ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΤΓΑΣΗΚΟΤ ΑΠΟΣΤΠΧΜΑΣΟ: ΔΦΑΡΜΟΓΖ Δ ΠΑΡΑΓΧΓΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ. Μαρία Σκάροσ, Χριστόυορος Σωυρονίοσ, Ελένη Γρηγοροπούλοσ *

Transcript

1 ΤΠΟΛΟΓΗΜΟ ΤΓΑΣΗΚΟΤ ΑΠΟΣΤΠΧΜΑΣΟ: ΔΦΑΡΜΟΓΖ Δ ΠΑΡΑΓΧΓΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ Μαρία Σκάροσ, Χριστόυορος Σωυρονίοσ, Ελένη Γρηγοροπούλοσ * Δθνικό Μεηζόβιο Πολςηεσνείο, σολή Υημικών Μησανικών, Σομέαρ Ανάλςζηρ, σεδιαζμού και Ανάπηςξηρ Γιεπγαζιών και ςζηημάηων, Ζπώων Πολςηεσνείος 9, Εωγπάθος, Σ.Κ , Αθήνα * lenag@chemeng.ntua.gr ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σν πδαηηθφ απνηχπσκα, φξνο πνπ απνδίδεη ηελ πνζφηεηα γιπθνχ λεξνχ πνπ έρεη θαηαλαισζεί είηε γηα ηελ παξαγσγή ζπγθεθξηκέλνπ πξντφληνο είηε απφ κηα νκάδα θαηαλαισηψλ, έρεη εηζαρζεί ζρεηηθά πξφζθαηα ζηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα. ηελ παξνχζα εξγαζία ππνινγίδεηαη ην πδαηηθφ απνηχπσκα δχν παξαγσγηθψλ δηαδηθαζηψλ, κηαο γεσξγηθήο θαη κηαο βηνκεραληθήο. Ο ππνινγηζκφο βαζίδεηαη ζηε κέζνδν Hoekstra θαη Chapagain θαη ζηεξίδεηαη ηφζν ζε πξαγκαηηθά δεδνκέλα φζν θαη, ειιείςεη απηψλ, ζε βηβιηνγξαθηθέο εθηηκήζεηο. Σα ππνινγηδφκελα πδαηηθά απνηππψκαηα ησλ θαιιηεξγεηψλ ππνινγίδνληαη ίδηαο ηάμεο κεγέζνπο κε αληίζηνηρα πξντφληα άιισλ πεξηνρψλ ηεο ρψξαο. Γηα ηελ ίδηα θαιιηέξγεηα ην πδαηηθφ ηεο απνηχπσκα φηαλ αξδεχεηαη είλαη πεξίπνπ δηπιάζην απηφ ηεο μεξηθήο, ελψ ε γθξη ζπληζηψζα ηνπο είλαη πεξίπνπ ίδηα. Σέινο, ίδηεο θαιιηέξγεηεο ππφ θάιπςε έρνπλ πεξίπνπ ην κηζφ απνηχπσκα απηψλ ζην χπαηζξν. Σν ζπλνιηθφ ιεηηνπξγηθφ πδαηηθφ απνηχπσκα ηεο βηνκεραλίαο ππνινγίζζεθε ηδηαηηέξσο ρακειφ, νθεηιφκελν ζηε θχζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δξαζηεξηφηεηαο. Γεδνκέλεο ηεο πιεζψξαο ησλ πξνζεγγίζεσλ, παξαδνρψλ θαη εκπεηξηθψλ κεζφδσλ ππνινγηζκνχ πνπ ππεηζέξρνληαη ζηελ εθηίκεζε ηνπ Τδαηηθνχ Απνηππψκαηνο απαηηείηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηελ αλάγλσζε ησλ αξηζκψλ θαη ζηε ρξήζε ηνπο ζε ζελάξηα είηε αγξνηηθήο πνιηηηθήο είηε δηαρείξηζεο πδαηηθψλ πφξσλ. Σέινο δηαθαίλεηαη ην ελδηαθέξνλ πεξαηηέξσ κειέηεο γηα ηελ εθηίκεζε ηφζν ηεο γθξη ζπληζηψζαο ηνπ απνηππψκαηνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ φζν θαη ηνπ εηθνληθνχ λεξνχ πνπ πεξηέρνπλ νη πξψηεο χιεο ηεο βηνκεραλίαο, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη πνιιαπιάζην ηνπ ιεηηνπξγηθνχ πδαηηθνχ ηεο απνηππψκαηνο. ΔΗΑΓΧΓΖ Σν λεξφ είλαη έλαο θπζηθφο πφξνο κε δσηηθφ ξφιν ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ απφ ηελ αξρή ηεο ηζηνξίαο ηνπ, πνπ ιφγσ ηεο πιεζπζκηαθήο αχμεζεο, ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ θαη ηεο ζπλερνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο αληηκεησπίδεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα σο θπζηθφο πφξνο ζε αλεπάξθεηα. Γίλεηαη έηζη επηηαθηηθή ε αλάγθε γηα νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. ηα πιαίζηα απηήο ηεο πξνζπάζεηαο αλαπηχρζεθε ε έλλνηα ηνπ Τδαηηθνχ Απνηππψκαηνο (ΤΑ Water Footprint). Η έλλνηα απηή εηζήρζε ζηελ πδξνινγηθή επηζηεκνληθή θνηλφηεηα γηα λα απνδείμεη φηη ε δηάζηαζε ηνπ θαηαλαισηή θαη ε παγθφζκηα δηάζηαζε πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζηελ πξνζπάζεηα δηαρείξηζεο θαη θαηαγξαθήο ηεο πδαηηθήο θαηαλάισζεο είηε νκάδσλ πιεζπζκνχ είηε παξαγσγηθψλ δηαδηθαζηψλ. Σν ΤΑ είλαη έλαο ελαιιαθηηθφο δείθηεο θαηαλάισζεο γιπθνχ λεξνχ, πνπ εηζήρζε ζηελ επηζηεκνληθή θνηλφηεηα ην 2002 απφ ηνλ A.Y.Hoekstra [1]. Μπνξεί λα νξηζζεί γηα έλα πξντφλ (θαθέ, βακβάθη, ηζάη), γηα έλαλ θαηαλαισηή (ή νκάδα θαηαλαισηψλ: νηθνγέλεηα θιπ), γηα κηα κνλάδα (παξαγσγήο αγαζψλ ή ππεξεζηψλ), γηα έλα βηνκεραληθφ θιάδν ή γηα κηα γεσγξαθηθή πεξηνρή, σο φγθνο λεξνχ αλά έηνο. Σν πεδίν εθαξκνγήο ηνπ δείθηε απηνχ βαζίδεηαη ζην φηη ζε παγθφζκην επίπεδν ε θαηαλάισζε λεξνχ θαηαλέκεηαη κεηαμχ ηεο γεσξγίαο/θηελνηξνθίαο, ηεο βηνκεραλίαο/εκπνξίνπ θαη ηεο νηθηαθήο/δεκφζηαο αζηηθήο ρξήζεο. Λφγσ ηεο δηαθνξεηηθήο πξνέιεπζεο θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ θαηαλαισλφκελνπ λεξνχ, ην ΤΑ απαξηίδεηαη απφ ηε ζπληζηψζα ηνπ γαιάδηνπ (blue, επηθαλεηαθνχ/ ππεδάθηνπ), ηνπ πξάζηλνπ (green, βξνρφπησζεο) θαη ηνπ γθξίδνπ λεξνχ (grey, παξαγνκέλσλ απνβιήησλ). Όηαλ αλαθέξεηαη ζε πξντφληα, εθηηκάηαη γηα ην ζπλνιηθφ θχθιν δσήο ηνπο θαη βαζίδεηαη ζηελ έλλνηα ηνπ εηθνληθνχ λεξνχ (virtual water), πνπ εηζήρζε απφ ηνλ Allan ζηε δεθαεηία ηνπ 90 [2]. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ ΤΑ έρνπλ πξνηαζεί δχν κέζνδνη: ε πξψηε απφ ηνπο Hoekstra θαη Chapagain ην 2008 [3] θαη ε δεχηεξε απφ ηνπο Ridoutt θαη Pfister ην 2010 [4]. Η δεχηεξε κέζνδνο ζπλεθηηκά ηε δηαζεζηκφηεηα ηνπ λεξνχ ζηελ πεξηνρή κειέηεο.

2 Γηαζέζηκεο εθηηκήζεηο ΤΑ ππάξρνπλ γηα πνιιά γεσξγηθά πξντφληα, απνηεινχλ φκσο ελδερνκέλσο παγθφζκηνπο κέζνπο φξνπο, θαζψο δελ είλαη ζπλήζσο πξνζπειάζηκνο ν ηξφπνο ππνινγηζκνχ νχηε αλαθέξνληαη ζαθψο νη παξαδνρέο θαη ηα πξσηνγελή δεδνκέλα, ζηε βάζε ησλ νπνίσλ έρνπλ γίλεη νη ππνινγηζκνί. Οη πιεξνθνξίεο είλαη πνιχ πην πεξηνξηζκέλεο θαη ζπγθερπκέλεο γηα ΤΑ βηνκεραληθψλ πξντφλησλ ή θαη νιφθιεξσλ βηνκεραληθψλ θιάδσλ, φπνπ ε δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ είλαη ζπλήζσο κεγαιχηεξε απφ ηα απφιπηα κεγέζε. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ζην δηαδίθηπν ζπλαληψληαη δεθάδεο «ππνινγηζηέο πδαηηθνχ απνηππψκαηνο» (water footprint calculators), φπνπ ν ρξήζηεο απαληά ζε ζεηξά εξσηήζεσλ πνιιαπιψλ επηινγψλ θαη ζην ηέινο εκθαλίδεηαη έλαο αξηζκφο. Όκσο, ε άπνςε φηη ην ΤΑ ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα άζθεζε πνιηηηθήο (γηα παξάδεηγκα επηινγή ή πξηκνδφηεζε θαιιηεξγεηψλ) δεκηνπξγεί ηελ αλάγθε αθελφο πξνζεθηηθήο «αλάγλσζεο» ησλ αξηζκψλ θαη ησλ παξαδνρψλ ζηηο νπνίεο βαζίδεηαη ν ππνινγηζκφο ηνπο θαη αθεηέξνπ δηαζαθήληζεο απηήο θαζεαπηήο ηεο δηαδηθαζίαο ππνινγηζκνχ. Σέινο, σο παξάπιεπξε επίπησζε ηνπ ππνινγηζκνχ ηνπ ΤΑ κπνξεί λα ζεσξεζεί ην γεγνλφο νηη έηζη εληνπίδνληαη είηε ζεκεία ππεξβνιηθήο θαηαλάισζεο λεξνχ είηε δπλαηφηεηεο αμηνπνίεζεο/αλαθχθισζήο ηνπ κε πξνθαλείο νηθνλνκηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ή ζηελ θαηαλαισηηθή ζπκπεξηθνξά. ηελ παξνχζα εξγαζία παξνπζηάδεηαη αλαιπηηθά ε δηαδηθαζία ππνινγηζκνχ ηνπ ΤΑ κηαο γεσξγηθήο θαη κηαο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο, εληνπίδνληαη νη «γθξίδεο δψλεο» θαη ηα ζεκεία πνπ ρξήδνπλ πεξαηηέξσ δηεξεχλεζεο θαη δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο γηα πην αληηθεηκεληθφ πξνζδηνξηζκφ ησλ ζπληζησζψλ ηνπ ΤΑ. ΟΡΗΜΟ ΤΓΑΣΗΚΟΤ ΑΠΟΣΤΠΧΜΑΣΟ Σν ΤΑ ελφο πξντφληνο ηζνχηαη κε ηνλ φγθν (ζε m 3 ) ηνπ γιπθνχ λεξνχ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα παξαρζεί ην πξντφλ, ζπκπεξηιακβάλνληαο θαη ηελ πιήξε δηαδηθαζία δηάζεζεο θαη εθνδηαζκνχ ηνπ πξντφληνο ζηελ αγνξά [3], θαη εθθξάδεηαη είηε σο m 3 /tn πξντφληνο είηε σο m 3 /m 3 πξντφληνο. Καη επέθηαζε, ην ΤΑ ελφο αηφκνπ ή κίαο θνηλσλίαο νξίδεηαη σο ν ζπλνιηθφο φγθνο γιπθνχ λεξνχ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα λα παξαρζνχλ ηα αγαζά θαη νη ππεξεζίεο πνπ θαηαλαιψλνληαη απφ ην άηνκν ή ηελ θνηλσλία θαη εθθξάδεηαη σο m 3 /y. Οη ζπληζηψζεο ηνπ ΤΑ νξίδνληαη απφ ηζνδχγηα λεξνχ ζην εμεηαδφκελν ζχζηεκα θαη είλαη: Γαιάδην πδαηηθφ απνηχπσκα: ΤΑ γαιάδην = Γαιάδην Νεξφ εμαηκηδφκελν + Γαιάδην Νεξφ ελζσκαηνχκελν +=Νεξφ επηζηξέθνλ (1) φπνπ Γαιάδην είλαη ην γιπθφ λεξφ (επηθαλεηαθφ θαη ππφγεην) Πξάζηλν πδαηηθφ απνηχπσκα: ΤΑ πξάζηλν = Πξάζηλν Νεξφ εμαηκηδφκελν + Πξάζηλν Νεξφ ελζσκαηνχκελν (2) φπνπ Πξάζηλν λεξφ είλαη ε βξνρφπησζε πνπ δελ απνξξέεη επηθαλεηαθά Γθξη πδαηηθφ απνηχπσκα: ΤΑ γθξη = Μ / (c max c θπζ ) (3) φπνπ Μ: ην ξππαληηθφ θνξηίν (g/y) σο πξνο ηνλ ξχπν αλαθνξάο c κεγ : ε κέγηζηε επηηξεπφκελε ζπγθέληξσζε γηα ηνλ ξχπν αλαθνξάο (g/m 3 ) c θπζ : ζην πδαηηθφ ζψκα φπνπ απηφο δηαηίζεηαη ε ζπγθέληξσζε ηνπ ξχπνπ ζην πδαηηθφ ζψκα (g/m 3 ) ζηε θπζηθή ηνπ θαηάζηαζε Δπεηδή δελ είλαη δπλαηφλ λα απνηηκεζνχλ νη επηκέξνπο ζπληζηψζεο πνπ αλαθέξνληαη ζηνπο παξαπάλσ νξηζκνχο γηα ην γαιάδην θαη ην πξάζηλν ΤΑ, νη ππνινγηζκνί βαζίδνληαη ζηε ζρέζε: Uiw ΥΑ i (4) P φπνπ i γαιάδην ή πξάζηλν, w λεξφ, U φγθνο (m 3 ) πνπ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί γηα παξαγσγή πξντφληνο P (tn). Ο φγθνο ηνπ λεξνχ πνπ έρεη ρξεζηκνπνηεζεί ππνινγίδεηαη θαηά πεξίπησζε, φπσο ζα θαλεί ζηηο εθαξκνγέο πνπ αθνινπζνχλ.

3 ΔΦΑΡΜΟΓΖ 1: Τδαηικό Αποηύπωμα Καλλιεπγειών ηηρ άμος [7]. Η πεξηνρή ηεο άκνπ απνηειεί κηα απφ ηηο πην εμειηγκέλεο γεσξγηθέο πεξηνρέο ηεο λεζησηηθήο Διιάδαο, κε θπξηφηεξν θαιιηεξγνχκελν είδνο ηελ ειηά. ήκεξα ε πεξηνρή αληηκεησπίδεη ζνβαξφ πξφβιεκα πηψζεο ηεο ζηάζκεο ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα θαη ππάξρεη δπζθνιία ζηελ θάιπςε ησλ αξδεπηηθψλ αλαγθψλ ησλ θαιιηεξγεηψλ. Η ιεηςπδξία θαη ε ππεξεθκεηάιιεπζε ησλ ππνγείσλ λεξψλ ηεο πεξηνρήο ιφγσ ηεο εληαηηθνπνίεζεο ησλ θαιιηεξγεηψλ, ε κε νξζνινγηθή ρξήζε ηνπ αξδεπηηθνχ λεξνχ, θαζψο θαη ε αχμεζε ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζπλέβαιαλ ζηελ θαηάζηαζε απηή. ηνλ Πίλαθα 1 πνπ αθνινπζεί αλαγξάθνληαη ηα είδε πνπ θαιιηεξγνχληαη. Πίνακαρ 1. Ξεξηθή ή/θαη πνηηζηηθή έθηαζε ζε ζηξέκκαηα, αλά θαηεγνξία θαιιηέξγεηαο (ΔΤΔ, Γεσξγηθή Τπεξεζία Πεξηθεξεηαθήο Δλφηεηαο άκνπ). Δίδορ καλλιέπγειαρ Ξηπική Ποηιζηική Έκηαζη (ζηπέμμαηα) Απόδοζη (tn/ζηπέμμα) Έκηαζη (ζηπέμμαηα) Απόδοζη (tn/ζηπέμμα) ηηεξά ,2 40 Ξεξά Όζπξηα 175 0,44 0 Κνλδπιψδε (παηάηεο θ.α) ,5 Αξσκαηηθά-Φαξκαθεπηηθά θπηά 0 24 Υνξηνδνηηθά πνιπεηή (ηξηθχιιη θ.α.) 0 0, ,25 Υνξηνδνηηθά εηήζηα (αξαβφζηηνο θ.α.) 250 0,25 0 Νσπά θεπεπηηθά ,5 Οπψξεο (κήια, αριάδηα θ.α.) ,75 Ππξελφθαξπα (ξνδάθηλα, βεξίθνθα θ.α.) ,75 Αθξφδξπα (θαξχδηα, ακχγδαια θ.α) Δζπεξηδνεηδή ,96 Διαηφδεληξα ,06 0 Ακπέιηα , ,83 ύνολο Απφ ηα είδε ησλ θαιιηεξγεηψλ πνπ αλαπηχζζνληαη ζηελ πεξηνρή, ηα κπνζηαληθά, ηα ιαραληθά θαη νη ληνκάηεο θαιιηεξγνχληαη θαη ζε ζεξκνθήπην. Η θαιιηέξγεηα ηφζν ζηελ χπαηζξν φζν θαη ππφ θάιπςε γίλεηαη ηαπηφρξνλα, θαη ηα ζηξέκκαηα πνπ αλήθνπλ ζε θάζε θαηεγνξία ζπλερψο κεηαβάιινληαη, νπφηε ν αθξηβήο αξηζκφο ζηξεκκάησλ θάζε ζπζηήκαηνο δελ είλαη γλσζηφο. Γηα απηφλ ην ιφγν γίλεηαη ε παξαδνρή φηη ην 50% ησλ ζπλνιηθψλ ζηξεκκάησλ ησλ θαιιηεξγεηψλ απηψλ θαιιηεξγείηαη ππαίζξηα θαη ην άιιν 50% θαιιηεξγείηαη ππφ θάιπςε. Δπίζεο, ειιείςεη δεδνκέλσλ, νη απνδφζεηο ησλ ππφ θάιπςε θαιιηεξγεηψλ ζεσξνχληαη κεγαιχηεξεο θαηά 25% ζε ζρέζε κε απηέο ησλ ππαίζξησλ. Σν λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηηο θαιιηέξγεηεο πξνέξρεηαη είηε απφ βξνρνπηψζεηο (πξάζηλν, U g ) είηε απφ άξδεπζε (γαιάδην, U b ), θαη ππνινγίδεηαη απφ ηηο ζρέζεηο: U g = min (PET C, P eff ) (5) φπνπ PET C εμαηκηζνδηαπλνή, mm/month P eff σθέιηκε βξνρφπησζε, mm/month θαη U b = PET C - P eff (6) Γηα ηελ εθηίκεζε ηεο εμαηκηζνδηαπλνήο έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξεο κέζνδνη κε δηαθνξεηηθά επίπεδα πνιππινθφηεηαο, πνπ βαζίδνληαη ζε δεδνκέλα ζεξκνθξαζίαο (κέζε, κέγηζηε) θαη αθηηλνβνιίαο [8]. Η εμαηκηζνδηαπλνή θάζε θαιιηέξγεηαο ζηελ παξνχζα εξγαζία ππνινγίδεηαη κέζσ ηεο ζρέζεο Blaney- Criddle PET K f (7) C C φπνπ K C θπηηθφο ζπληειεζηήο θαιιηέξγεηαο, πνπ εθθξάδεη ηελ θαιιηέξγεηα (είδνο, πνηθηιία), ην ζηάδην αλάπηπμήο ηεο (εγθαηάζηαζε, θχξηα βιάζηεζε, δηακφξθσζε παξαγσγήο, σξίκαλζε θαη ζπγθνκηδή), ην βαζκφ θάιπςεο θαη ηηο θιηκαηηθέο ζπλζήθεο θαη πξνθαλψο κεηαβάιιεηαη ρξνληθά. Σηκέο ηνπ έρνπλ ππνινγηζζεί βηβιηνγξαθηθά θαη έρνπλ ζπγθξηζεί

4 κε απηέο ηνπ Κέληξνπ Διέγρνπ θαη Πηζηνπνίεζεο Πνιιαπιαζηαζηηθνχ Τιηθνχ θαη Διέγρνπ Ληπαζκάησλ (ΚΔΠΠΤΔΛ) άκνπ. f θιηκαηηθφο παξάγνληαο, πνπ δίλεηαη απφ εκπεηξηθή ζρέζε σο ζπλάξηεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ κήλα θαη ηνπ κέζνπ εκεξήζηνπ πνζνζηνχ ηεο ζπλνιηθήο εηήζηαο δηάξθεηαο ησλ σξψλ εκέξαο, γηα κηα δεδνκέλε ρξνληθή πεξίνδν θαη γεσγξαθηθφ πιάηνο, ην νπνίν ζεσξήζεθε εληαίν γηα φιν ην λεζί. Η σθέιηκε βξνρφπησζε είλαη πνζνζηφ ηεο ζπλνιηθήο, εμαξηάηαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο βξνρφπησζεο θαη ην βαζκφ θάιπςεο ηνπ εδάθνπο απφ ηελ θαιιηέξγεηα θαη εθηηκάηαη απφ εκπεηξηθέο ζρέζεηο ηεο USDA κε βάζε ηε κέζε κεληαία εμαηκηζνδηαπλνή θαη ηε κέζε κεληαία βξνρφπησζε, ή, ζε πεξίπησζε ηηκψλ κέζεο κεληαίαο βξνρφπησζεο θάησ απφ 9 mm, απφ πίλαθα πάιη ηεο USDA. Σηκέο βξνρνπηψζεσλ πάξζεθαλ απφ ην κεηεσξνινγηθφ ζηαζκφ ηεο Δ.Μ.Τ. ζηελ πφιε ηεο άκνπ. Η δηεζεηηθφηεηα ηνπ εδάθνπο ζεσξήζεθε κέηξηα. Όινη νη ππνινγηζκνί γίλνληαη αλά κήλα θαη ν ζπλνιηθφο φγθνο λεξνχ πξνθχπηεη απφ ην άζξνηζκά ηνπο, γηα φινπο ηνπο ελεξγνχο κήλεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο θαιιηέξγεηαο. Γεδνκέλνπ φηη έλα ζηξέκκα αληηζηνηρεί ζε 10 3 m 2, ηα mm (βξνρφπησζεο ή εμαηκηζνδηαπλνήο) αληηζηνηρνχλ ζε m 3 αλά ζηξέκκα. Με ην ζπλνιηθφ λεξφ λα ππνινγίδεηαη εηεζίσο αλά ζηξέκκα, ην ΤΑ πξνθχπηεη φηαλ απηφ δηαηξεζεί κε ηελ απφδνζε ηεο θάζε θαιιηέξγεηαο αλά ζηξέκκα. Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ γθξη ΤΑ ησλ θαιιηεξγεηψλ, ξχπνη ησλ νπνίσλ ε πνζφηεηα πξέπεη λα εθηηκεζεί είλαη ηα ιηπάζκαηα (άδσην θαη θψζθνξνο), ηα παξαζηηνθηφλα θαη ηα εληνκνθηφλα. ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζεσξήζεθε θξηζηκφηεξε ε επίδξαζε ησλ ιηπαζκάησλ. Σν ξππαληηθφ θνξηίν (Μ ζηε ζρ.(3)) δελ είλαη ην εθαξκνδφκελν ιίπαζκα, αιιά ην πνζφ ηνπ ξχπνπ πνπ εηζρσξεί ζην πδαηηθφ ζχζηεκα. Σν πνζνζηφ απηφ βηβιηνγξαθηθά θπκαίλεηαη απφ 3% έσο 10% θαη δεδνκέλεο ηεο κέηξηαο δηεζεηηθφηεηαο ηνπ εδάθνπο ζεσξήζεθε 6%. Η πνζφηεηα ηνπ ιηπάζκαηνο πνπ εθαξκφδεηαη είλαη έλα κέγεζνο εθηηκψκελν κε ηδηαηηέξσο κεγάιε αβεβαηφηεηα, θαζψο νη αγξφηεο ρξεζηκνπνηνχλ ηα ιηπάζκαηα θαζαξά εκπεηξηθά. Η εθηίκεζε απηή έγηλε κε ηε βνήζεηα ηνπ ΚΔΠΠΤΔΛ άκνπ. Η θπζηθή ζπγθέληξσζε αδψηνπ θαη θσζθφξνπ ζεσξήζεθε κεδεληθή ειιείςεη δεδνκέλσλ θαη ηα επηηξεπηά φξηα ζπγθέληξσζεο ξχπσλ εμεηάζηεθαλ γηα δχν είδε πδαηηθνχ απνδέθηε: επηθαλεηαθφ (ΚΤΑ Τ2/2600/2001) θαη ππφγεην (Οδεγία 98/83/ΔΔ). Σειηθά πξνέθπςαλ ηέζζεξηο ηηκέο γηα ην γθξη ΤΑ θαη θξαηήζεθε ε πςειφηεξε (δπζκελέζηεξε πεξίπησζε). ηα ζπζηήκαηα παξαγσγήο ππφ θάιπςε ε δηαδηθαζία ππνινγηζκψλ είλαη ίδηα, φκσο δελ ππάξρεη πξάζηλε ζπληζηψζα ελψ ε εμαηκηζνδηαπλνή κέζα ζην ζεξκνθήπην είλαη ην 70%-80% ηεο εμαηκηζνδηαπλνήο ηεο θαιιηέξγεηαο ζηελ χπαηζξν θαη ε απφδνζε πςειφηεξε θαηά 25%. ηνλ Πίλαθα 2 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ππνινγηζκψλ. Πίνακαρ 2. Τδαηηθφ απνηχπσκα ησλ θαιιηεξγεηψλ ηεο άκνπ (δεδνκέλα 2012) Καιιηέξγεηα Δίδνο ΤΑ πξάζηλν ΤΑ γαιάδην ΤΑ γθξη ΤΑ, m 3 /tn ηηεξά Ξεξηθή/ππαίζξηα Κξηζάξη Ξεξηθή/ππαίζξηα Κνθηνιίβαδα Ξεξηθή/ππαίζξηα Διηέο Ξεξηθή/ππαίζξηα Ακπέιηα Ξεξηθή/ππαίζξηα Ακπέιηα Αξδεπφκελα Όζπξηα Αξδεπφκελα Μεδηθή Αξδεπφκελε Μπνζηαληθά Αξδεπφκελα 4, Παηάηεο Αξδεπφκελα 14, Νηνκάηεο Αξδεπφκελα 7, Λαραληθά Αξδεπφκελα Δζπεξηδνεηδή Αξδεπφκελα Οπσξνθφξα Αξδεπφκελα Μπνζηαληθά Τπφ θάιπςε Λαραληθά Τπφ θάιπςε Νηνκάηεο Τπφ θάιπςε ΔΦΑΡΜΟΓΖ 2: Τδαηικό αποηύπωμα βιομησανίαρ ζςζκεςαζιών [9] ε παγθφζκην επίπεδν ην λεξφ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηε βηνκεραλία αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζην 20% ηεο θαηαλάισζεο γιπθνχ λεξνχ, ζηελ Διιάδα πάλησο ην αληίζηνηρν πνζνζηφ είλαη κφιηο ην 2%, κε ην

5 Τδαηηθφ Γηακέξηζκα Αηηηθήο λα έξρεηαη ηξίην, κεηά ηε Γπηηθή θαη ηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία. Βαζηθή κέξηκλα ηνπ λνκνζέηε σο πξνο ηε βηνκεραλία απνηέιεζε ε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ελψ ε δηαρείξηζε λεξνχ νπζηαζηηθά γίλεηαη γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο θαη κφλν ηειεπηαία ε θαηαλάισζε θαη ε θχζε ησλ πξψησλ πιψλ (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ λεξνχ) ιακβάλεηαη ππφςε ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ Βέιηηζησλ Γηαζέζηκσλ Σερληθψλ σο απαίηεζε ηεο Οδεγίαο 96/61/ΔΚ (IPPC) αιιά θαη ζην εζεινληηθφ χζηεκα Οηθνινγηθήο Γηαρείξηζεο θαη Οηθνινγηθνχ Διέγρνπ (EMAS). Γεδνκέλνπ φηη ην ΤΑ ππνινγίδεηαη κε ζηνηρεία πξαγκαηηθψλ πδαηηθψλ θαηαλαιψζεσλ θαη φρη βάζεη δηεζλψλ κέζσλ ηηκψλ, κπνξεί λα ππνινγηζηεί κφλν αλαιχνληαο ηελ πξνέιεπζε ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ θαη ζεσξψληαο ηελ πξαγκαηηθή πδαηηθή ρξήζε πνπ ιακβάλεη ρψξα ζηελ ηνπνζεζία παξαγσγήο ησλ πξντφλησλ. Απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ΤΑ ζηελ Διιάδα απφ ηνλ ηάκνπ [5] πξνθχπηεη φηη ην ΤΑ (δηζ. m 3 /y) γηα ηελ παξαγσγή βηνκεραληθψλ πξντφλησλ είλαη ην 3% ηνπ ζπλνιηθνχ. Γηαζέζηκα δεδνκέλα θαηαλάισζεο λεξνχ γηα παξαγσγή βηνκεραληθψλ πξντφλησλ ππάξρνπλ κφλν γηα θάπνηα ηξφθηκα θαη ζε παγθφζκηα θαη ζηελ ειιεληθή θιίκαθα, ίζσο επεηδή απηά ραξαθηεξίδνληαη ηδηαηηέξσο πδξνβφξα, ιφγσ απαηηήζεσλ πςειήο πνηφηεηαο, θαζαξφηεηαο θαη πγηεηλήο. Σέινο, απφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ΤΑ πξντφλησλ ράξηνπ (δαζηθή θαη βηνκεραληθή θάζε παξαγσγήο) πξνέθπςε φηη ην ζπλνιηθφ απνηχπσκα εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ πξνέιεπζε ηεο πξψηεο χιεο. Παξά ηε κηθξή ζπλεηζθνξά ηεο ειιεληθήο βηνκεραλίαο ζηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε λεξνχ, ν ππνινγηζκφο ηνπ πδαηηθνχ απνηππψκαηνο κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ηφζν ζηνλ εληνπηζκφ ησλ ζεκείσλ πςειήο θαηαλάισζεο θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία (ιεηηνπξγηθφ ΤΑ) θαζψο θαη λα πξνζθέξεη έλα επηπιένλ θξηηήξην επηινγήο πξψησλ πιψλ πέξαλ ίζσο απφ ην ηξέρνλ θφζηνο ηνπο. χκθσλα κε ηνπο Gerbes-Leenes & Hoekstra [6] ζε κηα βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα ην ΤΑ ππνινγίδεηζη απφ ηε ζρέζε ΤΑ(u) = ΤΑ ιεηη (u) + ΤΑ εθνδ (u) ζε m 3 /y (8) φπνπ u ε βηνκεραληθή κνλάδα ΤΑ ιεηη ππνινγίδεηαη απφ ηελ θαηαλάισζε λεξνχ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία ΤΑ ιεηη = U w, παξαγσγή + U w, άιιεο ρξήζεηο + ΤΑ ιεηη, γθξη ΤΑ εθνδ ην απνηχπσκα ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο γηα ηα πξντφληα, δειαδή ηα ΤΑ ησλ πξψησλ πιψλ γηα ηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ απηψλ. Αλ νη πξψηεο χιεο είλαη είζνδνη ζην ζχζηεκα ηεο βηνκεραλίαο, ηφηε ηα ΤΑ ηνπο ζα πξέπεη λα είλαη γλσζηά είηε απφ ηνλ θαηαζθεπαζηή ηνπο είηε λα εθηηκεζνχλ βάζεη ηεο κεζφδνπ παξαγσγήο ηνπο. Θα έρνπκε ινηπφλ n n ( u) (s, p) C(s, p) p1 u, (9) s φπνπ p ην θάζε πξντφλ s ε θάζε πεγή πξψησλ πιψλ γηα ηα πξντφληα C ε θαηαλάισζε ηεο θάζε πξψηεο χιεο γηα θάζε πξντφλ ηεο βηνκεραλ. κνλάδαο Καη γηα ηηο δχν ζπληζηψζεο ηνπ ΤΑ, ππάξρεη ε γαιάδηα, ε πξάζηλε θαη ε γθξη ζπλεηζθνξά, ππνινγηδφκελεο φπσο πξνεγνπκέλσο (ζρέζεηο 4 θαη 3). Η βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα πνπ αλαιχζεθε ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη απφ ηηο κεγαιχηεξεο ζηελ Διιάδα ζηνλ ηνκέα ηεο πιαζηηθήο ζπζθεπαζίαο. Γηαζέηεη ηξεηο γξακκέο παξαγσγήο: ηελ εχθακπηε, ηε ζηεξεά θαη ηε ράξηηλε ζπζθεπαζία. ηε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηφηεηα πξάζηλε ζπληζηψζα ππάξρεη κφλν φπνπ ππεηζέξρεηαη αγξνηηθφ πξντφλ, δειαδή ζηε ράξηηλε ζπζθεπαζία. Σν γθξη πδαηηθφ απνηχπσκα ηεο κνλάδαο, θαζψο απηή δελ παξάγεη βηνκεραληθά απφβιεηα εμφλ απφ ρξεζηκνπνηεκέλα κειάληα πνπ δηαηίζεληαη ζε ηδηψηε πξνο επεμεξγαζία, ππνινγίζηεθε ζηε βάζε ηνπ γθξη λεξνχ πνπ παξάγεηαη απφ ην πξνζσπηθφ ηεο κνλάδαο θαη, ζχκθσλα κε ηε ινγηθή ηεο πξνεγνχκελεο εθαξκνγήο, σο δείθηεο επειέγεζαλ ην COD θαη ην Ν ησλ απνβιήησλ ηνπ πξνζσπηθνχ απφ ηε βηβιηνγξαθία. Σέινο, σο γαιάδην πδαηηθφ απνηχπσκα γηα θάζε γξακκή παξαγσγήο ζεσξήζεθε ην άζξνηζκα ηνπ γαιάδηνπ ιεηηνπξγηθνχ απνηππψκαηνο θαη ηεο θαηαλάισζεο (γαιάδηνπ) λεξνχ γηα άιιεο ρξήζεηο. Απφ δεδνκέλα παξαγσγήο πξντφλησλ κπνξεί λα ππνινγηζζεί θαη ΤΑ αλά πξντφλ. Γηα θάζε γξακκή παξαγσγήο δηακνξθψζεθε έλα ζρεκαηηθφ δηάγξακκα ψζηε λα μερσξηζζνχλ νη δηαδηθαζίεο κέζα ζηε βηνκεραλία απφ ηηο πξψηεο χιεο (πξηλ απφ απηήλ) θαη ηε κεηαθνξά θαη δηάζεζε ησλ

6 πξντφλησλ (κεηά απφ απηήλ). Γεκηνπξγήζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα πνπ αθνξνχλ θαηαλαιψζεηο λεξνχ θαη γεληθά ζηνηρεία ηεο βηνκεραλίαο, ηα νπνία θαη απαληήζεθαλ απφ ηνπο ππεπζχλνπο, ζηε βάζε δεδνκέλσλ (ζπλνιηθή εηήζηα θαη ζπλνιηθέο κεληαίεο θαηαλαιψζεηο λεξνχ θαη παξαγσγέο πξντφλησλ αλά γξακκή θαηεξγαζίαο, αξηζκφο εξγαδνκέλσλ, πγξά απφβιεηα πνπ απνκαθξχλνληαη) θαη εθηηκήζεσλ (θαηαλνκή λεξνχ ζηηο γξακκέο παξαγσγήο θαη ζε άιιεο ρξήζεηο (πφηηζκα, ππξφζβεζε, εζηίαζε θαη πγηεηλή ηνπ πξνζσπηθνχ). Λφγσ ηεο παληεινχο έιιεηςεο δεδνκέλσλ ΤΑ πξψησλ πιψλ, εθηηκήζεθε κφλν ην ΤΑ εθνδ γηα ράξηηλε ζπζθεπαζία, ζηε βάζε βηβιηνγξαθηθψλ ηηκψλ γηα ην ραξηί. Η ζπλνιηθή εηήζηα θαηαλάισζε λεξνχ ήηαλ 777,5 m 3, κε ηα 261 λα απνδίδνληαη ζηηο αλάγθεο εζηίαζεο θαη πγηεηλήο ηνπ πξνζσπηθνχ, 47,5 ζην πφηηζκα ηνπ θήπνπ θαη 166 ζην ζχζηεκα ππξφζβεζεο. Απφ θάζε γξακκή παξαγσγήο εμεηάζηεθε έλα ηππηθφ πξντφλ. Η εηήζηα θαηαλάισζε λεξνχ αλά ηππηθφ πξντφλ ππνινγίζηεθε ζηε βάζε ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο λεξνχ θαη ηνπ πνζνζηνχ ηνπ πξντφληνο ζηε ζπλνιηθή παξαγσγή. Σέινο, δεδνκέλνπ φηη ηα πγξά απφβιεηα ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο ζπιιέγνληαη θαη νδεγνχληαη πξνο επεμεξγαζία ζε ηδηψηε, ην γθξη πδαηηθφ ηνπο απνηχπσκα έρεη ελδεηθηηθή κφλν ζεκαζία θαη ππνινγίζζεθε ζηε βάζε ηππηθήο ζχζηαζεο κειαληνχ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη. ηνλ Πίλαθα 3 πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ππνινγηζκψλ. Πίνακαρ 3. Τδαηηθφ Απνηχπσκα βηνκεραλίαο παξαγσγήο ζπζθεπαζηψλ Πξντφλ εχθακπηε ζηεξεά Υάξηηλε Δηήζηα παξαγσγή tn Δηήζηα θαηαλάισζε 90, ,3 30,22 λεξνχ γηα παξαγσγή πξντφλησλ Μπιε λεξφ γηα δηάθνξεο 71,3 142,6 23,8 ρξήζεηο Μπιε λεξφ γηα αλάγθεο 71,3 142,6 23,8 πξνζσπηθνχ Τγξά βηνκεραληθά 10 απφβιεηα, m 3 /y ΤΑ γθξη, m 3 /y YA ιεηη, m 3 /y ΤΑ κπιε ,1 ΤΑ ραξηηνχ ΤΑ κειαληψλ Συνολικό YA λειτ, m 3 /y 1357 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Σα ππνινγηδφκελα ΤΑ ησλ μεξηθψλ θαιιηεξγεηψλ θπκαίλνληαη απφ 500 έσο 8000 m 3 /tn πξντφληνο, ελψ απηά ησλ αξδεπνκέλσλ απφ 200 έσο Γηα ηελ ίδηα θαιιηέξγεηα ην ΤΑ φηαλ αξδεχεηαη είλαη πεξίπνπ δηπιάζην απηφ ηεο μεξηθήο, ελψ ην γθξη ΤΑ ηνπο είλαη πεξίπνπ ίδην. Σέινο, ίδηεο θαιιηέξγεηεο ππφ θάιπςε έρνπλ πεξίπνπ ην κηζφ ΤΑ απηψλ ζην χπαηζξν. Σν ζπλνιηθφ ιεηηνπξγηθφ ΤΑ ηεο βηνκεραλίαο είλαη ηδηαηηέξσο ρακειφ γηα βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα, νθεηιφκελν ζηε θχζε απηήλ θαζεαπηήλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο βηνκεραλίαο. Απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε γίλνληαη ζαθείο νη πεξηνξηζκνί θαη ηα πξνβιεκαηηθά ζεκεία ησλ ζπληζησζψλ ηνπ ΤΑ, δειαδή: Δίλαη αλαγθαία ε χπαξμε ζπζηεκαηηθψλ δεδνκέλσλ ζε επίπεδν πεξηνρήο: θιηκαηηθψλ, εδαθνινγηθψλ αιιά θαη αλαθεξνκέλσλ ζηηο ζπγθεθξηκέλεο θαιιηέξγεηεο (ραξαθηεξηζηηθψλ φρη κφλν ηεο ηνπηθήο θαιιηέξγεηαο αιιά θαη ησλ γεσξγηθψλ πξαθηηθψλ πνπ αθνινπζνχληαη). Διιείςεη ηνπηθψλ δεδνκέλσλ, ε ρξήζε ηηκψλ απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ηηκέο ΤΑ πνπ κηθξή ζρέζε έρνπλ κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Η αληηθεηκεληθή δπζθνιία ζην ζεκείν απηφ είλαη φηη απαηηείηαη εξγαζία πνπ νχηε απαηηείηαη λνκνζεηηθά νχηε είλαη «εμαξγπξψζηκε». Σν ΤΑ ηνπ ίδηνπ πξντφληνο δηαθέξεη πξνθαλψο απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή αθφκε θαη κέζα ζηελ ίδηα ρψξα, νπφηε, ππφ ην πξίζκα εμνηθνλφκεζεο λεξνχ, ζα κπνξνχζε λα γίλεη θάπνηνο «πξνγξακκαηηζκφο» θαη επηινγή πξντφλησλ. Δάλ φκσο ν πξνγξακκαηηζκφο απηφο βαζηζζεί κφλν ζην θξηηήξην απηφ, θηλδπλεχνπλ ελδερνκέλσο παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο, ραξαθηεξηζηηθέο

7 πεξηνρψλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ εθαξκνγή πνπ αλαιχζεθε ε ειηά. Λφγσ ηεο κηθξήο απφδνζεο αλά ζηξέκκα, παξνπζηάδεηαη κε ΤΑ πνιιαπιάζην άιισλ θαιιηεξγεηψλ, ε αμία ηεο φκσο ηφζν γηα ηελ πεξηνρή κειέηεο φζν θαη επξχηεξα ζηε Μεζφγεην, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ πξνβιήκαηα λεξνχ, δελ είλαη θαηά ηε γλψκε καο δηαπξαγκαηεχζηκε. ηελ πεξίπησζε «πνιηηηζηηθά νπδέηεξσλ» θαιιηεξγεηψλ, ε ζχγθξηζε ησλ ΤΑ γηα ηελ ίδηα πεξηνρή εθαξκνγήο ζα κπνξνχζε λα είλαη έλα απφ ηα θξηηήξηα επηινγήο, εθηηκάηαη πάλησο φηη ε νηθνλνκηθή απφδνζε ζα απνηειεί γηα πνιχλ θαηξφ αθφκε ην πξσηαξρηθφ θξηηήξην. ε φιεο ηηο θαιιηέξγεηεο, ην πνζνζηφ ηνπ γθξη ΤΑ θπκαίλεηαη απφ 0.1 έσο 0.5 ηνπ ζπλνιηθνχ. Αλ θαη ν ηξφπνο πνπ ππνινγίδεηαη εκπεξηέρεη πνιιέο πξνζεγγίζεηο, δηαθαίλεηαη φηη αμίδεη λα δηεξεπλεζεί πεξηζζφηεξν, ηφζν γηα ιφγνπο ζρεηηθνχο κε ην λεξφ, φζν θαη ζρεηηθνχο κε ηελ ελδερφκελε θαηάρξεζε νξπθηψλ πφξσλ, φπσο είλαη νη πεγέο ησλ εκπνξηθψλ ιηπαζκάησλ. Γεληθψο πάλησο ην γθξη ΤΑ είλαη απηφ πνπ έρεη ηχρεη ηεο κηθξφηεξεο πξνζνρήο δηεζλψο. Καηά ηνλ ππνινγηζκφ ηνπ γαιάδηνπ απνηππψκαηνο θαιιηεξγεηψλ (λεξφ άξδεπζεο) γίλεηαη ε παξαδνρή φηη ε απφδνζε ηνπ αξδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη 100% θαη φηη ρξεζηκνπνηείηαη ηφζν λεξφ φζν ρξεηάδεηαη απφ ηηο απαηηήζεηο ηεο θαιιηέξγεηαο. πλήζσο ε άξδεπζε γίλεηαη εκπεηξηθά θαη πνιιέο θνξέο ζπαηαιάηαη λεξφ, κε απνηέιεζκα ν ππνινγηζκφο απηφο λα έρεη ακθηζβεηνχκελε ζρέζε κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα. Γεδνκέλνπ φηη ε ρξήζε δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ κεηαμχ ησλ δηαζέζηκσλ απφ ηε βηβιηνγξαθία γηα ηελ εθηίκεζε ηεο εμαηκηζνδηαπλνήο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε απνθιίζεηο κεγαιχηεξεο ηνπ 20% [8], απαηηείηαη κεγάιε πξνζνρή θαηά ηε ζχγθξηζε εθηηκήζεσλ απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο. Αζθαιέζηεξε ζχγθξηζε κπνξεί λα γίλεη κφλν κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ ζελαξίσλ θαιιηεξγεηψλ ζηελ ίδηα πεξηνρή. Ο ππνινγηζκφο ηνπ ΤΑ βηνκεραληθψλ δξαζηεξηνηήησλ απαηηεί αθφκε πεξηζζφηεξα δεδνκέλα, ηα νπνία δελ ελδηαθέξνπλ απφ πξψηε άπνςε θαλέλαλ: ε βηνκεραλία, φρη γηα ιφγνπο πεξηβαιινληηθνχο, θξνληίδεη λα κεηψλεη θαηά ην δπλαηφλ ηε ρξήζε λεξνχ, νπφηε ην ιεηηνπξγηθφ ΤΑ αλακέλεηαη λα είλαη κε επηδερφκελν πεξαηηέξσ κεηψζεσο. Απηφ πνπ θαίλεηαη λα είλαη πνιχ ζεκαληηθφ, αθφκε θαη (βηβιηνγξαθηθά) ζε βηνκεραλίεο ηξνθίκσλ πνπ θαηαλαιψλνπλ αξθεηφ λεξφ θαηά ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, είλαη ην γεγνλφο φηη ην ΤΑ ηεο εθνδηαζηηθήο αιπζίδαο (θαη γηα ηελ αθξίβεηα ην εηθνληθφ λεξφ ησλ πξψησλ πιψλ) είλαη πνιχ ζεκαληηθφ πνζνζηφ (πάλσ απφ 99%) ηνπ ζπλνιηθνχ ΤΑ. Οπφηε ζα είρε πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ ε πξνζπάζεηα κείσζεο απηνχ θαη φρη ηνπ ιεηηνπξγηθνχ. Απηφ πνπ θαζηζηά λεθειψδε ηα κεγέζε πνπ ππνινγίδνληαη ζηελ εθνδηαζηηθή αιπζίδα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ζα ιεθζεί φινο ν θχθινο δσήο ηνπ πξντφληνο, είλαη ε ρσξηθή δηαθνξνπνίεζε: αιινχ παξάγνληαη ζπλήζσο νη πξψηεο χιεο, αιινχ γίλεηαη ε επεμεξγαζία θαη αιινχ ε θαηαλάισζε. Οπφηε αθελφο ην ΤΑ ηνπ ίδηνπ πξντφληνο πνπ ζα έρεη παξαρζεί (ππνζεηηθά) ζηελ ίδηα πεξηνρή θαη κε ίδηα «ηερλνινγία» ζα δηαθέξεη αλάινγα κε ηελ ηνπνζεζία θαηαλάισζεο, αθεηέξνπ ην κέγεζνο απηφ δελ αθνξά ηελ πξαγκαηηθή θαηαλάισζε λεξνχ ζε θακκία απφ ηηο εκπιεθφκελεο ρψξεο. Σν γεληθφ ζπκπέξαζκα πνπ πξνθχπηεη απφ φια ηα παξαπάλσ είλαη φηη ην ΤΑ είλαη έλαο δείθηεο κάιινλ πην ρξήζηκνο γηα επηινγή «νξζήο πξαθηηθήο» γηα κηα δξαζηεξηφηεηα/πξντφλ, αιιά ε ρξήζε ηνπ ζηε ράξαμε πεξηβαιινληηθήο ή άιιεο πνιηηηθήο είλαη ηδηαηηέξσο επηζθαιήο. Έηζη θη αιιηψο, είλαη ηφζν πνιιέο νη επηκέξνπο ζπληζηψζεο ηνπ ΤΑ θαη ηφζν αιιεινεμαξηψκελεο, ψζηε απαηηείηαη πνιιή πξνζπάζεηα αθφκε γηα κνλνζήκαληε αλ ππάξμεη πνηέ πνζνηηθνπνίεζε ηνπ δείθηε απηνχ. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 1. Hoekstra, A.Y., Virtual water trade: Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade, Delft, The Netherlands, December 2002, Value of WaterΜ Research Report Series No.12, UNESCO-IHE, Delft. 2. Allan, J.A Virtual water : A Long Term Solution for Water Short Middle Eastern Economies. British Association Festival of Science. University of Leeds. 9 September Hoekstra, A.Y., Chapagain, A.K., Globalization of Water: Sharing the Planet s Freshwater Resources. Blackwell Publishing, Oxford, UK 4. Ridout, B.G., Pfister, S., A revised approach to water footprinting to make transparent the impacts of consumption and production on global freshwater scarcity. Global Environmental Change 20,

8 5. ηάκνπ, Α.Ι., ν πδαηηθφ απνηχπσκα, πφζν λεξφ καο «θνζηίδεη» ην εζληθφ καο έδεζκα θαη ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πδαηηθψλ πφξσλ. Tερληθά Xξνληθά, Tεχρνο 4, Gerbens-Leenes, P.W., Hoekstra A.Y., Business Water Footprint Accounting: A tool to assess how production of goods and services impacts on freshwater resources worldwide, UNESCO-IHE, Institute for Water Education. 7. θάξνπ Μ., Τδαηηθφ Απνηχπσκα Καιιηεξγεηψλ. Δθαξκνγή ζην λεζί ηεο άκνπ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ΓΠΜ ΔΜΠ-ΠαΠεη «πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δλέξγεηαο θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο», Αζήλα. 8. Υαξρνχζε, Γ., πγθξηηηθή αμηνιφγεζε κεζνδνινγηψλ ππνινγηζκνχ πδαηηθνχ απνηππψκαηνο. Δθαξκνγή ζηνλ Κάκπν Υαλίσλ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ρνιή Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ΔΜΠ. 9. σθξνλίνπ, Υ.-Γ., Τπνινγηζκφο Τδαηηθνχ Απνηππψκαηνο ζε Βηνκεραλία πζθεπαζηψλ. Γηπισκαηηθή Δξγαζία, ΓΠΜ ΔΜΠ-ΠαΠεη «πζηήκαηα Γηαρείξηζεο Δλέξγεηαο θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο», Αζήλα.