικά οστά ανάµεσα στους δύο στίχους. Παρατηρώντας την ζωολογική κλίµακα βρίσκουµε ένα µόνο κεντρικό οστό, ευρισκόµενο προς το κερκιδικό χείλος. Στον άνθρωπο εξαφανίζεται πλήν, σπανίων περιπτώσεων, οπότε τελικώς υπάρχουν οκτώ οστά στον καρπό (32,24). Το κεντρικό οστό παρατηρείται µέχρι τον τρίτο εµβρυικό µήνα, ενώ µετά, κατά τον Leboucq συγχωνεύεται µε το σκαφοειδές οστό (24). Τα οστά του καρπού είναι οκτώ βραχέα οστά, τα οποία διατάσσονται σε δύο στίχους ανά τέσσερα, τον άνω και τον κάτω στίχο. Εικόνα 1: Ο σκελετός του χεριού παλαµιαία και ραχιαία Ο άνω στίχος των οστών του καρπού αποτελείται από έξω προς τα έσω από το σκαφοειδές, το µηνοειδές, το πυραµοειδές και το πισοειδές οστό. Ιστορικά κατά τον Παπαιωάνου Λ. (1896) (32), το πισοειδές οστό βρίσκεται έξω από τον καρπό, µέσα στον τένοντα του προσθίου ωλενίου µυός (ωλένιου 15

18 καµπτήρα του καρπού) ως σησαµοειδές, ενώ η άποψη αυτή αναθεωρείται λίγο αργότερα και εντάσσεται στα οστά του καρπού, διότι ο χόνδρινος πυρήνας του εµφανίζεται πριν διαπλασθεί ο τένοντας του ωλενίου καµπτήρα του καρπού µυός (24). Ο κάτω στίχος των οστών του καρπού αποτελείται από έξω προς τα έσω, από το µείζον πολύγωνο, το έλασσον πολύγωνο, το κεφαλωτό και το αγκιστρωτό οστό. Τα περισσότερα από τα ανωτέρω οστά έχουν σχήµα κυβοειδές και παρουσιάζουν έξι επιφάνειες, την παλαµιαία, ραχιαία, άνω, κάτω,έξω ή κερκιδική και έσω ή ωλένια. Από αυτές η παλαµιαία και η ραχιαία επιφάνεια είναι άχονδρες και τραχείες για την πρόσφυση συνδέσµων ή µυών ενώ οι υπόλοιπες καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο και συµµετέχουν στο σχηµατισµό των αρθρώσεων της περιοχής, εκτός από την έξω επιφάνεια του σκαφοειδούς και του µείζονος πολυγώνου, καθώς και την έσω επιφάνεια του πυραµοειδούς και του αγκιστρωτού, που είναι άχονδρες. Τέλος το πισοειδές έχει την ραχιαία του µόνον επιφάνεια καλυµένη µε χόνδρο µε την οποία συντάσσεται µε το πυραµοειδές οστό. Αναλυτικότερα ο άνω στίχος αποτελείται από: Το σκαφοειδές οστό που είναι το µεγαλύτερο οστό του πρώτου στίχου, είναι επίµηκες και φέρεται από επάνω και έσω, προς τα κάτω και έξω. Η παλαµιαία επιφάνεια είναι τραχεία και προς τα κάτω διευρύνεται, κατάλήγοντας στο προέχον προς τα έξω φύµα του σκαφοειδούς, όπου καταφύεται ο εγκάρσιος σύνδεσµος του καρπού και ο βραχύς απαγωγός του αντίχειρα. Στη ραχιαία επιφάνεια φέρει πολλά τροφοφόρα τρήµατα. Η άνω επιφάνεια είναι υπόκυρτη, τριγωνικού σχήµατος και συντάσσεται µε την έξω µοίρα της κάτω αρθρικής επιφάνειας της κερκίδας. Η κάτω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και διαιρείται µε µία ακρολοφία σε δύο µικρότερες µοίρες, όπου συντάσσεται µε το µείζον και το έλασσον πολύγωνο. Η έσω επιφάνεια του διαιρείται επίσης µε µία ακρολοφία σε δύο επιµέρους επιφάνειες και αρθρώνεται η µεν άνω µε το µηνοειδές, η δε κάτω µε το κεφαλωτό οστό. Τέλος η έξω επιφάνεια είναι στενή, τραχεία και σε αυτήν προσφύεται ο έξω πλάγιος σύνδεσµος της κερκιδοκαρπικής άρθρωσης. Το µηνοειδές οστό, βρίσκεται στον άνω στίχο των οστών του καρπού, µεταξύ του σκαφοειδούς και του πυραµοειδούς οστού. Το σχήµα του είναι µηνοειδές µε το κοίλο προς τα κάτω. Η παλαµιαία επιφάνεια του είναι υπόκυρτη, η ραχιαία του είνα στενή και επίπεδη και αποτελούν εκφυτικά πεδία συνδέσµων. Η άνω επιφάνεια του είναι υπόκυρτη, συντάσσεται δε µε την έσω µοίρα της κάτω αρθρικής επιφάνειας της κερκίδας. Η κάτω αρθική επιφάνεια είναι υπόκοιλη και συντάσσεται µε την κεφαλή του κεφαλωτού οστού και όλως προς τα έσω, µε το αγκιστρωτό οστό. Η έσω επιφάνεια συντάσσεται µε το πυραµοειδές οστό, ενώ η έξω επιφάνεια συντάσσεται µε το σκαφοειδές οστό. 16

19 Το πυραµοειδές οστό βρίσκεται ωλενίως του µηνοειδούς, έχει σχήµα τετράπλευρης πυραµίδας, της οποίας η βάση βρίσκεται προς τα άνω και έξω, η δε κορυφή προς τα κάτω και έσω. Η ραχιαία επιφάνεια είναι τραχεία και χρησιµεύει για την πρόσφυση µυών, ενώ η παλαµιαία, φέρει αρθρική επιφάνεια µε την οποία αρθρώνεται µε το πισοειδές οστό. Η άνω επιφάνεια είναι αρθρική προς τα έξω και συντάσσεται µε τον τρίγωνο χόνδρο, ενώ προς τα έσω είναι τραχεία και προσφύονται σε αυτήν σύνδεσµοι. Η κάτω επιφάνεια είναι τριγωνική, καλύπτεται από αρθρικό χόνδρο και συντάσσεται µε το αγκιστρωτό. Η έσω επιφάνεια που εµφανίζει και την κορυφή, είναι τραχεία και σ αυτήν προσφύεται ο έσω πλάγιος σύνδεσµος της κερκιδοκαρπικής διάρθρωσης. Τέλος, η έξω επιφάνεια είναι αρθρική και συντάσσεται µε το µηνοειδές οστό. Το πισοειδές οστό είναι το µικρότερο από τα οστά του καρπού. Βρίσκεται µπροστά απο το πυραµοειδές µε το οποίο και αρθρώνεται, δια της ραχιαίας αρθρικής του επιφάνειας. Η παλαµιαία επιφάνεια είναι τραχεία και χρησιµεύει για την πρόσφυση µυών και συνδέσµων όπως του ωλενίου καµπτήρα του καρπού, του απαγωγού του µικρού δακτύλου, του εγκαρσίου συνδέσµου του καρπού, του πισαγκιστρωτού και του πισοµετακάρπιου συνδέσµου. Η έσω και η έξω επιφάνειες είναι τραχείες, ενώ στην έξω, υπάρχει αβαθής αύλακα που υποδέχεται την ωλένια αρτηρία. Ο κάτω στίχος των οστών του καρπού αποτελείται από: Το µείζον πολύγωνο οστό έχει σχήµα ανώµαλο κυβοειδές και βρίσκεται µεταξύ του σκαφοειδούς και της βάσης του πρώτου µετακαρπίου. Στην παλαµιαία επιφάνεια φέρει αύλακα που υποδέχεται τον τένοντα του κερκιδικού καµπτήρα του καρπού, ενώ επί τα εκτός αυτής, βρίσκεται το φύµα του µείζονος πολυγώνου, στο οποίο προσφύονται ο εγκάρσιος σύνδεσµος του καρπού, ο βραχύς απαγωγός, ο αντιθετικός και ο βραχύς καµπτήρας του αντίχειρα. Η ραχιαία επιφάνεια είναι τραχεία και χρησιµεύει για την πρόσφυση συνδέσµων. Η άνω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και συντάσσεται µε το σκαφοειδές οστό. Η κάτω επιφάνεια είναι εφιππιοειδής και συντάσσεται µε την βάση του πρώτου µετακαρπίου. Η έσω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και συντάσσεται προς τα επάνω µε την αντίστοιχη αρθρική επιφάνεια του ελάσσονος πολυγώνου, ενώ προς τα κάτω, µε τη βάση του δευτέρου µετακαρπίου. Η έξω επιφάνεια είναι τραχεία και χρησιµεύει για την πρόσφυση συνδέσµων. Το έλασσον πολύγωνο οστό είναι το µικρότερο των οστών του κάτω στίχου, έχει σχήµα σφήνας µε την βάση να βρίσκεται ραχιαία. Η παλαµιαία και η ραχιαία επιφάνεια είναι τραχείες και χρησιµεύουν για πρόσφυση συνδέσµων. Η άνω επιφάνεια είναι υπόκοιλη και συντάσσεται µε την έσω µοίρα της κάτω επιφάνειας του σκαφοειδούς οστού. Η κάτω επιφάνεια είναι εφιπ- 17

20 πιοειδής και συντάσσεται µε την βάση του δευτέρου µετακαρπίου οστού. Η έσω επιφάνεια είναι λεία και αρθρώνεται µε το κεφαλωτό, ενώ η έξω επιφάνεια είναι υπόκυρτη και συντάσσεται µε το µείζον πολύγωνο οστό. Το κεφαλωτό οστό είναι το µεγαλύτερο των οστών του καρπού, βρίσκεται στο κέντρο του καρπού και εµφανίζει από επάνω προς τα κάτω, την κεφαλή, τον αυχένα και το σώµα. Η παλαµιαία επιφάνεια είναι τραχεία και από αυτή εκφύεται µια µοίρα του προσαγωγού του µεγάλου δακτύλου µυός. Η ραχιαία επιφάνεια είναι επίσης τραχεία. Η άνω επιφάνεια που αντιστοιχεί στην υπόκυρτη κεφαλή, συντάσσεται µε το µηνοειδές και το σκαφοειδές οστό. Η κάτω επιφάνεια υποδιαιρείται µε δυο ακρολοφίες σε τρείς µικρότερες επιφάνειες, όπου η µέση συντάσσεται µε τη βάση του τρίτου µετακαρπίου, ενώ οι υπόλοιπες µε την βάση του δευτέρου και τετάρτου µετακαρπίου, αντίστοιχα. Η έσω επιφάνεια συντάσσεται µε το αγκιστρωτό οστό, ενώ η έξω επιφάνεια, προς τα άνω συντάσσεται µε το σκαφοειδές και προς τα κάτω µε το έλασσον πολύγωνο. Το αγκιστρωτό οστό είναι ευµέγεθες, έχει σχήµα πυραµίδας και η βάση του στρέφεται στα δύο τελευταία µετακάρπια οστά. Η παλαµιαία επιφάνεια είναι τριγωνική και προς τα κάτω και έσω, παρουσιάζει την αγκιστροειδή απόφυση, η οποία ονοµάζεται άγκιστρο και αφορίζει απο έξω, µε το υπόκοιλο σχήµα της, τον καρπιαίο σωλήνα, ενώ απο έσω σχηµατίζει αύλακα για τον εν τώ βάθει κλάδο του ωλενίου νεύρου και της ωλένιας αρτηρίας. Στην κορυφή αυτής προσφύεται ο εγκάρσιος σύνδεσµος του καρπού και ο ωλένιος καµπτήρ του καρπού, ενώ από την έσω επιφάνεια της εκφύεται ο βραχύς καµπήρ και ο αντιθετικός του µικρού δακτύλου µυς. Η ραχιαία επιφάνεια είναι τραχεία και χρησιµεύει για πρόσφυση συνδέσµων. Η άνω επιφάνεια συντάσσεται µε το µηνοειδές οστό. Η κάτω επιφάνεια που αντιστοιχεί στην υπόκυρτη κεφαλή, διαιρείται µε µια ακρολοφία σε δύο µικρότερες επιφάνειες, οι οποίες συντάσσονται µε τις βάσεις του τετάρτου και του πέµπτου µετακαρπίου. Η έσω επιφάνεια συντάσσεται µε το πυραµοειδές οστό και τέλος η έξω επιφάνεια συντάσσεται, προς τα άνω µε το κεφαλωτό οστό, ενώ προς τα κάτω είναι τραχεία και χρησιµεύει για πρόσφυση συνδέσµων. Στο σύνολο τα οστά του καρπού µε την βοήθεια των πολλών µεσοστέων συνδέσµων, που τα συνδέουν µεταξύ τους, σχηµατίζουν ένα ισχυρό οστέινο τµήµα του σκελετού, σχήµατος ανωµάλου τετραπλεύρου. Παλαµιαία έχει σχήµα υπόκοιλο και σχηµατίζει την καρπιαία αύλακα, η οποία ανυψώνεται περισσότερο στα πλάγια χείλη της, κερκιδικώς µεν, από το φύµα του σκαφοειδούς και το φύµα του µείζονος πολυγώνου οστού, ωλενίως δε, από το πισοειδές και το άγκιστρο του αγκιστρωτού οστού. Μεταξύ των ανωτέρω αποφύσεων εκτείνεται ο εγκάρσιος σύνδεσµος του καρπού, µετατρέποντας την καρπιαία αύλακα στον οστεοινώδη καρπιαίο σωλήνα, µέσω του οποίου 18

21 διέρχονται οι τένοντες των καµπτήρων µυών των δακτύλων, ο τένοντας του κερκιδικού καµπτήρα του καρπού και το µέσο νεύρο. Τα οστά του καρπού συνίστανται από σπογγώδη οστέινη ουσία η οποία περιβάλλεται από µια λεπτή στιβάδα φλοιώδους οστού. Ανωµαλίες και παραλλαγές: Σχετικά σπάνια είναι η ελάττωση του αριθµού των οστών του καρπού, η οποία ωφείλεται σε συνοστέωση τους. Συνηθέστερη είναι η συνένωση του µηνοειδούς µε πυραµοειδές οστό. Συχνότερη είναι η αύξηση των οστών του καρπού, είτε λόγω διπλασιασµού οστών, όπως του σκαφοειδούς ή του πυραµοειδούς ή του ελάσσονος πολυγώνου, είτε λόγω παρουσίας των επικουρικών οστών. Τα οστά του µετακαρπίου είναι πέντε και λέγονται µετακάρπια οστά. Είναι µικρά κυλινδρικά και αυλοειδή οστά αποτελούµενα από το άνω άκρο ή βάση,το σώµα και το κάτω άκρο ή κεφαλή. Αριθµούνται δε από έξω προς τα µέσα (1 ο,2 ο,3 ο κλπ). Η βάση έχει τρείς αρθρικές επιφάνειες και δύο άχονδρες. Από τις αρθρικές επιφανειες η επάνω συντάσσεται µε τον κάτω στίχο των οστών του καρπού και οι δύο πλάγιες µε τις βάσεις των παρακειµένων µετακαρπίων οστών. Οι άχονδρες επιφάνειες βρίσκονται παλαµιαία και ραχιαία, είναι τραχείες και χρησιµεύουν για την πρόσφυση µυών και συνδέσµων. Το σώµα έχει τριγωνικό, πρισµατικό σχήµα, υπόκυρτο ραχιαία, ενώ εµφανίζει τρία χείλη και τρείς επιφάνειες. Η ραχιαία επιφάνεια προς τα κάτω εµφανίζει τρίγωνη περιοχή που στρέφει τη βάση αυτής προς την κεφαλή του µετακαρπίου. Οι παλαµιαίες επιφάνειες είναι η έσω ή ωλένια και η έξω ή κερκιδική, είναι υπόκοιλες και χρησιµεύουν για την έκφυση των µεσοστέων µυών. Τα χείλη είναι το πρόσθιο που είναι υπόκοιλο και διαχωρίζει τις δύο παλαµιαίες επιφάνειες και το έσω και έξω χείλος, που είναι εµφανέστερα στο κάτω ηµιµόριο του σώµατος. Το κάτω άκρο ή κεφαλή, είναι αποπεπλατυσµένο από τα πλάγια, εµφανίζει υπόκυρτη αρθρική επιφάνεια, η οποία συντάσσεται µε την βάση της πρώτης φάλαγγας. Στις πλάγιες επιφάνειες φέρει από ένα φύµα στα οποία προσφύονται οι πλάγιοι σύνδεσµοι των µετακαρπιοφαλαγγικών διαρθρώσεων. Οι βάσεις των µετακαρπίων οστών συντάσσονται µεταξύ τους, καθώς και µε τα οστά του κάτω στίχου του καρπού, ενώ προς τα κάτω αποκλίνουν µεταξύ τους και διαρθρώνονται µε τις βάσεις των πρώτων φαλάγγων. Στα ίδια χαρακτηριστικά των µετακαρπίων περιλαµβάνονται τα εξής: Το πρώτο µετακάρπιο είναι το βραχύτερο και το παχύτερο όλων, η βάση του στερείται πλαγίων αρθρικών επιφανειών, η πάνω αρθρική του επιφάνεια είναι εφιππιοειδής και συντάσσεται µε το µείζον πολύγωνο οστό. Παλαµιαία 19

22 στο σώµα του, υπάρχουν δύο αρθρικά επάρµατα τα οποία συντάσσονται µε τα σησαµοειδή οστά. Το δεύτερο µετακάρπιο είναι το επιµηκέστερο όλων. Η βάση του στερείται έξω αρθρικής επιφάνειας. Η άνω αρθρική του επιφάνεια υποδιαιρείται σε τρείς µικρότερες, µε τις οποίες διαρθρώνεται µε το µείζον πολύγωνο, το έλασσον πολύγωνο και το κεφαλωτό οστό. Ραχιαία, στη βάση του εµφανίζει την στυλοειδή απόφυση, η οποία χρησιµεύει για την κατάφυση του τένοντα του µακρού κερκιδικού εκτείνοντα τον καρπό. Το τρίτο µετακάρπιο είναι το δεύτερο µεγαλύτερο µετακάρπιο οστό και φέρει στη ραχιαία επιφάνεια της βάσης του, επίσης στυλοειδή απόφυση, για την κατάφυση του τένοντα του βραχύ κερκιδικού εκτείνοντα τον καρπό µυός. Το πέµπτο µετακάρπιο είναι το βραχύτερο όλων, µετά από το πρώτο. Η βάση του στερείται έσω αρθρικής επιφάνειας και στη θέση της εµφανίζει φύµα, για την κατάφυση του τένοντα του ωλένιου εκτείνοντα τον καρπό µυός. Τα µετακάρπια οστά είναι πέντε µικρά κυλινδρικά και αυλοειδή οστά, που προς τα επάνω συντάσσονται και µεταξύ των βάσεων τους και µε τα οστά του κάτω στίχου των οστών του καρπού, ενώ προς τα κάτω αποκλίνουν ελαφρά και αρθρώνονται δια της κεφαλής τους µε τη βάση των πρώτων φαλάγγων (25). Τα οστά των δακτύλων του χεριού αποτελούνται από τις φάλαγγες. Εκλήθησαν έτσι από τη διάταξη τους δίκην φαλάγγων στρατιωτών (33). Είναι τρείς για κάθε δάκτυλο, η πρώτη ή µετακάρπια,η δεύτερη ή µέση και η τρίτη ή ονυχοφόρα µε εξαίρεση την φάλαγγα του αντίχειρα που αποτελείται από την πρώτη και την ονυχοφόρα. Κάθε φάλαγγα παρουσιάζει το άνω άκρο ή βάση, το σώµα και το κάτω άκρο ή κεφαλή. Το σώµα της πρώτης φάλαγγας είναι περίπου ηµικυλινδρικό µε την παλαµιαία επιφάνεια επίπεδη ή υπόκοιλη και τη ραχιαία υπόκυρτη καθώς και δύο οξέα πλάγια χείλη για την πρόσφυση των ινωδών ελύτρων των τενόντων των καµπτήρων µυών. Η βάση της πρώτης φάλαγγας είναι πλατύτερη από το σώµα και εµφανίζει προς τα άνω, υπόκοιλη αρθρική γλήνη, η οποία συντάσσεται µε την κεφαλή του συστοίχου µετακαρπίου. Η κεφαλή της πρώτης φάλαγγας είναι µικρότερη, εµφανίζει την τροχιλία, που είναι αρθρική και η οποία συντάσσεται µε την βάση της δεύτερης φάλαγγας. Η δεύτερη φάλαγγα έχει σώµα βραχύτερο, ενώ στη βάση φέρει οβελιαία ακρολοφία και εκατέρωθεν αυτής γληνοειδείς κοιλότητες. Η κεφαλή είναι παρόµοια µε την πρώτη, αλλά µε µικρότερη τροχιλία. Η τρίτη φάλαγγα είναι κατά πολύ µικρότερη. Το σώµα στενεύει αισθητά στην περιφέρεια. Η βάση είναι παρόµοια µε την βάση της δεύτερης φάλαγγας και καταλήγει στην ονυχοφόρα απόφυση ή στο ονυχοφόρο τράχυσµα. 20

23 ΑNATOMIA TΩN ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟ ΙΟΥ Ο σκελετός του ποδιού (Εικόνα 2) αποτελείται από εικοσιέξι οστά που διατάσσονται σε τρείς οµάδες, που είναι τα οστά του ταρσού, του µεταταρσίου και των δακτύλων. Στο σύνολο τους είναι συντεταγµένα σε σχήµα τόξου κατά τέτοιο τρόπο ώστε να σχηµατίζουν την ποδική καµάρα. Τα οστά του ταρσού είναι επτά, καλύπτουν το οπίσθιο ήµισυ του ποδιού και έχουν σχήµα ανώµαλο κυβοειδές. ιατάσσονται δε σε τρείς στίχους, τον οπίσθιο αποτελούµενο από τον αστράγαλο και την πτέρνα, τον µέσο στίχο αποτελούµενο από το σκαφοειδές και τον πρόσθιο στίχο αποτελούµενο από τα τρία σφηνοειδή οστά και το κυβοειδές οστό. Εικόνα 2: Ο σκελετός του ποδιού πελµατιαία, έσω πλάγια και έξω πλάγια Ο αστράγαλος είναι βραχύ οστό αποτελούµενο από εµπρός προς τα πίσω από την κεφαλή που συντάσσεται µε το σκαφοειδές, τον αυχένα και το σώµα. Η άνω επιφάνεια, στην περιοχή του σώµατος, παρουσιάζει την τροχιλία του αστραγάλου, η οποία είναι υπόκυρτη, πλατύτερη µπροστά απ ότι πίσω και συντάσσεται µε την κάτω επιφάνεια της κνήµης. Η κάτω επιφάνεια του αστραγάλου φέρει δύο αρθρικές επιφάνειες, την πρόσθια και την οπίσθια, οι οποίες συντάσσονται µε τις αντίστοιχες αρθρικές επιφάνειες της πτέρνας. Η πρόσθια ανήκει στην κάτω επιφάνεια της κεφαλής, είναι ταινιοειδής και ελαφρά υπόκυρτη, ενώ η οπίσθια ανήκει στην κάτω επιφάνεια 21

24 του σώµατος, είναι υπόκοιλη και µεγαλύτερη της πρόσθιας. Μεταξύ τους παρεµβάλλεται η βαθειά αύλακα του αστραγάλου, η οποία φέρεται λοξά προς τα εµπρός και έξω και µε την αντίστοιχη αύλακα της πτέρνας σχηµατίζει τον ταρσιαίο κόλπο. Στην έξω επιφάνεια βρίσκεται, αντίστοιχα προς το σώµα, η έξω σφυρίτιδα επιφάνεια, η οποία συντάσσεται µε το έξω σφυρό. Αµέσως κάτω από αυτήν βρίσκεται η έξω απόφυση του αστραγάλου. Στην έσω επιφάνεια του σώµατος του αστραγάλου υπάρχει αντίστοιχα, η έσω σφυρίτιδα επιφάνεια, η οποία συντάσσεται µε το έσω σφυρό. Η πρόσθια επιφάνεια του αστραγάλου αντιστοιχεί στην κεφαλή του, είναι υπόκυρτη, καλύπτεται από χόνδρο και συντάσσεται στο µεν άνω µέρος της, που είναι και το περισσότερο, µε την οπίσθια επιφάνεια του σκαφοειδούς, στο δε κάτω µέρος της µε τον πελµατιαίο πτερνοσκαφοειδή σύνδεσµο. Η οπίσθια επιφάνεια του αστραγάλου είναι στενή ενώ διελαύνεται στην έσω µοίρα της από µια αύλακα, η οποία φέρεται λοξά προς τα κάτω και έσω, εντός της οποίας βρίσκεται ο τένοντας του µακρού καµπτήρα µυός του µεγάλου δακτύλου. Η αύλακα αυτή αφορίζεται από δύο φύµατα, το έσω και το έξω από τα οποία το έξω λέγεται και οπίσθια απόφυση του αστραγάλου. Αυτή χρησιµεύει για την πρόσφυση του οπίσθιου αστραγαλοπερονικού συνδέσµου και σε ένα ποσοστό 6%, κατά τον Σάββα (25),απαντάται ως ανεξάρτητο οστάριο που ονοµάζεται τριγωνικό οστό. Η πτέρνα είναι το µεγαλύτερο και ισχυρότερο από τα οστά του πέλµατος. Βρίσκεται κάτω από τον αστράγαλο και πίσω από το σκαφοειδές. Η άνω επιφάνεια της πτέρνας χωρίζεται στην πρόσθια και την οπίσθια επιφάνεια, απο τις οποίες η οπίσθια είναι υπόκυρτη, καλύπτεται από λίπος, το οποίο παρεµβάλλεται µεταξύ του Αχιλλείου τένοντα και της αστραγαλοκνηµικής άρθρωσης, ενώ η πρόσθια καλύπτεται από τον αστράγαλο και παρουσιάζει δύο αρθρικές επιφάνειες, οι οποίες φέρονται λοξά απο πίσω και έσω προς τα εµπρός και έξω. Η οπίσθια έσω µοίρα προβάλλει προς τα έσω, σχηµατίζοντας το υπέρεισµα του αστραγάλου. Οι δυο αυτές αρθρικές επιφάνειες χωρίζονται µεταξύ τους µε την αύλακα της πτέρνας και αρθρώνονται µε την κάτω επιφάνεια του αστραγάλου. Η αύλακα της πτέρνας µε την αντίστοιχη του αστραγάλου σχηµατίζει τον ταρσιαίο κόλπο που υποδέχεται τον µεσόστεο αστραγαλοπτερνικό σύνδεσµο. Η κάτω επιφάνεια της πτέρνας είναι υπόκοιλη και εµφανίζει µπροστά ένα φύµα, το πρόσθιο φύµα της πτέρνας και πίσω δυο φύµατα, το έσω και το έξω φύµα της πτέρνης. Η έξω επιφάνεια είναι επίπεδη και εµφανίζει την έξω απόφυση της πτέρνας. Πάνω και κάτω από αυτήν βρίσκονται δυο αύλακες που υποδέχονται η µεν επάνω τον τένοντα του βραχέως περονιαίου µυός, η δε κάτω τον τένοντα του µακρού περονιαίου µυός. Η έσω επιφάνεια από πάνω και πίσω προς τα κάτω και µπροστά φέρει αύλακα όπου περιέχονται οι τένοντες του οπισθίου κνηµιαίου, του µακρού 22

25 καµπτήρα τον µεγάλο δάκτυλο, του µακρού κοινού καµπτήρα των δακτύλων µυών, τα οπίσθια κνηµιαία αγγεία και το κνηµιαίο νεύρο. Η πρόσθια επιφάνεια της πτέρνας είναι χόνδρινη, υπόκυρτη και συντάσσεται µε το κυβοειδές οστό. Η οπίσθια επιφάνεια της είναι υπόκυρτη και κατά το κάτω ηµιµόριο αυτής είναι τραχεία, όπου καταφύεται ο Αχίλλειος τένοντας, ενώ κατά το άνω ηµιµόριο αυτής είναι λεία και χωρίζεται από τον ανωτέρω τένοντα µε ορογόνο θύλακο. Το σκαφοειδές οστό βρίσκεται στο έσω χείλος του ποδιού, µπροστά από την κεφαλή του αστραγάλου και πίσω από τα τρία σφηνοειδή οστά, ενώ έχει επι τα εκτός το κυβοειδές οστό. Είναι αποπεπλατυσµένο από εµπρός προς τα πίσω µε µεγαλύτερο τον εγκάρσιο άξονα. Η πρόσθια επιφάνεια του είναι υπόκυρτη, χόνδρινη και διαιρείται µε δυο κάθετες ακρολοφίες σε τρείς τριγωνικές επιφάνειες για την σύνταξη µε τα τρία σφηνοειδή οστά. Η οπίσθια επιφάνεια του είναι υπόκοιλη, ωοειδής και χόνδρινη υποδεχόµενη την κεφαλή του αστραγάλου. Το άνω χείλος είναι τραχύ και υπόκυρτο ενώ το κάτω χείλος είναι τραχύ και υπόκοιλο και χρησιµεύουν και τα δύο για την πρόσφυση συνδέσµων. Το έσω χείλος εµφανίζει το φύµα του σκαφοειδούς στο οποίο προσφύεται ο οπίσθιος κνηµιαίος µυς. Το έξω χείλος είναι τραχύ και υπόκυρτο µε µικρή αρθρική επιφάνεια για σύνταξη µε το κυβοειδές οστό. Τα σφηνοειδή οστά είναι τρία, το έσω (πρώτο), το µέσο (δεύτερο) και το έξω (τρίτο) αρχίζοντας από το έσω χείλος του ποδιού. Συντάσσονται πίσω µε το σκαφοειδές και µπροστά µε τις βάσεις του πρώτου, δευτέρου, τρίτου µεταταρσίου.κάθε ενα από αυτά έχει σχήµα σφήνας µε το πρώτο σφηνοειδές να έχει τη βάση του πελµατιαία, ενώ τα άλλα δύο ραχιαία, συντασσόµενα µεταξύ τους. Η διάταξη τους σχηµατίζει τόξο µε το κυρτό προς τα άνω. Η έσω επιφάνεια του πρώτου σφηνοειδούς εµφανίζει εντύπωµα για την κατάφυση του τένοντα του προσθίου κνηµιαίου µυός, ενώ η έξω επιφάνεια του τρίτου σφηνοειδούς εµφανίζει αρθρική επιφάνεια για σύνταξη µε το κυβοειδές οστό. Το κυβοειδές οστό εµφανίζει σχήµα πυραµίδας µε την βάση του προς τα έσω. Βρίσκεται στο έξω χείλος του ποδιού και συντάσσεται προς τα πίσω µε την πτέρνα, προς τα εµπρός µε τις βάσεις τέταρτου και πέµπτου µεταταρσίου ενώ προς τα έσω συντάσσεται µε το τρίτο σφηνοειδές. Η ραχιαία του επιφάνεια είναι τραχεία για πρόσφυση συνδέσµων, ενώ η πελµατιαία του επιφάνεια διατρέχεται από µια αύλακα, από έξω και πίσω προς τα µπροστά και έσω, η οποία υποδέχεται τον τένοντα του µακρού περονιαίου µυός. Η αύλακα αυτή προς τα πίσω προέχει, σχηµατίζοντας το φύµα του κυβοειδούς οστού, που χρησιµεύει για την πρόσφυση της εν τω βάθει µοίρας του µακρού πελµατικού συνδέσµου. Στο υπόλοιπο τµήµα της κάτω επιφάνειας, πίσω από το φύµα του κυβοειδούς, προσφύεται ο βραχύς πελµατικός σύνδεσµος. Η οπίσθια επιφάνεια, σχήµατος εφιππίου, συντάσσεται µε την πρόσθια επιφάνεια της πτέρνας. Η πρόσθια επιφάνεια του κυβοειδούς είναι αρθρική, 23

26 χωρίζεται µε µία ακρολοφία σε έσω επιφάνεια για σύνταξη µε το τέταρτο µετατάρσιο και σε έξω επιφάνεια για σύνταξη µε το πέµπτο µετατάρσιο. Η έσω επιφάνεια φέρει στο µέσο της αρθρική επιφάνεια για σύνταξη µε το τρίτο σφηνοειδές, ενώ πίσω, φέρει µικρότερη επιφάνεια για σύνταξη µε το σκαφοειδές οστό. Τα οστά του µεταταρσίου αποτελούνται από πέντε µετατάρσια οστά, τα οποία είναι επιµήκη, παράλληλα µεταξύ τους, βρίσκονται δε µπροστά από τον ταρσό και πίσω από τις φάλαγγες των δακτύλων. Ως πρώτο µετατάρσιο ορίζεται αυτό που αντιστοιχεί στο µεγάλο δάκτυλο, ενώ πέµπτο µετατάρσιο, αυτό που αντιστοιχεί στο µικρό δάκτυλο. Το µετατάρσιο αποτελείται από τρία µέρη, τη βάση που συντάσσεται µε τα οστά του ταρσού, το σώµα και την κεφαλή που συντάσσεται µε την πρώτη φάλαγγα του αντίστοιχου δακτύλου. Η βάση ή οπίσθιο άκρο του µεταταρσίου, έχει σχήµα σφήνας µε την βάση της να βρίσκεται ραχιαία. Η οπίσθια επιφάνεια είναι αρθρική, τριγωνικού σχήµατος και συντάσσεται µε τον πρώτο στίχο του ταρσού. Οι δυο πλάγιες επιφάνειες συντάσσονται στην βάση τους, µε τα παρακείµενα µετατάρσια, πλήν της έσω επιφάνειας του πρώτου µεταταρσίου και της έξω επιφάνειας του πέµπτου µεταταρσίου που είναι ελεύθερες. Η ραχιαία επιφάνεια είναι τραχεία ενώ η πελµατιαία είναι στενή δίκην χείλους. Το σώµα είναι τριγωνικό, πρισµατικό µε µια ραχιαία επιφάνεια, δυο πλάγιες επιφάνειες, την έσω και την έξω, για την πρόσφυση των µεσοστέων µυών και τρία χείλη, το κάτω και δυο πλάγια, το έσω και το έξω. Το σώµα των µεταταρσίων είναι υπόκυρτο ραχιαία και υπόκοιλο πελµατιαία. Η κεφαλή των µεταταρσίων είναι αποπεπλατυσµένη απο τα πλάγια και καταλήγει σε δυο υπόκυρτες αρθρικές επιφάνειες που χωρίζονται µε µια οβελιαία αύλακα, και συντάσσονται µε την βάση της πρώτης φάλαγγας του αντίστοιχου δακτύλου. Τα οστά των δακτύλων του ποδιού αποτελούνται από τις φάλαγγες που είναι τρείς για κάθε δάκτυλο, την πρώτη η µετατάρσια, την δεύτερη η µέση και την τρίτη η ονυχοφόρα. Εξαίρεση αποτελεί ο µέγας δάκτυλος που έχει δύο φάλαγγες, την πρώτη και την ονυχοφόρο. Κάθε φάλαγγα αποτελείται από το οπίσθιο άκρο ή βάση, το σώµα και την κεφαλή ή πρόσθιο άκρο. Γενικά η µορφολογία τους είναι παρόµοια µε τις αντίστοιχες του χεριού, µόνο που είναι µικρότερες, µε εξαίρεση τις φάλαγγες του µεγάλου δακτύλου που είναι πιο ογκώδεις. Οι βάσεις των πρώτων φαλάγγων είναι υπόκοιλες, αρθρικές, φέρουν κατά την πελµατιαία τους επιφάνεια δυο φύµατα που χωρίζονται µε οβελιαία αύλακα και αρθρώνονται µε την κεφαλή του σύστοιχου µεταταρσίου. 24

27 Το σώµα είναι υπόκοιλο προς το πέλµα και συµπιεσµένο από τα πλάγια, ενώ η κεφαλή παρουσιάζει αρθρική επιφάνεια δίκην τροχιλίας, η οποία αρθρώνεται µε τη βάση της δεύτερης φάλαγγας. Οι µέσες φάλαγγες είναι βραχείες µε βάση υπόκοιλη αρθρική, η οποία αρθρώνεται µε την κεφαλή της πρώτης φάλαγγας και µία υπόκυρτη κεφαλή για σύνταξη µε την ονυχοφόρα φάλαγγα. Τέλος οι ονυχοφόρες φάλαγγες µοιάζουν µε τις αντίστοιχες του χεριού, είναι όµως µικρότερες και αποπεπλατυσµένες από επάνω προς τα κάτω. 25

28

29 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ Κατά τον O Rahilly (1957) (34) τα οστά του καρπού εµφανίζονται ως µεσεγχυµατικές συγκεντρώσεις γύρω στην πέµπτη εµβρυική εβδοµάδα και λίγες µέρες αργότερα σχηµατοποιούνται στα χόνδρινα οστά του καρπού. Ο αρχέγονος καρπός αποτελείται από τον εγγύς και τον άπω στίχο, ενώ µεταξύ τους παρεµβάλεται ένα οστό, το κεντρικό οστό (Os centrale). Τον εγγύς στίχο αποτελούν το κερκιδικό οστό κάτω απο την κερκίδα, το ωλένιο οστό κάτω απο την ωλένη ενώ µεταξύ τους παρεµβάλλεται το ενδιάµεσο οστό (Os intermedium). Τον απώτερο στίχο αποτελούν πέντε οστάρια του καρπού (Carpalia),κάθε ένα από τα οποία αρθρώνεται µε τα αντίστοιχα µετακάρπια οστά. Στον καρπό του ενήλικα το σκαφοειδές οστό αντιστοιχεί στο κερκιδικό οστό, το µηνοειδές αντιστοιχεί στο ενδιάµεσο οστό, το πυραµοειδές αντιστοιχεί στο ωλένιο οστό ενώ το κεντρικό οστό συνοστεώνεται µε την κάτω έσω γωνία του σκαφοειδούς οστού. Αντίστοιχα το πρώτο οστάριο του καρπού αντιστοιχεί στο µείζον πολύγωνο, το δεύτερο στο έλασσον πολύγωνο, το τρίτο στο κεφαλωτό και η συνοστέωση του τετάρτου και πέµπτου στο αγκιστρωτό. Η οστεοποίηση των οστών αυτών γίνεται σε διαφορετικούς χρόνους. Γενικά αρχίζει τα πρώτα έξι χρόνια από την γέννηση, εκτός από το πισοειδές του οποίου η οστεοποίηση αρχίζει το δέκατο έτος. Κάθε οστό φέρει ένα πυρήνα οστέωσης, πλην εξαιρέσεων, όπως το σκαφοειδές και το πυραµοειδές οστό που µπορεί να έχουν δύο πυρήνες οστέωσης. Η εµφάνιση των πυρήνων οστέωσης γίνεται ως εξής: Κατά τον Thompson (2002) (35) : πρώτος εµφανίζεται, το πρώτο έτος, ο πυρήνας οστεώσης του κεφαλωτού οστού, ακολουθεί δεύτερος στην εµφάνιση ο πουρήνας οστέωσης του αγκιστρωτού οστού το πρώτο µε δεύτερο έτος, τρίτος ο πυρήνας οστέωσης του πυραµοειδούς οστού το τρίτο έτος, τέταρτος ο πυρήνας οστέωσης του µηνοειδούς οστού το τέταρτο έτος, πέµπτος ο πυρήνας οστέωσης του σκαφοειδούς οστού το πέµπτο έτος, έκτος ο πυρήνας οστέωσης του µείζονος πολυγώνου οστού το πέµπτο µε έκτο έτος, έβδοµος ο πυρήνας οστέωσης του ελάσσονος πολυγώνου οστού το πέµπτο µε έκτο έτος και όγδοος ο πυρήνας οστέωσης του πισοειδούς οστού το ένατο µε δωδέκατο έτος ενώ η συνοστέωση τους ολοκληρώνεται το δέκατο τέταρτο µε δέκατο έκτο έτος της ηλικίας. Κατά τον ίδιο συγγραφέα η οστέωση των µετακαρπίων 27

30 προέρχεται από δύο πυρήνες οστέωσης, τον πρωτογενή που βρίσκεται στο σώµα του µετακαρπίου και εµφανίζεται την ένατη εµβρυική εβδοµάδα και από τον οποίο διαπλάσσεται το σώµα και η βάση καθώς και από τον δευτερογενή πυρήνα οστέωσης που βρίσκεται στην επίφυση, εµφανίζεται το δεύτερο έτος και από τον οποίο διαπλάσσεται η κεφαλή του µετακαρπίου. Η συνοστέωση τους γίνεται κατά το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας. Εξαίρεση αποτελεί το πρώτο µετακάρπιο όπου ο πρωτογενής πυρήνας χρησιµεύει για την διαµόρφωση του σώµατος και της κεφαλής, ενώ ο δευτερογενής για την διαµόρφωση της βάσης του πρώτου µετακαρπίου. Σπανιότερα εµφανίζει δύο δευτερογενείς πυρήνες οστέωσης, έναν για τη βάση του (τρίτο έτος) και έναν για την κεφαλή (έβδοµο έτος). Επίσης το τρίτο µετακάρπιο µπορεί να παρουσιάσει επικουρικό πυρήνα οστέωσης για την στυλοειδή του απόφυση (25). Οι φάλαγγες εµφανίζουν όµοια ανάπτυξη µε τα επιµήκη οστά. Η οστέωση τους γίνεται από ένα πρωτογενή πυρήνα οστέωσης για το σώµα και την κεφαλή και ένα δευτερογενή πυρήνα οστέωσης για την βάση. Οι πρωτογενείς πυρήνες εµφανίζονται την όγδοη εµβρυική εβδοµάδα στις ονυχοφόρες φάλαγγες, την ένατη εµβρυική εβδοµάδα στις πρώτες φάλαγγες και τέλος την ενδέκατη εµβρυική εβδοµάδα στις µέσες φάλαγγες, ενώ οι δευτερογενείς πυρήνες οστέωσης εµφανίζονται το πρώτο µε τρίτο έτος, στις πρώτες φάλαγγες και το δεύτερο µε τέταρτο έτος, στις υπόλοιπες φάλαγγες. Η συνοστέωση των πυρήνων γίνεται µεταξύ δέκατου έκτου και εικοστού πρώτου έτους της ηλικίας (25) ενώ κατά τον Thompson (2002) (35) ως εξής: ο πρώτος πυρήνας οστέωσης που βρίσκεται στο σώµα, εµφανίζεται την όγδοη εµβρυική εβδοµάδα, ο δεύτερος πυρήνας οστέωσης που βρίσκεται στην επίφυση, εµφανίζεται το δεύτερο µε τρίτο έτος, ενώ η συνοστέωση γίνεται από το δέκατο τέταρτο έως το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας. Η εµφάνιση των πυρήνων οστέωσης γίνεται ως εξής κατά τον Gray,1995 (27) (Εικόνα 3): πρώτος εµφανίζεται, τον δεύτερο µήνα, ο πυρήνας οστεώσης του κεφαλωτού οστού, ακολουθεί δεύτερος στην εµφάνιση, ο πουρήνας οστέωσης του αγκιστρωτού οστού, στο τέλος του τρίτου µήνα, τρίτος ο πυρήνας οστέωσης του πυραµοειδούς οστού, το τρίτο έτος, τέταρτος ο πυρήνας οστέωσης του µηνοειδούς οστού, το τέταρτο έτος. Ακολουθούν ο πυρήνας οστέωσης του σκαφοειδούς οστού, του µείζονος πολυγώνου οστού και του ελάσσονος πολυγώνου οστού, το τέταρτο έτος για τις γυναίκες και το πέµπτο έτος για τους άνδρες.τελευταίος εµφανίζεται ο πυρήνας οστέωσης του πισοειδούς οστού κατά το ένατο µε δέκατο έτος για τις γυναίκες και κατά το δωδέκατο έτος για τους άνδρες. 28

31 Εικόνα 3: Η εµφάνιση των πυρήνων οστέωσης του χεριού κατά τον Gray(1995) Κατά τον ίδιο συγγραφέα η οστέωση των µετακαρπίων προέρχεται από δύο πυρήνες οστέωσης, τον πρωτογενή που βρίσκεται στο σώµα του µετακαρπίου και εµφανίζεται την ένατη εµβρυική εβδοµάδα και από τον οποίο διαπλάσσεται το σώµα και η βάση καθώς και από τον δευτερογενή πυρήνα οστέωσης που βρίσκεται στην επίφυση και εµφανίζεται το δεύτερο έτος στις γυναίκες και τον δέκατο όγδοο έως τον τριακοστό µήνα για τους άνδρες. Η συνοστέωση των δύο πυρήνων γίνεται το δεκατο πέµπτο µε δέκατο έκτο έτος στις γυναίκες και το δέκατο όγδοο µε δέκατο ένατο έτος της ηλικίας για τους άνδρες. Στο πρώτο µετακάρπιο ο πυρήνας οστέωσης της βάσης εµφανίζεται στο τέλος του δεύτερου έτους στις γυναίκες και στις αρχές του τρίτου έτους για τους άνδρες, ενώ η συνένωση των δυο πυρήνων οστέωσης γίνεται πριν το δέκατο πέµπτο έτος στις γυναίκες και κατά το δέκατο έβδοµο έτος στους άνδρες. Επίσης κατά τον Gray,1995 (27) η οστέωση των φαλάγγων γίνεται από ένα πρωτογενή πυρήνα οστέωσης για το σώµα και την κεφαλή και ένα δευτερογενή πυρήνα οστέωσης για την βάση. Οι πρωτογενείς πυρήνες εµφανίζονται κατά την όγδοη µε ένατη εµβρυική εβδοµάδα στις ονυχοφόρες φά- 29

32 λαγγες, κατά την δέκατη εµβρυική εβδοµάδα στις πρώτες φάλαγγες και κατά την ενδέκατη εµβρυική εβδοµάδα στις µέσες φάλαγγες, ενώ οι δευτερογενείς πυρήνες οστέωσης εµφανίζονται κατά τις αρχές του δεύτερου έτους στις γυναίκες και λίγο αργότερα στους άνδρες. Για τις υπόλοιπες φάλαγγες εµφανίζονται στο δεύτερο έτος στις γυναίκες και στο τρίτο µε τέταρτο έτος στους άνδρες. Οι συνοστέωση των πυρήνων γίνεται µεταξύ δέκατου πέµπτου και δέκατου έκτου έτους της ηλικίας στις γυναίκες και µεταξύ δέκατου έβδοµου και δέκατου όγδοου έτους στους άνδρες. 30

33 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΤΟΥ ΠΟ ΙΟΥ Τα οστά του ταρσού κατά τον Σάββα( ) (25) οστεώνονται από ένα πυρήνα οστέωσης, εκτός της πτέρνας που εµφανίζει και δεύτερο πυρήνα στην οπίσθια επιφάνεια της. Πρώτα εµφανίζεται ο κύριος πυρήνας της πτέρνας, τον έκτο εµβρυικό µήνα, ενώ ο επικουρικός εµφανίζεται το δέκατο έτος και συνοστεώνεται µε τον άλλο το δέκατο πέµπτο έτος. Ο πυρήνας του αστραγάλου εµφανίζεται τον έβδοµο εµβρυικό µήνα, του κυβοειδούς τον ένατο εµβρυικό µήνα, του τρίτου σφηνοειδούς το πρώτο έτος, του πρώτου σφηνοειδούς το δεύτερο έτος, του δευτέρου σφηνοειδούς το τρίτο έτος και τελευταίος εµφανίζεται ο πυρήνας του σκαφοειδούς το τρίτο έως πέµπτο έτος. Τα οστά των µεταταρσίων, εκτός από το πρώτο, φέρουν ένα διαφυσιαίο πυρήνα, που εµφανίζεται την ένατη εµβρυική εβδοµάδα, για τη βάση και το σώµα και ένα επιφυσιαίο, που εµφανίζεται το τρίτο έως το τέταρτο έτος, για την κεφαλή, ενώ συνοστεώνεται το δέκατο έβδοµο έως το εικοστό έτος. Το φύµα του πέµπτου µεταταρσίου µπορεί να έχει δικό του πυρήνα οστέωσης. Το πρώτο µετατάρσιο εµφανίζει ένα διαφυσιαίο πυρήνα, την ογδοη εµβρυική εβδοµάδα, για το σώµα και την κεφαλή και ένα επιφυσιαίο, το τρίτο έτος, για τη βάση του ενώ η συνοστέωση τους επέρχεται το δέκατο έβδοµο µε εικοστό έτος. Τα οστά των φαλάγγων εµφανίζουν δύο πυρήνες οστέωσης, ένα πρωτογενή για το σώµα και την κεφαλή και ένα δευτερογενή για την βάση. Οι πρωτογενείς πυρήνες εµφανίζονται πρώτα στις ονυχοφόρες φάλαγγες, την όγδοη εµβρυική εβδοµάδα, µετά στις πρώτες φάλαγγες, την δωδέκατη έως δέκατη έκτη εµβρυική εβδοµάδα και µετά στις µέσες φάλαγγες, την δέκατη έκτη εβδοµάδα. Οι δευτερογενείς πυρήνες εµφανίζονται µεταξύ τρίτου και πέµπτου έτους και συνοστεώνονται µε τους προηγούµενους, µεταξύ δέκατου πέµπτου και δέκατου όγδοου έτους, ενώ κατά τον Thompson (2002) (35) οστεώνονται από ένα πυρήνα οστέωσης, εκτός απο την πτέρνα που εµφανίζει και δεύτερο πυρήνα στην οπίσθια επιφάνεια της. Τα οστά των µεταταρσίων, κατά τον Thompson (2002) (35), εκτός από το πρώτο, φέρουν ένα διαφυσιαίο πυρήνα, που εµφανίζεται κατά την ένατη εµβρυική εβδοµάδα, για τη βάση και το σώµα και ένα επιφυσιαίο, που εµφανίζεται το πέµπτο έως το όγδοο έτος, ενώ συνοστεώνονται το δέκατο τέταρτο έως το δέκατο όγδοο έτος. 31

34 Τα οστά των φαλάγγων, κατά τον Thompson (2002) (35),εµφανίζουν δύο πυρήνες οστέωσης, ένα πρωτογενή για το σώµα και την κεφαλή και ένα δευτερογενή για την βάση. Οι πρωτογενείς πυρήνες εµφανίζονται την δέκατη εµβρυική εβδοµάδα, ενώ οι δευτερογενείς πυρήνες εµφανίζονται µεταξύ δευτέρου και τρίτου έτους και συνοστεώνονται µε τους προηγούµενους, µεταξύ δέκατου τέταρτου και δέκατου όγδοου έτους. Κατά τον Gray,1995 (27) (Εικόνα 4) τα οστά του ταρσού οστεώνονται από ένα πυρήνα οστέωσης, εκτός της πτέρνας που εµφανίζει και δεύτερο πυρήνα στην οπίσθια επιφάνεια της. Πρώτα εµφανίζεται ο κύριος πυρήνας της πτέρνας τον τρίτο εµβρυικό µήνα, ενώ ο επικουρικός, εµφανίζεται το έκτο έτος στις γυναίκες και το όγδοο έτος στους άνδρες και συνοστεώνεται µε τον άλλο πυρήνα οστέωσης το δέκατο τέταρτο έτος στις γυναίκες και το δέκατο έκτο έτος στους άνδρες. Ο πυρήνας οστέωσης του αστραγάλου εµφανίζεται τον έκτο εµβρυικό µήνα, του κυβοειδούς οστού τον έκτο εµβρυικό µήνα, του τρίτου σφηνοειδούς το πρώτο έτος, του πρώτου σφηνοειδούς το δεύτερο έτος, του δευτέρου σφηνοειδούς και του σκαφοειδούς οστού το τρίτο έτος. Εικόνα 4: Η εµφάνιση των πυρήνων οστέωσης του ποδιού κατά τον Gray (1995) 32

35 Κατά τον ίδιο συγγραφέα τα οστά των µεταταρσίων φέρουν ένα πρωτογενή πυρήνα για τη διάφυση και ένα δευτερογενή πυρήνα για τη βάση του πρώτου µεταταρσίου και για τις κεφαλές των υπολοίπων µεταταρσίων. Η οστεοποίηση της διάφυσης του δεύτερου, του τρίτου και του τέταρτου µεταταρσίου γίνεται την ένατη εµβρυική εβδοµάδα ενώ του πρώτου και του πέµπτου µεταταρσίου την δέκατη εµβρυική εβδοµάδα. Ο δευτερογενής πυρήνας οστέωσης για τη βάση του πρώτου µεταταρσίου εµφανίζεται το τρίτο έτος ενώ οι δευτερογενείς πυρήνες οστέωσης για τις κεφαλές του δεύτερου, τρίτου, τέταρτου και πέµπτου µεταταρσίου εµφανίζονται µεταξύ του τρίτου και του τέταρτου έτους. Η συνοστέωση όλων γίνεται µεταξύ του δέκατου έβδοµου και του εικοστού έτους της ηλικίας. Το φύµα του πέµπτου µεταταρσίου µπορεί να έχει δικό του πυρήνα οστέωσης. Τα οστά των φαλάγγων εµφανίζουν δύο πυρήνες οστέωσης, ένα πρωτογενή για το σώµα και την κεφαλή και ένα δευτερογενή για την βάση. Οι πρωτογενείς πυρήνες εµφανίζονται πρώτα στις ονυχοφόρες φάλαγγες, την ένατη έως την δωδέκατη εµβρυική εβδοµάδα, µετά στις πρώτες φάλαγγες, την ενδέκατη έως δέκατη πέµπτη εµβρυική εβδοµάδα και µετά στις µέσες φάλαγγες µε µεγάλη διακύµανση. Οι δευτερογενείς πυρήνες οστέωσης για τις βάσεις των φαλάγγων εµφανίζονται µεταξύ του δεύτερου και του όγδοου έτους της ηλικίας ενώ η συνοστέωση των πυρήνων µεταξύ τους γίνεται το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας. Κατά τον Plessis(1975) (22),στο έµβρυο, το πόδι αποτελείται από δύο στίχους οστών. Στον πρώτο στίχο υπάρχει το κνηµιαίο κάτω από την κνήµη, το περονιαίο κάτω από την περόνη ενώ µεταξύ τους παρεµβάλλεται το διάµεσο οστό. Ο δεύτερος στίχος αποτελείται από από τα πέντε οστά του ταρσού (Tarsalia). Μεταξύ των δυο στίχων παρεµβάλεται το κεντρικό οστό. Στον ενήλικα, η αντιστοιχία είναι για τον πρώτο στίχο, ο αστράγαλος και η πτέρνα, ενώ για τον δεύτερο στίχο τα τρία σφηνοειδή (πρώτο, δεύτερο, τρίτο οστό του ταρσού) και το κυβοειδές (τέταρτο, πέµπτο οστό του ταρσού). Το διάµεσο οστό σχηµατίζει το έξω πλάγιο όγκωµα του αστραγάλου, το οποίο εάν δεν συνοστεωθεί, ονοµάζεται τριγωνικό οστάριο του ταρσού. Τέλος το κεντρικό οστό σχηµατίζει το σκαφοειδές οστό του ποδιού. 33

36

37 ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΟΣΤΑΡΙΑ Τα οστά αυτά ονοµάζονται επικουρικά γιατί δεν υπάρχουν σαν βασικές οστικές δοµές του χεριού ή του ποδιού, αλλά βρίσκονται περιστασιακά και σε διάφορες αναλογίες. Κατά τον Hollinshead (1997) (26) µερικά από τα επικουρικά οστά πιστεύεται ότι είναι σησαµοειδή, µερικά πραγµατικά επικουρικά οστά, προερχόµενα από επικουρικό χόνδρινο ιστό που δεν συνενώθηκε µε τένοντες, ενώ µερικά προέρχονται από την αποτυχία συνοστέωσης δυο κέντρων οστεοποίησης ενός αρχικού χόνδρινου στοιχείου του καρπού. Θα µπορούσαµε να πούµε ότι είναι ασταθή, ανεξάρτητα, ευδιάκριτα µε καλώς σχηµατισµένη φλοιώδη ουσία συνήθως αποστρογγυλεµένη και χωρίς να σχετίζονται µε ελλείµατα οστικά από τα παρακείµενα οστά για να µην θεωρηθούν αποσπαστικά κατάγµατα. Εικόνα 5: Συνοστέωση οστών κεντρικού στίχου καρπού Τα περισσότερα από αυτά δεν εµφανίζονται κατά την εµβρυική ηλικία, εκτός από το κεντρικό οστάριο και το επικουρικό πυραµοειδές οστάριο, που υπάρχουν στο αναπτυσσόµενο έµβρυο και εξαφανίζονται πριν τη γέννηση (36). Κατά τον Poznanski (1988) (36) η ύπαρξη επικουρικών οσταρίων µπορεί να σχετίζεται µε σύνδροµα ανωµαλιών ανάπτυξης του σκελετού (Εικόνα 5), όπως για τον κεντρικό στίχο η παραµονή του κεντρικού οσταρίου µετά την γέννηση, µπορεί να σχετίζεται µε το σύνδροµο του Holt-Oram, το σύνδροµο 35

38 του Gorlin-Schlorf-Paparella, το σύνδροµο του Hollister, το σύνδροµο του Larsen, το Ωτουπερωιοδακτυλικό σύνδροµο και άλλα, ενω για τον άπω στίχο µε το σύνδροµο της αρθροοφθαλµοπάθειας, το σύνδροµο της βραχυδακτυλίας, το σύνδροµο της διαστροφικής δυσπλασίας, το σύνδροµο του Ellis-Van Cleverd, το σύνδροµο του Larsen, το Ωτουπερωιοδακτυλικό σύνδροµο (37,38). Η συχνότητα εµφάνισης των επικουρικών οσταρίων ποικίλει µε την πλειονότητα αυτών να βρίσκεται στον ταρσό. Στη διεθνή βιβλιογραφία τα ποσοστά στον καρπό κυµαίνονται από 0,4% έως 1,6% και στον ταρσό από 25% έως 75% κατά τον O Rahilly (1957) (34). Επίσης µπορεί να εµφανισθούν µονόπλευρα ή και αµφοτερόπλευρα στο άνθρωπο. Η αρχική τους ονοµατολογία κατά τον O Rahilly (1957) (34) προήλθε από τον Lyser to Προστέθηκαν τον δέκατο όγδοο αιώνα και άλλα οστάρια µε αποτέλεσµα να επέλθει σύγχυση στα ονόµατα διότι ο κάθε συγγραφέας χρησιµοποιούσε άλλη ονοµατολογία, ώσπου έγινε το 1955 µια διεθνώς απόδεκτή καταγραφή από την Nomina Anatomica (39). Σε αυτή αναφέρονται το κεντρικό οστάριο και το επικουρικό οστάριο του αγκιστρωτού οστού στο χέρι καθώς επίσης το τριγωνικό οστάριο του ταρσού στο πόδι. Επίσης στη ιεθνή Ανατοµική Ορολογία (40) (International Anatomy Terminology - IAT) (1998) αναφέρονται το κεντρικό οστάριο και το επικουρικό οστάριο του αγκιστρωτού οστού στο χέρι καθώς επίσης το τριγωνικό οστάριο του ταρσού στο πόδι. ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΟΣΤΑΡΙΑ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ Αναφέρονται και ως δευτερεύοντα οστάρια του χεριού. Υπάρχει µεγάλη βιβλιογραφία σχετικά µε τα επικουρικά οστάρια του χεριού, η οποία βασίζεται κυρίως στις µελέτες τις οποίες διεξήγαγε ο Pfitzner (1892) (21) σε τετρακόσιες δέκα εννέα αρθρώσεις χεριών και τις περιέγραψε λεπτοµερώς και σχηµατικά. Επίσης κατέγραψε την συχνότητα εµφανίσεως τους καθώς και τα συνήθη µεγέθη τους. Επιγραµµατικά, κατά τον Bogart (1932) (43), o Pfitzner (1895) (41) (Εικόνα 6) σχεδίασε τα οστά του καρπού µαζί µε τα επικουρικά οστάρια σε πέντε στίχους, περιγράφοντας συνολικά τριάντα ένα οστά (µαζί µε τα συνώνυµα), τα εξής: Ι. Στίχος αντιβραχίου 1. Πυραµοειδές οστό (Triangulare) 2. Επικουρικό πισοειδές οστάριο (Secondary pisiform) 36

39 ΙΙ. Εγγύς στίχος 1. Κερκιδικό σκαφοειδές οστάριο (Radial navicular) 2. Ωλένιο σκαφοειδές οστάριο (Ulnar navicular) 3. Μηνοειδές οστό (Lunate) 4. Κερκιδικό πυραµοειδές οστάριο (Radial triangular) 5. Ωλένιο πυραµοειδές οστάριο (Ulnar triangular) 6. Πισοειδές οστό (Pisiform) ΙΙΙ. Κεντρικός στίχος 1. Έξω κερκιδικό οστάριο (Radiale externum) 2. Επιεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού (Epitrapezium) 3. Κεντρικό οστάριο (Os Centrale) α) ραχιαίο β) παλαµιαίο 4. Επιµηνοειδές οστάριο (Epilunatum) 5. Υποµηνοειδές οστάριο (Hypolunatum) 6. Επιπυραµοειδές οστάριο (Epipyramis) 7. Έξω ωλένιο οστάριο (Ulnare externum) IV. Απώτερος στίχος 1. Μείζον πολύγωνο οστό (Trapezium) 2. Έλασσον πολύγωνο οστό (Trapezoid) 3. Μεταστυλοειδές οστάριο (Metastyloid) 4. Αγκιστρωτό οστό (Hamate) V. Καρποµετακάρπιος στίχος 1. Παραεπικουρικο οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού (Paratrapezium) 2. Προεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού (Praetrapezium) 3. Επικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού (Secundary Trapezium) 37

40 4. Επικουρικό οστάριο του ελάσσονος πολυγώνου οστού (Secundary Trapezoid) 5. Επιεπικουρικό οστάριο του ελάσσονος πολυγώνου οστού (Epitrapezoid) 6. Παραστυλοειδές οστάριο (Parastyloid) 7. Στυλοειδές οστάριο (Styloid) 8. Υποκεφαλωτό οστάριο (Subcapitatum) 9. Επικουρικό οστάριο του κεφαλωτού οστού (Secondary capitate) 10. Επικουρικό οστάριο του Gruber (Os Gruberi) 11. Επικουρικό οστάριο του αγκιστρωτού οστού (Hamular bone ή Hamulus ossis hamati) 12. Επικουρικό οστάριο του Vesalius (Os Vesalianum) Εικόνα 6: Υπεράριθµα οστάρια του χεριού κατά Pfitzner (1895) Ακολουθεί µια κατάταξη των επικουρικών οσταρίων από τον O Rahilly (1957) (34) (Εικόνα 7) όπου περιγράφονται και επιπλέον της κατάταξης του Pfitzner (1895) (41) οστάρια που περιέγραψαν άλλοι µελετητές µαζί µε τα συνώνυµα τους. 38

41 Εικόνα 7: Υπεράριθµα οστάρια χεριού κατά τον O Rahilly (1957). Κεντρικό οστάριο ή επισκαφοειδές- Os Centrale (Centrale dorsale, Episcaphoid) Επιµηνοειδές οστάριο ή δεύτερο κεντρικό οστάριο - Os Epilunatum (Centrale II) Επιεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Os Epitrapezium Επιεπικουρικό οστάριο του ελάσσονος πολυγώνου οστού ή ραχιαίο οστάριο του ελάσσονος πολυγώνου οστού - Os Epitrapezoideum (Trapezoideum dorsale) Επιπυραµοειδές οστάριο ή τέταρτο κεντρικό οστάριο - Os Epitriquetrum (Epipyramis, Centrale IV) Οστάριο του Gruber ή έκτο καρποµετακάρπιο οστάριο - Os Gruberi (Carpometacarpale VI) Επικουρικό οστάριο του αγκιστρωτού οστού ή οστάριο της βάσης του αγκιστρωτού οστού - Os Hamulare basale (Carpometacarpale VII - Os Hamuli proprium) Υποµηνοειδές οστάριο ή τρίτο κεντρικό οστάριο - Os Hypolunatum (Centrale III) Υποπυραµοειδές οστάριο - Os Hypotriquetrum Μεταστυλοειδές οστάριο - Os Metastyloideum Παραστυλοειδές οστάριο ή τρίτο καρποµετακάρπιο οστάριο - Os Parastyloideum (Carpometacarpale III) Παραεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Os Paratrapezium 39

42 Επικουρικό οστάριο του πισοειδούς οστού ή ωλένιο οστάριο του αντιβραχίου ή µεταπισοειδές οστάριο - Os Pisiforme secundarium (Ulnare antebrachii, Metapisoid) Προεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού ή πρώτο καρπο- µετακάρπιο οστάριο - Os Praetrapezium (Carpometacarpale I) Έξω κερκιδικό οστάριο ή παρασκαφοειδές οστάριο - Os Radiale externum (Parascaphoid) Επικουρικό οστάριο της στυλοειδούς απόφυσης της κερκίδας - Os Radiostyloideum Στυλοειδές οστάριο ή τέταρτο καρποµετακάρπιο οστάριο - Os Styloideum (Carpometacarpale IV) Υποκεφαλωτό οστάριο - Os Subcapitatum Επικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού ή δεύτερο καρπο- µετακάρπιο οστάριο Os Trapezium secundarium (Multangulum majus secundarium, Carpometacarpale II) Επικουρικό οστάριο του ελάσσονος πολυγώνου οστού - Os Τrapezoideum secundarium (Multangulum minus secundarium) Τριγωνικό οστάριο ή ενδιάµεσο οστάριο του αντιβραχίου ή δευτερεύον οστάριο του πυραµοειδούς οστού - Os Triangulare (Intermedium antebrachii, Triquetrum secundarium) Έξω ωλένιο οστάριο - Os Ulnare externum Επικουρικό οστάριο της στυλοειδούς απόφυσης της ωλένης - Os Ulnostyloideum Οστάριο του Vesalius ή όγδοο καρποµετακάρπιο οστάριο -Os Vesalianum manus (Vesalii, Carpometacarpale VIII) Κατά τον Koehler και Zimmer (44) υπάρχουν στο χέρι τα εξής επικουρικά οστάρια: Παραεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Paratrapezium Προεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Praetrapezium Επικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Trapezium secundarium Επιεπικουρικό οστάριο του µείζονος πολυγώνου οστού - Epitrapezium Στυλοειδές οστάριο -Os styloideum Παραστυλοειδές οστάριο - Os parastyloideum Επικουρικό οστάριο ελάσσονος πολυγώνου οστού - Os trapezoid secundarium Επικουρικό οστάριο κεφαλωτού - Capitatum secundarium Οστάριο του Gruber - Ossiculum Gruberi 40

ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΑΤΛΑΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ ΚΝΗΜΗ ΠΕΡΟΝΗ ΙΝΙΑΚΟ ΑΞΟΝΑΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ

ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΑΤΛΑΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΜΕΤΑΤΑΡΣΙΑ ΚΝΗΜΗ ΠΕΡΟΝΗ ΙΝΙΑΚΟ ΑΞΟΝΑΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΩΠΙΑΙΟ ΚΡΟΤΑΦΙΚΟ ΙΝΙΑΚΟ ΒΡΕΓΜΑΤΙΚΟ ΖΥΓΩΜΑΤΙΚΟ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΣ ΑΤΛΑΣ ΑΞΟΝΑΣ ΚΛΕΙΔΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΣ ΑΚΡΟΜΙΟ ΩΜΟΠΛΑΤΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟ ΠΛΕΥΡΕΣ ΣΤΕΡΝΟ ΚΕΦΑΛΗ ΒΡΑΧΙΟΝΙΟΥ ΩΛΕΝΗ ΚΕΡΚΙΔΑ ΟΣΤΑ ΚΑΡΠΟΥ ΜΕΤΑ-

Διαβάστε περισσότερα

B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων

B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων 01/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ 02/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ Οστά της Ζώνης του Ώμου 1. Ωμοπλάτη (scapula) _Τριγωνικό οστό _Συνδέεται με την κλείδα με το ακρώμιο. 2. Κλείδα (clavicle) _Με το ένα άκρο της

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο. 1. Κνήµη. Β. Διαµερίσµατα της Κνήµης

Κάτω Άκρο. 1. Κνήµη. Β. Διαµερίσµατα της Κνήµης Κάτω Άκρο Κνήµη ΙV. Κνήµη Α. Οστά Η κνήµη & η περόνη είναι τα οστά της κνήµης. Τα σώµατα τους συνδέονται µε ένα µεσόστεο υµένα που αποτελείται από ισχυρές λοξές ίνες. 1. Κνήµη Το δεύτερο µεγαλύτερο οστό

Διαβάστε περισσότερα

Μύες του πυελικού τοιχώματος

Μύες του πυελικού τοιχώματος Μύες Πυέλου Μύες του πυελικού τοιχώματος Συμβάλλουν στο σχηματισμό των εσωτερικών πλάγιων τοιχωμάτων της πυελικής κοιλότητας. Εκφύονται μέσα από τη πυελική κοιλότητα αλλά καταφύονται έξω από αυτήν (μηριαίο).

Διαβάστε περισσότερα

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές

Άνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ Ο οστεοχόνδρινος θωρακικός κλωβός σχηματίζεται: 1. Ραχιαία, από τμήμα της Σπονδυλικής Στήλης (12 θωρακικοί σπόνδυλοι & μεσοσπονδύλιοι δίσκοι), 2. Κυκλοτερώς, από 12 ζεύγη πλευρών

Διαβάστε περισσότερα

Μυολογία ΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Μυολογία ΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Μυολογία ΙΙ Ioannis Lazarettos MD PhD Μυολογία 2 Μύες Άνω Άκρου Μύες Ωμικής Ζώνης Μύες Βραχίονα Πρόσθιοι Μύες Οπίσθιοι Μύες Μύες Αντιβραχίου Μύες Πρόσθιας Επιφάνειας Μύες Κερκιδικού Χείλους Μύες Οπίσθιας

Διαβάστε περισσότερα

Μυολογία ΙΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Μυολογία ΙΙΙ. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Μυολογία ΙΙΙ Ioannis Lazarettos MD PhD Μυολογία 2 Μύες Κάτω Άκρου Μύες Πυέλου Έξω Έσω Μύες Μηρού Πρόσθιοι Μύες Έσω (Προσαγωγοί) Οπίσθιοι Μύες Μύες Κνήμης Πρόσθιοι Οπίσθιοι Έξω (Περονιαίοι) Μύες Άκρου Ποδός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2008 ( ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ 4Π /2008) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος-Ειδικότητες: ΠΕ 18.24 ΕΡΓΑΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ανθρώπινος Σκελετός. ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση. ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα

Ανθρώπινος Σκελετός. ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση. ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα Ανθρώπινος Σκελετός ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα ñ Σκελετική ανατοµία: γονίδια + περιβάλλον ñ Ποικιλοµορφία: οντογένεση, φύλο, πληθυσµός,

Διαβάστε περισσότερα

MRI ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ

MRI ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ MRI ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΣΤΑΣΙΝΟΠΟΥΛΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ Η παθολογία της ποδοκνημικής άρθρωσης είναι αρκετά συχνή και αφορά ως επί των πλείστων κακώσεις που οδηγούν σε οξείες ή χρόνιες καταστάσεις. Απλά διαστρέμματα,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες

ΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών

Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και

Διαβάστε περισσότερα

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού

Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι

Διαβάστε περισσότερα

Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης.

Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Κωτούλα Αγορίτσα, Ιατρος ακτινολόγος, Επιμελήτρια Β Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ, Θεσ/νίκης Τα οστά σχηματίζονται με δύο τρόπους:

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ. Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ. Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Δρ. Ευριπιδου Πολυκαρπος Παθολογος-Διαβητολογος C.D.A. College Limassol Οστεολογια Το συνολο των οστων του οργανισμου συνιστα τον σκελετο. Η μελετη των οστων είναι η Οστεολογια. Τα οστα είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής. Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής. Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο Ανώνυμα οστά (συνένωση των λαγόνιο, ισχιακού και του ηβικού οστού) Ιερό οστό Άνω λαγόνια άκανθα Κάτω λαγόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ -

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Άρθρωση Ονομάζεται η σύνδεση δύο ή περισσοτέρων οστών μεταξύ τους με την παρεμβολή ενός μαλακότερου ιστού Μπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΩ ΑΚΡΟ. Βάσιου Αικ. Επίκουρη Καθηγήτρια Ανατοµίας. Ιατρικό Τµήµα. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Wednesday, January 15, 14

ΚΑΤΩ ΑΚΡΟ. Βάσιου Αικ. Επίκουρη Καθηγήτρια Ανατοµίας. Ιατρικό Τµήµα. Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας. Wednesday, January 15, 14 ΚΑΤΩ ΑΚΡΟ Βάσιου Αικ. Επίκουρη Καθηγήτρια Ανατοµίας Ιατρικό Τµήµα Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Λεκάνη - Ισχία Απλή ακτινογραφία Απλή ακτινογραφία Αξονική Τοµογραφία Απλή ακτινογραφία Αξονική Τοµογραφία Μαγνητική

Διαβάστε περισσότερα

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ

Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Ιερό Πλέγµα και Νεύρα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Σχηµατισµός Παράπλευροι Κλάδοι του Ιερού Πλέγµατος Μυϊκοί Παράπλευροι Κλάδοι Δερµατικοί Παράπλευροι Κλάδοι Σπλαγχνικοί Παράπλευροι Κλάδοι Τελικοί Κλάδοι του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩ ΑΚΡΟ. αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΝΩ ΑΚΡΟ. αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΩ ΑΚΡΟ αντιβράχιο αγκώνας - βραχιόνιο Α. ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Άτλας Ακτινολογικών Προβολών βασικές προβολές ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Οδηγός μελέτης για τις βασικές ακτινολογικές προβολές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων

ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων ΜΕΡΟΣ B Μύες: 1. Της Κεφαλής, 2. του Τραχήλου, 3. του Θώρακα, 4. της Κοιλίας, 5. Των Άνω Άκρων, 6. Των Κάτω Άκρων 01/40 5. Μύες των Άνω Άκρων, διακρίνονται: 5.1. Μύες της ωµικής ζώνης 5.2. Μύες του βραχίονα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 8: Άνω άκρο - καρπός Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 8η Διάλεξη: «Άνω

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού

Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Αρθρώσεις Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται.

Διαβάστε περισσότερα

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου

Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μυς κεφαλής - τραχήλου άνω άκρου Μύες του προσώπου. Λέγονται και «μιμικοί». Κινητική νεύρωση Προσωπικό νεύρο -VII Αισθητική νεύρωση τρίδυμο νεύρο -V Α) Κογχική ομάδα 1. Σφιγκτήρας των βλεφάρων 2. Επισκύνιος

Διαβάστε περισσότερα

Άνω Άκρο. Ι. Ώµική Ζώνη. Α. Οστά

Άνω Άκρο. Ι. Ώµική Ζώνη. Α. Οστά Άνω Άκρο Ι. Ώµική Ζώνη Α. Οστά 1. Ωµοπλάτη Η ωµογλήνη χρησιµεύει για την άρθρωση µε την κεφαλή του βραχιονίου Η κλειδική επιφάνεια του ακρωµίου είναι για την άρθρωση µε την κλείδα Η εντοµή της ωµοπλάτης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ. 06/Φεβ/2013 ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟΔΟΣ ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΔΡ. ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ I.

ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ. 06/Φεβ/2013 ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΑΚΡΟΥ ΠΟΔΟΣ ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΔΡ. ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ I. ΒΛΑΙΣΟ ΔΡ. ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΛΟΥΚΑΣ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ 1 2 ΒΛΑΙΣΟ I. ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΟΝΤΟΤΗΤΑ ΒΛΑΙΣΟ II. ΜΕΡΟΣ ΑΛΛΟΥ ΠΙΟ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Γενικευμένης Χαλάρωσης Συνδέσμων Νευρολογικής ή Μυϊκής Πάθησης Γενετικής

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων

Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων Εύρος κίνησης Το ποσό της κίνησης που παρουσιάζεται σε μια άρθρωση κατά την παθητική (παθητικό εύρος) ή ενεργητική (ενεργητικό εύρος) κίνηση. Εκτίμηση: με χρήση

Διαβάστε περισσότερα

O ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. Οστά της κεφαλής Οστά του κορμού Οστά των άνω άκρων και της ωμικής ζώνης Οστά των κάτω άκρων και της πυελικής ζώνης

O ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ. Οστά της κεφαλής Οστά του κορμού Οστά των άνω άκρων και της ωμικής ζώνης Οστά των κάτω άκρων και της πυελικής ζώνης O ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Χονδρικά διαιρείται σε: Οστά της κεφαλής Οστά του κορμού Οστά των άνω άκρων και της ωμικής ζώνης Οστά των κάτω άκρων και της πυελικής ζώνης ΤΑ ΟΣΤΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΗΣ Τα οστά της κεφαλής

Διαβάστε περισσότερα

Ευχαριστούµε πολύ τον αγαπητό φίλο Νίκο ονταδάκη για την πολύτιµη βοήθεια του στην συγγραφή της εργασίας µας.

Ευχαριστούµε πολύ τον αγαπητό φίλο Νίκο ονταδάκη για την πολύτιµη βοήθεια του στην συγγραφή της εργασίας µας. Ευχαριστούµε πολύ τον αγαπητό φίλο Νίκο ονταδάκη για την πολύτιµη βοήθεια του στην συγγραφή της εργασίας µας. Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΠΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας Πρόνοιας Τμήμα Φυσικοθεραπείας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας Πρόνοιας Τμήμα Φυσικοθεραπείας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Σχολή Επαγγελμάτων Υγείας Πρόνοιας Τμήμα Φυσικοθεραπείας Πτυχιακή Εργασία Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΑΝΩ ΑΚΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΛΕΠΤΟΚΙΝΗΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ

ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ι. ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Α. Οστά = στερεά µορφή συνδετικού ιστού 1. αποτελούν τον κύριο στηρικτικό ιστό του σώµατος 2. το σκελετικό σύστηµα περιλαµβάνει 205 οστά Β. Το σκελετικό σύστηµα

Διαβάστε περισσότερα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα

Βουβωνική Χώρα. Ι. Βουβωνικός Χώρα Βουβωνική Χώρα Ι. Βουβωνικός Χώρα Α. Βουβωνικός Σύνδεσµος (του Poupart) Δεν είναι πραγµατικός σύνδεσµος Είναι η αναδίπλωση προς τα έσω του ελευθέρου κάτω χείλους του έξω λοξού µυός από την εκφυσή του από

Διαβάστε περισσότερα

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου)

Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) 01/35 Το Ερειστικό Σύστημα αποτελείται από: 1. Τα Οστά 2. Τις Αρθρώσεις 3. Τους Συνδέσμους 02/35 ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνολο: 285 οστά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΙΝΟΧΟΝΔΡΙΝΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΤΡΙΓΩΝΟΥ ΙΝΟΧΟΝΔΡΙΝΟΥ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ Α.Π.Θ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ ΤΣΙΚΑΡΑΣ ΠΑΝΕΠ. ΕΤΟΣ 2008-2009

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος

Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Πρόσθιο Κοιλιακό Τοίχωµα & Πύελος Ι. Γενικά Α. Η κοιλία είναι το τµήµα του κόρµου που βρίσκεται µεταξύ του θώρακα (διάφραγµα) προς τα πάνω και της πυέλου (είσοδο της µικρής πυέλου) προς τα κάτω. Η πύελος

Διαβάστε περισσότερα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα

Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οστά και ανθρώπινος σκελετός Η οστεολογία αναφέρετε στην μελέτη των οστών. Οστά ονομάζονται σκληρά όργανα που παράγονται από

Διαβάστε περισσότερα

Γαλανοπούλου Αγγελική

Γαλανοπούλου Αγγελική Γαλανοπούλου Αγγελική ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Άτλας Ακτινολογικών Προβολών βασικές προβολές ΚΟΥΜΑΡΙΑΝΟΣ Δ.: Οδηγός μελέτης για τις βασικές ακτινολογικές προβολές (ebook) Bontrager. Κ, Lampignano J.:Textbook of

Διαβάστε περισσότερα

Ο Σκελετός της Πυέλου

Ο Σκελετός της Πυέλου Ο Σκελετός της Πυέλου E Johnson Αν. Καθηγήτρια Εργαστήριο Ανατοµίας Η Πύελος το κατώτερο σηµείο του κορµού προς τα κάτω συνέχεια της κοιλιάς η πυελική κοιλότητα = κατώτερο τµήµα της κοιλιακής χώρας εντοπίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ Άσκηση 1 η 1. Εκδορά τραχήλου 2. Περιτονίες του τραχήλου 3. Έξω σφαγίτιδα φλέβα 4. Δερµατικοί κλάδοι αυχενικοί πλέγµατος 1. Εκδορά θώρακα 2. Θωρακοδελτοειδές

Διαβάστε περισσότερα

ΓΩΝΙΟΜΕΤΡΗΣΗ. διάφορες μέθοδοι (0-180 / / 360 / ΟΜΕΣ)

ΓΩΝΙΟΜΕΤΡΗΣΗ. διάφορες μέθοδοι (0-180 / / 360 / ΟΜΕΣ) ΓΩΝΙΟΜΕΤΡΗΣΗ διάφορες μέθοδοι (0-180 / 180-0 / 360 / ΟΜΕΣ) μέσα μέτρησης (γωνιόμετρα, ηλεκτρογωνιόμετρα, μεζούρα, βιντεοκάμερες, τρισδιάστατα συστήματα ανάλυσης κίνησης, γωνιόμετρο με υπερήχους ή ποτενσιόμετρα,

Διαβάστε περισσότερα

Άρθρωση του ισχίου Οι αρθρικές επιφάνειες που συντάσσουν την άρθρωση του ισχίου είναι η κοτύλη της λεκάνης και η κεφαλή του µηριαίου οστού.

Άρθρωση του ισχίου Οι αρθρικές επιφάνειες που συντάσσουν την άρθρωση του ισχίου είναι η κοτύλη της λεκάνης και η κεφαλή του µηριαίου οστού. Οστά Η πυελική ζώνη αποτελείται από την συνένωση των ανώνυµων οστών (συνένωση του λαγόνιου, του ισχιακού και του ηβικού οστού) µε το ιερό οστό (σταθερή σύνδεση µε την ΣΣ). Το οστό είναι ένα µακρύ οστό

Διαβάστε περισσότερα

Συνδεσμολογία. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon

Συνδεσμολογία. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon Συνδεσμολογία Ioannis Lazarettos MD PhD Συνδεσμολογία 2 Συνδεσμολογία Άρθρωση Σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών Κίνηση Δίαρθρωση ΟΧΙ Κίνηση Συνάρθρωση (Συνδέσμωση Συγχόνδρωση - Συνοστέωση) 3 Διάρθρωση Αρθρικές

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 7 - Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΤΟΥ ΙΠΠΟΥ Επειδή µιά εικόνα αξίζει χιλιάδες λέξεις προτιµήθηκε η παράθεση εννιά εικόνων που περιγράφουν λεπτοµερώς την ανατοµία και τις γενικώς παρατηρούµενες παθήσεις του ίππου στην

Διαβάστε περισσότερα

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη

Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ . Σπονδυλική στήλη-περιγραφή οστών θωρακικού κλωβού και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Γ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής Γεώργιος Καπετάνος

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Γ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής Γεώργιος Καπετάνος ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΜΕΑΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Γ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: Καθηγητής Γεώργιος Καπετάνος Πανεπ. Έτος 2006/ 2007 Αριθμός: A/1011 Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 7η Διάλεξη: «Άνω

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ (2005)

ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ (2005) ΒΛΑΙΣΟΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ (2005) Ορισμός Πλατυποδία, είναι η ελάττωση του ύψους της ποδικής καμάρας στον επιμήκη άξονα του ποδιού. Καλύτερα όμως είναι ο όρος Βλαισοπλατυποδία διότι στη παραμόρφωση αυτή υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο. Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο. Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο Το μυϊκό σύστημα ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οι μύες Οι μύες είναι όργανα, τα οποία προσφύονται στα οστά και έχουν σημαντική κινητικότητα Με την σύσπαση τους κινούν

Διαβάστε περισσότερα

Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης. Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος

Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης. Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος Ανατομία ωμικής ζώνης 1. 1η πλευρά 3. 4η και 7η πλευρά 4. κλείδα 5. ακρωμιοκλειδική άρθρωση 6. ακρώμιο 7. εντομή

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)

ΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες) ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ ΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΙ 1 ΚΙΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Οστίτης Ιστός Τα οστά είναι ένας στηρικτικός ιστός που εμφανίζει υψηλή εξειδίκευση και χαρακτηρίζεται από ακαμψία και ιδιαίτερα σκληρή σύσταση.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή

ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΠΙΣΘΙΟ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ (ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ ΙΕΡΟ) ΟΣΦΥΙΚΟΙ ΣΠΟΝΔΥΛΟΙ Μεγαλύτεροι σε μέγεθος και όγκο, με κοντούς και παχείς αυχένες, ευρύτερες

Διαβάστε περισσότερα

Εμβιομηχανική συμπεριφορά του πρώτου μετατάρσιου του άκρου ποδός

Εμβιομηχανική συμπεριφορά του πρώτου μετατάρσιου του άκρου ποδός ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Εφαρμοσμένων Μαθηματικών & Φυσικών Επιστημών Τομέας Μηχανικής Διπλωματική εργασία: Εμβιομηχανική συμπεριφορά του πρώτου μετατάρσιου του άκρου ποδός Φοιτήτρια: Μπλετσογιάννη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Φατούρος Ιωάννης, Ph.D. Αναπληρωτής Καθηγητής Σ.Ε.Φ.Α.Α. του Δ.Π.Θ. ΒΗΜΑ 1 α ΠΟΙΟΙ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΩΣ; ΒΗΜΑ 1 Β ΠΟΙΟΙ ΜΥΕΣ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΤΗΝ ΚΙΝΗΣΗ; Μύες για κάθε

Διαβάστε περισσότερα

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη

Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη βιολογική μηχανική Κεφάλαιο 2 Εκβιομηχανική των οστών Οι διαφάνειες που ακολουθούν Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Για να περιγράψουμε τα

Διαβάστε περισσότερα

Ανατομία και Εξέταση του Χεριού, του Καρπού, του Αντιβραχίου και του Αγκώνα

Ανατομία και Εξέταση του Χεριού, του Καρπού, του Αντιβραχίου και του Αγκώνα Κεφάλαιο 1 Ανατομία και Εξέταση του Χεριού, του Καρπού, του Αντιβραχίου και του Αγκώνα Shai Luria, MD, Jay T. Bridgeman, MD, DDS, και Thomas E. Trumble, MD Βασικά Χειρουργικά Βίντεο Βίντεο 1-1 Ανατομία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ. 80 + κόστος γύψου. Περιγραφή ιατρικής πράξης ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΒΟΗΘΟΣ Επίσκεψη 30 Εφαρμογή Γύψου. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΝΩ ΑΚΡΟΥ Κάταγμα κλείδας

ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ. 80 + κόστος γύψου. Περιγραφή ιατρικής πράξης ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΒΟΗΘΟΣ Επίσκεψη 30 Εφαρμογή Γύψου. ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΝΩ ΑΚΡΟΥ Κάταγμα κλείδας ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ Περιγραφή ιατρικής πράξης ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΒΟΗΘΟΣ Επίσκεψη 30 Εφαρμογή Γύψου ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΑΝΩ ΑΚΡΟΥ Κάταγμα κλείδας 80 + κόστος γύψου Χειρουργική Θεραπεία 800 150 Κάταγμα κεφαλής και αυχένος βραχιονίου

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΙ. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια. Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ

ΙΣΤΟΙ. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια. Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ ΙΣΤΟΙ Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Ιστοί Οι ιστοί είναι σύνολο κυττάρων με την ίδια κατασκευή, μορφολογία και λειτουργία. Κάθε ιστός

Διαβάστε περισσότερα

Κακώσεις Μυοσκελετικού

Κακώσεις Μυοσκελετικού Κακώσεις Μυοσκελετικού Ioannis Lazarettos MD PhD Κατάγματα Εξαρθρήματα Άνω Άκρου 2 Κατάγματα Κλείδας Το συχνότερο κάταγμα στα παιδιά Τυπική παρεκτόπιση Έλεγχος Βραχιονίου Πλέγματος Έλεγχος Κυκλοφορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 11η Διάλεξη: «Κάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΡΠΟΥ ΑΚΡΑΣ ΧΕΙΡΑΣ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΡΠΟΥ ΑΚΡΑΣ ΧΕΙΡΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΡΠΟΥ ΑΚΡΑΣ ΧΕΙΡΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Λιγότερο προστατευμένες αρθρώσεις Εξαιρετικά ευπρόσβλητες στις κακώσεις Δύσκολη πολύπλοκη φυσική εξέταση Συχνά ασαφής διάγνωση - Αν δεν υπάρχει κάταγμα = wrist

Διαβάστε περισσότερα

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου

5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου 5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ H άρθρωση του ώμου Μαθητής Μ. Γεώργιος Ανατομία ώμου Τα κύρια οστά του ώμου είναι το βραχιόνιο και η ωμοπλάτη.η αρθρική κοιλότητα προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Μύες Θώρακα - Κορμού

Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες Θώρακα - Κορμού Μύες μαστικής περιοχής Μύες πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος Μύες κοιλιακού τοιχώματος Μύες ράχης Μύες οπίσθιου κοιλιακού τοιχώματος 1 2 3 1 Μείζων θωρακικός 1 Ελάσσων θωρακικός 2 3Υποκλείδιος

Διαβάστε περισσότερα

[ Το Ανθρώπινο Σώµα]

[ Το Ανθρώπινο Σώµα] [ Το Ανθρώπινο Σώµα] Στοιχεία Ανατοµίας και Φυσιολογίας Το παρών θεωρητικό εκπαιδευτικό υλικό έχει ως στόχο την πλήρης κατανόηση της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος, στους σπουδαστές του Οργανισμού μας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 7: Άνω άκρο - αγκώνας Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις. Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα

Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις. Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα Αυχενική μοίρα σπονδυλικής στήλης Ινιακό οστό Σπονδυλικές & κρανιοσπονδυλικές διαρθρώσεις Παρουσίαση: Πιάγκου Μάρα Άθροισμα βραχέων οστών - 33-34 σπόνδυλοι στο ραχιαίο τμήμα μέσου επιπέδου κορμού 24 κινητοί

Διαβάστε περισσότερα

Κινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί :

Κινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί : Κινησιολογία : Είναι η επιστήμη που ασχολείται με την ανθρώπινη κίνηση.βοηθάει να γίνονται οι κινήσεις με ασφάλεια,επάρκεια και αποτελεσματικότητα και αναλύει την κίνηση. Έννοιες : Πρόσθιος (μπροστινός)

Διαβάστε περισσότερα

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού

Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού Η Λευκή Ουσία του Νωτιαίου Μυελού λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Ανιόντα Δεµάτια του Νωτιαίου Μυελού Ανιόντα Δεµάτια της Πρόσθιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Πλάγιας Δέσµης Ανιόντα Δεµάτια της Οπίσθιας Δέσµης Κατιόντα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΛΑΤΥΠΟΔΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ: ΜΑΝΙΑΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων

Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Εσωτερική Κατασκευή των Εγκεφαλικών Ηµισφαιρίων Διάµεσος Εγκέφαλος (Θάλαµος) Ελίζαµπεθ Τζόνσον Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Στο εσωτερικό των ηµισφαιρίων υπάρχου πλάγιες κοιλίες λευκή ουσία Βασικά

Διαβάστε περισσότερα

Το Xέρι και η Xειρουργική του Xεριού

Το Xέρι και η Xειρουργική του Xεριού ΜΕΡΟΣ Ι: Εισαγωγή Κεφάλαιο 1 Το Xέρι και η Xειρουργική του Xεριού Πουθενά αλλού στο σώμα δεν μετατρέπεται η ανατομία σε λειτουργικότητα όσο στο χέρι. Η ανατομία και η εμβιομηχανική, καθώς και το μυοσκελετικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ

ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ

ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ ΚΕΒΕΖΕΤΙ ΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κ. ΒΑΡΣΑΜΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Το ερειστικό σύστημα αποτελούν τα οστά του σκελετού, οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι.

ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Το ερειστικό σύστημα αποτελούν τα οστά του σκελετού, οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι. 1 ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ερειστικό σύστημα αποτελούν τα οστά του σκελετού, οι αρθρώσεις και οι σύνδεσμοι. Οστά του σκελετού Διακρίνονται σε οστά του κορμού(σπονδυλικής στήλης, κρανίου, θώρακα) και στα οστά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 11: Κάτω άκρο άκρο πόδι Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ

ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΩΣΣΑΡΙ. Αρθρική κοτύλη. Εμπρόσθιο χείλος. Μικρή κεφαλή. Κοιλότητα Αυχενικοί σπόνδυλοι. Κορωνοειδής απόφυση. Μετωποβρεγματική ραφή.

ΓΛΩΣΣΑΡΙ. Αρθρική κοτύλη. Εμπρόσθιο χείλος. Μικρή κεφαλή. Κοιλότητα Αυχενικοί σπόνδυλοι. Κορωνοειδής απόφυση. Μετωποβρεγματική ραφή. ΓΛΩΣΣΑΡΙ Αγγλικός όρος Acetabulum Acromial process Anterior crest Arch Body of Sternum Calcaneus Capitate Capitulum Carpals Cavity Cervical Clavicle Coccyx Coracoid process Coronal suture Coronoid process

Διαβάστε περισσότερα

01/ ΚΑΜΨΕΙΣ TOY ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ...06

01/ ΚΑΜΨΕΙΣ TOY ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ...06 1 ΑΝΩ ΑΚΡΑ 01 / ΚΑΜΨΕΙΣ TOY ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ...06 02 / ΚΑΜΨΕΙΣ ΑΥΤΟΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ... 07 03 / ΚΑΜΨΕΙΣ TOY ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ ΣΕ ΕΠΙΚΛΙΝΗ ΠΑΓΚΟ... 08 04 / ΚΑΜΨΕΙΣ TOY ΑΓΚΩΝΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΑ ΜΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΥΠΑΚΡΩΜΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΡΙΒΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΟΛΥΜΒΗΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΥΠΑΚΡΩΜΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΡΙΒΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΟΛΥΜΒΗΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΥΠΑΚΡΩΜΙΑΚΗΣ ΠΡΟΣΤΡΙΒΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΟΛΥΜΒΗΤΕΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 6: Άνω άκρο ωμική ζώνη Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

MRI Ποδοκνημικής (ΠΔΚ)

MRI Ποδοκνημικής (ΠΔΚ) ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2013-2014 ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ MRI Ποδοκνημικής (ΠΔΚ) Δρ Κ.Κοκκίνης Διευθυντής ΕΣΥ Γ.Ν.Α. «ΚΑΤ» Διερεύνηση κακώσεων ΠΔΚ με MRI Οι κακώσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα οστά είναι μία στερεά μορφή του συνδετικού ιστού. Σχηματίζουν το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού και είναι ο κύριος στηρικτικός ιστός του σώματος. ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΚΟΡΜΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ : ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ : ΣΥΚΑΡΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012

Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Όρια της κοιλιάς Άνω: Πλευρικό τόξο 7-12 Ξιφοειδής απόφυση: επίπεδο 10ου πλευρικού χόνδρου = Ο3 Κάτω : Ηβικά οστά και λαγόνια ακρολοφία:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΟΝΑΤΟΣ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΟΝΑΤΟΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΓΟΝΑΤΟΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΓΟΝΑΤΟΣ 1.Τροχογίγλυμη άρθρωση 2.Αποτελείται από την κνημομηριαία και την επιγονατιδομηριαία διάρθρωση 3.Η περόνη δεν συμμετέχει στην άρθρωση Αρθρικός θύλακος Αρθρικός

Διαβάστε περισσότερα

Kirchmayr συρραφή Griffin et al Kessler συρραφή. Kessler and Nissim Pennington Kessler - Tajlma συρραφή Tajlma1984

Kirchmayr συρραφή Griffin et al Kessler συρραφή. Kessler and Nissim Pennington Kessler - Tajlma συρραφή Tajlma1984 Τεχνικές Συρραφής των Τενόντων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 13 Kirchmayr συρραφή Griffin et al 2012 Kessler συρραφή Kessler and Nissim 1969 Τροποποιημένη συρραφή σύλληψης Kessler Pennington 1979 Τροποποιημένη κλειδωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή ϊκή ανισορροπία( imbalance σ υσπάσεων/ βραχύνσεων( c ontraction ), ομαδ ικών( joi nt )

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή ϊκή ανισορροπία( imbalance σ υσπάσεων/ βραχύνσεων( c ontraction ), ομαδ ικών( joi nt ) 1 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Η φυσικοθεραπεία πρέπει να γίνει αντιληπτή ως μέρος μιας συνέχειας στη φυσική ιστορία της ασθένειας, αγγειακή ή ειδάλλως (διαφορετικά), από την πρόληψη στη θεραπεία ή την αποζημίωση

Διαβάστε περισσότερα

ERGON IASTM METHOD. Τreatment Protocols

ERGON IASTM METHOD. Τreatment Protocols ERGON IASTM METHOD Τreatment Protocols Κάντε Like στη σελίδα μας στο facebook: Ergon Technique Δείτε τα videos μας στο κανάλι μας στο YouTube: Ergon Technique Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα μας (www.ergontechnique.com)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ

ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 6ο ΜΕΡΟΣ Β ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ ΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΑ Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια διακρίνονται σε δεξιό και αριστερό Διαχωρίζονται μεταξύ τους με μια βαθιά σχισμή, την επιμήκη σχισμή Εντός

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακες Συνδεσμολογίας Ο Δικτυακός Τόπος των Φοιτητών Ιατρικής ΑΠΘ & Νέων Ιατρών

Πίνακες Συνδεσμολογίας  Ο Δικτυακός Τόπος των Φοιτητών Ιατρικής ΑΠΘ & Νέων Ιατρών Ι.ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΚΟΡΜΟΥ 1.ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Α)Αρθρώσεις ανάμεσα στα σώματα των σπονδύλων 1.Μεσοσπονδύλιο δίσκοι: πηκτοειδής πυρήνας, ινώδης δακτύλιος 2.Πρόσθιος επιμήκης σύνδεσμος 3.Οπίσθιος

Διαβάστε περισσότερα

15 ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

15 ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 15 ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ ΤΟΥ ΧΕΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΑ, 26-28 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πέμπτη 26-10-2017 16.00-16.15 ΑΡΘΡΟΣΚΟΠΗΣΗ ΠΗΧΕΟΚΑΡΠΙΚΗΣ-ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ - ΔΑΡΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 12: Κινησιολογική ανάλυση απλών κινήσεων Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 12η Διάλεξη: «Κινησιολογική

Διαβάστε περισσότερα