ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016

Transcript

1 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΟΜΙΛΙΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ Ι ΕΜΒΡΥΟΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΝΟΣ ΕΜΒΡΥΟΥ CCS (COMPREHENSIVE CHROMOSOME SCREENING) ΚΑΙ ΕΚΛΕΚΤΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΕΝΟΣ ΕΜΒΡΥΟΥ Μ. Μαστρομηνάς MD, Διευθυντής Εμβρυογένεσις, Μονάδα Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Κηφισίας 49 & Ζηρίδη, Αθήνα Η εξωσωματική γονιμοποίηση αν και έχει βοηθήσει εκατομμύρια ζευγάρια να τεκνοποιήσουν εξακολουθεί να έχει χαμηλά ποσοστά εγκυμοσύνης. Ένας από τους λόγους των χαμηλών ποσοστών εγκυμοσύνης είναι οι αριθμητικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες (ανευπλοειδίες) στα έμβρυα. Οι ανευπλοειδίες ανιχνεύονται στο 50% των εμβρύων που προκύπτουν από κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης και αποδίδονται κυρίως σε λάθη στη διαδικασία της μείωσης του ωαρίου. Επίσης απαντώνται στο 60% των αποβολών πρώτου τριμήνου και των παθολογικών κυήσεων στον άνθρωπο. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνότητα κυήσεως με χρωμοσωμικές ανωμαλίες σε ζευγάρια με υπογονιμότητα είναι κατά 20% υψηλότερη από ότι στο γενικό πληθυσμό. Στη γυναίκα οι ανευπλοειδίες (που σχετίζονται με γνωστά σύνδρομα όπως, Down, Patau, Edwards και Turner) αυξάνουν εκθετικά τη δεκαετία πριν τη εμμηνόπαυση και η υπογονιμότητα εκδηλώνεται συχνότερα. Τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί εφικτή η ανάλυση του συνόλου των χρωμοσωμάτων (23 ζεύγη) με την τεχνική των μικροσυστοιχιών DNA (arraycgh) στον προεμφυτευτικό γενετικό έλεγχο χρωμοσωμικών ανωμαλιών (ΠΓΕ). Σε αυτή την ομιλία θα γίνει ανασκόπηση της εφαρμογής του προεμφυτευτικού γενετικού ελέγχου χρωμοσωμικών ανωμαλιών σε διαφορετικά στάδια της εμβρυϊκής ανάπτυξης (ωάρια και έμβρυα στο στάδιο της αυλάκωσης και της βλαστοκύστης) και των μεθόδων βιοψίας. Επιπρόσθετα, θα παρουσιαστούν τα κλινικά δεδομένα ύστερα από την εφαρμογή του εν λόγω ελέγχου σε 1151 κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης στη Μονάδα μας σε ζευγάρια με ένδειξη για ΠΓΕ όπως π.χ καθέξιν αποβολές πρώτου τριμήνου, προχωρημένη ηλικία της υποψήφιας μητέρας, επαναλαμβανόμενες αποτυχημένες προσπάθειες στην εξωσωματική γονιμοποίηση και σοβαρή ανδρική υπογονιμότητα.

2 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΙ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΕΓΧΕΤΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΑ Η ΥΠΟΓΟΝΙΜΗ ΑΣΘΕΝΗΣ ΓΙΑ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ? Α. Δανιηλίδης BSCCP, DFFP, MIGS, Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας ΑΠΘ Ο μηχανισμός με τον οποίο η ελάχιστη ενδομητρίωση θα μειώσει τελικά την γονιμοποιητική ικανότητα δεν είναι ξεκάθαρος. Πιθανοί μηχανισμοί είναι η διαταραχή στη φυσιολογική ωοθυλλακιορηξία, στη μεταφορά του σπέρματος δια μέσου της σάλπιγγας, η παρεμπόδιση της φυσιολογικής εμφύτευσης, η παραγωγή αντιενδομητρικών αντισωμάτων, καθώς και ο αυξημένος κίνδυνος αυτόματων αποβολών. Γυναίκες με ελάχιστη ενδομητρίωση θα χρειασθούν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα αυτόματης σύλληψης σε σχέση με γυναίκες που πάσχουν από ανεξήγητη υπογονιμότητα, ενώ μελέτες παρατήρησης δείχνουν πως τα ποσοστά αυτόματης σύλληψης αυξάνουν μετά από χειρουργική εξαίρεση της βλάβης. Η λαπαροσκόπηση με λήψη βιοψιών αποτελεί την μέθοδο εκλογής για τη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Σύμφωνα με τις πρόσφατες οδηγίες της Eshre σε ασυμπτωματικές γυναίκες με ενδομητρίωση ελάχιστου σταδίου θα πρέπει να διενεργείται επεμβατική αντί για απλά διαγνωστική λαπαροσκόπηση, ώστε να βελτιωθεί η γονιμοποιητική τους ικανότητα. Στις ίδιες οδηγίες έχουν καταλήξει η ASRM και RCOG όσον αφορά την θεραπεία υπογόνιμων ασυμπτωματικών γυναικών με ελάχιστη ενδομητρίωση. Η χρήση μεθόδων τεχνιτής γονιμοποίησης δεν αυξάνει τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου,ενώ σε όλες τις υπογόνιμες γυναίκες με ενδομητρίωση Ι-ΙΙ σταδίου προτείνεται η χειρουργική εξαίρεση της νόσου πριν τη χρήση ART, σύμφωνα και πάλι με τις οδηγίες της ESHRE, στηριζόμενη σε δεδομένα από αναδρομικές μελέτες. Φαίνεται όμως πως οι επιστημονικές αποδείξεις για το τελεύταιο δεν επαρκούν, καθώς δεν αποδεικνύεται η μειωμένη επιτυχία της IVF σε γυναίκες με ελάχιστη ενδομητρίωση σε σύγκριση με υπογόνιμες γυναίκες άλλης αιτιολογίας, σύμφωνα με τα δεδομένα από την SART. Επίσης, δεδομένα από αναδρομικές μελέτες αλλά και από μία πρόσφατη μετανάλυση δείχνουν πως τα ποσοστά τόσο της εμφύτευσης όσο και της κλινικής εγκυμοσύνης δεν έχουν στατιστική διαφορά για τις γυναίκες με ελάχιστη ενδομητρίωση. Σε μία όμως τόσο πολύπλοκη παθολογία όπως η ενδομητρίωση θα πρέπει πάντοτε να λαμβάνοντια υπόψιν διαφορετικές παράμετροι όπως η ηλικία, η διάρκεια της υπογονιμότητας, η παρουσία άλλων αιτιών υπογονιμότητας και βεβαίως να γίνεται εξατομικευμένη προσέγγιση. Βιβλιογραφία: Duffy JMN et al. Cochrane library 2014 Eshre quidelines management of women with endometriosis 2013 Giudice LC et al Endocrinology. New York: Elsevier, 2010 Gupta, S., et al., Fertil. Steril. 90, Harb HM et al. BJOG 2013 Opoien HK, et al. Reprod Biomed Online 2011;23: Practice Committee of the American Society of Reproductive Medicine, 2004 Royal College of Obstetricians and Gynecologists, 2006 Society for Assisted Reproductive Technology. National Data Summary. 2012

3 ΩΟΘΗΚΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΩΣΗ: ΠΟΙΑ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΟΥ Γ.Α. Πάντος Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Α Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική, Γ.Ν. «Παπαγεωργίου», Ν. Ευκαρπία, Θεσσαλονίκη H χειρουργική τεχνική στην αντιμετώπιση του ενδομητριώματος είναι ένα πεδίο μεγάλης διαμάχης. Η λαπαροσκοπική κυστεκτομή είναι μία από τις πιο διαδεδομένες μεθόδους. Διάφοροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι υπάρχουν ανεπαρκείς αποδείξεις ώστε να υποστηριχθεί η χειρουργική μέθοδος έναντι του ablation όσον αφορά στα ποσοστά γονιμοποίησης μετά από μεθόδους υποβοήθησης COH (controlled ovarian hyperstimulation) και IUI (Intrauterine Insemination). Οι κατευθυντήριες οδηγίες της ESHRE (2013) για γυναίκες με ενδομητρίωμα που χειρουργούνται για υπογονιμότητα ή άλγος, προτείνουν την πραγματοποίηση λαπαροσκοπικής εξαίρεσης του ενδομητριώματος, παρά την εφαρμογή παροχέτευσης και ηλεκτροκαυτηριασμού του ενδομητριωσικού τοιχώματος. Από την άλλη πλευρά η κυστεκτομή έχει το μειονέκτημα ότι ταυτόχρονα αφαιρείται υγιής ωοθηκικός ιστός, ο οποίος μειώνει τις ωοθηκικές εφεδρείες. Προς αυτή την κατεύθυνση κινείται η μελέτη των Tsolakidis, Pados et al (Fertil Steril, 94(1), 71-77, 2010) και Pados et al (Hum Reprod,25(3), , 2010) Οι συγγραφείς συνέκριναν τη λαπαροσκοπική εκτομή με την τεχνική των τριών σταδίων και συμπέραναν ότι η AMH και η AFC δε μειώνεται στις γυναίκες που υπεβλήθησαν στη μέθοδο των τριών σταδίων σε σχέση με αυτές στις οποίες αφαιρέθηκε λαπαροσκοπικά το ενδομητρίωμα. Όπως έχει προαναφερθεί, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη χειρουργική αντιμετώπιση των ενδομητριωμάτων είναι υπαρκτοί, και η σωστή αντιμετώπιση τους αποτελεί θέμα διαμάχης, ειδικά σε γυναίκες που προσπαθούν να τεκνοποιήσουν. Δεν υπάρχουν καλά σχεδιασμένες προοπτικές τυχαιοποιημένες μελέτες που να προτείνουν την μη αντιμετώπιση ως πιθανή εναλλακτική προσέγγιση. Παραδοσιακές μέθοδοι αντιμετώπισης ενδομητριωμάτων, όπως η κυστεκτομή και το ablation, έχουν χαμηλά ποσοστά υποτροπών, αλλά μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να προκαλέσουν μείωση των ωοθηκικών εφεδρειών. Νεότερες μέθοδοι, όπως η συνδυασμένη κυστεκτομή με ablation (Donnez et al, Fertil Steril, 2013) φαίνεται ότι έχουν μικρά ποσοστά υποτροπών, χωρίς να επηρεάζονται οι ωοθηκικές εφεδρείες, απαιτούνται, όμως, περισσότερες μελέτες για να καθοριστεί ο βαθμός που επηρεάζουν τα αποτελέσματα της IVF. Οι δείκτες ωοθηκικής εφεδρείας που χρησιμοποιήθηκαν σε πολλές μελέτες, όπως η ΑΜΗ, αμφισβητήθηκαν και εξήχθη το συμπέρασμα ότι το AFC είναι πιο αξιόπιστος δείκτης. Επιπροσθέτως, υποστηρίχθηκε, ότι η χειρουργική αντιμετώπιση δεν επηρεάζει τόσο τις ωοθηκικές εφεδρείες, όπως παλαιότερα νομίζαμε.

4 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΙΙΙ ΚΡΥΟΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΕΜΒΡΥΩΝ ΚΑΙ ΩΑΡΙΩΝ ΒΡΑΔΕΙΑ ΚΑΤΑΨΥΞΗ Η ΥΑΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΚΑΤΑΨΥΞΗ ΩΑΡΙΩΝ; Χ. Συριστατίδης Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας, Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Π.Γ.Ν. Αττικόν, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Το ωάριο είναι ένα ευαίσθητο κύτταρο το οποίο μπορεί να βρίσκεται είτε μέσα στο ωοθυλάκιο, είτε γονιμοποιημένο, είτε μέσα σε υγρό άζωτο. Οι κύριοι καταστροφικοί παράγοντες που δρουν αρνητικά επάνω του κατά τη διάκρεια της κρυοσυντήρησης σχετίζονται με τον τραυματισμό του από το ψύχος, το ωσμωτικό stress, την τοξικότητα από τα κρυοπροστατευτικά μέσα (ΚΠ) και την κρυσταλοποίησή του από πάγο. Οι ενδείξεις για την κρυοσυντήρηση των ωαρίων αφορούν νέες γυναίκες που πρόκειται να υποβληθούν σε ογκολογικές θεραπείες (ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία), γυναίκες που εκ πεποιθήσεως δεν θέλουν την κατάψυξη εμβρύων, γυναίκες που συνειδητοποιούν ότι η ωοθηκική επάρκειά τους ελαττώνεται λόγω ηλικίας, σε περιπτώσεις δωρεάς ωαρίων, σε αδυναμία του άνδρα να δώσει σπέρμα προγραμματισμένα και σε γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα συνδρόμου υπερδιέγερσης ωοθηκών που δεν θέλουν ναν καταψύξουν έμβρυα. Οι τεχνικές κατάψυξης σήμερα είναι δύο 1. η αργή κατάψυξη, που χρησιμοποιείται από παλιά και έχει μελετηθεί και περισσότερο, και 2. η υαλοποίηση, η επιτυχία της οποίας εξαρτάται από τον ρυθμό ψύξης μέσω ΝΟ ( βαθμούς C/min), την πυκνότητα του υλικού όπου το έμβρυο καλλιεργείται, και καθορίζεται από τη συγκέντρωση των ΚΠ και γ. τον όγκο. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι δύσκολο να καθοριστεί απλοϊκά, λέγοντας ότι η πρώτη είναι μια μέθοδος με αργό ρυθμό ψύξης και χαμηλές συγκεντρώσεις ΚΠ, ενώ η δεύτερη με υψηλό ρυθμό ψύξης και υψηλή συγκέντρωση ΚΠ. Η πρώτη είναι μια διαδικασία όπου το εξωκυττάριο νερό κρυσταλλώνεται, με αποτέλεσμα λόγω της ωσμωτικής διαφοράς να αντλείται νερό από τον ενδοκυττάριο χώρο μέχρι να προκληθεί ενδοκυτταρική υαλοποίηση. Στην δεύτερη, τόσο ο ενδο όσο και ο εξωκυττάριος χώρος υαλοποιούνται, αφού έχει ήδη συμβεί κυτταρική αφυδάτωση. Λόγω αυτών των διαφορών, οι όροι κατάψυξη και απόψυξη είναι σχετικές με την πρώτη, ενώ η ψύξη και θέρμανση είναι σχετικές με την υαλοποίηση. Στη σύγκριση των δύο τεχνικών, η υαλοποίηση είναι η φθηνότερη. Ακόμη, μεγαλύτερος αριθμός ωοκυττάρων επιβιώνουν, αλλά τα ποσοστά της εγκυμοσύνης ανά ωάριο παραμένουν χαμηλά (2-9% με την αργή κατάψυξη και 4-20% με την υαλοποίηση). Συγκρίνοντας μάλιστα υαλοποιημένα με φρέσκα ωάρια, δεν παρατηρήθηκε διαφορά στη γονιμοποίηση και τα ποσοστά κλινικής εγκυμοσύνης. Σε μία πρόσφατη Cochrane συστηματική ανασκόπηση σύγκρισης των δύο μεθόδων φάνηκε ότι με την υαλοποίηση αυξάνει κατά πάσα πιθανότητα τα ποσοστά κλινικής κύησης σε γυναίκες που υποβάλλονται σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Ωστόσο, στην ανάλυση αυτή ο συνολικός αριθμός των γυναικών και των κυήσεων των μελετών αλλά και η ποιότητά τους ήταν χαμηλός, πράγμα που περιορίζει την δυνατότητα εφαρμογής της.

5 ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΜΗ ΙΑΤΡΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ Ε. Μακράκης Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικός Υπεύθυνος Μονάδας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΕΜΒΡΥΟ A.R.T. Η διατήρηση γονιμότητας για μη ιατρικούς λόγους (ΔΓΜΙΛ) αποτελεί μια μοντέρνα προσέγγιση που αποκτά ολοένα μεγαλύτερη δημοτικότητα μεταξύ των γυναικών στις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες. Οι εξελίξεις στον τομέα της κρυοσυντήρησης ωαρίων, με τα σημαντικώς βελτιωμένα αποτελέσματα της μεθόδου της υαλοποίησης στα ποσοστά απόψυξης, γονιμοποίησης και κυήσεων συνέβαλαν στην περαιτέρω διάδοση της ΔΓΜΙΛ. Οι σημαντικότερες παράμετροι που επηρεάζουν την αποδοτικότητα της μεθόδου είναι η ηλικία κατά την οποία πραγματοποιείται η κρυοσυντήρηση (τα 38 έτη θεωρούνται κομβικά) και ο συνολικός αριθμός των ωρίμων ωαρίων που κρυοσυντηρούνται για κάθε γυναίκα (τουλάχιστον 8-10, σύμφωνα με την πιο πρόσφατη μετανάλυση). Παράλληλα, μελέτες μοντέλων κόστους/αποδοτικότητας έδειξαν ότι αν η κρυοσυντήρηση των ωαρίων γίνει σε ηλικία 35 ετών ή ακόμα και σε ηλικία 38 ετών (εφόσον όμως τουλάχιστον το 49% των γυναικών τα χρησιμοποιήσει), είναι πιο συμφέρουσα από τις συμβατικές προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης που θα απαιτούνταν μετά την ηλικία των 40 ετών. Οι γυναίκες που συνήθως αναζητούν την ΔΓΜΙΛ είναι μέσης ηλικίας ετών, ετερόφυλες, χωρίς σοβαρή σχέση, εργαζόμενες, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, και ως βασικό κίνητρο αναφέρουν την ανάγκη περισσότερου χρόνου για να βρουν τον ιδανικό σύντροφο. Σε επίπεδο επίσημων οδηγιών, η ASRM εμφανίζεται πιο επιφυλακτική επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή δεδομένα για την ευρεία προτροπή εφαρμογής της ΔΓΜΙΛ ενώ η εμπορική διαφήμισή της μπορεί να ενθαρρύνει την καθυστέρηση της τεκνοποίησης. Η ESHRE έχει εμβαθύνει περισσότερο στο θέμα, και σημειώνει ότι η ΔΓΜΙΛ δεν αντιτίθεται στην βασική Ιπποκράτειο αρχή του ωφελέειν ή μη βλάπτειν, σέβεται την αναπαραγωγική αυτονομία του ατόμου, αποκαθιστά κοινωνική δικαιοσύνη, μπορεί να περιορίσει την κατάληξη στην λύση των ωαρίων δότριας και να περιορίσει τις κυήσεις εμβρύων με χρωμοσωμικές ανωμαλίες ως απαραίτητες προυποθέσεις για την παροχή της ΔΓΜΙΛ κρίνονται η σωστή και ειλικρινής ενημέρωση των γυναικών (κυρίως για το ότι δεν εξασφαλίζεται απόλυτα η μελλοντική αναπαραγωγή), καθώς και το υψηλό επίπεδο και η συνεργασία των Μονάδων στις οποίες πραγματοποιείται.

6 ΣΑΒΒΑΤΟ 10 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ IV ΩΟΘΗΚΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΠΤΩΧΗ ΩΟΘΗΚΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΩΟΘΗΚΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΕ ΧΡΗΣΤΡΙΕΣ ΑΝΤΙΣΥΛΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΕΠΙΖΗΤΟΥΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΓΙΑ ΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ Κ. Χ. Νταφόπουλος Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Στη σύγχρονη κοινωνία, οι επιλογές των γυναικών για υψηλότερη μόρφωση και σταδιοδρομία αλλά και η επιδεινούμενη οικονομική κρίση έχουν ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση της ηλικίας τεκνοποίησης με κύριο επακόλουθο τη μείωση της γονιμότητας λόγω της μείωσης των ωοθηκικών εφεδρειών. Η πληροφορία σχετικά με τις ωοθηκικές εφεδρείες σε αυτές τις γυναίκες που δεν έχουν γνωστό πρόβλημα υπογονιμότητας είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ωστόσο, σημαντικό ποσοστό γυναικών χρησιμοποιεί ορμονική αντισύλληψη, η οποία επηρεάζει τους δείκτες ωοθηκικών εφεδρειών, ουσιαστικά την ΑΜΗ ορού και τον υπερηχογραφικά εκτιμώμενο αριθμό των κοιλοτικών ωοθυλακίων (AFC), καθιστώντας επισφαλή τη συμβουλευτική. Η ΑΜΗ και ο AFC αποτελούν δείκτες που προβλέπουν την ωοθηκική απάντηση στη διέγερση με γοναδοτροφίνες για IVF/ICSI και το OHSS. Επιπλέον, η ΑΜΗ είναι ο πλέον αξιόπιστος δείκτης για την πρόβλεψη της ηλικίας της εμμηνόπαυσης, συγκριτικά με τον AFC και την ηλικία εμμηνόπαυσης της μητέρας. Ωστόσο, η ΑΜΗ φαίνεται ότι δεν έχει σημαντική αξία στην πρόγνωση της πιθανότητας φυσικής σύλληψης. Μελέτες έχουν δείξει ότι η συνδυασμένη ορμονική αντισύλληψη μειώνει τη συγκέντρωση της ΑΜΗ (κατά 19-30%) στον ορό και τον AFC (κατά 18-30%) καθώς και τον όγκο των ωοθηκών (κατά 42-50%) σε σύγκριση με τις μη χρήστριες. Η μείωση της ΑΜΗ δεν φαίνεται να επηρεάζεται διαφορετικά από την οδό χορήγησης των αντισυλληπτικών (χάπι, διαδερμικά, κολπικός δακτύλιος). Επίσης η αύξηση της διάρκειας χρήσης τους δεν σχετίζεται με περαιτέρω μείωση των επιπέδων της ΑΜΗ. Τέλος, μετά τη διακοπή χρήσης των αντισυλληπτικών τα επίπεδα της ΑΜΗ και ο AFC αυξάνουν μετά το δεύτερο αυτόματο κύκλο. Επιπλέον, δεδομένης της κάλυψης της συμπτωματολογίας της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας από τη χρήση ορμονικής αντισύλληψης, έχει προταθεί η εκτίμηση της ΑΜΗ πριν την έναρξη της αγωγής. Συνοψίζοντας, η μέτρηση των ωοθηκικών εφεδρειών σε χρήστριες ορμονικής αντισύλληψης παρέχει τιμές ψευδώς χαμηλότερες και η γενική σύσταση είναι ότι οι δείκτες αυτοί θα πρέπει να εκτιμώνται 3-6 μήνες μετά τη διακοπή χρήσης.

7 ΧΟΡΗΓΗΣΗ DHEA ΣΕ ΠΤΩΧΕΣ ΑΠΑΝΤΗΤΡΙΕΣ Στ. Κολυμπιανάκης Αναπληρωτής Καθηγητής, Μαιευτικής Γυναικολογίας και Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Η χορήγηση DHEA σε πτωχές απαντήτριες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση έχει προταθεί ότι αυξάνει τη συγκέντρωση των ωοθηκικών ανδρογόνων και την ευαισθησία των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων στην FSH. Παρά το γεγονός ότι στη βιβλιογραφία υπάρχουν περισσότερες μετα-αναλύσεις από τον αριθμό των δημοσιευμένων τυχαιοποιημένων μελετών που αφορούν στην χρήση DHEA σε πτωχές απαντήτριες, δεν είναι ακόμα σαφές αν η κατηγορία αυτή των γυναικών που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πιθανόν να επωφελείται από μια τέτοια παρέμβαση. H σύνθεση δεδομένων από τις σχετικές τυχαιοποιημένες μελέτες δείχνει ότι η χορήγηση DHEA για μια περίοδο 6-12 εβδομάδες πριν την έναρξη της διέγερσης των ωοθηκών δεν φαίνεται να βελτιώνει την πιθανότητα κλινικής εγκυμοσύνης (RR: 1.24, 95%CI: ) ή γέννησης ζωντανού νεογνού (RR: 0.70, 95%CI: ) σε σύγκριση με την μη θεραπεία. Ωστόσο, η θεραπεία με DHEA συνοδεύεται από αύξηση του αριθμού των ωαρίων που λαμβάνονται (WMD: +1.54, 95%CI: έως+2.23). Συμπερασματικά, η δημοσιευμένη βιβλιογραφία δεν προτείνει ότι η χορήγηση DHEA βελτιώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης σε πτωχές απαντήτριες που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση.

8 ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΦΥΣΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (MNC) ΕΝΑΝΤΙ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΜΕ ΥΨΗΛΗ ΔΟΣΗ FSH (HDFSH) ΣΕ ΠΤΩΧΕΣ ΑΠΑΝΤΗΤΡΙΕΣ Τ.Γ. Λαϊνάς MD, PhD, Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ΕΥΓΟΝΙΑ Εισαγωγή: Οι πτωχές απαντήτριες είναι μια ομάδα γυναικών με χαμηλή ωοθηκική ανταπόκριση στη διέγερση με γοναδοτροπίνες, που χαρακτηρίζονται από μικρό αριθμό ωαρίων και χαμηλά ποσοστά κύησης. Διάφορα πρωτόκολλα διέγερσης έχουν προταθεί, αλλά επί του παρόντος δεν υπάρχει μοναδική βέλτιστη λύση, για τις πτωχές απαντήτριες. Ο σκοπός της μελέτης ήταν η σύγκριση του ποσοστού γεννήσεων με MNC σε σύγκριση με πρωτόκολλο ανταγωνιστή και υψηλές δόσεις γοναδοτροπινών (HDFSH) σε ασθενείς που πληρούσαν τα κριτήρια του consensus της Bologna για τον ορισμό της πτωχής ανταπόκρισης. Μεθοδολογία: Η παρούσα αναδρομική μελέτη περιλαμβάνει 161 κύκλους MNC (106 ασθενείς), και 164 κύκλους HDFSH με πρωτόκολλο GnRH ανταγωνιστή (136 ασθενείς), που υποβλήθηκαν σε εξωσωματική γονιμοποίηση στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής «Ευγονία». Οι ασθενείς πληρούσαν τα κριτήρια της Bologna (αριθμός καταβολών 5, βασική FSH>12 IU/l, 1 προηγούμενους αποτυχημένους κύκλους κατά τους οποίους είχαν ληφθεί 3 ωάρια με υψηλή δόση γοναδοτροπινών 300IU). Αποτελέσματα: Η πιθανότητα γέννησης ήταν σημαντικά υψηλότερη με MNC σε σύγκριση με HDFSH (OR: 4.01, 95% CI: ). Οι κύκλοι MNC χαρακτηρίζονταν από χαμηλότερη συνολική δόση γοναδοτροπινών (490.0 ± 35.2 IU versus ± 93.4 IU, P < 0.001), χαμηλότερα επίπεδα οιστραδιόλης (237.5 ± 12.3 pg/ml versus ± 29.8 pg/ml, P < 0.001), λιγότερα ωοθυλάκια την ημέρα της hcg (1.9 ± 0.1 versus 3.2 ± 0.2, P < 0.001), λιγότερα ωάρια (1.1 ± 0.01 versus 2.4 ± 0.1, P < 0.001), και λιγότερα γονιμοποιημένα ωάρια (0.7 ± 0.1 versus 1.4 ± 0.1, P < 0.001), σε σύγκριση με τους κύκλους HDFSH. Συμπεράσματα: Η προσέγγιση MNC σχετίζεται με τετραπλάσια πιθανότητα γέννησης, είναι φιλική προς την ασθενή και με χαμηλότερο κόστος. Ωστόσο και τα δύο πρωτόκολλα (MNC-HDFSH) προσφέρουν πολύ χαμηλές πιθανότητες γέννησης σε πτωχές απαντήτριες. Τα αποτελέσματα της μελέτης μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συμβουλευτική των ασθενών αυτών, που δεν επιθυμούν δωρεά ωαρίων, η οποία φαίνεται να αποτελεί ρεαλιστικότερη προσέγγιση.

9 ΚΥΡΙΑΚΗ 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2016 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ VIII ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΕΘΟΔΩΝ ΥΠΟ- ΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΤΕΡΟΤΟΠΗ ΚΥΗΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ IVF Γ. Γαλάζιος Καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας, ΔΠΘ, Διευθυντής Εργαστηρίου Εξωσωματικής ΔΠΘ H ετερότοπη κύηση είναι μία πολύδυμη κύηση με συνύπαρξη ενός ή περισσότερων εμβρύων εμφυτευμένων στην ενδομητρική κοιλότητα και ενός η περισσότερων εμβρύων εκτός.είναι εξαιρετικά σπάνια περίπτωση στον γενικό πληθυσμό και η επίπτωσή της στον γενικό κυμαίνεται μεταξύ 1/7.963 και 1/ Με την ευρεία χρήση των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής η επίπτωση μετά IVF αυξήθηκε κατά φορές συγκριτικά με φυσιολογικές συλλήψεις.η συχνότερη εντόπιση είναι οι σάλπιγγες έχουν όμως καταγραφεί και κυήσεις στον τράχηλο, στον στρογγυλό σύνδεσμο στις ωοθήκες,στα κέρατα της μήτρας καθώς επίσης και κοιλιακές κυήσεις. Στους παράγοντες κινδύνου ανήκουν o αυξημένος αριθμός μεταφερόμενων εμβρύων, η εφαρμογή εκτεταμένης πίεσης στον καθετήρα εμβρυομεταφοράς και η μεταφορά πλησίον του μητρικού κέρατος, οι προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στις σάλπιγγες, οι ενδομητρικές συμφύσεις,η ενδομητρίωση και οι πυελικές φλεγμονές. Η κύρια διαγνωστική μέθοδος είναι η διακολπική υπερηχογραφία η οποία όμως παρουσιάζει χαμηλή ευαισθησία και εμφανίζει επιπρόσθετη δυσχέρεια λόγω της ταυτόχρονης υπερηχογραφικής παρουσίας σάκκου ενδομήτριας κύησης και υπερδιεγερμένων ωοθηκών. Την διάγνωση καθιστά δύσκολη η μεγάλη ποικιλία κλινικής συμπτωματολογίας που κυμαίνεται μεταξύ της πλήρους έλλειψης συμπτωμάτων και της εμφάνισης πυελικού άλγους και κολπικής αιμόρροιας. Το γεγονός αυτό καθιστά σημαντική την εκτέλεση διακολπικού υπερηχογραφικού ελέγχου στο πρώτο τρίμηνο σε γυναίκες που έμειναν έγκυες μετά IVF-ET. Η θεραπευτική αντιμετώπιση συνιστά ιδιαίτερη πρόκληση και θα πρέπει να έχει σαν στόχο την εξαίρεση της έκτοπης κύησης και την αποφυγή σαλπιγγικής ρήξης παράλληλα με την διατήρηση της ενδομήτριας κύησης. Σε γενικές γραμμές η επιλογή του είδους της θεραπείας εξαρτάται από την κατάσταση της συνυπάρχουσας ενδομήτριας κύησης. Εφόσον η ενδομήτρια κύηση είναι βιώσιμη η εξαίρεση της έκτοπης κύησης με λαπαροσκόπηση ή λαπαροτομία αποτελεί την μοναδική επιλογή. Στην περίπτωση που η ενδομήτρια κύηση δεν είναι βιώσιμη μπορούν να εφαρμοστούν άλλες επιλογές όπως η υστεροσκοπική εξαίρεση ή η χορήγηση μεθοτρεξάτης. Ανεξάρτητα από την εφαρμοσθείσα θεραπευτική μέθοδο η πρόγνωση για την συνυπάρχουσα ενδομήτρια κύηση είναι καλή.

10 ΑΥΞΑΝΕΙ Η ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΡΚΙΝΟΓΕΝΕΣΗΣ? Α. Δαπόντε Αναπλ. Καθηγητής M.D., Dr Med (LMU Munich) F.C.O.G. (S.A.) Η υπογονιμότητα έχει επιπολασμό 9-18% στο γενικό πληθυσμό. Οι επιπτώσεις της υπογονιμότητας σε αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού, χαμηλού βάρους γέννησης και περιγεννητική θνησιμότητα είναι καλά τεκμηριωμένες, αλλά η σχέση της με την καρκινογένεση σε μικρότερο βαθμό. Περίπου το 5-10% των υπογόνιμων ανδρών και γυναικών μπορεί να έχουν υποκείμενες γενετικές ανωμαλίες, όπως χρωμοσωμικές ανωμαλίες, απλές ή πολλαπλές γονιδιακές μεταλλάξεις και πολυμορφισμούς μερικά από τα οποία συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκινογένεσης. Μέρος της υπογονιμότητας αποδίδεται στην έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, ενδοκρινικές διαταραχές, και ορμονικές ανισορροπίες, οι οποίες έχουν επίσης συσχετιστεί με καρκινογένεση. Μια πιθανή αύξηση του κινδύνου των γυναικολογικών κακοηθειών σε γυναίκες με υπογονιμότητα έχει προταθεί σε πολλές μελέτες. Μια ανάλυση των της βιβλιογραφίας δείχνει ότι οι γυναίκες με υπογονιμότητα είχαν υψηλότερα ποσοστά καρκίνου του ενδομητρίου συγκριτικά με τον γενικό πληθυσμό ενώ τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα σχετικά με το αν οι υπογόνιμες γυναίκες διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και καρκίνο των ωοθηκών. Όσο αφορά τη χρήση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στην υπογονιμότητα και το ρίσκο ανάπτυξης καρκίνου μεθοδολογικοί περιορισμοί εμποδίζουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων καθώς έχει καταγραφεί εγγενής αυξημένος κίνδυνος καρκίνου στις υπογόνιμες γυναίκες. Περαιτέρω μεθοδολογικά προβλήματα αποτελούν η χαμηλή συχνότητα εμφάνισης των περισσότερων από αυτές τις μορφές καρκίνου, και ότι η ηλικία διάγνωσης του καρκίνου είναι συνήθως πολλά χρόνια μετά τη χρήση φαρμάκων υπογονιμότητας. Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, δεν φαίνεται να υπάρχει μια ουσιαστική αύξηση του κινδύνου διηθητικού καρκίνου των ωοθηκών, καρκίνο του μαστού, ή καρκίνου του ενδομητρίου μετά την χρήση των φαρμάκων υπογονιμότητας. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει μικρή αύξηση του κινδύνου των οριακών όγκων των ωοθηκών. Ο αυξανόμενος πληθυσμός των νέων επιζώντων του καρκίνου και μια τάση προς αναβολή της εγκυμοσύνης μέχρι αργότερα στη ζωή σε αυτούς τους ανθρώπους, καταστα αναγκαία την επιμελή και διεξοδική αναφορά και καταγραφή της επίδρασης στη γονιμότητα που προκαλούν κάποιες από τις ογκολογικές θεραπείες που χρειάζεται να πάρουν. Συμπερασματικά στις γυναίκες και άνδρες με τη διάγνωση της υπογονιμότητας, μπορεί να χρειαστεί μια παραπομπή σε μια εξειδικευμένη ιατρική κλινική, προκειμένου να υποβληθούν σε συμπληρωματικές εξετάσεις προσυμπτωματικού ελέγχου του καρκίνου, αλλαγές στον τρόπο ζωής για την πρόληψη του καρκίνου, και αυτό φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αναγκαίο σε γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Οι θεράποντες πρέπει να ενημερώνονται για τον κίνδυνο καρκίνου ασθενών συγκεκριμένων αιτίων της υπογονιμότητας καθώς και των χορηγούμενων θεραπειών προκειμένου να παρέχουν ακριβείς συμβουλές.

11 ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ΤΡΑΠΕΖΑ IX ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ ΛΕΤΡΕΖΟΛΗ ΕΝΑΝΤΙ ΚΙΤΡΙΚΗΣ ΚΛΟΜΙΦΑΛΙΝΗΣ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΣΕ ΥΠΟΓΟΝΙΜΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ Χ. Μεσσήνη Λέκτορας Μαιευτικής και Γυναικολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Στο φυσιολογικό γεννητικό κύκλο, η διακυκλική αύξηση της FSH και το μεσοκύκλιο κύμα της LH αποτελούν τις σημαντικότερες ορμονικές μεταβολές για την επιλογή του επικρατούντος ωοθυλακίου. Σε περίπτωση χρόνιας ανωοθυλακιορρηξίας, οι παραπάνω μεταβολές δεν λαμβάνουν χώρα, με αποτέλεσμα τη μη ωρίμανση ωοθυλακίου, όπως μπορεί να συμβαίνει και στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS). Η αντιμετώπιση της υπογονιμότητας στο PCOS γίνεται με την πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας. Υπάρχουν δύο γραμμές πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας στο PCOS. Ο στόχος είναι πάντοτε η ωρίμανση ενός ωοθυλακίου και η αποφυγή των επιπλοκών, που είναι οι πολύδυμες κυήσεις και το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (OHSS). Στην πρώτη γραμμή ανήκουν η Κιτρική Κλομιφαίνη (CC) και οι Αναστολείς της Αρωματάσης (Λετροζόλη). Η CC έχει αντι-οιστρογόνο δράση, ενώ η Λετροζόλη ανήκει στους μη στεροειδείς Αναστολείς της Αρωματάσης. Αντίθετα με την CC, δεν προσδένεται στους υποδοχείς των Ε2, αλλά ελαττώνει το ρυθμό μετατροπής των ανδρογόνων σε οιστρογόνα οδηγώντας σε αύξηση της FSH και διέγερση των ωοθηκών. Η Ε2, που παράγονται από το επικρατούν ωοθυλάκιο, μέσω του αρνητικού feedback εμποδίζει την υπερέκκριση της FSH προάγοντας την μονο-ωοθυλακιορρηξία. Συγκρίνοντας την CC με τη Λετροζόλη σε πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας σε γυναίκες με PCOS φαίνεται ότι η χορήγηση Λετροζόλης έχει στατιστικά καλύτερα αποτελέσματα στα ποσοστά κύησης καθώς και στη γέννηση ζώντων νεογνών. Αντίθετα το ποσοστό των αποβολών είναι το ίδιο και με τις δύο θεραπείες. Σχετικά με τις συγγενείς ανωμαλίες σε νεογνά από μητέρες που έκαναν πρόκληση με Λετροζόλη ή CC δεν φαίνεται να υπάρχει στατιστική διαφορά στη συνολική επικράτηση αυτών αλλά ούτε και σε σύγκριση με νεογνά από αυτόματες κυήσεις. Αν και η χρήση της λετροζόλης αποκτά έδαφος, εξακολουθεί να θεωρείται επισήμως ως μη ενδεικνυόμενη θεραπεία (off label) της υπογονιμότητας.

12 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ Ζ. Παπαληγούρα Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Η παροχή συμβουλευτικής στην υπογονιμότητα μπορεί να είναι δύο τύπων. Η υποστηρικτική συμβουλευτική και η θεραπευτική συμβουλευτική. Στη πρώτη περίπτωση παρέχεται συναισθηματική υποστήριξη στη διάρκεια της κρίσης, ενώ στη δεύτερη η παρέμβαση έχει ως στόχο την διεργασία των συναισθημάτων που αφορούν στην υπογονιμότητα. Έχει υποστηριχθεί ότι ένας ειδικός ψυχικής υγείας πρέπει να είναι διαθέσιμος σε όλη τη διάρκεια προσπάθειας επίτευξης εγκυμοσύνης με τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τα ερευνητικά δεδομένα όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα της παρέμβασης αυτής σχετικά με την μείωση της κατάθλιψης, του στρες και του άγχους σε ανθρώπους οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θεραπείας της εξωσωματικής συνεργάστηκαν με ειδικό ψυχικής υγείας είναι αντιφατικά. Η «αναγκαστική» παροχή συμβουλευτικής ωστόσο, είναι βέβαιο ότι έχει πενιχρά αποτελέσματα. Θα συζητηθούν εναλλακτικοί τρόποι παρέμβασης ώστε τα ζευγάρια να διεργάζονται τα πολύπλοκα ζητήματα και διλήμματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι στη διάρκεια των θεραπειών υπογονιμότητας.

13 ΔΙΑΛΕΞΗ VII ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ SNPS ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΩΟΘΥΛΑΚΙΟΡΡΗΞΙΑΣ: ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ ΣΗΜΕΡΑ; Δ. Λουτράδης Καθηγητής, Διευθυντής Α' Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Α' Μαιευτική Γυναικολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, ΠΓΝ «ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ» Η γνώση του γενετικού προφίλ μπορεί να αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο για την πρόβλεψη της ωοθηκικής απάντησης, σε συνδυασμό με τους υπόλοιπους δείκτες που ήδη χρησιμοποιούνται (ηλικία, μετρήσεις ορμονών FSH, AMH, Inhibin B, και υπερηχογραφικοί παράμετροι). Μετά το 2000, όταν παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η ένδειξη για συσχετισμό του πολυμορφισμού Ser680Asn του υποδοχέα της FSH με την ωοθηκική απάντηση στη εξωγενή χορήγηση FSH σε γυναίκες που ελάμβαναν ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση-cos, η βιβλιογραφία είναι πλούσια όσον αφορά στην επισήμανση της σχέσης μεταξύ της γενετικής ποικιλότητας του υποδοχέα της FSH και της εξωγενούς χορήγησης FSH, των βασικών τιμών της FSH ορού, της ωοθηκικής απάντησης ή των ποσοστών κύησης. Παρομοίως, σε ότι αφορά τα γονίδια των οιστρογονικών υποδοχέων ESR1 (οιστρογονικός υποδοχέας ERα) και ESR2 (οιστρογονικός υποδοχέας ERβ) στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, το γονίδιο ESR1 (πολυμορφισμός Pvu II) έχει μελετηθεί και συσχετιστεί με το αποτέλεσμα της ωοθηκικής διέγερσης και τις κυήσεις κατά τα πρωτόκολλα in vitro γονιμοποίησης αλλά ενοχοποιείται και σε περιπτώσεις ενδομητρίωσης. Το γονίδιο ESR2 έχει σχετιστεί τόσο με ωοθηκική δυσλειτουργία αγνώστου αιτιολογίας, όσο και με τα αποτελέσματα πρωτοκόλλων IVF. Τα τελευταία χρόνια γίνετε ανίχνευση των πολυμορφισμών Ser680Asn του γονιδίου του υποδοχέα της FSH, Pvu II του γονιδίου ESR1 και Rsa I του γονιδίου ESR2, με δεδομένο ότι υπάρχουν πλέον ενδείξεις για καλύτερη πρόβλεψη των αποτελεσμάτων της ωοθηκικής διέγερσης με τη χρήση ολιγογονιδιακών μοντέλων που περιλαμβάνουν τη μελέτη των παραπάνω γονιδίων. Σε πρόσφατη έρευνα σε ελληνικό πληθυσμό, επισημάνθηκε ότι οι γυναίκες που είναι ομόζυγες για τον πολυμορφισμό τόσο στο γονίδιο ESR1 όσο και στο γονίδιο του υποδοχέα της FSH, δηλαδή ο συνδυασμένος γονότυπος CC/AA, παρουσιάζει το χειρότερο προφίλ πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας, επιβεβαιώνοντας ένα προφίλ «πτωχής απάντησης»: ο συνολικός αριθμός μονάδων γοναδοτροπινών που χρησιμοποιήθηκαν για διέγερση ήταν υψηλότερος στην ομάδα CC/AA (Ρ<0.05). Η τιμή της οιστραδιόλης την ημέρα χορηγήσεως της hcg, ο αριθμός των ωοθυλακίων και των ωαρίων που ελήφθησαν καθώς και τα ποσοστά κύησης ήταν σημαντικά χαμηλότερα (Ρ<0.05). Αυτός ο γονοτυπικός συνδυασμός φαίνεται πως υπερεκφράζεται στην ομάδα των πτωχών απαντητριών με τρόπο στατιστικά σημαντικό (Ρ<0.038). Οι γυναίκες που φέρουν το γονοτυπικό συνδυασμό CC/AA έχουν φορές περισσότερο κίνδυνο να είναι πτωχές απαντήτριες σε σχέση με τις γυναίκες που δε φέρουν αυτό το συνδυασμό. Οι πολυμορφισμοί (SNPs) της ΑΜΗ και του υποδοχεά της ΑΜΗRII επιδρούν στην έκφραση της ορμόνης, επάγοντας τη στρατολόγηση των ωοθυλακίων. Οι δυο μορφές των SNPs πιθανόν συμβάλλουν στην τροποποίηση της έκφρασης της FSH ως ακολούθως:

14 Μεταξύ των γυναικών που έφεραν τον πολυμορφισμό της ΑΜΗ, τα επίπεδα της FSH ήταν χαμηλότερα σε εκείνες που είχαν ιστορικό άνω των 2 προσπαθειών για IVF, ενώ το ποσοστό γονιμοποίησης ήταν υψηλότερο σε εκείνες με ανώτερη τιμή Ε 2 ορού πάνω των 1500 pg/ml. Μεταξύ των γυναικών που έφεραν τον πολυμορφισμό του υποδοχέα AMHRII, ο αριθμός των ωοθυλακίων ήταν υψηλότερος σε εκείνες που είχαν ιστορικό άνω των 2 προσπαθειών για IVF, ενώ η ολική δόση γοναδοτροπινών ήταν χαμηλότερη σε εκείνες με ανώτερη τιμή E 2 ορού άνω των 1500 pg/ml. Φαίνεται πως οι πολυμορφισμοί της ΑΜΗ και του υποδοχέα της AMHRII πιθανόν να σχετίζονται με συγκεκριμένες παραμέτρους ωοθηκικής διέγερσης σε ειδικές υπο-ομάδες γυναικών που συμμετέχουν σε πρωτόκολλα IVF-ICSI. Σχετικά με το γενετικό υπόβαθρο του FMR1: Γυναίκες με Norm γονότυπο είχαν λιγότερο μέσο όρο ημερών διέγερσης, υψηλότερα ποσοστά ώριμων ωοθυλακίων και παρουσίασαν μεγαλύτερες πιθανότητες επίτευξης κύησης, γυναίκες με Hom γονότυπο χρειάστηκαν περισσότερες ημέρες ωοθηκικής διέγερσης και είχαν μικρότερα ποσοστά ώριμων ωοθυλακίων. Τα ποσοστά κυήσεων δεν μπορούσαν να αξιολογηθούν,γυναίκες με Het γονότυπο είχαν κατά 83% λιγότερες πιθανότητες επίτευξης κύησης συγκριτικά με εκείνες που έφεραν τον Norm γονότυπο. Συμπερασματικά σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στην αναγνώριση ξεχωριστών γενετικών προφίλ, με στόχο την εξατομίκευση της χορηγούμενης δόσης της FSH στα πρωτόκολλα εξωσωματικής γονιμοποίησης. Βιβλιογραφικά δεδομένα υποδεικνύουν πως η απάντηση στην ωοθηκική διέγερση επηρεάζεται από διάφορους γενετικούς πολυμορφισμούς Η χρήση ενός και μόνο παράγοντα παρουσιάζει χαμηλή ειδικότητα και ευαισθησία για να χρησιμοποιηθεί ως προγνωστικός βιοδείκτης. Υποσχόμενο προγνωστικό εργαλείο η πολυγονιδιακαή παρά η μονογονιδιακή στατιστική ανάλυση. Περισσότερες μελέτες ανάλυσης του γονιδιώματος (GWAS) και της γονιδιακής αλληλουχίας είναι απαραίτητες σε γυναίκες που υποβάλλoνται σε ωοθηκική διέγερση με σκοπό την εξατομίκευση της θεραπείας (Pharmacogenomics).