Κεφάλαιο 1. ΓΕΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ
|
|
- Νικηφόρος Βυζάντιος
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 Κεφάλαιο 1. ΓΕΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνοψη Στα πρώτα δύο κεφάλαια γίνεται αναλυτική παρουσίαση του ανθρώπινου σκελετού. Δίνονται στοιχεία για τη δομή, την ιστολογία, τη σημασία των οστών, καθώς επίσης και ο τρόπος μελέτης του σκελετού. Η γνώση που παρέχεται σ αυτά τα κεφάλαια μπορεί να βοηθήσει στη μελέτη του σκελετού των Πρωτευόντων αλλά και γενικότερα των Θηλαστικών εφόσον το υλικό που βρίσκεται στους προτεινόμενους ιστότοπους σε συνδυασμό με την ύλη των κεφαλαίων δύναται να συμβάλλει σε συγκριτικές και εξελικτικές μελέτες του σκελετικού συστήματος. Προτείνεται το Κεφάλαιο 1 να διδάσκεται μαζί με τις ενότητες του Κεφαλαίου 2 που αναφέρονται στον σκελετό του κορμού. Να σημειωθεί ότι γι αυτόν τον λόγο, οι ασκήσεις που δίνονται στο τέλος του Κεφαλαίου 1 αναφέρονται στον σκελετό του κορμού και πρέπει να δοθούν στους φοιτητές μόνο εφόσον οι σχετικές ενότητες του Κεφαλαίου 2 έχουν καλυφθεί. Προαπαιτούμενη γνώση Δεν απαιτείται εξειδικευμένη γνώση πέραν κάποιων βασικών πληροφοριών για το σκελετικό σύστημα των θηλαστικών, οι οποίες μπορούν να αντληθούν από οποιοδήποτε εγχειρίδιο Ζωολογίας. 1.1 Ανθρώπινος σκελετός Σκοπός των δύο πρώτων ασκήσεων είναι η γνωριμία με τον ανθρώπινο σκελετό. Οι φοιτητές θα μάθουν να αναγνωρίζουν τα οστά που απαρτίζουν τον σκελετό, καθώς και την ανατομία των κυριότερων απ αυτά. Στην πρώτη άσκηση θα μελετηθεί ο σκελετός των άκρων ενώ στη δεύτερη ο σκελετός του κρανίου και του κορμού Λειτουργία Τα οστά -από τα ανθεκτικότερα βιολογικά υλικά- είναι ο κύριος στηρικτικός ιστός του σώματος. Όταν ένας άνθρωπος τρέχει, τα οστά στην άρθρωση του γονάτου υφίστανται μηχανικές πιέσεις πέντε φορές μεγαλύτερες από το βάρος του σώματος. Παρόλη όμως την ανθεκτικότητά τους, τα οστά είναι ιδιαίτερα ελαφρά. Ο σκελετός συνιστά ποσοστό μικρότερο από το 20% του συνολικού βάρους του σώματος, τη στιγμή που ένα σύστημα από υποστηρικτικές ράβδους, οι οποίες υφίστανται τις ίδιες μηχανικές καταπονήσεις με τον ανθρώπινο σκελετό, ζυγίζουν τέσσερις με πέντε φορές περισσότερο. Σε αντίθεση προς τις υποστηρικτικές ράβδους, τα οστά είναι ένας ζωντανός ιστός που μπορεί να επανορθώσει και να αναπλάσει τη δομή του όταν υποστεί εξωτερικές πιέσεις. Εξαιτίας της ανθεκτικότητας και της αναπλαστικής ικανότητάς τους, τα οστά αποτελούν ιδανική πηγή πληροφοριών για ανθρωπολόγους, αρχαιολόγους, ορθοπεδικούς, ιατροδικαστές και άλλους ερευνητές. Ο σκελετός έχει πολλές λειτουργίες, οι πιο σημαντικές από τις οποίες είναι: η στήριξη μαλακών ιστών (μύες), η προστασία ζωτικών οργάνων (εγκέφαλος, καρδιά, πνεύμονες), η κίνηση του σώματος, η παραγωγή αιμοποιητικών κυττάρων, η αποθήκευση αλάτων, κυρίως ασβεστίου και φωσφόρου, και η αποθήκευση ενέργειας με τη μορφή λίπους Σύσταση Τα οστά αποτελούνται από οργανικά και ανόργανα συστατικά σε ποσοστό περίπου 35% και 65% αντίστοιχα. Το κύριο οργανικό συστατικό είναι οι πρωτεΐνες (κυρίως το κολλαγόνο), ενώ το βασικό ανόργανο συστατικό 19
2 είναι ο υδροξυαπατίτης -Ca 10 (PO 4 ) 6 (OH) 2 - και δευτερευόντως το ανθρακικό ασβέστιο -CaCO 3. Άλλα ανόργανα άλατα που απαντώνται στα οστά σε μικρότερη ποσότητα είναι το φθοριούχο και χλωριούχο ασβέστιο, το φωσφορικό μαγνήσιο και αλκαλικά άλατα. Τα ανόργανα αυτά συστατικά εναποτίθενται στο οστεοειδές (osteoid), έναν σκελετό από ίνες κολλαγόνου, και σταδιακά κρυσταλλοποιούνται. Τα ανόργανα άλατα προσδίδουν σκληρότητα και ανθεκτικότητα στα οστά, ενώ το κολλαγόνο τα καθιστά πιο εύπλαστα και συμβάλλει επίσης στην ανθεκτικότητά τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κολλαγόνο, όπως και όλα τα οργανικά υλικά, αποσυντίθεται μετά θάνατον, γι αυτό τα οστά που προέρχονται από αρχαιολογικές ανασκαφές είναι εύθραυστα Οστικά κύτταρα Οι τρεις τύποι οστικών κυττάρων είναι οι οστεοβλάστες, τα οστεοκύτταρα και οι οστεοκλάστες. Οι οστεοβλάστες (osteoblasts) είναι υπεύθυνοι για την παραγωγή νέου οστού. Εκκρίνουν κολλαγόνο για να σχηματιστεί το οστεοειδές, το οποίο στη συνέχεια ασβεστοποιείται. Μόλις περιβληθούν από ασβεστοποιημένο πλέγμα, οι οστεοβλάστες μετατρέπονται σε οστεοκύτταρα (osteocytes). Τα οστεοκύτταρα φέρουν επιμήκεις κυτταροπλασματικές προεκτάσεις, οι οποίες εκτείνονται κατά μήκος του οστού και σχηματίζουν στεγανές συνδέσεις με άλλα οστεοκύτταρα. Ο βασικός τους ρόλος είναι να διατηρούν τις κυτταρικές λειτουργίες του οστικού ιστού. Οι οστεοκλάστες (osteoclasts) είναι μεγάλα πολυπύρηνα κύτταρα που απορροφούν ήδη σχηματοποιημένο οστό εκκρίνοντας αφενός ιόντα υδρογόνου, τα οποία διαλύουν τους κρυστάλλους, και αφετέρου υδρολυτικά ένζυμα, τα οποία πέπτουν την οστεοειδή ουσία. Έτσι κατά τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου, τα οστά ανανεώνονται συνεχώς από τους οστεοβλάστες και τους οστεοκλάστες, οι οποίοι συνεργάζονται σε μόνιμη βάση. Οι οστεοκλάστες απορροφούν παλαιό οστίτη ιστό και κατόπιν οι οστεοβλάστες επεμβαίνουν στην περιοχή και εναποθέτουν νέο οστεοειδές που με τη σειρά του ασβεστοποιείται. Η διαδικασία αυτή εξαρτάται, μερικώς τουλάχιστον, από τις μηχανικές πιέσεις που υφίστανται τα οστά, οι οποίες διεγείρουν την οστεοβλαστική δραστηριότητα. Επίσης, διάφορες ορμόνες και αυξητικοί παράγοντες (ινσουλίνη, αυξητική ορμόνη, οιστρογόνα, τεστοστερόνη) επηρεάζουν την οστεοβλαστική δραστηριότητα Μορφολογία Τα οστά, ανάλογα με τη μορφολογία τους, μπορούν να χωριστούν σε κατηγορίες (Εικόνα 1.1). Οι κυριότερες είναι: Μακρά οστά (long bones): Πρόκειται για επιμήκη κυλινδρικά οστά με ογκώματα στα δύο άκρα. Η πλειονότητα αυτών των οστών απαντάται στον σκελετό των άκρων. Τα άκρα αυτών των οστών ονομάζονται επιφύσεις, ενώ το σώμα διάφυση. Μέσα στη διάφυση υπάρχει κοιλότητα όπου περικλείεται ο μυελός των οστών. Το μηριαίο είναι το μεγαλύτερο από τα μακρά οστά. Αναλυτικά, τα βασικά μέρη από τα οποία αποτελείται ένα μακρό οστό είναι τα εξής (Εικόνα 1.2): Διάφυση (diaphysis): Πρόκειται για το κεντρικό, μακρόστενο τμήμα του οστού. Επιφύσεις (epiphyses): Πρόκειται για τα δύο άκρα του οστού. Μεταφύσεις (metaphyses): Είναι η περιοχή όπου η διάφυση συναντά τις επιφύσεις. Αρθρικός χόνδρος (articular cartilage): Είναι ο χόνδρος που καλύπτει την επιφάνεια των επιφύσεων στα σημεία άρθρωσης με κάποιο άλλο οστό. Περιόστεο (periosteum): Πρόκειται για μια σκληρή, αγγειώδη μεμβράνη που καλύπτει όλη την επιφάνεια του οστού πλην αυτής που καλύπτεται ήδη από αρθρικό χόνδρο και η οποία τρέφει το οστό. Μερικές από τις λεπτές ίνες του περιόστεου διαπερνούν την επιφάνεια του οστού, ενώ κάποιες άλλες διαπλέκονται με τους τένοντες για να προσδέσουν τους μυς στα οστά. Μυελώδης αυλός (medullary cavity): Είναι μια κοιλότητα στο εσωτερικό της διάφυσης, η οποία περιέχει τον ωχρό μυελό, ο οποίος με τη σειρά του αποθηκεύει λίπος (ενέργεια). Ενδόστεο (endosteum): Είναι ο ιστός που καλύπτει τα τοιχώματα του μυελώδους αυλού. Το ενδόστεο, όπως και το περιόστεο, είναι οστεογεννητικός ιστός γιατί περιέχει οστεογεννητικά κύτταρα 20
3 (οστεοβλάστες), τα οποία είναι πολυπληθή και ενεργά ιδίως κατά τα πρώτα χρόνια ζωής του ατόμου. Αυτά τα κύτταρα μειώνονται κατά την ενηλικίωση όπως και σε περίπτωση τραυματισμού. Πλατιά οστά (flat bones): Πρόκειται για οστά με λεπτές και σχεδόν παράλληλες επιφάνειες. Ο κρανιακός θόλος, το στέρνο, οι πλευρές και η ωμοπλάτη είναι πλατιά οστά. Συνήθως παρέχουν προστασία στους υποκείμενους ιστούς ή προσφέρουν επιφάνειες για την πρόσφυση των μυών. Βραχέα οστά (short bones): Οστά που έχουν περίπου ίσες και τις τρεις διαστάσεις. Σ αυτήν την κατηγορία ανήκουν τα οστά του καρπού. Ακανόνιστα οστά (irregular bones): Οστά με πολύπλοκο σχήμα που δεν μπορούν να ενταχθούν σε κάποια από τις παραπάνω κατηγορίες. Τέτοια οστά είναι οι σπόνδυλοι και αρκετά οστά του προσωπικού κρανίου. Εκτός από τις παραπάνω κατηγορίες, υπάρχουν και κάποιες άλλες όπως είναι τα σησαμοειδή οστά (sesamoid bones) που είναι μικρά, πλατιά οστά και βρίσκονται μεταξύ συνδέσμων (π.χ. επιγονατίδα) και τα οστάρια (sutural ossicles) που παρεμβάλλονται στις ραφές ανάμεσα στα πλατιά οστά του κρανίου Δομή Κάθε οστό του σκελετού περιέχει δύο διαφορετικές μορφές ιστού: τον συμπαγή ιστό (cortical bone) και τον σπογγώδη ιστό (trabecular bone). Ο συμπαγής ιστός βρίσκεται στα τοιχώματα και στις εξωτερικές επιφάνειες του οστού. Στον συμπαγή ιστό τα οστεοκύτταρα μαζί με τη μεσοκυττάρια ουσία διατάσσονται σε ομόκεντρα στρώματα γύρω από έναν αγωγό (σωλήνας του Havers), σχηματίζοντας έτσι μια μονάδα με κυλινδρικό σχήμα, τον οστεώνα (osteon) ή σύστημα του Havers (Haversian system). Στους σωλήνες του Havers περιέχονται νεύρα και αιμοφόρα αγγεία για τη θρέψη του οστού (Εικόνα 1.3). Ο σπογγώδης ιστός εμφανίζει κοιλότητες και δοκίδες που μοιάζουν με κυψέλη. Αυτός ο ιστός βρίσκεται στα σώματα των σπονδύλων, στα άκρα των μακρών οστών, στα βραχέα οστά και ανάμεσα στις συμπαγείς επιφάνειες των πλατέων οστών. Το σπογγώδες μέρος του οστού προσαρμόζει τη δομή του προς τις δυνάμεις που ασκούνται στον σκελετό και οφείλονται στην όρθια στάση και την κίνηση, ενώ το συμπαγές οστό δεν προσαρμόζεται. Έτσι, οι δοκίδες του σπογγώδους οστού διατάσσονται κατά τις δυναμικές γραμμές των μηχανικών πιέσεων που επενεργούν στο οστό (Εικόνα 1.4). Σε περιοχές του σπογγώδους οστού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης βρίσκεται ο ερυθρός μυελός (red marrow), ένα αιμοποιητικό όργανο το οποίο παράγει ερυθροκύτταρα, λευκοκύτταρα και αιμοπετάλια. Ο ωχρός μυελός (yellow marrow) των οστών, αποτελούμενος από λιποκύτταρα, βρίσκεται στον μυελώδη αυλό των μακρών οστών και περιβάλλεται από συμπαγές οστό. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, ο ερυθρός μυελός αντικαθίσταται προοδευτικά από ωχρό μυελό στα περισσότερα μακρά οστά. Οι επιφύσεις των μακρών οστών αποτελούνται εξωτερικά από ένα λεπτό στρώμα συμπαγούς οστίτη ιστού και εσωτερικά από σπογγώδη οστίτη ιστό. Τα βραχέα οστά καλύπτονται από περιόστεο και έχουν κεντρικό τμήμα με σπογγώδη οστίτη ιστό που περιβάλλεται από συμπαγή οστίτη ιστό, ενώ τα πλατιά οστά καλύπτονται από περιόστεο και αποτελούνται από δύο πλάκες συμπαγούς οστίτη ιστού, μεταξύ των οποίων υπάρχει σπογγώδης ιστός, η λεγόμενη διπλόη (diploë). 1.2 Σχηματισμός και ανάπτυξη των οστών Η διαδικασία δημιουργίας, ανάπτυξης και αύξησης των οστών καλείται οστεογένεση (osteogenesis). Τα οστά προέρχονται από ειδικά κύτταρα του συνδετικού ιστού που λέγονται οστεογονικά κύτταρα (osteogenic cells), τα οποία είτε μετατρέπονται απευθείας σε οστεοβλάστες (υμενογενής οστέωση intramembranous ossification) είτε μετατρέπονται αρχικά σε χονδροβλάστες (chondroblasts), οι οποίοι στη συνέχεια καταστρέφονται και αντικαθίστανται από οστεοβλάστες (χονδρογενής οστέωση endochondral ossification) (Εικόνα 1.5). Υμενογενής οστέωση παρατηρείται στα πλατιά οστά του εγκεφαλικού και προσωπικού κρανίου (μετωπικό, κροταφικό, βρεγματικό, τμήμα ινιακού, τμήμα άνω και κάτω γνάθων). Τα υπόλοιπα οστά του σκελετού σχηματίζονται με χονδρογενή οστέωση. Σ αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινιστεί ότι η φύση του οστίτη ιστού που παράγεται είναι η ίδια και στις δύο περιπτώσεις. Η διάκριση των οστών σε υμενογενή και χονδρογενή έγκειται αποκλειστικά στον μηχανισμό σχηματισμού του οστίτη ιστού. Εφόσον αντικατασταθεί ο χόνδρος από οστίτη ιστό (γύρω στα 20 χρόνια ζωής), παύει η κατά μήκος ανάπτυξη των οστών. 21
4 Εικόνα 1.1. Κατηγορίες οστών ανάλογα με το σχήμα. 22
5 Εικόνα 1.2. Μέρη ενός μακρού οστού. Εικόνα 1.3. Μικροσκοπική δομή μακρού οστού. 23
6 Εικόνα 1.4. Άνω άκρο μηριαίου οστού (αριστερά) και σχηματική απεικόνιση της αρχιτεκτονικής δομής των δοκίδων του σπογγώδους οστού σε δυναμικές γραμμές (δεξιά). Εικόνα 1.5. Ανάπτυξη μακρών οστών με χονδρογενή οστέωση. Η αύξηση των οστών σε μήκος και πάχος γίνεται με την εναπόθεση νέων στιβάδων πάνω στις προϋπάρχουσες. Η κατά μήκος αύξηση γίνεται προς τα δύο άκρα του οστού. Η ζώνη του χόνδρου, η οποία σε ένα μακρύ οστό χωρίζει τον πυρήνα της μετάφυσης από τους πυρήνες των επιφύσεων, ονομάζεται συζευκτικός ή αυξητικός χόνδρος (growth plate). Από τη θέση αυτή του αυξητικού χόνδρου πραγματοποιείται η αύξηση του οστού σε μήκος, με τον ακόλουθο τρόπο: τα τμήματα του αυξητικού χόνδρου που βρίσκονται σε επαφή από τη μια μεριά με τον πυρήνα της μετάφυσης και από την άλλη με τον πυρήνα της επίφυσης μετατρέπονται συνεχώς σε οστίτη ιστό. Αντίθετα, το κεντρικό του τμήμα παραμένει χόνδρινο και αναγεννάται συνεχώς με πολλαπλασιασμό των κυττάρων του. Όταν το οστό φτάσει στην τελική του ανάπτυξη, παύει να αναγεννάται και οι πυρήνες οστέωσης της μετάφυσης και της επίφυσης ενώνονται με αποτέλεσμα την ολοκληρωμένη οστεοποίηση και του αυξητικού χόνδρου. Σ αυτό το στάδιο ολοκληρώνεται η επιμήκυνση του οστού. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε διάφορες ηλικίες, συνήθως όμως μεταξύ ετών. Η κατά πάχος αύξηση του οστού γίνεται κυκλικά γύρω από τον πυρήνα οστέωσης. Η αύξηση σε πάχος επιτυγχάνεται χάρη στο περιόστεο, στο εσωτερικό στρώμα του οποίου το οστεογενετικό υλικό (οστεοβλάστες) σχηματίζει διαδοχικά στρώματα οστού, τα οποία εναποτίθενται πάνω στα βαθύτερα στρώματα. Παράλληλα με τη διαδικασία αυτή, το κέντρο της διάφυσης απορροφάται από τους οστεοκλάστες και εξαφανίζεται έτσι ώστε να σχηματιστεί ο μυελώδης αυλός (μακρά οστά). Ο σχηματισμός του μυελώδους αυλού δίνει στο οστό αντοχή. 24
7 1.3 Όροι προσανατολισμού Η εξοικείωση με τον προσανατολισμό του σκελετού ή του σώματος είναι βασική στις ανθρωπολογικές μελέτες, καθώς επιτρέπει την ακριβέστερη περιγραφή του υπό εξέταση υλικού. Για οποιαδήποτε σκελετολογική ή σωματομετρική μελέτη το σώμα πρέπει να βρίσκεται στην πρότυπη ανατομική θέση (standard anatomical position) (Εικόνα 1.6). Η πρότυπη ανατομική θέση είναι αυτή όπου το άτομο στέκεται όρθιο, κοιτώντας μπροστά, με τα πόδια σε ελαφρά διάταση, τα χέρια ελεύθερα πλευρικά του κορμού και τις παλάμες στραμμένες προς τα εμπρός. Οι όροι αριστερά και δεξιά αναφέρονται στο υπό μελέτη άτομο/δείγμα και όχι στον παρατηρητή. Κατά την περιγραφή των οστών χρησιμοποιούνται τρία επίπεδα αναφοράς: α) το οβελιαίο (sagittal), το οποίο χωρίζει το σώμα σε δύο συμμετρικά μέρη, το αριστερό και το δεξιό, και διέρχεται από την οβελιαία ραφή, β) το μετωπιαίο ή στεφανιαίο (coronal), το οποίο διέρχεται από το βρέγμα (το σημείο όπου ενώνεται η στεφανιαία με την οβελιαία ραφή) και χωρίζει το σώμα σε πρόσθιο και οπίσθιο τμήμα, και γ) το οριζόντιο ή εγκάρσιο επίπεδο (transverse) που αναφέρεται σε όλο το ύψος του σώματος και είναι κάθετο στο οβελιαίο και μετωπιαίο επίπεδο. Στις σκελετικές μελέτες είναι επίσης χρήσιμη η αναφορά στη θέση επιμέρους τμημάτων του σκελετού (Εικόνα 1.6). Οι σχετικοί όροι αναφέρονται σε σώμα που βρίσκεται στην πρότυπη ανατομική θέση, ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι οι όροι αυτοί είναι σε μεγάλο βαθμό κοινοί για όλα τα θηλαστικά. Για μερικούς μόνο μπορεί να δημιουργηθεί σύγχυση εξαιτίας της όρθιας (δίποδης) στάσης του ανθρώπου. Μερικοί από τους όρους προσανατολισμού είναι οι εξής: Ανώτερο (Superior): Προς την κορυφή της κεφαλής. Το ανώτερο όριο του βρεγματικού οστού είναι η οβελιαία ραφή. Συνώνυμο για την τετράποδη βάδιση είναι το κρανιαίο. Κατώτερο (Inferior): Απομακρυσμένο από το κεφάλι. Το κατώτερο όριο του σώματος είναι η κάτω επιφάνεια της πτέρνας. Συνώνυμο για την τετράποδη βάδιση είναι το oυραίο. Πρόσθιο (Anterior): Προς το εμπρός μέρος του σώματος. Το μετωπιαίο οστό βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του κρανίου. Συνώνυμο για την τετράποδη βάδιση είναι το κοιλιακό. Οπίσθιο (Posterior): Αντίθετα προς το πρόσθιο. Το ινιακό οστό βρίσκεται στο οπίσθιο μέρος του κρανίου. Συνώνυμο για την τετράποδη βάδιση είναι το ραχιαίο. Διάμεσο (Medial): Προς το οβελιαίο επίπεδο. Το στέρνο βρίσκεται διάμεσα των αρθρούμενων πλευρών. Παράπλευρο (Lateral): Απομακρυσμένο από το οβελιαίο επίπεδο. Οι πλευρές βρίσκονται παράπλευρα του στέρνου. Εγγύς (Proximal): Προς τον κεντρικό άξονα του σώματος. Το εγγύς βραχιόνιο αρθρώνεται στην ωμοπλάτη. Άπω (Distal): Απομακρυσμένο από τον κεντρικό άξονα του σώματος, προς τα άκρα. Το άπω άκρο του βραχιόνιου βρίσκεται στην άρθρωση του αγκώνα. Παλαμιαία (Palmar): Προς την παλάμη, στην ίδια επιφάνεια με την παλάμη. Οι παλαμιαίες επιφάνειες των δακτύλων έχουν δερματογλυφές. Πελματιαία (Plantar): Προς το πέλμα, στην ίδια επιφάνεια με το πέλμα. Η πελματιαία επιφάνεια του ποδιού έρχεται σε επαφή με το έδαφος. Ραχιαία (Dorsal): Το πάνω μέρος του χεριού ή του ποδιού, η αντίθετη επιφάνεια προς την παλάμη και το πέλμα. Τα νύχια βρίσκονται στη ραχιαία πλευρά του άκρου ποδιού και χεριού. Ανάλογοι όροι υπάρχουν και για τη θέση των δοντιών (Εικόνα 1.7). Σ αυτήν την περίπτωση, ο προσανατολισμός γίνεται σε σχέση με τον άξονα που διέρχεται από το μέσο του οδοντικού τόξου κάθε γνάθου μεταξύ των δύο πρώτων τομέων. Οι οδοντικές επιφάνειες μπορεί να βρίσκονται εγγύς (medially) ή άπω (laterally) ως προς αυτόν τον άξονα. Επίσης, οι οδοντικές επιφάνειες διακρίνονται σε γλωσσιαίες (lingual), χειλιαίες (labial) ή παρειαίες (buccal), ανάλογα με το εάν έρχονται σε επαφή με τη γλώσσα, τα χείλη ή τις παρειές. 25
8 Εικόνα 1.6. Όροι που αφορούν τον προσανατολισμό του σώματος σε ανθρωπολογικές μελέτες. Το σώμα βρίσκεται στην πρότυπη ανατομική θέση. 26
9 Εικόνα 1.7. Όροι που αφορούν τον προσανατολισμό των δοντιών. 1.4 Πρακτικό μέρος Η μελέτη του ανθρώπινου σκελετού θα πρέπει να ολοκληρωθεί σε δύο εργαστηριακές ασκήσεις. Η πρώτη άσκηση περιλαμβάνει την εξοικείωση με τις ανατομικές θέσεις και τη μελέτη του σκελετού του κορμού, ενώ η δεύτερη άσκηση περιλαμβάνει τη μελέτη του σκελετού των άκρων. Όπως αναφέρθηκε στη Σύνοψη του Κεφαλαίου, για την υλοποίηση των παρακάτω ασκήσεων, θα πρέπει να διδαχθούν και οι ενότητες του Κεφαλαίου 2 που περιγράφουν τον σκελετό του κορμού. Μπορεί να προστεθεί και τρίτη άσκηση που να αφορά τα δόντια (προτείνεται για μεταπτυχιακό επίπεδο). Σε κάθε θέση πρέπει να υπάρχει ένας σκελετός και ένα πρόπλασμα σκελετού υπό κλίμακα. Στην πρώτη άσκηση αναγνωρίζονται τα οστά του κορμού, τα σημαντικότερα μέρη των οστών και τοποθετούνται σε σωστή ανατομική θέση. Επίσης, σε κάθε ομάδα δίνονται οστά ή τμήματα οστών για να αναγνωριστούν. Στη δεύτερη άσκηση θα επαναληφθεί η ίδια διαδικασία για τα οστά των άκρων. Οι ερωτήσεις των ασκήσεων βρίσκονται στις ασκήσεις εμπέδωσης. Είναι απαραίτητο να υπάρχει σε υπολογιστή πρόγραμμα με τη μορφολογία του σκελετού. Γι αυτόν τον σκοπό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ελεύθερο λογισμικό του ιστότοπου ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ακανόνιστα οστά Βραχέα οστά Διπλόη Ενδόστεο Επιφύσεις Ερυθρός μυελός Μεταφύσεις Μυελώδης αυλός Οριζόντιο ή εγκάρσιο επίπεδο Οστεοβλάστες ΑΓΓΛΙΚΑ Irregular bones Short bones Diploë Endosteum Epiphyses Red marrow Metaphyses Medullary cavity Transverse plane Osteoblasts 27
10 Οστεογένεση Οστεοειδές Οστεοκλάστες Οστεοκύτταρα Οστεώνας Περιόστεο Πλατιά οστά Σπογγώδης ιστός Συμπαγής ιστός Υμενογενής οστέωση Χονδρογενής οστέωση Ωχρός μυελός Osteogenesis Osteoid Osteoclasts Osteocytes Osteon Periosteum Flat bones Trabecular bone Cortical bone Intramembranous ossification Endochondral ossification Yellow marrow 1.6 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ Αναλυτική παρουσίαση του σκελετού του ανθρώπου και πολλών πρωτευόντων: Διαδραστική παρουσίαση του σκελετού του ανθρώπου: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Hillson, S. (2002). Dental Anthropology. Cambridge: Cambridge University Press. Matshes, E., Burbridge, B., Sher, B., Mohamed, A. & Juurlink, B. (2004). Human Osteology and Skeletal Radiology. An Atlas and Guide. London: CRC Press. McKinley, M. & O Loughlin, V. (2011). Human Anatomy. New York: McGraw-Hill Science. White, T.D., Black, M.T. & Folkens, P.A. (2011). Human Osteology, third edition. Burlington: Elsevier Academic Press. 28
11 Ασκήσεις Εμπέδωσης 1. ΜEΛΕΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ 1. Στα σχήματα που ακολουθούν χρωματίστε με διαφορετικά χρώματα τα οστά που αναφέρονται παρακάτω, τοποθετώντας τα ίδια χρώματα στους αντίστοιχους κύκλους. Συμπληρώστε την εικόνα τοποθετώντας ενδείξεις στις γραμμές που αντιστοιχούν στα διάφορα τμήματα του κρανίου. 29
12 2. Στα παρακάτω σχήματα δίνονται τέσσερις διαφορετικοί σπόνδυλοι. Για καθέναν απ αυτούς προσδιορίστε τη μοίρα της σπονδυλικής στήλης όπου ανήκει. Επιπλέον, προσδιορίστε επακριβώς τον σπόνδυλο Α. Συμπληρώστε την εικόνα τοποθετώντας ενδείξεις στις γραμμές που αντιστοιχούν στα διάφορα τμήματα των σπονδύλων. 30
13 3. Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η πρόσθια όψη του θωρακικού κλωβού. Αναγνωρίστε τις δομές που αναφέρονται και χρωματίστε τις με διαφορετικά χρώματα, τοποθετώντας τα ίδια χρώματα στους αντίστοιχους κύκλους. Αναγνωρίστε τις περιοχές του στέρνου. 4. Στο παρακάτω σχήμα δίνεται η πλευρική όψη της σπονδυλικής στήλης. Αναγνωρίστε τις μοίρες και συμπληρώστε την εικόνα τοποθετώντας ενδείξεις στις γραμμές που αντιστοιχούν στα διάφορα τμήματα της σπονδυλικής στήλης. 31
14 5. Βρείτε τα παρακάτω οστά ή τμήματα οστών (α-θ). Σε κάθε περίπτωση δικαιολογήστε την επιλογή σας. α. β. γ. δ. ε. στ. ζ. η θ. 32
15 6. Φτιάξτε μία κλείδα προσδιορισμού για τα παρακάτω οστά: άτλας, οσφυϊκός σπόνδυλος, κάτω γνάθος, ινιακό, ζυγωματικό, κροταφικό, στέρνο. 33
16 34
Ερειστικό Σύστημα. Γεωργιάδου Ελευθερία και Μηλιάδου Αθανασία.
Ερειστικό Σύστημα Μια εργασία στο μάθημα της Βιολογίας από της μαθήτριες Γεωργιάδου Ελευθερία και Μηλιάδου Αθανασία. Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ζαρφτζιάν Μαριλένα Περιεχόμενα: Εισαγωγή Οστά Σύσταση του οστίτη
Διαβάστε περισσότερα7. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Αποτελεί αποθήκη αλάτων, κυρίως ασβεστίου και φωσφόρου. Στηρίζει το σώμα και καθορίζει τη μορφή του.
7. ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ερειστικό σύστημα περιλαμβάνει τα οστά, τα οποία συνδεόμενα στις αρθρώσεις σχηματίζουν το σκελετό (εικ. 7.1). Η λέξη σκελετός μας φέρνει συνήθως στο νου μία δομή σκληρή και ξερή.
Διαβάστε περισσότεραΑνθρώπινος Σκελετός. ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση. ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα
Ανθρώπινος Σκελετός ñ Ανθεκτικότητα στην αποικοδόµηση ñ Ιδανική πηγή πληροφοριών: προϊστορικά, ιστορικά, σύγχρονα ñ Σκελετική ανατοµία: γονίδια + περιβάλλον ñ Ποικιλοµορφία: οντογένεση, φύλο, πληθυσµός,
Διαβάστε περισσότεραΚινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια
Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Μέρος Ι: Ερειστικό, μυϊκό και συνδεσμικό σύστημα Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος Αναπνευστικό σύστημα (αποτελείται
Διαβάστε περισσότερα5. Στήριξη και κίνηση
5. Στήριξη και κίνηση 5.4 Το µυοσκελετικό σ ύ σ τ η µ α του ανθρώπου κεφαλή ΤΟ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣYΣΤΗΜΑ (ΣΚΕΛΕΤΟΣ) ΤΟY ΑΝΘΡΩΠΟY άνω άκρα Ο σκελετός των άκρων κάτω άκρα Ο σκελετός του κορµού θώρακας σ π ο ν δ
Διαβάστε περισσότεραΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - 7 - Αναφορά στα οστά και γενικά στοιχεία 1.1 Οστεολογία Οστεολογία ονοµάζουµε τον ειδικό εκείνο κλάδο της ανατοµίας που ασχολείται αποκλειστικά µε την
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση»
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους οργανισμούς
Διαβάστε περισσότεραΑ Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου)
Α Μέρος (από 2) Οστά του Κορμού (Σπονδυλική Στήλης, Θώρακα, Κρανίου) 01/35 Το Ερειστικό Σύστημα αποτελείται από: 1. Τα Οστά 2. Τις Αρθρώσεις 3. Τους Συνδέσμους 02/35 ΟΣΤΑ ΤΟΥ ΣΚΕΛΕΤΟΥ Σύνολο: 285 οστά
Διαβάστε περισσότερα5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου ΜΙΚΡΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ
3. Να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: Α. Η μέλισσα είναι έντομο που: α. έχει σπονδυλική στήλη β. μπορεί να κολυμπάει γ. πετάει με τη βοήθεια μεμβρανωδών
Διαβάστε περισσότεραΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8
ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 1-7-8 Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Στον ανθρώπινο οργανισµό a) όλα τα κύτταρα έχουν το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία b) υπάρχουν κύτταρα µε το ίδιο σχήµα και την ίδια λειτουργία
Διαβάστε περισσότεραΠυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης.
Πυρήνες οστέωσης παιδικου σκελετου. Χρόνοι εμφάνισης. Κωτούλα Αγορίτσα, Ιατρος ακτινολόγος, Επιμελήτρια Β Ακτινολογικό Εργαστήριο Νοσοκομείου Α.Ν.Θ. ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ, Θεσ/νίκης Τα οστά σχηματίζονται με δύο τρόπους:
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΟΝΙΜΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΩΝ Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ
Διαβάστε περισσότεραΑφού παρακολουθήσετε τα βίντεο με τα σαρκοφάγα φυτά και τις ναστίες συμπληρώστε την παραπάνω ερώτηση. Με ποιους τρόπους στηρίζονται τα φυτά;
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο 5 «Στήριξη και Κίνηση» Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στις λέξεις κίνηση και μετακίνηση; Μετακινούνται όλοι οι ζωικοί οργανισμοί; Άσκηση σελ. 98 ΣΒ Α. Η Κίνηση στους μονοκύτταρους
Διαβάστε περισσότεραB Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων
B Μέρος (από 2) Οστά των Ακρων 01/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ 02/25 ΑΝΩ ΑΚΡΑ Οστά της Ζώνης του Ώμου 1. Ωμοπλάτη (scapula) _Τριγωνικό οστό _Συνδέεται με την κλείδα με το ακρώμιο. 2. Κλείδα (clavicle) _Με το ένα άκρο της
Διαβάστε περισσότεραΠανεπιστημιο Θεσσαλιας Ιατρικη Σχολη
Εισαγωγη στην Ορθοπαιδικη Κωνσταντινος Ν. ΜΑΛΙΖΟΣ Πανεπιστημιο Θεσσαλιας Ιατρικη Σχολη Εισαγωγη στην Ορθοπαιδικη Ορθοπαιδικη ή Ορθοπεδικη «παιδο-ορθωτικη» (Γ. Μπαμπινιωτης) Πανεπιστημιο Θεσσαλιας Ιατρικη
Διαβάστε περισσότεραΟ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΗΣ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Αυχενικοί σπόνδυλοι 7 Θωρακικοί σπόνδυλοι 12 Οσφυϊκοί σπόνδυλοι 5 Ιερό οστό 5 συνοστεομένοι σπόνδυλοι Κόκκυγας Φυσιολογικά Κυρτώματα Σ.Σ. Η σπονδυλική στήλη δεν είναι
Διαβάστε περισσότεραΕργαστήριο Ιατρικής Φυσικής. Φυσική του Σκελετού
Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Φυσική του Σκελετού Τα οστά πραγματοποιούν τουλάχιστον έξι λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα: 1. Υποστήριξη 2. Κίνηση 3. Προστασία διαφόρων οργάνων 4. Αποθήκευση χημικών ουσιών
Διαβάστε περισσότεραΟστίτης Ιστός Dr. med. Λουκάς Κωνσταντίνου Ορθοπεδικός Χειρουργός Στήριξη Κίνηση Οστά εξειδικευµένος στηρικτικός-συνδετικός ιστός χαρακτηριστικά: σκληρήσύστασηκαι ακαµψία, λόγω παρουσίαςαλάτων ασβεστίουστην
Διαβάστε περισσότεραΑπό το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη
Από το βιβλίο του Δρ. Πέτρου Α. Πουλμέντη Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στη βιολογική μηχανική Κεφάλαιο 2 Εκβιομηχανική των οστών Οι διαφάνειες που ακολουθούν Η ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Για να περιγράψουμε τα
Διαβάστε περισσότερα4.1 ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. 4.1.1 Εισαγωγή. 4.1.2 Μορφολογία των οστών.
4. ΣΤΗΡΙΞΗ 4.1 ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 4.1.1 Εισαγωγή Το ερειστικό σύστημα αποτελείται από τα οστά, που συνδέονται μεταξύ τους με διάφορα είδη κινητών αρθρώσεων, που επιτρέπουν την εκτέλεση ποικίλων κινήσεων
Διαβάστε περισσότεραΣοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας
Οστίτης Ιστός Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας λ ί Οστά εξειδικευμένος στηρικτικός-συνδετικός ιστός χαρακτηριστικά: σκληρή σύσταση και ακαμψία, λόγω παρουσίας αλάτων ασβεστίου στην
Διαβάστε περισσότεραΚινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη
Κινητικό σύστημα του ανθρώπου Σπονδυλική Στήλη Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ . Σπονδυλική στήλη-περιγραφή οστών θωρακικού κλωβού και
Διαβάστε περισσότεραΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΟΣΤΑ & ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα οστά είναι μία στερεά μορφή του συνδετικού ιστού. Σχηματίζουν το μεγαλύτερο μέρος του σκελετού και είναι ο κύριος στηρικτικός ιστός του σώματος. ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΚΟΡΜΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΚΥΤΤΑΡΑ. Καρβουντζή Ηλιάνα (Βιολόγος) 1
ΚΥΤΤΑΡΑ ΖΥΓΩΤΟ: Το πρώτο κύτταρο του οργανισμού από το οποίο με συνεχείς κυτταρικές διαιρέσεις προκύπτουν όλα. ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ: Διαδικασία με την οποία τα κύτταρα αποκτούν διαφορετικά μορφολογικά και λειτουργικά
Διαβάστε περισσότεραΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Κινησιολογία Ενότητα 1: Οστά οστίτης ιστός Αθανάσιος Τσιόκανος Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης
Διαβάστε περισσότεραΕργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών
Εργαστήριο Ανατοµίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Αθηνών ΣΥΝΟΠΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΏΣΕΙΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ Το Μυοσκελετικό Σύστηµα Δρ. Ε. Τζόνσον Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθήνα 2012 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Α. Τα µέρη και
Διαβάστε περισσότεραΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ
ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 0903 «Κινησιολογία» 1η Διάλεξη: «Οστά
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο. Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Οστεολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ I Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Οστά και ανθρώπινος σκελετός Η οστεολογία αναφέρετε στην μελέτη των οστών. Οστά ονομάζονται σκληρά όργανα που παράγονται από
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΘΕΜΑ 1ο 1. Κυτταρική διαφοροποίηση ονομάζουμε: α. Την δομική κυρίως εξειδίκευση των συστημάτων β. Την δομική και λειτουργική εξειδίκευση των κυττάρων γ. Την λειτουργική εξειδίκευση
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι. Εισαγωγή στην Ανατομία. 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης. Ανά----- τομή
ΑΝΑΤΟΜΙΑ Ι Μάθημα 1ο ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΟΙΛΙΑ ΠΥΕΛΟΣ-ΠΕΡΙΝΕΟ ΡΑΧΗ Ροβίθης Μιχαήλ 500 Π.Χ Εισαγωγή στην Ανατομία 460-377 Π.Χ «Η φύση του σώματος είναι η αρχή της ιατρικής επιστήμης» Ιπποκράτης Ανά----- τομή Αριστοτέλης
Διαβάστε περισσότεραΕίναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού
Αρθρώσεις Είναι η σύνδεση δύο ή περισσότερων οστών με τη συμμετοχή ενός μαλακότερου ιστού Ανάλογα με το είδος αυτού του ιστού και τον τρόπο συμμετοχής του, καθορίζεται η κινητικότητα των οστών που συνδέονται.
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. ΠΑΥΛΙ ΗΣ Hράκλειο, εκέμβριος 2011 ΤΥΠΟΙ ΙΣΤΩΝ 1. Eπιθηλιακός Πολυεδρικά κύτταρα που είναι πάρα πολύ στενά συνδεδεμένα και φέρουν ελάχιστη μεσοκυττάρια ουσία 2. Συνδετικός Κύτταρα
Διαβάστε περισσότεραΚινησιολογία : Έννοιες : Βαρύτητα : Κέντρο βάρους : Άρθρωση : Τροχιά κίνησης : Εύρος τροχιάς(rom) : Ροπή : Μοχλός : Μοχλοί :
Κινησιολογία : Είναι η επιστήμη που ασχολείται με την ανθρώπινη κίνηση.βοηθάει να γίνονται οι κινήσεις με ασφάλεια,επάρκεια και αποτελεσματικότητα και αναλύει την κίνηση. Έννοιες : Πρόσθιος (μπροστινός)
Διαβάστε περισσότεραΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΜΥΟΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τα οστά είναι μια στερεά μορφή συνδετικού ιστού, σχηματίζουν το μεγαλύτερο μέρος
Διαβάστε περισσότερα1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΚΥΤΤΑΡΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΙ Ο ανθρώπινος οργανισμός συνίσταται α- πό τρισεκατομμύρια κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά εμφανίζουν σημαντική ποικιλομορφία, που αφορά το μέγεθος,
Διαβάστε περισσότεραΜΥΟΛΟΓΙΑ. 1. Σκελετικοί µύες
ΜΥΟΛΟΓΙΑ Μυϊκός ιστός και Μυϊκό σύστηµα Ι. Γενικά Α. Μύες = όργανα µαλακά συσταλτά 1. οι συσπάσεις των µυϊκών ινών κινούν τα µέρη του σώµατος 2. προσδίδει το σχήµα του σώµατος 3. τρία είδη µυών α. Σκελετικοί
Διαβάστε περισσότεραΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ
ΡΑΧΗ ΠΑΥΛΟΣ Γ. ΚΑΤΩΝΗΣ ΑΝΑΠΛ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΡΑΧΗ Αποτελεί τον μυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορμού με κύριο οστικό στοιχείο τους σπονδύλους και την παράλληλη συμβολή
Διαβάστε περισσότεραΤο μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική
Μύες Το μυϊκό σύστημα αποτελείται από τους μύες. Ο αριθμός των μυών του μυϊκού συστήματος ανέρχεται στους 637. Οι μύες είναι όργανα για τη σωματική κινητικότητα, την σπλαχνική κινητικότητα και τη κυκλοφορία
Διαβάστε περισσότεραΚρανιακή Οστεοπαθητική
Κρανιακή Οστεοπαθητική ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΟΥ «ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ» ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Dr. Sutherland Ο Dr. Sutherland (1873 1954), πατέρας της Κρανιακής Οστεοπαθητικής, παρατήρησε την λειτουργία
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Από το κύτταρο στον οργανισμό 1o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11207, 2o ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ - ΓΗ_Α_ΒΙΟ_0_11208 ΘΕΜΑ Δ Το ανθρώπινο σώμα, όπως και το σώμα κάθε πολυκύτταρου οργανισμού αποτελείται από πολλά
Διαβάστε περισσότερα5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. H άρθρωση του ώμου
5 ΛΥΚΕΙΟ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ H άρθρωση του ώμου Μαθητής Μ. Γεώργιος Ανατομία ώμου Τα κύρια οστά του ώμου είναι το βραχιόνιο και η ωμοπλάτη.η αρθρική κοιλότητα προστατεύεται
Διαβάστε περισσότεραΟστεολογία Ι. Ioannis Lazarettos. MD PhD Orthopaedic Surgeon
Οστεολογία Ι Ioannis Lazarettos MD PhD Οστεολογία Οστά Τα οστά αποτελούνται από ένα οργανικό υπόστρωμα από ινώδη συνδετικό ιστό εμποτισμένο με μεταλλικά άλατα (σκληρότητα & ελαστικότητα) Δομή Συστατικά
Διαβάστε περισσότεραΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - OΣΤΑ Τ.Ε.Ι ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ - OΣΤΑ Τ.Ε.Ι ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Τμήμα Λογοθεραπείας ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΜΙΑ Η ανατομία είναι η παλαιότερη βασική ιατρική επιστήμη. Μελετήθηκε πρώτα στην Αίγυπτο το 500 π.χ Αργότερα διδάχθηκε
Διαβάστε περισσότεραΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ
ΕΡΑΣΜΕΙΟΣ ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ Ιδιωτικό Γενικό Λύκειο Όνομα: Ημερομηνία:././2014 ΤΑΞΗ : A Λυκείου ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Από το κύτταρο στον οργανισμό ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ
Διαβάστε περισσότεραΜαθημα 1 ο : ΑΡΧΕΣ ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ
ΑΣΚΗΣΗ ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ (Κ.Μ. Μ 161) Μαθημα 1 ο : ΑΡΧΕΣ ΕΜΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ, ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές πρέπει να είναι σε θέση να: περιγράψουν
Διαβάστε περισσότεραΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο. Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ -
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο Συνδεσμολογία - Αρθρολογία ΣΤ. ΑΝΑΤΟΜΙΑΣ - ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Ι Β ΕΠΑ.Λ. ΜΑΡΙΑ ΣΗΦΑΚΗ Άρθρωση Ονομάζεται η σύνδεση δύο ή περισσοτέρων οστών μεταξύ τους με την παρεμβολή ενός μαλακότερου ιστού Μπορεί
Διαβάστε περισσότεραΡΑΧΗ. 3. Μύες (ανάλογα µε την εµβρυολογική προέλευση και την νεύρωσή τους διαχωρίζονται σε: α. Εξωγενείς (ετερόχθονες) β. Ενδογενείς (αυτόχθονες)
ΡΑΧΗ Ι. Γενικά Α. Η ράχη αποτελείται από την οπίσθια επιφάνεια του σώµατος 1. Αποτελεί µυοσκελετικό άξονα στήριξης του κορµού 2. Οστικά στοιχεία α. Σπόνδυλοι β. Κεντρικά τµήµατα των πλευρών γ. Άνω επιφάνειες
Διαβάστε περισσότεραΆνω και κάτω στόμιο θώρακα Το κάτω στόμιο αφορίζεται από το πλευρικό τόξο και την ξιφοειδή απόφυση. Το άνω από τις 2 πρώτες πλευρές
Ο ΣΚΕΛΕΤΟΣ ΤΟΥ ΘΩΡΑΚΑ Ο οστεοχόνδρινος θωρακικός κλωβός σχηματίζεται: 1. Ραχιαία, από τμήμα της Σπονδυλικής Στήλης (12 θωρακικοί σπόνδυλοι & μεσοσπονδύλιοι δίσκοι), 2. Κυκλοτερώς, από 12 ζεύγη πλευρών
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΙ Ως προς τη µορφή και τη λειτουργία τους. Κυτταρική διαφοροποίηση.
ΙΣΤΟΙ 1. Τα κύτταρα που αποτελούν τον οργανισµό µας, διακρίνονται σε διάφορους τύπους, παρά το γεγονός ότι όλα, τελικώς, προέρχονται από το ζυγωτό, δηλαδή το πρώτο κύτταρο µε το οποίο ξεκίνησε η ζωή µας.
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ
2 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Από τι αποτελείται ο ανθρώπινος οργανισμός; Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από περίπου 10 τρισεκατομμύρια κύτταρα, που οργανώνονται σε ιστούς, οι ιστοί σε όργανα και τα όργανα
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΡΙΝΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ ΦΑΡΥΓΓΑΣ ΛΑΡΥΓΓΑΣ ΤΡΑΧΕΙΑ ΒΡΟΓΧΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΠΛΕΥΡΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Θυρεοειδής χόνδρος Κρικοθυρεοειδής σύνδεσμος ΤΡΑΧΕΙΑ Κρικοειδής χόνδρος
Διαβάστε περισσότερα1. Πατήστε στο ανθρωπάκι, πάνω αριστερά στο παράθυρο και επιλέξτε «ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ» - ΜΥΪΚΟ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΕΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (1) ΤΑΞΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΠΕΡΑΚΗ ΑΛΕΞΑΝ ΡΑ ΒΙΟΛΟΓΟΣ 10ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ SOFTWARE: «Εγκυκλοπαίδεια του ανθρώπινου Σώµατος». Μπαίνουµε στο πρόγραµµα και επιλέγουµε
Διαβάστε περισσότεραΣτέφανος Πατεράκης - Φυσικοθεραπευτής
ΚΙΝΗΣΙΟΛΟΓΙΑ Ορισμός : Είναι η επιστήμη που μελετά την ανθρώπινη κίνηση. Χρησιμοποιεί γνώσεις από τη μηχανική της φυσικής, την ανατομία και τη φυσιολογία. Η Βαρύτητα Έλκει όλα τα σώματα προς το έδαφος.
Διαβάστε περισσότεραΣτέφανος Πατεράκης (Φυσικ/τής)
ΜΥΣ Οι μύες είναι όργανα του ανθρωπίνου σώματος. Σχηματίζονται από μυϊκό ιστό. Μαζί με τους τένοντες συμβάλουν στην κίνηση των οστών. Είδη των μυών Ο μυς της καρδιάς, Οι λείοι, και Οι γραμμωτοί. Ο μυς
Διαβάστε περισσότεραΜέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων
Μέτρηση της κινητικότητας των αρθρώσεων Εύρος κίνησης Το ποσό της κίνησης που παρουσιάζεται σε μια άρθρωση κατά την παθητική (παθητικό εύρος) ή ενεργητική (ενεργητικό εύρος) κίνηση. Εκτίμηση: με χρήση
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ (Από το βιβλίο της Α Γυμνασίου) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ Στήριξη και κίνηση 5.1 Η στήριξη και
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών κυττάρων του αίματος; α. μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα β. μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά, άλατα, ορμόνες και πρωτεΐνες γ. μεταφέρουν
Διαβάστε περισσότεραΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ
75 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 8 ΟΙ ΙΣΤΟΙ ΤΩΝ ΖΩΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 76 ΟΙ ΙΣΤΟΙ Όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα εμφανίζουν την ίδια βασική αρχιτεκτονική: εξωτερικά βρίσκεται η πλασματική μεμβράνη, η οποία περιβάλλει το
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΙ. Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια. Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ
ΙΣΤΟΙ Μάλλιου Βίβιαν Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Φυσικοθεραπεύτρια Μπενέκα Νατάσσα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΦΑΑ ΔΠΘ Ιστοί Οι ιστοί είναι σύνολο κυττάρων με την ίδια κατασκευή, μορφολογία και λειτουργία. Κάθε ιστός
Διαβάστε περισσότεραΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΡΔΙΑ
1 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία( αρτηρίες, φλέβες, τριχοειδή αγγεία). Η καρδιά με τους παλμικούς ρυθμούς στέλνει το αίμα στο σώμα. Οι αρτηρίες παίρνουν το αίμα από την καρδιά
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 15/9/2014. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων
Κύτταρα και ιστοί: Πλήθος κυττάρων ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Κύτταρα και ιστοί Όργανα και συστήματα οργάνων
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ
ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Α ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (ΚΝΣ) ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Είναι το πιο ουραίο τμήμα του Κ.Ν.Σ. Εκτείνεται από τη βάση του κρανίου μέχρι τον 1 ο οσφυϊκό
Διαβάστε περισσότερα4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. περιλαμβάνονται ο σπλήνας και ο θύμος αδένας (εικ.4.1). Το λεμφικό σύστημα είναι πολύ σημαντικό γιατί:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4. ΛΕΜΦΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από τα λεμφαγγεία, τη λέμφο και τους λεμφαδένες. Οι λεμφαδένες είναι δομές που αποτελούνται από εξειδικευμένη μορφή συνδετικού ιστού, το λεμφικό
Διαβάστε περισσότεραΑπό το κύτταρο στον οργανισμό. Κεφάλαιο 1ο
Από το κύτταρο στον οργανισμό Κεφάλαιο 1ο Ι. Ανάμεσα στους μεικτούς αδένες του ανθρώπινου οργανισμού περιλαμβάνεται και το πάγκρεας. α) Ποια είναι τα προϊόντα που παράγει το πάγκρεας (παγκρεατικό υγρό,
Διαβάστε περισσότεραΜετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο
Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των
Διαβάστε περισσότεραΑτλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία)
Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία Δυσλειτουργία στην ένωση του κρανίου με τον κορμό στο νεογέννητο μωρό (Ατλαντό-Ινιακή Δυσλειτουργία) Τα νεογέννητα μωρά διαφέρουν από τους ενήλικες, ή ακόμα από τα μεγαλύτερα
Διαβάστε περισσότεραΧόνδρος Οστίτης Ιστός. Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας
Χόνδρος Οστίτης Ιστός Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Χόνδρος συνδετικός-στηρικτικός ιστός συμπαγής αλλά εύκαμπτος υποστήριξη μαλακών ιστών εξασφάλιση oλισθηρής επιφάνειας για
Διαβάστε περισσότεραΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Το παρακάτω παράδειγμα είναι ένα παράδειγμα κυτταρικής διαφοροποίησης που αφορά στην παραγωγή των ερυθροκυττάρων
Διαβάστε περισσότεραΧόνδρος Αρθρώσεις. Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας
Χόνδρος Αρθρώσεις Σοφία Χαβάκη Λέκτορας Εργαστήριο Ιστολογίας-Εμβρυολογίας Χόνδρος συνδετικός-στηρικτικός ς ιστός συμπαγής αλλά εύκαμπτος Λειτουργίες Χόνδρου υποστήριξη μαλακών ιστών απορρόφηση κραδασμών
Διαβάστε περισσότεραΜΕΡΟΣ Α: (10 Μονάδες). Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2.5 μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04 / 06 / 2018 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός:.. Ολογράφως:.. Υπογραφή:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.....
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΤΩΜΑΤΟΣ Άσκηση 1 η 1. Εκδορά τραχήλου 2. Περιτονίες του τραχήλου 3. Έξω σφαγίτιδα φλέβα 4. Δερµατικοί κλάδοι αυχενικοί πλέγµατος 1. Εκδορά θώρακα 2. Θωρακοδελτοειδές
Διαβάστε περισσότεραΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΑ ΟΣΤΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ - 7 - Αναφορά στα οστά και γενικά στοιχεία 1.1 Οστεολογία Οστεολογία ονοµάζουµε τον ειδικό εκείνο κλάδο της ανατοµίας που ασχολείται αποκλειστικά µε την
Διαβάστε περισσότεραΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ. Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας...
ΑΠΟ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Ένα ταξίδι στις βασικές έννοιες βιολογίας... Κύτταρο Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Πρώτος ο Βρετανός Robert Hooke το 1665 παρατηρώντας
Διαβάστε περισσότεραΕκτιμητική ζώων Πρόσθιο τμήμα κορμού και πρόσθια άκρα
Εκτιμητική ζώων Πρόσθιο τμήμα κορμού και πρόσθια άκρα Εργαστήριο Γενικής και Ειδικής Ζωοτεχνίας Γ.Π.Α. Τμήμα: Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Διδάσκουσες: Κουτσούλη Παναγιώτα, Xαρισμιάδου
Διαβάστε περισσότεραΜαθήματα Ανατομίας 2011-2012
Μαθήματα Ανατομίας 2011-2012 Θωρακικό τοίχωμα Κ. Αλπαντάκη Θώρακας Γενική επισκόπηση Σχετικοί όροι Θώρακας Θωρακικός κλωβός Θωρακικό τοίχωμα Θωρακική κοιλότητα Σχετικοί όροι Θώρακας Περιοχή του σώματος
Διαβάστε περισσότεραΜύες του πυελικού τοιχώματος
Μύες Πυέλου Μύες του πυελικού τοιχώματος Συμβάλλουν στο σχηματισμό των εσωτερικών πλάγιων τοιχωμάτων της πυελικής κοιλότητας. Εκφύονται μέσα από τη πυελική κοιλότητα αλλά καταφύονται έξω από αυτήν (μηριαίο).
Διαβάστε περισσότεραΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ
Κεφάλαιο 4 ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟΣ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΣ ΙΣΤΟΣ Στόχοι κεφαλαίου Αυτό το κεφάλαιο θα φανεί χρήσιμο στη(ν): 1. Διάκριση μεταξύ των τριών τύπων χόνδρου. 2. Διάκριση μεταξύ των διαφόρων κυτταρικών τύπων που φυσιολογικά
Διαβάστε περισσότεραΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ
ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ - ΣΥΝΔΕΣΜΟΛΟΓΙΑ Ι. ΟΣΤΕΟΛΟΓΙΑ Α. Οστά = στερεά µορφή συνδετικού ιστού 1. αποτελούν τον κύριο στηρικτικό ιστό του σώµατος 2. το σκελετικό σύστηµα περιλαµβάνει 205 οστά Β. Το σκελετικό σύστηµα
Διαβάστε περισσότεραΕργαστήριο Πειραματικής Φυσιολογίας, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Διευθυντής: Καθηγητής κ. Γεώργιος Ανωγειανάκις
1 Πόσα λίτρα πρόουρο σχηματίζονται ημερησίως; α) 15-18 L β) 1,5-1,7 L γ) 170-180 L δ) 1700-1800 L ε) 100-120 L 2. Ποιο τμήμα του νεφρού ανήκει στον μυελό του νεφρού; α) Τα νεφρικά σωμάτια β) Η κάψα του
Διαβάστε περισσότερα11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια
Διαβάστε περισσότεραΠαθητικά στοιχεία. Οστά. Αρθρ. χόνδροι. Πολύπλοκη κατασκευή. Σύνδεσμοι τένοντες. Ενεργητικά στοιχεία. Ανομοιογενή βιολογικά υλικά.
Κινησιοθεραπεία Ιδιότητες Υλικών 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Ανθρώπινο σώμα Παθητικά στοιχεία Οστά Αρθρ. χόνδροι Πολύπλοκη κατασκευή Σύνδεσμοι τένοντες Ανομοιογενή βιολογικά υλικά Ενεργητικά στοιχεία Μύες
Διαβάστε περισσότεραΝικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος
Νικολέττα Χαραλαμπάκη Ιατρός Βιοπαθολόγος ΚΝΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΝΩΤΙΑΙΟΣ ΜΥΕΛΟΣ Περιβάλλονται και στηρίζονται με τις εγκεφαλικές και νωτιαίες μήνιγγες μεταξύ των οποίων περικλείεται ο υπαραχνοειδής χώρος γεμάτος
Διαβάστε περισσότεραΑντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας
ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΣ Αντιμετώπιση συμπτωμάτων vs. Αποκατάσταση της αιτίας του πόνου και της δυσλειτουργίας Ο πατέρας της Οστεοπαθητικής Dr A. T. Still, διατύπωσε την άποψη στις αρχές του 20ου αιώνα ότι
Διαβάστε περισσότεραΑκτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης. Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος
Ακτινογραφική απεικόνιση ωμικής ζώνης Περικλής Παπαβασιλείου,PhD Τεχνολόγος Ακτινολόγος Ανατομία ωμικής ζώνης 1. 1η πλευρά 3. 4η και 7η πλευρά 4. κλείδα 5. ακρωμιοκλειδική άρθρωση 6. ακρώμιο 7. εντομή
Διαβάστε περισσότεραΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής. Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΦΑΑ, Κομοτηνής Λειτουργική ανατομική των κάτω άκρων - Ισχίο Ανώνυμα οστά (συνένωση των λαγόνιο, ισχιακού και του ηβικού οστού) Ιερό οστό Άνω λαγόνια άκανθα Κάτω λαγόνια
Διαβάστε περισσότεραΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΥΩΝ ΤΩΝ ΙΣΧΙΩΝ
ΑΣΚΗΣΙΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΕΤΡΑΚΕΦΑΛΩΝ ΚΑΙ ΜΥΩΝ ΤΩΝ ΙΣΧΙΩΝ 1. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΑΛΤΗΡΕΣ 2. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΜΠΑΡΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΧΗΛΟ 3. ΑΡΣΕΙΣ ΑΠΟ ΒΑΘΥ ΚΑΘΙΣΜΑ ΜΕ ΜΠΑΡΑ ΠΙΣΩ
Διαβάστε περισσότερα1. Ανατομία και ιστολογία του σκελετικού συστήματος του ανθρώπου
1. Ανατομία και ιστολογία του σκελετικού συστήματος του ανθρώπου Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου Σύνοψη Το κεφάλαιο εισάγει τον αναγνώστη στη βασική ορολογία ανατομίας και ιστολογίας του ανθρώπινου σκελετικού
Διαβάστε περισσότεραΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
1 ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Στην καθημερινή ζωή, για να περιγράψουμε τη θέση ενός αντικειμένου χρειαζόμαστε ένα σύστημα αναφοράς που έχει να κάνει με τις τρείς διαστάσεις του χώρου, καθώς
Διαβάστε περισσότεραΟσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα
Οσφυϊκό Πλέγµα και Νεύρα Εισαγωγή Σχηµατισµός Κλάδοι του Οσφυϊκού Πλέγµατος Μηριαίο Νεύρο (Ο2-Ο4) Εισαγωγή Η κινητικότητα και η γενική αισθητικότητα του κάτω άκρου εξυπηρετούνται από τους τελικούς κλάδους
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ B ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ 9ο ΜΕΡΟΣ B ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΙ ΜΗΝΙΓΓΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο Εγκέφαλος και ο Νωτιαίος Μυελός περιβάλλονται από (3) τρεις υμένες, τις μήνιγγες : 1. Τη σκληρά μήνιγγα 2. Την αραχνοειδή μήνιγγα
Διαβάστε περισσότεραΗ εκμάθηση της μετωπικής πάσας στην πετοσφαίριση
Η εκμάθηση της μετωπικής πάσας στην πετοσφαίριση Υποδειγματικό Σενάριο Γνωστικό αντικείμενο: Φυσική αγωγή Δημιουργός: ΜΑΡΙΑ ΥΦΑΝΤΗ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Διαβάστε περισσότεραΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2008 ( ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ 4Π /2008) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος-Ειδικότητες: ΠΕ 18.24 ΕΡΓΑΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ, ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΗΝ
Διαβάστε περισσότεραΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 2003 ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
ΙΔΡΥΜΑ : Α.Τ.Ε.Ι ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ : ΣΕΥΠ ΤΜΗΜΑ : ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 2003 ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ : ΛΙΑΠΑΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΗΤΣΙΑΛΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
Διαβάστε περισσότεραΑνατομία και μορφολογία πτηνού
Ανατομία και μορφολογία πτηνού Τα πτηνά είναι ομοιόθερμα σπονδυλωτά που φυλογενετικά σχετίζονται με τους Δεινοσαύρους Τα αρτίγονα πουλιά (Νεόρνιθες) διαιρούνται σε δύο ομάδες: (1) Παλαιόγναθα (κίβι, έμου,
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΤΟΜΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΑ I ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ & ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ 1 115 7 ΑΘΗΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΝΑΤΟΜΙΚΗΣ
Διαβάστε περισσότεραΚάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού
Κάτω Άκρο Οι Χώρες του Μηρού Ι. Γενικά Α. 3εις σηµαντικές ζώνες των κάτω άκρων 1. Μηριαίο τρίγωνο 2. Ο πόρος των προσαγωγών 3. Ο ιγνυακός βόθρος Β. Μηριαίο οστό 1. Είναι το επιµηκέστερο, το ισχυρότερο
Διαβάστε περισσότερα11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ
11. ΕΝΔΟΚΡΙΝΕΙΣ ΑΔΕΝΕΣ Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο είδη αδένων, οι εξωκρινείς και οι ενδοκρινείς. Οι εξωκρινείς (ιδρωτοποιοί αδένες, σμηγματογόνοι αδένες κ.ά.) εκκρίνουν το προϊόν τους στην επιφάνεια
Διαβάστε περισσότεραΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ
ΜΑΘΗΜΑ 7ο ΜΕΡΟΣ Α Η ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ Η ΛΕΥΚΗ ΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΗΜΙΣΦΑΙΡΙΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Η λευκή ουσία συντίθεται από εμύελες νευρικές ίνες διαφόρων διαμέτρων και νευρογλοία Οι νευρικές ίνες κατατάσσονται
Διαβάστε περισσότεραΚΑΡΔΙΑ ΚΑΡΔΙΑ Ινομυώδες κοίλο όργανο Εντόπιση: στο θώρακα - λοξή θέση Κορυφή: προς τα κάτω, εμπρός και αριστερά Βάση: προς τα πίσω, άνω και δεξιά Δεξιές κοιλότητες: δεξιός κόλπος - δεξιά κοιλία Αριστερές
Διαβάστε περισσότεραΚάτω Άκρο. 1. Κνήµη. Β. Διαµερίσµατα της Κνήµης
Κάτω Άκρο Κνήµη ΙV. Κνήµη Α. Οστά Η κνήµη & η περόνη είναι τα οστά της κνήµης. Τα σώµατα τους συνδέονται µε ένα µεσόστεο υµένα που αποτελείται από ισχυρές λοξές ίνες. 1. Κνήµη Το δεύτερο µεγαλύτερο οστό
Διαβάστε περισσότερα