4. Ελληνικό νοµικό πλαίσιο για εφαρµογή του χρηµατοδοτικού µηχανισµού JESSICA

Transcript

1 1. Εισαγωγή Μηχανισµοί Θεσµοί ιαδικασίες 151 ΠΕ 4: ιερεύνηση προοπτικής δηµιουργίας Ταµείου Αστικής Ανάπτυξης και Αξιολόγηση της Σκοπιµότητας 4. Ελληνικό νοµικό πλαίσιο για εφαρµογή του χρηµατοδοτικού µηχανισµού JESSICA 140

2 1. Εισαγωγή Κύρια Νοµικά Ζητήµατα Για την εξέταση του Νοµικού Πλαισίου, διακρίνουµε τρειςεπιµέρους θεµατικές ενότητες: 1. Τις µορφές χρηµατοδοτήσεων, που αποτελούν και το κεντρικό άξονα των νοµικού πλαισίου. Συγκεκριµένα, το νοµικό πλαίσιο που διέπει τις συµµετοχές σε επιχειρήσεις τις δανειοδοτήσεις, και την εγγυοδοσία 2. Τους θεσµούς οι οποίοι έχουν δικαίωµα ναυλοποιούντιςανωτέρωχρηµατοδοτήσεις, καθόσον οι δραστηριότητες που συνδέονται µε χρηµατοδοτήσεις πρέπει να υλοποιούνται από οργανισµούς µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σύµφωνα µε συγκεκριµένους κανονισµούς και συγκεκριµένα: Τις µορφές που µπορούν να προσλάβουν τα Ταµεία Αστικής Ανάπτυξης Τις περιπτώσεις και µορφές που είναι αναγκαίοι συµπληρωµατικοί θεσµοί, όπως αυτοί των διαχειριστών ή θεµατοφυλάκων Τις µορφές των δυνητικών τελικών δικαιούχων των χρηµατοδοτήσεων για την υλοποίηση των επενδύσεων 3. Τις κατά περίπτωση διαδικασίες έγκρισης αυτών των χρηµατοδοτήσεων, οι οποίες διέπονται τόσο από Ευρωπαϊκούς όσο και εθνικούς κανονισµούς και οι οποίες περιλαµβάνουν δύο ενότητες: Τις διαδικασίες που αφορούν τη σύσταση των ΤΑΑ Τις διαδικασίες που αφορούν την επιλογή και χρηµατοδότηση των επιµέρους ολοκληρωµένων σχεδίων ανάπτυξης 141

3 1. Εισαγωγή Λειτουργικό Σχήµα JESSICA Θεσµοί Μηχανισµοί ιαδικασίες Ταµεία Συµµετοχές Σύσταση Ταµείων ιαχειριστές άνεια Ανάθεση ιαχείρισης ικαιούχοι / Φορείς Υλοποίησης Εγγυήσεις Συµβάσεις Χρηµατοδότησης Ολοκληρωµένα Σχέδια Επιλογή Σχεδίων 142

5 2. Μηχανισµοί Κεφαλαιακές Συµµετοχές υνατές µορφές Αµοιβαία Κεφάλαια Νόµος 1969/1991 Αµοιβαία Κεφάλαια: αναφέρεται σε ανοικτού τύπου αµοιβαία κεφάλαια τα οποία επενδύουν σε τίτλους και εισηγµένες εταιρείες Νόµος 2992/2002 Αµοιβαία Κεφάλαια Κλειστού Τύπου Επιχειρηµατικών Χαρτοφυλακίου Εταιρικές Συµµετοχές Μπορούν να πραγµατοποιηθούν εν γένει από Ανώνυµες Εταιρείες προσλαµβάνοντας τη µορφή των Εταιρειών Ειδικού Σκοπού Ειδική µορφή εταιρειών Χαρτοφυλακίου είναι οι Εταιρείες Κεφαλαίων Επιχειρηµατικών Χαρτοφυλακίου (ΕΚΕΣ) µε βάσητονόµο 2367/1995 που προσδιορίζει τη λειτουργία των ΕΚΕΣ. Ο ενλόγωνόµος αποκλείει την ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας ως δραστηριότητα και έτσι η µορφή αυτή δεν µπορεί να χρησιµοποιηθεί για ΤΑΑ άνεια & Εγγυήσεις υνατές µορφές άνεια: Βάσει του Αστικού Κώδικα Κοινοπρακτικά : δεν υπάρχει ιδιαίτερος νόµος. Μπορεί να ισχύσει ο Κώδικας Βέλτιστης Πρακτικής για τη Σύναψη και ιαχείριση Κοινοπρακτικών ανείων της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών Οµολογιακά άνεια βάσει του Νόµου 3156/2003 Ως δραστηριότητα διέπονται από την Π ΤΕ 2485/ Εγγυήσεις: δεν υφίσταται ιδιαίτερο νοµικό καθεστώς για την εγγυοδοσία ως εταιρική δραστηριότητα πέρνα του πρόσφατου Νόµου 3066/2002 µε τον οποίο ιδρύθηκε το Ταµείο Εγγυοδοσία Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων 144

6 2. Μηχανισµοί Ιδία συµµετοχή ανάκτηση κεφαλαίων Οι κανονισµοί των ιαρθρωτικών Ταµείων καθορίζουν κανόνες για την συµµετοχή των δικαιούχων στη χρηµατοδότηση των έργων εφόσον αυτά έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα και αποφέρουν έσοδα. Οι επενδύσεις που θα χρηµατοδοτηθούν από τα ΤΑΑ στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας JESSICA εν γένει θα αποφέρουν έσοδα για τους δικαιούχους του. εδοµένου ότι αυτή καθαυτή η φιλοσοφία της πρωτοβουλίας JESSICA είναι η ανάκτηση των κεφαλαίων, το γεγονός της κερδοφορίας των χρηµατοδοτούµενων επενδύσεων δεν επιφέρει σχετική µείωση του ύψους της χρηµατοδότησης. Αντίθετα, η κερδοφορία είναι αυτή που θα οδηγήσει στην ανάκτηση των κεφαλαίων. Έτσι, περιορισµοί των Κανονισµών των ιαρθρωτικών Ταµείωνγιαίδιασυµµετοχή δικαιούχων, δεν έχουν εφαρµογή στην περίπτωση των έργων που χρηµατοδοτούνται από ΤΑΑ στο πλαίσιο της JESSICA. 145

8 3. Θεσµοί Νοµικές Μορφές Ταµείων Τα Ταµεία Αστικής Ανάπτυξης, όπως ορίζονται από το σχετικό Κανονισµό τηςε.ε., µπορούν στο πλαίσιο της ελληνικής νοµοθεσίας να προσλάβουν τις κάτωθι µορφές: Ανώνυµη Εταιρεία Χαρτοφυλακίου: ηχρηµατοδότηση γίνεται µε τη µορφή Χαρτοφυλακίου Αµοιβαίο Κεφάλαιο (Κλειστού Τύπου): ηχρηµατοδότηση µπορεί να γίνει µε τηµορφή Χαρτοφυλακίου και οµολογιακού δανείου Εταιρεία Ειδικού Σκοπού: ηχρηµατοδότηση µπορεί να γίνει µε όλεςτις µορφές εφόσον αυτές έχουν προβλεφθεί από το καταστατικό της εταιρείας Κοινοπραξία: µπορεί κυρίως να χρησιµοποιηθεί για χρηµατοδότηση κοινοπρακτικού δανείου Τραπεζικό/οµολογιακό δάνειο: για δανειοδότηση δικαιούχων που δικαιούνται κατά το Νόµο στηνέκδοσηοµολογιακών δανείων Εταιρεία εγγυοδοσίας: δεδοµένουότιδενυπάρχεισχετικόνοµικό πλαίσιο, θα πρέπει να συσταθεί µε ειδικό νόµο κατά το πρότυπο του ΤΕΜΠΜΕ. Μεµονωµένα και όχι ως κύρια δραστηριότητα, η εγγυοδοσία µπορεί να ασκείται από εταιρείες υπέρ τρίτων 147

9 3. Θεσµοί Θεµατοφυλακή και ιαχείριση Αµοιβαίου Κεφαλαίου Εάν επιλεγεί ως χρηµατοδοτικό µέσο αυτότουαµοιβαίου Κεφαλαίου, θα πρέπει να οριστεί «διαχειριστής» και «θεµατοφύλακας» αυτού, σύµφωνα µε τον. 2992/2002. Το Αµοιβαίο Κεφάλαιο ιδρύεται µε σύµβαση σύστασης και διαχείρισης που συνάπτεται µεταξύ των µεριδιούχων, ενός θεµατοφύλακα και ενός διαχειριστή. Ησύµβαση αυτή καταρτίζεται εγγράφως και κατατίθεται, όπως και κάθε τροποποίησή της στο θεµατοφύλακα. Οθεµατοφύλακας τηρεί αρχείο και υποχρεώνεται να ελέγξει ότι περιέχονται στη σύµβαση τα ελάχιστα στοιχεία που προβλέπονται από τον εν λόγω Νόµο και ότι οι όροι της δεν είναι αντίθετοι µε τιςδιατάξειςτου. Οι όροι της φύλαξης των στοιχείων του ενεργητικού από το θεµατοφύλακα ορίζονται στη σύµβαση σύστασης και διαχείρισης και διέπονται επικουρικά από τις διατάξεις των άρθρων του Αστικού Κώδικα. ιαχειριστής αµοιβαίου κεφαλαίου επιχειρηµατικών Χαρτοφυλακίου είναι ανώνυµηεταιρία µεελάχιστο µετοχικό κεφάλαιο ευρώ και αποκλειστικό σκοπό τη διαχείριση αµοιβαίων κεφαλαίων επιχειρηµατικών Χαρτοφυλακίου του παρόντος άρθρου. ιαχειριστής µπορεί ναείναικαιεπιχείρησηη οποία έχει λάβει άδεια για τη διαχείριση αντίστοιχων σχηµάτων παροχής του επιχειρηµατικού κεφαλαίου από τις αρµόδιες αρχές άλλου κράτους - µέλους του Ευρωπαϊκού Οικονοµικού Χώρου, καθώς και εταιρία παροχής επενδυτικών υπηρεσιών του Ν. 2396/1996. Ως προς το θεµατοφύλακα εφαρµόζονται ανάλογα οι διατάξεις του Ν. 1969/1991, σύµφωνα µε τιςοποίες το ενεργητικό του αµοιβαίου κεφαλαίου κατατίθεται προς φύλαξη σε πιστωτικό ίδρυµα το οποίο πρέπει είτε να έχει την καταστατική του έδρα στην Ελλάδα είτε να είναι εγκατεστηµένο σε αυτή µε µορφή υποκαταστήµατος, εφόσον η καταστατική του έδρα βρίσκεται σε άλλο κράτος-µέλος της ΕΟΚ. ΗΑ.Ε. ιαχείρισης και ο Θεµατοφύλακας οφείλουν να ενεργούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, κατά τρόπο ανεξάρτητο µεταξύ τους και αποκλειστικά προς το συµφέρον των µεριδιούχων. 148

10 3. Θεσµοί Πιστωτικά ιδρύµατα για τη χορήγηση δανείων N. 2548/97 για Τράπεζα της Ελλάδος: Ελληνικά πιστωτικά ιδρύµατα επιτρέπεται να συσταθούν και να λειτουργούν µόνο µετη µορφή της ανώνυµης εταιρίας και κατ' εξαίρεση µετη µορφή αµιγούς πιστωτικού συνεταιρισµού του Ν. 1667/86 (άρθρο 5, παρ. 1 Ν. 2076/92). Ως πιστωτικό ίδρυµα ορίζεται(άρθρο 2, παρ. 1 Ν. 2076/92) η επιχείρηση, η δραστηριότητα της οποίας συνίσταται στην αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων από το κοινό και στη χορήγηση πιστώσεων για λογαριασµό της. Ηκατ' επάγγελµα αποδοχή καταθέσεων χρηµάτων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων από το κοινό απαγορεύεται σε πρόσωπα ή σε επιχειρήσεις που δεν αποτελούν πιστωτικά ιδρύµατα, ενώ η αντίστοιχη απαγόρευση της κατ' επάγγελµα χορήγησης δανείων ή πιστώσεων προς το κοινό ήρθη µε τηνέκδοσητουν. 2937/2001 και η σχετική δραστηριότητα υπήχθη σε καθεστώς αδειοδότησης της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι όροι για τη χορήγηση της σχετικής άδειας έχουν καθοριστεί µε Πράξη του ιοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος (Π ΤΕ 2485/ ). Η διαδικασία για τη χορήγηση άδειας λειτουργίας πιστωτικού ιδρύµατος καθορίζεται στο Ν. 2076/92 (άρθρα 5,6,7 και 17). 149

12 4. ιαδικασίες Σύσταση Ταµείων Ανάθεση ιαχείρισης Η σύσταση των Ταµείων θα πραγµατοποιηθεί µε τις διαδικασίες που προβλέπονται από το Νόµο ανάλογα µε τηµορφή του Ταµείου: Για την περίπτωση του Αµοιβαίου Κεφαλαίου, αυτό θα συσταθεί όπως έχει προαναφερθεί µε σύµβαση σύστασης και διαχείρισης που συνάπτεται µεταξύ των µεριδιούχων (εν προκειµένω του Ταµείου Χαρτοφυλακίου και άλλων επενδυτών κατά περίπτωση), ενός θεµατοφύλακα και ενός διαχειριστή. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να έχει προηγηθεί η επιλογή µε σχετική διαδικασία του διαχειριστή και θεµατοφύλακα. Σε περίπτωση που το Ταµείο είναι Εταιρεία, αυτή θα πρέπει να συσταθεί σύµφωνα µε τις διαδικασίες του Αστικού Κώδικα. Σε περίπτωση που το Ταµείο συστήνεται µε τη µορφή Κοινοπρακτικού ανείου, τότε αυτό θα γίνει µε την υπογραφή της σχετικής σύµβασης σύστασης κοινοπραξίας στην οποία θα ορίζεται και ο διαχειριστής του δανείου, πιθανότατα εκ των µελών της κοινοπραξίας. Σε άλλες περιπτώσεις θα συσταθεί µε την υπογραφή σχετικής σύµβασης (δανείου, εγγυοδοσίας κλπ.), η οποία θα ορίζει και το µηχανισµό διαχείρισης του Ταµείου. 151

13 4. ιαδικασίες Επιλογή Ολοκληρωµένων Σχεδίων Μετά την ίδρυση του Ταµείου Χαρτοφυλακίου έπονται δύο βήµατα: Οκαθορισµός και η επιλογή των Ταµείων Αστικής Ανάπτυξης Η αξιολόγηση και επιλογή ολοκληρωµένων σχεδίων και χρηµατοδοτικών προτάσεων για την υπαγωγή συγκεκριµένων έργων σε αυτά. Για τα ανωτέρω τίθεται ένα ζήτηµα σχεδιασµού που αποτελεί µια πολιτική απόφαση και συνδέεται µε τησχέσηταµείων Αστικής Ανάπτυξης και ολοκληρωµένων σχεδίων παρεµβάσεων στον αστικό χώρο. Σε γενικές γραµµές οι επιλογές συνδέονται: Με το αριθµό των ΤΑΑ που θα επιλεγούν και την αντιστοίχησή τους µε ταολοκληρωµένα Σχέδια (ένα ή περισσότερα ΤΑΑ ανά σχέδιο: Το θεµατικό εύρος των ΤΑΑ Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή των ΤΑΑ θα γίνει από το Ταµείο Χαρτοφυλακίου µε διαγωνιστική διαδικασία πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων. Παροµοίως η επιλογή των Ολοκληρωµένων Σχεδίων για χρηµατοδότηση από τα ΤΑΑ θα γίνει µε τη σειρά της και αυτή µε διαγωνιστική διαδικασία πρόσκλησης για υποβολή προτάσεων, σύµφωνα µε το υποβληθέν Επιχειρησιακό Σχέδιο του ΤΑΑ και το σχετικό χρηµατοδοτικό του κανονισµό εάν το ΤΑΑ δεν έχει συσταθεί για κατονοµασµένο(α) Ολοκληρωµένο(α) Σχέδιο(α). 152

14 4. ιαδικασίες Συµβάσεις Χρηµατοδότησης Η ένταξη, έγκριση και χρηµατοδότηση των επιµέρους έργων θα γίνεται σύµφωνα µε τις διαδικασίες του Επιχειρησιακού Σχεδίου και τους κανονισµούς του ΤΑΑ. Σε περιπτώσεις θεµατικών ΤΑΑ µε όχι αυστηρά προσδιορισµένο αριθµό έργων, θα µεσολαβεί διαγωνιστική διαδικασία πρόσκλησης, υποβολής προτάσεων και αξιολόγησης αυτών. Σε κάθε περίπτωση, κάθε χρηµατοδοτική πρόταση θα υπόκειται σε εξέταση ως προς τη συµµόρφωσή της µε τις προβλέψεις του Ολοκληρωµένου Σχεδίου. Με την έγκριση της χρηµατοδότησης θα ακολουθεί υπογραφή σχετικής σύµβασης µε το ίδιο το ΤΑΑ εάν αυτό έχει περιβληθεί νοµική µορφή το διαχειριστή του ΤΑΑ εάν αυτό είναι αµοιβαίο κεφάλαιο Οι διαδικασίες σύναψης των συµβάσεων θα διέπονται εν γένει από τους κανόνες περί ηµοσίων Συµβάσεων καθώς και τους κανόνες του Αστικού Κώδικα. 153