Η Ιερογλυφική Γραφή και το Πεδίο Εφαρμογής της

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η Ιερογλυφική Γραφή και το Πεδίο Εφαρμογής της"

Transcript

1 Η Ιερογλυφική Γραφή και το Πεδίο Εφαρμογής της Ελένη Καζναφέρη Εργασία για το μάθημα: Tο Αιγαίο κατά τη 2η χιλιετία π.χ. Καθηγητής: Α. Βλαχόπουλος 1

2 Περιεχόμενα: Εισαγωγή. Σελ. 3 Η Αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα... Σελ. 4 Η Εξέλιξη της Αρχαίας Αιγυπτιακής Γραφής... Σελ. 5 Η Κατεύθυνση της Αιγυπτιακής Γραφής... Σελ. 8 Πώς ηχούσαν τα Αρχαία Αιγυπτιακά. Σελ. 8 Το Ιερογλυφικό «Αλφάβητο».. Σελ. 10 Τύποι Ιερογλυφικών.Σελ. 11 Γραφική Ύλη Σελ. 13 Η Στήλη της Ροζέτας Σελ. 14 Η Τάξη των Γραφέων... Σελ. 17 Ιερογλυφικά και Τέχνη. Σελ. 19 Η Βίβλος των Νεκρών.. Σελ. 20 Συμπεράσματα.. Σελ.21 Βιβλιογραφία. Σελ. 22 2

3 Εισαγωγή Η αρχαία Αίγυπτος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους πολιτισμούς που γνώρισε άνθιση κυρίως την περίοδο π.χ. κατά μήκος του ποταμού Νείλου της βορειοανατολικής Αφρικής, όπου σήμερα βρίσκεται η σύγχρονη Αίγυπτος. Την περιοχή αυτή κατοίκησαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι από την προδυναστική περίοδο, 4η χιλιετία π.χ., έως και την δυναστεία των Πτολεμαίων, 305 π.χ μ.χ. Ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός μπορεί να χωριστεί στις εξής περιόδους: Αρχαϊκή Περίοδος: π.χ π.χ. (0-2η Δυναστεία) Παλαιό Βασίλειο: π.χ π.Χ. (3η - 6η Δυναστεία) 1η Ενδιάμεση Περίοδος: π.χ π.χ. (7η - 11η Δυναστεία) Μέσο Βασίλειο: π.χ π.χ. ( 12η - 13η Δυναστεία) 2η Ενδιάμεση Περίοδος: 1.782π.Χ π.χ. (14η - 17η Δυναστεία) Νέο Βασίλειο: π.χ π.χ. (18η - 20η Δυναστεία) 3η Ενδιάμεση Περίοδος: π.χ π.χ. (21η - 25η Δυναστεία) Πτολεμαική Περίοδος: 332 π.χ π.χ. 1 Ο πολιτισμός της Αιγύπτου είναι ένα συγκυριακό προϊόν ενός πλούσιου ποταμού, του Νείλου που καθιστά εύφορη μια περιοχή μεγάλης έκτασης. Η Αίγυπτος είναι η αντανάκλαση του φυσικού της περιβάλλοντος σε όλες τις εκφάνσεις του πολιτισμού της. Είναι πολιτισμός που χαρακτηρίζεται από μνημειοποίηση του θανάτου, για αυτό τα ταφικά μνημεία και οι ναοί κατασκευάζονται από λίθο, για να αντέξουν στο χρόνο και σε αντιδιαστολή με τα ανάκτορα που είναι κυρίως πλίνθινες κατασκευές. Στην Αίγυπτο έχουμε μνημειακούς τάφους με την εξωπραγματική μορφή της πυραμίδας μέσα στους οποίους υπάρχει ένα πολύπλοκο σύστημα διαδρόμων και κρυπτών. Τα μνημεία του 1 Brewer, Teeter: 1999, xii-xv 3

4 πολιτισμού της μιλούν για τέλεια γνώση της γεωμετρίας, της αστρονομίας και της μηχανικής. Οι Αιγύπτιοι είχαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα που δημιουργούσαν οι πλημμύρες του Νείλου στις διαχωρισμένες ιδιοκτησίες τους. Όταν ο Νείλος πλημμυρίζει τα όρια των έγγειων περιουσιών χάνονται και οι Αιγύπτιοι αναγκάζονται να εξελίξουν τη γεωμετρία και να δημιουργήσουν ένα σύστημα τοπογραφικής μέτρησης της γης με σταθερά όρια, τα οποία δεν θα παρασύρονται από τις πλημμύρες του Νείλου. Οι πρώιμοι χωροδείκτες των καλλιεργημένων εκτάσεων που έφεραν κωδικούς των ορίων των περιουσιών εικάζεται από τους επιστήμονες ότι είναι η αιτία για την ανάπτυξη της γραφής. Η βάση της αιγυπτιακής γραφής είναι η ίδια η εικόνα. Η Αρχαία Αιγυπτιακή Γλώσσα Η αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα ανήκει ως διακριτός κλάδος στην ομάδα των αφροασιατικών γλωσσών. Αυτό σημαίνει ότι είναι σχετική με τις Βόρειο Αφρικανικές γλώσσες, όπως είναι οι Βερβερικές και οι Ασιατικές, όπως είναι οι Εβραϊκές και οι Σημιτικές. Τα αρχαία αιγυπτιακά είναι τώρα μια «νεκρή» γλώσσα. Η γλώσσα αυτή ήταν ένα μίγμα από λέξεις συνδεδεμένες από ένα γραμματικό σύστημα που ομιλούνταν από ανθρώπους της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. 2 Ως ένα εξαιρετικά μακρόβιο γλωσσικό σύστημα, η αιγυπτιακή γλώσσα εξελίχθηκε στα πλαίσια της ιστορικής εξέλιξης της αρχαίας Αιγύπτου, αν και από ό,τι φαίνεται ως προνόμιο μιας κλειστής ιερατικής κάστας εξυπηρέτησε τα συμφέροντα και τις ιδεολογίες του θρησκευτικού ιερατείου. Η μάζα του λαού δεν ενδιαφερόταν άμεσα για την γραμματική ή συντακτική δομή της γλώσσας του, όπως υπονοείται από τις σημαντικές διαφορές μεταξύ καθομιλούμενης και γραπτής εκδοχής της γλώσσας. 3 2 Wilson: 2003, 2 3 Emery: 1963, 193 4

5 Η Εξέλιξη της Αιγυπτιακής Γραφής Η γραφή της αρχαίας αιγυπτιακής γλωσσάς είναι ένα είδος εικονικής γραφής που εντάσσεται στην κατηγορία των ιερογλυφικών. Η λέξη «ιερογλυφικά» είναι ελληνική και σύνθετη από τις λέξεις «ιερός» και «γλύφω» (= σκαλίζω, χαράσσω), δηλαδή τα ιερογλυφικά αποτελούν τα γραμματικά σκαλίσματα των ιερέων ή στα ιερά. Η ιερατική γραφή (ιερογλυφικά) είναι φωνητική, όπως και η σφηνοειδής γραφή ή η γραφή με φοινικικούς χαρακτήρες. Η διαδικασία της χρήσης των εικόνων δίνει στα ιερογλυφικά το συνδυασμό ζωγραφικής και γλυπτικής. Στα αιγυπτιακά ιερογλυφικά τα γράμματα είναι εικόνες ζώων ή άλλων αντικειμένων και δίδεται η εντύπωση ότι η γραφή αυτή είναι ιδεογραφική, ενώ δεν είναι. Συνδυάζει λογογραφικά και αλφαβητικά στοιχεία. Ιερογλυφική γραφή, εκτός από την Αίγυπτο συναντάμε στην Μινωική Κρήτη και σε άλλους ανεπτυγμένους λαούς. Τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά είναι τα αρχαιότερα εικονιστικά σύμβολα που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία αιγυπτιακή γραφή. Τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά εμφανίστηκαν κατά το π.χ. σε πλήρη ανάπτυξη (εικ.1). Κατά την Προδυναστική περίοδο συναντάμε πολλά σημεία/σχήματα σχέδια δηλαδή ζωγραφισμένα σε κεραμικά ή σκαλισμένα σε όπλα, φυλαχτά, στολίδια, εργαλεία κλπ. Ορισμένα μοιάζουν ή είναι ολόιδια με τα ιερογλυφικά της δυναστικής Αιγύπτου. Απεικονίζουν στοιχεία τοπογραφικά (π.χ. ξηρά, βουνό, χωριά), γεωγραφικά (π.χ. αστέρια, σελήνη γη), «τυποποιημένα» (π.χ. τοτέμ φυλών και θεοτήτων) και σημάδια εννοιών (π.χ. αξίνες, σύμβολο για το κα: ψυχή, πνεύμα). Τα σημεία/σχήματα αυτά εξελίχθηκαν αργά ως ένα καλλιτεχνικό ρεπερτόριο απ όπου ξεχώρισαν τα πρώτα ιερογλυφικά. Κίνητρο για τη δημιουργία της ιερογλυφικής μπορεί να υπήρξε τα σύστημα γραφής που είχε εμφανιστεί στη Μεσοποταμία γύρω στο π.χ. Η ιδέα ήταν εύκολο να εξαπλωθεί λόγω της πολύ κοντινής απόστασης των δύο περιοχών και λόγω των στενών εμπορικών σχέσεων. Αυτό όμως δεν το γνωρίζουμε σίγουρα, καθώς υπάρχει και η περίπτωση οι Αιγύπτιοι να ανακάλυψαν τυχαία και μόνοι τους τον φωνητικό κανόνα. 5

6 Ανάμεσα στα πρώιμα αιγυπτιακά και τα εικονογράμματα των Σουμερίων υπάρχουν βασικές διαφορές ως προς τη μορφή των σημείων, στη συμφωνική παρά συλλαβική φύση της αιγυπτιακής γραφής και στη φωνογραφία, που είναι πιο εκτεταμένη στα αιγυπτιακά. Για τους λόγους αυτούς, θα ήταν υπερβολικό να πιστέψουμε ότι οι Αιγύπτιοι όφειλαν τη βασική ιδέα της γραφής τους στους Σουμέριους. 4 Από τα ιερογλυφικά προέκυψαν δύο ακόμα γραφές, η ιερατική και (απ' αυτήν) η δημοτική η μία συμπίπτει σχεδόν με την ανακάλυψη των ιερογλυφικών, η άλλη εμφανίζεται μετά το 650 π.χ. περίπου (ήταν η επίσημη γραφή των αρχείων από την εποχή της στήλης της Ροζέτας έως και την ελληνιστική). Οι όροι συγχέονται κάπως. Η ιερατική έγινε η γραφή των ιερέων (εικ. 2), καθώς υποδηλώνει το όνομά της και ήταν αρχικά σε καθημερινή διοικητική και εμπορική χρήση μετά εξοβελίστηκε από την δημοτική (εικ. 3), που δεν είχε καμία σχέση με την εξάπλωση της εγγραματοσύνης «στον λαό», αλλά το όνομά της προήλθε από την λέξη «δημοτικός», που σημαίνει «κοινόχρηστος». Μετεξέλιξη της αρχαίας αιγυπτιακής γραφής αποτελεί η κοπτική γραφή (εικ. 4). Η κοπτική γράφεται με το κοπτικό αλφάβητο, τροποποιημένη μορφή του ελληνικού αλφάβητου, εμπλουτισμένο με έναν αριθμό συμβόλων δανεισμένων από τη δημοτική, για ήχους που δεν χρησιμοποιούνταν στην αρχαία ελληνική. 4 Robinson: 2007, 93 6

7 σχιστόλιθο του βασιλιά Ναρμέρ, γύρω στο 3100 π.χ., Άβυδος Εικ.1 Πινακίδα από π.χ. 19η Δυναστεία, Θήβες Εικ.2 Ο πάπυρος Chester Beatty 3, 1220 στη δημώδη/ δημοτική γραφή, 2ος αι. π.χ. Εικ.3 Λεπτομέρεια από τη στήλη της Ροζέτας, τμήμα 7

8 πλευρές, μ.χ. Εικ.4 Τμήμα περγαμηνής με κοπτικό κείμενο και στις δυο Η κατεύθυνση της Αιγυπτιακής Γραφής Τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά γράφονταν και διαβάζονταν και αριστερόστροφα και δεξιόστροφα. Ανάλογα με την κατεύθυνση, τα μεμονωμένα σημεία κοίταζαν κατά τρόπο ώστε το μάτι του αναγνώστη να περνά πάνω τους από μπροστά προς τα πίσω. Έτσι, αν σε μια γραμμή ιερογλυφικών τα σημεία (πουλιά, άνθρωποι, ζώα κλπ.) κοιτάζουν προς τα δεξιά, τότε η γραφή είναι αριστερόστροφη και αντιστρόφως. Οι Αιγύπτιοι, όταν δεν υπήρχε λόγος να επιλέξουν άλλη κατεύθυνση, συνήθως έγραφαν αριστερόστροφα. Δεξιόστροφα έγραφαν για λόγους αισθητικής και συμμετρίας, ως ένδειξη σεβασμού προς εικόνες θεών, φαραώ ή για διευκόλυνση στο διάβασμα. 5 Πώς ηχούσαν τα Αρχαία Αιγυπτιακά Κανείς δεν γνωρίζει πώς ακούγονταν τα αρχαία αιγυπτιακά. Συλλαβισμοί λέξεων και ονομάτων που υιοθετήθηκαν από αιγυπτιολόγους είναι υποθέσεις. Συγκεκριμένα, το όνομα «Νεφερτίτη» είναι μια κατά συνθήκη απόδοση του ονόματός της στη δύση. Οι 5 Robinson: 2007, 94 8

9 Γερμανοί την αποκαλούν Νοφρετέτη. Ο Αμένοφις/Αμενώθις συναντάται και ως Αμενχοτέπ, Αμενχετέπ, Αμουνχότπε, δηλαδή 34 διαφορετικές προφορές για ένα όνομα! Το πρόβλημα εν μέρει εξηγείται απλά: η αρχαία αιγυπτιακή εξαφανίστηκε εδώ και χρόνια. Ωστόσο, συνδέεται και με το ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι δεν σημείωναν φωνήεντα στη γραφή τους. Έτσι, οι αιγυπτιολόγοι εισάγουν συνήθως ένα βραχύ ε ανάμεσα στα σύμφωνα. Το μν προφέρεται (στην αιγυπτιολογία) ως μεν, το βμπν ως βεμπεν, το νφρτ ως νεφρετ. Θα ήταν όμως λάθος να ισχυριστούμε ότι δεν έχουμε καμία ιδέα περί της αυθεντικής προφοράς των αιγυπτιακών. Υπάρχουν δύο πολύ σημαντικά κλειδιά. Πρώτον τα κοπτικά, το ύστερο στάδιο των αιγυπτιακών και το μόνο κατά το οποίο τα φωνήεντα γράφονταν. Τα κοπτικά, που είναι ακόμα εν χρήσει στην κοπτική εκκλησία, γράφονται κυρίως με ελληνικούς χαρακτήρες, όπως προανέφερα, και μπορούμε λίγο-πολύ να τα προφέρουμε. Καμία αμφιβολία ότι η προφορά τους, μέχρι και στις πρώτες εκατονταετίες μ.χ., ήταν αισθητά διάφορή από των ελληνικών και ακόμα περισσότερο από της ομιλούμενης αιγυπτιακής στο αρχαίο βασίλειο, μα η χρησιμότητά τους παραμένει. Αν και το λεξιλόγιο τους περιέχει ελληνικές και ξένες λέξεις η πλειονότητά τους είναι φαραωνικής καταγωγής. Το δεύτερο κλειδί για την προφορά προέρχεται από άλλες αρχαίες γλώσσες, όπου τα φωνήεντα σημειώνονταν: ασσυριακά και βαβυλωνιακά. Οι επιγραφές τους περιέχουν εντελώς φωνηεντοποιημένες μεταγραφές αιγυπτιακών λέξεων. Η πρωιμότερη και πιο σημαντική από αυτές τις μεταγραφές βρίσκεται σε σφηνοειδή αρχεία σύγχρονα του αιγυπτιακού Νέου Βασιλείου. Ο Ρ-μςς (Ραμεσσές), για παράδειγμά, μεταγράφεται σε σφηνοειδή ως Ριαμεσέσα, Ιμν-χτπ (Ιμενχετέπ) ως Αμανάτπι. Συνδυάζοντας μαρτυρίες από την κοπτική γλώσσα και από άλλα ξένα κείμενα σύγχρονων αιγυπτιακών γραπτών, οι επιστήμονες μπορούν να προβούν σε αρκετά βάσιμες και μεθοδικές υποθέσεις σχετικά με την προφορά συμφώνων και φωνηέντων από τους αρχαίους Αιγύπτιους, αλλά δεν μπορούν να είναι σίγουροι για την ορθότητα των υποθέσεων τους. 6 6 Brewer, Teeter: 1999,

10 Το Ιερογλυφικό «αλφάβητο» Υπάρχουν περίπου 24 μονοσυμφωνικά σημάδια στην ιερογλυφική γραφή, ανάλογα με το πώς μετράμε τις παραλλαγές. Η γραφή χρησιμοποιούσε επιπροσθέτως, δισυμφωνικά και τρισυμφωνικά, καθώς και διάφορα μη φωνηεντικά σημεία. Τα λίγα μονοσυμφωνικά συχνά αναφέρονται ως αλφάβητο (εικ.5), παρότι δεν περιλαμβάνουν αληθινά φωνήεντα και η χρήση τους δεν είναι διαφορετική από άλλων ειδών φωνητικά σημάδια της ιερογλυφικής. 7 Οι αιγυπτιολόγοι αναρωτήθηκαν γιατί άραγε οι Αιγύπτιοι, που διέθεταν αλφάβητο κάπου στα χρόνια πριν, επέλεξαν να κάνουν το σύστημα γραφής τους πιο σύνθετο από ότι χρειαζόταν. Ορισμένοι μελετητές πιστεύουν ότι η αιγυπτιακή αριστοκρατία, από τη φύση της συντηρητική, αποφάσισε να κρατήσει ζηλότυπα τη γνώση της γραφής και της ανάγνωσης για μια πολύ μικρή μειοψηφία. Άλλοι μελετητές σημειώνουν ότι το ιερογλυφικό σύστημα μπορεί να φαίνεται πολύπλοκο σε εμάς, αλλά δεν θα φαινόταν το ίδιο στους αρχαίους Αιγυπτίους. Σύμφωνα με τους τελευταίους ένα μεικτό σύστημα από κάποιες εκατοντάδες φωνογραμμάτων και λογογραμμάτων, ήταν καταλληλότερο προς αντιπροσώπευση της αιγυπτιακής από ότι μια γραφή με λίγα αλφαβητικά σημεία. Εικ.5 Το ιερογλυφικό «αλφάβητο» 7 Wilson: 2003, 20 10

11 Τύποι ιερογλυφικών Η αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή είναι μείγμα φωνογραμμάτων (δηλαδή φθογγικών συμβόλων) και λογογραμμάτων (δηλαδή σημασιολογικά σύμβολα, που δηλώνουν λέξεις και ιδέες) και πολλά σύμβολα μπορεί να είναι ή το ένα ή το άλλο, ανάλογα με το συγκείμενο. Επιπρόσθετα, υπάρχουν ιερογλυφικά, που είναι αναγνωρίσιμες εικόνες αντικειμένων, και ονομάζονται εικονογράμματα. Ένα εικονόγραμμα μπορεί να λειτουργεί και ως φωνόγραμμα και ως λογόγραμμα, ανάλογα με το κείμενο. Τα όρια δεν είναι αυστηρά. Γενικά, τα ιερογλυφικά διακρίνονται: 8 Σε μονοσυμφωνικά σημεία (το «αλφάβητο») Σε δισυμφωνικά σημεία Σε τρισυμφωνικά σημεία Σε φωνητικά συμπληρώματα Σε προσδιοριστικά/λογογράμματα Τα μονοσυμφωνικά σημεία αναλύθηκαν παραπάνω, στο κεφάλαιο για το Ιερογλυφικό Αλφάβητο. Στη συνέχεια παρατίθενται μερικά από τα δισυμφωνικά και τρισυμφωνικά σημεία της ιερογλυφικής γραφής (εικ.6). Εικ.6 Παραδείγματα δισυμφωνικών και τρισυμφωνικών σημείων 8 Robinson: 2007,

12 «Φωνητικό συμπλήρωμα» (εικ.7) είναι η προσθήκη μονοσυμφωνικού σημείου σε μια λέξη για να δοθεί έμφαση ή να επιβεβαιωθεί η προφορά της. Είναι, για παράδειγμα, σαν να προσθέταμε το γράμμα «μ» στην εικόνα ενός εντόμου και το γράμμα «σ» σε μια άλλη, παρόμοια εικόνα για να διαφοροποιήσουμε τη «μέλισσα» από τη «σφήκα». Στα ιερογλυφικά, τα φωνητικά συμπληρώματα είναι σημεία που επαναλαμβάνουν τα τελικά σύμφωνα των βασικών σημείων. Εικ.7 Παραδείγματα φωνητικών συμπληρωμάτων Τα «προσδιοριστικά» (εικ.8) είναι λογογράμματα που προστίθενται στο τέλος των φωνογραμμάτων, για να δηλώσουν τη σημασία μιας λέξης και για να ξεχωρίσουν δύο ή περισσότερες σημασίες, όπου αυτό είναι δυνατόν. Πολλά προσδιοριστικά είναι καθαρά εικονογραφικά. Ορισμένες φορές χρησιμοποιούνται περισσότερα από ένα προσδιοριστικά. Εικ.8 Παράδειγμα προσδιοριστικών\λογογραμμάτων 12

13 Γραφική ύλη Εκτός από την πέτρα, (στήλες, αγάλματα κ.τ.λ.), όπου τα ιερογλυφικά χαράσσονταν από καλλιτέχνες γραφείς-χαράκτες, ως γραφική ύλη για ταφικά κείμενα, επιστολές, έγγραφα, μαθητικές ασκήσεις, λογαριασμούς, συμβόλαια και λοιπές ανάγκες της καθημερινής ζωής χρησιμοποιούσαν ποικίλα υλικά: για προσωρινές καταγραφές κάθε είδους χρησιμοποιούσαν, όπου υπήρχαν διαθέσιμα, μικρά θραύσματα πελεκημένου ασβεστόλιθου ή κομμάτια από σπασμένα πήλινα αντικείμενα, δηλαδή όστρακα. Πάνω σ αυτά τα όστρακα έγραφαν, για παράδειγμα, άτυπες επιστολές, αντιγραφές αποσπασμάτων από λογοτεχνικά έργα, πρόχειρες πρώτες καταγραφές λογαριασμών που αργότερα θα μεταφέρονταν σε άλλο υλικό, ώστε να φυλαχτούν στα αρχεία για παράδειγμα. Ως προσωρινή και πρόχειρη γραφική ύλη χρησιμοποιούνταν επίσης ξύλινες σανίδες, επικαλυμμένες με ένα λεπτό στρώμα λευκού κονιάματος. Τέτοιες σανίδες μπορούσαν να ασβεστωθούν και να χρησιμοποιηθούν ξανά. Μερικές φορές, ως επιφάνεια γραφής χρησιμοποιείται το λευκό λινό ύφασμα. Υπάρχουν, για παράδειγμα, κείμενα πάνω σε σάβανα των αρχών της 18ης δυναστείας (1552 π.χ. και εξής) και σε επιδέσμους με τους οποίους είχαν τυλιχθεί μούμιες της 13ης δυναστείας (1785 π.χ. και εξής). Σε τέτοια υφάσματα έγραφαν αποκλειστικά νεκρικά κείμενα, π.χ. κεφάλαια από τη «Βίβλο των Νεκρών». Το επεξεργασμένο δέρμα χρησιμοποιείται ως γραφική ύλη μερικές φορές, κάποτε για διοικητικά έγγραφα, αλλά κυρίως για κείμενα που πρόκειται να διατηρηθούν σε βιβλιοθήκες ή αρχεία. Ωστόσο, συγκριτικά με άλλα είδη ευρημάτων, τα κείμενα που έχουν διασωθεί σε δέρμα είναι ελάχιστα. Το υλικό που κατ εξοχήν χρησιμοποιείται ήδη από την εποχή των πρώτων δυναστειών είναι ο πάπυρος. Η λέξη «πάπυρος» είναι εξελληνισμένη απόδοση αντίστοιχης αιγυπτιακής. Κατ άλλους η αιγυπτιακή λέξη ήταν η pa per aa (= «υλικό του φαραώ»). Κατ άλλους η pa p ior (= «αυτό που προέρχεται από το ποτάμι»). Ο πάπυρος κατασκευαζόταν από το ομώνυμο καλαμοειδές φυτό που φύτρωνε στα έλη κοντά στις όχθες του Νείλου. Τις εξωτερικές ίνες του καλαμιού, οι οποίες ήταν σκληρές, τις έξυναν από το στέλεχος και τις χρησιμοποιούσαν στην καλαθοπλεκτική, για σκοινιά, σανδάλια κλπ. Την ψίχα του καλαμιού την έκοβαν σε πολύ λεπτές λωρίδες μήκους 50 13

14 εκατοστών το πολύ και τις άπλωναν τη μια δίπλα στην άλλη. Κατόπιν, άπλωναν από πάνω σταυρωτά (κάθετα δηλαδή στην πρώτη στρώση) μια δεύτερη στρώση από λωρίδες. Τις δυο αυτές στρώσεις τις χτυπούσαν πολύ δυνατά για να βγει ο χυμός του φυτού. Ο χυμός αυτός, αποτελούσε μια ισχυρή κολλητική ουσία, που κρατούσε τις δυο στρώσεις μαζί. Όταν ξεραινόταν, είχε πλέον σχηματιστεί μια λεπτή ανοιχτόχρωμη σελίδα κατάλληλη για γράψιμο. Πολλές φορές, αρκετές σελίδες διαστάσεων περίπου 0,48 x 0,43 μ. ενώνονταν μεταξύ τους με κόλλα με σκοπό να σχηματίσουν ένα ρολό. Οι πάπυροι φυλάσσονταν μέσα σε δερμάτινες τσάντες, ή, για μεγαλύτερη ασφάλεια, σε ξύλινα μικρά κιβώτια ή σε πήλινα δοχεία. Η υγρασία προκαλούσε την αλλοίωση ή και την αποσύνθεση των παπύρων, ενώ η ξηρασία ευνοούσε τη διατήρησή τους. Γι αυτό οι περισσότεροι πάπυροι που διατηρήθηκαν μέχρι και σήμερα προέρχονται από τα νεκροταφεία της ερήμου της Άνω Αιγύπτου. 9 Η Στήλη της Ροζέτας Αρχικά, πριν εξετάσουμε την στήλη της Ροζέτας και τη διαδικασία που οδήγησε στην αποκρυπτογράφηση της, είναι σημαντικό να ορίσουμε την βασιλική δέλτο (ή cartouche). Η βασιλική δέλτος είναι ωοειδής φυσαλίδα που περιέχει το όνομα του Φαραώ στα ιερογλυφικά. Το πλαίσιο που περικλείει το όνομα του Φαραώ έχει, σύμφωνα με την αρχαία αιγυπτιακή αντίληψη, προστατευτική ιδιότητα και τον προφυλάσσει από κάθε κακό. Τις βασιλικές δέλτους τις συναντάμε καθ όλη την διάρκεια της ιστορίας της αρχαίας Αιγύπτου, από τον καιρό του Αρχαίου Βασιλείου έως και την περίοδο των Πτολεμαίων. Οι βασιλικές δέλτοι που υπήρχαν στη στήλη της Ροζέτας ήταν το κλειδί της αποκρυπτογράφησης των ιερογλυφικών. Η στήλη της Ροζέτας (εικ. 9) αποκαλύφτηκε από έναν ουλαμό Γάλλων στρατιωτών του Ναπολέοντα, στα μέσα Ιουλίου 1799, χτισμένη σε έναν πολύ παλιό τοίχο στο χωριό Ρασίντ (Ροζέτα), σε παραπόταμο του Νείλου, λίγα χιλιόμετρα από την θάλασσα. Αναγνωρίζοντας την σημασία της ο επικεφαλής των έργων την μετέφερε αμέσως στο Κάιρο. Αντίγραφά της, το 1800, διανεμήθηκαν σε επιστήμονες της Ευρώπης, και το 1801 μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια για να μην περιέλθει στην κατοχή 9 Hawkes: 1973,

15 των Βρετανών στρατιωτών -πράγμα που δεν αποφεύχθηκε-: την πήραν στην Βρετανία και τοποθετήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο, όπου παραμένει έως σήμερα. Η στήλη της Ροζέτας είναι ένας συμπαγής γρανίτης που ζυγίζει, περίπου τρία τέταρτα του τόνου και έχει ύψος 114εκατ., πλάτος 72εκατ. & πάχος 28εκατ. Από τη στιγμή της αποκάλυψης ξεκαθαρίστηκε ότι η επιγραφή ήταν γραμμένη σε τρεις διαφορετικές γλώσσες: κάτω στα ελληνικά, και πάνω (αρκετά φθαρμένη) σε αιγυπτιακά ιερογλυφικά με εμφανή ονοματόσημα (βασιλικές δέλτους). Στο μέσο υπήρχε μια γραφή ελάχιστα γνωστή τότε, τη λεγόμενη δημοτική/δημώδη γραφή, που είδαμε ότι αποτελεί εξέλιξη της ιερατικής γραφής. Η μετάφραση ξεκίνησε από την ελληνική επιγραφή. Πρόκειται για διάταγμα ψηφισμένο από ένα γενικό συμβούλιο ιερέων που συνεδρίασε στην Μέμφιδα, στην πρώτη επέτειο της στέψης του Πτολεμαίου Ε (27 Μαρτίου 196 π.χ.). Οι πρώτοι μελετητές θεωρούσαν τη δημώδη αλφαβητική γραφή και την ιερογλυφική μια εξολοκλήρου μη-φωνητική γραφή. Για το λόγο αυτό δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν στην αποκρυπτογράφηση της. Ο Άγγλος Τόμας Γιάνγκ ξεκίνησε να μελετά την στήλη το 1814 και παρατήρησε ότι η δημοτική γραφή ήταν ένα μίγμα αλφαβητικών και ιερογλυφικών σημείων. Κατάφερε και απέδωσε ηχητικές αξίες (π, τ, μ, κλπ.) σε διάφορα ιερογλυφικά. Ο Γιάνγκ έκανε ένα μεγάλο βήμα στην αποκωδικοποίηση των ιερογλυφικών αλλά δεν ήταν αυτός που θα έσπαζε τον κώδικα. Ενώ μπορούσε να δεχτεί ότι η ιερογλυφική γραφή χρησιμοποιούσε κάποιο αλφάβητο για να συλλαβίζει ξένα ονόματα ήταν πεπεισμένος ότι κατά τα λοιπά (δηλαδή για λέξεις μη δανεισμένες από την ελληνική) ήταν μη φωνητική. Επομένως «το ιερογλυφικό του αλφάβητο» δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοστεί στο σύνολο των ιερογλυφικών. Την πλήρη αποκωδικοποίηση των αιγυπτιακών ιερογλυφικών πέτυχε ο Γάλλος Ζαν-Φρανσουά Σαμπολιόν, το Το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση προσέφερε ένα αντίγραφο δίγλωσσης επιγραφής από οβελίσκο, που είχε βρεθεί στις ανασκαφές της νήσου Φίλες (ή Φιλές) και είχε στηθεί στη Μεγάλη Βρετανία. Η επιγραφή στη βάση ήταν ελληνόγλωσση, ενώ εκείνη του στύλου σε ιερογλυφική γραφή. Στα ελληνικά μνημονεύονταν τα ονόματα του Πτολεμαίου και της Κλεοπάτρας και στα ιερογλυφικά υπήρχαν μόνο δύο δέλτοι -πιθανόν με τα ίδια ονόματα- που αναφέρονταν και στη βάση. 15

16 Η μία από αυτές τις δέλτους ήταν σχεδόν πανομοιότυπη με εκείνον του Πτολεμαίου στη στήλη της Ροζέτας, στην οποία υπήρχε και η σύντομη μορφή του ονόματος «Πτολεμαίος». Ο Σαμπολιόν συμπέρανε ότι η συντομότερη μορφή της επιγραφής του οβελίσκου περιείχε το όνομα «Πτολεμαίος», ενώ η εκτενέστερη μορφή της Ροζέτας πρέπει να του πρόσθετε και κάποιον βασιλικό τίτλο. Ακολουθώντας τον Γιάνγκ, ο Σαμπολιόν υπέθεσε τώρα ότι το όνομα συλλαβιζόταν αλφαβητικά τόσο στη δημοτική όσο και στην ιερή γραφή, όπως το ίδιο συνέβαινε και με τα μη αιγυπτιακά ονόματα Αλέξανδρος, Βερενίκη (ταυτισμένο ήδη από τον Γιάνγκ) και Καίσαρ καθώς και έναν ρωμαϊκό τίτλο (αυτοκράτωρ). Με αυτόν τον τρόπο συνέθεσε τον πίνακα φωνητικών συμβόλων του. Δεν πίστευε όμως, πως το αλφάβητο αυτό ίσχυε και για τα βασιλικά ονόματα, έτσι, συνέχισε να πιστεύει πως τα ονόματα συλλαβίζονταν μη φωνητικά και πως το αλφάβητο που ανακάλυψε ίσχυε σε ολόκληρο το ιερογλυφικό σύστημα. Η άποψη του Σαμπολιόν άρχισε να αλλάζει όταν έλαβε αντίγραφο ανάγλυφων και επιγραφών από παλαιούς αιγυπτιακούς ναούς, το Σεπτέμβριο του Κατάφερε με αυτόν τον τρόπο να αποκρυπτογραφήσει το όνομα του Ραμσή, από επιγραφή που προσέρχονταν από το ναό Αμπού Σιμπέλ της Νουβίας. 10 π.χ. Εικ.9 Η Στήλη της Ροζέτας, 2ος 10 Robinson: 2007,

17 Η Τάξη των Γραφέων Κατά την περίοδο του αρχαίου Βασιλείου όχι πάνω από μπορούσαν να διαβάσουν, να γράψουν. Κατά την Ελληνορωμαϊκή Περίοδο γύρω στο 1% ήταν εγγράμματοι και αυτοί ήταν κυρίως Έλληνες. Επίσης, κατά την Ελληνιστική Περίοδο, η ανώτερη κοινωνικά τάξη των Ιερέων συνειδητά έκανε την ιερογλυφική γραφή πιο σύνθετη για να αποκλειστούν οι λαϊκοί. 11 Η ζωή του γραφέα ήταν μάλλον ελκυστική για τους αρχαίους Αιγύπτιους αλλά γνωρίζουμε ελάχιστα για αυτήν, καθώς οι μαρτυρίες ήταν κυρίως γραμμένες πάνω σε παπύρους. Έχουν διασωθεί κομμάτια παπύρων με ηθικές συμβουλές προς μαθητευόμενους γραφείς. Ξέρουμε ότι το επάγγελμα του γραφέα ήταν πιθανότατα κληρονομικό και οι ίδιοι οι γραφείς διέθεταν μια αξιοζήλευτη κοινωνική θέση ως κρατικοί υπάλληλοι. Η μέτρηση και η καταγραφή των αγαθών και των φόρων ήταν δουλειά των γραφέων. Επίσης απασχολούνταν στα δικαστήρια, στις βιβλιοθήκες, στα ιερά, στα θησαυροφυλάκια, στο στρατό. Η διακόσμηση των βασιλικών ή ταφικών μνημείων αποτελούσε μέρος της απασχόλησης τους. Η εκπαίδευση τους μπορούσε να διαρκέσει μέχρι και δώδεκα χρόνια. Τα σχολεία κατά κανόνα αποτελούσαν μέρος των ναών και θεωρητικά όλοι μπορούσαν να φοιτήσουν σε αυτά. 12 Ως γραφίδες οι Αιγύπτιοι γραφείς χρησιμοποιούσαν βούρλα, μήκους εκατοστών, το ένα άκρο των οποίων το έκοβαν λοξά και έξαιναν σε τρόπο που να σχηματιστεί ένα είδος μικρού πινέλου. Το άκρο αυτό το βουτούσαν σε ένα μικρό δοχείο με νερό και το έτριβαν πάνω σε μια πλάκα από μαύρη ή κόκκινη βαφή. Το μαύρο και το κόκκινο ήταν τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν στο γράψιμο. Τα χρώματα γίνονταν από ορυκτές, μεταλλικές ή φυτικές ουσίες και ώχρες, τριμμένες και αναμεμιγμένες με κόλλα και νερό. Το μαύρο χρώμα το πετύχαιναν κυρίως με άνθρακα και αυτό αποτελούσε το κύριο χρώμα της γραφής. Ωστόσο, το κείμενο φωτιζόταν από σειρές ή λέξεις γραμμένες με κόκκινο χρώμα (π.χ. επικεφαλίδες, χρονολογίες κ.τ.λ.). Από τον 3ο αιώνα π.χ. και εξής χρησιμοποιήθηκε ως γραφίδα ένα λεπτό καλάμι, τη μια άκρη του οποίου έκοβαν λοξά, έτσι ώστε να σχηματισθεί μια αιχμή κι αυτή την έσκιζαν στα δύο. Η γραφίδα αυτή 11 Robinson: 2007, Brewer, Teeter: 1999, 78 17

18 έμοιαζε με τις σύγχρονες πένες των κονδυλοφόρων και παρήγε μια λεπτότερη γραμμή, που έκανε τα ιερογλυφικά και τα ιερατικά σύμβολα να μοιάζουν κάπως αδέξια. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό που επιτρέπει στον ερευνητή να αναγνωρίσει ένα κείμενο της ρωμαϊκής περιόδου. Από την εποχή των Πτολεμαίων χρησιμοποιήθηκε μελάνι από μόλυβδο, αλλά οι Αιγύπτιοι με αυτή τη χρωστική ουσία έγραφαν μόνο Ελληνικά. Ακόμη και στο ίδιο έγγραφο, αν έπρεπε να γραφούν φράσεις στην αιγυπτιακή δημοτική, αυτές τις έγραφαν με τον παραδοσιακό άνθρακα. Τα εργαλεία της γραφής τους (εικ. 11) τα τοποθετούσαν σε μικρές παραλληλεπίπεδες ξύλινες θήκες ή παλέτες, διαστάσεων εκατοστών στο μήκος και 5 8 εκατοστών στο πλάτος. Οι θήκες αυτές περιείχαν μια μακρόστενη αυλακωτή κοιλότητα για τις γραφίδες και δυο ή περισσότερες μικρές, ρηχές κοιλότητες στην άκρη για τις βαφές. Εικ.10 Ο καθιστός Γραφέας, , Σακχάρα 18

19 Εικ.11 Σύνεργα Γραφής των Γραφέων Ιερογλυφικά και τέχνη Τα ιερογλυφικά στην πιο επεξεργασμένη τους μορφή ήταν μικροσκοπικά έργα τέχνης από μόνα τους, και επομένως ήταν ιδανικά για μνημεία, καθώς μπορούσαν να λειτουργήσουν ως διακοσμητικά στοιχεία. Είχαν ακόμη, αρχιτεκτονική χρήση και συντελούσαν στη συμμετρία των συνόλων που κοσμούσαν και χρησιμοποιούνταν σε σχεδιαστικά σύνολα με αφηγηματικό, θρησκευτικό και επεξηγηματικό χαρακτήρα σε τοιχογραφίες στα πλαίσια ναών και τάφων. Όσον αφορά την αρχαία αιγυπτιακή ζωγραφική ακολουθούσε αυστηρούς κανόνες αναπαράστασης και χαρακτηρίζεται από ευκρινή περιγράμματα, τα οποία οι δημιουργοί γέμιζαν με επίπεδο και καθαρό χρώμα. Τα πράγματα αποδίδονταν με βάση τη γνώση που είχαν οι άνθρωποι γι' αυτά και όχι με βάση τη συγκεκριμένη οπτική γωνία που εμφανίζονταν. Για παράδειγμα, το μάτι και το στήθος παρουσιάζονταν μετωπικά, ενώ το πρόσωπο και το υπόλοιπο σώμα σε προφίλ. Οι καθιστές φιγούρες εικονίζονταν με τα χέρια επάνω στα γόνατα. Τα ιερογλυφικά λειτουργούσαν επεξηγηματικά, συνοδεύουν τις εικονιζόμενες μορφές συνήθως, με σκοπό την ταυτοποίηση τους ή χρησιμοποιούνταν μέσα σε περιγράμματα αποδίδοντας λόγια των μορφών. Επίσης, τα ιερογλυφικά αλληλοεπιδρούσαν με τις ζωγραφικές παραστάσεις. Όπως συνέβαινε και με την καθαυτή ζωγραφική απεικόνιση, έτσι και η ιερογλυφική γραφή εμφάνιζε σχέδια αντικειμένων που 19

20 καταγράφονταν με δυο τρόπους: μετωπικά και κατά προφίλ, χωρίς την ύπαρξη προοπτικής. 13. Η Βίβλος των νεκρών Η Βίβλος των Νεκρών αποτελείται από θρησκευτικά ξόρκια γραμμένα και εικονογραφημένα πάνω σε ρολούς παπύρων.. Συνήθως τοποθετούνταν στο εσωτερικό της σαρκοφάγου αλλά υπάρχουν και παραδείγματα όπου συναντάμε τμήματα από την Βίβλο των Νεκρών στο εξωτερικό μέρος της σαρκοφάγου. Τα ξόρκια ήταν απαραίτητα για να εξασφαλιστεί η ευτυχία του νεκρού στον Κάτω Κόσμο. Η ποιότητά τους διέφερε ανάλογα με τον πλούτο της οικογένειάς του. Ορισμένα ήταν ειδικές παραγγελίες με προσωπική επιλογή των κειμένων και ωραίες εικονογραφήσεις, ενώ άλλα ήταν τυποποιημένα αντίγραφα, χωρίς ιδιαίτερη τέχνη, με κάποιο κενό όπου προσθέτανε το όνομα και τους τίτλου του αγοραστή. Η Βίβλος των Νεκρών αποτελείται από 165 κεφάλαια, είναι δε το μοναδικό λείψανο των δογμάτων και της γλώσσας των μυστηρίων του Όσιρι. Όσον αφορά την προέλευσή της, οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι γράφτηκε από τον θεό Θώθ. Το βέβαιο είναι ότι το περιεχόμενο της Βίβλου των Νεκρών είναι αρχαιότατο. Θεωρείται απίθανο ότι οι μεταγενέστεροι επέφεραν τροποποιήσεις ή αλλοιώσεις. Ο αρχαιότερος από όλους τους σωζώμενους παπύρους χρονολογείται από την 18η δυναστεία (1591 π.χ.), είναι όμως αρκετά ατελής. Ένας από τους πιο καλοδιαηρημένους παπύρους, ο οποίος απεικονίζει θέματα από την Βίβλο των Νεκρών είναι αυτός του Ανί. Γραμμένος σε κυρτή ιερογλυφική γραφή και εικονογραφημένος με έγχρωμες παραστάσεις. Δημιουργήθηκε γύρω στο 1240 π.χ. κατά την 19η Δυναστεία. Ανακαλύφθηκε στη νεκρόπολη των Θηβών. Σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο Wilson: 2003, Μπουφάλι,

21 Εικ.12 Τμήμα από τον πάπυρο του Ανί, 1240 π.χ., Θήβες Συμπεράσματα Μέσα στα πλαίσια αυτής της εργασίας, κατάφερα να αποκτήσω μια γενική εικόνα σχετικά με τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά. Μπόρεσα να γνωρίσω τον σπουδαίο αρχαίο πολιτισμό, της Αρχαίας Αιγύπτου, έστω και αν αφορούσε ένα τμήμα αυτού του πολιτισμού, αυτό της γραφής. Γνωρίζοντας τη γραφή ενός πολιτισμού μπορούμε να αντλήσουμε πολύτιμες πληροφορίες για πολλές πτυχές της ζωής (καθημερινής, θρησκευτικής κλπ.), αυτού. Έτσι και εγώ μπόρεσα στην σύντομη αυτή ανασκόπηση της αιγυπτιακής γραφής να αντιληφθώ ένα μέρος της πολύπτυχης αυτής ζωής και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη για αυτό. 21

22 Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία: Brewer D.J., Teeter E., "Outline Chronology of Egypt and Major Rulers", The government and the governed and Language and Writing στο Egypt and the Egyptians, Cambridge University Press 1999, xii-xv, 77-79, Hawkes J.H., "The Emergence of Writing in Egypt" στο The first great civilizations: life in Mesopotamia, the Indus Valley and Egypt, The history of human society, New York: Knopf, 1973, Emery W.B., Language στο Archaic Egypt, Penguin Books 1963, Robinson, A., Reading the Stella of Rosetta, Egyptian Hieroglyphs στο The Story of Writing [Alphabets, Hieroglyphs & Pictograms] with 355 illustrations, 50 in colour. New Edition, Thames & Hudson Ltd, London, 2007, 20-35, Wilson P., The origins of writing in Egypt, Hieroglyphic script and Egyptian language, Hieroglyphs and art, Scribes and everyday writing in Hieroglyphs: A very short Introduction, Oxford University Press, 2003, 1-16, 16-37, 38-55, Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία: Μπουφάλι Κ., Η Αιγυπτιακή Βίβλος των Νεκρών, εκδόσεις Πύρινος Κόσμος, σελ

ΑΙΓΥΠΤΟΣ Τα Ιερογλυφικά και το πεδίο εφαρμογής τους. Ελένη Καζναφέρη

ΑΙΓΥΠΤΟΣ Τα Ιερογλυφικά και το πεδίο εφαρμογής τους. Ελένη Καζναφέρη ΑΙΓΥΠΤΟΣ Τα Ιερογλυφικά και το πεδίο εφαρμογής τους Ελένη Καζναφέρη Η Αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα και γραφή Η αρχαία αιγυπτιακή γλώσσα κατατάσσεται από τους γλωσσολόγους στις Αφροασιατικές γλώσσες. Αυτό σημαίνει

Διαβάστε περισσότερα

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ )

2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ ) 2. Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ (Σελ. 20-23) 2.1. Η Χώρα. Νείλος : Πηγές από Αιθιοπία και δέλτα. Δυτικά : Η Λιβυκή έρημος. Ανατολικά : Η έρημος του Σινά έως Ερυθρά Θάλασσα. Λάσπη Ευφορία. Άνω Αίγυπτος-Κάτω Αίγυπτος. 2.2.

Διαβάστε περισσότερα

Ταφική Τέχνη στην Αρχαία Αίγυπτο

Ταφική Τέχνη στην Αρχαία Αίγυπτο Ταφική Τέχνη στην Αρχαία Αίγυπτο Μάθημα: Το Αιγαίο Και Η Μεσόγειος Κατά Την 2η Χιλιετία π.χ. Θεοφανώ Μωραΐτη Χρονολόγιο Η αρχαιότητα της Αιγύπτου χωρίζεται στις παρακάτω περιόδους: Προδυναστική περίοδος:.π.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΑΡΧΑΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΟΣΤΡΑΚΑ ΠΗΛΙΝΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Μεσοποταμία-Σουμέριοι Μέσα 4ης χιλιετίας π.χ. Σφηνοειδής γραφή Τρόπος γραφής που

Διαβάστε περισσότερα

Με τον Αιγυπτιακό

Με τον Αιγυπτιακό Με ποιον πολιτισμό θα ασχοληθούμε; Με τον Αιγυπτιακό Η θέση της Αιγύπτου Τι βλέπετε; Αίγυπτος και Νείλος Η Αίγυπτος οφείλει την ύπαρξη της στον Νείλο. Το άγονο έδαφος κατέστη εύφορο χάρη στις πλημμύρες,

Διαβάστε περισσότερα

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή.

Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ ( π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. Ι. ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β': Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100π.Χ.) 3. Ο ΜΙΝΩΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η Κρήτη κατοικήθηκε για πρώτη φορά τη... εποχή. - Ο σημαντικότερος οικισμός ήταν η... - Κατά τη 2 η και 3 η χιλιετία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Κάτω Αίγυπτος: είναι το βόρειο τμήμα που βρέχεται από την Μεσόγειο. Αποτελεί το εύφορο τμήμα- δέλτα του Νείλου Πρωτεύουσα η Μέμφιδα

ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Κάτω Αίγυπτος: είναι το βόρειο τμήμα που βρέχεται από την Μεσόγειο. Αποτελεί το εύφορο τμήμα- δέλτα του Νείλου Πρωτεύουσα η Μέμφιδα ΑΙΓΥΠΤΟΣ Κάτω Αίγυπτος: είναι το βόρειο τμήμα που βρέχεται από την Μεσόγειο. Αποτελεί το εύφορο τμήμα- δέλτα του Νείλου Πρωτεύουσα η Μέμφιδα Άνω Αίγυπτος: είναι το νότιο τμήμα και ορεινό τμήμα υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της

Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της ΑΙΓΥΠΤΟΣ ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Οι πυραμίδες είναι τάφοι για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου, τους Φαραώ. Σκοπός της πυραμίδας ήταν να «στεγάσει» το νεκρό Φαραώ κατά τη διάρκεια της μεταθανάτιας ζωής του. Οι αρχαιολόγοι

Διαβάστε περισσότερα

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28

Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Μινωικός Πολιτισμός σελ. 23-28 Να περιγράψετε ένα μινωικό ανάκτορο; Μεγάλα Συγκροτήματα κτιρίων, Είχαν πολλές πτέρυγες-δωματίων, Διοικητικά, Οικονομικά, Θρησκευτικά και Καλλιτεχνικά κέντρα της περιοχής,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ. Η γραφή στον πάπυρο γινόταν σε παράλληλες στήλες κατά μήκος της λωρίδας του παπύρου από αριστερά προς τα δεξιά.

ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ. Η γραφή στον πάπυρο γινόταν σε παράλληλες στήλες κατά μήκος της λωρίδας του παπύρου από αριστερά προς τα δεξιά. ΤΡΟΠΟΣ ΓΡΑΦΗΣ Η γραφή στον πάπυρο γινόταν σε παράλληλες στήλες κατά μήκος της λωρίδας του παπύρου από αριστερά προς τα δεξιά. Το σύγγραμμα άρχιζε να γράφεται από το εσωτερικό άκρο (το δεμένο στο κοντάρι)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, ως προς την ορθότητά τους, με την ένδειξη Σωστό ή Λάθος.

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, ως προς την ορθότητά τους, με την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, ως προς την ορθότητά τους, με την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. 1. Βασιλεύς ονομαζόταν ο ανώτατος άρχοντας των μυκηναϊκών ανακτόρων. 2.Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΓΡΑΦΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ Όταν οι μαθητές δημιουργούν

ΟΙ ΓΡΑΦΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ Όταν οι μαθητές δημιουργούν ΟΙ ΓΡΑΦΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΙΓΑΙΟ Όταν οι μαθητές δημιουργούν ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας στην Α τάξη Γυμνασίου, οι μαθητές μας

Διαβάστε περισσότερα

Οι πρώτες μορφές γραφής

Οι πρώτες μορφές γραφής Οι πρώτες μορφές γραφής Σφηνοειδής γραφή Τα παλιότερα είδη γραφής ανακαλύφθηκαν από τους αρχαιολόγους στη Μεσοποταμία, στην περιοχή ανάμεσα στους ποταμούς Τίγρη και Ευφράτη,στο σημερινό Ιράκ. Εφευρέτες

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΡΙΑ ΒΕΝΕΤΟΥΛΙΑ, Α1 ΜΑΡΙΑ ΒΟΥΓΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Α1 2015-2016 ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΦΟΡΤΣΕΡΑ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΌΣ ΠΟΥ ΈΜΕΙΝΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΊΑ Ο ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρώτες Μορφές Γραφής

Πρώτες Μορφές Γραφής Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Σχολικό έτος: 2013-2014 Ερευνητική Εργασία Α Λυκείου Ιστορία της Γραφής Πρώτες Μορφές Γραφής Εργάστηκαν οι μαθητές: Ευγενία Πονηρού, Σάββας Παπαευαγγέλου,

Διαβάστε περισσότερα

Η Στήλη των Μαθηματικών Από τον Κώστα Δόρτσιο, Σχ. Σύμβουλο Μαθηματικών

Η Στήλη των Μαθηματικών Από τον Κώστα Δόρτσιο, Σχ. Σύμβουλο Μαθηματικών Η Στήλη των Μαθηματικών. Τετάρτη 15 Μαρτίου 2006 1/5 Η Στήλη των Μαθηματικών Από τον Κώστα Δόρτσιο, Σχ. Σύμβουλο Μαθηματικών Ν:6 ο Οι απαρχές των Μαθηματικών Τα μαθηματικά είναι η επιστήμη εκείνη η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδα: Μομφές Μέλη: Δανιήλ Σταμάτης Γιαλούρη Άννα Βατίδης Ευθύμης Φαλαγγά Γεωργία

Ομάδα: Μομφές Μέλη: Δανιήλ Σταμάτης Γιαλούρη Άννα Βατίδης Ευθύμης Φαλαγγά Γεωργία Ομάδα: Μομφές Μέλη: Δανιήλ Σταμάτης Γιαλούρη Άννα Βατίδης Ευθύμης Φαλαγγά Γεωργία ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟ H γενική τάση των κατοίκων της Αιγύπτου στις επιστήμες χαρακτηριζόταν από την προσπάθεια

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6336 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (I). Να αντιστοιχίσετε στοιχεία της στήλης Α με στοιχεία της στήλης Β. Ένα στοιχείο της Στήλης Α περισσεύει. Οι σωστές απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ ΔΙΑΛΕΞΗ ΤΡΙΤΗ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΚΑΙ Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΙΑΛΕΚΤΩΝ 1. Από τη Γραμμική Β στην εισαγωγή του αλφαβήτου - Στον ελληνικό χώρο, υπήρχε ένα σύστημα γραφής μέχρι το 1200 π.χ. περίπου, η

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Το υλικό που χρησιμοποιήθηκε για τα φύλλα εργασίας προέρχεται εξολοκλήρου από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Διαβάζουμε: Οι Κυκλάδες οφείλουν το όνομά τους στη γεωγραφική

Διαβάστε περισσότερα

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49

Αναρτήθηκε από τον/την Δρομπόνης Σωτήριος Πέμπτη, 18 Απρίλιος :48 - Τελευταία Ενημέρωση Πέμπτη, 18 Απρίλιος :49 Στις 17 Απριλίου 2013 επισκεφθήκαμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων. Η αρχαιολόγος κα Τσάλκου (την οποία θερμά ευχαριστούμε) μας παρουσίασε τα πολύ εντυπωσιακά ευρήματα της περιοχής μας δίνοντάς μας αναλυτικές

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό

Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Λίγα Λόγια για τον Μυκηναϊκό Πολιτισμό Με τον όρο Μυκηναϊκός Πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1600-1100 π. Χ., κυρίως στην

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή;

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας

Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός. Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας Ελληνιστική Περίοδος Πολιτισμός Τάξη: Α4 Ονόματα μαθητών : Παρλιάρου Βάσω Σφήκας Ηλίας ελληνιστικός ονομάστηκε o πολιτισμός που προήλθε από τη σύνθεση ελληνικών και ανατολικών στοιχείων κατά τους τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα

Κυριότερες πόλεις ήταν η Κνωσός, η Φαιστός, η Ζάκρος και η Γόρτυνα Ηφαίστειο της Θήρας Η Μινωική Κρήτη λόγω της εμπορικής αλλά και στρατηγικής θέσης της έγινε γρήγορα μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Οι Μινωίτες πωλούσαν τα προϊόντα τους σε όλη τη Μεσόγειο με αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΓΥΠΤΟΣ:Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΝΕΙΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΑΞΕΙΣ Α 1,Α 2

ΑΙΓΥΠΤΟΣ:Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΝΕΙΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΑΞΕΙΣ Α 1,Α 2 ΑΙΓΥΠΤΟΣ:Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΝΕΙΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΑΞΕΙΣ Α 1,Α 2 Η αρχή του Αιγυπτιακού πολιτισμού Αρχαία Περίοδος Με βάση τα τελευταία συμπεράσματα των επιστημονικών ερευνών, η χρονολόγηση των διαφόρων εποχών της

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ...

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ. Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου Α.. Β.. Γ... Χρωματίστε τη γραμμή του χρόνου 1) Καταγράφω τους τρεις (3) σημαντικότερους πολιτισμούς που εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο κατά την εποχή του χαλκού: Α.. Β.. Γ... 2) Επιλέξτε ποιες λέξεις της στήλης Β

Διαβάστε περισσότερα

[IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β

[IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 30 π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Δ. Πλάντζος, Ελληνική τέχνη και αρχαιολογία 1200-30 π.χ. Εκδόσεις Καπόν: Αθήνα, 2016

Διαβάστε περισσότερα

Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που. Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα

Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που. Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΛΑΙΑΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ Τα σημαντικότερα γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης εκτυλίσσονται στην περιοχή που ονομάζεται ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ Η Μέση Ανατολή στην αρχαιότητα Ποια σύγχρονα κράτη αποτελούν την περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

Σύντοµη περιγραφή. Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Νικόλαος Αντωνίου. Τάξη: 1

Σύντοµη περιγραφή. Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Νικόλαος Αντωνίου. Τάξη: 1 «Εξερευνώντας την ιστορία της γραφής» Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Νικόλαος Αντωνίου Τάξη: 1 Σύντοµη περιγραφή Το πρόγραµµα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2014 και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2015. Οι ώρες που

Διαβάστε περισσότερα

Οι απεικονίσεις των Κρητών (Keftiw) στους τάφους Αιγυπτίων αξιωματούχων και οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Κρήτης κατά τη Νεοανακτορική περίοδο

Οι απεικονίσεις των Κρητών (Keftiw) στους τάφους Αιγυπτίων αξιωματούχων και οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Κρήτης κατά τη Νεοανακτορική περίοδο Οι απεικονίσεις των Κρητών (Keftiw) στους τάφους Αιγυπτίων αξιωματούχων και οι σχέσεις μεταξύ Αιγύπτου και Κρήτης κατά τη Νεοανακτορική περίοδο Παναγιώτης Καπλάνης Διδάσκων: Ανδρέας Βλαχόπουλος Σχέσεις

Διαβάστε περισσότερα

Χρήση. Αποκρυπτογράφηση

Χρήση. Αποκρυπτογράφηση Εύρεση Ανακαλύφθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα στην Κνωσό από τον Άρθουρ Έβανς, που την ονόμασε έτσι επειδή χρησιμοποιούσε γραμμικούς χαρακτήρες (και όχι εικονιστικούς, όπως η μινωική ιερογλυφική γραφή)

Διαβάστε περισσότερα

Λάζαρος: Ο μοναδικός Άνθρωπος με δύο τάφους

Λάζαρος: Ο μοναδικός Άνθρωπος με δύο τάφους 20/04/2019 Λάζαρος: Ο μοναδικός Άνθρωπος με δύο τάφους / Ορθόδοξες Προβολές Ο Λάζαρος με τις αδελφές του ζούσαν στη Βηθανία ένα χωριό που βρισκόταν περίπου δεκαπέντε στάδια (τρία χιλιόμετρα) ανατολικά

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018-2019 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 π.χ.) 1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ.

Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Η γλώσσα της Κ.Δ. είναι η «κοινή» ελληνιστική, δηλαδή η δημώδης και η γλώσσα που ομιλείτο από τον 3 ο αι. π.χ. μέχρι τον 3 ο αι. μ.χ. Οι κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου και η πολιτική ενοποίηση του χώρου

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία της γραφής και της τεχνολογίας των πληροφοριών

Ιστορία της γραφής και της τεχνολογίας των πληροφοριών ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Ιστορία της γραφής και της τεχνολογίας των πληροφοριών ΑΘΗΝΑ, 2009 1 Περιγραφή μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Ιστορίας. Ελένη Ζέρβα

Εργασία Ιστορίας. Ελένη Ζέρβα Εργασία Ιστορίας U«Μυκηναϊκός Πολιτισµός» UΜε βάση τις πηγές και τα παραθέµατα Ελένη Ζέρβα Α1 Μελετώντας τον παραπάνω χάρτη παρατηρούµε ότι τα κέντρα του µυκηναϊκού κόσµου ήταν διασκορπισµένα στον ελλαδικό

Διαβάστε περισσότερα

...Μια αληθινή ιστορία...

...Μια αληθινή ιστορία... ...Μια αληθινή ιστορία... Στην αρχή ήταν μια άδεια σελίδα. Την είχε ο Καλός Ζωγράφος, που ήταν γνωστός για την ικανότητά του να ζωγραφίζει τέλειες εικόνες. Μια μέρα ο Ζωγράφος άρχισε να ζωγραφίζει αυτή

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. - Γενική Εισαγωγή..2. - Iστορική αναδρομή...3-4. - Περιγραφή του χώρου...5-8. - Επίλογος...9. - Βιβλιογραφία 10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - Γενική Εισαγωγή..2 - Iστορική αναδρομή....3-4 - Περιγραφή του χώρου.....5-8 - Επίλογος...9 - Βιβλιογραφία 10 1 Γενική Εισαγωγή Επίσκεψη στο Επαρχιακό Μουσείο Πάφου Το Επαρχιακό Μουσείο της

Διαβάστε περισσότερα

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής

Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής ΑΝΑΓΝΩΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΗΦΑΙΣΤΟΥ Η θεώρηση και επεξεργασία του θέματος οφείλει να γίνεται κυρίως από αρχιτεκτονικής απόψεως. Προσπάθεια κατανόησης της συνθετικής και κατασκευαστικής δομής

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Επίσκεψη στο μαντείο της Δωδώνης Πώς έβλεπαν το μέλλον οι αρχαίοι; Πώς λειτουργούσε το πιο αρχαίο μαντείο της Ελλάδας; Τι μορφή, σύμβολα και ρόλο είχε ο κύριος θεός του, ο Δίας; Τι σημασία είχαν εκεί οι

Διαβάστε περισσότερα

Τοιχοποιία Ι Επισκευές

Τοιχοποιία Ι Επισκευές Τοιχοποιία Ι Επισκευές Τα κατεστραμμένα ή φθαρμένα μέρη της τοιχοποιίας επισκευάζονται ακολουθώντας τις παραδοσιακές τεχνικές. Ο τεχνίτης πριν ξεκινήσει πρέπει να έχει έτοιμα τα απαιτούμενα υλικά: πέτρες

Διαβάστε περισσότερα

3. Μεσοποταμιακή Τέχνη

3. Μεσοποταμιακή Τέχνη 3. Μεσοποταμιακή Τέχνη 1 Η Μεσοποταμία, η χώρα δηλαδή που βρέχεται απο τους δύο μεγάλους ποταμούς τον Τίγρη και τον Ευφράτη, διεκδικεί τα πρωτεία στον πολιτισμό. Οι Σουμέριοι το 4.000π.Χ δίνουν στην ανθρωπότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη

Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Κυκλαδική τέχνη και σύγχρονη αφηρημένη τέχνη Νάγια Οικονομίδου 2014-2015 1 Περιεχόμενα Πρόλογος...3 1. Γνωρίσματα Κυκλαδικής Τέχνης...4 Πτυόσχημα ειδώλια.5 Βιολόσχημα ειδώλια 6

Διαβάστε περισσότερα

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη

4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 4. Η Καινή Διαθήκη Β : Οι Επιστολές και η Αποκάλυψη 1. Τι ήταν και γιατί γράφτηκαν οι επιστολές του αποστόλου Παύλου; Ήταν γράμματα που έστελνε ο απόστολος στις χριστιανικές κοινότητες που είχε ιδρύσει.

Διαβάστε περισσότερα

Φιλοσοφία και Αισθητική των Μέσων ΙI

Φιλοσοφία και Αισθητική των Μέσων ΙI Φιλοσοφία και Αισθητική των Μέσων ΙI Μάθημα 2 ο : Γραφή και Εκτύπωση: Οι δύο πρώτες επαναστάσεις της πληροφορίας Διδάσκων: Ανδρέας Γιαννακουλόπουλος Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Α1 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Α1 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ Α1 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΧΟΙΡΟΚΟΙΤΙΑΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΑΓΙΑΣ ΝΑΠΑΣ ΕΝΕΤΙΚΑ ΤΕΙΧΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31/05/2017 ΧΡΟΝΟΣ: ΔΥΟ (2) ΩΡΕΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: Το εξεταστικό

Διαβάστε περισσότερα

Γράμματα και αριθμοί

Γράμματα και αριθμοί 5 Γράμματα και αριθμοί 5.1 Γενικά Στα τεχνικά σχέδια χρησιμοποιούμε γράμματα και αριθμούς, όταν θέλουμε να δώσουμε περισσότερες πληροφορίες, όπως να χαρακτηρίσουμε χώρους ή υλικά, να δείξουμε την πορεία

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Η Κρήτη έχει μια από τις αρχαιότερες και πιο εύγευστες γαστριμαργικές παραδόσεις στον κόσμο, μια παράδοση γεύσεων, αρωμάτων, υλικών και τεχνοτροπιών που ξεκινά

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre

ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Archaeoschool for the Future: a Sustainability Approach ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Unità 2 ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΠΕΤΡΕΣ Le parole sono pietre Ελένη Γαλάνη Πάμε ξανά! 1. Πώς χαιρετάμε στα ελληνικά 2. Ρωτάμε πώς είμαστε στα ελληνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 Περιεχόμενα ΕΝΟΤΗΤΑ Α : ΧΑΡΤΕΣ Α1.4 Ποιον χάρτη να διαλέξω;. 3 Α1.3 Η χρήση των χαρτών στην καθημερινή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016-2017 ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α. ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β : Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΑΛΚΟΥ (3000-1100 π.χ.) 1. ΟΙ ΛΑΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ (σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Καλωσήρθατε στο «Βιβλιομουσείο», ένα μουσείο πάντα ανοιχτό που χωράει στη βιβλιοθήκη σας

Καλωσήρθατε στο «Βιβλιομουσείο», ένα μουσείο πάντα ανοιχτό που χωράει στη βιβλιοθήκη σας Καλωσήρθατε στο «Βιβλιομουσείο», ένα μουσείο πάντα ανοιχτό που χωράει στη βιβλιοθήκη σας ΜΑΪΟΥ 20, 2019 ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΛΩΣΗΡΘΑΤΕ ΣΤΟ «ΒΙΒΛΙΟΜΟΥΣΕΙΟ», ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΝΤΑ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΟΥ ΧΩΡΑΕΙ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες:

Πρόταση Διδασκαλίας. Ενότητα: Γ Γυμνασίου. Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος. Α: Στόχοι. Οι μαθητές/ τριες: Πρόταση Διδασκαλίας Ενότητα: Τάξη: 7 η - Τέχνη: Μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές Γ Γυμνασίου Θέμα: Δραστηριότητες Παραγωγής Λόγου Διάρκεια: Μία διδακτική περίοδος Α: Στόχοι Οι μαθητές/ τριες: Να

Διαβάστε περισσότερα

Ο Πατέρας Αβραάμ Μάθημα Ένα Η ζωή του Αβραάμ: Δομή και Περιεχόμενο. Οδηγός μελέτης

Ο Πατέρας Αβραάμ Μάθημα Ένα Η ζωή του Αβραάμ: Δομή και Περιεχόμενο. Οδηγός μελέτης Ο Πατέρας Αβραάμ Μάθημα Ένα Η ζωή του Αβραάμ: Δομή και Περιεχόμενο Οδηγός μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος, Σημειώσεις Το περίγραμμα το μαθήματος; με αποσπάσματα και περιλήψεις

Διαβάστε περισσότερα

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com

Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον www.egolpion.com ΤΟ ΤΕΤΡΑΓΡΑΜΜΑΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΑΛΤΑΟΥΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Η παρούσα μελέτη σκοπό έχει να ανασκευάσει μια τεράστια πλάνη των λεγομένων Μαρτύρων του Ιεχωβά σχετικά με το

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ

ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΚΡΙΠΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η μονή της Παναγίας Σκριπού της Ορχομενιώτισσας της Βοιωτίας, κοντά στον αρχαίο Ορχομενό, περιλαμβάνει το πιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 Ιερογλυφικά σημεία

Κεφάλαιο 2 Ιερογλυφικά σημεία Κεφάλαιο 2 Ιερογλυφικά σημεία 1. Ιδιότητες και στρατηγικές ανάγνωσης Η αιγυπτιακή γλώσσα εκφράστηκε μέσα από ένα σύνολο ιερογλυφικών σημείων λαξευμένων επάνω στις επιφάνειες ναών, τάφων, στηλών, αγαλμάτων

Διαβάστε περισσότερα

Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που

Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που Κατακόμβες Κατακόμβες έχουν βρεθεί στη Ρώμη (60+) στην Αίγυπτο,στη Νάπολη, στη Μάλτα, στη Σικελία και στη Μήλο Οι κρύπτες ήταν διακοσμημένες με τοιχογραφίες που είχαν συμβολικές απεικονίσεις με θρησκευτικό

Διαβάστε περισσότερα

2 ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΕ 02

2 ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΕ 02 Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ 2 ΔΕΜΟΙΡΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΕ 02 2.1.Η χώρα Το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής, το οποίο διαρρέει ο Νείλος. Ηρόδοτος: Αποκαλεί την Αίγυπτο «δώρο του Νείλου». Γιατί; -Ο Νείλος δημιουργεί μια λωρίδα

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν από τα Μ.Μ.Ε εκρήξεις ηφαιστείων το θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Λογισµικό: Εικαστικά Α - Στ Δηµοτικού (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ελλάδας)

Λογισµικό: Εικαστικά Α - Στ Δηµοτικού (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ελλάδας) Λογισµικό: Εικαστικά Α - Στ Δηµοτικού (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Ελλάδας) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Εικόνα 1 Πατώντας Έναρξη βρισκόµαστε στο κεντρικό µενού του λογισµικού (εικ. 2) Εικόνα 2 1 1. Χώροι 1.1. Παίκτης

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών του Μαθήµατος. Α Τάξη 1 ου Κύκλου Τ.Ε.Ε. 2 ώρες /εβδοµάδα. Αθήνα, Απρίλιος 2001

Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών του Μαθήµατος. Α Τάξη 1 ου Κύκλου Τ.Ε.Ε. 2 ώρες /εβδοµάδα. Αθήνα, Απρίλιος 2001 Αναλυτικό Πρόγραµµα Σπουδών του Μαθήµατος Α Τάξη 1 ου Κύκλου Τ.Ε.Ε. 2 ώρες /εβδοµάδα Αθήνα, Απρίλιος 2001 Σελίδα 1 από 8 Μάθηµα: «Ιστορία Ενδυµασίας Ι». Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Το µάθηµα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ. Σκοπός: η δημιουργία ασφαλούς επικοινωνίας. «κρυπτός» + «γράφω» τρόπος απόκρυψης περιεχομένου των μηνυμάτων

ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ. Σκοπός: η δημιουργία ασφαλούς επικοινωνίας. «κρυπτός» + «γράφω» τρόπος απόκρυψης περιεχομένου των μηνυμάτων ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΙΑ «κρυπτός» + «γράφω» τρόπος απόκρυψης περιεχομένου των μηνυμάτων Σκοπός: η δημιουργία ασφαλούς επικοινωνίας Click to edit Master subtitle style ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ - ΑΠΟΚΡΥΠΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ

Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ 6. ΧΩΡΟΣ Ο καλλιτέχνης μπορεί να συμπεριλάβει ή να αγνοήσει τη διάσταση του χώρου στην απεικόνιση που εκτελεί. Όταν περιγράφει το βάθος του οπτικού πεδίου με διάφορους

Διαβάστε περισσότερα

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ

Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ «ΑΓ. ΣΟΦΙΑ» Η ΝΕΚΡΟΠΟΛΗ Η σημερινή βασιλική «Αγ. Σοφία» βρίσκεται στο κέντρο της κύριας νεκρόπολης της αρχαίας πόλης Σέρντικα. Σ αυτή την περιοχή έχουν ανακαλυφθεί

Διαβάστε περισσότερα

Οι «επιστήμες» στην Αίγυπτο. Μιχάλης Σιάλαρος

Οι «επιστήμες» στην Αίγυπτο. Μιχάλης Σιάλαρος Οι «επιστήμες» στην Αίγυπτο Μιχάλης Σιάλαρος msialaros@phs.uoa.gr Ιστοσελίδα μαθήματος στην η-τάξη Ιστορικές πηγές Η προφορική παράδοση Υλικά (μνημεία, επιγραφές, νομίσματα, σφραγίδες κ.ά.) Γραπτές πηγές

Διαβάστε περισσότερα

της Φωτιάδου Χαρούλας - Μαρίας

της Φωτιάδου Χαρούλας - Μαρίας της Φωτιάδου Χαρούλας - Μαρίας Κρητικές Γραφές Κρητική Ιερογλυφική Γραμμική Γραφή Α Γραμμική Γραφή Β Παλαιοανακτορική Περίοδο ως και την Α Νεοανακτορική Περίοδο (2000 1700 π.χ.) Κρήτη (Κνωσός, Μάλια, Φαιστός)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών. Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438

ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών. Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438 ΤΜΗΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΈΝΩΝ ΤΕΧΝΏΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μάθημα: Τεχνολογία Υλικών Όνομα: Νικόλαος Καρναμπατίδης ΑΕΜ:438 Εξάμηνο: 8 ο (εικ.1) Νίκη της ΣαμοθράκηςParis, Musée du Louvre Φθορά:

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Επιστήμης στην Αρχαιότητα. Μιχάλης Σιάλαρος

Ιστορία Επιστήμης στην Αρχαιότητα. Μιχάλης Σιάλαρος Ιστορία Επιστήμης στην Αρχαιότητα Μιχάλης Σιάλαρος (msialaros@phs.uoa.gr) Ημερολόγιο Διάλεξη Γ. Παπαδόπουλος Ιστοσελίδα Μαθήματος στο η-τάξη Σύνοψη Εισαγωγής (1) Είδαμε μερικές από τις απόψεις των πολλών

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!»

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!» Ημερομηνία 27/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link www.thinkover.gr Ανδριάνα Βούτου http://www.thinkover.gr/2015/04/27/stefanos-livos/ Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ιερό Αφροδίτης Π α ν α γ ι ώ τ η ς Ν ε ο φ ύ τ ο υ Β 2 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Μαρία Χατζημιχαήλ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Γενική Εισαγωγή..σελ.3 Ιστορική αναδρομή..σελ.3 Περιγραφή του χώρου.σελ.4

Διαβάστε περισσότερα

Στα ίχνη της Γραφής. η ιστορία της γραφής και της γλώσσας στον ελλαδικό χώρο. Σ. Αηδόνη Αρχαιολόγος-Υπεύθυνη Πράξης

Στα ίχνη της Γραφής. η ιστορία της γραφής και της γλώσσας στον ελλαδικό χώρο. Σ. Αηδόνη Αρχαιολόγος-Υπεύθυνη Πράξης Στα ίχνη της Γραφής η ιστορία της γραφής και της γλώσσας στον ελλαδικό χώρο Σ. Αηδόνη Αρχαιολόγος-Υπεύθυνη Πράξης Στα ίχνη της Γραφής B. Η μουσειοσκευή Β. Η μουσειοσκευή Οι μουσειοσκευές είναι μικρές εκπαιδευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Γοτθική εποχή. Ανδρουλάκη Ειρήνη Καθηγήτρια εικαστικός, MA art in education

Γοτθική εποχή. Ανδρουλάκη Ειρήνη Καθηγήτρια εικαστικός, MA art in education Γοτθική εποχή Ανδρουλάκη Ειρήνη Καθηγήτρια εικαστικός, MA art in education e-mail irini_androulaki@yahoo.com Γοτθική τέχνη Μπαρόκ Ρομαντισμός Γερμανικός εξπρεσιονισμός Goth Μεσαίωνας Βικτωριανή εποχή Duomo

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγί ες γία την παρα δοση καί παρουσί αση της α σκησης του εργαστηρί ου Αρχίτεκτονίκη Εσωτ. Χωρων: Χωροί Γραφεί ων & Φωτίσμο ς.

Οδηγί ες γία την παρα δοση καί παρουσί αση της α σκησης του εργαστηρί ου Αρχίτεκτονίκη Εσωτ. Χωρων: Χωροί Γραφεί ων & Φωτίσμο ς. Οδηγί ες γία την παρα δοση καί παρουσί αση της α σκησης του εργαστηρί ου Αρχίτεκτονίκη Εσωτ. Χωρων: Χωροί Γραφεί ων & Φωτίσμο ς. (αφορά στα τμήματα Γ3 & Γ5) Τα παρακάτω αφορούν στην παράδοση του εργαστηρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ ΓΩΜΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 2 Π ΜΩΚ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 3 Π ΜΩΚ Υπομυκηναϊκή Περίοδος, 1100 1050/1025 π.. Πρωτογεωμετρική Περίοδος, 1050 900 π.. Γεωμετρική Περίοδος, 900 700 π..

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Τα αγγεία λένε την ιστορία τους- Από την ανασκαφή στην προθήκη του Μουσείου» Σχ. έτος 2012-13 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Ανδριοπούλου Ελένη Τάξη: 1ο Νηπιαγωγείο Βραχναιίκων- Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή. Οδηγός μελέτης

Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή. Οδηγός μελέτης Πατήρ Αβραάμ Μάθημα - Τρία Η ζωή του Αβραάμ: Σύγχρονη εφαρμογή Οδηγός μελέτης Περιεχόμενα Περίγραμμα Ένα περίγραμμα του μαθήματος, Σημειώσεις Το περίγραμμα το μαθήματος; με αποσπάσματα και περιλήψεις του

Διαβάστε περισσότερα

Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού

Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού Δημήτρης Δαμάσκος Δημήτρης Πλάντζος Πανεπιστημιακή Ανασκαφή Άργους Ορεστικού Η ανασκαφή τού 2012 είχε ως στόχους: την περαιτέρω διερεύνηση της στοάς του μεγάλου ρωμαϊκού κτιρίου με τη στοά περιμετρικά

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά

Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι. Ελληνικά 1 Κείμενο Εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι Ελληνικά 2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΠΕΛΕΝΤΡΙ Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού στο Πελέντρι φαίνεται να χτίστηκε λίγο μετά τα μέσα του 12 ου αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος

Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος [IA12] ΚΛΑΣΙΚΗ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Β Αρχαιολογία των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων (480 π.χ. - 1ος αι. π.χ.). Δημήτρης Πλάντζος Τι είναι Aρχαιολογία; Η επιστήμη της αρχαιολογίας: Ασχολείται με την περισυλλογή,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο Β - Ενότητα 12η Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο

Κεφάλαιο Β - Ενότητα 12η Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο Κεφάλαιο Β - Ενότητα 12η Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε ότι: Τα σχολεία στο Βυζάντιο ήταν εκκλησιαστικά και ιδιωτικά. Σ αυτά πήγαιναν μόνο τα αγόρια των γονιών που μπορούσαν να

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Εισαγωγικά: ΟΡΙΣΜΟΣ: Με τον όρο μυκηναϊκός πολιτισμός χαρακτηρίζεται ο προϊστορικός πολιτισμός της ΎστερηςΕποχήςτουΧαλκούαπότο1600-1100 π. Χ. που αναπτύχθηκε κυρίως στην κεντρική

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία. Α Λυκείου. Κωδικός Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 6134 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις: (με μαυρισμένα γράμματα είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Μιλώντας με τα αρχαία

Μιλώντας με τα αρχαία Μιλώντας με τα αρχαία Μέσα στο μουσείο θα συναντήσετε παράξενα αντικείμενα άλλων εποχών. Μπορείτε να τα κάνετε να μιλήσουν για πανάρχαιους ανθρώπους και πολιτισμούς; Πάρτε φακούς, μέτρα, μολύβι και χαρτί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Τίτλος: ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΣΤΟ ΑΙΣΘΗΤΙΚΟ ΔΑΣΟΣ ΤΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ 1 Δημιουργός: Αναστοπούλου Γεωργία ΠΕ60 1. Εμπλεκόμενες Γνωστικές Περιοχές: Σκοπός: Να έρθουν τα παιδιά σε επαφή και να γνωρίσουν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα: 5 Ο στάδιο: γράφω και διαβάζω τρισύλλαβες λέξεις 6 ο στάδιο: γράφω και διαβάζω λέξεις που αρχίζουν µε φωνήεν 7 ο στάδιο: γράφω και διαβάζω λέξεις που έχουν τελικό σίγµα (-ς) 8 ο στάδιο: γράφω

Διαβάστε περισσότερα

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου

Ανάγνωση - Περιγραφή Μνημείου: Ναός του Ηφαίστου ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Εργαστήριο Συγκοινωνιακής Τεχνικής Σχολή Αγρονόμων-Τοπογράφων Μηχανικών Τομές Τοπογραφίας Αποτυπώσεις Μνημείων Υπεύθυνος Διδάσκων: Γεωργόπουλος Ανδρέας Ανάγνωση - Περιγραφή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ

ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΑΡΧΑΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΤΕΧΝΗ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Η κεραμική, μια πανάρχαια τέχνη, χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη το αργιλόχωμα. Όταν αναμείξουμε το αργιλόχωμα με νερό θα προκύψει μία πλαστική μάζα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς

ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ. Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ Δρ Δημήτρης Γ. Μυλωνάς Π ΜΩΚ ΛΖΥ Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 2 Π ΜΩΚ Δαίδαλος νατολή ιγαίο νατολίζουσα τέχνη Κρήτη Δρ Δ.Γ. Μυλωνάς 3 Π ΜΩΚ τα μέσα του 9ου αι. π.. επέκταση πέρα από τα όρια του ιγαίου, αποκατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας

Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης. Γιώργος Πρίμπας Αρχαίος Πύργος Οινόης Αρχαίο Φρούριο Ελευθερών Αρχαιολογικός χώρος Οινόης Γιώργος Πρίμπας Το παρόν φωτογραφικό άλμπουμ είναι ένα αφιέρωμα για τους τρεις μεγάλης αρχαιολογικής αξίας χώρους στην περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Εκπαιδευτικά προγράμματα Νοεμβρίου 2018 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. «Τα Σαββατοκύριακα μικροί μεγάλοι στο Μουσείο» ΠΑΙΔΙΑ 2-3,5 ΕΤΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Εκπαιδευτικά προγράμματα Νοεμβρίου 2018 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. «Τα Σαββατοκύριακα μικροί μεγάλοι στο Μουσείο» ΠΑΙΔΙΑ 2-3,5 ΕΤΩΝ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Εκπαιδευτικά προγράμματα Νοεμβρίου 2018 στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης «Τα Σαββατοκύριακα μικροί μεγάλοι στο Μουσείο» Τα Σαββατοκύριακα μικροί μεγάλοι στο Μουσείο! Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Διαβάστε περισσότερα

Πέτερ Μπρέγκελ ( ):

Πέτερ Μπρέγκελ ( ): ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Πέτερ Μπρέγκελ (1525 1569) Πέτερ Μπρέγκελ (1525 1569): Ήταν ένας από τους μεγαλύτερους Ολλανδούς ζωγράφους και χαράκτες της εποχής του, πρωτοπόρος της Βορειοευρωαπαϊκής Αναγέννησης. Ασχολήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα

Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Διήμερη εκδρομή στην Αθήνα Την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου ξεκινήσαμε το πρωί από τα Τρίκαλα για την διήμερη εκδρομή που είχε οργανώσει το σχολείο μας με προορισμό την Αθήνα. Όλοι ανυπομονούσαμε γι αυτήν την

Διαβάστε περισσότερα

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων

1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1. το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 1 το αρχαιολογικό μουσείο ιωαννίνων 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 2 1:Layout 1 10/2/2009 11:00 μ Page 3 ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΠΥΡΡΟΣ αντίγραφο από πρωτότυπο του 3ου π.χ. αι. της

Διαβάστε περισσότερα