Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως"

Transcript

1 21 Μέρος VΙ: ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΔΕΝΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως Παναγιώτης Νομικός, Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με τις πλέον σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας χορηγείται με αυξανόμενη ασφάλεια ιονίζουσα ακτινοβολία σε ιστούς στόχους. Σε αδενώματα υποφύσεως, τα οποία δεν επιδέχονται περαιτέρω θεραπευτικούς χειρισμούς, όπως χειρουργική επέμβαση ή φαρμακευτική αγωγή, η ακτινοθεραπεία αποτελεί χρήσιμη εναλλακτική θεραπεία. Αναθεωρούνται οι κοινές μορφές των ακτινοθεραπευτικών τεχνικών, που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των ασθενών με αδενώματα υποφύσεως. Ακολουθεί ανασκόπηση της βιβλιογραφίας σχετικά με την έκβαση και την αποτελεσματικότητα της ακτινοθεραπείας σε σχέση με τον μακροπρόθεσμο έλεγχο των αδενωμάτων υποφύσεων και την ομαλοποίηση υπερέκκρισης ορμονών. Τέλος, αναλύονται οι πιθανές επιπλοκές της θεραπείας. 2. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ 2.1. Κλασματοποιημένη συμβατική ακτινοθεραπεία Ακόμα και η κλασική, επί δεκαετίες δοκιμασμένη μέθοδος ακτινοθεραπείας χωρίς τη χρήση στερεοτακτικών τεχνικών έχει σήμερα να επιδείξει σημαντικές βελτιώσεις σε όλες τις πτυχές της θεραπείας και ιδιαίτερα στην ακινητοποίηση του ασθενούς, στην απεικόνιση και στο λογισμικό, που χρησιμοποιείται για τον σχεδιασμό αυτής. Το σύνολο των βελτιώσεων στοχεύουν στη μείωση της έκθεσης των φυσιολογικών ιστών με παράλληλη διατήρηση της επιθυμητής δόσης στο στόχο. Τυπικά οι ασθενείς ακινητοποιούνται μέσω προσαρμοσμένης θερμοπλαστικής μάσκας με την κίνηση της κεφαλής να περιορίζεται σε 3-5 mm 1. Αρχικά ο εντοπισμός του όγκου-στόχου επιτυγχάνονταν έμμεσα με την απεικόνιση του εφιππίου μέσω απλής ακτινογραφίας. Με τη χρήση της μαγνητικής και αξονικής τομογραφίας και την απευθείας απεικόνιση του όγκου η ακρίβεια αυξήθηκε σημαντικά. Ενώ η μαγνητική τομογραφία αποτελεί την εξέταση εκλογής για την ανάδειξη της σχέσης του όγκου με τους παρακείμενους ιστούς και κυρίως τις οπτικές οδούς, η σύντηξη της αξονικής τομογραφίας παρέχει τη δυνατότητα ακριβούς υπολογισμού της απορροφώμενης ιονίζουσας ακτινοβολίας, πληροφορία απαραίτητη για τον βέλτιστο

2 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως 303 σχεδιασμό θεραπείας. Ο υπολογισμός ενός τρισδιάστατου πλάνου θεραπείας παρέχει μεγαλύτερη ομοιομορφία στην κατανομή της δόσης ακτινοβολίας στην περιοχή του στόχου και μειώνοντας σημαντικά τη διάχυση της στους πέριξ υγιείς ιστούς. Στη σύγχρονη ακτινοθεραπεία επιτυγχάνεται επικέντρωση της ακτινοβολίας με τη διαμόρφωση των δεσμών ακτινοβολίας ώστε αυτές να συμμορφώνονται σύμφωνα με το σχήμα του όγκου προστατεύοντας τους περιβάλλοντες φυσιολογικούς ιστούς (σύμμορφη ακτινοθεραπεία). Έτσι οι δέσμες ακτινοβολίας του γραμμικού επιταχυντή διαμορφώνονται με την αλλαγή ή παρεμβολή διαφραγμάτων με τη χρήση συστημάτων πολλαπλών κατευθυντήρων (MLC multileaf collimators). Τα φύλλα/ διαφράγματα του συστήματος MLC τοποθετούνται αυτόματα σε προκαθορισμένα σχήματα με βάση τις πληροφορίες που μεταφέρονται απευθείας από τον υπολογιστή σχεδιασμού. Στη συμβατική (κλασική) ακτινοθεραπεία όγκων υποφύσεως χρησιμοποιούνται τρεις συνεπίπεδες δέσμες ακτινοβολίας. Σε ειδικές περιπτώσεις οι δέσμες αυξάνονται σε 4-6. Η χρησιμοποίηση παραπάνω δεσμών ακτινοβολίας δεν είναι επιθυμητή καθώς οδηγεί σε ιδιαίτερα μεγάλο όγκο υγιούς ιστού, ο οποίος λαμβάνει υψηλότερες δόσεις κατά την εκτέλεση της θεραπείας 2. Εκτός από τη διαμόρφωση του σχήματος των δεσμών ακτινοβολίας τα συστήματα πολλαπλών κατευθυντήρων MLC χρησιμοποιούνται και για τη ρύθμιση της έντασης της ακτινοβολίας, τεχνική η οποία αναφέρεται ως διαφοροποιούμενης έντασης ακτινοθεραπείας (IMRT intensity modulated radiotherapy) και προσφέρει τη δυνατότητα καλύτερης προσαρμογής της δόσης στα όρια του στόχου (Εικόνα 1). Ειδικά όμως στους όγκους υποφύσεως από τις μέχρι σήμερα δημοσιευμένες μελέτες σχετικά με την κατανομή της δόσης στον όγκο και στον υγιή ιστό δεν προκύπτουν όμως ιδιαίτερα πλεονεκτήματα για την τεχνική IMRT σε σχέση με τη χρήση τριών συνεπίπεδων δεσμών ακτινοβολίας Στερεοτακτική ακτινοθεραπεία Πρόκειται για υψηλότερου βαθμού επικέντρωση της ακτινοβολίας στην περιοχή του στόχου, η οποία επιτυγχάνεται μέσω καλύτερης ακινητοποίησης της κεφαλής και χρήσης υψηλότερης ανάλυσης απεικονίσεων ή απεικονίσεων, που λαμβάνονται απευθείας κατά τη θεραπεία, η οποία χορηγείται από εξειδικευμένα συστήματα ακτινοθεραπείας. Η στερεοτακτική ακτινοθεραπεία χορηγείται ως μίας συνεδρίας ακτινοχειρουργική θεραπεία (SRS Single Fraction Radiosurgery) με τη χρήση του πολλαπλών κεφαλών κοβαλτίου συστήματος Gamma Knife, είτε συστημάτων βασιζόμενα σε γραμμικούς επιτανχυτές (Linac, Novalis, Cyberknife) και ως στερεοτακτική σύμμορφη ακτινοθεραπεία (SCRT Stereotactic Conformal Radiotherapy), η οποία χορηγείται σε κλασματοποιημένη μορφή με τη χρήση γραμμικών επιτανχυτών, τελευταίως και με το Gamma Knife. Συνήθως η ακτινοχειρουργική θεραπεία χορηγείται σε ασθενείς απολύτως ακινοτοποιημένους με στεφάνες παρόμοιες με αυτές, που χρησιμοποιούνται στη στερεοτακτική νευροχειρουργική. Η ακρίβεια της θεραπείας κυμαίνεται μεταξύ 0,1-0,5 χιλιοστών και επιτυγχάνεται με τη μόνιμη στερέωση της στεφάνης στο κρανίο και τη διενέργεια όλων των σταδίων της θεραπείας (απεικόνιση, σχεδιασμός, εκτέλεση) σε μία μόνο ημέρα. Στη στερεοτακτική σύμμορφη ακτινοθεραπεία χρησιμοποιούνται

3 304 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος Εικόνα 1. Η πλέον σύγχρονη τεχνική συμβατικής κλασματοποιημένης ακτινοθεραπείας αδενωμάτων υποφύσεως: η διαφοροποιούμενης έντασης ακτινοθεραπείας (IMRT intensity modulated radiotherapy). Η τεχνική επιτρέπει την πιο σύμμορφη θεραπεία χρησιμοποιώντας πολλαπλές δέσμες ακτινοβολίας, οι οποίες διαφοροποιούνται ως προς το σχήμα και την έντασή τους από σύστημα πολλαπλών κατευθυντήρων (MLC multi leaf collimator) [Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ]. κυρίως θερμοπλαστικές μάσκες, η εκμαγεία της άνω γνάθου, όπως το σύστημα ακινητοποίησης EXTEND του Gamma Knife. Η ακρίβεια της θεραπείας κυμαίνεται μεταξύ 1-2 χιλιοστών. Δεν απαιτείται ολοκλήρωση όλων των σταδίων θεραπείας σε μία ημέρα. Σαφώς οι υψηλές μονήρεις δόσεις ακτινοχειρουργικής θεραπείας είναι πιο τοξικές για τους υγιείς ιστούς από τις ανάλογες δόσεις, οι οποίες χορηγούνται σε κλασματοποιημένη μορφή. Για το λόγο αυτό η χρήση της ακτινοχειρουργικής περιορίζεται σε όγκους συνήθως μικρότερους των 3 εκατοστών και σε κάποια απόσταση από το οπτικό νεύρο, η οποία ποικίλει ανάλογα με τη δόση, που χορηγείται στα όρια της

4 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως 305 εξεργασίας (υψηλότερη σε εκκριτικούς, χαμηλότερη σε μη εκκριτικούς όγκους). Το όριο ασφαλείας για τις οπτικές οδούς έχει ορισθεί σε μέγιστη δόση 8-10 Gy 4. Η ακρίβεια των στερεοτακτικών μεθόδων ακτινοβολίας επιτρέπει τη μείωση των ορίων ασφαλείας γύρω από τους όγκους επιτυγχάνοντας σημαντική προστασία υγειών παρακείμενων ανατομικών δομών από υψηλές δόσεις ακτινοβολίας Ακτινοθεραπεία πρωτονίων Στην ακτινοθεραπεία πρωτονίων επιτανχυμένα σωματίδια εξαιτίας των φυσικών ιδιοτήτων τους χορηγούν υψηλές δόσεις ακτινοβολίας στην περιοχή της υπόφυσης, η οποία αναπτύσσεται μόνο τοπικά μειώνοντας σημαντικά τις δόσεις ακτινοβολίας των υγειών ιστών. Παρότι οι πρώτες εμπειρίες με την τεχνική αποκτήθηκαν κατά τη δεκαετία του 1950, η απαραίτητη εγκατάσταση γραμμικών επιτανχυτών, η εξειδικευμένη τεχνογνωσία και το ιδιαίτερα υψηλό κόστος καθυστέρησαν την καθιέρωση της μεθόδου. Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία εμφανίστηκε σημαντικός αριθμός κέντρων στην Ευρώπη και στην Αμερική. Η θέση της ακτινοθεραπείας πρωτονίων στη θεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως τελεί σήμερα υπό διερεύνηση. 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Η τεχνική της κλασματοποιημένης συμβατικής ακτινοθεραπείας εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες με σαφώς επιστημονικά τεκμηριωμένα αποτελέσματα. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών, που βασίζονται σε ιδιαίτερα πολυπληθείς ομάδες ασθενών με μακρύ χρονικό διάστημα παρακολούθησης. Από αυτές προκύπτουν ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά ελέγχου της αύξησης του όγκου (PFS Progression Free Survival) της τάξεως του 80-90% στα 10 και 75-90% στα 20 έτη ανεξάρτητα της ιστολογικής διάγνωσης και ισχύουν τόσο για εκκριτικά όσο και για μη εκκριτικά αδενώματα υποφύσεως. Τα ποσοστά επιπλοκών εκτός της επιδείνωσης της υποφυσιακής λειτουργίας αποδείχθηκαν ιδιαίτερα χαμηλά. Κάθε άλλη στερεοτακτική ή ακτινοχειρουργική θεραπεία θα πρέπει να συγκριθεί με τα εξαιρετικά αποτελέσματα της παλαιότερης και επαρκώς αναγνωρισμένης τεχνικής κλασματοποίησης της ακτινοβολίας, τόσο ως προς την αποτελεσματικότητα όσο και ως προς την τοξικότητα αυτής Μη εκκριτικά αδενώματα υπόφυσης Η ακτινοθεραπεία στην αντιμετώπιση μη εκκριτικών αδενωμάτων υποφύσεως χορηγείται συμπληρωματικά σε περιπτώσεις υφολική αφαίρεσης και μόνο σπάνια ως θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με μη προσπελάσιμους παραεφιππιακούς όγκους ή σε ασθενείς, που δεν δύνανται να χειρουργηθούν λόγω άλλων παραγόντων κινδύνου. Από χειρουργικές σειρές προκύπτει ότι το ποσοστό αύξησης των διαστάσεων υπολειμματικών αδενωμάτων αγγίζει το 50% και το ποσοστό υποτροπής σε περιπτώσεις ολικής αφαίρεσης το 10-25% στα 10 έτη παρακολούθησης 5,6. Αρνητικό προγνωστικό παράγοντα ως προς την πιθανότητα υποτροπής αποτελεί η διηθητική επέκταση στην περιοχή του σηραγγώδους χώρου 7. Σκοπός της ακτινοθεραπείας σε

5 306 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος μη εκκριτικά αδενώματα είναι ο έλεγχος της αύξησης των διαστάσεων του όγκου. Συνήθως επιτυγχάνεται μερική μόνο συρρίκνωση σε ποσοστό 60-75% 8 (Εικόνα 2). Η θεραπεία χορηγείται είτε ως κλασματοποιημένη συμβατική, είτε ως στερεοτακτική σε 2-5 συνεδρίες, είτε ως ακτινοχειρουργική σε μία μόνο συνεδρία. Η δόση ακτινοβολίας κυμαίνεται από Gy σε συνεδρίες των 1,8 Gy στη συμβατική και από 12-20, συνήθως Gy στην ακτινοχειρουργική θεραπεία (Πίνακας 1). Από την ανάλυση μεγαλυτέρων σειρών νεότερων δημοσιεύσεων προκύπτει ποσοστό τοπικού ελέγχου της νόσου % (Πίνακας 1) Εικόνα 2. Υποτροπή ενδο- και παραεφιππιακού μη εκκριτικού αδενώματος υποφύσεως σε ασθενή 64 ετών, ο οποίος υποβλήθηκε σε ακτινοχειρουργική θεραπεία Gamma Knife. Δεξιά παρατηρείται 50% συρρίκνωση μετά την πάροδο 18 μηνών [Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ]. Πίνακας 1. Αποτελέσματα ακτινοθεραπείας μη εκκριτικών αδενωμάτων υποφύσεως. ΚΣΑΚΘ: κλασματοποιημένη συμβατική ακτινοθεραπεία, GK: Gamma Knife, L-SRS: Linac στερεοτακτική ακτινοθεραπεία, PRT: ακτινοθεραπεία πρωτονίων. Συγγραφέας Μέθοδος Δόση ακτινοβολίας Gy μ.ο. (εύρος) Ασθενείς (n) Παρακολούθηση έτη (μ.ο.) Brada et al (33) ΚΣΑΚΘ 45 (45-50) Ποσοστό ελέγχου (%) Tsang et al (41) ΚΣΑΚΘ Mignione et al (24) GK 18,5 (5-25) 90 3,7 92 Voges et al (17) L-SRS 15,3 (8-20) 37 6,8 100 Ronson et al (13) PRT 54 (50,4-55,94) 24 3,9 100 Chang et al (40) ΚΣΑΚΘ 45 (45-54)

6 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως Αδενώματα που παράγουν αυξητική ορμόνη (μεγαλακρία) Στη μεγαλακρία η ακτινοθεραπεία δύναται να χρησιμοποιηθεί επί αποτυχίας ίασης της νόσου με χειρουργικές μεθόδους. Αποτελεί όμως θεραπεία τρίτης επιλογής μετά τη φαρμακευτική αγωγή με ανάλογα σωματοστατίνης ή/και ανταγωνιστών υποδοχέων αυξητικής ορμόνης. Αντίθετα όμως με τη φαρμακευτική αγωγή, η χορήγηση της οποίας είναι απαραίτητη εφ όρου ζωής, η ακτινοθεραπεία προσφέρει την πιθανότητα ομαλοποίησης της υπερέκκρισης αυξητικής ορμόνης. Όλες οι ακτινοθεραπευτικές μέθοδοι έχουν θέση στη θεραπεία της μεγαλακρίας. Ο πρωταρχικός περιοριστικός παράγοντας είναι η θέση του όγκου σε σχέση με τις οπτικές οδούς, έτσι ώστε η απαιτούμενη δόση να χορηγηθεί χωρίς κίνδυνο επιδείνωσης της όρασης. Οι τυπικές δόσεις κλασματοποιημένης συμβατικής ακτινοθεραπείας κυμαίνονται μεταξύ 40-50,4 Gy σε συνεδρίες των 1,8 Gy, ενώ το ασφαλές και ταυτόχρονα αποτελεσματικό εύρος δόσης στην ακτινοχειρουργική μεταξύ Gy (Πίνακας 2) (Εικόνα 3). Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας συγκρίνοντας δημοσιευμένες μελέτες δυσχεραίνεται σημαντικά από τις σημαντικές παρεκκλίσεις όσον αφορά τον ορισμό του ελέγχου της νόσου και κυρίως των ορίων ύφεσης των επιπέδων της αυξητικής ορμόνης και της σωματομεδίνης-c (IGF-1). Ανεξαρτήτως τεχνικής επιτυγχάνεται ποσοστό τοπικού ελέγχου της νόσου %. Τα ποσοστά ύφεσης στην κλασματοποιημένη συμβατική μέθοδο κυμαίνονται μεταξύ 50-60% στα 10 και 65-87% στα 15 έτη, αποδεικνύοντας ότι έλεγχος της νόσου επιτυγχάνεται ακόμα και μετά την πάροδο πολλών ετών από τη θεραπεία 9,10. Τα αντίστοιχα ποσοστά ύφεσης στην ακτινοχειρουργική κυμαίνονται μεταξύ 45-65% στα 10 έτη 11. Η μεγαλύτερη εμπειρία υφίσταται με το Gamma Knife, ενώ παρόμοια αποτελέσματα δημοσιεύονται και για τις υπόλοιπες τεχνικές (Linac, Cyberknife, Proton) 12,13. Ο απαιτούμενος μέσος χρόνος Πίνακας 2. Αποτελέσματα ακτινοθεραπείας σε ασθενείς με μεγαλακρία. ΚΣΑΚΘ: κλασματοποιημένη συμβατική ακτινοθεραπεία, GK: Gamma Knife, CK-SRS: Cyberknife, PRT: ακτινοθεραπεία πρωτονίων. Συγγραφέας Μέθοδος Δόση ακτινοβολίας Gy μ.ο. (εύρος) Ασθενείς (n) Παρακολούθηση έτη (μ.ο.) Ποσοστό ίασης (%) Barrande et al (9) ΚΣΑΚΘ 52 (43,5-60,5) ,5 53 Jenkins et al (10) ΚΣΑΚΘ 45 (10-55) Jallad et al (23) ΚΣΑΚΘ 50 (32,4-60) Sheehan et al (11) GK 20 (14-30) 130 3,5 53 Losa et al (5) GK 21,5 (20-25) ,3 Roberts et al (12) CK-SRS 21 (18-24) Ronson et al (13) PRT 54 (50,4-55,94)

7 308 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος Εικόνα 3. Ενδο-, υπερ- και παραεφιππιακό αδένωμα σε ασθενή 32 ετών με μεγαλακρία και αρχικές τιμές IGF ng/ml. Μετά τη διασφηνοειδική επέμβαση αναμενόμενα παρέμεινε υπολειμματικός ιστός αδενώματος εντός του (δε) σηραγγώδους χώρου και τιμή IGF ng/ml. Επί μερικής μόνο ανταπόκρισης στην φαρμακευτική αγωγή με τιμή IGF ng/ml, ο ασθενής υποβλήθηκε σε Gamma Knife ακτινοχειρουργική θεραπεία με συνολικά 20 Gy στα όρια του όγκου (μέγιστη δόση οπτικού χιάσματος μόλις 3,2 Gy). 9 μήνες μετά και 2 μήνες μετά την παύση της φαρμακευτικής αγωγής παρατηρήθηκε ομαλοποίηση της υπερέκκρισης IGF-1 με τιμή 113 ng/ml [Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ]. ίασης κυμαίνεται μεταξύ 3-6 έτη για την ακτινοχειρουργική και 5-10 έτη για τη συμβατική ακτινοθεραπεία. Ασθενείς με επίπεδα αυξητικής ορμόνης <10 ng/ml κατά τη θεραπεία έχουν καλύτερη πρόγνωση (Πίνακας 2) Αδενώματα που παράγουν ACTH (ν. Cushing) Ένδειξη της ακτινοθεραπευτικής αντιμετώπισης ασθενών με Ν. Cushing αποτελεί η αποτυχία ελέγχου της νόσου κυρίως μέσω χειρουργικών και λιγότερο μέσω φαρμακευτικών θεραπειών. Η ακτινοβολία χορηγείται ως κλασματοποιημένη συμβατική είτε ως ακτινοχειρουργική θεραπεία. Στην πρώτη μέθοδο απαιτούνται δόσεις 45-50,4 Gy ενώ στη δεύτερη δόσεις μεταξύ Gy. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα της ακτινοχειρουργικής είναι η αμεσότερη ομαλοποίηση της υπερέκκρισης ACTH σε σχέση με την κλασική μέθοδο 14. Με την ακτινοχειρουργική επιτυγχάνεται ενδοκρινολογική ίαση σε διαμέσο χρόνο 7,5-33 μήνες (Πίνακας 3) σε 35-80% των ασθενών χωρίς σημαντικές διαφορές μεταξύ των μεθόδων (Linac, Cyberknife, Proton). Η κλασική μέθοδος οδηγεί σε ενδοκρινολογική ίαση ποσοστό 50-80% των ασθενών σε διάμεσο χρόνο μήνες. Ανεξαρτήτως της μεθόδου το ποσοστό τοπικού ελέγχου της αύξησης των διαστάσεων του όγκου ανέρχεται σε %. Τα παραπάνω

8 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως 309 Πίνακας 3. Αποτελέσματα ακτινοθεραπείας σε ασθενείς με Νόσο Cushing. ΚΣΑΚΘ: κλασματοποιημένη συμβατική ακτινοθεραπεία, GK: Gamma Knife, L-SRS: LINAC στερεοτακτική ακτινοθεραπεία, PRT: ακτινοθεραπεία πρωτονίων. Συγγραφέας Μέθοδος Δόση ακτινοβολίας Gy μ.ο. (εύρος) Ασθενείς (n) Παρακολούθηση έτη (μ.ο.) Ποσοστό ίασης (%) Estrada et al (39) ΚΣΑΚΘ 50 (48-54) Devin et al (38) L-SRS ,3 37 Jagannathan et al (37) GK ,8 54 Petit et al (25) PRT 20 (15-20) Sheehan et al (36) GK 24 (9-30) 82 2,8 54 Minniti et al (21) ΚΣΑΚΘ 45 (45-50) ποσοστά δεν ισχύουν σε ασθενής με Σύνδρομο Nelson, όπου τα ποσοστά έλεγχου δεν υπερβαίνουν το 35-45% 11, Προλακτινώματα Η θεραπεία εκλογής των προλακτινωμάτων είναι η φαρμακευτική αγωγή με αγωνιστές ντοπαμίνης (καβεργολίνη, κιναγολίνη). Η χορήγησή τους οδηγεί σε ύφεση της υπερέκκρισης της προλακτίνης σε ποσοστό μέχρι 90% σε μικρο- και σε ποσοστό 75-90% σε μακροαδενώματα 16. Ασθενείς στους οποίους δεν επιτυγχάνεται ο επιθυμητός έλεγχος της νόσου μέσω της φαρμακευτικής αγωγής είναι υποψήφιοι για χειρουργική ή ακτινοθεραπευτική αντιμετώπιση. Ειδικότερα η ακτινοθεραπεία συστήνεται επί εμμονής της νόσου μετά από φαρμακευτική και χειρουργική αντιμετώπιση, προσφέροντας πιθανότητα πλήρους ίασης. Όπως και στους άλλους τύπους αδενωμάτων υποφύσεως, τόσο η κλασική κλασματοποιημένη, όσο και οι στερεοτακτικές μέθοδοι δύνανται να εφαρμοστούν. Αν τεχνικά είναι εφικτό (αρκετή απόσταση από τις οπτικές οδούς) συστήνεται η εφαρμογή της ακτινοχειρουργικής ως πιο αποτελεσματικής μεθόδου ελέγχου των τιμών προλακτίνης με ποσοστά πλήρους ενδοκρινολογικής ίασης 15-50% και ίασης με την ταυτόχρονη χορήγηση χαμηλής δόσης φαρμακευτικής αγωγής 40-80% σε διάμεσο χρόνο 2-4 έτη (Πίνακας 4). Τα αντίστοιχα ποσοστά ίασης με την εφαρμογή της συμβατικής ακτινοβολίας κυμαίνονται μεταξύ 25-40% με δόσεις ακτινοβολίας Gy και σε διάμεσο χρόνο 3-10 έτη (Πίνακας 4). Σε κάθε περίπτωση και ανεξαρτήτως της μεθόδου θεραπείας τα ποσοστά τοπικού ελέγχου της νόσου αναδεικνύονται ως ιδιαίτερα υψηλά % Λοιπά αδενώματα υπόφυσης Δεν υφίσταται σημαντική εμπειρία στην ακτινοθεραπεία άλλων αδενωμάτων

9 310 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος Πίνακας 4. Αποτελέσματα ακτινοθεραπείας σε ασθενείς με προλακτινώματα. ΚΣΑΚΘ: κλασματοποιημένη συμβατική ακτινοθεραπεία, GK: Gamma Knife, L-SRS: LINAC στερεοτακτική ακτινοθεραπεία, PRT: ακτινοθεραπεία πρωτονίων. Συγγραφέας Μέθοδος Δόση ακτινοβολίας Gy μ.ο. (εύρος) Ασθενείς (n) Παρακολούθηση έτη (μ.ο.) Ποσοστό ίασης (%) Tsagarakis et al (42) ΚΣΑΚΘ ,3 50 Erridge et al (20) ΚΣΑΚΘ 45 (36-60) Jezkova et al (28) GK 34 (20-49) ,1 Castinetti et al (26) GK 28 (24-27) Sheehan et al (36) GK 24 (9-30) 32 2,8 26 Ronson et al (13) PRT 54 (50,4-55,9) υποφύσεως, όπως TSHomas, κυρίως λόγω της σπανιότητας τους. Από τις λίγες δημοσιευμένες σειρές με αριθμό ασθενών <10 ανά σειρά προκύπτουν με επιφύλαξη ποσοστά ενδοκρινολογικής ίασης σε περίπου 50% των ασθενών με σαφώς υψηλότερα ποσοστά της αύξησης των διαστάσεων των όγκων 17, ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Χωρίς η ακτινοθεραπεία να αποτελεί θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με αδενώματα υποφύσεως δύναται να επιφέρει μόνιμη ίαση σε πληθώρα ασθενών. Τυπικά η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί μακροπρόθεσμη θεραπεία σε ασθενείς με εκκριτικά αδενώματα. Η νόσος όμως υποτροπιάζει με την παύση χορήγησής της. Ο λόγος για τον οποίο η ακτινοθεραπεία δεν εφαρμόζεται συχνότερα στα αδενώματα υποφύσεως είναι οι πιθανές παρενέργειες ή επιπλοκές της, οι περισσότερες των οποίων είναι μόνιμες. Την πιο συχνή επιπλοκή αποτελεί η υποφυσική ανεπάρκεια, η οποία αφορά έναν ή περισσότερους άξονες της υπόφυσης. Πρακτικά υποφυσιακή ανεπάρκεια διαγιγνώσκεστε σε σχεδόν όλους τους ασθενείς, αν αυτοί παρακολουθηθούν μακροπρόθεσμα. Επιδείνωση της υποφυσιακής λειτουργίας μετά από ακτινοθεραπεία παρατηρείται σε ποσοστό 20% στα 5 έτη μετά από συμβατική 10,19-23 ή ακτινοχειρουργική θεραπεία 5,8,11,17,24-28 και σε ποσοστό μέχρι 80% μετά από έτη παρακολούθησης 19,21. Αρκετές μελέτες επικεντρώνονται στην αξιολόγηση της υποφυσιακής λειτουργίας μετά από ακτινοθεραπείες. Συχνά τα αποτελέσματά τους δεν είναι συγκρίσιμα καθώς χρησιμοποιούνται διαφορετικοί ορισμοί δυσλειτουργίας των αξόνων της υποφύσεως. Επίσης σημειώνεται ότι στις περισσότερες μελέτες ο μέσος χρόνος παρακολούθησης υπολογίζεται σε <10 έτη, ενώ γνωρίζουμε ότι ακόμα και μετά από δεκαπενταετία συχνά επιδεινώνεται η υποφυσιακή λειτουργία. Σε μια από τις πρώτες μελέτες σε 251 ασθενείς, που αντιμετωπίσθηκαν με την κλασική συμβατική μέθοδο ακτινοθεραπείας, διαπιστώθηκε ότι η υποφυσιακή ανεπάρκεια εμφανίζεται σε δόσεις ακτινοβολίας >20 Gy και αφορά όλους τους άξονες

10 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως 311 της υπόφυσης, ιδιαίτερα όμως την έκκριση TSH. Σημειώνεται ότι δεν εξετάσθηκε ο άξονας της αυξητικής ορμόνης. Όσο μεγαλύτερη η δόση, τόσο πιο νωρίς κατά την παρακολούθηση εμφανίστηκαν τα συμπτώματα 29. Παρόμοια αποτελέσματα ανακοινώνονται και μετά από ακτινοχειρουργική θεραπεία. Σε μελέτη παρακολούθησης 76 ασθενών μετά από Gamma Knife διαπιστώθηκε επιδείνωση της υποφυσιακής λειτουργίας σε 21% των ασθενών μετά από διάμεσο χρόνο 4 έτη 26. Η ευαισθησία των ορμονικών αξόνων ποικίλει μεταξύ των ασθενών, με μοναδική εξαίρεση την αυξητική ορμόνη, η έκκριση της οποίας επηρεάζεται πιο νωρίς και σε μεγαλύτερο βαθμό 29. Γεγονός το οποίο δεν επιβεβαιώνεται από όλες τις δημοσιευμένες σειρές ασθενών καθώς συνήθως ο άξονας της αυξητικής ορμόνης δεν ελέγχεται παρά μόνο σε μερικές από αυτές. Συχνά εμφανίζεται επίσης ήπια υπερπρολακτιναιμία, η οποία όμως συνήθως δεν χρήζει θεραπείας 30. Πανυποφυσισμός εμφανίζεται σε 5-10% των ασθενών μετά από 5 έτη 23, Καθώς τα αδενωματα, τα οποία υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία ανατομικά γειτνιάζουν την υπόφυση, η ακτινοβολία αυτής είναι αναπόφευκτη στην κλασική συμβατική ακτινοθεραπεία. Φαίνεται όμως να μην ισχύει το ίδιο στην ακτινοχειρουργική, όπου συχνά η δόση ακτινοβολίας, την οποία λαμβάνει η υπόφυση δεν υπερβένει τα όρια ασφαλείας, πάνω από τα οποία η πιθανότητα επιδείνωσης της λειτουργίας αυξάνεται σημαντικά. Όταν η μέγιστη δόση στην υπόφυση παραμείνει κάτω από 14 Gy, εφικτό μόνο στην ακτινοχειρουργική, το ποσοστό των ασθενών που εμφανίζουν υποφυσισμό σαφώς μειώνεται σε 15-25% μετά από 10 έτη 30,31. Χειρουργικοί χειρισμοί και η παρουσία μερικής υποφυσιακής ανεπάρκειας πριν την ακτινοθεραπεία αυξάνουν τις πιθανότητες επιδείνωσης της υποφυσιακής λειτουργίας 9,29,32. Το υψηλό ποσοστό υποφυσιακής δυσλειτουργίας μετά από ακτινοθεραπεία καθιστά την στενή ενδοκρινολογική παρακολούθηση ανά 6-12 μήνες απολύτως αναγκαία, καθώς με την έναρξη της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης αποφεύγεται η πιθανώς με μοιραία έκβαση επινεφριδιακή κρίση (Νόσος Addison), όπως και βελτιώνεται η ποιότητα και το προσδόκιμο ζωής των ασθενών. Κάθε άλλη επιπλοκή εμφανίζεται ιδιαίτερα σπάνια. Επιδείνωση της όρασης λόγω της δόσης ακτινοβολίας, που λαμβάνουν οι οπτικές οδοί και κυρίως το οπτικό χίασμα, εμφανίζεται σε 0,8-1,3% των ασθενών σε 10 και σε 1,5% σε 20 έτη μετά από συμβατική ακτινοθεραπεία 33. Ο κίνδυνος εμφάνισης διαταραχής της όρασης αυξάνεται σημαντικά μετά από δόσεις ακτινοβολίας των οπτικών οδών >8-10 Gy 34,35. Στην ακτινοχειρουργική σε κάθε περίπτωση κατά την οποία η δόση στις οπτικές οδούς υπολογίζεται σε >8-10 Gy δεν συστήνεται η διενέργεια της θεραπείας. Είτε πρέπει με τους κατάλληλους χειρισμούς ενεργοποιώντας μηχανισμούς προστασίας (διαφράγματα) να μειωθεί η δόση, είτε να συστηθεί αντ αυτής η διενέργεια συμβατικής ακτινοθεραπείας. Καρκινογένεση εξ ακτινοθεραπείας αναφέρεται σε 2 σειρές ασθενών με αδενώματα υποφύσεως ως απώτερη τοξικότητα σε ποσοστό ως 1,9% σε 20 έτη 20,33. Σημειώνεται όμως ότι σε αυτές χρησιμοποιήθηκαν παλιότερες τεχνικές δισδιάστατης ακτινοθεραπείας, κατά τις οποίες η δόση ακτινοβολίας των υγειών ιστών ήταν ιδιαίτερα υψηλή και για το λόγο αυτό δεν εφαρμόζονται σήμερα. Με την χρήση των νέων τεχνικών ακτινοβολίας το σύνολο των επιπλοκών εκτός

11 312 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος της επιδείνωσης της υποφυσιακής λειτουργίας δεν εμφανίζεται σε ποσοστό >1% των ασθενών, που υποβάλλονται σε αυτές. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ακτινοβολία αδενωμάτων υποφύσεως παρέχει ποσοστό τοπικού ελέγχου της νόσου % σε όλες τις κατηγορίες των αδενωμάτων και ενδοκρινολογική-βιοχημική ίαση σε ποσοστό 50% των ασθενών. Με την ταυτόχρονη χρήση φαρμακευτικής αγωγής το ποσοστό αυξάνεται σε 80-90%. Οι σύγχρονες τεχνικές ακτινοθεραπείας επιτρέπουν την χορήγηση εστιασμένης ακτινοβολίας στην περιοχή του όγκου-στόχου μειώνοντας σημαντικά τη δόση ακτινοβολίας, που λαμβάνουν οι γειτνιάζοντες υγιείς ιστοί ακόμα και αν οι σύγχρονες συγκριθούν με τεχνικές, που εφαρμόζονταν μόλις πριν από μια δεκαετία. Από την πληθώρα των δημοσιευμένων σειρών πηγάζουν κλινικά στοιχεία, που έχουν οδηγήσει στην ακριβή διαπίστωση των ορίων ασφαλείας των πέριξ ανατομικών δομών και την έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών για τη διενέργεια της θεραπείας καθιστώντας την ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη για τον ασθενή. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Gildersleve J, Dearnaley DP, Evans PM, Swindell W. Reproducibility of patient positioning during routine radiotherapy, as assessed by an integrated megavoltage imaging system. Radiother Oncol 1995;35: Karger CP, Jakel O, Debus J, Kuhn S, Hartmann GH. Three-dimensional accuracy and interfractional reproducibility of patient fixation and positioning using a stereotactic head mask system. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2001;49: Khoo VS, Oldham M, Adams EJ, Bedford JL, Webb S, Brada M. Comparison of intensity-modulated tomotherapy with stereotactically guided conformal radiotherapy for brain tumors. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1999;45: Leber KA, Bergloff J, Pendl G. Dose-response tolerance of the visual pathways and cranial nerves of the cavernous sinus to stereotactic radiosurgery. J Neurosurg. 1998;88: Losa M, Gioia L, Picozzi P, Franzin A, et al. The role of stereotactic radiotherapy in patients with growth hormone-secreting pituitary adenoma. J Clin Endocrinol Metab 2008;93: Brochier S, Galland F, Kujas M, et al. Factors predicting relapse of nonfunctioning pituitary macroadenomas after neurosurgery: a study of 142 patients. Eur J Endocrinol 2010;163: Greenman Y, Ouaknine G, Veshchev I, Reider G, II, Segev Y, Stern N. Postoperative surveillance of clinically nonfunctioning pituitary macroadenomas: markers of tumour quiescence and regrowth. Clin Endocrinol (Oxf) 2003;58: Pollock BE, Cochran J, Natt N, et al. Gamma knife radiosurgery for patients with nonfunctioning pituitary adenomas: results from a 15-year experience. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2008;70: Barrande G, Pittino-Lungo M, Coste J, et al. Hormonal and metabolic effects of radiotherapy in acromegaly: long-term results in 128 patients followed in a single center. J Clin Endocrinol Metab 2000;85: Jenkins PJ, Bates P, Carson MN, Stewart PM, Wass JA. Conventional pituitary irradiation is effective in lowering serum growth hormone and insulin-like growth factor-i in patients with

12 Ακτινοθεραπεία αδενωμάτων υποφύσεως 313 acromegaly. J Clin Endocrinol Metab 2006;91: Sheehan JP, Niranjan A, Sheehan JM, et al. Stereotactic radiosurgery for pituitary adenomas: an intermediate review of its safety, efficacy, and role in the neurosurgical treatment armamentarium. J Neurosurg 2005;102: Roberts BK, Ouyang DL, Lad SP, et al. Efficacy and safety of CyberKnife radiosurgery for acromegaly. Pituitary 2007;10: Ronson BB, Schulte RW, Han KP, Loredo LN, Slater JM, Slater JD. Fractionated proton beam irradiation of pituitary adenomas. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2006;64: Mitsumori M, Shrieve DC, Alexander E, 3rd, et al. Initial clinical results of LINAC-based stereotactic radiosurgery and stereotactic radiotherapy for pituitary adenomas. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1998;42: Kobayashi T, Kida Y, Mori Y. Gamma knife radiosurgery in the treatment of Cushing disease: long-term results. J Neurosurg 2002;97(5 Suppl): Klibanski A. Clinical practice. Prolactinomas. N Engl J Med 2010;362: Voges J, Kocher M, Runge M, et al. Linear accelerator radiosurgery for pituitary macroadenomas: a 7-year follow-up study. Cancer 2006;107: McCord MW, Buatti JM, Fennell EM, et al. Radiotherapy for pituitary adenoma: long-term outcome and sequelae. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1997;39: van den Bergh AC, van den Berg G, Schoorl MA, et al. Immediate postoperative radiotherapy in residual nonfunctioning pituitary adenoma: beneficial effect on local control without additional negative impact on pituitary function and life expectancy. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2007;67: Erridge SC, Conkey DS, Stockton D, et al. Radiotherapy for pituitary adenomas: long-term efficacy and toxicity. Radiother Oncol 2009;93: Minniti G, Osti M, Jaffrain-Rea ML, Esposito V, Cantore G, Maurizi Enrici R. Long-term follow-up results of postoperative radiation therapy for Cushing s disease. J Neurooncol 2007;84: Minniti G, Jaffrain-Rea ML, Osti M, et al. The long-term efficacy of conventional radiotherapy in patients with GH-secreting pituitary adenomas. Clin Endocrinol (Oxf) 2005;62: Jallad RS, Musolino NR, Salgado LR, Bronstein MD. Treatment of acromegaly: is there still a place for radiotherapy? Pituitary 2007;10: Mingione V, Yen CP, Vance ML, et al. Gamma surgery in the treatment of nonsecretory pituitary macroadenoma. J Neurosurg 2006;104: Petit JH, Biller BM, Yock TI, et al. Proton stereotactic radiotherapy for persistent adrenocorticotropin-producing adenomas. J Clin Endocrinol Metab 2008;93: Castinetti F, Nagai M, Morange I, et al. Long-term results of stereotactic radiosurgery in secretory pituitary adenomas. J Clin Endocrinol Metab 2009;94: Petit JH, Biller BM, Coen JJ, et al. Proton stereotactic radiosurgery in management of persistent acromegaly. Endocr Pract 2007;13: Jezkova J, Hana V, Krsek M, et al. Use of the Leksell gamma knife in the treatment of prolactinoma patients. Clin Endocrinol (Oxf) 2009;70: Littley MD, Shalet SM, Beardwell CG, Robinson EL, Sutton ML. Radiation-induced hypopituitarism is dose-dependent. Clin Endocrinol (Oxf) 1989;31: Pai HH, Thornton A, Katznelson L, et al. Hypothalamic/pituitary function following high-dose conformal radiotherapy to the base of skull: demonstration of a dose-effect relationship using dose-volume histogram analysis. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2001;49: Leenstra JL, Tanaka S, Kline RW, et al. Factors associated with endocrine deficits after stereotactic radiosurgery of pituitary adenomas. Neurosurgery 2010;67: Biermasz NR, van Dulken H, Roelfsema F. Long-term follow-up results of postoperative radio-

13 314 Π. Νομικός και Κ. Λαμπρόπουλος therapy in 36 patients with acromegaly. J Clin Endocrinol Metab 2000;85: Brada M, Rajan B, Traish D, et al. The long-term efficacy of conservative surgery and radiotherapy in the control of pituitary adenomas. Clin Endocrinol (Oxf) 1993;38: Tishler RB, Loeffler JS, Lunsford LD, et al. Tolerance of cranial nerves of the cavernous sinus to radiosurgery. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1993;27: Mayo C, Martel MK, Marks LB, Flickinger J, Nam J, Kirkpatrick J. Radiation dose-volume effects of optic nerves and chiasm. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2010;76(3 Suppl):S Sheehan JP, Pouratian N, Steiner L, Laws ER, Vance ML. Gamma Knife surgery for pituitary adenomas: factors related to radiological and endocrine outcomes. J Neurosurg 2011;114: Jagannathan J, Sheehan JP, Jane JA, Jr. Evaluation and management of Cushing syndrome in cases of negative sellar magnetic resonance imaging. Neurosurg Focus 2007;23:E Devin JK, Allen GS, Cmelak AJ, Duggan DM, Blevins LS. The efficacy of linear accelerator radiosurgery in the management of patients with Cushing s disease. Stereotact Funct Neurosurg 2004;82: Estrada J, Boronat M, Mielgo M, Magallon R, Millan I, Diez S, et al. The long-term outcome of pituitary irradiation after unsuccessful transsphenoidal surgery in Cushing s disease. N Engl J Med 1997;336: Chang EF, Zada G, Kim S, et al. Long-term recurrence and mortality after surgery and adjuvant radiotherapy for nonfunctional pituitary adenomas. J Neurosurg 2008;108: Tsang RW, Brierley JD, Panzarella T, Gospodarowicz MK, Sutcliffe SB, Simpson WJ. Radiation therapy for pituitary adenoma: treatment outcome and prognostic factors. Int J Radiat Oncol Biol Phys 1994;30: Tsagarakis S, Grossman A, Plowman PN, et al. Megavoltage pituitary irradiation in the management of prolactinomas: long-term follow-up. Clin Endocrinol (Oxf) 1991;34:

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω;

Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; Μήπως έχω µεγαλακρία; Πώς θα το καταλάβω; MegalakriaBroshure.indd 1 17/11/2010 1:27:39 μμ Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών

Διαβάστε περισσότερα

Μεταστατικός καρκίνος πνεύµονα EBRT- SBRT ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ-ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

Μεταστατικός καρκίνος πνεύµονα EBRT- SBRT ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ-ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Μεταστατικός καρκίνος πνεύµονα EBRT- SBRT ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ-ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Πνευµονικές µεταστάσεις Ο πνεύµονας αποτελεί το 2 ο σε

Διαβάστε περισσότερα

Φλάσκας Θ.

Φλάσκας Θ. Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΟΓΚΟΙ ΥΠΟΦΥΣΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΔΕΝΩΜΑΤΩΝ ΕΩΣ 1/4 ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 10-25% ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΝΔΟΚΡΑΝΙΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ PRL 30%,GH 15%, ACTH 10%, FSH/LH 9%, TSH

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ευάγγελος Παντελής Λέκτορας Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών

ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ευάγγελος Παντελής Λέκτορας Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ Ευάγγελος Παντελής Λέκτορας Ιατρικής Φυσικής Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής Ιατρική Σχολή Αθηνών Κεφάλαιο 15 : Θεραπευτικές εφαρμογές ιοντιζουσών ακτινοβολιών - Ακτινοθεραπεία ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΡΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών

Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία. Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Καρκίνος ορθού Προεγχειρητική ακτινοθεραπεία Λουίζα Βίνη Ογκολόγος Ακτινοθεραπεύτρια Τμήμα Ακτινοθεραπείας Ιατρικό Αθηνών Prognostic groups in 1676 patients with T3 rectal cancer treated without preoperative

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη

Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη. Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Εξωτερική Ακτινοθεραπεία Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη Σχεδιασμός Ακτινοθεραπείας Προστάτη (Treatment Planning): σύγκριση απεικόνισης μεταξύ Αξονικής και

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και Ακτινοθεραπεία

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και Ακτινοθεραπεία Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές και Ακτινοθεραπεία Ακτινοθεραπεία είναι η επιστήμη αντικείμενο της οποίας είναι η θεραπεία διαφόρων νόσων με τη χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών. Η ακτινοθεραπεία εφαρμόζεται, είτε

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Παναγιώτης Ραφαήλ Μπαλαξής ειδικευόμενος ιατρός Ουρολογική κλινική Γ.Ν.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Ο ορισμός του θετικού χειρουργικού ορίου είναι ξεκάθαρος Ως θετικό χειρουργικό όριο ορίζεται η παρουσία όγκου, ο οποίος

Διαβάστε περισσότερα

Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία

Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ Εκπαιδευτικό Σεμινάριο Ακτινοβολίες & Ακτινοπροστασία Ακτινοθεραπεία Βασικές Αρχές Λειτουργίας και Ακτινοπροστασία

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία

Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία Καρκίνος προστάτη σε ασθενείς ενδιάμεσου κινδύνου. Ριζική προστατεκτομή vs. Ακτινοθεραπεία Καμπέρης Ευστάθιος Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος 13 Ιουνίου 2015 Δηλώνω ότι δεν έχω καμία διένεξη συμφέροντος.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ?

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ? ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ? ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΑΡΡΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΜΕΤΑΞΑ Η ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ κατέχει ένα ιδιαίτερα

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter JAN 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Προστάτη

Newsletter JAN 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Προστάτη Newsletter JAN 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Προστάτη ΚΡΙΤΣΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ w w w. o n c o c a r e. g r 1 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΗ Γενική

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter Feb, 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του ΚΝΣ

Newsletter Feb, 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του ΚΝΣ Newsletter Feb, 2017 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του ΚΝΣ ΚΡΙΤΣΕΛΗΣ Δ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ w w w. o n c o c a r e. g r 1 ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΟΓΚΟΙ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2015-2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΘΕΜΑ 1ο Τυπική καμπύλη δόσης επιβίωσης για καρκινικά και υγιή κύτταρα μετά από ακτινοβόληση:

Διαβάστε περισσότερα

Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή.

Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή. Η θέση της ακτινοθεραπείας μετά ριζική προστατεκτομή. Μ.Χαραλαμπίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Διευθύντρια Ακτινοθεραπευτικό Ογκολογικό τμήμα ΑΝΘ «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ» Ø Κλινικές μελέτες; Λίγες Ø Τοξικότητα;

Διαβάστε περισσότερα

παράκαμψη κατά Roux-en-Y σε 4 ασθενείς με κρανιοφαρυγγίωμα

παράκαμψη κατά Roux-en-Y σε 4 ασθενείς με κρανιοφαρυγγίωμα παράκαμψη κατά Roux-en-Y 1 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 2 ΓΝΑ «ΛΑΪΚΟ», Αθήνα, 3 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 4Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris, 5 Hôpital Bichat-Claude Berard, Paris,

Διαβάστε περισσότερα

Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ.

Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ. Uroswords II Καρκίνος κύστης T1 High Grade: Η κυστεκτοµή είναι απαραίτητη; ιαιτητής:. Μητρόπουλος Οι µονοµάχοι: Β. Τζώρτζης Κ. Χατζηµουρατίδης Ερώτηση 1 Κυστεκτοµή ή συντηρητική αγωγή; Η νόσος αντιµετωπίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης;

Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης; Δυσμενείς παράγοντες μετά ριζική προστατεκτομή. Μετεγχειρητική ακτινοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία διάσωσης; Καμπέρης Ευστάθιος Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης 6 Νοεμβρίου 2015

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Κριτήρια επιλογής ασθενούς Κλινικές ενδείξεις Καρκίνος πνεύµονα Χαρακτηριστικά ασθενούς Υψηλού κινδύνου Περιορισµένη υποτροπή Κυτταροµειωτική θεραπεία Έλεγχος τοπικής νόσου Ανθεκτική

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις :

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή ιατρικής για το μάθημα του καρκίνου του όρχη βασικές γνώσεις : Οι όρχεις αποτελούν κομμάτι του αναπαραγωγικού συστήματος (παραγωγή σπερματοζωάριων) του άνδρα αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΩΜΑ. ΠΙΑΔΙΤΗΣ Γ., MD, PhD Δ/ΝΤΗΣ: ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ

ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΩΜΑ. ΠΙΑΔΙΤΗΣ Γ., MD, PhD Δ/ΝΤΗΣ: ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΩΜΑ ΠΙΑΔΙΤΗΣ Γ., MD, PhD Δ/ΝΤΗΣ: ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΚΕΝΤΡΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΕΚΚΡΙΣΗΣ PRL ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΠΡΟΛΑΚΤΙΝΑΙΜΙΑΣ ΑΙΤΙΑ ΥΠΕΡΠΡΟΛΑΚΤΙΝΑΙΜΙΑΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙKΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING

ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING ΥΠΟΚΛΙΝΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ CUSHING ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ Π. Ενδοκρινολόγος ΟΡΙΣΜΟΣ Ορίζεται η κατάσταση διαταραγμένης λειτουργίας του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων (HPA) με απουσία κλασικών συμπτωμάτων ή σημείων

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη

Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη Μωυσίδης Κυριάκος Λέκτορας Ουρoλογίας Β ουρολογική κλινική του Α.Π.Θ. Διευθυντής Καθηγητής Ε. Ιωαννίδης Διαχείριση της βιοχημικής υποτροπής στον καρκίνο του προστάτη Καρκίνος του προστάτη Yπάρχει κάποια

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡ. Γ. Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΗΝ. ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΔΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣ.

ΔΡ. Γ. Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΗΝ. ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΔΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣ. Η ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΔΡ. Γ. Ι. ΠΙΣΣΑΚΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΛΗΝ. ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ. ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΔΝΤΗΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΝΟΣ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π. ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΓΚΩΝ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Β. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ Λέκτορας Νευροχειρουργικής Π.Γ.Ν.Π. ΓΛΟΙΩΜΑΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΓΛΟΙΩΜΑΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΠΙΛΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΑΣΤΡΟΚΥΤΩΜΑ (WHO I) ΑΣΤΡΟΚΥΤΩΜΑ (WHO II) ΑΝΑΠΛΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου. Ακτινοθεραπεία 2018: Ο νέος Ακτινοθεραπευτικός χάρτης της Ελλάδας

Δελτίο Τύπου. Ακτινοθεραπεία 2018: Ο νέος Ακτινοθεραπευτικός χάρτης της Ελλάδας Δελτίο Τύπου Ακτινοθεραπεία 2018: Ο νέος Ακτινοθεραπευτικός χάρτης της Ελλάδας Αθήνα, 19 Ιουνίου 2018 Συνέντευξη τύπου πραγματοποιήθηκε σήμερα 19 Ιουνίου 2018, στην Αίγλη Ζαππείου από την Ελληνική Εταιρεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΡΙΑ ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΑΤΗ Η ακτινοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter Oct 2016 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Μαστού

Newsletter Oct 2016 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Μαστού Newsletter Oct 2016 Αφιέρωμα στον Καρκίνο του Μαστού ΚΡΙΤΣΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ w w w. o n c o c a r e. g r 1 Oncocare ΤΟ ΙΑΤΡΕΙΟ Αναγνωρίζοντας τις σύγχρονες ανάγκες των ογκολογικών

Διαβάστε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα

Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Journalist Handbook 1 Πληροφορίες για Δημοσιογράφους Νοσος Cushing Μάθετε περισσότερα Νοσος Cushing 3 TΙ ΕΙΝΑΙ Η ΝΟΣΟΣ CUSHING; Πριν μιλήσουμε για τη Νόσο Cushing, θα πρέπει να κατανοήσουμε την ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

Πρέπει όλοι οι ασθενείς με Ν2 νόσο να υποβάλλονται σε χειρουργική θεραπεία?

Πρέπει όλοι οι ασθενείς με Ν2 νόσο να υποβάλλονται σε χειρουργική θεραπεία? Θέσεις διαφωνίας: Πρέπει όλοι οι ασθενείς με Ν2 νόσο να υποβάλλονται σε χειρουργική θεραπεία? ΚΩΣΤΟΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ MD,PhD Χειρουργός Θώρακος Πανεπιστημιακή Θωρακοχειρουργική Κλινική Π.Γ.Ν. Αττικόν,

Διαβάστε περισσότερα

1. ΟΡΙΣΜΟΣ - ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1. ΟΡΙΣΜΟΣ - ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 10 Μέρος ΙII: ΑΔΕΝΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ Μη ορμονο-εκκριτικά υποφυσιακά αδενώματα Φωτεινή Αδαμίδου, Παναγιώτης Αναγνωστής 1. ΟΡΙΣΜΟΣ - ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ - ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ο όρος μη λειτουργικά (ή μη εκκριτικά)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΕΣΩ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ Συστηματική Ανασκόπηση

ΕΝΔΑΓΓΕΙΑΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ ΕΣΩ ΚΑΡΩΤΙΔΑΣ Συστηματική Ανασκόπηση ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΚΩΣΕΩΝ 1 Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών, 2 Α' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΑΠΘ, Νοσ. ΑΧΕΠΑ, 3 Α' Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Ιπποκράτειο ΓΝΑ Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΣΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΜΠΟΝΙΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Επιμελήτρια Β Ακτινοθεραπευτικού Τμήματος ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟΥ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΠΟΝΟΥ Ο όρος πόνος προέρχεται από τη λατινική λέξη POENA που σημαίνει PUNISHMENT(τιμωρία)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης. Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Πίεση νωτιαίου µυελού Σύνδροµο άνω κοίλης Δέσποινα Μισαηλίδου Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο ΠΙΕΣΗ ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 12700 ασθενείς/έτος ΗΠΑ 5-10% όλων των

Διαβάστε περισσότερα

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη

Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Αξονική στεφανιογραφία σε ασθενείς μετά από αορτοστεφανιαία παράκαμψη Φώτιος Λάσπας Ακτινοδιαγνώστης Τμήμα Αξονικού-Μαγνητικού Τομογράφου Νοσοκομείο «Υγεία» Εισαγωγή Η αορτοστεφανιαία παράκαμψη αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ.

BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ. BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ Σκοπός της μελέτης η αξιολόγηση των επιπλοκών σε ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΥΡΟΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

ΝΕΥΡΟΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΕΥΡΟΟΓΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Κατά τα διεθνή πρότυπα, το τμήμα μας βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τη Νευρολογική και Νευροχειρουργική Κλινική, όπως επίσης με τις Κλινικές Χειρουργικής, Παθολογίας Ογκολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΝΕΤ. NET ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ. Ιωσήφ Σγουρός Παθολόγος- Ογκολόγος Επιμελητής Α ΓΟΝΚ «Οι Άγιοι Ανάργυροι»

ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΝΕΤ. NET ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ. Ιωσήφ Σγουρός Παθολόγος- Ογκολόγος Επιμελητής Α ΓΟΝΚ «Οι Άγιοι Ανάργυροι» ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΝΕΤ. NET ΛΕΠΤΟΥ ΕΝΤΕΡΟΥ Ιωσήφ Σγουρός Παθολόγος- Ογκολόγος Επιμελητής Α ΓΟΝΚ «Οι Άγιοι Ανάργυροι» ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Νοέμβριος 2012 Άντρας 54 ετών Αιτία προσέλευσης στο

Διαβάστε περισσότερα

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ

Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο. Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Διλήμματα στον προστατικό καρκίνο Γεράσιμος Αλιβιζάτος Διευθυντής Γ Ουρολογικής Κλινικής Νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ Επιδημιολογικά στοιχεία Ο προστατικός καρκίνος είναι ο συχνότερος, από διαγνωστικής πλευράς καρκίνος,

Διαβάστε περισσότερα

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ»

ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» 8ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 18-21 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007 ΙΩΑΝΝΗΣ Θ. ΝΑΤΣΙΟΠΟΥΛΟΣ Α ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΠΙΘΑΝΗ ΚΑΚΟΗΘΕΙΑ ΚΛΙΝΙΚΗ Ψηλαφητή

Διαβάστε περισσότερα

Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση.

Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση. ΕΝΕΡΓΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ Ή ΑΜΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΊA; Η ανάλυση Oncotype DX για τον καρκίνο του προστάτη βοηθά εσάς και τον γιατρό σας να αποφασίσετε με αυτοπεποίθηση. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το OncotypeDX.com.

Διαβάστε περισσότερα

Φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα(adrenocortical

Φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα(adrenocortical Φλοιοεπινεφριδιακό καρκίνωμα(adrenocortical Carcinoma (ACC) ΑΔΑΜΙΔΟΥ Φ. Ενδοκρινολόγος Γενικά Επίπτωση 0.7-2 περιστατικά/εκατομύριο κατοίκων/έτος ή 300 νέα περιστατικά/ έτος στις ΗΠΑ Peak 40-50 ετών Αυτόνομη

Διαβάστε περισσότερα

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού

Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Προληπτική Μαστογραφία Ανακαλύπτοντας το DCIS Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Ειδικός Χειρουργός Μαστού Ductal Carcinoma in Situ Πορογενές καρκίνωμα in Situ In Situ = επί τόπου Τοπικό πορογενές καρκίνωμα; Ductal

Διαβάστε περισσότερα

Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης

Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης Ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας: χειρουργική αντικατάσταση ή διόρθωση; Κριτήρια επιλογής του είδους της επέμβασης και του τύπου της προθέσεως. Βασίλης Γουλιέλμος Euromedica Γενική Κλινική Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη. Καρκίνος του προστάτη Επιδημιολογία: Αποτελεί τον συχνότερα διαγνωσμένο καρκίνο στον άνδρα. 186.320

Διαβάστε περισσότερα

Εγκεφαλικές μεταστάσεις: ποιές, πότε και σε ποιούς χειρουργούνται

Εγκεφαλικές μεταστάσεις: ποιές, πότε και σε ποιούς χειρουργούνται 59 ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ Εγκεφαλικές μεταστάσεις: ποιές, πότε και σε ποιούς χειρουργούνται Ν. Σακελλαρίδης, Κ. Γούναρης Νευροχειρουργικό Τμήμα, ΓΝ Πειραιά «Τζάνειο» ΠΕΡΙΛΗΨΗ Γίνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας

Διαβάστε περισσότερα

+ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

+ ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ + ΑΝΑΡΤΗΤΕΟ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝ. ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Ε θνικός Ο ργανισμός Π αροχής Υ πηρεσιών Υ γείας www.eopyy.gov.gr Αθήνα, 23/4/2012 Αρ. Πρωτ. Οικ.: 19703 Γενική Δ/νση:

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter March, 2018 Ακτινοθεραπευτική προσέγγιση στις μεταστάσεις του ΜΜΚΠ

Newsletter March, 2018 Ακτινοθεραπευτική προσέγγιση στις μεταστάσεις του ΜΜΚΠ Newsletter March, 2018 Ακτινοθεραπευτική προσέγγιση στις μεταστάσεις του ΜΜΚΠ ΚΡΙΤΣΕΛΗΣ Δ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ - ΟΓΚΟΛΟΓΟΣ w w w. o n c o c a r e. g r 1 ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Η θεραπεία της οπτική νευρίτιδας µπορεί να ξεκινάει από το θέµα της θεραπευτικής αγωγής για

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ

ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ ΙΕΡΟΛΑΓOΝΙΕΣ ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ-ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΠΟΤΕ Ο ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΓΙΑ MRI ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΟΥΓΚΑΣ ΕΠΙΚ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΣ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΓΝΗ Καμία σύγκρουση συμφερόντων Περίγραμμα Εισαγωγικά στοιχεία Η ανάγκη

Διαβάστε περισσότερα

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη

Ενδοκρινοπάθειες. Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη Ενδοκρινοπάθειες Μ.Αλεβιζάκη Β.Βασιλείου Λ.Ζαπάντη Ε. Κασσή Α.Πολυμέρης Κ.Σαλτίκη Κ.Στεφανάκη ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ Θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση της οφθαλμοπάθειας Graves παραμένει η i.v. χορήγηση γλυκοκορτικοειδών,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα.

ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ. Υπάρχουν και όγκοι που προέρχονται από τις παρακείμενες δομές του εγκεφάλου, όπως είναι οι μήνιγγες και η οστέινη κρανιακή κοιλότητα. ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΟΓΚΟΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ Ο όγκος του εγκεφάλου είναι μια μάζα από μη φυσιολογικά κύτταρα η οποία αναπτύσσεται μέσα η δίπλα από τον εγκέφαλο. Οι όγκοι διακρίνονται σε καλοήθεις και κακοήθεις. Εξορμώνται

Διαβάστε περισσότερα

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΕ GAMMA-KNIFE

ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΕ GAMMA-KNIFE 127 ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΜΕ GAMMA-KNIFE Τμήμα Gamma Knife Ακτινοχειρουργικής και Νευροχειρουργικής Κλινικής ΔΘΚΑ Υγεία, Αθήνα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Leksell Gamma Knife είναι μια μέθοδος θεραπείας γνωστή ειδικά στους νευροχειρουργούς.

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερικός Έλεγχος Ποιότητας (External Quality Audit) στην Ακτινοθεραπεία στην Ελλάδα. Κώστας Ι. Χουρδάκης Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας

Εξωτερικός Έλεγχος Ποιότητας (External Quality Audit) στην Ακτινοθεραπεία στην Ελλάδα. Κώστας Ι. Χουρδάκης Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Εξωτερικός Έλεγχος Ποιότητας (External Quality Audit) στην Ακτινοθεραπεία στην Ελλάδα Κώστας Ι. Χουρδάκης Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Θεσσαλονίκη, 13 Απριλίου 2014 Εργαλεία Ποιότητας Διασφάλιση

Διαβάστε περισσότερα

λαπαροσκοπικά εργαλεία.

λαπαροσκοπικά εργαλεία. 1η Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο, Αθήνα., Κεντρικά Χειρουργεία, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, 3Παθολογοανατομικό τμήμα, Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών 1

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΜΑΣΤΟΥ: ΟΙ 1000 ΠΡΩΤΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΚΟΥ Γ MD, ΚΑΠΙΡΗΣ Σ MD, ΚΟΛΟΒΕΛΩΝΗΣ Γ MD, ΜΑΛΛΙΔΗΣ Ε MD,

ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΜΑΣΤΟΥ: ΟΙ 1000 ΠΡΩΤΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΚΟΥ Γ MD, ΚΑΠΙΡΗΣ Σ MD, ΚΟΛΟΒΕΛΩΝΗΣ Γ MD, ΜΑΛΛΙΔΗΣ Ε MD, Γ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΓΝΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ Εισαγωγή Ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος των γυναικών στον Δυτικό κόσμο. Από την έναρξη λειτουργίας του Ιατρείου Παθήσεων Μαστού (του Γ Χειρουργικού

Διαβάστε περισσότερα

Η συμβολή της μαγνητικής φασματοσκοπίας

Η συμβολή της μαγνητικής φασματοσκοπίας Η συμβολή της μαγνητικής φασματοσκοπίας στην διάγνωση άτυπων μηνιγγιωμάτων Ζήκου Αναστασία, Μούκα Βασιλική, Γκόγκος Βασίλειος, Αστρακάς Λουκάς, Αργυροπούλου Ι. Μαρία. Εργαστήριο Κλινικής Ακτινολογίας και

Διαβάστε περισσότερα

SHOOT THE EXPERT: ΝΕT παγκρέατος

SHOOT THE EXPERT: ΝΕT παγκρέατος ΣΥΝΕΔΡΙΑ 4 SHOOT THE EXPERT: ΝΕT παγκρέατος Ilias Athanasiadis, MD Medical Oncologist Director of the Oncology Department MITERA Hospital, HYGEIA Athens, November 11, 2017 Presenter: Nikolaos Pistamaltzian,

Διαβάστε περισσότερα

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας

UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής. Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας UroSwords I (ΚΥΠ) Μονοθεραπεία ή συνδυαστική φαρμακοθεραπεία; Η μονοθεραπεία είναι επαρκής Χαράλαμπος Κ. Μαμουλάκης Λέκτορας Ουρολογίας Ουρολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή

Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Τι θα προτείνατε σε έναν υγιή 71-χρονο με ένα ενδοφυτικό νεφρικό όγκο 5 cm; Ριζική νεφρεκτομή Dr. med. Αποστολος Π. Λαμπαναρης MD, PhD Χειρουργός Ουρολόγος Πιστοποιημένος Χειρουργός Ρομποτικής Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο Μαργαρίτα Μάου Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός

Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός Δ. Μαγγανάς Νοσοκομείο Ευαγγελισμός Ιδιαιτερότητες του καρκίνου που αναπτύσσεται σε ασθενείς με Ε.Κ. Μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου από το γενικό πληθυσμό (2-5Χ) Συχνότητα ανάπτυξης 1% ανά έτος

Διαβάστε περισσότερα

Ριζική προστατεκτομή

Ριζική προστατεκτομή Ριζική προστατεκτομή Ηρακλής Χ. Μητσογιάννης Επίκ. Καθηγητής Ουρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών Σισμανόγλειο Γ.Ν.Α. Σύγκρουση συμφερόντων Ερευνητής, Ομιλητής, Σύμβουλος (κατά την τελευταία 5ετία) για τις

Διαβάστε περισσότερα

Εξατοµικευµένες Τεχνικές ΑΚΘ στον Kαρκίνο του Πνεύµονα. Ζιώγας Δηµήτριος Ακτινοθεραπευτής- Ογκολόγος 424 ΓΣΝΕ Iατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο

Εξατοµικευµένες Τεχνικές ΑΚΘ στον Kαρκίνο του Πνεύµονα. Ζιώγας Δηµήτριος Ακτινοθεραπευτής- Ογκολόγος 424 ΓΣΝΕ Iατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Εξατοµικευµένες Τεχνικές ΑΚΘ στον Kαρκίνο του Πνεύµονα Ζιώγας Δηµήτριος Ακτινοθεραπευτής- Ογκολόγος 424 ΓΣΝΕ Iατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Τεχνολογικές εξελίξεις που βελτίωσαν την ΑΚΘ του πνεύµονα την τελευταία

Διαβάστε περισσότερα

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη

Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου του Προστάτη Τηλεφωνικό Κέντρο 210 69 66 000 Prolaris : Ο Νέος Εξατομικευμένος Υπολογισμός της Επιθετικότητας του Καρκίνου

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΝΑΔΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ

ΜΟΝΑΔΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΝΑΔΑ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ H καλύτερη προσέγγιση και αντιμετώπιση των πιο σύνθετων ογκολογικών προβλημάτων Κλείστε ραντεβού στο 210 4807161 Καθημερινά 8:30-19:00 Eθνάρχου Μακαρίου 9 & Ελ. Βενιζέλου

Διαβάστε περισσότερα

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου»

«Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» «Αποτελεσματικότητα του κόστους διαγνωστικών στρατηγικών για τη διερεύνηση ασθενών με υπόνοια στεφανιαίας νόσου» Αναστασία Δαμέλου Καρδιολόγος Εντατικολόγος Γενικό Νοσοκομείο Κορίνθου Δήλωση σύγκρουσης

Διαβάστε περισσότερα

CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ

CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ CA ΠΡΟΣΤΑΤΗ ΤΟΠΙΚH ΥΠΟΤΡΟΠH ΜΕΤA ΑΠO ΡΙΖΙΚH ΘΕΡΑΠEIΑ ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ ΜΕΤΑ ΑΠΌ ΡΙΖΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΤΕΚΤΟΜΗ ΡΙΖΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ παρουσία μεταστάσεων απουσία μεταστάσεων ΑΝΔΡΟΓΟΝΙΚΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟ ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΤΡΟΠΗ

Διαβάστε περισσότερα

Τυχαιώματα υπόφυσης ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Καθώς τα τυχαιώματα της υπόφυσης σπάνια οδηγούνται στο χειρουργείο, η παθολογοανατομική διάγνωση τις περισσότερε

Τυχαιώματα υπόφυσης ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ Καθώς τα τυχαιώματα της υπόφυσης σπάνια οδηγούνται στο χειρουργείο, η παθολογοανατομική διάγνωση τις περισσότερε Μέρος ΙII: ΑΔΕΝΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΟΦΥΣΗΣ 11 Τυχαιώματα υπόφυσης Μαρινέλλα Τζανέλα, Αγγελική Κωλέττη 1. ΟΡΙΣΜΟΣ Η συχνή χρήση της αξονικής ή μαγνητικής τομογραφίας του εγκεφάλου στη διερεύνηση πολλών συμπτωμάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Περιστατικού Ομάδα Καρδιάς Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ»

Παρουσίαση Περιστατικού Ομάδα Καρδιάς Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» Παρουσίαση Περιστατικού Ομάδα Καρδιάς Β Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ» Καρδιολόγοι Σ. Δευτεραίος Αν. Καθηγητής Κ. Ραϊσάκης Επιμ. Α ΕΣΥ Γ. Γιαννόπουλος Παν. Υπότροφος Α. Ζαχαρούλης

Διαβάστε περισσότερα

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ

Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Α ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ & ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ Γ.Ν.Α. «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» ΝΟΣΟΣ PAGET ΑΙΔΟΙΟΥ Κουτρούµπα Ι, Χαϊδόπουλος Δ, Θωµάκος Ν, Σωτηροπούλου Μ, Καθοπούλης Ν, Βλάχος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή Εργασία ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ. Ονοματεπώνυμο:

Διαβάστε περισσότερα

Προς Ιατρική Εταιρεία Αθηνών κ. Ε. Θηραίο. Κοινοποίηση: Γεν. Γραμ. Δημόσιας Υγείας κα Χ. Παπανικολάου

Προς Ιατρική Εταιρεία Αθηνών κ. Ε. Θηραίο. Κοινοποίηση: Γεν. Γραμ. Δημόσιας Υγείας κα Χ. Παπανικολάου Πρόεδρος Γ. Μαστοράκος Αντιπρόεδρος Ε. Διαμάντη-Κανδαράκη Γενικός Γραμματέας Μ. Τζανέλα Ταμίας Α. Θωμόπουλος Ειδικοί Γραμματείς Δ. Κιόρτσης M. Μιχαλάκη Μέλος Α. Κούρτης Αθήνα 16/10/2014 Αριθμ. Πρωτ: 28

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Ακτινοθεραπείας για τον ασθενή και την οικογένειά του

Οδηγός Ακτινοθεραπείας για τον ασθενή και την οικογένειά του Οδηγός Ακτινοθεραπείας για τον ασθενή και την οικογένειά του Ενημέρωση ασθενών & φροντιστών Περιεχόμενα Σχετικά με τον οδηγό 2 Συχνές ερωτήσεις σχετικά με την Ακτινοθεραπεία 5 Εξωτερική Ακτινοθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΟΥΡΟΛΟΓΙΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΡΗΓΑΣ MD, FEBU ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ. ΕΥΡΩΚΛΙΝΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΡΟΜΠΟΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Da Vinci εντυπωσιακή τεχνολογία που αυξάνει

Διαβάστε περισσότερα

ακτινοθεραπεία & καρκίνος παγκρέατος παρόν & μέλλον Ιωάννης Γεωργακόπουλος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος

ακτινοθεραπεία & καρκίνος παγκρέατος παρόν & μέλλον Ιωάννης Γεωργακόπουλος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος ακτινοθεραπεία & καρκίνος παγκρέατος παρόν & μέλλον Ιωάννης Γεωργακόπουλος Ακτινοθεραπευτής Ογκολόγος δήλωση συμφερόντων δηλώνω ότι δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ιωάννης Κοντολάτης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Τραυματιολόγος

Γράφει: Ιωάννης Κοντολάτης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Τραυματιολόγος Γράφει: Ιωάννης Κοντολάτης, Ορθοπαιδικός Χειρουργός Τραυματιολόγος Το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα είναι μια κοινή αιτία μουδιάσματος και πόνου των χεριών. Οι τένοντες στον καρπό πρήζονται και ασκούν πίεση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ Καρδιακή ανεπάρκεια & Κατάθλιψη θέμα μεγάλου ενδιαφέροντος: λόγω του υψηλού επιπολασμού τους & της τάσης

Διαβάστε περισσότερα

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια

Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια 3η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΡΔΙΟ-ΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ / ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ 11-12 ΜΑΪΟΥ 2018, ΖΑΠΠΕΙΟ Επαναιμάτωση σε Ισχαιμική Μυοκαρδιοπάθεια Ι. Κανακάκης MD, PhD Διευθυντής Αιμοδυναμικού Τμήματος Θεραπευτική Κλινική Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας

Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας ΠΑΙΔΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, 2008 211 ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Αγόρι ηλικίας 3 ετών με επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπογλυκαιμίας Φ. ΤΖΙΦΗ, Κ. ΑΘΑΝΑΣΑΚΗ, Ε. ΛΑΓΚΩΝΑ, Α. ΔΑΚΟΥ-ΒΟΥΤΕΤΑΚΗ Παρουσίαση περιστατικού

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Στις 7 Ιουνίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορήθηκε για το θανατηφόρο κρούσμα κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας σε ασθενή που λάμβανε δακλιζουμάμπη

Διαβάστε περισσότερα

PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία»

PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία» PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία» Ca πνεύμονος Η πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στο δ υτικό κόσμο. 3.000.000

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: Β4ΘΨΘ-ΛΚΣ. ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Αθήνα, 30/ 8 /2012 Αρ.Πρωτ: Υ4α/48545

ΑΔΑ: Β4ΘΨΘ-ΛΚΣ. ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Αθήνα, 30/ 8 /2012 Αρ.Πρωτ: Υ4α/48545 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΟΝ. ΥΓΕΙΑΣ TMHMA A Ταχ. Διεύθυνση : Αριστοτέλους 17 Ταχ. Κώδικας : 101 87 Πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΒΟΤΟΥΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΞΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΒΟΤΟΥΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΞΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΕΓΧΥΣΗΣ ΒΟΤΟΥΛΙΝΙΚΗΣ ΤΟΞΙΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ Βαρβαρούσης Δ, Πλούμης Α, Μπερής Α Μονάδα Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης «Σ. Νιάρχος», Πανεπιστημιακό

Διαβάστε περισσότερα

Η πολύ σημαντική λειτουργία για τον άνθρωπο

Η πολύ σημαντική λειτουργία για τον άνθρωπο Η πολύ σημαντική λειτουργία για τον άνθρωπο Ίλιγγος και προβλήματα ισορροπίας Η ισορροπία είναι πολύ σημαντική λειτουργία για τον άνθρωπο. Για να κατανοήσουμε τις διάφορες παθήσεις που επηρεάζουν την ισορροπία,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ

ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ ΕΥΜΕΓΕΘΕΣ ΛΑΧΝΩΤΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ Ευσταθίου Μ., Μήκα Α., Ντούνης Χ., Σαρδέλη Ι., Γρηγοράκη Δ., Τσακαλάκη Α., Σκούντζος Γ., Κέντον Θ., Καββαδίας Σ. ΤΜΗΜΑ ΑΞΟΝΙΚΗΣ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ, MSc, PT

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ, MSc, PT ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΒΙΔΑΣ, MSc, PT Certified Schroth Therapist (BSPTS) Certified Schroth Best Practice Therapist Certified SEAS Therapist Certified McKenzie Therapist Disclosures I have nothing to disclose. International

Διαβάστε περισσότερα

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας

Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Διαδερμική επεμβατική αντιμετώπιση ασθενών της τέταρτης ηλικίας Ν. Τσιγαρίδας, Α. Ράμμος, Β. Μελαδίνης, Κ. Σταμάτης, Β. Τελάκη, Κ.Σιόγκας Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Χατζηκώστα, Καρδιολογική Κλινική, Ιωάννινα

Διαβάστε περισσότερα

¹ Ά Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο ²Μονάδα Μικροχειρουργικής, Νοσοκομείο Κ.Α.Τ Αθηνών

¹ Ά Προπαιδευτική Χειρουργική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Ν.Α. Ιπποκράτειο ²Μονάδα Μικροχειρουργικής, Νοσοκομείο Κ.Α.Τ Αθηνών ΔΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΝΕΓΧΕΙΡΗΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ. ΜΙΑ ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΑΥΤΟ ΙΑΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΕΝΔΟΠΡΟΘΕΣΗΣ Βρακοπούλου Γαβριέλλα- Ζωή ¹, Δουλάμη Γεωργία¹,Λαρεντζάκης

Διαβάστε περισσότερα

Νευροενδοκρινολογία. 15ος κύκλος. Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία. Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012. Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο

Νευροενδοκρινολογία. 15ος κύκλος. Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία. Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012. Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΛΟΓΩΝ Εντατική Εκπαίδευση στην Ενδοκρινολογία 15ος κύκλος Νευροενδοκρινολογία Αθήνα, 10-12 Φεβρουαρίου 2012 Μαγγίνειο Αμφιθέατρο Αρεταίειον Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης

Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Προενταξιακός ασθενής - Επιλογή μεθόδου κάθαρσης Παπαχρήστου Ευάγγελος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Νεφρολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Πατρών Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) Διαταραχή της δομής ή της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0. ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία

12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0. ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία 12ο ΒΟΡΕΙΟΕΛΛΑΔΙΚΟ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙ0 Στρογγυλό Τραπέζι: Συγγενείς καρδιοπάθειες ενηλίκων- πνευµονική υπέρταση ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τύποι- Πρόγνωση- Θεραπεία Κωνσταντίνος Θωµαϊδης, Γ.Ν. «Γ.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ»

Διαβάστε περισσότερα

Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα

Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα Βραχυθεραπεία Προστάτη: Ουρολογικές ενδείξεις και αποτελέσματα Στέλιος Βούλγαρης Χειρουργός Ουρολόγος Υπεύθυνος Κέντρου Βραχυθεραπείας Προστάτη Euromedica Κυανούς Σταυρός Θεσσαλονίκη LDR Βραχυθεραπεία

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα

Ηλίας Ν. Μυγδάλης. Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ 1942 «Έναρξη ινσουλίνης στα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2: πότε και πως ;» Ηλίας Ν. Μυγδάλης Β Παθολογική Κλινική και Διαβητολογικό Κέντρο, Γενικό Νοσοκομείο ΝΙΜΤΣ, Αθήνα Ειδικό φροντιστήριο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ Ι. Μούντζιος 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το κακόηθες μελάνωμα είναι ο τρίτος σε συχνότητα συμπαγής

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας

Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Παράρτημα I Επιστημονικά πορίσματα και λόγοι για την τροποποίηση των όρων άδειας(-ών) κυκλοφορίας Επιστημονικά πορίσματα Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση αξιολόγησης της PRAC σχετικά με την (τις) Έκθεση(-εις)

Διαβάστε περισσότερα

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Φαρμακοκινητική. Χρυσάνθη Σαρδέλη Φαρμακοκινητική Χρυσάνθη Σαρδέλη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Κλινικής Φαρμακολογίας Εργαστήριο Κλινικής Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, ΑΠΘ Φαρμακοκινητική Η Φαρμακοκινητική είναι η επιστήμη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης

ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης Παρουσίαση: Ο. Καραπάνου Ειδικευόμενη Ενδοκρινολογίας ΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός» Ενδοκρινολογικό Τμήμα Διαβητολογικό Κέντρο Συντονιστής Διευθυντής: Σ. Τσαγκαράκης Παρούσα νόσος 1 Γυναίκα ηλικίας 43 ετών, η οποία

Διαβάστε περισσότερα