Δημιουργία νέων επαγγελματικών προοπτικών για νέους μέσω των μεθοδολογικών προσεγγίσεων κατάρτισης στο εργοτάξιο

Transcript

1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ,ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΝΤΑΞΗ» ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΔΙΑΡΡΟΗ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΕΥΑΛΩΤΟΙ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δημιουργία νέων επαγγελματικών προοπτικών για νέους μέσω των μεθοδολογικών προσεγγίσεων κατάρτισης στο εργοτάξιο Το έργο υλοποιήθηκε με την στήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το περιεχόμενο του κειμένου την ευθύνη φέρει αποκλειστικά ο συντάκτης του, και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι αντικατοπτρίζει τη θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το πλαίσιο... 4 Παρουσίαση των εταίρων του έργου... 6 Etudes et Chantiers Κεντρικής Γαλλίας-ECEC... 6 CEC (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Συντονισμού)-ΒΕΛΓΙΟ... 7 Etudes et Chantiers Corsica ΓΑΛΛΙΑ... 7 ΚΕΚ ΝΕΟ ΘΕΤΙΚΟ-ΕΛΛΑΔΑ... 7 M-PROMEX, s.r.o. (Ltd.) Εθνικά πλαίσια ως προς την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επαγγελματική ένταξη των νέων ενηλίκων που προέρχονται από σχολική διαρροή Βέλγιο Γαλλία Ελλάδα Ιταλία Σλοβακία Κοινές δαπιστώσεις για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής Μεθοδολογικό πλαίσιο της καταγραφής των εργαλείων, πρακτικών και των καταρτίσεων «ενσωμάτωσης» Φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και κυρίως με την επανένταξη Τύποι πολιτικών για την πρόληψη της σχολικής διαρροής Πολιτικές για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της σχολικής διαρροής Μέθοδοι προσέγγισης των νέων Δράσεις ένταξης στην αγορά εργασίας Είδη υποστήριξης προώθησης των νέων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας Πηγές χρηματοδότησης των πρωτοβουλιών/πηγές χρηματοδότησης της ένταξης στην αγορά εργασίας Δημιουργία επιχειρηματικής δράσης Απασχόλησης και πηγές χρηματοδότησης

3 Αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών Προτάσεις για συζήτηση και δοκιμή που προτάθηκαν από τους διάφορους φορείς Τρόποι ενίσχυσης και βελτίωσης της επαγγελματικής ένταξης των νέων που προέρχονται από σχολική διαρροή Καλές πρακτικές Οι τοπικές αποστολές-γαλλία Οι δομές ένταξης μέσω της οικονομικής δραστηριότητας-γαλλία Κηδεμόνας lefp-ιταλία Περιφερειακά προγράμματα καταπολέμησης της διαρροής-ιταλια ARPAIJE : Εργαστήρια κατάρτισης μέσω της εργασίας (AFT) Βρυξέλλες-ΒΕΛΓΙΟ Τα επαγγέλματα με μέλλον- ΓΑΛΛΙΑ Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας-ΓΑΛΛΙΑ Υποστήριξη για την ένταξη στην αγορά εργασίας-σλοβακια Υποστήριξη για την ένταξη στη εκπαίδευση (δεύτερη ευκαιρία)-σλοβακια Καλή Πρακτική (ΟΑΕΔ) ΕΛΛΑΔΑ Πράσινα επαγγέλματα ΕΛΛΑΔΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

4 Το πλαίσιο Η παρούσα μελέτη «Καταγραφή των εργαλείων, πρακτικών και καταρτίσεων για την «ένταξη» των νέων ενηλίκων των προερχόμενων από σχολική διαρροή και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Εκπαίδευση στο εργοτάξιο» που χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus + Η στρατηγική για την ανάπτυξη της Ευρώπης του 2020 έθεσε στόχους ώστε σ έναν κόσμο που μεταλλάσσεται, να μπορέσει η Ένωση να γίνει μια έξυπνη οικονομία, αειφορική και βιώσιμη. Αυτές οι τρεις προτεραιότητες που ενισχύονται μεταξύ τους πρέπει να βοηθήσουν την Ένωση και τις χώρεςμέλη τους να εξασφαλίσουν υψηλά επίπεδα απασχόλησης, παραγωγικότητας και κοινωνικής συνοχής. Η διαδικασία της εκπαίδευσης στο εργοτάξιο εντάσσεται στη σύγκριση αυτών των στόχων που αφορά τα αντικείμενα της απασχόλησης, της καινοτομίας, της εκπαίδευσης και της κοινωνική ένταξης. Στόχος της είναι η ανάπτυξη μιας εφαρμοστικής μεθόδου προς την κατεύθυνση των εκπαιδευτών, των κέντρων λήψης των αποφάσεων και προς τους οργανισμούς. Επιπλέον αυτή η μέθοδος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στα μέσα που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της σχολικής διαρροής. Όντως, κάθε χρόνο πολλοί νέοι της Ευρώπης αφήνουν το σχολικό σύστημα λόγω ανησυχίας. Χωρίς κατάρτιση και χωρίς προοπτική απασχόλησης, βρίσκονται συχνά σε επαγγελματικό αδιέξοδο. Τα εργοτάξια αποτελούν πραγματική εναλλακτική πρόταση για τη σχολική διαρροή και προσφέρουν μια θαυμάσια ευκαιρία για μια διαδικασία ένταξης Επιδίωξη του έργου αυτού είναι κυρίως : Η επεξεργασία και ανάπτυξη εργαλείων όπως μια ενότητα κατάρτισης με θέμα «κατάρτιση επαγγελματιών στο αντικείμενο της εκπαίδευσης στο εργοτάξιο», Η προώθηση και η ανάπτυξη αυτής της παιδαγωγικής μεθόδου προς τις δομές και τους οργανισμούς που θα μπορέσουν να εφαρμόσουν και να προτείνουν αυτή τη μέθοδο στο πλαίσιο των μηχανισμών ένταξης. Με τον τρόπο αυτό, μέσω αυτού του έργου, αναβαθμίζεται η εργασία που αφορά τις αντιλήψεις για την εκπαίδευση στο εργοτάξιο και της εκπαίδευσης στο έργο, ως παραγόντων ενεργού κοινωνικής ένταξης, εμπλουτίζονται οι υπάρχουσες προσεγγίσεις και μέθοδοι στο πλαίσιο του εταιρικού σχήματος, ανταλάσσοντας εμπειρίες για τους ειδικούς μηχανισμούς που απαντούν στη σχολική διαρροή, εντοπίζονται και προωθούνται οι καλές πρακτικές. Για την εξασφάλιση της υλοποίησης αυτών των στόχων, το έργο βασίζεται σε μια ολιστική προσέγγιση εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες πτυχές των αιτίων της σχολικής διαρροής 4

5 Η πρώτη φάση του έργου «Εκπαίδευση στο εργοτάξιο» αφορούσε την καταγραφή των αιτίων της σχολικής διαρροής, των ομάδων κινδύνου και των υπαρχόντων μηχανισμών καταπολέμησης της σχολικής διαρροής σε κάθε περιοχή των εταίρων. Η δεύτερη φάση του έργου που αφορά τον παρόντα οδηγό, αφορά την καταγραφή των εργαλείων των πρακτικών και των καταρτίσεων «ένταξης» προς όφελος των νέων ενηλίκων που προέρχονται από σχολική διαρροή και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας. Αυτές οι γνώσεις θα αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία της ενότητας κατάρτισης «κατάρτιση των επαγγελματιών στην εκπαίδευση στο εργοτάξιο» και θα βοηθήσουν στον καθορισμό των συνθηκών στα διάφορα σημεία όπου θα διεξαχθεί η επαγγελματική κατάρτιση: - Τους διάφορους ρόλους δράσεις και στόχοι των δομών - Τα χαρακτηριστικά των ομάδων-στόχων - Τα πιθανά εμπόδια για την υλοποίηση του μηχανισμού που θα έχει αναπτυχθεί - Τα κοινωνικο-οικονομικά πλαίσια 5

6 Παρουσίαση των εταίρων του έργου Etudes et Chantiers Κεντρικής Γαλλίας-ECEC Στην περιοχή της Auvergne (Κεντρική Γαλλία), 38% των μισθωτών κάτω των 35 ετών έχουν υπερβολικά προσόντα και πτυχία σε σχέση με τη θέση απασχόλησής τους δηλ. 3 μονάδες πάνω από τον μητροπολιτικό μέσο όρο. Αυτή η κατάσταση τιμωρεί όσους δεν έχουν αποκτήσει έναν τίτλο σπουδών, εφόσον οι θέσεις που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν καταλαμβάνονται εν μέρει από τους πτυχιούχους. Οι μη πτυχιούχοι νέοι της Auvergne, αντιμετωπίζουν έτσι περισσότερες δυσκολίες για την ένταξη στην αγορά εργασίας απ ότι ο μέσος όρος. Για τους φορείς της περιφέρειας το διακύβευμα συνίσταται στην υποστήριξη των νέων σε μια διαδικασία επιστροφής στην κατάρτιση προκειμένου να αποκτήσουν μια εξειδίκευση που να συνάδει με τις εκπαιδευτικές προτεραιότητες που αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση της οποίας στόχος είναι, στον ορίζοντα του 2020 το ποσοστό των νέων που θα έχουν πρόωρα εγκαταλείψει το σχολείο να κατέβει στο 10%. Πρόκειται για μια υποστήριξη προς κάθε νέο που εγκατέλειψε την εκπαίδευση προκειμένου να καθορίσει τους στόχους του και εν συνεχεία να ακολουθήσει μια διαδικασία επανένταξης, προτείνοντας του μια λύση προσαρμοσμένη στις ανάγκες του, στις ικανότητές του και στο εργασιακό περιβάλλον. Για την επίτευξη του στόχου αυτού εφαρμόζονται διάφορες παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές λύσεις. Μπορεί να αφορούν την προσφορά κλασσικής αρχικής κατάρτισης ή καινοτόμες προσεγγίσεις προς τους νέους. Σ αυτό το τελευταίο πλαίσιο εντάσσεται το έργο «εκπαίδευση στο εργοτάξιο» Πέρα από τη διακρατική του διάσταση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτό το έργο στοχεύει στην εφαρμογή αυτής της παιδαγωγικής μεθόδου σε ένα «σχολείο εργοτάξιο» κατάλληλο για νέους 16 έως 18 ετών με κίνδυνο σχολικής διαρροής. Έτσι προστίθεται μια νέα παιδαγωγική λύση, εφαρμοστική, στις ήδη υπάρχουσες περιφερειακές πρωτοβουλίες. 6

7 CEC (Ευρωπαϊκή Επιτροπή Συντονισμού)-ΒΕΛΓΙΟ Στόχος του CEC είναι η ανάπτυξη εταιρικών σχέσεων και ευρωπαϊκών προγραμμάτων με διάφορους φορείς που ασχολούνται κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο, η κοινωνική και επαγγελματική ένταξη των ατόμων με χαμηλή ειδίκευση στην αγορά εργασίας, προσφέροντάς τους μια σειρά δεξιοτήτων (τεχνικές, συμπεριφερολογικές.) καταρτίσεις,εργασιακές εμπειρίες σχετικές με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και της αγοράς εργασίας. Το CEC συγκεντρώνει 22 μέλη που αντιπροσωπεύουν περίπου 850 φορείς (επαγγελματικές σχολές, κέντρα κατάρτισης, επιχειρήσεις κατάρτισης μέσω απασχόλησης, κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις..) σε 14 χώρες-μέλη της ευρωπαϊκής ένωσης. Το CEC έχει εμπειρία πάνω από 18 χρόνια στη διαχείριση, το συντονισμό και τη διάδοση ευρωπαϊκών προγραμμάτων (ισότητα, Progress, LLP, Daphe) και ένα δίκτυο αναφοράς για τη δημιουργία εταιρικών συμπράξεων με στόχο την υλοποίηση πρωτοβουλιών σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προώθηση της επαγγελματικής κατάρτισης και της ένταξης νέων και ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση. Etudes et Chantiers Corsica ΓΑΛΛΙΑ Εδρεύει στην Κορσική και ιδρύθηκε το Είναι μια ένωση που δραστηριοποιείται στον αγροτικό και στον αστικό χώρο, με βάση την εκπαίδευση μέσω συγκεκριμένων δράσεων: Δράσεων ένταξης μέσω οικονομικής δραστηριότητας εργοταξίων κατάρτισης για νέους και ενήλικες Υποστήριξης για την απασχόληση ανέργων Υλοποίησης περιφερειακών έργων στον αγροτικό χώρο Αποστολής και υποδοχής εθελοντών σε διεθνή εργοτάξια νέων εθελοντών Βασίζεται στην εμπειρία και τις δεξιότητες του δικτύου UNAREC (Εθνική Ένωση των Περιφερειακών Σωματείων Etudes et Chantiers) και προσδοκά μαζί με όλους τους διακρατικούς και τοπικούς φορείς, να συμμετάσχει στην επανένταξη της απασχόλησης των ανέργων που ακολουθούν ένα πρόγραμμα ένταξης ή των νέων ενηλίκων που προέρχονται εν μέρει από σχολική διαρροή. ΚΕΚ ΝΕΟ ΘΕΤΙΚΟ-ΕΛΛΑΔΑ Το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Νέο Θετικό πιστοποιήθηκε το Επιδιώκει να συνεισφέρει στη μελέτη των αναγκών της τοπικής αγοράς εργασίας και των αναγκών σε κατάρτιση καθώς και στην υψηλού βαθμού κατάρτιση μέσω των νέων εκπαιδευτικών μεθόδων και των τεχνολογικών καινοτομιών επωφελούμενο από την εμπειρία και τις διακρατικές συνεργασίες. Τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης αποτελούν ένα μηχανισμό κατάρτισης και επανακατάρτισης των ανέργων και των εργαζομένων, έναν ενδιάμεσο κρίκο μεταξύ του ανέργου και του επιχειρηματικού κόσμου, μεταξύ του εργαζόμενου και της εξέλιξης του επαγγέλματός του, εφόσον προσφέρουν σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες. 7

8 Το ΚΕΚ Νέο Θετικό προτείνει στις επιχειρήσεις, στους οργανισμούς, στους εργαζόμενους στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, στους ελέυθερους επαγγελματίες και στους ανέργους μια πλήρη υπηρεσία. Με τον τρόπο αυτόν, συνεισφέρει στην εφαρμογή των πολιτικών απασχόλησης και στη μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων Το ΚΕΚ ΝΕΟ ΘΕΤΙΚΟ ασχολείται με τον τομέα της συνεχιζόμενης επαγγελματικής εκμάθησης και κατάρτισης και διαθέτει ένα συνολικό δυναμικό κατάρτισης 150 ατόμων. Οι κύριες δραστηριότητές του είναι: Σχεδιασμός και ανάπτυξη προγραμμάτων κατάρτισης και η εκμάθηση και η πιστοποίηση ενοτήτων κατάρτισης Ανάδειξη των ανθρώπινων πόρων (στελέχη, εκπαιδευτές, διοικητικό προσωπικό, τεχνικοί) Συνεργασία με δυναμικές επιχειρήσεις της περιοχής για τη διάγνωση των αναγκών της αγοράς εργασίας και των αναγκών σε κατάρτιση των ανέργων. Εκπόνηση μελετών και ερευνών στον τομέα της κατάρτισης και της εκμάθησης Τεχνική συμβουλευτική προς τους φορείς και τις επιχειρήσεις του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα. Χρήση των νέων τεχνολογιών για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου περιβάλλοντος κατάρτισης και εκμάθησης. 8

9 CEFAL (Ευρωπαϊκή και Συνεταιριστική Επιχείρηση Κατάρτισης) Η CEFAL είναι ένα κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης που ιδρύθηκε το 1972 έχει 3 παραρτήματα, 2 στην επαρχία της Ravenna και 1 στην επαρχία της Bologna, πιστοποιημένα από την περιφέρεια της Emilia Romagna και διαθέτουν πιστοποιημένο σύστημα ποιότητας σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο UNI EN ISO 9001 Ασχολείται με την προώθηση της ολιστικής ανάπτυξης των ατόμων και την υποστήριξη μιας ενταξιακής, αλληλέγγυας και βιώσιμης ανάπτυξης της κοινωνίας μέσω παρεμβάσεων στον τομέα της κατάρτισης και της κοινωνικής ένταξης ανοιχτών στις κοινωνικές αλλαγές και ευέλικτων σε σχέση με τις νέες απαιτήσεις που εμφανίζονται για θέματα της περιοχής (οι νέοι και οι οικογένειές τους, οι ενήλικες, οι φορείς, το οικονομικό και παραγωγικό σύστημα, οι κοινωνικές και ιδιωτικές οργανώσεις). Από το 1994 συνέταξε και διαχειριστικά προγράμματα σε συνεργασία με άλλες χώρες της Ε.Ε. τα Βαλκάνια, την Ανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο (από το 2010 και με το Μεξικό) και απέκτησε σχέσεις με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς για αναπτυξιακές δραστηριότητες σε συνδυασμό με καινοτόμα μοντέλα και εργαλεία, ανταλλαγή καλών πρακτικών και καινοτομιών, εμπειριών στην εκπαίδευση στην κοινωνική ένταξη και στην τοπική ανάπτυξη, με την ευρεία έννοια. Οι σπουδαιότεροι ιστορικά τομείς δράσεις που ανάπτυξε η CEFAL είναι η κατάρτιση των νέων (κυρίως ετών) και οι παρεμβάσεις κατάρτισης και κοινωνικής ένταξης για άτομα με δυσκολίες (όλων των ηλικιών). Οι δράσεις της CEFAL χαρακτηρίζονται από εκπαιδευτικές μεθόδους που αναφέρονται στην εναλλαγή, στην εκμάθηση μέσω πρακτικής εμπειρίας στην εργασιακή εμπειρία με την ευρεία έννοια και από το 2011 στη διαχείριση μιας επιχείρησης κατάρτισης (εκπαιδευτικό εστιατόριο ανοιχτό στο κοινό). Με τα τρία παραρτήματά της στη Bologna, τη Faenza και το Lugo, η CEFAL το διαχειρίστηκε διετή προγράμματα για σύνολο 400 σπουδαστών εκ των οποίων 80 στον τομέα της εστίασης. Πρέπει να υπογραμμιστεί η ολιστική προσέγγιση της CEFAL σε σχέση με τον τόπο, που μεταφράζεται σε μακροπρόθεσμη συνεργασία με τους φορείς και τις επιχειρήσεις της περιφέρειας και με μια ευρεία διεθνή συνεργασία. Η CEFAL διαθέτει προσωπικό με δεκαετή πείρα στην αρχική κατάρτιση των νέων. Ενεργεί σε συνεργασία και με την υποστήριξη της Scuola Centrale Formazione (SCF), έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που συγκεντρώνει 45 φορείς που διαχειρίζονται περίπου 95 κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης σε 11 περιφέρειες του Βορρά, του Κέντρου και του Νότου της Ιταλίας. 9

10 M-PROMEX, s.r.o. (Ltd.) Η εταιρία M-PROMEX ασχολείται με τον κοινωνικό προσανατολισμό και την προσφορά υπηρεσιών. Ο κοινωνικός προσανατολισμός εκφράζεται με την υποστήριξη της απασχόλησης των ατόμων με δυσκολίες (άτομα με ειδικές ανάγκες, γυναίκες και νέοι) καθώς και με την επεξεργασία προγραμμάτων που αφορούν κοινό με δυσκολίες (προγράμματα κατάρτισης και υποστήριξης για την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη). Η εταιρεία αποτελείται από 2 τμήματα. 1. Δύο εργαστήρια προστασίας (παραγωγή υφαντουργικών προϊόντων, επεξεργασία πληροφοριακών δεδομένων) όπου απασχολούνται κατά προτεραιότητα άτομα με ειδικές ανάγκες. Από τους 22 υπαλλήλους της εταιρίας 15 είναι άτομα με ειδικές ανάγκες. 2. Το τμήμα ανάπτυξης των ανθρωπίνων πόρων που στοχεύει στην σύνταξη και εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης και υποστήριξης/ συμβουλευτικής για ευάλωτο κοινό. 10

11 Εθνικά πλαίσια ως προς την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επαγγελματική ένταξη των νέων ενηλίκων που προέρχονται από σχολική διαρροή Το θέμα της σχολικής διαρροής αποτελεί αντικείμενο μεγάλου προβληματισμού κυρίως στις εκβιομηχανισμένες χώρες. Το γεγονός ότι οι νέοι δεν ολοκληρώνουν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή τους επηρεάζει αρνητικά την κοινωνικο-οικονομική τους ένταξη και επομένως και την οικονομική σταθερότητα των χωρών. Εδώ και μια δεκαετία διάφορες μελέτες ανιχνεύουν περισσότερο τις αιτίες παρά τα αποτελέσματα της σχολικής διαρροής, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα του φαινομένου. ΟΙ σχετικές μελέτες δείχνουν ότι η σχολική διαρροή είναι μία μακροπρόθεσμη και όχι σημειακή διαδικασία που δεν προέρχεται μόνο από προσωπικά χαρακτηριστικά αλλά από ένα πλήθος παραγόντων που έχουν σχέση με το σχολικό όσο και με το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Για την καταπολέμηση των επιπτώσεων της κρίσης του 2008 και ειδικά της ανεργίας των νέων, οι αρχηγοί των κρατών ανέδειξαν την εκπαίδευση και την κατάρτιση ως προτεραιότητα της στρατηγικής Η ευρωπαϊκή επιτροπή έθεσε τρεις στόχους που συνοψίζονται στην πρόταση «έξυπνη, βιώσιμη και ενταξιακή ανάπτυξη». Υπό το πρίσμα αυτό, παροτρύνει τα ευρωπαϊκά κράτη να συντονίσουν τις προσπάθειές τους προκειμένου το ποσοστό της σχολικής διαρροής να περιοριστεί κάτω του 10%. Με τον τρόπο αυτό οι νέοι θα έχουν πρόσβαση σε μια «ελάχιστη εξειδίκευση» πράγμα που αποτελεί το διακύβευμα για υλοποίηση των προσωπικών τους επιδιώξεων, της αυτονομίας τους και της συνοχής των κοινωνιών της Ευρώπης. Η ελάχιστη εξειδίκευση για την Ευρώπη είναι ένα πτυχίο του δεύτερου κύκλου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι νέοι με χαμηλό επίπεδο πτυχίων συναντούν δυσκολίες επαγγελματικής ένταξης καθώς οι απαιτήσεις είναι πιο αυστηρές από το Μια χαμηλού επιπέδου μόρφωση γενική ή επαγγελματική δυσχεραίνει την ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας ανδρών και γυναικών καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Το παρόν κεφάλαιο θα παρουσιάσει τα εθνικά πλαίσια ως προς την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επαγγελματική ένταξη νέων ενηλίκων σε κατάσταση σχολικής διαρροής, προκειμένου να παρουσιαστεί ένα γενικός πίνακας με τις διάφορες προσεγγίσεις που ακολουθούνται στις χώρες των εταίρων και να γίνει σύγκριση των εθνικών στρατηγικών και πρακτικών. 11

12 Βέλγιο Ορισμός της σχολικής διαρροής Οι ακόλουθοι ορισμοί είναι αυτοί που ισχύουν στη γαλλική κοινότητα και έχουν ληφθεί από νομικά κείμενα. Η συστηματική απουσία και η συμπεριφορά ενός μαθητή που ενώ είναι κανονικα εγγεγραμμένος στο σχολείο, απουσιάζει συχνά από τα μαθήματα χωρίς σοβαρό λόγο Η σχολική διαρροή είναι η κατάσταση ενός μαθητή που δεν είναι εγγεγραμμένος σε κανένα σχολικό ίδρυμα (και δεν καταρτίζεται στο σπίτι) ή που είναι εγγεγραμμένος αλλά απουσιάζει συχνά χωρίς βάσιμο λόγο και συγκεντρώνει περισσότερες από 20 (μισές μέρες απουσίας χωρίς αιτιολόγηση). Η κατάσταση κρίσης: «Κατάσταση ενός μαθητή που υποχρεώνεται να πάει στο σχολείο, που υιοθετεί συμπεριφορές που δεν επιτρέπουν στον ίδιο ούτε στους συμμαθητές του να επωφεληθούν ενός ήπιου κλίματος απαραίτητου για την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων». Σ αυτούς τους ορισμούς πρέπει να προστεθούν και ειδικές καταστάσεις απουσιών και διαρροών. Οι μαθητές που έχουν αποκλειστεί από το ίδρυμά τους χωρίς να παρουσιάζουν απουσίες αδικαιολόγητες. Στην περίπτωση αυτή είναι το σχολείο που διώχνει τον νέο. Τέτοιες είναι οι περιπτώσεις μαθητών που έχουν αποκλειστεί και δεν μπορούν να επανεγγραφούν. Ένα διάταγμα του 2012 καθορίζει έξι μέτρα καταπολέμησης της σχολικής διαρροής:. διαχρονικότητα και διεύρυνση της διαμεσολαβητικής σχολικής υπηρεσίας. δημιουργία κινητών ομάδων.ίδρυση μιας διοικητικής μονάδας συντονισμού των δράσεων πρόληψης της σχολικής διαρροής και της βίας.σύνδεση της κατάρτισης κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής, με την πρόληψη της βίας στο σχολείο.δημιουργία υπηρεσιών για την παραμονή στο σχολείο.ίδρυση ενός μηχανισμού για την επιτυχή επιστροφή στο σχολείο των μαθητών που κατέφυγαν σε εξωτερικές δομές, άλλες από το αρχικό σχολικό ίδρυμα 12

13 Οι αρμόδιοι φορείς για την υλοποίηση των πολιτικών της ενσωμάτωσης Οι Οργανισμοί Κοινωνικο-επαγγελματικής Ενσωμάτωσης (OISP) εξασφαλίζουν την κατάρτιση των εκπαιδευόμενων με τη χρήση ενός παιδαγωγικού συστήματος κατάλληλου για την διευκόλυνση της απόκτησης γενικών και τεχνικών δεξιοτήτων και προτείνουν ψυχοκοινωνική υποστήριξη Οι Επιχειρήσεις Κατάρτισης μέσω Εργασίας (EFT) (όνομα της περιοχής της Βαλλονίας) και τα Eργαστήρια Kατάρτισης μέσω Eργασίας (AFT) (όνομα των περιοχών των Βρυξελλών): ανήκουν στον τομέα της κοινωνικοεπαγγελματικής ένταξης (βλ. Δελτίο Δράσης) Οι Υπηρεσίες Σύνδεσης με το Σχολείο (SAS): μεταξύ των μηχανισμών καταπολέμησης τη σχολικής διαρροής και της βίας στο σχολικό περιβάλλον, η ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες ίδρυσε τις υπηρεσίες σύνδεσης με το σχολείο. Ο ρόλος αυτών των υπηρεσιών είναι να προσφέρουν προσωρινή κοινωνική, εκπαιδευτική και παιδαγωγική βοήθεια στους ανήλικους μαθητές με ημερήσια φιλοξενία και μία βοήθεια και υποστήριξη σε συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον ή το πλαίσιο της ζωής του νέου. Η βοήθεια αυτή έχει ως στόχο τη βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξης και εκμάθησης. Για κάθε μαθητή που εντάσσεται στην υπηρεσία αυτή, επιδιώκεται η ενσωμάτωσή του σε σύντομο χρονικό διάστημα και με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, σε μία σχολική δομή ή σε μια πιστοποιημένη δομή κατάρτισης στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης Κέντρο Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με τη μέθοδο της Εναλλαγής (CEFA). Η εκπαίδευση στα CEFA απευθύνεται κυρίως στους νέους με ηλικία υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης, οι οποίοι επιθυμούν άλλου τύπου σχολική προσέγγιση, αντί της κλασσικής, και στοχεύει συγχρόνως στην εξειδίκευση και στην κοινωνικοεπαγγελματική ενσωμάτωση (βλ. Δελτίο Δράσης) Σύστημα παρακολούθησης των ατόμων που προέρχονται από σχολική διαρροή σε σχέση με τις προσπάθειες ένταξής τους Στο επίπεδο της γαλλικής κοινότητας του Βελγίου και πολλών σχολικών ιδρυμάτων, έχουν ήδη ληφθεί αρκετά μέτρα πρόληψης της σχολικής διαρροής: η σχολική διαμεσολάβηση, η καταστολή, τα σχολεία καθηκόντων, οι υπηρεσίες σχολικής σύνδεσης, ο έλεγχος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, η δημιουργία μιάς μονάδας ευεξίας, η διαχείριση του επαγγελματικού προσανατολισμού.. 13

14 Στην περιφέρεια Βρυξέλλες-Πρωτεύουσα, διατέθηκαν μέσα καταπολέμησης αυτού του φαινομένου. Το 2007, υπηρεσίες υπό το όνομα «Μονάδες επαγρύπνησης για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής» δημιουργήθηκαν και λειτουργούν σ ένα σύνολο 19 κοινοτήτων, προκειμένου να κινητοποιήσουν πόρους και φορείς τους οποίους αφορά το φαινόμενο και να δράσουν πιο αποτελεσματικά (προσωπική, συμβουλευτική του μαθητή, συνεργασία, συντονισμός των δράσεων, πρόγραμμα και δραστηριότητες). Οι άξονες εργασίας τους είναι η πρόληψη του φαινομένου των απουσιών, και η σύνδεση με το σχολείο. Αυτές οι υπηρεσίες είναι στη διάθεση του συνόλου των σχολικών ιδρυμάτων (βασικών και δευτεροβάθμιων, γαλλόφωνων και φλαμανδόφωνων), της περιοχής, όλων των δικτύων, των μαθητών που εκπαιδέυονται στο σχολείο ή στο σπίτι, κατοίκων της κοινότητας, των οικογενειών τους και των τοπικών συλλογικών οργάνων. 14

15 Γαλλία Ορισμός της σχολικής διαρροής Ως σχολική διαρροή χαρακτηρίονταιι οι πρόωρες απομάκρυνσεις από το σχολικό σύστημα των νέων άνω των 16 ετών χωρίς δίπλωμα ούτε εξειδίκευση. Στη Γαλλία διακρίνονται τέσσερις προσεγγίσεις της σχολικής διαρροής Η σχολική διαρροή ως κατάσταση: δεν έχει ολοκληρωθεί η σχολική υποχρέωση. Στην περίπτωση αυτή η διαρροή παραπέμπει στα κριτήρια του επιπέδου εξειδίκευσης που απαιτεί ο νόμος από τα κοινωνικά κριτήρια. Αυτή η προσέγγιση προσφέρει κυρίως στοιχεία στατιστικής ανάλυσης Η διαρροή ως διαδικασία: ο μαθητής που βρίσκεται στη διαδικασία αυτή, ως φυσική παρουσία δεν επενδύει στην εκμάθηση. Αυτή η προσέγγιση υπογραμμίζει το γεγονός ότι το φαινόμενο εμφανίζεται πρόωρα και έχει τις ρίζες του στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και καμμιά φορά και στην προσχολική. Η διαρροή ως πολιτικό δημιούργημα που αντιστοιχεί στην εμφάνιση ενός νέου πεδίου παρέμβασης στο σχολικό περιβάλλον Η διαρροή ως γενικό στίγμα: «Οι προερχόμενοι από διαρροή» Σύμφωνα με τον κώδικα της εκπαίδευσης ο προερχόμενος από διαρροή είναι ένας μαθητής που εγκαταλείπει ένα πρόγραμμα δευτεροβάθμιας εκπάιδευσης χωρίς να έχει αποκτήσει το δίπλωμα που κυρώνει την εκπαίδευση αυτή: πρόκειται για παράδειγμα για έναν μαθητή που παρακολούθησε ένα πρόγραμμα που οδηγεί στην απόκτηση ενός CAP ή ένός BEP, χωρίς να αποκτήσει το αντίστοιχο δίπλωμα. Αυτός ο μαθητής μπορεί να έχει εγκαταλείψει το σχολείο στο επίπεδο του Γυμνασίου (με ή χωρίς brevet 1). Μπορεί να είναι και ένας μαθητής που έχει αποκτήσει το δίπλωμα CAP ή BEP, που ξεκινάει ένα σχολικό πρόγραμμα για την απόκτηση του επαγγελματικού ή τεχνολογικού baccalaureat αλλά που εγκαταλείπει το Λύκειο χωρίς να το αποκτήσει. Οι μαθητές αυτοί έχουν «διαρρεύσει» από μία κατάρτιση δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η σχολική διαρροή είναι μία διαδικασία που συνδυάζει πολλές αιτίες: κονωνικές, σχολικές, γνωσιακές, ψυχολογικές και που θα έχει επιπτώσεις σε όλες τις σφαίρες της μελλοντικής ζωής του ατόμου που διέρρευσε από το σχολείο: επαγγελματική, κοινωνική,ως πολίτη. Επομένως πρόκειται για φαινόμενο με δύσκολη προσέγγιση που επιπλέον δεν είναι πρόσφατο: νέοι θεωρείται ότι έχουν απομακρυνθεί από το σχολείο κάθε χρόνο και ήδη έχουν εφαρμοστεί πολλές λύσεις από τη δεκαετία του 1980 χωρίς όμως να εξαλειφθεί το φαινόμενο² 1 Pierre-Yves BERNARD, Le décrochage scolaire, PUF, QSJ, Bilan de connaissances sur le décrochage scolaire, nov 2013, Evelyne Deret, Vice-présidente du «Comité Mondial pour les apprentissages tout au long de la vie» 15

16 Οι αρμόδιοι φορείς για τον σχεδιασμό των πολιτικών της ενσωμάτωσης Η καταπολέμηση της σχολικής διαρροής κινητοποιεί εδώ και χρόνια τις δημόσιες αρχές, τους εκπαιδευτικούς, τους κοινωνικούς εταίρους.η υποστήρηξη των ατόμων που προέρχονται από διαρροή αποτελεί μια απάντηση, της οποίας οι κοινωνικές,, εκπαιδευτικές και ψυχολογικές πλευρές έχουν αναγνωριστεί και παραμένει ως μια από τις λύσεις που προτείνει η κοινωνία των πολιτών. Μεταξύ των μέτρων πρόληψης της σχολικης διαρροής και υποστήριξης των νέων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σύστημα της αρχικής κατάρτησης μπορούμε να αναφέρουμε: - Την κοινή υπουργική απόφαση της 22ας Απριλίου 2009, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση των δράσεων εντοπισμού των νέων που εγκατέλειψαν την αρχική κατάρτιση και στην οργάνωση τοπικών συντονιστικών επιτροπών, προκειμένου να ξεκινήσει πιο σύντομα η υποστήριξη και να είναι καλύτερα συντονισμένη. - Το σχέδιο «Δράση για την νεολαία», της 29ης Σεπτεμβρίου 2009 : καλεί τους φορείς της εκπαίδευσης της κατάρτισης και της ένταξης των νέων να δράσουν από κοινού στο πλαίσιο υποβάθρων παρακολούθησης και υποστήριξης των ατόμων που προέρχονται από διαρροή.δίνει έμφαση στον ρόλο του επαγγελματικού προσανατολισμού και ενισχύει τον ρόλο των τοπικών αποστολών. - Την διεθνή διεπαγγελματική σύμβαση (ANI), της 7 ης Απριλίου 2011 που αφορά την υποστήριξη των νέων ανέργων για την πρόσβαση στην απασχόληση: ενώπιον των δυσχερειών της επαγγελματικής ένταξης των νέων αυτή η σύμβαση προβλέπει μια ενισχυμένη υποστήριξη των «νέων που προέρχονται από διαρροή» διαφοροποιημένη ανάλογα με το επίπεδο κατάρτισης, με την ευθύνη είτε των τακτικών αποστολών είτε του Γραφείου εργασίας. - Την κοινωνική διάσκεψη των 7 και 8 Ιουλίου 2014, για την βελτίωση του επαγγελματικού προσανατολισμού και της πρόσβασης στην απασχόληση των νέων : Το κράτος, οι κοινωνικοί εταίροι και οι Περιφέρειες κανονίζουν τους άξονες παρέμβασης από κοινού κυρίως σ ότι αφορά την απασχόληση των νέων που προέρχονται από διαρροή. Οι δημόσιες αρχές υποστήριξαν την δημιουργία σε τοπικό επίπεδο, πειραματικών παιδαγωγικών μηχανισμών και παράλληλα παράγγειλαν έρευνες. Το Ταμείο πειραματικών δράσεων για την νεολαία, που ανήκει στο γαλλικό Υπουργείο Νεολαίας και ιδρύθηκε το 2009, αποτελεί εργαστήριο δημοσίων πολιτικών που χρηματοδοτούν καινοτόμες δράσεις προς όφελος των νέων, οι οποίες εφαρμόζονται σε περιορισμένη κλίμακα και αξιολογούνται αυστηρά. Οι πειραματικές δράσεις που υποστηρίζονται στο πλαίσιο του FEJ για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής, εργάζονται σε δύο κατευθύνσεις : μία που στοχεύει στην πρόληψη της διαρροής μαθητών με δυσκολίες και μία άλλη που στοχεύει στον εντοπισμό και υποστήριξη των νέων που έχουν ήδη εγκαταλείψει το σχολείο. Η κύρια συμβολή των σχεδίων υποστήριξης των μαθητών που εγκατέλειψαν ήταν να τους κάνουν ορατούς από τους 16

17 οργανισμούς και να κινητοποιήσουν τους φορείς για διερεύνηση λύσεων ολοκλήρωσης της σχολικής υποχρεωτικής κατάρτισης και επαγγελματικής ένταξης μέσω συλλογικής δράσης. Το όριο που εντοπίζεται από τις αξιολογήσεις αφορά τη φύση των λύσεων που προτείνονται για την κατάσταση αυτή των νέων. Όντως, η σύνδεση με τους οργανιμούς ενσωμάτωσης και ιδίως με τις τοπικές αποστολές είναι ένα πρώτο βήμα που στη συνέχεια θέτει ένα ερώτημα που ξεπερνά την περίπτωση των νέων που απομακρύνθηκαν από το από το σχολείο : πρόκειται για την επαγγελματική ένταξη των νέων με χαμηλά προσόντα 1 Η εφαρμογή της πολιτικής είναι εμβρυακή και άνιση, ανάλογα με τις περιφέρειες. Παρόλο που η συνεργασία προόδευσε σ ότι αφορά στην επιστροφή προς την κατάρτιση και στην υποστήριξη των νέων κυρίως μέσω των δικτύων κατάρτισης, εξειδίκευσης και απασχόλησης και των υποβάθρων παρακολούθησης και υποστήριξης των απομακρυνθέντων νέων από την εκπαίδευση, δεν υφίσταται εθνική εφαρμογή πολιτικής μέσω των αρμόδιων φορέων αποκλειστικά για την σχολική διαρροή. 2 Οι αρμόδιοι φορείς εφαρμογής των πολιτικών της ενσωμάτωσης Η ενσωμάτωση των μαθητών που διέκοψαν τις σπουδές τους, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, περνάει από διάφορους μηχανισμούς Ο μηχανισμός «Στόχος κατάρτιση απασχόληση» Δεκέμβριος 2012 : Πρόκειται για τη σύμβαση «Στόχος κατάρτιση-απασχόληση» που προτείνεται σε κάθε νέο σε διαρροή με ένα προσωπικό πρόγραμμα επιστροφής στην κατάρτιση και υποστήριξης από έναν κηδεμόνα. Προβλέπει ειδικές λύσεις για κάθε περίπτωση : 1. Την αστική υπηρεσία, που ιδρύθηκε το 2010 και αποτελεί αποστολή γενικού ενδιαφέροντος Απευθύνεται σε νέους 16 έως 25 ετών. Πρόκειται για εθελοντική συμμετοχή διάρκειας 6 έως 12 μηνών με στόχο την ολοκλήρωση μιας αποστολής γενικού ενδιαφέροντος σε έναν από τους εννέααναγνωρισμένους τομείς προτεραιότητας για τη χώρα. Αυτή η αποστολή προβλέπει μια αποζημίωση που βαρύνει εν μέρει το Κράτος με περίπου 570 τον μήνα. Ο συμμετέχων δικαιούται πλήρους κοινωνικής κάλυψης που χρηματοδοτείται από το Κράτος. 2. Την Αστική Υπηρεσία πλήρους απασχόλησης: Ο νέος που διέκοψε τη φοίτηση στο σχολείο μπορεί να αναλάβει μια αστική υπηρεσία πλήρους απασχόλησης και παράλληλα να παρακολουθείται καθ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας από έναν σύμβουλο της Εθνικής Παιδείας : un enjeu humain, un défi social, un coût économique majeur pour la France 17

18 3. Την πολιτική υπηρεσία-κατάρτιση: αυτό το σχήμα λειτουργεί στη βάση μιας εναλλαγής μεταξύ μιας αποστολής αστικής υπηρεσίας και μιας κατάρτισης στο πλαίσιο ενός σχολικού ιδρύματος 4. Τους ενδιάμεσους μηχανισμούς: (περίπου 250) που αφορούν μαθητές του γυμνασίου ηλικίας κάτω των 16 ετών και συγκεντρώνουν τους μαθητές πολλών ιδρυμάτων μιας περιφέρειας, οι οποίοι έχουν ταυτοποιηθεί (από τους επικεφαλής των ιδρυμάτων και μια επιτροπή) ως παιδιά που εγκατέλειψαν το σχολείο, ή βρίσκονται σ αυτόν τον δρόμο. Εδρεύουν μέσα σ ένα σχολικό ίδρυμα ή εκτός αυτού και αποτελούν τάξεις οι οποίες ενσωματώνουν τη σχολική εργασία (κυρίως ως ανάκτηση κάποιου επιπέδου και όχι παρακολούθηση του προγράμματος της τάξης που εγκαταλείφθηκε), «εκπαιδευτικές δράσεις» μη σχολικές, την επεξεργασία ενός επαγγελματικού σχεδίου του νέου,ακόμη και πρακτική άσκηση σε επιχειρήσεις. Οι ενδιάμεσοι μηχανισμοί έχουν επίσημο στόχο την προετοιμασία για την επανάκαμψη στο σχολείο για τους νέους για τους οποίους έχει επιβεβαιωθεί η διαδικασία απομάκρυνσης από το σχολείο. 5. Τους μηχανισμούς μετάβασης (ή μηχανισμούς ανάκτησης του ενδιαφέροντος), αρκετά παρόμοιους με τους προηγούμενους αλλά αποκλειστικής αρμοδιότητας ενός σχολικού ιδρύματος με προσωρινή φοίτηση σε ειδική τάξη όταν ο μαθητής έχει αποβληθεί. 6. Τα γυμνάσια και λύκεια εδικών προδιαγραφών για όλους (CLEPT): υποδέχονται νέους εθελοντές 15 έως 23 ετών, οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει το σχολικό σύστημα για πάνω από 6 μήνες προκειμένου να ανακτήσουν ένα επίπεδο τέλους γυμνασίου ή εισόδου στο λύκειο για την προετοιμασία του γενικού φιλολογικού, επιστημονικού, οικονομικού και κοινωνινικού baccalauréat 7. «Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας» τα οποία πιστοποιεί η ευρωπαϊκή επιτροπή. Αν και έχουν ομοιότητες με τους ενδιάμεσους μηχανισμούς ως προς τη λειτουργία, αφορούν νέους 16 έως 25 ετών και δεν στοχεύουν επισήμως σε μια επανάκαμψη στο σχολείο αλλά σε μια οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση μέσω της κατάρτισης. Τα εταιρικά σχήματα είναι μάλλον εργοδότη που υποδέχεται τριμερή με τους τοπικούς φορείς και τον τον νέο σε εναλλακτικούς ρόλους (για περισσότερες πληροφορίες ( 8. Τα δημόσια ιδρύματα ενσωμάτωσης της Άμυνας (Epide): υποδέχονται τους νέους εθελοντές των 18 έως 25 ετών που δεν έχουν ούτε ειδίκευση ούτε απασχόληση και βρίσκονται σε δυσκολία προσαρμογής στο σχολείο, για μια διάρκεια 8 έως 10 μηνών. Τους προτείνεται μια κατάρτιση που διαρθρώνεται γύρω από 3 ενότητες: απόκτηση του επιπέδου των βασικών σχολικών γνώσεων, εισαγωγή στην πληροφορική και την 18

19 πλοήγηση στο διαδίκτυο, αγωγή του πολίτη και κανόνες συμπεριφοράς, μια επαγγελματική προκατάρτιση σε συννενόηση με τις τοπικές δομές και επιχειρήσεις για τη διευκόλυνση της απασχόλησης στους τομείς που προσλαμβάνουν προσωπικό. 9. Η εγγύηση για την νεολαία στοχέυει στην βιώσιμη ενσωμάτωση σε μια απασχόληση ή στην έναρξη μιας κατάρτισης. Αυτός ο μηχανισμός βρίσκεται σε πειραματική φάση για την βελτίωση των συνθηκών υπό τις οποίες θα είναι πιο αποτελεσματική στη βοήθεια προς τους νέους στους οποίους απευθύνεται για να τους προτείνει μια δραστηριότητα. Η εγγύηση για τη νεολάια απευθύνεται κατά προτεραιότητα: στους νέους ετών που «δεν έχουν απασχόληση, ούτε φοιτούν στο σχολέιο ούτε παρακολουθούν μια κατάρτιση»(νεετ), που είναι εξαιρετικά ευάλωτοι και που τα εισοδήματά τους δεν ξεπερνούν την οροφή του εισοδήματος αλληλεγγύης Τα μικρο-λύκεια 3 : υποδέχονται ενδιάφερόμενους νέους έως 25 ετών, που εγκατέλειψαν κάποιο λύκειο εδώ και τουλάχιστον 6 μήνες και δεν έχουν θέση σε ένα παραδοσιακό σχολικό ίδρυμα. Ο νέος πρέπει να είναι εθελοντής για να ξαναρχίσει τις σπουδές του. Ο στόχος είναι να βοηθούν προκειμένου να ετοιμάσουν σε 1 ή 2 χρόνια ένα γενικό baccalaureat, τεχνικό ή επαγγελματικό (οι δυνατότητες διαφέρουν ανάλογα με το ίδρυμα) και να υποστηριχθούν για το σχεδιασμό της κατάρτισής τους. Παρακολουθούν μαθήματα σε όλα τα προβλεπόμενα πεδία για κάθε baccalauréat, αλλά με ωράρια που οργανώνονται και προσαρμόζονται στις ειδικές ανάγκες κάθε μαθητή. 11. Τα σχολεία παραγωγής ( καινοτόμος μηχανισμός ) : καταρτίζουν τους νέους, που λόγω σχολικής διαρροής δεν έχουν διέξοδο ακόμη και μέσω της εκμάθησης. Εμφανίζονται ως «σχολεία-επιχειρήσεις», που δέχονται τους νέους από 15 ετών: οι νέοι μένουν στον ίδιο χώρο εφόσον τα μαθήματα παραδίδονται σε μια αίθουσα παρακείμενη στο συνεργείο ή στο εργαστήριο. Οι μαθητές περνούν τα δύο τρίτα του χρόνου τους στο εργαστήριο. 12. Τα Λύκεια της νέας ευκαιρίας: υποδέχονται νέους μεταξύ 18 και κάτω των 26 ετών, που εγκατέλειψαν το σχολικό εκπαιδευτικό σύστημα για περισσότερο από ένα χρόνο και αναζητούν απασχόληση.ο στόχος είναι να βοηθηθούν οι νέοι προκειμένου να συντάξουν το επαγγελματικό τους σχέδιο

20 Υπάρχουν επίσης μερικές τοπικές πρωτοβουλίες με αρμοδιότητες άλλων διοικητικών υπηρεσιών ή τοπικών φορέων όπως: 1. Το σχολικό εργοτάξιο : υποδέχεται νέους 16 έως 18 ετών που εγκατέλειψαν το σχολείο πριν από αρκετά χρόνια και εμφανίζουν σημαντικές κοινωνικές δυσκολίες. 2. ΟΙ δομές ενσωμάτωσης μέσω της οικονομικής δραστηριότητας συλλογικές δομές που προσλαμβάνουν απευθείας το κοινο-στόχο (νέους χωρίς εξειδίκευση, μακροχρόνια άνεργους, δικαιούχους του RSA) και οι οποίες οργανώνουν διαδοχικού τύπου εκμάθηση με μέρος θεωρίας και μέρος σε πραγματικές συνθήκες εργασίας. 3. Στην περιοχή της Κορσικής για παράδειγμα από το τελευταίο τρίμηνο του 2011, η τοπική αποστολή της πόλης της Bastia, εγκατέστησε ένα εργαστήριο-εργοτάξιο ενσωμάτωσης (ACI). Αυτός ο μηχανισμός ενσωμάτωσης μέσω μιας οικονομικής δραστηριότητας προτείνεται σε νέους χωρίς εξειδίκευση και χωρίς αξιόλογη επαγγελματική εμπειρία. Σύστημα παρακολούθησης των ατόμων που προέρχονται από σχολική διαρροή σε σχέση με τις απόπειρες ενσωμάτωσής τους. Η κινητοποίηση και ο συντονισμός των φορέων γύρω από μηχανισμούς που βοηθούν την υποστήριξη των νέων της σχολικής διαρροής ενισχύθηκαν από το 2011, με την εφαρμογή του διυπουργικού συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών (SIEI) και τις πλατφόρμες παρακολούθησης και υποστήριξης των νέων της διαρροής. Το SIEI δίνει τη δυνατότητα επεξεργασίας καταλόγων με νέους άνω των 16 ετών, που εγκατέλειψαν την κατάρτισή τους πριν αποκτήσουν ένα δίπλωμα και δεν έχουν επανεγγραφεί σε ένα δημόσιο ή ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας ή του Υπουργείου Γεωργίας, ούτε σε ένα Κέντρο Κατάρτισης (CFA). Οι κατάλογοι στη συνέχεια διαβιβάζονται στους υπεύθυνους για τις 360 πλατφόρμες παρακολούθησης και υποστήριξης των νέων που απομακρύνθηκαν από το σχολείο, που ορίζονται από τους Νομάρχες και καλύπτουν το σύνολο των περιφερειών 6 Οι πλατφόρμες παρακολούθησης και υποστήριξης των ατόμων της διαρροής αποτελούν ένα μέσον συντονισμού των τοπικών φορέων της κατάρτισης, του επαγγελματικού προσανατολισμού και της ενσωμάτωσης των νέων.πρόκειται για προσπάθεια εξατομικευμένης και σύντομης αντιμετώπισης των δυσκολιών κάθε νέου άνω των 16 ετών χωρίς πτυχίο και χωρίς απασχόληση

21 Ελλάδα Ορισμός της σχολικής διαρροής Η μαθητική διαρροή είναι ένα παγκόσμιο εκπαιδευτικό φαινόμενο με διαχρονική διαδρομή που πηγάζει κυρίως από: τις κοινωνικές ανισότητες, την αλληλεπίδραση μεταξύ σχολικής και οικογενειακής κουλτούρας, αλλά και από το ίδιο το σχολείο και τους συντελεστές του. Χρησιμοποιούνται διαφορετικοί ορισμοί και ποικιλία σχετικών όρων για τη διαρροή των μαθητών από το εκπαιδευτικό σύστημα (dropouts), ανάλογα με την έμφαση η οποία δίδεται σε επιμέρους παραμέτρους του φαινομένου που σχετίζονται με τα αίτια, συνθήκες, διάρκεια, βαθμίδα εκπαίδευσης, χρονική στιγμή της διαρροής κτλ. Στην εκπαιδευτική γλώσσα ο όρος «διαρροή» αναφέρεται στους νέους εκείνους οι οποίοι δεν ολοκληρώνουν την εκπαίδευση που ορίζεται ως η ελάχιστη αναγκαία εκπαιδευτική προαπαίτηση στην κοινωνία όπου ζουν. Ένας δεύτερος ορισμός της «διαρροής» αναφέρεται στους νέους εκείνους οι οποίοι δεν ολοκληρώνουν την εκπαίδευση που έχουν ξεκινήσει. Υπό μία έννοια θεωρείται ευρύτερος, εφόσον περιλαμβάνει και άτομα που διακόπτουν τις σπουδές τους σε ανώτερες εκπαιδευτικές βαθμίδες, ώστε να εμπεριέχει και τη σπουδαστική διαρροή γενικότερα. Το φαινόμενο της σχολικής διαρροής οφείλεται σε πολλούς παράγοντες και η εγκατάλειψη είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία «απεμπλοκής» από το σχολείο και τα μαθητικά δρώμενα που αρχίζει ήδη πολύ νωρίς, στις πρώτες τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Διακρίνονται δύο ομάδες παραγόντων μαθητικής διαρροής: Α. Οι παράγοντες που συνδέονται με την οικογένεια του νέου και χαρακτηρίζονται κοινωνικοί/οικογενειακοί: η χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας, η διαφορετική φυλή και εθνική καταγωγή, η κακή σχολική επίδοση των αδελφών, η οικογενειακή κινητικότητα, η έλλειψη στήριξης του νέου από τους γονείς, οι μειωμένες εκπαιδευτικές προσδοκίες των γονέων, η αρνητική στάση ή αδιαφορία των γονέων, η αστάθεια του οικογενειακού περιβάλλοντος, η μονογονεϊκή οικογένεια, η εύρεση εργασίας, προσωπικά ή κοινωνικά προβλήματα. 21

22 Β. Οι παράγοντες που σχετίζονται με το σχολείο και την εμπειρία του νέου και χαρακτηρίζονται σχολικοί: η κακή σχολική επίδοση, οι πολλές απουσίες, τα προβλήματα πειθαρχίας, οι συγκρούσεις με συμμαθητές/καθηγητές, η προηγούμενη κακή σχολική επίδοση, η συχνή αλλαγή σχολείου, η έλλειψη ενδιαφέροντος, η επανάληψη τάξης. Το πρόβλημα της σχολικής διαρροής, όπως και αν αντιμετωπιστεί, είτε ως κοινωνικό φαινόμενο είτε ως έκφανση προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος, χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα και συνθετότητα. Επηρεάζεται από μία σωρεία κοινωνικών και εκπαιδευτικών παραγόντων. Τόσο τα αίτια που συμβάλλουν στην εμφάνιση αυτού του φαινομένου, όσο και οι επιπτώσεις τους θα πρέπει να αναζητηθούν σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Φορείς σχεδιασμού και θέσπισης πολιτικών: 1. Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Αποτελεί τη βασική Κρατική Αρχή σχεδιασμού, άσκησης και προαγωγής της εκπαιδευτικής πολιτικής ( Οι μονάδες, οι δραστηριότητες και οι λειτουργίες του αποκεντρώνονται και ασκούνται σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό Επίπεδο σε όλη τη χώρα με κοινή μεθοδολογία. Υπό την εποπτεία του λειτουργούν πολλοί φορείς εξειδίκευσης πολιτικών ή και λειτουργιών, είτε ως αυτοδιοικούμενοι, είτε ως οργανικά του τμήματα. 2. Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς συστάθηκε το 1982 ως επιτελικό κυβερνητικό όργανο με κύριο στόχο τη διαμόρφωση, την παρακολούθηση και τον συντονισμό της κυβερνητικής πολιτικής για τη νέα γενιά και τη σύνδεσή της με την κοινωνία και τους φορείς της. Έτσι, η Ελλάδα εναρμονίστηκε με την ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική, που κρατάει μέχρι σήμερα, για τη δημιουργία αυτοτελών και ολοκληρωμένων κυβερνητικών υπηρεσιών σε υψηλό επίπεδο, με αντικείμενο την πολιτική για τους νέους. Η λειτουργία της Γ.Γ.Ν.Γ. συνδυάστηκε από την αρχή με την πρόταση ενός περιεχομένου πολιτικής, έτσι ώστε να συνάδει με τα ενδιαφέροντα και τις απαιτήσεις των ανθρώπων της νέας γενιάς. 3. Η Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης (Γ.Γ.Δ.Β.Μ.) του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, είναι ο Επιτελικός Φορέας Δια Βίου Μάθησης στην χώρα. Έχει ως αποστολή να σχεδιάζει τη δημόσια πολιτική της διά βίου μάθησης, να διαμορφώνει τους σχετικούς κανόνες, να εκπονεί το αντίστοιχο εθνικό πρόγραμμα και να εποπτεύει την εφαρμογή του. 22

23 Ειδικότερα: Εποπτεύει και διαχειρίζεται τα συστήματα αρχικής και συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, καθώς και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων. Διαμορφώνει το εκπαιδευτικό πλαίσιο όλων των μονάδων της αρχικής και της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και γενικότερα της μη τυπικής εκπαίδευσης. Συντονίζει, αξιολογεί και υποστηρίζει το Εθνικό Δίκτυο Διά Βίου Μάθησης. Σχεδιάζει και διαχειρίζεται προγράμματα διά βίου μάθησης εθνικής σημασίας, που αφορούν τον πληθυσμό της χώρας. Μελετά και αξιοποιεί βέλτιστες πρακτικές από το ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και διαχειρίζεται ευρωπαϊκά και συγχρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματα. Μεριμνά για τη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών κατάρτισης και γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων. Μεριμνά για τη συμμετοχή των μελών των Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων σε προγράμματα δια βίου μάθησης. Συνεργάζεται με διεθνείς ή ευρωπαϊκούς φορείς ή φορείς άλλων χωρών οι οποίοι έχουν ανάλογο σκοπό. Μεριμνά για την επιμόρφωση και τη συνεχή υποστήριξη των στελεχών των υπηρεσιακών μονάδων και των αρμόδιων φορέων παροχής υπηρεσιών δια βίου μάθησης των Περιφερειών και των Δήμων. Συγκροτεί και τηρεί Μητρώα Φορέων Δια Βίου Μάθησης και Προσόντων Πολιτών. 4. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) ιδρύθηκε το 2011 με τον Νόμο 3966/2011. Είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Λειτουργεί ως επιτελικός επιστημονικός Φορέας, που υποστηρίζει το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με κύριο σκοπό την επιστημονική έρευνα και μελέτη θεμάτων τα οποία αφορούν την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, τη μετάβαση από τη Δευτεροβάθμια στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, καθώς και τη διαρκή και τεχνική υποστήριξη του σχεδιασμού και της εφαρμογής της εκπαιδευτικής πολιτικής στα θέματα αυτά. 23

24 Σκοπός του Ι.Ε.Π. είναι η επιστημονική έρευνα και μελέτη των θεμάτων που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο και η διαρκής επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του σχεδιασμού και της εφαρμογής της εκπαιδευτικής πολιτικής στα θέματα αυτά. 5. Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), μέσω των διαδικασιών της Πιστοποίησης και του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, επενδύει σε περισσότερο ποιοτικές, αποτελεσματικές και αξιόπιστες υπηρεσίες Διά Βίου Μάθησης στην Ελλάδα προς όφελος των πολιτών. Κεντρική επιδίωξη είναι η στενότερη σύνδεση της εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, η αναβάθμιση των επαγγελματικών προσόντων του εργατικού δυναμικού, η ενδυνάμωση των προοπτικών απασχόλησής του και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, με στόχο τη δημιουργία μιας οικονομίας περισσότερο ανταγωνιστικής και μιας κοινωνίας περισσότερο συνεκτικής, με κοινό προσανατολισμό την επένδυση στον ενεργό πολίτη στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας και της οικονομίας της γνώσης. Ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και αποτελεί το διάδοχο φορέα της συγχώνευσης του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων (Ε.Ο.Π.Π.), του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Διά Βίου Μάθησης (Ε.Κ.Ε.Π.Ι.Σ.) και του Εθνικού Κέντρου Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Κ.Ε.Π.). Φορείς υλοποίησης: 6. Το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ( εκτός των λοιπών αρμοδιοτήτων του, αποτελεί την Αρχή Διασύνδεσης της Εκπαίδευσης με την Απασχόληση Οι μονάδες, οι δραστηριότητες και οι λειτουργίες του αποκεντρώνονται και ασκούνται σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό Επίπεδο σε όλη τη χώρα με κοινή μεθοδολογία. Υπό την εποπτεία του λειτουργούν πολλοί φορείς εξειδίκευσης και εφαρμογής πολιτικών ή και λειτουργιών, είτε ως αυτοδιοικούμενοι, είτε ως οργανικά του τμήματα. 24

25 7. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού δραστηριοποιείται στους τομείς: Tου Επαγγελματικού Προσανατολισμού του Εργατικού Δυναμικού της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του Εργατικού Δυναμικού. Tης προώθησης της Απασχόλησης (Γραφεία Εργασίας, Γραφεία Ενημέρωσης Ανέργων & Επιχειρήσεων) Tης χορήγησης παροχών Ασφάλισης στους δικαιούχους (επιδομάτων ανεργίας, στράτευσης, οικογενειακών επιδομάτων, κλπ.) Της ομαλής ενσωμάτωσης ή επανένταξης Ειδικών Κοινωνικών Ομάδων του πληθυσμού στην Αγορά Εργασίας. 8. Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι Είναι αρμόδιοι κατά τόπο για την κατασκευή, τη συντήρηση και την υλικοτεχνική υποδομή των εκπαιδευτικών δομών. Ακόμα υλοποιούν συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, ενέργειες εκπαιδευτικού χαρακτήρα και ενέργειες ένταξης στο πλαίσιο των Εθνικών πολιτικών. Ιταλία Ορισμός της σχολικής διαρροής Στην Ιταλία η υποχρεωτική εκπαίδευση διαρκεί δέκα χρόνια, από 6 έως 16 ετών και περιλαμβάνει τα οκτώ χρόνια του πρώτου κύκλου της σχολικής εκπαίδευσης (πέντε χρόνια δημοτικό σχολείο και τρία χρόνια δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης) και τα δύο πρώτα χρόνια του δεύτερου κύκλου (ανώτερη δευτεροβάθμια). Στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, σε περίπτωση μη συνέχισης του σχολείου ο μαθητής αποκτά μια βεβαίωση ολοκλήρωσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης που περιλαμβάνει τις αποκτηθείσες δεξιότητες αυτό το έγγραφο αποτελεί και την προϋπόθεση συνέχισης με μια επαγγελματική κατάρτιση. Οι νέοι που δεν βρίσκονται πλέον σε πορεία εκπαίδευσης και/ή επαγγελματικής κατάρτισης και δεν έχουν σταθερή απασχόληση για μεγάλες χρονικές περιόδους, προβλέπεται να αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσκολίες για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας, με αρνητικές συνέπειες στο προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εδώ και πολλά χρόνια αντιμετωπίζεται με ειδική προσοχή η περίπτωση αυτών των νέων: πρόκειται για τους NEET (Not in Education, Employment or Training). Σύμφωνα με την ετήσια δημοσίευση του ISTAT (Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής), «Εμείς, η Ιταλία του 2013", στην Ιταλία το 2011 περισσότερα από 2 εκατομμύρια νέοι (22,7% του πληθυσμού μεταξύ 15 25

26 και 29 ετών) δεν βρίσκονται σε κύκλους σπουδών ή εργασίας. Η κατάσταση των NEET είναι υψηλότερη στις γυναίκες (25,4%) από τους άνδρες (20,1%). Μετά από μια περίοδο που το φαινόμενο εμφάνισε μια ελαφρά κάμψη (μεταξύ 2005 και 2007 πήγε από 20,0% σε 18,9%), η κατάσταση των NEET είδε μια νέα αύξηση. Στην Ιταλία, το ποσοστό των NEET είναι πολύ πιο υψηλό από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (22,7% και 15,4% αντίστοιχα). Η κατάσταση είναι ακόμη πιο ανησυχητική σε σχέση με τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία (9,7%), η Γαλλία (14,5%) και η Αγγλία (15,5%) και βρίσκεται πιο κοντά με της Ισπανίας (21,1%). Τα δεδομένα τα σχετικά με την Emilia Romagna (15,3% των NEET), δείχνουν μια καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το εθνικό επίπεδο (22,7%) και μάλιστα λίγο καλύτερη από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο (15,4%). Οι αρμόδιοι φορείς για την εφαρμογή των πολιτικών της ενσωμάτωσης Εκπαιδευτικές υπηρεσίες (δημόσιες και ιδιωτικές μέσω των συνεταιρισμών) Κοινωνικές υπηρεσίες (δημόσιες) Υγειονομικές υπηρεσίες (δημόσιες) Σχολεία Οργανισμοί επαγγελματικής κατάρτισης (δημόσιοι και ιδιωτικοί) Κέντρα για την απασχόληση μέσω Κηδεμόνων για την υποχρεωτική κατάρτιση (δημόσια) Στο νομαρχιακό επίπεδο της Bologna το 2009 δημιουργήθηκε η «Ομάδα μεταξύ των φορέων για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και την προώθηση της σχολικής επιτυχίας», που συντονίζεται από τις Υπηρεσίες Σχολείο και Κατάρτιση και Κοινωνικές Πολιτικές της Επαρχίας της Bologna που συναντώνται περιοδικά για το ζήτημα αυτό. Συμμετέχουν εκπρόσωποι σχολικών ιδρυμάτων, πιστοποιημένοι οργανισμοί κατάρτισης, το Τοπικό Σχολικό Γραφείο, τα κέντρα για την απασχόληση, οι Τοπικές Κοινωνικές και Υγειονομικες Υπηρεσίες, το Κέντρο Υπηρεσιών "Aneka", το ίδρυμα Minguzzi της επαρχίας της Bologne, οι Δήμοι της Bologne, της Imola, και του Νέου Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Imola. Οι στόχοι της ομάδας των φορέων είναι: Α) η βελτίωση του συστήματος επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων και των φορέων της περιφέρειας 26

27 Β) Η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των υπαλλήλων των διαφόρων φορέων (Σχολείο, Δήμοι, Οργανισμοί Κατάρτισης, Κοινωνικές Υπηρεσίες), για τη διάδοση καλών πρακτικών η ομαδοποιημένη δράση κατάρτισης και η διάδοση των πληροφοριών. Γ) Ο καθορισμός διαδικασιών και μέσων εργασίας από κοινού (επαρχιακά πρωτόκολλα συνεργασίας με εφαρμογή και σε άλλες περιοχές). Δ) Ενσωμάτωση των παρεμβάσεων και των πόρων Ε) Έρευνες σε ειδικά θεματικά πεδία με στόχο την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής ΣΤ) Ο έλεγχος του φαινομένου Ζ) Η προώθηση καινοτόμων διακρατικών και εθνικών προγραμμάτων. Αναμενόμενα αποτελέσματα : α) Καταπολέμηση της σχολικής διαρροής με σημαντική μείωση του αριθμού των νέων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και εν γένει την εκπαίδευση χωρίς να έχουν ολοκληρώσει το καθήκον/ δικαίωμα στη μόρφωση και στην εκπαίδευση. β)επεξεργασία από κοινού διαδικασιών επανένταξης και δημοσιοποίησης, προκειμένου να ενισχυθεί ο δεσμός μεταξύ Σχολείου, Οργανισμών Επαγγελματικής Κατάρτισης, οικογένειας, υπηρεσιών, πόρων της περιφέρειας για την ενίσχυση των νέων. Σλοβακία Ορισμός της σχολικής διαρροής Η σχολική υποχρέωση στη Σλοβακία διαρκεί δέκα χρόνια και ολοκληρώνεται το αργότερο στο τέλος της σχολικής χρονιάς κατά την οποία ο μαθητής βρίσκεται στην ηλικία των 16 ετών. Η έννοια της σχολικής διαρροής δημιουργεί ανησυχία κυρίως σε σχέση με την υποχρεωτική εκπαίδευση. Το γεγονός της μη τήρησης της υποχρέωσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης θεωρείται ως πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου. Με δεδομένο τους κανόνες του σχολικού συστήματος ο αριθμός αυτών των περιπτώσεων είναι πολύ χαμηλός, επειδή ο πρόληψη της σχολικής διαρροής είναι πολύ ισχυρή. Ως δευτερεύον φαινόμενο μπορούμε να αναφέρουμε το γεγονός ότι κάποιοι μαθητές δεν ολοκληρώνουν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ένα μέρος των μαθητών ακολουθεί την υποχρεωτική εκπαίδευση αλλά δεν καταφέρνει να αποκτήσει τη βεβαίωση ολοκλήρωσης της πρωτοβάθμιας. Ένα άλλο δευτερεύον γεγονός είναι επίσης η παρακολούθηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης στο δημοτικό και στις δύο τάξεις της δευτεροβάθμιας ή σε ένα κέντρο εκμάθησης. Ένα μέρος μαθητών που επισήμως παρακολούθησαν το σχολείο επί 10 χρόνια, δεν καραφέρνουν να αποκτήσουν τη βεβαίωση σπουδών (CAP). Μια άλλη μορφή σχολικής διαρροής είναι το γεγονός της παρακολούθησης ενός σχολείου της δευτεροβάθμιας ή ένα κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης με στόχο την απόκτηση ενός baccalauréat ή 27 των

28 ενός CAP και η εγκατάλειψή του αφού ολοκληρώθηκε η 10ετής υποχρεωτική εκπαίδευση ή ενδεχομένως η μη τήρηση των κριτηρίων για την επιτυχημένη ολοκλήρωση των σπουδών. Οι αρμόδιοι φορείς για την εφαρμογή των πολιτικών της ενσωμάτωσης Πρόκειται κυρίως για κρατικούς οργανισμούς (τα σχολικά γραφεία, τα σχολεία και τα γραφεία απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων και οικογένειας που ιδρύθηκαν από το Κράτος) περιφερειακές δομές (δημόσιες, σχολεία που ιδρύθηκαν από την περιφερειακή διοίκηση). Αυτές οι δομές είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των θεμάτων του κοινού-στόχου. Συμπληρωματικά δραστηριοποιούνται και οι ιδιωτικές δομές (ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης και ιδιωτικά κέντρα κατάρτισης). Αυτές οι τελευταίες δομές δεν ασχολούνται πολύ με το κοινό της σχολικής διαρροής. Αντιθέτως κάποιες δομές του τριτογενούς τομέα (ΜΚΟ, μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, ή ακόμη και κερδοσκοπικοί με κάποια κοινωνική διάσταση) κινητοποιούνται προς την κατεύθυνση της προσφοράς υπηρεσιών προς αυτό το κοινό. Εκεί παίρνουν σάρκα και οστά οι ειδικές πρωτοβουλίες και τα σχέδια για την υποστήριξη αυτού του κοινού-στόχου. Η δυσκολία συνίσταται στην εξεύρεση οικονομικών πόρων από τις δημόσιες δαπάνες αλλά και από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Σύστημα παρακολούθησης των ατόμων που προέρχονται από σχολική διαρροή σε σχέση με τις απόπειρες ενσωμάτωσής τους. Στο πλαίσιο του σχολικού συστήματος, τα διάφορα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια σχολέια σε συνεργασία με τα σχολικά γραφεία, τηρούν ένα πρωτόκολλο καταγραφής αυτών των μαθητών που χρησιμεύει ως βάση για την επανένταξη των μαθητών υψηλού κινδύνου στα σχολεία. Στο πλαίσιο των υπηρεσιών απασχόλησης τα δεδομένα τα σχετικά με την ηλικία και την αρχική κατάρτιση των ανέργων, καταγράφονται. Μεταξύ αυτών των καταγραφών εμφανίζεται και μια ολιγοάριθμη ομάδα αλλά υψηλού κινδύνου νέων ατόμων χωρίς πρωτοβάθμια κατάρτιση ή έχοντας μόνο παρακολουθήσει την πρωτοβάθμια κατάρτιση. 28

29 Κοινές δαπιστώσεις για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής Τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν μέχρι εδώ, καθώς και τα αποτελέσματα του παραδοτέου Ο1, μας βοηθούν να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν πολλά κοινά σημεία στο σύνολο των εταίρων. 1- Η σχολική διαρροή είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που συνδυάζει πολλούς παράγοντες από πολύμεγάλη ποικιλία των δυνατών αλληλεπιδράσεων μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων σχετικά με το σχολείο, προκύπτουν τόσες ιστορίες και διαφορετικές περιπτώσεις, όσοι είναι και οι νέοι που απομακρύνονται από το σχολείο. 2- Όλα τα συστήματα των χωρών των εταίρων έχουν δώσει πρωτεραιότητα στη μείωση του ποσοστού της σχολικής διαρροής και η καταπολέμηση της σχολικής διαρροής αποτελεί κοινωνικό ζήτημα που επανέρχεται συχνά σε συζητήσεις εθνικού επιπέδου. Η σχολική διαρροή είναι ζήτημα που απασχολεί τους φορείς και τις πολιτικές κατάρτισης,προσανατολισμού και επαγγελματικής ένταξης. 3- Η πολιτική της καταπολέμησης της σχολικής διαρροής βρίσκεται σε εξέλιξη, και επικεντρώνεται σήμερα στην παρακολούθηση και υποστήριξη του νέου από την ώρα που θα απομακρυνθεί από το σχολείο. Η πρόληψη της σχολικής διαρροής δεν είναι αρκετά δομημένη και δεν αποτελεί πραγματικό αντικείμενο των εθνικών πολιτικών, παρόλο που αναπτύσσονται δράσεις σε εθνικό περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. 4- Ο συντονισμός της πολιτικής είναι στοιχειώδης και άνισος ανάλογα με τις περιοχές. Μία από τις κύριες αδυναμίες αφορά τη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων τομέων που είναι περιορισμένη, την περιορισμένη εμπλοκή των αρμοδίων των τομέων πέραν της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Παρ όλα αυτά αναπτύσσεται μια προσπάθεια συνεργασίας μεταξύ των δημοσίων αρχών, των οργανισμών, και των συλλόγων για το θέμα της επιστροφής στην κατάρτιση και της υποστήριξης των νέων. 5- Σε πολλές χώρες τα κατασταλτικά μέτρα συνεχίζουν να κυριαρχούν σε σχέση με τα μέτρα πρόληψης. 6- Στις περισσότερες χώρες φαίνεται απαραίτητο να βελτιωθεί η παρατήρηση,η συλλογή και η ανάλυση των δεδομένων προκειμένου να αναπτυχθούν στοχευμένες και αποτελεσματικές πολιτικές. Από τις διαπιστώσεις αυτές, φαίνεται ότι είναι απαραίτητο να εφαρμοστεί μια δημόσια πολιτική καταπολέμησης της σχολικής διαρροής στο σύνολο των χωρών που καλύπτει το πρόγραμμα «Εκπαίδευση στο εργοτάξιο». Θα πρέπει να συμπεριλάβει το σύνολο των επίσημων και συλλογικών φορέων που παρεμβαίνουν σήμερα για την εξεύρεση λύσεων για τους νέους που αντιμετωπίζουν δυσκολίες εκμάθησης. Επίσης, η πρόληψη της σχολικής διαρροής θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα και παράλληλα να ενταντικοποιηθούν οι υπάρχουσες δράσεις υποστήριξης των νέων από τη στιγμή που εντοπίζονται οι δυσκολίες τους. 29

30 Μεθοδολογικό πλαίσιο της καταγραφής των εργαλείων, πρακτικών και των καταρτίσεων «ενσωμάτωσης» Λόγω του γεγονότος ότι υπάρχει ποικιλία προσεγγίσεων, ποικιλία μηχανισμών ως προς τα «θεραπευτικά μέτρα» και τις παρεμβάσεις κατά της σχολικής διαρροής, προτείνεται να γίνει εντοπισμός σε κάθε περιοχή του εταιρικού σχήματος των υπαρχουσών καταρτίσεων. καλύτερων εργαλείων, πρακτικών και Για να υλοποιηθεί αυτός ο εντοπισμός, ο έλληνας εταίρος ΚΕΚ ΝΕΟ ΘΕΤΙΚΟ, υπέυθυνος για το παραδοτέο αυτό επεξεργάστηκε μια μέθοδο συλλογής των εμπειρικών δεδομένων για τις πρακτικές κατάρτισης και τα εργαλεία συλλογής των εξωτερικών δεδομένων για τις πρακτικές κατάρτισης και τα εργαλεία συλλογής των δεδομένων, προκειμένου να συντονίσει τη δράση των εταίρων και να τους καθοδηγήσει στην καταγραφή και στην ανάλυση των υπαρχουσών καταρτίσεων. Καθορίστηκαν δύο ομάδες-στόχοι για την συλλογή των αναγκαίων πληροφοριών: οι εκπαιδευτές, δομές και οργανισμοί που εφαρμόζουν μηχανισμούς προς όφελος των νέων ενηλίκων που βρίσκονται σε κατάσταση σχολικής διαρροής και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας και αποκλεισμένοι οικονομικά και κοινωνικά αφενός και οι δημόσιες και τοπικές αρχές που είναι αρμόδιες για την ενσωμάτωση αφετέρου. Στη συνέχεια έγινε επεξεργασία 2 ερωτηματολογίων προκειμένου να εναρμονιστεί η εργασία και το είδος των προς συλλογή δεδομένων: Ερωτηματολόγιο προς τους εκπαιδευτές, τις δομές και τους οργανισμούς Ερωτηματολόγιο προς τις δημόσιες και τοπικές αρχές τις αρμόδιες για τις πολιτικές ενσωμάτωσης Αυτά τα ερωτηματολόγια εμφανίζονται ως παραρτήματα αυτού του παραδοτέου και περιλαμβάνουν δελτία δράσεων, καλές πρακτικές και υπάρχοντα εργαλεία στον τομέα που αφορά το παραδοτέο. Ο συντονιστής εταίρος της παραγωγής Ο2, πρότεινε στη συνέχεια στους εταίρους ένα κοινό πλαίσιο παρουσίασης και ανάλυσης των συλλεγέντων αποτελεσμάτων κατά τη δεύτερη φάση αυτής της δράσης. Αυτή η δεύτερη φάση περιέλαβε τα ακόλουθα μέρη: Μετάφραση των 2 ερωτηματολογίων στη γλώσσα των Σλοβάκων, Ιταλών και Ελλήνων εταίρων Διάδοση των ερωτηματολογίων και συλλογή ενός συνόλου 10 συμπληρωμένων ερωτηματολογίων από κάθε περιοχή των εταίρων (7 από τους εκπαιδευτές κ.λ.π. και 3 από τις τοπικές αρχές). Η συλλογή αυτών των ερωτηματολογίων συνοδεύτηκε σε μερικές περιπτώσεις από προσωπικές συνεντεύξεις με τους φορείς. Κινητοποιήθηκαν επίσης ομάδες εργασίας για την ολοκλήρωση των εργασιών της συλλογής και της ανάλυσης των δεδομένων. Προετοιμασία μιάς έκθεσης ανά περιοχή όπου παρουσιάστηκαν τα συλλεγέντα δεδομένα με βάση το υπόβαθρο που πρότεινε ο υπεύθυνος εταίρος καθώς και τα 2 δελτία δράσεων που συνελέγησαν. 30

31 Σύνθεση των αποτελεσμάτων της καταγραφής Η εργασία που έγινε από τους εταίρους του έργου, ανέδειξε την ποικιλία των συστημάτων, των πολιτικών, των πρακτικών και των εργαλείων που αφορούν την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και την επαγγελματική ένταξη των νέων που προέρχονται από σχολική διαρροή και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας, σε κλίμακα 5 χωρών εταίρων (Βέλγιο, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία και Σλοβακία). Το παρόν κεφάλαιο, στοχεύει στη σύνθεση των πρακτικών και εφαρμοζόμενων εργαλείων στους ακόλουθους τομείς: Είδος και χαρακτηριστικά των εμπλεκόμενων οργανισμών στους τομείς της καταπολέμησης της σχολικής διαρροής και της ενσωμάτωσης των νέων Είδη πολιτικών για την πρόληψη της σχολικής διαρροής Πολιτικές για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της σχολικής διαρροής Μέθοδοι προσέγγισης των νέων Δράσεις για την ένταξη στην αγορά εργασίας Δημιουργία μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας-αυτοαπασχόλησης Είδη υποστήριξης/προώθησης για την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας Χρηματοδοτικές πηγές των πρωτοβουλιών της ένταξης στην αγορά εργασίας (απασχόλησης)και της επαγγελματικής ένταξης (ίδρυση επιχείρησης, αυτοαπασχόληση) Αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών σύμφωνα με τους εμπλεκόμενους φορείς στην καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και της ενσωμάτωσης των νέων Αυτοί οι τομείς εντοπίστηκαν από τους εταίρους του έργου ως βασικά στοιχεία κατανόησης και ανάλυσης των πολιτικών ενσωμάτωσης που εφαρμόζονται σήμερα στις περιοχές των εταίρων και ως αφορμές για προβληματισμό προκειμένου να επιτευχθούν ανταλλαγές εμπειριών, πληροφοριών και πρακτικών μεταξύ των διαφόρων επιπέδων φορέων που εμπλέκονται και των ευρωπαϊκών χωρών. Επιδιώκεται να περιγραφούν μερικές συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που έχουν παρατηρηθεί (χωρίς όμως να παρουσιαστεί η συνολική λειτουργία του εκπαιδευτικού τους συστήματος, ως προς το πρόβλημα της σχολικής διαρροής και της επαγγελματικής ένταξης). Θα τονιστεί ιδιαίτερα το ζήτημα της επαγγελματικής ένταξης των νέων που προέρχονται από σχολική διαρροή και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας και λιγότερο το ζήτημα της καταπολέμησης πριν παρουσιαστεί το φαινόμενο αυτό καθαυτό. Είτε είναι αποτελσματικά είτε όχι, η αναφορά σ αυτά τα μέτρα και τις πρακτικές δίνει στοιχεία προβληματισμού για τις επιλογές που πρέπει να γίνουν προκειμένου να είναι η καταπολέμηση αποτελεσματική ως προς τη σχολική διαρροή και την ένταξη των νέων που βρίσκονται σε δυσμενή κατάσταση. 31

32 Φορείς που ασχολούνται με την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και κυρίως με την επανένταξη Γαλλόφωνο Βέλγιο Φορείς σχεδιασμού και θεσμοθέτησης των πολιτικών της ένταξης Η Ομοσπονδία Βαλλονία- Βρυξέλλες (FWB) ασχολείται με τη σχολική διαρροή μέσω των Διευθύνσεων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και βοήθειας προς τη νεολαία Οι περιφέρειες Βαλλονία και Βρυξέλλες (μέσω της κοινοτικής Γαλλόφωνης επιτροπής COCOF) σχεδιάζουν τις πολιτικές και κατάρτισης και της ένταξης Φορείς εφαρμογής των πολιτικών στο πεδίο της αντιμετώπισης της διαρροής και κυρίως των δράσεων ένταξης Επιχειρήσεις κατάρτισης μέσω εργασίας και εργαστήρια κατάρτισης μέσω εργασίας: Οι επιχειρήσεις κατάρτισης μέσω της εργασίας προσφέρουν στους εκπαιδευόμενους μια κατάρτιση βασισμένη στην εκμάθηση σε πραγματικές συνθήκες εργασίας μέσα σε μια επιχείρηση. Αυτή η κατάρτιση είναι δυνατόν να καταλήξει σε εμπορεύσιμη παραγωγή. Συμπληρώνεται με μια θεωρητική κατάρτιση προσαρμοσμένη στις ατομικές ανάγκες και σε μια ψυχολογική υποστήριξη του εκπαιδευόμενου. Υπάρχουν διάφορες δομές συντονισμού των δράσεων που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση σε περιφερειακό επίπεδο, που ονομάζονται Bassins de vies (Λεκάνες ζωής). Οι οργανισμοί κοινωνικο-οικονομικής ένταξης (OISP) των Βρυξελών και της Βαλλονίας προσφέρουν συλλογικές καταρτίσεις με στόχο την επανακοινωνικοποίηση, την εκπόνηση προσωπικών επαγγελματικών σχεδίων ή την ανάπτυξη δεξιοτήτων τεχνικού και κοινωνικού τύπου που διευκολύνουν την πρόσβαση σε καταρτίσεις ειδίκευσης και εν συνεχεία στην αγορά εργασίας στην περιφέρεια των Βρυξελλών. Η Ομοσπονδία στις Βρυξέλλες οργανισμών κοινωνικοεπαγγελματικής ένταξης και ένταξης στην κοινωνική οικονομία (FEBISP Asbl ) και Interfédé (Βαλλονία) Τομεακές ομοσπονδίες υποστήριξης της δράσης των μελών της στους τομείς της θεσμοθέτης της εκπαίδευσης της διοίκησης και των οικονομικών. Ασχολείται με την εξέλιξη των μηχανισμών ένταξης και την ποιοτική βελτίωσή τους προκειμένου να εξασφαλίσουν οι ενώσεις τα μέσα για την υλοποίηση των δράσεων γενικού ενδιαφέροντος που αναλαβάνουν να υλοποιήσουν. Κέντρο εκπαίδευσης και κατάρτισης με τη μέθοδο της εναλλαγής (CEFA): Απευθύνεται κυρίως στους νέους ηλικίας υποχρεωτικής σχολικής εκπαίδευσης που αναζητούν ένα άλλο τύπο εκπαιδευτικού συστήματος, διαφορετικό από την κλασσική εκπαίδευση πλήρους ωραρίου στο σχολείο που να στοχεύει συγχρόνως στην εξειδίκευση και στην κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη. Ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας (επιχειρήσεις ενσωμάτωσης, κοινωνικές επιχειρήσεις, οι τοπικές πρωτοβουλίες ανάπτυξης και απασχόλησης) Οι υπηρεσίες στήριξης της παραμονής στο σχολείο (SAS): Ο ρόλος τους είναι να προσφέρουν στους ανήλικους μαθητές κοινωνική, εκπαιδευτική και παιδαγωγική στήριξη με ημερήσια φιλοξενία και μια υποστήριξη σε συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον ή την καθημερινότητα του νέου. Η βοήθεια που τους παρέχεται στοχεύει στην βελτίωση των 32

33 συνθηκών της πρσωπικής τους ανάπτυξης και εκμάθησης. Λεκάνη ζωής για την εκπαίδευση εξειδίκευσης Γαλλία Το Κράτος : - Η Διεύθυνση Εκπαίδευσης με την υπηρεσία,αποστολή καταπολέμης της σχολικής διαρροής (MLDS) - Η Περιφερειακή Διεύθυνση νεολαίας και άθλησης και κοινωνικής συνοχής (DRJSCS) Η Τοπική και περιφεριακή αυτοδιοίκηση Ελλάδα Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς Γενική Γραμματεία δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Ινστιτούτο Πολιτικών της Εκπαίδευσης (IEP) Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης των Δεξιοτήτων και Επαγγελματικού Προανατολισμού Ιταλία Το Υπουργείο Παιδείας Πανεπιστημίου και Έρευνας (MIUR) Τα Περιφερειακά Γραφεία Εκπάιδευσης (USR) Η Διοίκηση σε περιφερειακό Επίπεδο Η Διοίκηση και Διαχείρηση σε τοπικό επίπεδο Δημόσιοι φορείς παρέμβασης στα πεδία της σχολικής διαρροής και υποστήριξης για την ένταξη, δήμοι, εκπαιδευτικοί φορείς, φορείς κατάρτισης, απασχόλησης, ενσωμάτωσης, συλλογικοί φορείς, εκπρόσωποι του οικονομικού κόσμου, των οικογενειών Οι πλατφόρμες παρακολούθησης και υποστήριξης των νέων που απομακρύνθηκαν από το σχολείο αποτελούν ένα εργαλείο συντονισμού των τοπικών φορέων της κατάρτισης, του προσανατολισμού (CIO),και της ένταξης των νέων. Τα σχολικά ιδρύματα, η MLDS, τα κέντρα πληροφόρησης και προσανατολισμού, οι τοπικές αποστολές (ML),τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας (E2C), τα αγροτικά ιδρύματα, τα δημόσια ιδρύματα ένταξης και υποστήριξης (EPIDE), τα Greta, τα κέντρα κατάρτισης μαθητευομένων, τα γραφεία πληροφόρησης της νεολαίας(bij) και οι τοπικές αυτοδιοικήσεις βρίσκονται σε συνεργασία. Το Υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) Οι Περιφέρειες και οι Δήμοι Τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (KEK) Διοίκηση σε περιφερειακό επίπεδο με αποκλειστική αρμοδιότητα για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση σ ότι αφορά τον προγραμματισμό και την διαχείριση της προσφοράς σε κατάρτιση μέσω των πιστοποιημένων οργανισμών. Δημόσιες, επαρχιακές και δημοτικές επιχειρήσεις κατάρτισης. Ιδιωτικοί πιστοποιημένοι οργανισμοί που προσφέρουν μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης για νέους κάτω των 18 ετών ή για ενήλικες. Σλοβακία Κρατικοί Οργανισμοί (Τα σχολικά γραφεία, τα σχολεία και τα γραφεία απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων και οικογένειας που έχουν ιδρυθεί από το Κράτος) Δημόσιοι Περιφερειακοί Οργανισμοί Γραφεία για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις και την Οικογένεια Ενώσεις και Κέντρα Κατάρτισης 33

34 Τύποι πολιτικών για την πρόληψη της σχολικής διαρροής Παρουσίαση των πολιτικών Βέλγιο Ένα διάταγμα με τροποποίηση του 2012 καθορίζει έξι μέτρα καταπολέμησης της σχολικής διαρροής : Την διαρκή εφαρμογή και την ενίσχυση της υπηρεσίας της σχολικής διαμεσολάβησης, Τη δημιουργία κινητών ομάδων, Την ίδρυση μιας διοικητικής μονάδας συντονισμού των δράσεων πρόληψης της σχολικής διαρροής και της βίας, Τη σύνδεση της δια βίου μάθησης με την πρόληψη της βίας στα σχολεία, Τη δημιουργία υπηρεσιών σχολικής συγκράτησης, Την εφαρμογή ενός μηχανισμού για την υποστήριξη μιας επιτυχούς επιστροφής στο σχολείο των μαθητών που είχαν καταφύγει σε δομές εκτός του αρχικού σχολικού ιδρύματος Παραδείγματα προτεινόμενων δράσεων Οι υπηρεσίες σχολικής συγκράτησης (SAS) Μεταξύ των μηχανισμών καταπολέμησης της σχολικής διαρροής και της βίας στο σχολείο η ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες ίδρυσε τις υπηρεσίες σχολικής συγκράτησης. Αυτές οι υπηρεσίες υποδέχονται και βοηθούν προσωρινά ανήλικους μαθητές : που έχουν αποβληθεί από ένα σχολικό ίδρυμα που ανήκει ή χρηματοδοτείται από την ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες και δεν μπορούν να επανεγγραφούν σε σχολικό ίδρυμα είναι εγγεγραμμένοι σε ένα σχολικό ίδρυμα που ανήκει ή χρηματοδοτείται από την ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες και απουσιάζουν συστηματικά και αδικαιολόγητα, έχουν εγκαταλείψει το σχολείο (περισσότερες από 20 αδικαιολόγητες απουσίες) ή αντιμετωπίζουν μια κρίση στο πλαίσιο του ιδρύματος που δεν είναι εγγεγραμμένοι σε κανένα σχολικό ίδρυμα και δεν καταρτίζονται στο σπίτι Οι υπηρεσίες σχολικής συγκράτησης έχουν ως αποστολή να τους προσφέρουν κοινωνική, εκπαιδευτική και παιδαγωγική βοήθεια με ημερήσια υποδοχή και με υποστήριξη σε συνεργασία με το οικογενειακό περιβάλλον τους. Η βοήθεια που τους προσφέρεται στοχεύει στην βελτίωση των συνθηκών ανάπτυξής τους και εκμάθησης. Για κάθε ανάληψη ευθύνης ενός νέου επιδιώκεται η επανένταξή του όσο το δυνατόν πιο σύντομα και με τις καλύτερες δυνατές συνθήκες, σε ένα σχολικό ίδρυμα ή σε μια πιστοποιημένη δομή κατάρτισης, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Γαλλία Η εθνική στρατηγική βασίζεται σε τρεις άξονες: - Άξονας 1 : κοινητοποίηση όλων κατά της σχολικής διαρροής - Αξονας 2 : προτεραιότητα στην πρόληψη - Άξονας 3 : νέα ευκαιρία για ειδίκευση Η εφαρμογή προβλέπεται από τον Νοέμβριο του 2014 έως το Δάδοση της χρήσης της ψηφιακής τεχνολογίας με μαθήματα βιντεοσκοπημένα και ανεβασμένα στο διαδίκτυο και εφαρμογές για την διευκόλυνση της πρόσβασης των νέων στις βασικές γνώσεις και για την εξέλιξη των πρακτικών. Για τη συγκεκριμενοποίηση του δικαιώματος της επιστροφής στην κατάρτιση θα τους προτείνεται αύξηση των ωρών κατάρτισης στο προσωπικό τους πρόγραμμα κατάρτισης την ώρα που θα αναλαμβάνει την υπόθεσή τους ένας υπεύθυνος από την πλατφόρμα παρακολούθησης και υποστήριξης (PSAD). Θα εφαρμοστεί για τους νέους ετών με 34

35 Ελλάδα Ιταλία Σλοβακία 1. Έρευνα των αναγκών των νέων σε κατάρτιση και προσανατολισμό τους σε καταλληλότερο τύπο εκπαίδευσης (π.χ. τεχνική κατάρτιση) 2. Επαγγελματικός προσανατολισμός, ανάπτυξη του επαγγελματικού περιγράμματος 3. Προεσέγγιση των νέων που ανήκουν σε ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες και απειλούνται περισσότερο από τη σχολική διαρροή 4. Ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη 5. Εξατομικευμένη υποστήριξη (ψυχολογική,νομική κ.λ.π.) Τρεις κατευθύνσεις δράσεων στην εθνική πολιτική : 1. Η συνοχή ως προς το χρόνο των δράσεων και ο συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων εφαρμογής των πολιτικών καθώς και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων 2. Μια προσέγγιση βασισμένη στις βασικές δεξιότητες και στην εξατομίκευση της εκμάθησης 3. Οι συνεργασίες μεταξύ των σχολείων, της περιφέρειας, της οικογένειας, των εκπαιδευτικών οργανισμών Η πρόληψη αποτελεί συνήθως μέρος της σχολικής πολιτικής της Σλοβακικής Δημοκρατίας. Το Υπουργείο Παιδείας είναι η κύρια εθνική αρχή για επεξεργασία των πολιτικών στον τομέα της περιφερειακής εκπαίδευσης (νηπιαγωγεία, δημοτικά, και δευτεροβάθμια) καθώς και η πανεπιστημιακή κατάρτιση.η πρόληψη της σχολικής διαρροής υποστηρίζεται νομικά με σοβαρές ποινές. κίνδυνο να μην αποκτήσουν πτυχίο ή κάποια ειδίκευση, ένα ειδικό πρόγραμμα «για την αρχική κατάρτιση».ο νέος θα διατηρήσει το καθεστώς του μαθητή και θα επωφεληθεί μιας προσωπικής υποστήριξης Οι ακόλουθοι οργανισμοί θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν κατά της σχολικής διαρροής, την έγκαιρη διάγνωσή της και την εξατομικευμένη υποστήριξη των παιδιών που εμφανίζουν κίνδυνο διαρροής: Το εκπαιδευτικό σύστημα με εναλλακτικές προτάσεις για τα άτομα που επιθυμούν να επανενταχθούν στο κλασσικό σχολικό κύκλωμα Το σχολείο αν του δώσουμε τα μέσα να επενδύσει σ αυτά τα ζητήματα Οι δομές που συνδέονται με την αγορά εργασίας εφόσον ενθαρρυνθούν να παίξουν ένα πιο ενεργό ρόλο στα ζητήματα αυτά (ενθάρρυνση των νέων να αποκτήσουν μια βασική εκπαίδευσηκατάρτιση) Τα προγράμματα καταπολέμησης της σχολικής διαρροής πρέπει να έχουν ως κοινό στόχο την υποστήριξη των μαθητών να ξεπεράσουν τα οικογενειακά,προσωπικά και κοινωνικά εμπόδια που δεν τους επιτρέπουν να παραμείνουν στο σχολείο και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. «Ο ιταλικός δρόμος για ένα διαπολιτισμικό σχολείο και για την ενσωμάτωση των ξένων σπουδαστών» του 2007, εντόπισε τις αρχές και τις στρατηγικές για την ένταξη. Οι κύριες δραστηριότητες για την πρόληψη της σχολικής διαρροής κατά τα τελευταία χρόνια υλοποιήθηκαν μέσω εθνικών εφαρμοστικών σχεδίων: προώθηση θετικών εμπειριών πρόληψης και καταπολέμησης της σχολικής διαρροής που θα μπορούσαν να παρουσιαστούν ως κοινό μοντέλο παρέμβασης. Ένας προληπτικός μηχανισμός είναι ο συσχετισμός της καταβολής των οικογενειακών επιδομάτων στους γονείς με την φοίτηση στο σχολείο των παιδιών τους. Μια άλλη μορφή πρόληψης είναι η ευαισθητοποίηση των γονέων καθώς και η επεξεργασία του ζητήματος της πρόληψης της σχολικής διαρροής κατά την περιοδική κατάρτιση των εκπαιδευτικών και των διευθυντών των σχολείων. Αυτές οι δράσεις εξασφαλίζονται από τα σχολικά γραφεία που ανήκουν στην τοπική αυτοδιοίκηση 35

36 Πολιτικές για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της σχολικής διαρροής Βέλγιο Για τους νέους που ακολουθούν ακόμη τη σχολική υποχρέωση θα αναφέρουμε εδώ τρεις μηχανισμούς που προτείνει η ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες. Οι σχολικές κοινωνικές υπηρεσίες Η γαλλική κοινότητα εφάρμοσε σε καθεμιά από τις 19 κοινότητες που αποτελούν το πολεοδομικό συγκρότημα των Βρυξελλών, τα σχολικά παραρτήματα. Αυτά τα παραρτήματα παρέχουν υπηρεσίες στους νέους ηλικίας υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Το προσωπικό των παραρτημάτων συμβουλεύει τους νέους και τους γονείς ως προς τον σχολικό προσανατολισμό, τους βοηθάει να βρουν το κατάλληλο σχολείο. Τα παραρτήματα οργανώνουν επίσης τα «σχολεία μελέτης» (βοήθεια για σχολικές εργασίες μετά από το σχολικό ωράριο) και παιδαγωγικές δραστηριότητες καμμιά φορά και αθλητικές, τα απογεύματα της Τετάρτης (δεν υπάρχουν σχολικά μαθήματα την Τετάρτη το απόγευμα στο Βέλγιο) Οι υπηρεσίες σχολικής συγκράτησης (SAS) Οι SAS «αναμιγνύουν» δυο τομείς δεξιοτήτων: τον τομέα της εκπαίδευσης και τον τομέα της βοήθειας προς τη νεολαία. Κάθε υπηρεσία επιχορηγούμενη από μια αντίστοιχη αρχή πρέπει να αποτελεί αντικείμενο συμφώνου. Για τις SAS λοιπόν δημιουργήθηκε μια μικτή επιτροπή συμφώνου που αποτελείται από εκπροσώπους του τομέα της εκπαίδευσης και του τομέα της βοήθειας προς τη νεολαία. Για τον τομέα της εκπαίδευσης, ο πληθυσμός της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (12-18 τών) αντιπροσωπεύει ένα πληθυσμό μαθητών (για τα έτη ). Ο τομέας της βοήθειας προς τη νεολαία ανέλαβε νέους κατά το έτος Περίπου νέοι (12-18 ετών) εγκαταλείπουν το σχολέιο κάθε χρόνο και απ αυτούς είναι προβληματικές περιπτώσεις (πολλοί μήνες ή πολλά χρόνια απομάκρυνσης από το σχολείο). Τα καθήκοντα των SAS. Οι δώδεκα SAS, πιστοποιημένες και επιχορηγούμενες από την ομοσπονδία Βαλλονία-Βρυξέλλες, αναλαμβάνουν 500 νέους κάθε χρόνο. Οι SAS ασχολούνται και βοηθούν περιστασιακά αυτούς τους ανήλικους νέους που είναι είτε: - αποβεβλημένοι από ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα (Άρθρο 30 του διατάγματος SAS); - εγγεγραμμένοι σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα αλλά σε κατάσταση κρίσης στο πλαίσιο αυτού του ιδρύματος (Άρθρο 31) 36

37 - δεν φοιτούν στο σχολείο, χωρίς όμως να έχουν αποβληθεί από αυτό το σχολικό ίδρυμα (Άρθρο 31b) Ο ρόλος των SAS είναι να τους προσφέρουν κοινωνική, εκπαιδευτική και παιδαγωγική βοήθεια, με ημερήσια υποδοχή και ενδεχομένως και βοήθεια και υποστήριξη μέσα στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Αυτή η βοήθεια τους δίνει την ευκαιρία να βελτιώσουν τις συνθήκες εκμάθησης και προσωπικής ανάπτυξης. Η μέγιστη περίοδος ενασχόλησης με κάθε νέο είναι τρεις μήνες με δυνατότητα ανανέωσης μια φορά, χωρίς όμως να ξπεραστείι το διάστημα των 6 μηνών για κάθε σχολικό έτος και του ενός έτους για το σύνολο της φοιτησής του. Οι SAS εργάζονται στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και ακολουθούν τον κώδικα της δεοντολογίας για την βοήθεια προς τη νεολαία, σε συνεργασία με τους άλλους φορείς του τομέα. Στοχεύουν στην επιστροφή του παιδιού στο σχολικό ίδρυμα. Γι αυτό εργάζονται με άμεση συνεργασία με το σχολείο αλλά και με άλλες δομές όπως τα κέντρα PMS. Οι SAS έχουν μεθοδολογική και παιδαγωγική ελευθερία ως προς τις δραστηριότητες που εφαρμόζουν. Πιστοποιούνται βάσει ενός ειδικού παιδαγωγικού προγράμματος Έτσι, κάθε SAS κατευθύνει τις δράσεις του μέσω καινοτομιών, προσαρμογών, πειραματισμών με ιδανικό στόχο την εφαρμογή μιας κατάλληλης υποστήριξης ανάλογα με τα αίτια και τους παράγοντες της διαρροής (σχολική φοβία,κυβερνοεξάρτηση, έλλειψη ενδιαφέροντος..) Στο πλαίσιο αυτό οι SAS προτείνουν: δ. συνεργασία με τις SAS συλλογικά ή ατομικά δ. εξασφάλιση σύνδεσης, εμπιστοσύνης, συμμετοχής δ. προσέγγιση με κατεύθυνση την αυτογνωσία, τον επαγγελματικό προσανατολισμό δ. συνεργασία, έκφραση δ. ατομικές και συλλογικές καταρτίσεις Τα Κέντρα Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με εναλλαγή (CEFA). Αυτοί οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί της μεθόδου της εναλλαγής, προσφέρουν στους νέους 15 έως 20 ετών έναν εναλλακτικό τρόπο ως προς την παραδοσιακή εκπαίδευση, που συνδυάζει τη γενική κατάρτιση με την επαγγελματική πρακτική. 37

38 Γαλλία Η πολιτική γραμμή που επελέγη από το Κράτος (και στην περιφέρεια από τον εκπρόσωπό του, τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης) για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων της σχολικής διαρροής, φαίνεται ότι αφορά περισσότερο την πρόληψη, την προσπάθεια να προληφθεί η σχολική διαρροή των νέων, ή το πολύ να επαναφερθούν στο δρόμο της εκπαίδευσης ή της επαγγελματικής κατάρτισης. Επειδή οι επιπτώσεις της σχολικής διαρροής είναι κοινωνικές (τα παιδιά αυτά αυξάνονται κάθε χρόνο σε αριθμό, που ήδη είναι μεγάλος, χωρίς προοπτικές απασχόλησης) και οικονομικές (κόστος των πολλαπλών μηχανισμών αντιμετώπισης και κοινωνικής επανένταξης, κόστη υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, κόστη εγκληματικότητας των νέων), προκειμένου να περιοριστούν αυτές οι επιπτώσεις χρειάζεται να αναπτυχθεί η καταπολέμηση της αδράνειας και του αποκλεισμού των νέων. Υπάρχει μια εθνική στρατηγική για την καταπολέμηση της διαρροής. Το βασικό σχέδιο αναπτύσσεται σε 3 άξονες: 4 Άξονας 1 : Κινητοποίηση όλων κατά της διαρροής Θα υπάρχει ένα τηλεφωνικός αριθμός μέσω του οποίου οι νέοι που που σχεδιάζουν να εγκαταλείψουν το σχολείο ή το έχουν ήδη εγκαταλείψει καθώς και οι γονείς τους θα μπορούν να επικοινωνούν για πληροφόρηση και υποστήριξη με ένα σύμβουλο που θα τους ενημερώσει άμεσα και υπεύθυνα για τις εναλλακτικές προτάσεις κατάρτισης και υποστήριξης που μπορούν να τους προσφερθούν. Οι γονείς θα έχουν μεγαλύτερη επαφή με τη σχολική ζωή κατά το διάστημα φοίτησης των παιδιών τους. Θα ενισχυθούν και θα γενικευθούν οι μηχανισμοί και οι πρακτικές που συμβάλλουν στην συμμετοχή των γονέων κυρίως τη σημαντική στιγμή του επαγγελματικού προσανατολισμού. Θα οργανώνεται μία εβδομάδα σχολικής συστηματικής εργασίας, κάθε χρόνο στο πλαίσιο όλων των διευθύνσεων εκπαίδευσης, προκειμένου να αναδειχθεί η καθημερινή δράση όλων των φορέων που ασχολούνται με την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής. Άξονας 2 : Προτεραιότητα στην πρόληψη Τα πρώτα σημάδια κινδύνου διαρροής θα πρέπει να εντοπίζονται όσο το δυνατόν συντομότερα από ευαισθητοποιημένους εκπαιδευτικούς που καταρτίζονται και εξοπλίζονται για τον σκοπό αυτό. Προγράμματα αρχικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης για την πρόληψη της σχολικής διαρροής που θα απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς θα οργανώνονται σε σταθερή βάση. Θα αναπτυχθεί πρόγραμμα κηδεμονίας μαθητή-ενηλίκου. 4 n.pdf 38

39 Οι ψηφιακές χρήσεις θα διαδοθούν με την ανάπτυξη περιεχομένων μαθημάτων σε μορφή βίντεο με ανάρτηση στο διαδίκτυο και εφαρμογές για την διευκόλυνση της πρόσβασης των νέων στις βασικές γνώσεις και για την εξέλιξη των πρακτικών. Για την εξατομικευμένη απάντηση σε διάφορες δυσκολίες που συναντούν οι νέοι σε κατάσταση σχολικής διαρροής θα απευθύνονται σε εξωτερικούς συνεργαζόμενους φορείς οι οποίοι θα αναλαμβάνουν την υποστήριξή τους. Άξονας 3 : Μια δεύτερη ευκαιρία για την εξειδίκευση Για τη συγκεκριμενποίηση του δικαιώματος της επιστροφής στην κατάρτιση θα προτείνονται επιπλέον ώρες κατάρτισης στο προσωπικό τους πρόγραμμα κατάρτισης, μόλις τους αναλάβει ένας εκπρόσωπος μιας πλατφόρμας παρακολούθησης και υποστήριξης των νέων που προέρχονται από σχολική διαρροή (PSAD). Θα δοκιμαστεί μια μεγαλύτερη ευελιξία στις καταρτίσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις σε περίπτωση επανάληψης μιας τάξης, καθώς και η δυνατότητα να επικυρώνονται κατά ενότητες και σταδιακά τα διπλώματα CAP και επαγγελματικό Baccalauréat. Θα υπάρξει ένα ειδικό πρόγραμμα για «πρακτική άσκηση της αρχικής κατάρτισης, για τους ετών που αντιμετωπίζουν κίνδυνο να περάσουν από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς απόκτηση πτυχίου ή εξειδίκευσης. Ο νέος θα διατηρεί το καθεστώς του μαθητή και θα επωφεληθεί μιας προσωπικής υποστήριξης. Οι καινοτόμες πρακτικές αντιμετώπισης του φαινομένου θα ενθαρρύνονται και θα δομούνται σε εθνικό επίπεδο με την ίδρυση τουλάχιστον μιας καινοτόμου δομής συγκράτησης σε κάθε διεύθυνση εκπαίδευσης. 39

40 Ελλάδα Τα προγράμματα καταπολέμησης της σχολικής διαρροής έχουν ως στόχο την καταπολέμηση των συστηματικών απουσιών, την βελτίωση των επιδόσεων, την ενδυνάμωση της αυτοεκτίμησης, την ενίσχυση της δυνατότητας μακροπρόθεσμης αντιμετώπισης των δυσκολιών και των προκλήσεων, την απόκτηση θετικών εμπειριών. Αυτά τα προγράμματα μπορούν να καταταχθούν σε 3 κατηγορίες: Συμπληρωματικές υπηρεσίες προς τους μαθητές που αντιμετωπίζουν κίνδυνο διαρροής (συμβουλευτική, μέντωρας, κηδεμόνας, κοινωνική φροντίδα) στο πλαίσιο του σχολέιου ή μετά το σχολείο. Διάφορα είδη εναλλακτικής εκπαίδευσης: δημιουργία ενός εκπαιδευτικού περιβάλλοντος πιο εξατομικευμένου που να δίνει στους μαθητές την αίσθηση της εξοικείωσης με το σχολείο και μεγαλύτερης ασφάλειας. Αυτό μπορεί για παράδειγμα να είναι μια δομή επαγγελματικής κατάρτισης που προτείνει στους μαθητές γενικές και επαγγελματίες δεξιότητες και τους προετοιμάζει για το επόμενο στάδιο της ζωής τους: μια απασχόληση ή μια επαγγελματική κατάρτιση. Πρέπει να δώσει σημαντική προσοχή στη σχέση σχολείο-αγορά εργασίας σ ότι αφορά την απόκτηση θετικών εμπειριών και στην αλλαγή της συμπεριφοράς των μαθητών (σεβασμό προς τους άλλους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και κυρίως ως προς το ίδιο το άτομό τους). Προγράμματα «αναδόμησης» εφαρμόζοντας στο πλαίσιο των σχολείων που εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά σχολικής διαρροής. Στοχεύουν στον περιορισμό της, με την εφαρμογή συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υποστήριξης ώστε οι νέοι να βρίσκονται σε επαφή με ενήλικες που μπορούν να τους βοηθήσουν υποδεικνύοντάς τους (επι πραδείγματι μια εκπαιδευτική εργασία με στόχο, μια εγκάρσια προσέγγιση των μαθημάτων, μια τροποποίηση των μεθόδων εκπαίδευσης. Αυτές οι προσεγγίσεις μπορούν να συνεισφέρουν στην απόκτηση των ακόλουθων συμπερασμάτων : Επιστροφή στο σχολείο των νέων που αφού δοκίμασαν την ένταξή τους σ ένα Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Προσανατολισμός προς μια επαγγελματική κατεύθυνση (επίπεδο κολλεγίου/ή λυκείου) Προσανατολισμός προς μια εκπαιδευτική ενότητα (επίπεδο κολλεγίου ή και λυκείου) Προσανατολισμός προς την επαγγελματική κατάρτιση Δράσεις συνδεόμενης με την αναζήτηση εργασίας, προετοιμασία ενός CV Προσανατολισμός προς την δια βίου μάθηση μέσω κυρίως των Δήμων και των Κέντρων δια βίου μάθησης 40

41 Ιταλία Στο νομαρχιακό επίπεδο της Bologna το 2009 δημιουργήθηκε «η ομάδα των φορέων για την καταπολέμηση της διαρροής και την προώθηση της επιτυχίας στο σχολείο και στην κατάρτιση», η οποία συντονίζεται από τις Υπηρεσίες Σχολείο και Κατάρτιση και Κοινωνικές Πολιτικές της Επαρχίας της Μπολόνια με συχνές συναντήσεις εργασίας για το ζήτημα αυτό. Στην ομάδα συμμετέχουν εκπρόσωποι Σχολικών Ινστιτούτων,πιστοποιημένοι Οργανισμοί Κατάρτισης, το Περιφερειακό Σχολικό Γραφείο, τα Κέντρα για την Απασχόληση, Περιφερειακές Κοινωνικές και Υγιειονομικές Υπηρεσίες, Κέντρα Υπηρεσιών «Aneka» του Ιδρύματος Minguzzi της Επαρχίας της Bologna, ο Δήμος της Bologna και της Imola, το Νέο Πολεοδομικό Συγκρότημα της Imola. Οι στόχοι αυτής της ομάδας είναι: - Η βελτίωση του συστήματος επικοινωνίας ανάμεσα στα σχολεία και την περιφέρεια - Η ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των υπαλλήλων διαφόρων φορέων (Σχολείο, Δήμος, Οργανισμό Κατάρτισης, Κοινωνικές Υπηρεσίες) για τη διάδοση των καλών πρακτικών - Ο καθορισμός κοινών διαδικασιών και μέσων εργασίας (επαρχιακά πρωτόκολλα με εφαρμογή στις διάφορες περιοχές) - Η σύνδεση των πόρων με τις παρεμβάσεις - Η έρευνα σε ειδικά θέματα που αφορούν την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής - Ο έλεγχος του φαινομένου - Η προώθηση διακρατικών και εθνικών καινοτόμων προγραμμάτων Η ομάδα επεξεργάστηκε κατευθύνσεις σε επαρχιακό επίπεδο για την «καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και την προώθηση της επιτυχίας στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση» που συνυπέγραψαν όλα τα μέλη των φορέων και των πιστοποιημένων ιδιωτικών οργανισμών (2009 υπό αναθεώρηση) Αναμενόμενα αποτελέσματα: - Περιορισμός της σχολικής διαρροής - Επεξεργασία κοινών διαδικασιών συνεργασίας και επικοινωνίας για την ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ του Σχολείου, των Οργανισμών Επαγγελματικής Κατάρτισης, της Οικογένειας, των Υπηρεσιών και των τοπικών πόρων για την υποστήριξη της συγκράτησης των νέων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση - Καθορισμός κοινών δεικτών και ενδείξεων κινδύνου διαρροής σε επαρχιακό επίπεδο - Υποστήριξη του καθορισμού τοπικών συμφώνων μεταξύ του Σχολείου, των φορέων της Περιφέρειας και των Υπηρεσιών 41

42 - Ανάπτυξη των διαδικασιών για την υλοποίηση κοινών διδακτικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων μεταξύ των Σχολείων και μεταξύ Σχολείων, Υπηρεσιών και Περιφέρειας για τον καθορισμό ολοκληρωμένων στρατηγικών παρεμβάσεων Στη συνέχεια καθορίστηκε από την ομάδα Πίνακας των Αρμοδίων των διαφόρων Φορέων για τα ζητήματα της σχολικής διαρροής Αυτός ο πίνακας περιλαμβάνει τα ονόματα των αρμοδίων από τις επαιδευτικές, κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες, τα σχολεία, τους οργανισμούς επαγγελματικής κατάρτισης και τους κηδεμόνες της υποχρεωτικής εκπαίδευσης των κέντρων απασχόλησης. Ο αρμόδιος είναι το άτομο με το οποίο πρέπει να επικοινωνήσει κάποιος σε περίπτωση προβληματικών καταστάσεων που μπορεί να συνεπάγονται κίνδυνο σχολικής διαρροής. Ο στόχος του εργαλείου αυτού είναι να διευκολύνει τους φορείς που ασχολούνται με εκπαιδευτικές παρεμβάσεις προσανατολισμού και κατάρτισης των νέων στο στάδιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, να καθορίσουν στην περιφέρεια κατοικίας του νέου ή στο σχολικό ίδρυμα που ανήκει, τους αρμόδιους με τους οποίους θα πρέπει να έλθει σε άμεση επαφή για να καθορίσουν μαζί και με τη συυνεργασία της οικογένειας το κατάλληλο σχέδιο σπουδών. Η ομάδα των φορέων δημιούργησε επίσης: - Την θεματική ιστοσελίδα Aneka Την ιστοσελίδα διαχειρίζεται η Δημόσια Υπηρεσία για την Υγεία και η Υπηρεσία Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, αρμόδιες για την προώθηση της σχολικής ευεξίας. Πρόκειται για συγκέντρωση υλικού και τεκμηρίωσης σχετικά με το ζήτημα της σχολικής διαρροής. Αναμενόμενα αποτελέσματα: συνεργασία για την εμπεριστατωμένη αντιμετώπιση σε επαρχιακό επίπεδο από τους φορείς του δικτύου της σχολικής διαρροής - Το Παρατηρητήριο της εκπαίδευσης σε επαρχικό επίπεδο Είναι ένα εργαλείο καταγραφής και επεξεργασίας δεδομένων για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και για την απόκτηση μέσων αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος, την υποστήριξη του πολιτικού σχεδιασμού για τα θέματα της εκπαίδευσης και κατάρτισης, και την υποστήριξη του δικαιώματος της δια βίου μάθησης. Αναμενόμενα αποτελέσματα: επεξεργασία των δεδομένων σε επαρχιακό επίπεδο και σε επίπεδο νομαρχιών, επεξεργασία ετήσιας έκθεσης για την εκπαίδευση. 42

43 Σλοβακία Οι φορείς και τα άτομα προσφέρουν στο κοινό-στοχο τις ακόλουθες παρεμβάσεις: - Έρευνα πάνω στο κοινο-στόχο - Ψυχολογική υποστήριξη - Συμβουλευτική σε σχέση με την ενσωμάτωση στο σχολείο ή στην αγορά εργασίας - Επαγγελματικό προσανατολισμό - Συμβουλευτική για την ίδρυση επιχείρησης - Σχολική εκπαίδευση - Επαγγελματική κατάρτιση - Πρακτική άσκηση ή εκμάθηση - Απασχόληση 43

44 Μέθοδοι προσέγγισης των νέων Βέλγιο Γαλλία Ελλάδα Κύριες καταγεγραμμένες μέθοδοι Οι νέοι με δυσκολίες εντοπίζονται στο σχολείο και στο ψυχο-ιατρικό-κοινωνικό κέντρο (PMS) που συνδέεται με το σχολείο, μπορεί να τους προτείνει επαφή με μια SAS, να τους φέρει σε επαφή με τα σχολικά παραρτήματα ή ακόμη και να τους κατευθύνει σε κλάδους καταλληλότερους για την περίπτωσή τους όπως τα CEFA. Οι τοπικές αποστολές αποτελούν βασικό φορέα του εντοπισμού των νέων με κίνδυνο διαρροής που τους εντοπίζει και μετά τους κατευθύνει σε διάφορους υπάρχοντες μηχανισμούς. Στο πλαίσιο των σχολικών ιδρυμάτων οι νέοι μπορεί να ταυτοποιηθούν ως υποψήφιοι για διαρροή όταν παρουσιάζουν τα «συμπτώματα» της διαρροής (απουσίες, αργοπορίες, έλλειψη ενδιαφέροντος για το σχολείο, ) οπότε υπάρχουν μηχανισμοί ανάληψης της ευθύνης τους (αρμόδιος της «σχολικής διαρροής»). Στην Auvergne για παράδειγμα, όσοι νέοι υποψήφιοι για διαρροή εντοπίζονται από τους καθηγητές τους μπορούν να εγγραφούν σε ένα κοινό ηλεκτρονικό πρόγραμμα και να λάβουν υπηρεσίες συμβουλευτικής και βοήθεια από τη μονάδα εκπαιδευτικής φροντίδας. Σύμφωνο «στόχος κατάρτιση-απασχόληση»: Όλοι οι νέοι που απομακρύνθηκαν από το σχολείο οδηγούνται ένας ένας σε επικοινωνία με τις πλατφόρμες παρακολούθησης. Ο στόχος είναι να προταθεί στον καθένα ένα σχέδιο επιστροφής στην κατάρτιση στο πλαίσιο ενός συμφώνου «στόχος κατάρτισηαπασχόληση» που συνυπογράφει ο νέος ή η οικογένειά του αν είναι ανήλικος. Εργαλείο: Υπηρεσία γεωεντοπισμού των χώρων υποδοχής για τους νέους που επιθυμούν να επιστρέψουν στην κατάρτιση. Αυτό το καινοτόμο εργαλείο οδηγεί το νέο μόνο με ένα στοιχείο (τον ταχυδρομικό του κώδικα) και με ένα μόνο κλικ, στις πιο κοντινές δομές υποδοχής. ΟΙ δομές σχολικής υποστήριξης και οι μηχανισμοί θεραπείας εκτός σχολικού χρόνου παίζουν σημαντικό ρόλο ( CIO, COP, Σύμβουλοι Ψυχολογικού Προσανατολισμού, ). Παρ όλα αυτά, αναμένεται ότι οι νέοι που έχουν απομακρυνθεί από το εκπαιδευτικό σύστημα θα παρουσιαστούν σε μια τοπική αποστολή. Τοπική αυτοδιοίκηση Κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης Προσωπική προσέγγιση από τους επαγγελματικούς συμβούλους (υλοποίηση ενός ατομικού εκπαιδευτικού σχεδίου) Εργαλεία: Πληροφόρηση (μέσα ενημέρωση,ιντερνετ,κοινωνικά δίκτυα) Στόχοι Εντοπισμός των νέων με κίνδυνο σχολικής διαρροής Ανάληψη της φροντίδας τους Αναπροσανατολισμός τους Εντοπισμός των νέων με κίνδυνο σχολικής διαρροής Ανάληψη της φροντίδας τους Αναπροσανατολισμός τους Αναπροσανατολισμός 44

45 Ιταλία Σλοβακία Οι Διευθυντές των Σχολείων και οι Διευθυντές των Οργανισμών Κατάρτισης πρέπει: - να επαληθεύουν την παρουσία των μαθητών και να λαμβάνουν τις κατάλληλες πρωτοβουλίες προκειμένου να αποφευχθεί ενδεχόμενη διαρροή - να ζητούν τη συνεργασία των οικογενειών - σε περίπτωση αιτήματος μεταφοράς σε άλλο σχολείο να ελέγχουν τη διαθεσιμότητα του σχολικού ιδρύματος να δεχθεί το νέο μαθητή Σε περίπτωση εντοπισμού κινδύνου διαρροής: Το σχολείο ή το κέντρο κατάρτισης ενημερώνουν τις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου κατοικίας του μαθητή για την κατάσταση προκειμένου να ενεργοποιηθούν συμπληρωματικοί πόροι για επαλήθευση της εκπαιδευτικής διαδικασίας Οι κοινωνικές υπηρεσίες ενημερώνουν σύντομα το σχολείο ή τον φορέα κατάρτισης για το αποτέλεσμα και την ενδοχόμενη ανάληψη της φροντίδας του νέου.. Εργαλείο: "Οδηγός για την καταπολέμηση της διαρροής σε επαρχιακό επίπεδο" παρουσιάζει διαδικασίες για τη βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ των σχολείων, των φορέων κατάρτισης, της οικογένειας, των υπηρεσιών και των τοπικών πόρων τις διαδικασίες συνεργασίας και κοινής παιδαγωγικής και εκπαιδευτικής γραμμής μεταξύ των σχολείων και των φορέων κατάρτισης. Η ίδια η εκπαιδευτική διαδικασία είναι ο πιο συχνός τρόπος προσέγγισης των νέων μέσα στο σχολικό σύστημα. Στα κέντρα ψυχαγωγίας υπάρχει επίσης η δυνατότητα προσέγγισης των νέων.αυτά δημιουργούνται από τα ίδια τα σχολεία ή από την τοπική αυτοδιοίκηση για τα σχολεία ευθύνης τους. Οι εκπαιδευτικοί σύμβουλοι, τα κέντρα παιδαγωγικής και ψυχολογικής υποστήριξης και οι σχολικοί ψυχολόγοι παίζουν επίσης σπουδαίο ρόλο στον εντοπισμό των νέων που κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν το σχολείο Εντοπισμός των νέων με κίνδυνο σχολικής διαρροής Ανάληψη της φροντίδας τους Εντοπισμός των νέων με κίνδυνο σχολικής διαρροής Ανάληψη της φροντίδας τους 45

46 Δράσεις ένταξης στην αγορά εργασίας Βέλγιο Κύριοι φορείς Περιφέρειες Βαλλονίας και Βρυξξελλών μέσω της γαλλόφωνης κοινοτικής επιτροής (COCOF) Προτεινόμενοι μηχανισμοί Επιχειρήσεις κατάρτισης δια της εργασίας/εργαστήρια κατάρτισης δια της εργασίας, οργανισμοί κοινωνικο-επαγγελματικής ενσωμάτωσης (OISP): Αυτοί οι Οργανισμοί ανήκουν στον τομέα της κοινωνικο-επαγγελματικής ένταξης. Αναγνωρισμένες στο πεδίο των πολιτικών ένταξης, οι EFT έχουν είτε δομή ASBL, είτε ανήκουν σε ένα Δημόσιο Κέντρο Κοινωνικής Δράσης (CPAS). Ο τομέας της κοινωνικής οικονομίας (επιχειρήσεις ένταξης, επιχειρήσεις προσαρμοσμένης εργασίας, πρωτοβουλίες ανάπτυξης της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών κοινωνικού σκοπού - IDESS, Τοπικές Πρωτοβουλίες Ανάπτυξης και Απασχόλησης (ILDE). Γαλλία Τοπικές αποστολές Το σύμφωνο ενσωμάτωσης στην κοινωνική ζωή (CIVIS) είναι ένας μηχανισμός ενισχυμένης και εξατομικευμένης υποστήριξης. Στοχεύει στην άρση των περιορισμών, στην απασχόληση και στην υποστήριξη των νέων μέχρι τη σταθεροποίησή τους στην απασχόληση. Η κοινή διαχείρηση είναι μια συνεργασία μεταξύ της τοπικής αποστολής και του γραφείου εργασίας, οι σχέσεις μεταξύ των δύο δομών καθορίζονται από τη σύμβαση κοινής διαχείρισης που προβλέπει: τη διάθεση δύο συμβούλων του γραφείου εργασίας, τη δυνατότητα χρήσης των εργαλείων που αναπτύσσει το γραφείο εργασίας, την υποστήριξη των νέων από τη τοπική αποστολή μέσω του εξατομικευμένου σχεδίου πρόσβασης στην απασχόληση (PPAE). Η υπηρεσία απασχόλησης/επιχείρηση (SEE) της οποίας ένας στόχος είναι να διευκολύνει τους νέους με ένα εγκεκριμένο σχέδιο να βρουν μια σταθερή απασχόληση οργανώνοντας συναντήσεις των νέων με τις επιχειρήσεις. Η τοπική αποστολή προτείνει. Η απασχόληση με μέλλον (EAV) : Οι τοπικές αποστολές ορίστηκαν από το Υπουργείο Εργασίας ως αρμόδιες για την προώθηση και την Περιφερειακές αυτοδιοικήσεις στο εφαρμογή του μηχανισμού των Απασχολήσεων με Μέλλον. Στόχος είναι να διευκολύνουν άνεργους νέους με χαμηλή ειδίκευση πλαίσιο των να υπογράψουν μια σύμβαση εργασίας και να καταρτιστούν κατά αρμοδιοτήτων τους τη διάρκεια αυτής της σύμβασης. στο ζήτημα της επαγγελματικής κατάρτισης Περιφερειακό πρόγραμμα κατάρτισης Συλλογική Μεταβατική Σύμβαση Απασχόλησης Ελλάδα Υπουργείο Παιδείας Υπουργείο Εργασίας Επαγγελματική κατάρτιση, κρατική άσκηση και πρόσληψη Υπηρεσίες συμβουλευτικής και υποστήριξης και Οργανισμός Οικονομικά κίνητρα για την πρόσληψη προσωπικού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού Ιταλία Ευρώπη Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία «Εγγύηση για τη νεολαία»: προσφέρει στους νέους κάτω των 25 ετών ανέργους ή όχι μια απασχόληση, εκμάθηση, πρακτική άσκηση ή κατάρτιση συνεχιζόμενη προσαρμοσμένη στις ανάγκες και στην κατάσταση του καθενός. Σλοβακία Σχολείο και Σχολικά Γραφεία Εκπαιδευτικοί σύμβουλοι πρέπει να υποστηρίζουν τους μαθητές για τον προσανατολισμό τους σε σχέση με τις ευκαιρίες σπουδών αλλά 46

47 και σε σχέση με την επαγγελματική ένταξη μετά τις σπουδές. Δυνατότητα ολοκλήρωσης της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ακόμη και για άτομα που απομακρύνθηκαν από το σχολείο εδώ και αρκετό καιρό. Γραφεία απασχόλησης, κοινωνικών υποθέσεων και οικογένειας Συμβουλευτική και υποστήριξη για την είσοδο στην αγορά εργασίας, επαγγελματικός προσανατολισμός, κατάρτιση για την αγορά εργασίας. 47

48 Είδη υποστήριξης προώθησης των νέων για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας Βέλγιο Στην Περιφέρεια της Βαλλονίας Από το 2004 η Βαλλονία εφάρμοσε ένα γενικό πλαίσιο, τον ολοκληρωμένο μηχανισμό κοινωνικοεπαγγελματικής ένταξης (DIISP) που καθορίζει τα όρια των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που εργάζονται στο πεδίο της κατάρτισης και της ένταξης των ανέργων (D.E.). Οι επιχειρήσεις κατάρτισης μέσω της εργασίας (EFT) και οι οργανισμοί κοινωνικο-επαγγελματικής ένταξης (OISP) είναι σημαντικοί φορείς δράσεων υποστήριξης των ανέργων στην Βαλλονία. Οι 158 EFT και OISP πιστοποιημένοι, αντιπροσωπεύουν 2000 απασχολούμενους και υποδέχονται περίπου άτομα σε πρακτική άσκηση κατάρτισης. Οι καταρτίσεις διαρκούν το πολύ 18 μήνες, 2100 ώρες με περίπου 680 ώρες πρακτικής σε επιχειρήσεις. Σήμερα η Κυβέρνηση της Βαλλονίας αποφάσισε να αναθεωρήσει συνολικά το πεδίο υποστήριξης των ανέργων. Η αναθεώρηση μορφοποιείται έκτοτε με σημαντικές τροποποιήσεις στα κανονιστικά κείμενα Στόχος του διατάγματος A.I. της 12/01/12 είναι να παράσχεται σε κάθε άνεργο μια πραγματική υποστήριξη στο σύνολο των δράσεων που αναπτύσσει για την επαγγελματική του ένταξη. Το βασικό υπόβαθρο της εξατομικευμένης υποστήριξης αποτελεί ο αρμόδιος σύμβουλος μέλος του προσωπικού του Forem (Γραφείο Βαλλονίας για την ανεργία) και ο καθορισμός των μέσων και των εργαλείων για την επίτευξη του στόχου της επαγγελματικής ένταξης. Στην Περιφέρεια των Βρυξελλών Η Ομοσπονδία των οργανισμών των Βρυξελλών για την κοινωνικοοικονομική ένταξη και την κοινωνική οικονομία της ένταξης (FEBISP Asbl ) Η FeBISP είναι μια ομοσπονδία κλαδικών εργοδοτών και υποστηρίζει τη δράση των μελών της για τα θεσμικά, παιδαγωγικά, διοικητικά και οικονομικά σχέδια. Ασχολείται με τη διευκόλυνση της εξέλιξης των μηχανισμών ένταξης και την ποιοτική τους βελτίωση για να εγγυηθεί στις ενώσεις τα μέσα που χρειάζονται για να ανταποκριθούν στα καθήκοντα γενικού ενδιαφέροντος που αναλαμβάνουν. Εξασφαλίζει τη συμμετοχή της κοινωνικοεπαγγελματικής ένταξης ISP (μέσω των AFT και OISP και της κοινωνικής οικονομίας ενσωμάτωσης ESI (μέσω των ILDE και των EI) Ο μηχανισμός ESI απευθύνεται σε όλους τους ανέργους των Βρυξελλών με έλλειψη πτυχίου και ειδίκευσης. Η μόνη προϋπόθεση είναι να έχουν ηλικία άνω των 18 ετών. 48

49 Γενικά οι φορείς κατάρτισης και κοινωνικοεπαγγελματικής ενσωμάτωσης χρηματοδοτούνται από τη γαλλική κοινοτική επιτροπή (Cocof), την Περιφέρεια Βρυξέλλες-Πρωτεύουσα, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Οι Οργανισμοί κοινωνικοεπαγγελματικής ένταξης (OISP) υποστηρίζονται οικονομικά από δύο δημόσιους οργανισμούς: Βρυξέλλες Κατάρτιση (για τα ζητήματα κατάρτισης) και Actiris (για τα ζητήματα υποστήριξης). Οι πολιτικές των OISP καθορίζονται σε συνεργασία με τους οργανισμούς Βρυξέλλες-Κατάρτιση και Actiris. Οι φορείς που αποφασίζουν για τα θέματα που μας αφορούν και με τους οποίους κυρίως συνεργαζόμασατε είναι: - Οι δύο οργανισμοί δημοσίου εινδιαφέροντος (OIP) των Βρυξελλών : Βρυξέλλες-Κατάρτιση και Actiris - Το γραφείο του υπουργού επαγγελματικής κατάρτισης (σε επίπεδο COCOF) - Το γραφείο του υπουργού εργασίας (σε επίπεδο περιφέρειας Βρυξέλλες-Πρωτεύουσα) - Οι διοικητικές υπηρεσίες - Το γραφείο FSE Τα μέλη με την επιτόπια εργασία, τις γνώσεις του πεδίου και τις επαφές τους εντοπίζουν αρκετά καλά τις ανάγκες και προσδοκίες του κοινού τους. Αυτές οι πληροφορίες διαβιβάζονται στις δημόσιες αρχές που συμπληρώνουν τα αποτελέσματα των μελετών. Μερικοί OISP οργανώνουν καταρτίσεις σε συνεργασία με την εκπαίδευση κοινωνικής προώθησηας. Στο τέλος αυτών των καταρτίσεων οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν ένα πιστοποιητικό εξειδίκευσης. Επίσης κάθε OISP κάνει κάθε χρόνο την αυτοαξιολόγησή του σε σχέση κυρίως με τους στόχους των συμβάσεων με τις δημόσιες αρχές. Κοινωνική Οικονομία Ένταξης στις Βρυξέλλες (ESI) Στόχος της ESI είναι η κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη ευάλωτων ατόμων στην αγορά εργασίας είτε για να αποκτήσουν μια σταθερή εργασία είτε για μια επαγγελματική εμπειρία, είτε για μια επαγελματική κατάρτιση μέσω εργασίας. Η ESI πρέπει να προτείνει τρόπους επέκτασης της υποστήριξης ISP εξασφαλίζοντας συγχρόνως μια εργασιακή εμπειρία. Η νομική βάση της ESI είναι το νομοθετκό διάταγμα της 18 ης Μαρτίου 2004 και το νέο νομοθετικό διάταγμα εγκρίθηκε από τη Βουλή των Βρυξελλών στις 26/04/2012 Προβλέπονται 2 τύποι συμφωνιών : 49

50 Οι τοπικές πρωτοβουλίες Ανάπτυξης και Απασχόλησης (ILDE), μη κερδοσκοπικές ενώσεις παροχής υπηρεσιών ή παραγωγής αγαθών που στοχεύουν επίσης στην κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη ανέργων με δυσκολίες. 60 % του προσωπικού πρέπει να είναι άνεργοι χαμηλών προσόντων και μακροχρόνιας ανεργίας. Επιχειρήσεις ένταξης (ΕI) εμπορικές επιχειρήσεις κοινωνικού σκοπού. Ασκούν μια δραστηριότητα παραγωγής αγαθών ή υπηρεσιών με στόχο την κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη ανέργων με δυσκολίες πρόσβασης στην απασχόληση. Μπορούν να έχουν οποιαδήποτε νομική μορφή του τύπου «εταιρία». Σε 6 μήνες πρέπει να προσλάβουν έως 30% του προσωπικού τους από το κοινοστοχο (άνεργοι χαμηλών προσόντων και/ή μακράς διάρκειας), Δικαιούνται σταθερές επιχορηγήσεις από την Περιφέρεια Βρυξέλλες-Πρωτεύουσα για την υποστήριξη (λειτουργία και μισθοδοσία) και κατιούσες διάρκειας 4 ετών για τους μισθούς των ατόμων που βρίσκονται υπό ένταξη. Γαλλία 5 Υπάρχουν αρκετά είδη υποστήριξης για την απασχόληση και κυρίως ένα σύνολο μηχανισμών και μέτρων δια βίου μάθησης και υποστήριξης για την απασχόληση: Θεωρητική εκπαίδευση σε κέντρα κατάρτισης μαθητευόμενων (CFA) και εκμάθησης του επαγγέλματος στον εργοδότη Ο μηχανισμός ένταξης στα επαγγέλματα, με τη μέθοδο της εναλλαγής (DIMA) από 15 ετών και άνω συνέχιση της εκμάθησης του κοινού υπόβαθρου των γνώσεων και δεξιοτήτων Βασιζόμενοι επίσης στη γνωριμία με τα επαγγέλματα και τις καταρτίσεις (8 έως 18 εβδομάδες πρακτικής σε επαγγελματικό περιβάλλον) Δράσεις για το κοινό το πιο απομακρυσμένο από την απασχόληση Στοχεύουν στο να διευκολύνουν τους νέους με δυσκολίες να ενταχθούν ή να συνεχίσουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης. Η σύμβαση επαγγελματισμού: δίνει τη δυνατότητα στους 16/25 ετών και στους άνεργους 26 ετών και άνω να αποκτήσουν μια επαγγελματική εξειδίκευση και να διευκολύνουν την επαγγελματική τους ένταξη ή επανένταξη. Το PACTE (πρόγραμμα πρόσβασης σε τοπικά επαγγέλματα, νοσοκομειακά και Κρατικά) : πρόκειται για τρόπο πρόσληψης χωρίς διαγωνισμό στον κρατικό τομέα για θέσεις εργασίας κατηγορίας C

51 Ο ισολογισμός υγεία-κοινωνία: Για δράση κατά των περιορισμών που παρουσιάζουν οι υγειονομικές και κοινωνικές δυσκολίες: πρόκειται για μηχανισμό υποστήριξης υγείακοινωνία, στόχος του οποίου είναι να δημιουργηθούν συνθήκες κοινωνικής ένταξης για τα άτομα χαμηλών προσόντων. Μηχανισμοί δράσεων ένταξης στην αγορά εργασίας: - Η σύμβαση ένταξης στην κοινωνική ζωή (CIVIS) είναι ένας μηχανισμός ενισχυμένος και εξατομικευμένης υποστήριξης. Στόχος είναι να αφαιρεθούν οι τροχοπέδες προς την απασχόληση και να υποστηριχθούν οι νέοι μέχρι να σταθεροποιηθούν σε μια απασχόληση. - Η συλλογική επεξεργασία είναι μια συνεργασία με την τοπική αποστολή και το γραφείο εργασίας. Οι σχέσεις των δύο δομών καθορίζονται από τη σύμβαση συλλογικής επεξεργασίας που προτείνει: τη διάθεση δύο συμβούλων του γραφείου απασχόλησης. Τη δυνατότητα χρήσης των εργαλείων που αναπτύχθηκαν από το γραφείο απασχόλησης, την υποστήριξη των νέων από την τοπική αποστολή για το προσωπικό σχέδιο πρόσβασης στην απασχόληση. - Η υπηρεσία απασχόλησης / επιχείρηση (SEE) της οποίας ένας στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στους νέους που έχουν ένα επικυρωμένο σχέδιο, να βρουν μια σταθερή εργασία, οργανώνοντας για τους νέους συναντήσεις με τις επιχειρήσεις,μια τοπική αποστολή προτείνει συναντήσεις προσομείωσης. - Η απασχόληση με μέλλον(eav) : Οι τοπικές αποστολές υποδείχτηκαν από το υπουργείο εργασίας για την προώθηση κιαι την εφαρμογή του μηχανισμού των απασχολήσεων με μέλλον. Ο στόχος είναι νέοι άνεργοι χαμηλών προσόντων να υπογράψουν μια σύμβαση εργασίας και να καταρτιστούν κατά τη διάρκεια της σύμβασης Ελλάδα Η επαγγελματική κατάρτιση συνδέεται έντονα με πρακτική σε επιχείρηση. Η ένταξη στην αγορά εργασίας επιχορηγείται από το υπουργείο εργασίας και τον ΟΑΕΔ μέσω προγραμμάτων χρηματοδότησης των θέσεων εργασίας που δημιουργούν οι επιχειρήσεις (από ευρωπαϊκά ταμεία κυρίως) σε συνεργασία με τους κοινωνικοεπαγγελματικούς κλάδους και τις επιχειρήσεις.αυτές οι υποστηρίξεις καλύπτουν μεταξύ άλλων: Κατάρτιση, πρακτική, πρόσληψη Συμβουλευτικές-υποστηρικτικές υπηρεσίες Οικονομικά κίνητρα προς τις επιχειρήσεις για πρόσληψη νέων 51

52 Οικονομικά κίνητρα για τη δημιουργία επιχειρήσεων και αυτοαπασχόληση Υποστήριξη και επιχορηγήσεις για τη δημιουργία ΚΟΙΝΣΕΠ Ιταλία Η «εγγύηση για τη νεολαία» είναι μια νέα πρωτοβουλία που στοχεύει στην καταπολέμηση της ανεργίας των νέων προσφέροντας σε όλους τους νέους κάτω των 25 ετών είτε είναι εγγεγραμμένοι ή όχι στο ταμείο ανεργίας, ένα ποιοτικό πρόγραμμα για τους 4 μήνες που ακολουθούν το τέλος της σχολικής τους εκπαίδευσης ή την απώλεια της εργασίας τους. Αυτή η προσφορά μπορεί να αποτελείται από μία απασχόληση, μια εκμάθηση, μια πρακτική άσκηση ή μια διαρκή κατάρτιση και να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και την κατάσταση του καθενός. Σλοβακία Οι κύριοι τύποι υποστήριξης και προώθησης για την ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας είναι οι ακόλουθοι: Τύποι μη οικονομικού χαρακτήρα Μεταξύ αυτών μπορούμε να αναφέρουμε τις κύριες παροχές υπηρεσιών από τα γραφεία απασχόλησης κοινωνικών υποθέσεων και οικογένειας. Πρόκειται για τη δράση καταγραφής των ανέργων στο πρωτόκολλο, η διαμεσολάβηση για την εργασία, η υποστήριξη και επίσης η κατάρτιση και η προετοιμασία για την αγορά εργασίας. Η κατάρτιση είναι μια υποστήριξη που χρηματοδοτεί το γραφείο απασχόλησης.προσφέρει τα οικονομικά μέσα στους παροχείς κατάρτισης και καταβάλλει τις δαπάνες μετακίνησης στους συμμετέχοντες στην κατάρτιση. Θεωρούνται ως μη οικονομικοί υποστηρικτές διότι ο ωφελούμενος δεν είναι ο άμεσα χρηματοδοτούμενος. Τύποι χρηματοδότησης Μεταξύ των μορφών χρηματοδότησης είναι όλοι οι τύποι επιχορήγησης για τη δημιουργία ή τη διατήρηση μιας θέσης εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης. Αποτελούν τυπικούς μηχανισμούς δράσης στην αγορά εργασίας. Στην περίπτωση αυτή ο άμεσος δικαιούχος (εργοδότης, ανεργος ή άτομο που δημιουργεί συνθήκες αυτοπασχόλησης) εισπράτει απ ευθείας τα οικονομικά μέσα υποστήριξης της επαγγελματικής του ένταξης. Η ακριβής μορφή της επιχορήγησης, το ύψος και οι προϋποθέσεις καταβολής της καθορίζονται από τη νομοθεσία. 52

53 Πηγές χρηματοδότησης των πρωτοβουλιών/πηγές χρηματοδότησης της ένταξης στην αγορά εργασίας Χώρα Κύριες πηγές χρηματοδότησης Εθνικές Ευρωπαϊκές Ιδιωτικές Βέλγιο Περιφερειακή Διαρθρωτικά ταμεία *Αυτοχρηματοδότηση: επιχορήγηση για (FSE,FEDER), ευρωπαϊκά Εισπράξεις από τις προσωπικό που προγράμματα υπηρεσίες και τα καταρτίζεται μέσω (Erasmus+, DAPHNE, προϊόντα που πρακτικής άσκησης με EASI.) προέρχονται από τις βάση τις εγκεκριμένες δραστηριότητες των ώρες κέντρων κατάρτισης * Δωρεές Γαλλία Κράτος, συλλογικοί FSE (ευρωπαϊκό Αυτοχρηματοδότηση φορείς, κοινωνικό ταμείο), (σε μικρή κλίμακα) με Επιμελητήρια, εθνική Κοινωτικές τα προϊόντα των παιδεία πρωτοβουλίες(erasmus) εργοταξίων ή των πωλήσεων και εκδηλώσεις Δωρεές Υποστήριξη από συλλόγους και επαγγελματικούς κλάδους Ελλάδα Εθνικές πηγές σε μικρή Κυρίως μέσω του κλίμακα εθνικού στρατηγικού πλαισίου αναφοράς(crsn) Άλλα συχρηματοδούμενα προγράμματ της Ε.Ε. Ιταλία ESF ; Πρόγραμμα «Εγγύηση για τη νεολαία» Σλοβακία Κρατικός προϋπολογισμός (Υπουργείο εργασίας κοινωνικών υποθέσεων και οικογένειας) Ευρωπαϊκό Ταμείο. κοινωνικό Δημιουργία επιχειρηματικής δράσης Απασχόλησης και πηγές χρηματοδότησης Βέλγιο Χώρα Κύρια εργαλεία Χρήσιμη πληροφορία Οικονομική υποστήριξη πριν την έναρξη Οι επιταγές κατάρτιση για την ίδρυση επιχείρησης Πρόκειται για οικονομική βοήθεια της Η επιδότηση για την προκαταρκτική δράση καινοτομίας Χρησιμεύει στον επιχειρηματία που σχεδιάζει μια να επιχείρηση στη 53

54 Βαλλονίας για την υποστήριξη ίδρυσης επιχειρήσεων που χρηματοδοτεί την κατάρτιση, την υποστήριξη και την προετοιμασία του επιχειρηματία. Κάθε επιταγή έχει αξία 12,5 και 2,5 βαρύνουν τον επιχειρηματία. Η χρηματοδότηση των επιχειρηματικών θερμοκοιτίδων Πρόκειται για μια επιδότηση που αποδίδονται στους επιχειρηματίες που επιλέγονται για μια δοκιμή σε επιχειρηματική θερμοκοιτίδα. Αυτή η επιδότηση καλύπτει τα πρώτα έξοδα έναρξης (μετακινήσεις, διαφήμιση, διοικητικά έξοδα, μικρο εξοπλισμό ) την αγορά προϊόντων και πρώτων υλών και την επένδυση για τον απαραίτητο εξοπλισμό για την εκκίνηση της επιχείρησης Βαλλονία, με βάση μια πρωτότυπη ιδέα να επαληθεύσει τη βιοσιμότητα του σχεδίου και να χρηματοδοτήσει το κόστος επαλήθευσης του εμπορικού του κέρδους. Η επιδότηση μπορεί να καλύψει έως 80% των δαπανών χωρίς να ξεπεράσει τις Υπάρχουν πιστοποιημένοι σύμβουλοι που υποστηρίζουν την προετοιμασία του φακέλου για την αποκτήση αυτής της επιδότησης. Εάν η επιχείρηση υφίσταται εδώ και 3 χρόνια, υπάρχει δυνατότητα να λάβει την επιδότηση των για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας στα προϊόντα, τη διαδικασία κ.λ.π. Η επιδότηση για την προκαταρκτική δράση καινοτομίας Χρησιμεύει στον επιχειρηματία που σχεδιάζει μια νέα επιχείρηση στη Βαλλονία, με βάση μια πρωτότυπη ιδέα να επαληθεύσει τη βιοσιμότητα του σχεδίου και να χρηματοδοτήσει το κόστος επαλήθευσης του εμπορικού του κέρδους. Το σχέδιο ανεξάρτητοι νέοι Για τους ανέργους κάτω των 30 ετών που για πρώτη φορά ξεκινούν ελεύθερο επάγγελμα, το ταμείο συμμετοχής, μια ομοσπονδιακή δομή, εφάρμοσε μια χρηματοδότηση για την προετοιμασία πριν το αίτημα δανειοδότησης: Πρόκειται για ποσό 375 σε μηνιαία βάση που δίδεται για την περίοδο προετοιμασίας του σχεδίου καθώς και για ένα επίδομα εγκατάστασης που καταβάλλει ο Onem. Μικροδάνειο Το Ταμείο συμμετοχής Είναι ένα δημόσιος χρηματοδοτικός φορέας που υποστηρίζει και ενισχύει το επιχειρηματικό πνεύμα Γαλλία Ένας μεγάλος αριθμός υποστηρίξεων ή μηχανισμών χρηματοδότησης για την Το Κεφάλαιο νεολαία : απευθύνεται 54

55 ίδρυση ή επανεκκίνηση επιχειρήσεων απευθύνονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους, ανεξάρτητα από την ηλικία και την επαγγελματική τους κατάσταση. Όμως κάποιες χρηματοδοτήσεις προορίζονται ειδικά για τους νέους : Η Nacre υποστήριξη και χρηματοδότηση αφορά τα άνεργα άτομα ή άτομα με δυσκολίες σταθερής ενσωμάτωσης στην εργασία, επίσης οι νέοι μπορεί να οφεληθούν από το πρόγραμμα αυτό. Περιλαμβάνει βοήθεια για τη σύνταξη της μελέτης ίδρυσης ή ανακαίνησης της επιχείρησης, άτοκο δάνειο και χωρίς εγγυήσεις για ποσά από έως Το Κεφάλαιο νεολαία : απευθύνεται σε νέους κάτω των 26 ετών, σε κατάσταση αβεβαιότητας σχετικά με την απασχόληση, με περιορισμένους πόρους και με σχέδιο κόστους εφαρμογής κάτω των Ο μηχανισμός "σχέδιο πρωτοβουλία-νέος" (PIJ) είναι χρηματοδοτική υποστήριξη για τη δημιουργία ή επανεκκίνηση επιχείρησης από νέους 18 έως 30 ετών που εγκαθίστανται σε υπερπόντια εδάφη. Ελλάδα Επιχορήγηση για τη δημιουργία επιχείρησης Επιχορήγηση για την αυτοαπασχόληση Υποστήριξη και επιχορήγηση για τη δημιουργία κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων σε νέους κάτω των 26 ετών, σε κατάσταση αβεβαιότητας σχετικά με την απασχόληση, με περιορισμένους πόρους και με σχέδιο κόστους εφαρμογής κάτω των Αυτός ο μηχανισμός υποστηρίζει την ίδρυση επιχειρήσεων από νέους στους οποίους προσφέρει αυξημένη υποστήριξη και κίνητρο για το ξεκίνημα. "Κορσικό επιχειρείν": Αυτό το σχέδιο προέκυψε από τον εντοπισμό των δύο αναγκών προτεραιότητας: την υποστήριξη όσων παρουσιάζουν σχέδιο επιχειρηματικό και την απόκτηση της πρώτης χρηματοδότησης. Διαρθρώνονται, γύρω από ισχυρά σημεία όπως η βάση πληροφοριών «επιχειρείν στην Κορσική» προσβάσιμη σε όλους τους υποψήφιους επιχειρηματίες και στοχεύει κυρίως στην προσφορά προσωπικής υπηρεσίας προσανατολισμού προς τις προσφορές υπηρεσιών υποστήριξης κατάλληλες και σε κοντινή απόσταση. Για το λόγο αυτό σχεδιάστηκε ένα «βαλιτσάκι για το επιχειρείν». Πρόκειται για ένα συνολικό πακέτο υποστήριξης για τον δημιουργό που καλύπτει τις ανάγκες του σε ζητήματα υποδοχής και υποστήριξης κατά την οικονομική σύνταξη της μελέτης του και τις δυνατότητες χρηματοδότησης από τα κατάλληλα μέτρα. Συγκεκριμένα ο επενδυτής καλείται να ακολουθήσει μια μεθοδολογία («δημιουργία, επανεκκίνηση, επιχείρηση, συνεπεια, περιφέρεια») που υποστηρίζεται από την εταιρεία οικονομικής ανάπτυξης της Κορσικής (ADEC) και τα επιμελητήρια σε συνεργασία με τοπικά δίκτυα όπως τα γραφεία διαχείρισης. Περιφερειακοί μηχανισμοί υποστήριξης για την ανάπτυξη και προώθηση των ΚΟΙΝΣΕΠ Πρόγραμμα εν εξελίξει χρηματοδουτόμενο από την Ευρώπη. Καλύπτουν το σύνολο της χώρας και προτείνουν σημεία εξυπηρέτησης (One stop shop) για τους κοινωνικούς επιχειρηματίες και τις κοινωνικές 55

56 Ιταλία Σλοβακία Το Κράτος ενισχύει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων ή την επέκταση των υπαρχουσών στους τομείς της γεωργίας, του τουρισμού και της χειροτεχνίας και της παροχής υπηρεσιών. Η υποστήριξη για την ίδρυση επιχειρήσεων από νέους καθορίζονται από το Διάταγμα 21,Απρίλιος 2000,αρθρο 185. Η επιχορήγηση καταβάλλεται στις επιχειρήσεις που ιδρύονται κυρίως από νέους 18 έως 35 ετών. Το μέγιστο ποσό χρηματοδότησης είναι 2,5 εκατομμύρια ευρώ. Η περιφέρειες επίσης μπορούν να παράσχουν οικονομικές διευκολύνσεις για την αυτοαπασχόληση των νέων. Μεταξύ των αρμοδιοτήτων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης είναι η δυνατότητα παροχής μιάς επιχορήγησης για την έναρξη μιας οικονομικής δραστηριότητας (ιδιωτική επιχείρηση, εργαστήρι χειροτεχνίας, αυτοαπασχόληση). Αυτό το εργαλείο απευθύνεται κυρίως στους επενδυτές με τουλάχιστον πρωτοβάθμια κατάρτιση αλλά σε μερικές περιπτώσεις η επιχορήγηση μπορεί να επιχειρήσεις: - Πληροφόρηση για τα χαρακτηριστικά και τους στόχους της κοινωνικής επιχειρηματικότητας - Υποστήριξη για την ίδρυση κοινωνικών επιχειρήσεων (coaching,mentoring) - Υπηρεσίες θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων με κοινή έδρα, συμβουλευτική, κοινή λογιστική υποστήριξη, κοινή διοικητική υποστήριξη κ.λ.π. Αυτά τα προγράμματα στοχεύουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης με κοινωνικό χαρακτήρα μέσω συμφωνιών μεταξύ των επιχειρήσεων και των δημόσιων οργανισμών και των ιδιωτικών επιχειρήσεων, στη δημιουργία δικτύου των ΚΟΙΝΣΕΠ σε τοπικό επίπεδο και στη δημιουργία clusters, στην υποστήριξη για διεθνείς συνεργασίες, στη συμμετοχή των νέων κοινωνικών επιχειρηματιών σε προγράμματα τύπου ERASMUS+. Η νομοθεσία προβλέπει επίσης για τους νέους επιχειρηματίες χρηματοδότηση για τη διαχείρηση της επιχείρησης. Άλλες υπηρεσίες που προτείνονται είναι υποστήριξη για την επεξεργασία του επιχειρηματικού σχεδίου για την κατάρτισή τους και τεχνική υποστήριξη μετά την έγκριση του σχεδίου τους. Το Γραφείο Απασχόλησης μπορεί να βοηθήσει άτομα με σχέδιο ίδρυσης επιχείρησης με τη σχετική πληροφόρηση για τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσουν και ενδεχομένως να τους βοηθήσει να διατυπώσουν τα αιτήματα και να τα υποστηρίξουν. 56

57 δοθεί σε άτομο που δεν ολοκλήρωσαν την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Την απόφαση παίρνει το Γραφείο Απασχόλησης. Το ύψος και τα κριτήρια για την επιχορήγηση καθορίζονται από το νομοθεσία για τις υπηρεσίες και την απασχόληση. Αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών Βέλγιο Σύμφωνα με τις Δημόσιες Αρχές Υποχώρηση της σχολικής διαρροής Τα ποσοστά απομάκρυνσης από τα σχολεία της ομοσπονδίας Βαλλονία-Βρυξέλλες των παιδιών της 3 ης 4 ης ή 5 ης χρονιάς της δευτεροβάθμιας μειώνονται σταδιακά από 7% το 2006 σε 5,7% το Όμως αυτό το ποσοστό είναι ακόμη υψηλό για τους μαθητές που απομακρύνονται από την εξειδίκευση (10,5%) καθώς και για τους νέους με σχολική καθυστέρηση (14%) Εφόσον έχουν ήδη παρθεί μέτρα για την καταπολέμηση της διαρροής είναι απαραίτητο να συνεχιστεί και επεκταθεί αυτή η πολιτική με προτεραιτότητα της σχολικές λεκάνες. Οι σχολικές λεκάνες: Για πρώτη φορά εφαρμόζεται ένας μόνιμος και δομημένος μηχανισμός που ευννοεί τις συνεργασίες ανάμεσα στο σύνολο των εμπλεκόμενων με την εκπαίδευση ειδίκευσης (δευτεροβάθμια, ανώτερη και κοινωνικής προώθησης), την επαγγελματική κατάρτιση και την απασχόληση. Οι λεκάνες ζωής, προβλέπουν μια διαρκή συνεργασία μεταξύ των αυτών των εμπλεκόμενων και των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να υπάρξει μια πραγματική ομοιογένεια στην προσφορά εξειδικευμένης εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης σε σχέση με τις διαπιστούμενες κοινωνικο-οικονομικες ανάγκες σε κάθε λεκάνη. Οι λεκάνες ζωής θα μπορούν επίσης να ενισχύουν την ανάπτυξη κοινών σχεδίων για την βελτίωση των μηχανισμών εξειδικευμένης εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης σε τοπικό επίπεδο. Κάθε λεκάνη ζωής θα έχει επικεφαλής μια συντονιστική αρχή: Αυτές οι αρχές για τις λεκάνες ζωής θα αποτελούνται με ισορροπημένο τρόπο από εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων, της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και της απασχόλησης. Ο τομέας της κατάρτισης και της ενσωμάτωσης στη Βαλλονία Οι καταρτίσεις με κατεύθυνση «επαγγέλματα» που παρέχονται από τους EFT και τους OISP αφορούν το 58% των κλάδων απασχόλησης, όπως δημοσιεύονται ετησίως από τη FOREM 57

58 Αυτό το αποτέλεσμα βασίζεται κυρίως σε καταρτίσεις του τομέα της υγείας, της φροντίδας στο σπίτι, την απασχόληση σε γραφείο και την οικοδομή. Η σύγκριση αφενός με τις προκηρύξεις προσλήψεων από τη FOREM που θεωρούνται εύκολα προσβάσιμες και αφετέρου οι τομείς δραστηριότητας στους οποίους βρίσκουν θέση άτομα απομακρυσμένα από την απασχόληση, δείχνει έναν καλό προσανατολισμό των καταρτίσεων ακόμη κι αν παρατηρείται μια υπερβολή στον τομέα της υγείας, των συλλογικών υπηρεσιών, κοινωνικών και ατομικών καθώς και στον πρωτογενή τομέα και ίσως λογότερο στην οικοδομή. Αντίθετα οι τομείς της λογιστικής και του εμπορίου αποτελούν χαμηλό ποσοστό στις καταρτίσεις που προσφέρει ο τομέας αν και προσφέρουν ευκαιρίες ένταξης στο άνεργο κοινό. Η προσφορά κατάρτισης σε EFT και OISP φαίνεται ανόμοια κατανεμημένη στον χώρο. Δηλαδή αν οι δομές υποδέχτηκαν το % των ανέργων, σε τοπική κλίμακα εμφανίζονται σημαντικές ανισότητες. Επίσης η προσφορά καταρτίσεων σε τοπικό επίπεδο μάλλον δεν είναι ισορροπημένη διότι κάποιοι τομείς προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης που δεν αντιπροσωπεύονται στο επίπεδο των καταρτίσεων ενώ άλλοι κλάδοι εμφανίζουν υπερβολική παρουσία. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτές Έχουμε να κάνουμε με νέους που οι περισσότεροι δεν έχουν όρεξη για σχολείο, ενώ η δομή εδώ είναι αυστηρή σε κανονισμούς. Κλειστές πόρτες, πολυάριθμες εξετάσεις και έλεγχοι πράγμα που δεν ταιριάζει καθόλου σ αυτό το κοινό. Τα σχολικά προγράμματα είναι καθορισμένα και ελαστικά, επομένως δυσπροσάρμοστα σ αυτό το ειδικό κοινό. Τα περισσότερα δημιουργήθηκαν εδώ και χρόνια σε εποχή που το κοινό των CEFA δεν ήταν το ίδιο και επομένως όλο αυτό πρέπει να επανεξετασθεί, θα έπρεπε να έχει μεγαλύτερη συνοχή ανάμεσα στα προγράμματα και την πραγματικότητα του πεδίου. Συχνά οι μαθητές δεν γνωρίζουν ή γνωρίζουν ελάχιστα γαλλικά φθάνοντας και μερικές φορές παραπέμπονται στην τρίτη τάξη του επαγγελματικού λυκείου χωρίς να έχουν βελτιώσει τη γλώσσα.. Για να είναι αποτελεσματικό το σύστημα θα πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Η εμπλοκή των Δημόσιων Αρχών στη χρηματοδότηση της κατάρτισης και της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης είναι απαραίτητη. Σήμερα όλοι συμφωνούν στη σημασία του ρόλου που παίζει ο τομέας της κοινωνικο-επαγγελματικής ένταξης. Θα πρέπει οι εφαρμοστικοί φορείς να έχουν μεγαλύτερη ασφάλεια ως προς τις μεθόδους χρηματοδότησης που δικαιούνται. Αν και ο τομέας I.S.P. έχει σημαντικά δομηθεί εδώ και αρκετά χρόνια, υπάρχει υπερβολικός φόρτος διοικητικού έργου για τους υποψήφιους επενδυτές απαιτούνται όλο και περισσότερα υλικά και ανθρώπινα μέσα, ενώ τα οικονομικά μέσα που διαθέτουν οι σύλλογοι είναι και αβέβαια και μικρότερα από τις πραγματικές ανάγκες και καταβάλλονται με καθυστερήσεις προκαλώντας σημαντικά ταμειακά προβλήματα. 58

59 Γαλλία Σύμφωνα με τις δημόσιες αρχές Έρευνες στη Γαλλία απέδειξαν ότι το είδος της σχολικής εκπαίδευσης και το κλίμα μέσα στην τάξη είναι καθοριστικό για τη συγκράτηση ή τη σχολική διαρροή. Εξάλλου γνωρίζουμε αποτελεσματικές παιδαγωγικές στρατηγικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής διαρροής. Στη Γαλλία αυτές οι σταρτηγικές εφαρμόζονται σε μικρό αριθμό τάξεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και δεν είναι γνώστες κυρίως λόγω της σημερινής οργάνωσης της αρχικής κατάρτισης των καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αν και υπάρχουν επίσημες δομές υποστήριξης καθώς και συλλογικές, η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεών τους δεν είναι σημαντική σε περιφερειακό επίπεδο. Το έργο της επανάκαμψης στο σχολείο και στην κοινωνία που υλοποιείται στις δομές αυτές είναι ποικίλης αποτελεσματικότητας για διάφορους λόγους. Η Αποστολή για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής αξιολογεί τα αποτελέσματα των πολιτικών της για την επανένταξη στο σχολικό κύκλο με δείκτες και στατιστικές. Οι διαπιστώσεις σε ακαδημαϊκό επίπεδο οι εξής: - Ο εντοπισμός και η παρακολούθηση των νέων από τα CVE (έργο παράλληλο με το SIEI) φαίνεται μάλλον αποτελεσματικό. - Το SIEI και τα MLDS αναδεικνύουν σημαντική διαρροή και μη αναστρέψιμα φαινόμενα - Οι άνω των 18 ετών κατευθύνονται συχνά προς την Τοπική Αποστολή Σήμερα παραμένει ο στόχος αποτελεσματικότερης πρόληψης της διαρροής ώστε να διαιρεθεί δια δύο ο αριθμός των νέων που αφήνουν το σχολικό σύστημα χωρίς ειδίκευση από τώρα ως το 2017 και να διευκολυνθεί η επιστροφή των νέων της διαρροής προς το σχολείο. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτές Τα αποτελέσματα αξιολογούνται ποσοτικά με όρους πρόσβασης στην απασχόληση ή πρόσβαση σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης για εξειδίκευση με πτυχίο ή αναγνωρισμένο τίτλο. Τα αποτελέσματα αξιολογούνται επίσης ποιοτικά με όρους απόκτησης βασικών δεξιοτήτων και κοινωνικών και επαγγελματικών δεξιοτήτων. Για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων ως προς την εκπαίδευση, οι εκπαιδευτές καταφεύγουν σε διάφορα εργαλεία όπως: Τεστ σχετικά με το σχολικό επίπεδο. Υπόβαθρο εκτίμησης για το πώς βιώνουν την κατάρτισή τους και τη θέση τους στην επιχείρηση καθώς και αυτοαξιολόγηση 59

60 Αξιολόγηση των δεξιοτήτων μετά την πρακτική στην επιχείρηση Τα αποτελέσματα με όρους εκπαίδευσης είναι αντιληπτά σύμφωνα μ αυτούς, σε σχέση με την πρόοδο του ατόμου συγχρόνως στο επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Ας σημειωθεί η επανάληψη στη βαθμολογία της σημασίας της προόδου του νέου σε σχέση με την ενσωμάτωσή του σε μια ομάδα, την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, τις δυνατότητές του σε έκφραση. Ελλάδα Σύμφωνα με τις δημόσιες αρχές Σύμφωνα με τα δεδομένα και τις γνώμες των οργάνων που λαμβάνουν τις αποφάσεις, η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων θεωρείται σημαντική. Παρατηρείται τελευταία σε κλίμακα χώρας μια εξέλιξη προς την κοινωνική εργασία, εργασία σε οργανισμούς που επενδύουν σε κοινωνικό έργο ( μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, συλλογικοί φορείς, περιφέρειας και δήμων) Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτές Οι εκπαιδευτές και οι φορείς επαγγελματικής ένταξης δηλώνουν ότι η εφαρμογή αυτών των πρωτοβουλιών είναι περιορισμένη τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης που δεν επιτρέπει στις επιχειρήσεις τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και νέων αγορών. Ιταλία Σύμφωνα με τις δημόσιες αρχές Στοιχεία απάντησης από διοικητικό στέλεχος μιας τοπικής αρχής της Emilia Romagna: «Για την καταπολέμηση της διαρροής είναι απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν διαρθρωμένες και διαφοροποιημένες παρεμβάσεις που να απαντούν στα " προβλήματα της νεολαίας", που με σημείο αναφοράς ότι δεν υπάρχουν παιδιά με κίνδυνο αλλά νέοι σε κατάσταση κινδύνου, εντοπίζουν αυτές τις καταστάσεις και τις προσεγγίζουν με ελαστικότητα για να κατανοήσουν την αφετηρία της «δυσανεξίας». Η αποτελεσματικότητα της διαφοροποίησης των παρεμβάσεων για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής βασίζεται σε συντονισμένη προσέγγιση. Αυτή η προσέγγιση αποτελεί τη βάση του συνόλου της ποιότητας στην εκπαίδευση, διότι δεν πρόκειται μόνο για «προσφορά βοήθειας» στα παιδιά με δυσκολίες, αλλά για εξασφάλιση ενός καλύτερου μέλλοντος για τις μέλλουσες γενιές. Είναι βέβαια αλήθεια ότι δεν πρέπει να χάνουμε καιρό σε μάταιη αναζήτηση των ενόχων, πράγμα που εντείνει τις δυσκολίες όσων στοχοποιούνται (οι νέοι, η οικογένεια, ο εκπαιδευτικός ), είναι όμως εξίσου βέβαιο 60

61 ότι μόνο η συνειδητοποιημένη αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να βοηθήσει στην επίλυσή του. Η ευθύνη δεν βρίσκεται πλέον στην αναζήτηση του ενόχου αλλά της εμπλοκής προκειμένου να βρεθεί μια λύση με την εξέταση των συμπεριφορών και των αρμοδιοτήτων. Δεν πρόκειται για σχέδιο που μπορεί να αλλάξει, χρειάζονται ιδέες για να οδηγήσουν: 1) στη πρόληψη που πρέπει να προηγείται 2) στο δίκτυο: το σχολείο δεν μπορεί μόνο του να αντιετωπίσει τον μαζικό όγκο των προβλημάτων, αλλά και δεν μπορεί να παραχωρήσει σε άλλον τον ρόλο του που είναι κεντρικός. Το δίκτυο πρέπει να δημιουργηθεί με συγκεκριμένους κοινούς στόχους. 3) η ηγετικότητα και η αυτονόμηση των νέων : αναπροσαρμογή της κατεύθυνσης των νέων προκειμένου να αισθανθούν υπεύθυνοι για την ενηλικίωσή τους. Αυτό αποτελεί την πρώτη φάση για ένα στολείο που ενθαρρύνει την εκπαιδευτική επιτυχία. Με την έννοια αυτή σημαντικές είναι επίσης όλες οι δράσεις προσανατολισμού. Η προσοχή προς τις νέες γεννιές θα πρέπει να βασίζεται σε μακροπρόθεσμη στρατηγική που να ενισχύσει τη συνέργεια μεταξύ της επίσημης εκπαίδευσης, της ανεπίσημης εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και το σύστημα παραγωγής. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτές Τρόποι για την αποτελεσματικότητα της επαγγελματικής ένταξης: Α. Συνεργασία με την οικογένεια για τη δόμηση ενός επαγγελματικού σχεδίου Β. Ομαδική εργασία (εκπαιδευτές-επιβλέπων-κηδεμόνας) και η δημιουργία μιας επαγγελματικής κοινότητας με τους φορείς της επαγγελματικής κατάρτισης για την ανταλλαγή καλών πρακτικών Γ. Ενεργή εκπαίδευση για ανάδειξη των διαφόρων Δ. Μεθοδολογία με εναλλαγή Ε. Μεθοδολογία της εκπαιδευτικής επιχείρησης Στ. Διάδραση με τους τοπικούς φορείς Σλοβακία Σύμφωνα με τις δημόσιες αρχές Σχολικό σύστημα : το σύστημα των κανόνων είναι αποτελεσματικό κυρίως στον τομέα της πρόληψης της διαρροής. Η νομοθεσία θεωρείται επίσης αποτελεσματική μια και επιτρέπει την ολοκλήρωση της σχολικής εκπαίδευσης στους μαθητές και στους σπουδαστές που δεν κατάφεραν να ολοκληρώσουν 61

62 την πρωτοβάθμια εκπαίδευση εντός του προβλεπόμενου χρόνου ή να αναταποκριθούν στις απαιτήσεις του δευτεροβάθμιου σχολείου ή ενός κέντρου εκμάθησης για να αποκτήσουν ένα CAP. Μεταξύ των επαγγελματιών έχει ανοίξει μια δημόσια συζήτηση για τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης με προτάσεις αντικατάστασης των 10 ετών σε 12 έτη με στόχο να εξασφαλίσουν σε όλους τους νέους το ελάχιστο επίπεδο της δευτεροβάθμιας με με το bacalauréat. Πρωτοβουλίες των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης σε κεντρικό επίπεδο:οι μηχανισμοί που υιοθετήθηκαν για την ένταξη των των νέων θεωρούνται κατάλληλοι. Η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών παρακολουθείται σε μόνιμη βάση (με μηνιαίες στατιστικές εκτίμησης) ή με τη μέθοδο expost, οι επιπτώσεις των μηχανισμών υπό την μορφή σχεδίων αξιολογούνται μετά από 3,6,9 και 12 μήνες. Ο αριθμός των ατόμων που εισέρχονται στην αγορά εργασίας κατά τον μήνα που ορίζεται από τις πρωτοβουλίες θεωρείται η πιο σημαντική ένδειξη. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς και τους εκπαιδευτές Οι απόψεις των επαγγελματιών που εμπλέκονται στο σχολικό σύστημα, υπογραμμίζουν κυρίως την αποτελεσματικότητα των πρωτοβουλιών και των μηχανισμών. Εάν σε κεντρικό επίπεδο οι συνολικές στατιστικές και οι τάσεις παρακολουθούνται, στο επίπεδο των δομών που εφαρμόζουν τους μηχανισμούς, δίδεται περισσότερο σημασία στην ικανοποίση των πελατών που συμμετέχουν στις πρωτοβουλίες. Αντίθετα οι δομές κατάρτισεις με τις οποίες μιλήσαμε, που δεν εμπλέκονται στο σχολικό σύστημα κρίνουν ανεπαρκείς τις πρωτοβουλίες στον τομέα της κατάρτισης και της προετοιμασίας για την είσοδο στην αγορά εργασίας. Αντιλαμβάνονται μια απουσία ειδικών εργαλείων για τις ανάγκες των νέων των οποίων το επίπεδο εκπαίδευσης θεωρείται ανεπαρκές. Εκφράζεται επίσης ένας φόβος για τη συγκέντρωση των αποφάσεων στην πρωτεύουσα της χώρας, Bratislava. Μια ισχυρή συγκέντρωση των παρεχόντων κατάρτιση ή εξωτερική συμβουλευτική, μπορεί να επιφέρει ακατάλληλες λύσεις για τις ανάγκες των περιφερειακών αγορών εργασίας και τους ίδιους τους απασχολούμενους. ΟΙ εκπαιδευτές και το παιδαγωγικό προσωπικό που εργάζονται με τους νέους υπογραμμίζουν την ανάγκη εξασφάλισης της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης είτε στο πλαίσιο του σχολικού συστήματος είτε στο πλαίσιο της κατάρτισης των ενηλίκων (δια βίου μάθηση). Προτάσεις για συζήτηση και δοκιμή που προτάθηκαν από τους διάφορους φορείς Σλοβακία : Εμπειρίες με θετική επιρροή στις συμπεριφορές των νέων χωρίς κατάλληλη εκπαίδευση για την επανάκαμψή τους στο σχολείο ή στην αγορά εργασίας Δυνατότητα εισαγωγής του θέματος του προσανατολισμού στην αγορά εργασίας και στον επαγγελματικό κόσμο κατά τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού (με την έννοια της 62

63 Σλοβακίας, δηλ. στην ηλικία των 15 ετών) και της δευτεροβάθμιας ως εργαλείων πρόληψης της σχολικής διαρροής. Γαλλία : Εξατομικευμένος χαρακτηρισμός των παραγόντων που οδήγησαν στην αποβολή. Προτεραιότητα στο πρόγραμμα για την καινοτομία, την εισαγωγή της στην τοπική πραγματικότητα και την προσέγγιση πολλαπλών διαστάσεων Ανάγκη περισσότερων ανταλλαγών μεταξύ των νέων και του εργασιακού κόσμου προκειμένου να συνειδητοποιήσουν τη δυσκολία εύρεσης εργασίας χωρίς ειδίκευση. Αυτό μπορεί επί παραδείγματι να γίνει με περισσότερες παρεμβάσεις των τοπικών αποστολών στα σχολικά ιδρύματα για την αποδόμηση των προκαταλήψεων των νέων για την αγορά εργασίας. Υπάρχει ανάγκη για μια πραγματική αναθεώρηση και σε βάθος εργασίας για την εικόνα που η κοινωνία αντικατοπτρίζει στους νέους. Η δομή θα πρέπει να προσαρμόζεται περισσότερο στους νέους απ ότι εκείνοι σ αυτόν: όσο πιο μεγάλες είναι οι απαιτήσεις της δομής, τόσο δυσκολότερο είναι για το νέο να κρατήσει μια θετική σχέση μαζί της. Απαιτούμε υπερβολικά από τους νέους «να μπουν σε κουτάκια». Προτάσεις στους νέους που εγκατέλειψαν το σχολείο να συμμετάσχουν σε ένα εργοτάξιο ένταξης υπό την προϋπόθεση να κατανοήσουν τους λόγους που τους οδήγησαν στη διαρροή. Αυτή η πρόταση ίσως δεν είναι κατάλληλη για όλα τα περιγράμματα νέων σε διαρροή. Νέα εργοτάξια ένταξης σε αστικό περιβάλλον για νέους που εγκατέλειψαν το σχολείο «σε συνοικίας» υπό ένταξη. Για τους νέους που απομακρύνθηκαν και δεν επιθυμούν ή δεν μπορούν να επιστρέψουν στην εκπαίδευση: δημιουργία ενός προγράμματος για την κατ αρχάς ένταξη στον κόσμο της εργασίας και στη συνέχεια απόκτηση ενός επαγγέλματος. Υποστήριξη των τοπικών πρωτοβουλιών από το Κράτος αντί αυτές να επιβάλλονται από τις κεντρικές διοικήσεις,πράγμα που δεσμεύει τις δομές και κυρίως τους συλλογικούς φορείς ως προς τους μηχανισμούς υποστήριξης. Υποχρεωτική οργάνωση προγραμμάτων εθελοντικής υποστήριξης (διεθνής έννοια τύπου υπηρεσίας για την οποία γίνεται σήμερα ευρεία συζήτηση) όχι για τους νέους αλλά για τις δομές υποδοχής, δηλ. να υποχρεωθεί η κοινωνία να οργανώνει την υποδοχή νέων που επιθυμούν να θητεύσουν σε ένα πρόγραμμα εθελοντικής υπηρεσίας, να δίνεται το δικαίωμα στο νέο να έχει μια εθελοντική υπηρεσία. Χρειάζεται να εξεταστεί σοβαρά η αναθεώρηση εκ μέρους των συμβούλων προσανατολισμού και της εθνικής παιδείας όλης εν γένει της πολιτικής (υπάρχει από 63

64 Βέλγιο: Ελλάδα: κάποιους εκπαιδευτές η πεποίθηση ότι η σχολική διαρροή θα μπορούσε να προληφθεί και να εξαφανιστεί). Εργασία για την καταπολέμηση της διαρροής τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των δομών στην καταπολέμηση της διαρροής να δημιουργηθούν πολυεπιστημονικές ομάδες, ενότητες ανταλλαγών και μια τράπεζα δεδομένων για την αξιοποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων των διαφόρων εμπλεκομένων που συνθέτουν τις δομές, να χρησιμοποιούνται περισσότερο ο πλούτος και η ποικιλία των γνώσεών τους. Άνοιγμα των οργανισμών προς την κοινωνία: για την ώρα σχεδόν ποτέ δεν δόθηκαν αποτελεσματικές λύσεις σε νέους με εξατομικευμένο τρόπο λόγω των μεγάλων περιορισμών λειτουργίας των οργανισμών Επεξεργασία των υπαρχουσών δυνατοτήτων απασχόλησης και κατάρτισης ώστε να δίνεται γρήγορα και αποτελεσματικά κατεύθυνση στους νέους Αξιοποίηση των κλάδων της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και την εκπαίδευση πλήρους παρουσίας Αξιοποίηση των κλάδων της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης που στο Βέλγιο θεωρούνται σπουδές επανάκαμψης στο σχολείο για όσους απέτυχαν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, παρά πραγματική επαγγελματική ευκαιρία Για τους νέους τους άνω των 18 ετών που ολοκλήρωσαν την υποχρεωτική εκπαίδευση αλλά βρίσκονται σε κατάσταση διαρροής, ο τομέας της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης και της κοινωνικής οικονομίας (επιχείρηση κατάρτισης μέσω εργασίας EFT, οργανισμοί κοινωνικο-επαγγελματικής ένταξης OISP), οι επιχειρήσεις ένταξης αποτελούν μηχανισμούς για την κατάρτιση και την κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη των ατόμων με χαμηλά προσόντα και σε κατάσταση σχολικής διαρροής Η πρακτική άσκηση για τους νέους που εγκατέλειψαν το σχολείο και επιθυμούν να αποκτήσουν εργασία, θα έπρεπε να υποστηρίζεται από το νόμο και να είναι υποχρεωτική. Σε κάθε περίπτωση ο νέος που κάνει αυτή την πρακτική πρέπει: - Να αμοίβεται κατάλληλα - Να καλύπτεται από ασφάλεια - Να μπορεί να αναγνωρίζει την εμπειρία της πρακτικής στην επαγελματική του σταδιοδρομία και στα ασφαλιστικά ταμεία Μόνο με τον τρόπο αυτό θα μπορεί η πρακτική άσκηση να τον ενδιαφέρει εφόσον αντιπροσωπεύει απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη και την επαγγελματική ειδίκευση 64

65 Πιστοποιήσεις: Πιστοποιήσεις όλων των κριτηρίων: επαγγελματικό περίγραμμα, πιστοποίηση δεξιοτήτων (επαγγελματική πιστοποίηση,ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο πιστοποίησης των δεξιοτήτων κ.λ.π.)πιστοποίηση των επαγγελματικών καταρτίσεων από τους οργανισμούς που τις προτείνουν και τις εφαρμόζουν, πιστοποίηση των εκπαιδευτών, πιστοποίηση των προγραμμάτων κατάρτισης, πιστοποιητικά επαγγελματικής δεξιότητας βασισμένα σε κοινές κατηγορίες Συστηματική έρευνα των αναγκών (εκπαιδευτικών κοινωνικών και επαγγελματικών) των ατόμων-στόχων προκειμένου να κατευθυνθούν σε κατάλληλα προγράμματα Καλύτερη προετοιμασία των εμπλεκομένων και συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα για τη διαδικασία «learning by doing» προκειμένου να διευκολυνθεί με ταχείς ρυθμούς η ένταξη σε επιχείρηση Τρόποι ενίσχυσης και βελτίωσης της επαγγελματικής ένταξης των νέων που προέρχονται από σχολική διαρροή Η καταπολέμηση της διαρροής αφορά το σύνολο του συστήματος της αρχικής κατάρτισης και τους εταίρους της, από τις δράσεις πρόληψης έως την ανάληψη της υποστήριξης των νέων που έχουν εγκαταλείψει το σύστημα χωρίς δίπλωμα Η πολιτική πρέπει να καλύπτει απαραίτητα τα τρία πεδία (πρόληψη, παρέμβαση, θεραπεία) και να ενσωματώνει συγχρόνως το σύνολο των δράσεων πρόληψης πριν την διαρροή, την υποστήρηξη των μαθητών με δυσκολίες κατά τη διάρκεια της φοίτησης και την ανάληψη της υποστήριξης των νέων που έφυγαν από το σχολείο χωρίς καμία εξειδίκευση. Αυτό σημαίνει τη συνεργασία των διαφόρων ενεχομένων στη δημόσια πολιτική (τα σχετικά υπουργεία, τους συλλόγους, ενώσεις κλπ). Αντισταθμιστικά μέτρα Τα αντισταθμιστικά μέτρα αφορούν τους νέους που εγκατέλειψαν το σχολείο και είναι σε διαφορετική κατάσταση ανάλογα με τις χώρες. Όμως μπορούμε να κατατάξουμε τις κύριες πρωτοβουλίες με τον ακόλουθο τρόπο: οργανισμοί εκπαίδευσης δεύτερης ευκαιρίας μεταβατικοί οργανισμοί για την επανάκαμψη στο παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα μηχανισμοί αναγνώρισης και επικύρωσης των αποκτηθεισών δεξιοτήτων που ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και διευκολύνουν την επανάκαμψη στοχευμένη προσωπική βοήθεια (κοινωνική, οικονομική, εκπαιδευτική, ψυχολογική) κυρίως για τους νέους που βιώνουν σοβαρά προβλήματα. 65

66 Μία νέα ευκαιρία για την ειδίκευση Πρέπει να προτείνονται καταρτίσεις με ποικιλία ενοτήτων και ευελιξία στα προγράμματα με δυνατότητα πειραματισμού για την αποτελεσματικότητά τους:η εθνική παιδεία, η δημόσια υπηρεσία για την απασχόληση, οι περιφέρειες και οι διάφοροι εμπλεκόμενοι οργανισμοί πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν συγκεκριμένες λύσεις στους νέους που εγκατέλειψαν το σύστημα της αρχικής κατάρτισης. Να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στις καταρτίσεις και συνυπολογισμός αποκτηθεισών δεξιοτήτων στα διάφορα στάδια της φοίτησης του νέου καθώς και μια προσωπική υποστήριξη. Δημιουργία των απαραίτητων μοχλών για την επιτυχία της πολιτικής για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής και την επαγγελματική ένταξη των νέων Προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες επιτυχίας των πολιτικών ένταξης των νέων που βρίσκονται σε κατάσταση σχολικής διαρροής και είναι ευάλωτοι ως προς την αγορά εργασίας, χρειάζεται να ενεργοποιηθούν διάφοροι μοχλοί: ενισχυμένα οικονομικά μέσα, καταλληλότερα εργαλεία, διαχείρηση με συλλογικό τρόπο, υποστήριξη της αλλαγής και κατάλληλη πολιτική των ανθρώπινων πόρων και τέλος μια πιο συστηματική αξιολόγηση των μηχανισμών και των πειραματικών δράσεων. 66

67 Καλές πρακτικές Συγκεντρωτικός πίνακας των προτεινόμενων καλών πρακτικών Τίτλος της καλής πρακτικής Τυπολογία Θεματική Χώρα Καταπολέμηση της σχολικής διαρροής/επανασύνδεση με το σχολικό σύστημα Περιφερειακά προγράμματα καταπολέμησης της διαρροής -ΙΤΑΛΙΑ Πρωτοβουλία ενός περιφερειακού δικτύου της Emilia Romagna Καταπολέμηση της σχολικής διαρροής Κηδεμόνας Le FP-ΙΤΑΛΙΑ Εξατομικευμένη υποστήριξη Καταπολέμηση της σχολικής διαρροής επαγγελματική κατάρτιση Υποστήριξη για την Πρωτοβουλία που εφαρμόζουν τα Επανασύνδεση με το σχολικό ένταξη στην Σχολικά Γραφεία σε συνεργασία με τα σύστημα (δεύτερη ευκαιρία) εκπαίδευση-σλοβακια πρωτοβάθμια σχολεία Ιταλία Ιταλία Σλοβακία Επαγγελματική κατάρτιση Κέντρο εκπαίδευσης και Κοινή δομή σε πολλά εκπαιδευτικά Κατάρτιση και επαγγελματική Βέλγιο κατάρτισης με εναλλαγή ιδρύματα της δευτεροβάθμιας ένταξη (CEFA)-ΒΕΛΓΙΟ πλήρους φοίτησης που οργανώνουν τεχνική ή/και επαγγελματική κατάρτιση 2 ου ή 3 ου βαθμού Σχολείο δεύτερης Κατάρτιση 9 μηνών έως 1 έτους με Κατάρτιση και επαγγελματική Γαλλία ευκαιρίας - ΓΑΛΛΙΑ στόχο την απόκτηση των βασικών ένταξη γνώσεων: ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, έννοιες πληροφορικής, μιας ξένης γλώσσας και πρακτική άσκηση σε επιχείρηση Οργανισμός Εθνικός αποκεντρωμένος οργανισμός Επαγγελματική κατάρτιση Ελλάδα Απασχόλησης που διαχειρίζεται τα κέντρα Εργατικού Δυναμικού επαγγελματικής κατάρτισης (ΟΑΕΔ)-ΕΛΛΑΔΑ Επαγγελματική ένταξη Οι τοπικές αποστολές- Δομές υποστήριξης και μηχανισμοί Επαγγελματική ένταξη Γαλλία ΓΑΛΛΙΑ πρόληψης Οι δομές ένταξης μέσω Ενώσεις εργοδοτών για την ένταξη και Επαγγελματική ένταξη Γαλλία οικονομικής δραστηριότητας-γαλλια εξειδίκευση Υποστήριξη της ένταξης Αποκεντρωμένη διοίκηση υπεύθυνη Επαγγελματική ένταξη Σλοβακία 67

68 στην αγορά εργασίας- για την υποστήριξη της ένταξης στην ΣΛΟΒΑΚΙΑ αγορά εργασίας ARPAIJE : Εργαστήρια Προγράμματα κατάρτισης Κοινωνικοεπαγγελματική ένταξη Βέλγιο κατάρτισης μέσω της εκπαιδευόμενων σε πραγματικές απασχόλησης (AFT) - συνθήκες εργασίας που εφαρμόζει η Βρυξέλλες,Βέλγιο ARPAUE (Ένωση για την ανάπτυξη κινήτρων την προώθηση και τη βοήθεια για την ένταξη των νέων Τα επαγγέλματα του Μηχανισμοί του υπουργείου εργασίας Επαγγελματική ένταξη Γαλλία μέλλοντος-γαλλια. που εφαρμόζουν οι τοπικές αποστολές μέσω μιας σύμβασης για την υποστήριξη της ένταξης των νέων ανέργων λόγω έλλειψης κατάρτισης και γεωγραφικής προέλευσης Τα πράσινα Πρόγραμμα επαγγελματικής Επαγγελματική ένταξη Ελλάδα επαγγέλματα κατάρτισης που εφαρμόζουν τα ΚΕΚ σχετικά με το θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης 68

69 Οι τοπικές αποστολές-γαλλία Συντονιστής : Υπουργείο εργασίας Πρόκειται για δομές υποστήριξης και προληπτικούς μηχανισμούς. Η δημιουργία των τοπικών αποστολών στη Γαλλία έφερε έναν νέο τρόπο αντιμετώπισης της επαγγελματικής ένταξης που δεν επιτυγχάνεται παρά μόνο εάν επιλυθούν οι καθημερινές δυσκολίες και όλων των ειδών οι σκοτούρες καθώς και όταν καταφέρει κανείς να αναλάβει τις ευθύνες του να πάρει πρωτοβουλίες να εκφράσει στάδια αυτονομίας και ευθυνών. 6 Μια τοπική αποστολή αποτελεί χώρο υποδοχής, πληροφόρησης, επαγγελματικού προσανατολισμού και ανοιχτής υποστήριξης για τους νέους ετών που επιθυμούν να υποστηριχθούν κατά την προσπάθεια απόκτησης εργσίας και κοινωνικής αυτονομίας. Οι τοπικές αποστολές αναπτύσσουν προνομιούχες σχέσεις με το γραφείο εργασίας στο πλαίσιο ενός συμφώνου συνεργασίας και είναι αναγνωρισμένες από τον εκπαιδευτικό κώδικα ως απαραίτητος εταίρος για την καταπολέμηση της σχολικής διαρροής. Εμφανίζονται νέες μορφές κατάρτισης: πρόκειται για κατάρτιση απόκτησης κοινωνικών δεξιοτήτων», απαραίτητων για τη σταδιακή ένταξη στις κοινωνικές και πολιτισμικές αξίες που προσφέρουν στους νέους επιπλέον ευκαιρίες για την επαγγελματική ένταξη. Η γλώσσα, η ευελιξία συμπεριφοράς, η προσαρμοστικότητα, ο σεβασμός των κανόνων στο χώρο εργασίας,αποτελούν απαραίτητες δεξιότητες για την απασχόληση. 7 Το δίκτυο στην Κορσική έχει 4 δομές : στο Αιάκιο, στην Μπαστιά, στο Πόρτο Βέκιο και στη Βόρεια Κορσική. Το 2013, αυτό το δίκτυο υποδέχτηκε 6078 νέους από τους οποίους το 53% κατάφερε να βρει εργασία ή εντάχθηκε σε κατάρτιση ( 2378 απέκτησαν εργασία και 817 κατάρτιση). Σε εθνικό επίπεδο (444 δομές κατανεμημένες σ όλη τη Γαλλία), το 2013, οι τοπικές αποστολές έχουν υποδεχτεί πάνω από 1,4 εκατομμύρια νέους. Οι περισσότεροι (85 %) συνάντησαν ένα σύμβουλο σε ατομική συνεδρία. Ο σύμβουλος υποστηρίζει το νέο με προτάσεις διαφόρων εργαλείων των οποίων

70 θα μπορούσε να επωφεληθεί (εργαστήρια αναζήτησης εργασίας, προετοιμασία για τις συνεντεύξεις με εργοδότες ) Αυτή η υποστήριξη προλαμβάνει την απογοήτευση και την απομόνωση. Μέσω των τοπικών αποστολών οι νέοι μετά από ατομική συνεδρία, ακολούθησαν καταρτίσεις και υπέγραψαν συμβάσεις έργου. Πίνακας αξιολόγησης της δράσης του δικτύου για τους νέους από το 2005 έως το 2013 Όσοι υποστηρίζονται από το πρόγραμμα ANI Νέοι (Εθνικές Διεπαγγελματικές Συμβάσεις) μέσω των τοπικών αποστολών είναι κυρίως νέοι κάτω των 21 ετών. Περισσότεροι από τους μισούς νέους είναι 16 έως 18 ετών. Τα επίπεδα εκπαίδευσης V και VΒ κυριαρχούν, αλλά τα επικυρωμένα επίπεδα V είναι ελάχιστα: σχεδόν όλοι οι υποστηριζόμενοι νέοι προέρχονται από διαρροή. 8 Πρόκειται για κεντρικό φορέα που έχει γενικά καλή ευκόνα. Έναν φορέα που είναι γνωστός στους νέους από το γραφείο εργασίας, για όσους είναι εκεί εγγεγραμένοι αλλά και μέσω της φήμης του από στόμα σε στόμα. Πιο σπάνια γίνεται γνωστός μέσω του σχολείου. Πρόκειται για φορέα που προσανατολίζει, προτείνει και υπσοτηρίζει μακροπρόθεσμα 9 : - Ο σύμβουλος της τοπικής αποστολής είναι αυτός που διερευνά για λύσεις κατά της διαρροής, υποβάλλει προτάσεις στους νέους και ψάχνει για εναλλακτικές αν οι αρχικές προτάσεις του απορρίπτονται από τον νέο