ΚΡΙΣΙΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠ ΟΨΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ. Η περίπτωση του τομέα των Μηχανολόγων

Transcript

1 ΚΡΙΣΙΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΛΗΦΘΟΥΝ ΥΠ ΟΨΗ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ - ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η περίπτωση του τομέα των Μηχανολόγων Αθανάσιος Κονταξής Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 12 Μηχανολόγος Μηχανικός Δρ Τεχνικής Επικοινωνίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σημερινή κατάσταση στη Δευτεροβάθμια Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Α. Είναι απαξιωμένη στη συνείδηση των μαθητών, των εκπαιδευτικών και της κοινωνίας συνολικά, ενώ δεν έχει καταφέρει να έχει στοιχειώδη αναγνωρισιμότητα από την Αγορά Εργασίας Β. Δεν έχει ενιαίο στόχο και όραμα. Από σχολείο σε σχολείο, τίθενται άλλοι εκπαιδευτικοί στόχοι, ανάλογα με τη σύνθεση του εκπαιδευτικού προσωπικού. Γ.. Παρά το ότι έχει διολισθήσει προς την κατάρτιση, δεν έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί ούτε καν στις τρέχουσες ανάγκες του τεχνικού δυναμικού που χρειάζεται η Χώρα. Δ. Στις περισσότερες ειδικότητες, εξαιτίας των πολλών εξειδικεύσεων, παρατηρούνται τεράστιες απαιτήσεις σε εργαστηριακό εξοπλισμό, τον οποίο δεν είναι σε θέση να διαθέτει το κάθε σχολείο σε όλη την Ελλάδα. Η παρούσα εισήγηση αναδεικνύει ορισμένα σημαντικά ζητήματα, τα οποία νομίζω ότι θα πρέπει να ληφθούν υπ όψη στο σχεδιασμό του νέου Επαγγελματικού Σχολείου, οποιαδήποτε κεντρική προσέγγιση ή γενικότερη πολιτική και αν επιλεγεί. Επίσης επικεντρώνεται κυρίως στον τομέα των Μηχανολόγων, ο οποίος συγκεντρώνει το ¼ περίπου του μαθητικού δυναμικού της ΔΤΕΕ και αποτελεί μια καλή περίπτωση μελέτης (case study) Τα κύρια ζητήματα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι: Το γενικότερο πλαίσιο ανάπτυξης της Χώρας Οι απαιτήσεις από την ταχεία ανάπτυξη της Τεχνολογίας και της Κοινωνίας της Πληροφορίας Το επίπεδο των μαθητών της Δ.Τ.Ε.Ε. και η προσέγγισή τους Το Τεχνικό Σχολείο να γίνει ένα διαφορετικό σχολείο Η εμπειρία από το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο

2 Η Τεχνολογία στα Γυμνάσια και τα Λύκεια Για τη σύνταξη της παρούσας εισήγησης έγιναν συζητήσεις με ανθρώπους της παραγωγής (κυρίως μηχανικούς), με έμπειρους διευθυντές σχολείων και με συναδέλφους, ενώ βασίζεται σε διάφορα ντοκουμέντα, κυρίως Ευρωπαϊκά. ΤΟ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Η ελληνική οικονομία χαρακτηρίζεται από 1 : Χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων Χαμηλή ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα Έλλειψη επιμέρους κλάδων με υψηλή ανταγωνιστικότητα Αυξημένη συμμετοχή των υπηρεσιών στο Α.Ε.Π Ιδιαίτερα μικρό μέγεθος επιχειρήσεων με χαμηλό επίπεδο οργάνωσης Χαμηλό επίπεδο κατάρτισης εργατικού δυναμικού Είναι χαρακτηριστικό ότι σε μια σειρά από βασικούς δείκτες που χαρακτηρίζουν την παραγωγική ικανότητα και ανταγωνιστικότητα μιας χώρας, η Ελλάδα κατέχει τις τελευταίες θέσεις. Αναφέρονται ενδεικτικά οι ετήσιες εκθέσεις για την Ανταγωνιστικότητα, την Παραγωγικότητα, την Καινοτομία και Ανάπτυξη 2 κ.λπ. 1 Υπουργείο Ανάπτυξης (1997), Έκθεση για την Ανταγωνιστικότητα και τη Βιομηχανική Στρατηγική στην Ελλάδα Δορυφορική Μελέτη για την Καινοτομικότητα, τις Νέες Τεχνολογίες και τη Βιομηχανική Ανταγωνιστικότητα, Αθήνα, ΥΠ. Ανάπτυξης 2 Trend Chart- Innovation index

3 Η παραπάνω εικόνα δείχνει ανάγλυφα τη σχετική ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έναντι των 25 χωρών της Ευρώπης. Ο συγκεκριμένος δείκτης (innovation) θεωρείται ο κατ εξοχήν δείκτης της μακροπρόθεσμης ανταγωνιστικότητας μιας χώρας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι στην πρόσφατη μελέτη της ΕΕ που δόθηκε στη δημοσιότητα στις με τίτλο INNOVATION POLICY IN EUROPE - European Innovation Chart υποστηρίζει επί λέξει τα εξής: «Η Ελλάδα είναι η αργοπορούσα (the laggard) όσον αφορά τη συνολική καινοτομική επίδοση μεταξύ των 15 χωρών της Ευρώπης και έχει ήδη ξεπεραστεί από έναν σημαντικό αριθμό των νέων Κρατών Μελών. Αν και έχουν πραγματοποιηθεί μεγάλες αλλαγές στο οικονομικό, εκπαιδευτικό και ερευνητικό πεδίο τις τελευταίες δύο δεκαετίες και κάποιοι δείκτες πλησιάζουν τον μέσο όρο της Ευρώπης, το Ελληνικό σύστημα καινοτομίας παραμένει ανεπαρκές. Η σχέση μεταξύ των επιδόσεων της καινοτομίας και του εγχώριου ΑΕΠ αναδεικνύει καθαρά ότι η οικονομική ανάπτυξη είναι βασισμένη σε άλλες πηγές παρά στην καινοτομική παραγωγή και αυτό είναι πιθανόν να δημιουργήσει σημαντικό κίνδυνο για την μελλοντική ανταγωνιστικότητα της Χώρας». Στα επιμέρους ζητήματα η πρώτη παρατήρηση είναι η παρακάτω: «Η έρευνα προσδιορίζει τα μειονεκτήματα της Ελληνικής οικονομίας στους τομείς των ανθρωπίνων πόρων, της δημιουργίας γνώσης και της τεχνολογικής καινοτομίας. Ο πλέον κρίσιμος δείκτης είναι αυτός της δια βίου εκπαίδευσης όπου η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης και καταλαμβάνει την 24η θέση». Ειδικότερα ανά τομέα ενδιαφέροντος των Μηχανολόγων θα θέλαμε να επισημάνουμε: Βιομηχανία Η βιομηχανική παραγωγή περιορίζεται κυρίως σε καταναλωτικά προϊόντα και σε προϊόντα που εξυπηρετούν τον τομέα των υπηρεσιών και αποτελείται στο μεγαλύτερο ποσοστό της από Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) με χαμηλό επίπεδο οργάνωσης. Το μέγεθος αυτών των επιχειρήσεων διαθέτει σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της Ε.Ε., υπό την προϋπόθεση της κατάλληλης αξιοποίησης της γνώσης, της καινοτομίας και των ανθρωπίνων πόρων. Υπηρεσίες του Μηχανολογικού Τομέα Οι υπηρεσίες του Μηχανολογικού τομέα έχουν και θα έχουν μέλλον καθώς καλούνται να εξυπηρετήσουν άλλους τομείς της οικονομίας, όπως είναι 4 : Οι υποδομές Κοινής Ωφέλειας Τα κτίρια (επαγγελματικά, κατοικία) Οι συγκοινωνίες (οχήματα, θαλάσσιες συγκοινωνίες κ.λπ.) Η συντήρηση του βιομηχανικού τομέα Έρευνες ΙΟΒΕ Συνεντεύξεις με μηχανικούς Μελετητικών Γραφείων (2003).

4 Η προσφορά υψηλού επιπέδου υπηρεσιών, στους προαναφερθέντες τομείς, είναι δυνατόν να δράσει καταλυτικά σε πολλούς από τους υπόλοιπους τομείς της Ελληνικής οικονομίας, αλλά και συνολικά να συμβάλει στην αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων όπως είναι η διαχείριση ενέργειας, νερού, περιβάλλοντος, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού κ.λπ. Η σημερινή κατάσταση της αγοράς των μηχανολογικών υπηρεσιών, διακρίνεται από χαμηλό επίπεδο οργάνωσης, με επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, τις περισσότερες φορές ατομικές (υδραυλικοί, ψυκτικοί, ηλεκτρολόγοι κ.λπ.) και με προσωπικό το οποίο ούτε μπορεί, ούτε έχει μάθει να τηρεί προδιαγραφές. Η παραπάνω κατάσταση, δεν επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα, να συμμετάσχει αξιόπιστα και αποφασιστικά στη δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση καθώς δεν διαθέτει, λόγω του μεγέθους του και της οργάνωσής του, ανάλογες υποδομές, ανθρώπινο δυναμικό και εμπειρία. Είναι λοιπόν φυσικό επακόλουθο, η κατάρτιση η οποία σήμερα γίνεται από τον ιδιωτικό τομέα - πλην ελαχίστων εξαιρέσεων - να στηρίζεται σε απλές μορφές μαθητείας και να μην είναι σε θέση να καλύψει βασικές γνώσεις που χρειάζονται οι εργαζόμενοι. Αυτές τις γνώσεις είναι υποχρεωμένη να τις παράσχει η ΔΤΕΕ. Οι ελλείψεις σε τεχνικό προσωπικό μέσης στάθμης Σύμφωνα με το επισυναπτόμενο διάγραμμα 5, είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που το ποσοστό της ανεργίας των αποφοίτων εκπαίδευσης μέσης στάθμης είναι μεγαλύτερο από αυτό των αποφοίτων του κατώτερου επιπέδου. Ποσοστό ανεργίας ανά εκπαιδευτικό επίπεδο, στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα Το συνολικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας συνοδεύεται από την έλλειψη επαγγελματικών δικαιωμάτων, αλλά κυρίως από την έλλειψη ελέγχων για την εφαρμογή τους ή έστω ελέγχων για την ποιότητα των τεχνολογικών προϊόντων ή των έργων και κυρίως των εγκαταστάσεων. Τα παραπάνω είναι απολύτως απαραίτητα καθώς η ελεύθερη αγορά, στον τομέα της τεχνολογίας δεν είναι καθόλου εύκολο να ξεχωρίσει την «ήρα από το στάρι» καθώς η ποιότητα και η αξιοπιστία κάποιου προϊόντος ή υπηρεσίας δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί από τον καταναλωτή, ακόμη και από τον επιχειρηματία. Η κατάσταση αυτή επιτρέπει τις «εκπτώσεις» στην Επαγγελματική Ευθύνη με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν κίνητρα στο τεχνικό προσωπικό να αναπτύξει την τεχνογνωσία του. 5 Ευρυδίκη (2000, 2002), Eurostat (2003)

5 Είναι αξιοσημείωτο ότι παρατηρείται το εξής φαινόμενο: να εμφανίζονται στην Ελληνική παραγωγή τεράστιες ανάγκες για εκπαιδευμένο μέσης στάθμης προσωπικό ενώ ελάχιστοι απόφοιτοι των Τ.Ε.Ε. του μηχανολογικού τομέα, καταφέρνουν να βρουν εργασία στο επάγγελμα που σπούδασαν. Ενδεικτικά αναφέρουμε: Ο τομέας της βιομηχανίας έχει μεγάλες ανάγκες αλλά αδυνατεί να βρει απόφοιτο των Τ.Ε.Ε. που να είναι σε θέση να εξειδικευτεί για τη συντήρηση των μηχανημάτων και γενικότερα του εξοπλισμού του, πλην της ειδικότητας Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων η οποία λειτουργεί σε ελάχιστα σχολεία. Ο κλάδος των μεταλλικών κατασκευών και κυρίως του αλουμινίου αδυνατεί να βρει κατάλληλους απόφοιτους ώστε να τους εξειδικεύσει στον σημαντικό αυτό τομέα των κτιριακών έργων 6. Ο κλάδος των μηχανημάτων έργων επιλέγει τους συντηρητές του μεταξύ των ανειδίκευτων τους οποίους εξειδικεύει από το μηδέν ή πληρώνει πανάκριβες αμοιβές σε τεχνικούς μέσης στάθμης από το εξωτερικό καθώς καμία από τις σημερινές ειδικότητες των Τ.Ε.Ε. δεν είναι σε θέση να καλύψει τις βασικές ανάγκες 7. Οι αντιπροσωπείες αυτοκινήτων παρατηρούν τεράστια κενά σε βασικές γνώσεις που πρέπει να έχουν οι απόφοιτοι, ενώ τα αναλυτικά προγράμματα των Τ.Ε.Ε. συμπεριλαμβάνουν και την τελευταία λεπτομέρεια της σημερινής τεχνολογίας των αυτοκινήτων 8. Ανάλογο φαινόμενο παρατηρείται και από τις επιχειρήσεις κλιματισμού και θέρμανσης, οι οποίες λόγω των ελλείψεων των αποφοίτων σε βασικές τεχνικές γνώσεις αδυνατούν να τους εξειδικεύσουν στη σύγχρονη τεχνολογία, γεγονός που έχει τεράστιες επιπτώσεις σε άλλους κλάδους της οικονομίας (Ενέργεια, Τουρισμός, Real Estate κλπ) 9. Ακόμη θα μπορούσαμε να αναφέρουμε διάφορους άλλους σημαντικούς τομείς όπως είναι η συντήρηση εγκαταστάσεων βιολογικών καθαρισμών οι οποίοι στην πλειοψηφία τους υπολειτουργούν στην Ελλάδα 10, η συντήρηση μηχανών θαλάσσης κ.λπ. Στις μεγάλες χώρες του εξωτερικού, όπου το αντίστοιχο μέγεθος των επιχειρήσεων επιτρέπει την απασχόληση πολλαπλών ειδικοτήτων εξειδικευμένων τεχνιτών σε κάθε τομέα, η κατάρτιση και η μαθητεία λύνουν αποφασιστικά το πρόβλημα 11. Στη χώρα μας όμως κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, τουλάχιστον στο επίπεδο του βοηθού τεχνίτη, λόγω του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων, του χαμηλού επιπέδου οργάνωσης και του χαμηλού επιπέδου εκπαίδευσης του υφιστάμενου τεχνικού προσωπικού. 6 Συνέντευξη με Στέλεχος Marketing εταιρίας Αλουμινίου (ΕΤΕΜ) (2004) 7 Συνέντευξη με μηχανικούς εταιριών μηχανημάτων έργων (HELMA, ELTRAK, Man - Air, Π. Πετρόπουλος) (2003) 8 Συνέντευξη με υπεύθυνο Τεχνικής Εκπαίδευσης της Ford Hellas (2004) 9 Εισήγηση του Τεχνικού Διευθυντή του Robinson Club σε ημερίδα της «ASHR AE» με θέμα «Προληπτική Συντήρηση Ξενοδοχειακών Μονάδων» (2004) 10 Εισήγηση Πανελλήνιου Συλλόγου Εταιριών Προστασίας Περιβάλλοντος σε ημερίδα του ΤΕΕ (2004) 11 Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1997), Η προώθηση της Μαθητείας στην Ευρώπη, COM (97) 300

6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Α. Η Χώρα μας δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα έτοιμο μοντέλο τεχνικής εκπαίδευσης από το εξωτερικό καθώς έχει σημαντικές ιδιαιτερότητες ως προς την παραγωγική και επιχειρηματική της ικανότητα. Β. Υπάρχουν αντικειμενικές δυνατότητες απασχόλησης τεχνιτών μέσης στάθμης, αλλά, καθώς η Ελληνική αγορά δεν προσφέρει σημαντικά κίνητρα για το εκπαιδευμένο προσωπικό, η τεχνική εκπαίδευση θα συνεχίσει να προσελκύει μαθητές «χαμηλού» επιπέδου. Γ. Οι απόφοιτοι δεν μπορούν να είναι εξειδικευμένοι αλλά πρέπει να διαθέτουν ευελιξία στηριζόμενη σε βασικές τεχνικές γνώσεις ώστε να έχουν εναλλακτικές δυνατότητες απασχόλησης μέσω της περαιτέρω εξειδίκευσης, της κατάρτισης και της επανακατάρτισης. Δ. Η βασική Κατάρτιση αποτελεί για την Ελλάδα υπόθεση της Πολιτείας καθώς οι επιχειρήσεις αδυνατούν να την προσφέρουν ουσιαστικά, λόγω του μεγέθους τους και της οργανωτικής τους ικανότητας. ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΧΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ Η εξέλιξη της τεχνολογίας αλλά κυρίως η «Κοινωνία των Πληροφοριών» έχουν αλλάξει ριζικά το ρόλο της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού. Οι γνώσεις παρέχονται πλέον με πολλαπλούς και αρκετά ελκυστικούς τρόπους από πολλαπλά μέσα πληροφόρησης. Σαν βασικός ρόλος του σχολείου δεν είναι σήμερα η παροχή γνώσεων {ιδιαίτερα εξειδικευμένων γνώσεων). Είναι η παροχή βασικών γνώσεων (γενικών και τεχνικών) και δεξιοτήτων που καθιστούν τους μαθητές ικανούς να αναζητούν, να αξιολογούν, να συνθέτουν και να χρησιμοποιούν αποδοτικά και δημιουργικά τις γνώσεις και τις πληροφορίες. Οι διεθνείς τάσεις, μέσα από πολλαπλά ντοκουμέντα, ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συγκλίνουν στην ανάγκη διαμόρφωσης προγραμμάτων σπουδών τα οποία θα παρέχουν βασικές γνώσεις, ώστε οι απόφοιτοι να είναι σε θέση στο μέλλον να παρακολουθούν τις εξελίξεις της επιστήμης και τις τεχνολογίας, μέσα από τη δια βίου εκπαίδευση και μέσα από προγράμματα κατάρτισης. Επίσης, προβάλουν την ανάγκη, οι απόφοιτοι να αποκτούν σύγχρονες δεξιότητες (συνεργασίας, δραστηριοποίηση σε ομάδες για έναν κοινό σκοπο, κοινωνική και τεχνική επικοινωνία, κριτική σκέψη, αναζήτηση και αξιολόγηση πληροφοριών και γνώσης κ.λπ.), για να είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις πραγματικές ανάγκες του επαγγέλματος και της ζωής. Στη συνέχεια, έρχεται η δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση η οποία διαμοιράζεται μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών οργανισμών (επιχειρήσεων), που από τη φύση τους είναι σε θέση να παρακολουθούν τις σύγχρονες εξελίξεις της τεχνολογίας, άρα να εξειδικεύουν με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας τους εργαζόμενους Ενδεικτικά αναφέρουμε: Για μια Ευρώπη της Γνώσης - COM (97) 563 (1997), Green Paper Partnership for a new organization of work - COM (97) 128, Human capital in a global and knowledge based economy, European Commission (2002)

7 Σε αυτήν την κατεύθυνση συγκλίνουν σε γενικές γραμμές τόσο οι απόψεις των εργοδοτικών φορέων 13 όσο και της εκπαίδευσης, με διαφορετικές ωστόσο προσεγγίσεις ως προς τους στόχους και την τελική εφαρμογή. Θα πρέπει βεβαίως να σημειωθεί ότι κατά την εφαρμογή αυτής της «αλλαγής» θα πρέπει οι παιδαγωγοί να είναι αυτοί οι οποίοι θα διαδραματίζουν τον καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις και οι αλλαγές να γίνονται σταδιακά και έπειτα από έρευνες, πειραματισμό και μελέτες. Η περίπτωση της συντήρησης αυτοκινήτων 14 Όπως μας δήλωσε εκπαιδευτής μεγάλης εταιρίας αυτοκινήτων, η σημερινή κατάρτιση σε σύγχρονες τεχνολογίες αυτοκινήτου μετά από πέντε χρόνια δεν θα έχει καμιά αξία σύμφωνα με τις αναμενόμενες ραγδαίες εξελίξεις στην τεχνολογία του αυτοκινήτου, υποστηρίζοντας χαρακτηριστικά ότι: «Αυτά που διδάσκουμε σήμερα στους μηχανικούς των εξουσιοδοτημένων συνεργείων μας, μετά από πέντε χρόνια θα είναι σαν να διδάσκαμε σήμερα το καρμπυρατέρ». Επιπλέον έχουν αυξηθεί οι απαιτήσεις σε τέτοιο βαθμό ώστε οι τεχνίτες αυτοκινήτων είναι υποχρεωμένοι να χειρίζονται ηλεκτρονικούς υπολογιστές. να διαβάζουν σχέδια, να τηρούν με αυστηρότητα τις οδηγίες συντήρησης. Όπως ανέφερε ο ίδιος εκπαιδευτής: «Αν κατά το παρελθόν η κακή ρύθμιση του συστήματος διεύθυνσης οδηγούσε απλά στην κακή οδική συμπεριφορά του οχήματος, σήμερα, με τη χρήση των αυτοματισμών υποβοήθησης μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια ελέγχου του αυτοκινήτου». Η περίπτωση του κλιματισμού 15 Οι τεχνίτες και οι συντηρητές των σημερινών κλιματιστικών μηχανημάτων είναι αδιανόητο να μην έχουν σημαντικές γνώσεις ηλεκτρολογίας και αυτοματισμών, κάτι που πριν 5 χρόνια δεν ίσχυε, όταν δεν χρησιμοποιούνταν οι σημερινοί αυτοματισμοί, τα inverters, τα συστήματα διαχείρισης κτιρίων (BMS) κ.λπ. Η είσοδος του φυσικού αερίου στην ελληνική αγορά, έχει καταργήσει τον γνωστό μέχρι σήμερα ψυκτικό κύκλο δημιουργώντας ψύξη από...καύση. Η αναγκαιότητα εξοικονόμησης ενέργειας και βελτίωσης της άνεσης στα κτίρια, οδηγεί σε εγκαταστάσεις οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με μεγάλη ακρίβεια, τηρώντας αυστηρά τις προδιαγραφές και τα σχέδια των μηχανικών, χρησιμοποιώντας παράλληλα πλήθος άλλων εξαρτημάτων και αυτοματισμών. Η διαφαινόμενη εφαρμογή και στη χώρα μας ενεργειακών επιθεωρήσεων στα κτίρια (Κανονισμός Ορθολογικής Χρήσης Ενέργειας - Κ.Ο.Χ.Ε.), σύμφωνα και με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα δημιουργήσει ακόμη μεγαλύτερες ανάγκες υψηλού επιπέδου τεχνιτών. Η συντήρηση πλέον των εγκαταστάσεων απαιτεί κατανόηση των βασικών θεμάτων ενέργειας, μετάδοσης θερμότητας, ροής, ποιότητας του αέρα κ.λπ. Η περίπτωση των υδραυλικών Στο επάγγελμα του υδραυλικού θεωρείται ότι δεν σημειώνονται ποιοτικές αλλαγές ωστόσο στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετές αλλαγές στις απαιτούμενες γνώσεις 13 Έρευνα για τις ανάγκες των επιχειρήσεων σε ανθρώπινο δυναμικό (ΣΕΒ) Συνέντευξη με υπεύθυνο Τεχνικής Εκπαίδευσης της Ford Hellas (2004) 15 Απόψεις μηχανικών μελετητών κατά τη συζήτηση σε ημερίδα της εταιρίας Interklima (2004)

8 και δεξιότητές του. Ο υδραυλικός του παρελθόντος, ήταν υποχρεωμένος απλά να είναι σε θέση να εγκαταστήσει ή να αντικαταστήσει σωληνώσεις και να τις συνδέσει με τα απαραίτητα μηχανήματα και εξαρτήματα. Η σημερινή εξέλιξη της τεχνολογίας και της ποιότητας των κατασκευών των κτιρίων, απαιτεί να έχει πλήρη εικόνα της εγκατάστασης, ώστε να μπορεί να επεμβαίνει με ακρίβεια στα προβλήματα που παρουσιάζονται καθώς η πολυπλοκότητα των μηχανισμών και συσκευών οι οποίες χρησιμοποιούνται σήμερα σε μια εγκατάσταση και το αυξημένο κόστος τους δεν επιτρέπουν πλέον την μέθοδο «αντικατάσταση και δοκιμή». Επιπλέον, ο υδραυλικός σήμερα πρέπει να είναι σε θέση να χειρίζεται με ακρίβεια τα εξαρτήματα και τους μηχανισμούς (δηλαδή να διαβάζει, να κατανοεί και να εφαρμόζει λεπτομερείς οδηγίες), να αναγνωρίζει, να κατανοεί και να αξιολογεί τα μηνύματα τα οποία ενδέχεται να έρχονται από κάποιο αυτόματο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου κ.λπ. Επίσης, οι απαιτήσεις εξοικονόμησης ενέργειας και οι ειδικές εγκαταστάσεις απαιτούν κατανόηση της μετάδοσης θερμότητας, των αυτοματισμών, των «λεπτομερειών» των σχεδίων και των διαγραμμάτων. Η περίπτωση των τεχνιτών αλουμινίου 16 Οι περισσότεροι τεχνίτες αλουμινίου προέρχονται από τεχνίτες ξύλου ή σιδήρου οι οποίοι είχαν συνηθίσει κατά το παρελθόν να μετρούν με ακρίβεια εκατοστού. Οι σύγχρονες απαιτήσεις των κτιρίων για άνεση και εξοικονόμηση ενέργειας έχουν οδηγήσει σε σημαντικές εξελίξεις στα συστήματα αλουμινίου. Ο τεχνίτης πλέον είναι υποχρεωμένος να μετράει με το χιλιοστό, δηλαδή να διαβάζει λεπτομερή κατασκευαστικά σχέδια, να χειρίζεται εργαλεία ακριβείας, πολλές φορές καθοδηγούμενα από ηλεκτρονικούς υπολογιστές και να συνθέτει συστήματα τα οποία μπορεί να αποτελούνται από δεκάδες διαφορετικά εξαρτήματα. Η περίπτωση του συντηρητή βιομηχανίας - βιοτεχνίας Ο παλιός συντηρητής της βιομηχανίας θα έπρεπε να είναι ο άνθρωπος που «πιάνουν τα χέρια του». Ο σύγχρονος συντηρητής θα πρέπει να είναι σε θέση να πραγματοποιεί ακριβείς μετρήσεις και ελέγχους, να κατανοεί τη ψηφιακή τεχνολογία, να είναι μεθοδικός, να μπορεί να επικοινωνήσει με διάφορες επιμέρους ειδικότητες μέσα στο εργοστάσιο, να τηρεί με ακρίβεια της οδηγίες χρήσεως σύνθετων μηχανημάτων και να κατανοεί τις βασικές αρχές της μηχανολογίας. Η περίπτωση του μηχανουργού Ο παλιός τεχνίτης εργαλειομηχανών έπρεπε να έχει αρκετές γνώσεις και δεξιότητες, κυρίως στην ανάγνωση σχεδίων, στις μετρήσεις και στη χρήση των εργαλειομηχανών με ακρίβεια. Ο σημερινός τεχνίτης όμως είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και προγραμμάτων C.A.D./C.A.M. Βασικές γνώσεις που απαιτούνται 16 Συνέντευξη με Στέλεχος Marketing εταιρίας Αλουμινίου (ΕΤΕΜ) (2004)

9 Με βάση την έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι οι βασικές γνώσεις που πρέπει να διαθέτουν οι παραπάνω αναφερόμενοι τεχνίτες αποτελούνται από τα εξής γνωστικά πεδία: Σχεδίαση και Ανάγνωση Σχεδίων Εφαρμογές της Πληροφορικής Ηλεκτρολογία και Αυτοματισμού [Αυτοματισμός] Εφαρμοσμένη Μηχανική και Αντοχή Υλικών Θερμοδυναμική, Εφαρμογές και Θερμικές Μηχανές [Εφαρμογές σε( )???] Στοιχεία Μηχανών, Μηχανισμοί και συνήθεις Μηχανές Χρήση Εργαλείων και Εργαλειομηχανών Βασικές Εγκαταστάσεις Κτιρίων Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας Οργάνωση και Διοίκηση Συνεργείων Συγχρόνως θα πρέπει ο κάθε εργαζόμενος να: μπορεί να εργάζεται σε ομάδες για έναν κοινό σκοπό επικοινωνεί αποδοτικά μέσα και έξω από την επιχείρησή του τηρεί αυστηρά τις οδηγίες και τις προδιαγραφές (π.χ.: αυτοκίνητο - κλιματισμός - Κ.Ο.Χ.Ε.) είναι σε θέση να αναζητεί γνώσεις, να τις αντιμετωπίζει κριτικά και να τις χρησιμοποιεί δημιουργικά ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Α. Απαιτείται η εκπαίδευση ενός τεχνίτη Μηχανολόγου ο οποίος θα διαθέτει βασικές τεχνικές γνώσεις ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις βασικές ανάγκες πολλαπλών κλάδων της Ελληνικής οικονομίας, αλλά και στο μέλλον να μπορεί να εξειδικευθεί περαιτέρω σε κάθε τομέα. Το Τεχνικό Λύκειο είναι καλύτερα να μην καταλήγει σε ειδικότητες αλλά σε τομείς. Η επιπλέον κατάρτιση σε ειδικότητα μπορεί να γίνεται σε εναλλακτικό τέταρτο (4 ο ) έτος. Για παράδειγμα, στη Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ο μαθητής παίρνει γενικό πτυχίο Μηχανολόγου και έχει δικαίωμα να εργαστεί σαν βοηθός (επίπεδο Δύο (2)). σε όλες τις ειδικότητες του μηχανολόγου (υδραυλικός, ψυκτικός, μηχανικός αυτοκινήτων, συντηρητής σε βιομηχανία κλπ.). Αυτό, πέραν των άλλων, εξυπηρετεί και τη γεωγραφική ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, π.χ. νησιά, όπου δεν είναι δυνατόν κάθε νησί να έχει όλες τις ειδικότητες (και την αντίστοιχη πολυδάπανη υποδομή), ούτε να καλείται κάποιος για δύο (2) χρόνια να πηγαίνει σε άλλο νησί για να πάρει το πτυχίο που τον ενδιαφέρει. Στην περίπτωση που ο μαθητής επιθυμεί περαιτέρω εξειδίκευση σε ειδικότητα (πχ ψυκτικός), θα χρειάζεται μόνον ένα χρόνο να μετακομίσει στην περιοχή που διαθέτει ανάλογη ειδικότητα. Β. Η επαγγελματική εκπαίδευση θα πρέπει να παρέχει σημαντικές σύγχρονες δεξιότητες στους αποφοίτους της (επικοινωνία, συλλογικότητα, ικανότητα να μαθαίνει

10 [μάθησης] κλπ), γεγονός που απαιτεί «εσωτερικές» αλλαγές μέσα στην τάξη (κυρίως ενεργητική μάθηση, ατομικές και συλλογικές εργασίες, μέθοδος project). Γ. Η Κατάρτιση θα πρέπει να παρέχεται υπό την εποπτεία των Τεχνικών Λυκείων, ώστε να: α. ενσωματώνεται στην Κατάρτιση η παιδαγωγική εμπειρία και β. ενσωματώνεται στην εκπαίδευση η εργασιακή εμπειρία της πράξης και να είναι το Τεχνικό Λύκειο ενημερωμένο για τις τεχνολογικές εξελίξεις ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Δ.Τ.Ε.Ε. ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥΣ Η εκπαιδευτική προσέγγιση αποτελεί κυρίαρχο παράγοντα για την επιτυχία μιας μεταρρύθμισης στην τεχνική εκπαίδευση και όχι μόνο. Το ελληνικό σχολείο είναι μονοδιάστατα προσανατολισμένο στη μετάδοση της γνώσης με το γνωστό δασκαλοκεντρικό μοντέλο παλαιότερων εποχών. Αυτό το μοντέλο έχει σαν αποτέλεσμα, μια σειρά μαθητών με σημαντικές ικανότητες να απορρίπτουν το καθιερωμένο σχολείο όπως το έχουν βιώσει στην 9χρονη εκπαίδευση, καθώς αδυνατεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητές τους με εναλλακτικούς τρόπους μάθησης. 17 Οι περισσότεροι από αυτούς, οδηγούνται σήμερα στα Τ.Ε.Ε. Η τεχνική εκπαίδευση, κυρίως μέσα από τα εργαστήρια, προσφέρει περισσότερες δυνατότητες ανάδειξης «κρυφών» ικανοτήτων, καταφέρνοντας να «κερδίσει» ένα σημαντικό αριθμό από τους παραπάνω μαθητές που οδηγούνται σε αυτήν. Ο βασικός λόγος είναι ότι στο εργαστήριο, αναγκαστικά εφαρμόζονται βασικά στοιχεία της ενεργητικής μάθησης και της εξατομικευμένης διδασκαλίας. Ένα πρόσθετο στοιχείο δικαιολόγησης αυτού του φαινομένου είναι ότι οι έφηβοι υιοθετούν νέες συμπεριφορές (απέναντι στη μάθηση), αφού πρώτα βιώνουν τις εμπειρίες. 18 Όμως και η τεχνική εκπαίδευση στο θεωρητικό της μέρος διατηρεί σε μεγάλο βαθμό τα χαρακτηριστικά της δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας και συνεχίζει να αποθαρρύνει την πλειοψηφία των μαθητών της, οι οποίοι έχουν απορρίψει στην πράξη την καθιερωμένη εκπαιδευτική πρακτική. Κατ αυτόν τον τρόπο, παρότι το τεχνικό σχολείο διαθέτει αντικειμενικά πλεονεκτήματα για την «αναγέννηση» των αδύναμων μαθητών, τελικά αδυνατεί να πείσει ότι είναι ένα διαφορετικό σχολείο και να «κερδίσει» την πλειοψηφία τους. Σε συνδυασμό με το «στίγμα» του σχολείου 2 ης κατηγορίας που έχουν τα Τ.Ε.Ε., δεν καταφέρνει να αναδείξει την ομορφιά της τεχνολογικής γνώσης, ούτε τη σημασία και τη χρησιμότητα των γενικών μαθημάτων, τα οποία αδυνατούν να παρακολουθήσουν οι συγκεκριμένοι μαθητές, με τα γνωστά αποτελέσματα ως προς την επίδοσή τους σε όλα τα μαθήματα. Η σύγχρονη παιδαγωγική απαιτεί την αξιοποίηση των ενεργητικών μορφών μάθησης ώστε ο μαθητής να είναι ικανός να κατακτά τη γνώση μέσα από τους δικούς του μοναδικούς δρόμους, με βάση τις εμπειρίες, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητές του De VICCHI G. (2003),Διδάσκοντας μαζί, Μαθαίνοντας μαζί, Αθήνα, Σαββάλας 18 Mussen - Conger - Kagan. (1965). Reading in Child Development and Peronality. New York: Harper and Row 19 Βοσνιάδου Στ. ( 2001) Πως μαθαίνουν οι μαθητές, Βέλγιο, Unesco Διεθνής Ακαδημίας της Εκπαίδευσης

11 Για να έχει λοιπόν επιτυχία η οποιαδήποτε αλλαγή του εκπαιδευτικού συστήματος, είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνει, από τον αρχικό σχεδιασμό της, «εσωτερικές» αλλαγές στην παιδαγωγική προσέγγιση, από τη δασκαλοκεντρική εκπαίδευση προς την ενεργητική μάθηση. Η οργανική ένταξη στην τεχνική εκπαίδευση των ατομικών και συλλογικών εργασιών και της μεθόδου τύπου project μπορεί να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη μιας ουσιαστικής αλλαγής στα τεχνικά σχολεία που σχεδιάζονται καθώς: Θα αναδείξει τη διαφορετικότητα του Τεχνικού Σχολείου, ενθαρρύνοντας τους «αδύναμους» μαθητές για ένα νέο ξεκίνημα Θα προσφέρει νέες δυνατότητες για την ανάδειξη των «κρυφών» ικανοτήτων των μαθητών, αυξάνοντας την χαμηλή αυτοεκτίμησή τους Θα κινητοποιήσει δημιουργικά το εκπαιδευτικό προσωπικό σε νέους στόχους Θα συμβάλει καθοριστικά στη σύνδεση του σχολείου με το ευρύτερο εργασιακό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον Θα προκαλέσει το ενδιαφέρον της κοινωνίας για την τεχνική εκπαίδευση TΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ - ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Η τεχνολογία αποτελεί ένα προνομιακό πεδίο για την εφαρμογή των αρχών της ενεργητικής μάθησης. Το σύνολο των εκπαιδευτικών αντικειμένων της τεχνολογίας απεικονίζεται σε διεργασίες, μηχανές, μηχανισμούς και φαινόμενα από την καθημερινότητα, την παραγωγή, την ίδια τη ζωή. Η εκπαίδευση στην τεχνολογία μπορεί λοιπόν να αποτελέσει για την Ελλάδα, το προνομιακό μοντέλο μιας πραγματικής επανάστασης στην εκπαίδευση. Ο όρος επανάσταση, αναφέρεται βέβαια για τα Ελληνικά δεδομένα, γιατί στις άλλες χώρες δεν νοείται σήμερα εκπαίδευση που δεν βασίζεται στις αρχές της ενεργητικής μάθησης. Λαμβάνοντας πρώτα απ όλα υπ όψιν το επίπεδο των μαθητών που έχουν σήμερα και θα εξακολουθούν να έχουν στο άμεσο μέλλον τα σημερινά Τ.Ε.Ε., θα πρέπει στα τεχνικά σχολεία η εκπαίδευση να παρέχεται με εντελώς αντίθετο τρόπο από αυτόν που έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα. Στη συγκεκριμένη βαθμίδα της τεχνικής εκπαίδευσης δεν είναι δυνατόν οι μαθητές να εκπαιδεύονται κατά το πρότυπο των Πολυτεχνείων ή των ΤΕΙ. Δεν είναι δυνατόν να ξεκινάει η τεχνική τους εκπαίδευση από τις θεωρητικές γνώσεις και στη συνέχεια να καταλήγει στις εφαρμογές, αφού προηγουμένως έχουν εξουθενωθεί με αφηρημένες έννοιες τις οποίες αδυνατούν να κατανοήσουν, ενώ επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά στη συνείδησή τους ότι δεν μπορούν να γίνουν ποτέ καλοί μαθητές. Θα πρέπει η Δευτεροβάθμια τεχνική εκπαίδευση να ξεκινάει από τις εφαρμογές και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, προβάλλοντας τη χρησιμότητα, τον πλούτο και την ομορφιά της τεχνολογίας και αναδεικνύοντας μέσα από την πράξη και τις εφαρμογές την ανάγκη των θεωρητικών γνώσεων. Να αξιοποιούνται οι δυνατότητες που προσφέρει το ευρύτερο κοινωνικό, παραγωγικό και επιχειρηματικό περιβάλλον της περιοχής του σχολείου, καθώς «το αναπτυσσόμενο άτομο βρίσκεται σε μία συνεχή και αδιάκοπη σχέση με το κοινωνικό του περιβάλλον και αυτή η σχέση είναι ο όρος της ανάπτυξής του και ταυτόχρονα της ύπαρξής του» Μιχαλακόπουλος, Γ. (1996). Κοινωνιολογία και Εκπαίδευση -Προσεγγίσεις στην Κοινωνιολογική Διερεύνηση της Εκπαίδευσης και της Εκπαιδευτικής Πράξης,

12 Εν κατακλείδι, ένα νέο τεχνικό σχολείο θα πρέπει να στηρίζεται στις εξής αρχές, οι οποίες θα πρέπει να το διαπερνούν από την Πρώτη έως την Τρίτη τάξη. 1. Θεωρητική Εκπαίδευση σε βασικά επιστημονικά πεδία (Φυσική, Χημεία, Μαθηματικά) με έμφαση στις εφαρμογές τους, ώστε να γίνεται κατανοητή η οργανική σύνδεσή τους με την πραγματικότητα, τη ζωή και την τεχνολογία 2. Εκπαίδευση σε βασικές τεχνολογικές γνώσεις που η προσέγγισή τους θα ξεκινάει από τις εφαρμογές τους, μέσα από ομαδικές και ατομικές εργασίες μαθητών και θα αναδεικνύει την ανάγκη των θεωρητικών γνώσεων. Μέσα από αυτές τις διαδικασίες θα γίνεται και η απαραίτητη «διάχυση των λειτουργιών συμβουλευτικής και προσανατολισμού» μέσα στο σχολείο Ευρεία χρήση εργαστηρίων μέσα από τα οποία οι μαθητές θα κατανοούν τη σημασία των θεωρητικών τεχνικών γνώσεων αλλά και των βασικών επιστημών και επιπλέον θα κατακτούν βασικές δεξιότητες στα εργαλεία και στις μηχανές. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Α. Απαιτείται μια «εσωτερική αλλαγή μέσα σε κάθε σχολείο και κάθε τάξη, η οποία θα δώσει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να αξιοποιήσει τις σύγχρονες μεθόδους ενεργητικής και εξατομικευμένης μάθησης. Β. Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι αναγκαίο να αξιοποιεί πολλαπλώς το κοινωνικό και επιχειρηματικό περιβάλλον του σχολείου, αντλώντας απτά παραδείγματα από τις άμεσες εμπειρίες των μαθητών. Οι μαθητές μέσα από εργασίες προσαρμοσμένες στις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντά τους, θα αποκτούν γνώσεις και σύγχρονες δεξιότητες, αντιλαμβανόμενοι παράλληλα την αναγκαιότητα των βασικών θεωρητικών γνώσεων (αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η εκπαίδευση των μαθητών θα προσανατολίζεται μονοδιάστατα στις άμεσες τοπικές ανάγκες, απλά θα τις αξιοποιεί). Γ. Τα εργαστήρια είναι απαραίτητα σε όλες τις τάξεις του νέου τεχνικού σχολείου, όχι μόνο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων αλλά και για την προσέγγιση, μέσα από πράξη και παραδείγματα, της θεωρητικής γνώσης. Για αυτό το λόγο, πέραν κάποιας υποχρεωτικής υποδομής, μπορούν να διαφοροποιούνται, ανάλογα με τις δυνατότητες και τις ιδιομορφίες κάθε περιοχής. Δ. Το Τεχνικό Λύκειο θα πρέπει από την πρώτη τάξη να αξιοποιεί τις δυνατότητές του ώστε να κερδίζει τους μαθητές οι οποίοι έχουν απορρίψει τον κλασσικό τύπο του ελληνικού σχολείου. Θεσσαλονίκη, Αδελφοί Κυριακίδη Α.Ε. 21 Δημητρόπουλος Ε. (1999) Συμβουλευτική - Προσανατολισμός - Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας - Εκπαιδευτικός και Επαγγελματικός Προσανατολισμός, Αθήνα, Γρηγόρης

13 Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΟΛΥΚΛΑΔΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ Στην Ελλάδα έχει «δοκιμαστεί» κατά το παρελθόν ένα επιτυχημένο σχολείο, το Ενιαίο Πολυκλαδικό Λύκειο το οποίο καταργήθηκε με την προηγούμενη μεταρρύθμιση. Υπάρχει όμως μια καθολική αποδοχή του συγκεκριμένου τύπου σχολείου απ όλους όσους παλαιότερα ενεπλάκησαν σε αυτό. Πιο συγκεκριμένα για το Πολυκλαδικό Λύκειο: Οι απόφοιτοι του δηλώνουν συνήθως υπερήφανοι που μαθήτευσαν και αποφοίτησαν (από αυτό) Οι καθηγητές θεωρούν τιμή τους που δίδαξαν (σε αυτό), αναφέροντας παράλληλα τις θετικές εμπειρίες που εισέπραξαν Αρκετοί από το χώρο της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χαρακτηρίζουν με τα καλύτερα λόγια τους αποφοίτους του Άτομα από το χώρο της αγοράς εργασίας, θεωρούν πολύ καλό το επίπεδο των γνώσεων των αποφοίτων Επιπλέον, δεν υπάρχει κανείς που να έχει εξηγήσει για ποιο λόγο καταργήθηκε αυτός το τύπος Λυκείου (Οι οικονομικοί λόγοι κατά τη γνώμη μου θα μπορούσαν σχετικά εύκολα να ξεπεραστούν άλλωστε ούτε τα ΤΕΕ είναι «φθηνά» σχολεία) Οι παραπάνω λόγοι είναι νομίζω αρκετοί για να επαναφέρουμε στο μέλλον τη συζήτηση για αυτόν τον τύπο Λυκείου, να εξετάσουμε με ποιον τρόπο θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η θετική εμπειρία που υπάρχει με μια εφικτή οικονομική προσέγγιση. Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ Η τεχνολογία αποτελεί πλέον γενική μόρφωση και σαν τέτοια θα πρέπει να εισαχθεί σε όλα τα σχολεία. Προτείνεται λοιπόν η εισαγωγή ενός ΕΥΕΛΙΚΤΟΥ μαθήματος τεχνολογικών εφαρμογών σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και στις δύο πρώτες τάξεις του Λυκείου (κάτι ανάλογο με το μάθημα της Τεχνολογίας), το οποίο όμως θα υποστηριχθεί και θα στηρίζεται στη διαθεματική προσέγγιση όλων των ειδικοτήτων θετικών επιστημών του σχολείου και θα εφαρμόζει τη μέθοδο project. Βασικό αντικείμενο του μαθήματος θα είναι η ανάδειξη των πρακτικών εφαρμογών των θετικών επιστημών (ΦΥΣΙΚΗ, ΧΗΜΕΙΑ, ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ) καθώς και η καλλιέργεια δεξιοτήτων συνεργασίας και επικοινωνίας των μαθητών. Αναλυτικότερα, το μάθημα θα έχει ως στόχο να προσεγγίσουν οι μαθητές τις ανάγκες της τοπικής αγοράς εργασίας και της κοινωνίας, να «δοκιμάσουν» τις γνώσεις τους στην πράξη και επικουρικά να γνωρίσουν τα επαγγέλματα. Ο εκπαιδευτικός που θα διδάσκει το μάθημα θα πρέπει πρώτα απ όλα να καταγράψει μαζί με τους μαθητές τις παραγωγικές δυνατότητες και τις κοινωνικές ανάγκες της περιοχής που βρίσκεται το σχολείο και έχουν σχέση με την τεχνολογία (πχ ενέργεια, περιβάλλον, εξοικονόμηση νερού, κτιριακές εγκαταστάσεις, ανεργία κλπ) και στη συνέχεια, μέσα από εργασίες να αναδείξει τις πρακτικές εφαρμογές των θετικών επιστημών. Το συγκεκριμένο μάθημα μπορεί να παίξει καταλυτικό ρόλο στη σύνδεση

14 του σχολείου με το ευρύτερο περιβάλλον του αλλά και να αποτελέσει κίνητρο για την καλύτερη κατανόηση των επιστημονικών αντικειμένων από τους μαθητές. Από τη φύση του ο συγκεκριμένος εκπαιδευτικός θα πρέπει να έχει άμεση σχέση με την παραγωγή και δυνατότητα ισότιμης συνεργασίας με τα στελέχη της. Για αυτό το λόγο προτείνεται να έχει το μάθημα ως πρώτη ανάθεση Μηχανικός. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η θεσμοθετημένη συνεργασία με τους καθηγητές των θετικών επιστημών αλλά και της Πληροφορικής. Για αυτό το σκοπό μπορεί πχ να μειωθούν οι ώρες διδασκαλίας των παραπάνω καθηγητών κατά μία ώρα την εβδομάδα και αυτή η ώρα να αφιερώνεται στη συνεργασία με τον καθηγητή του μαθήματος της Τεχνολογίας. Το μάθημα είναι απαραίτητο να υποστηρίζεται και από εργαστήριο χαμηλού κόστους, βασισμένο κυρίως σε ιδιοκατασκευές (βάσει προδιαγραφών - κατευθύνσεων) ή σε παλιά αντικείμενα που μπορούν να αποκτηθούν δωρεάν ή με μικρό κόστος (μηχανές και συσκευές, εργαλεία, εποπτικά μέσα). Για τη λειτουργία του θα απαιτούνται και άλλοι κλάδοι ως παρασκευαστές (ΔΕ, ΤΕ κλπ). Σημείωση: Οι παραπάνω προτάσεις για τα Γυμνάσια και τα Λύκεια χρήζουν προφανώς περαιτέρω επεξεργασίας και μελέτης, η οποία όμως πρέπει να ξεκινήσει και να δοκιμαστεί σε πιλοτικό επίπεδο.