ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ"

Transcript

1 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΟΡΑΣΗ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ACCELERATE Π. Πατραγκού, Κ. Ζωντανός, Α. Ταραμόπουλος, Ά. Φράγκου-Μπάτσιου Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Βιβλιοθήκη ΠΕΡΙΛΗΨΗ Από τον Φεβρουάριο του 2000 η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας συμμετέχει στο πρόγραμμα ACCELERATE (ACCESS TO THE MODERN LIBRARY SERVICES FOR THE BLIND AND PARTIALLY SIGHTED PEOPLE) το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Πρόγραμμα Leonardo da Vinci Το πρόγραμμα αυτό έχει σαν στόχο την προσφορά πρόσβασης στις σύγχρονες υπηρεσίες των βιβλιοθηκών προς τους χρήστες με προβλήματα όρασης: φοιτητές, διδάσκοντες, ερευνητές και άλλους. Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν πλέον δυνατότητες προσφοράς ποιοτικών υπηρεσιών στους αναγνώστες με προβλήματα όρασης δίνοντας τους πρόσβαση σε κάθε πηγή πληροφορίας που διαθέτει μία σύγχρονη Βιβλιοθήκη. Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζονται τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα του έργου και η εμπειρία που η Βιβλιοθήκη απέκτησε όσον αφορά: α) την υποστηρικτική τεχνολογία, β) την εισαγωγή νέων υπηρεσιών στις λειτουργίες της Βιβλιοθήκης, γ) την δημιουργία υποστηρικτικών δομών σε επίπεδο ακαδημαϊκού ιδρύματος, και δ) την εκπαίδευση του προσωπικού της Βιβλιοθήκης και των χρηστών με προβλήματα όρασης στις νέες υποστηρικτικές τεχνολογίες και υπηρεσίες. Τέλος, προτείνεται ένα πλαίσιο ολοκληρωμένων υπηρεσιών προσαρμοσμένο στις ελληνικές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, όχι μόνο για τα άτομα με προβλήματα όρασης αλλά και για άλλες ειδικές κατηγορίες ατόμων, όπως άτομα με προβλήματα ακοής και άτομα με προβλήματα κίνησης. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ τυφλοί, άτομα με περιορισμένη όραση, άτομα με ειδικές ανάγκες, υποστηρικτικός εξοπλισμός, υπηρεσίες βιβλιοθηκών, υποστηρικτικές δομές ACADEMIC LIBRARIES' SERVICES FOR BLIND AND VISUALLY IMPAIRED PEOPLE: THE EXPERIENCE OF THE UNIVERSITY OF MACEDONIA LIBRARY FROM THE EUROPEAN PROJECT ACCELERATE ABSTRACT P. Patragou, K. Zontanos, T. Taramopoulos, A. Fraggou University of Macedonia, Library The Library of the University of Macedonia participates in the project ACCELERATE (ACCESS TO THE MODERN LIBRARY SERVICES FOR THE BLIND AND PARTIALLY SIGHTED PEOPLE) which was launched in January 2000 and is funded by the European Union in the framework of the Leonardo da Vinci 1999 Program. This project aims at providing access to modern library services for the visually impaired users: students, faculty members, researchers etc. The latest technological achievements can make quality services available to users with sight problems allowing them to access every source of information in a modern library. 25

2 9 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ The latest results of this project and the experience acquired by the Library are presented in the fields of: a) adaptive technology, b) the initiation of new services within the Library's operations, c) the development of administrative supportive structures by an academic institution, and d) the training of users with sight problems and the library personnel as well, in the adaptive technologies and services. Finally a framework of integrated services customized to the reality of Greek academic libraries is proposed; this would not only apply to visually impaired people but to people with other disabilities as well, such as hearing and movement problems. KEYWORDS blind, visually impaired people, adaptive equipment, library services, people with disabilities, supportive structures ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν υποχρέωση να προσφέρουν σε όλα τα μέλη τους ισότιμη πρόσβαση στα προγράμματα σπουδών και στις υπηρεσίες τους. Οι υπηρεσίες της βιβλιοθήκης ενός ακαδημαϊκού ιδρύματος μπορούν να θεωρηθούν ως οι σημαντικότερες στο βαθμό που έχουν άμεση διεπίδραση με την εκπαιδευτική διαδικασία, και για το λόγο αυτό η βιβλιοθήκη οφείλει να διασφαλίσει την πρόσβαση στην πληροφορία, στους φοιτητές, το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό του ιδρύματος που υπηρετεί χωρίς καμία διάκριση. Όμως, υπάρχουν άτομα που για διάφορους λόγους δεν μπορούν να ωφεληθούν από το συνηθισμένο έντυπο υλικό που κυριαρχεί στη συλλογή μιας βιβλιοθήκης, ούτε από τον συνηθισμένο τρόπο διαχείρισης και εμφάνισης των ψηφιακών πληροφοριών (π.χ. οθόνες Η/Υ, εκτυπώσεις από κοινούς εκτυπωτές). Μερικοί άνθρωποι αδυνατούν να διαβάσουν εξαιτίας τυφλότητας ή σοβαρών προβλημάτων όρασης. Άλλοι δεν μπορούν να χειριστούν το υλικό εξαιτίας κάποιας φυσικής αναπηρίας και άλλοι δεν μπορούν να επεξεργαστούν ικανοποιητικά την πληροφορία που διαβάζουν εξαιτίας κάποιας μαθησιακής δυσκολίας που πιθανώς οφείλεται σε οργανική βλάβη. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Το σύστημα Braille, δηλαδή το σύστημα γραφής και ανάγνωσης για τους τυφλούς αναγνώστες, που χρησιμοποιεί ανάγλυφες κουκίδες για να δηλώσει αριθμούς και γράμματα, παρουσιάστηκε από τον Louis Braille ήδη από τις αρχές του 19 ου αιώνα. Για αρκετά χρόνια η έκδοση έργων με το σύστημα Braille ήταν η μοναδική εναλλακτική, στο έντυπο, μορφή υλικού αναγνώσιμη από τυφλούς. Όμως από το 1930, η κυκλοφορία των "ομιλούντων βιβλίων" (στην αρχή σε δίσκους φωνογράφων και κατόπιν σε κασέτες ήχου) ξεπέρασε τους τίτλους σε μορφή Braille. Η τότε νέα τεχνολογία ήχου είχε δύο βασικά πλεονεκτήματα έναντι του συστήματος Braille: α) οι ταινίες και οι κασέτες ήχου ήταν λιγότερο ογκώδεις απ' ότι οι τίτλοι που είχαν εκτυπωθεί με το σύστημα Braille και β) το κόστος παραγωγής τους ήταν επίσης σημαντικά χαμηλότερο. Η πρόσληψη ενός γραπτού κειμένου είτε με την ακοή μέσω της μετατροπής του σε ομιλία, είτε με την αφή μέσω της μετατροπής του σε γραφή Braille, είτε με την όραση (για τους μερικώς βλέποντες χρήστες) μέσω της μετατροπής του σε μεγαλογράμματη γραφή, εξακολουθούν να είναι οι κύριοι τρόποι πρόσβασης στις πληροφορίες που διαχειρίζεται και παρουσιάζει ένας Η/Υ. Ειδικά προγράμματα ανάγνωσης οθόνης (screen reader programs) παρέχουν ακουστική ή απτική πρόσβαση στην πληροφορία που εμφανίζεται στην οθόνη ενός Η/Υ. Η ακουστική πρόσβαση επιτυγχάνεται με σύνθεση φωνής είτε από την κάρτα ήχου του Η/Υ είτε από ειδική περιφερειακή μονάδα, ενώ η απτική μέσω ανανεούμενης πινακίδας Braille που απεικονίζει τους χαρακτήρες της οθόνης σε χαρακτήρες Braille. 26

3 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ειδικά προγράμματα δραστικής μεγέθυνσης της οθόνης (screen magnifiers) παρέχουν τη δυνατότητα εμφάνισης της πληροφορίας στην οθόνη ενός Η/Υ σε μεγαλογράμματη μορφή. Η τεχνολογία οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων (OCR) σε συνεργασία με ένα απλό σαρωτή (scanners) επιτρέπει την μετατροπή οποιουδήποτε έντυπου κειμένου από εικόνα σε ψηφιακό αρχείο κειμένου, το οποίο ακολούθως με τη βοήθεια λογισμικών ανάγνωσης οθόνης μπορεί να μετατραπεί αυτόματα είτε σε ομιλία είτε σε γραφή Braille είτε σε μεγαλογράμματη γραφή. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Στα ελληνικά ακαδημαϊκά ιδρύματα υπάρχουν μεμονωμένες προσπάθειες ενσωμάτωσης της υποστηρικτικής τεχνολογίας για άτομα με προβλήματα όρασης (κυρίως συνθέτη φωνής) σε σταθμούς εργασίας, ως επί των πλείστον σε εργαστήρια Η/Υ (π.χ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Εργαστήριο Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Εργαστήριο Επεξεργασίας Σήματος και Εικόνας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών). Όμως κανένας από αυτούς τους σταθμούς δεν ενσωματώνει το σύνολο των υποστηρικτικών τεχνολογιών και κυρίως δεν είναι εγκατεστημένος στο χώρο μιας Βιβλιοθήκης και ειδικά προσαρμοσμένος στις υπηρεσίες πληροφόρησης που αυτή παρέχει. Οι ελληνικές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες μέχρι σήμερα αγνοούν τις περισσότερες φορές την ύπαρξη των εν δυνάμει χρηστών τους που παρουσιάζουν τα παραπάνω προβλήματα και δεν προσφέρουν για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις προσβάσιμες υπηρεσίες πληροφόρησης. Αυτό συμβαίνει όχι τόσο λόγω έλλειψης ευαισθητοποίησης, όσ,ο, κυρίως, λόγω άγνοιας των σύγχρονων υποστηρικτικών προσαρμοστικών τεχνολογιών (adaptive technologies) και των τρόπων παροχής πρόσβασης στις πληροφορίες με εναλλακτικές μορφές και μεθόδους. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (ΕΡΓΑ TESTLAB ΚΑΙ ACCELERATE) Το ίδιο συνέβαινε και με τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας μέχρι το 1998, όταν στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος TESTLAB "TEsting Systems using Telematics for Library Access for Blind and visually handicapped readers" ( άτομα της εταιρίας Polyplano Euroconsultants, που συμμετείχε στο πρόγραμμα, επισκέφτηκαν τη Βιβλιοθήκη και ενημέρωσαν τη Διεύθυνση για τους στόχους και τα παραδοτέα του Ερευνητικού Προγράμματος. Η ενημέρωση αυτή αφορούσε σε γενικές γραμμές τα ακόλουθα: α) στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης υπήρχαν 1030 άτομα που είχαν πάνω από 95% ποσοστό αναπηρίας στην όραση, β) στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ήταν εγγεγραμμένοι τέσσερις τυφλοί φοιτητές και φοιτήτριες, γ) στην περιοχή της Θεσσαλονίκης οι υπηρεσίες Βιβλιοθηκών που προσφέρονταν στα άτομα με προβλήματα όρασης κρίνονταν απογοητευτικές και δ) υπήρχαν οι δυνατότητες, κυρίως σε μια βιβλιοθήκη με ικανοποιητική δικτυακή και υπολογιστική υποδομή, να προσφέρει ποιοτικές υπηρεσίες σε άτομα με προβλήματα όρασης. Η Βιβλιοθήκη με βάση τα παραπάνω έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον στην κατεύθυνση πρόσβασης των υπηρεσιών της από άτομα με ειδικές ανάγκες και ειδικότερα από άτομα με προβλήματα όρασης, και το 1999 συμμετείχε ως ανάδοχος φορέας στην πρόταση που υπέβαλε η Polyplano Euroconsultants για το έργο ACCELERATE (ACCEss to the Modern Library Services for the Blind and Partially Sighted People) στα πλαίσια του προγράμματος Leonardo da Vinci 1999 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η πρόταση έγινε δεκτή και το έργο ACCELERATE, διάρκειας 18 μηνών, ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του Στο έργο συμμετέχουν ως εταίροι οι εξής: Το Τμήμα Πληροφορικής για τους Τυφλούς του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Πληροφορικής του Πανεπιστημίου του Linz (Αυστρία) Η Βιβλιοθήκη Karl-Frahzens του Πανεπιστημίου του Graz (Αυστρία) Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Κύπρου 27

4 9 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ Η Κυπριακή Βιβλιοθήκη Η Ομοσπονδία Ολλανδικών Βιβλιοθηκών για τους Τυφλούς Η Τοπική Ένωση Κεντρικής Μακεδονίας του Πανελληνίου Συνδέσμου Τυφλών Η Ένωση Τυφλών Βορείου Ελλάδος "Λουδοβίκος Μπράιγ" Η Εθελοντική Εργασία Θεσσαλονίκης Οι στόχοι του έργου είναι: Η προσφορά ίσων δυνατοτήτων πρόσβασης σε άτομα με προβλήματα όρασης στις υπηρεσίες πληροφόρησης που παρέχουν δύο ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα και στην Κύπρο με την εγκατάσταση ειδικών σταθμών εργασίας (Η/Υ) που θα εισάγουν τους χρήστες αυτούς στον κόσμο της γνώσης και στην κοινωνία της πληροφορίας. Η βελτίωση της συμμετοχής των ατόμων με προβλήματα όρασης στη σύγχρονη αγορά εργασίας με ενίσχυση του επιπέδου εκπαίδευσης τους και προσφορά δυνατότητας χρήσης των σύγχρονων τεχνολογιών πληροφόρησης στα άτομα αυτά. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με την εκπαίδευση των υπαλλήλων της Βιβλιοθήκης στην προσέγγιση των ατόμων με προβλήματα όρασης και στη χρήση των υποστηρικτικών τεχνολογιών και στην εκπαίδευση των ατόμων με προβλήματα όρασης στη χρήση των υποστηρικτικών τεχνολογιών. Η διάδοση των αποτελεσμάτων του έργου μεταξύ των διαφόρων ειδών βιβλιοθηκών (ακαδημαϊκών, δημοσίων, δημοτικών) και προσφορά σύγχρονων και ποιοτικών υπηρεσιών πληροφόρησης στα άτομα με προβλήματα όρασης, με την δημιουργία ιστοσελίδας στο Internet, την διεξαγωγή σεμιναρίων και την παραγωγή δύο εγχειριδίων για την υποστήριξη των βιβλιοθηκονόμων και των ατόμων με προβλήματα όρασης. Η επιλογή εγκατάστασης ενός σταθμού εργασίας (Η/Υ) ειδικού για τυφλούς και άτομα με περιορισμένη όραση στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου, επιβλήθηκε από το γεγονός ότι η σύγχρονη τεχνολογία των υπολογιστών έχει ενσωματώσει όλες τις προγενέστερες υποστηρικτικές τεχνολογίες και δημιουργεί σήμερα πολύ περισσότερες δυνατότητες πρόσβασης στην πληροφορία από τα άτομα που αδυνατούν να διαβάσουν το συνηθισμένο έντυπο υλικό. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Η/Υ) ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας έχει εγκατασταθεί από τον Αύγουστο του 2000 ένας σύγχρονος σταθμός εργασίας για άτομα με προβλήματα όρασης. Ο μοναδικός στο χώρο των ελληνικών βιβλιοθηκών σταθμός, περιλαμβάνει έναν προσωπικό ηλεκτρονικό υπολογιστή (Pentium III) με ειδικό λογισμικό και περιφερειακές μονάδες, ώστε οι χρήστες με προβλήματα όρασης να μπορούν να εκτελούν εργασίες επεξεργασίας κειμένου, να εξερευνούν το διαδίκτυο, να κάνουν βιβλιογραφικές έρευνες, να χρησιμοποιούν το κάθε μορφής ηλεκτρονικό υλικό και πηγή πληροφορίας που παρέχει η Βιβλιοθήκη και τέλος να εκτυπώνουν σε μορφή Braille. Στο σταθμό εργασίας έχει εγκατασταθεί παραθυρικό λογισμικό που διαβάζει τα περιεχόμενα της οθόνης καθοδηγώντας φωνητικά το χρήστη για τις ενέργειες του. Με την υποστήριξη περιφερειακής μονάδας σύνθεσης φωνής (Apollo ΙΙ) αναπαράγονται φωνητικά πολύγλωσσα κείμενα συμπεριλαμβανόμενης και της Ελληνικής γλώσσας. Με αυτόν τον τρόπο ο χρήστης ακούει το κείμενο της οθόνης και μπορεί να επεξεργαστεί κείμενο, να περιηγηθεί σε ιστοσελίδες του παγκόσμιου ιστού, να στείλει και να λάβει ηλεκτρονικό ταχυδρομείο κτλ. Για την καλύτερη εξυπηρέτηση των χρηστών έχουν εγκατασταθεί στο σταθμό τα δύο πιο διαδεδομένα και ευρέως χρησιμοποιούμενα λογισμικά αυτού του τύπου (Hal + Orpheus και Jaws for Windows) με τα οποία πολλοί χρήστες είναι ήδή εξοικειωμένοι, ελαχιστοποιώντας έτσι τα προβλήματα προσαρμογής. Εκτός από το συνθέτη φωνής ο σταθμός εργασίας διαθέτει και ανανεούμενη πινακίδα Braille. Πρόκειται για μια συσκευή που απεικονίζει τους χαρακτήρες της οθόνης σε χαρακτήρες Braille αναγνώσιμους δια της αφής. Η περιφερειακή αυτή μονάδα που αναπαράγει αγγλικά και ελληνικά σύμβολα διαθέτει ακόμα πλήκτρα πλοήγησης με 28

5 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ λειτουργίες που υποκαθιστούν το παραδοσιακό ποντίκι και τα σημαντικότερα πλήκτρα πλοήγησης του πληκτρολογίου (βελάκια, tabs). Για τους χρήστες με μερική όραση υπάρχει εγκατεστημένο λογισμικό δραστικής μεγέθυνσης της οθόνης (Supernova) ώστε να μπορούν να διακρίνουν ακόμα και τις πιο μικρές λεπτομέρειες. Επιπλέον, η Βιβλιοθήκη διαθέτει σαρωτή βιβλίων (book scanner) και λογισμικό οπτικής αναγνώρισης χαρακτήρων (OCR) για τη μετατροπή έντυπων κειμένων σε ηλεκτρονική μορφή, ώστε να είναι αναγνώσιμα από χρήστες με προβλήματα όρασης. Τα κάθε είδους ηλεκτρονικά κείμενα μπορούν να αποθηκευτούν σε δισκέτες του χρήστη ή να εκτυπωθούν σε μορφή Braille με τον ειδικό εκτυπωτή διπλής όψεως που διαθέτει ο σταθμός. Ειδική μέριμνα έχει ληφθεί για τη μείωση του θορύβου κατά την ώρα της εκτύπωσης με την εγκατάσταση ειδικού ηχομονωτικού περιβλήματος στον εκτυπωτή. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Όσο, όμως, εξελιγμένες και αν είναι οι τεχνικές που χρησιμοποιεί η σύγχρονη τεχνολογία δεν δίνουν λύσεις σε όλα τα προβλήματα των χρηστών με προβλήματα όρασης. Υπάρχουν ακόμα εμπόδια στην πρόσβαση σε πληροφορίες που δίνονται με μορφή γραφικών (π.χ. κάποιο σχεδιάγραμμα ή εικόνα) τα οποία δεν υπάρχει ακόμα τρόπος να παρασταθούν αυτόματα σε μη γραφική μορφή αναγνωρίσιμη από τον χρήστη (π.χ. δεν υπάρχει αυτόματος αλγόριθμος που να δίνει λεκτική περιγραφή εικόνας). Επιπλέον, δεν υπάρχει ακόμα γενικά αποδεκτός και ευρέως χρησιμοποιούμενος τρόπος για την παράσταση των μαθηματικών συμβόλων (εκτός από τα πλέον απλά) σε μορφή αναγνώσιμη από χρήστες με προβλήματα όρασης. Αυτές οι δυσκολίες προκαλούν σημαντικούς φραγμούς στην πρόσληψη πληροφοριών από επιστήμες που χρησιμοποιούν συχνά εικόνες, διαγράμματα και μαθηματικές εξισώσεις. Επιπλέον, για τους Έλληνες χρήστες οι νέες τεχνολογίες θα πρέπει να προσαρμοστούν στην ελληνική γλώσσα. Βέβαια η αντιστοίχηση των ελληνικών συμβόλων με σύμβολα Braille έξι κουκίδων (εξάστιγμο Braille) έχει προτυποποιηθεί εδώ και δεκαετίες. Καθώς όμως, υποστηρικτικές μονάδες, όπως η πινακίδα Braille (Braille display), είναι εντελώς νέες στον ελληνικό χώρο (η πρώτη και μοναδική πινακίδα Braille στην Ελλάδα είναι αυτή που εγκαταστάθηκε τώρα στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας), υπάρχει κενό στην προτυποποίηση των ελληνικών συμβόλων στη μορφή του οκτάστιγμου Braille (σύμβολα Braille με οκτώ κουκίδες) που χρησιμοποιείται από αυτές τις περιφερειακές μονάδες. Η λύση που επιλέχθηκε, μετά από συνεννόηση με χρήστες με προβλήματα όρασης, είναι η χρησιμοποίηση μιας επέκτασης του εξάστιγμου Braille σε οκτώ στιγμές με τη χρήση της έβδομης στιγμής να δηλώνει κεφαλαίους χαρακτήρες (κεφαλαιοδείκτης) και της όγδοης να δηλώνει αριθμούς (αριθμοδείκτης). Βέβαια, η τελική λύση ως προς την αναπαράσταση των ελληνικών συμβόλων με οκτώ στιγμές θα πρέπει να δοθεί μετά από υπεύθυνη μελέτη που θα καταλήξει στην προτυποποίηση του ελληνικού οκτάστιγμου Braille. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Το κόστος προμήθειας και εγκατάστασης ενός ειδικού σταθμού εργασίας για άτομα με προβλήματα όρασης μπορεί σχετικά εύκολα να αντιμετωπιστεί από τον προϋπολογισμό μιας ελληνικής ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης. Όμως, η προμήθεια και εγκατάσταση ενός τέτοιου σταθμού εργασίας δεν διασφαλίζει από μόνη της, την επίτευξη του στόχου της ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης, εάν δεν έχει ενταχθεί σε ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχεδιασμό και δεν συνοδεύεται από ένα πολυεπίπεδο πακέτο μέτρων προσβασιμότητας. Η αρχική ώθηση για την εγκατάσταση ενός ειδικού σταθμού εργασίας μπορεί να δοθεί είτε από το προσωπικό της βιβλιοθήκης είτε από τους χρήστες με αναπηρίες. Όμως σε κάθε περίπτωση προέχει η πρώτη επαφή μεταξύ του προσωπικού της βιβλιοθήκης και των ενδιαφερόμενων χρηστών. Για να είναι αποτελεσματικός ο σχεδιασμός εγκατάστασης του σταθμού εργασίας (Η/Υ) απαιτείται γνώση των αναγκών και των δημογραφικών στοιχείων των ατόμων με 29

6 9 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ προβλήματα όρασης (γενικά αλλά και ειδικότερα των ήδη υπαρχόντων ή προβλεπόμενων χρηστών της βιβλιοθήκης), γνώση της σύγχρονης υποστηρικτικής τεχνολογίας και της συμβατότητας της με τον τυπικό εξοπλισμό, γνώση του υπάρχοντος υπολογιστικού περιβάλλοντος της βιβλιοθήκης και γνώση όλων των άλλων σχετικών ζητημάτων όπως προϋπολογισμού της βιβλιοθήκης, δυνατοτήτων εξεύρεσης κονδυλίων κλπ. Επειδή ένα άτομο δεν μπορεί να συνδυάζει τις παραπάνω απαιτήσεις, μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, που θα προέρχεται από το προσωπικό της βιβλιοθήκης, την πανεπιστημιακή κοινότητα και την ευρύτερη κοινότητα των ατόμων με προβλήματα όρασης, κρίνεται σκόπιμο να συσταθεί. Η ομάδα αυτή θα συσκέπτεται, θα συζητά και θα αποφασίζει καθ' όλη τη διάρκεια της φάσης της προετοιμασίας εγκατάστασης του σταθμού και πιθανόν να χρειαστεί να λειτουργεί και σε μια πιο μακροπρόθεσμη βάση με μικρότερη σύνθεση από την αρχική. Τα μέλη που θα απαρτίζουν αυτήν την ομάδα θα πρέπει να προέρχονται από την Διοίκηση της βιβλιοθήκης, από πληροφορικούς της βιβλιοθήκης, δυνητικούς χρήστες του σταθμού εργασίας, εξωτερικούς συμβούλους με γνώσεις σε ιατρικά θέματα, θέματα αποκατάστασης ατόμων με αναπηρίες, κλπ., και εκπροσώπους της Διοίκησης του ακαδημαϊκού ιδρύματος. Η ομάδα θα πρέπει αρχικά να εξετάσει τον εξοπλισμό που διαθέτει το ίδρυμα για να διαπιστώσει τα προβλήματα προσβασιμότητας. Υπάρχει πιθανότητα να έχει εγκατασταθεί υποστηρικτικός εξοπλισμός σε κάποιους υπολογιστές εργαστηριών Η/Υ του ιδρύματος, χωρίς το γεγονός αυτό να έχει γνωστοποιηθεί ευρύτερα. Επίσης, θα πρέπει να εντοπιστούν τα προβλήματα προσπελασιμότητας του συνόλου των κτιριακών εγκαταστάσεων του ιδρύματος. Θα πρέπει να συλλεχθούν στοιχεία (μέσω ερωτηματολογίων, συνεντεύξεων, κλπ.) για τα προβλήματα προσβασιμότητας που αντιμετωπίζουν οι χρήστες με προβλι'ιματα όρασης. Οι χρήστες με εμπειρία στις υποστηρικτικές τεχνολογίες θα μπορούσαν να κάνουν πολύ χρήσιμες υποδείξεις για την σύνθεση του σταθμού εργασίας. Η πρόθεση να εγκατασταθεί ειδικός σταθμός εργασίας θα πρέπει από πολύ νωρίς να δημοσιοποιηθεί για να γίνει ευρύτερα γνωστή. Τέλος, η ομάδα θα πρέπει να εντοπίσει το προσωπικό της βιβλιοθήκης που θα εμπλακεί στην εφαρμογή των μέτρων προσβασιμότητας και να του αναθέσει συγκεκριμένα καθήκοντα. Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Η προετοιμασία για την εγκατάσταση του ειδικού σταθμού εργασίας στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας ακολούθησε σε γενικές γραμμές τα παραπάνω βήματα. Η σύνθεση των εταίρων του έργου ACCELERATE λειτούργησε αρχικά ως ομάδα εμπειρογνωμόνων. Από τη Βιβλιοθήκη συνέβαλαν στην ομάδα η Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης, δύο μόνιμοι βιβλιοθηκονόμοι και ένας πληροφορικός που απασχολείται στη Βιβλιοθήκη. Οι εταίροι από την Αυστρία διέθεταν την τεχνογνωσία και την εμπειρία παρόμοιων εφαρμογών και οι εταίροι από την κοινότητα των τυφλών της Βόρειας Ελλάδας αποτελούσαν τους εν δυνάμει χρήστες του σταθμού εργασίας. Ο συντονιστής του έργου Polyplano Euroconsultants λειτούργησε σαν σύνδεσμος μεταξύ του προσωπικού της Βιβλιοθήκης και των υπολοίπων εταίρων με τους οποίους είχε ήδη συνεργασία στα πλαίσια του προγράμματος TESTLAB. Η Εθελοντική Ομάδα Εργασίας Θεσσαλονίκης έφερε σε επαφή το προσωπικό της Βιβλιοθήκης με εμπειρογνώμονες σε ιατρικά θέματα και θέματα τρόπου προσέγγισης ατόμων με προβλήματα όρασης. Η σύνταξη ενός ερωτηματολογίου και η ανάλυση των δεδομένων για τα δημογραφικά στοιχεία, τις ανάγκες, τα υπάρχοντα προβλήματα προσβασιμότητας και τις προσδοκίες από τον σταθμό εργασίας των δυνητικών χρηστών με προβλήματα όρασης του σταθμού εργασίας έγινε με την εποπτεία του εταίρου από την Ολλανδία που είχε την εμπειρία σε ανάλογες έρευνες. Η Διοίκηση του Πανεπιστημίου Μακεδονίας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για το έργο και εκπρόσωπος της συμμετείχε ενεργά σε όλες τις φάσεις υλοποίησης του έργου από την εναρκτήρια συνάντηση των εταίρων τον Φεβρουάριο 2000 μέχρι σήμερα. Η φάση προετοιμασίας ολοκληρώνεται με την προμήθεια του κατάλληλου σταθμού εργασίας (Η/Υ). 30

7 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Εμπόδια πρόσβασης και μέτρα άρσης Τη φάση της προετοιμασίας για την προμήθεια του ειδικού σταθμού εργασίας πρέπει να ακολουθήσει η εφαρμογή μιας σειράς πρόσθετων μέτρων άρσης των εμποδίων πρόσβασης. Τα εμπόδια πρόσβασης μπορεί να αφορούν μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κατηγαρίες:. Μονάδες εισόδου Η/Υ Προβλήματα που σχετίζονται με συσκευές που χρησιμοποιούνται για την είσοδο χαρακτήρων ή εντολών στον Η/Υ (π.χ. πληκτρολόγιο, ποντίκι). Οι μερικώς βλέποντες χρήστες πιθανώς να μπορούν να χρησιμοποιούν το ποντίκι ενώ οι τυφλοί χρησιμοποιούν αποκλειστικά σαν μονάδα εισόδου το πληκτρολόγιο. Δεν κρίνεται σκόπιμη η προμήθεια ειδικών πληκτρολογίων ή η επικόλληση ενδείξεων Braille επάνω στα πλήκτρα ενός πληκτρολογίου, γιατί υπάρχουν χρήστες με προβλήματα όρασης που δεν γνωρίζουν Braille, ενώ σχεδόν όλοι οι χρήστες -εκτός και αν αντιμετωπίζουν κάποια επιπρόσθετη κινητική ή φυσική αναπηρία- μπορούν εύκολα να χρησιμοποιήσουν το συνηθισμένο πληκτρολόγιο. Μονάδες εξόδου Η/Υ Θέματα που σχετίζονται με την αδυναμία ανάγνωσης της οθόνης Η/Υ ή τον χειρισμό μιας συνηθισμένης εκτύπωσης εξαιτίας μιας πάθησης στην όραση. Τα θέματα επιλύονται από τον περιφερειακό εξοπλισμό του σταθμού εργασίας με πιθανή προσθήκη τη χρήση ακουστικών για την καλύτερη απόδοση του συνθέτη φωνής και την αποφυγή ενόχλησης των υπολοίπων χρηστών της βιβλιοθήκης. Περιβάλλον Περιλαμβάνει μια ποικιλία παραγόντων που δεν σχετίζονται με τον Η/Υ και πρέπει να ληφθούν υπόψη για την, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερη μείωση των εμποδίων φυσικής προσπελασιμότητας. Για την επιλογή της θέσης του σταθμού εργασίας πρέπει να ληφθούν υπόψη παράγοντες: φωτισμού, ευκολίας προσέγγισης του σταθμού από άτομα με προβλήματα όρασης και επικοινωνίας των χρηστών του σταθμού με το προσωπικό της βιβλιοθήκης. Ο σταθμός εργασίας καθώς και η διαδρομή που οδηγεί σ' αυτόν πρέπει να σημανθούν κατάλληλα. Η σήμανση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει ενδείξεις σε μεγαλογράμματη ανάγλυφη γραφή και Braille, ανάγλυφο διάγραμμα της διαδρομής, ειδικό οδηγό στο δάπεδο της βιβλιοθήκης (για το "λευκό" μπαστούνι των τυφλών) από την είσοδο μέχρι το σταθμό εργασίας. Ένας στρατηγικός σχεδιασμός για την άρση των αρχιτεκτονικών εμποδίων στις κτιριακές εγκαταστάσεις του ιδρύματος θα πρέπει να καταστρωθεί σε συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία του ιδρύματος. Επιπρόσθετα, μια σειρά μέτρων που θα διευκολύνουν τον προσανατολισμό και την κίνηση στις κτιριακές εγκαταστάσεις θα πρέπει να ληφθούν (ανάγλυφες κατόψεις των κτιρίων, σήμανση σε γραφή Braille και φωνητική εκφώνηση των ορόφων στους ανελκυστήρες). Στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, για την επιλογή της θέσης του σταθμού εργασίας λήφθηκαν σοβαρά υπόψη οι υποδείξεις και οι γνώμες των χρηστών με προβλήματα όρασης. Ο σταθμός εργασίας τοποθετήθηκε στο χώρο του Πληροφοριακού Τμήματος, ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία μεταξύ του προσωπικού της Βιβλιοθήκης και τους χρήστες στην περίπτωση που οι τελευταίοι χρειάζονται κάποια βοήθεια. Με εισήγηση της Βιβλιοθήκης, το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου αποφάσισε τη σύσταση Επιτροπής για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, στην οποία συμμετέχει και εκπρόσωπος της Τεχνικής Υπηρεσίας του Πανεπιστημίου, ένα από τα βασικότερα καθήκοντα της οποίας είναι η βελτίωση της προσπελασιμότητας των κτιριακών εγκαταστάσεων. 31

8 9 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ Τεκμηρίωση/Υποστήριξη/Εκπαίδευση Ίσως είναι η σημαντικότερη κατηγορία. Σχετίζεται με την παροχή βοήθειας στη χρήση του εξοπλισμού και εναλλακτικών μορφών τεκμηρίωσης, (πχ. οδηγοί χρήσης σε ηλεκτρονική μορφή ή μορφή Braille). Η υποστήριξη διασφαλίζει ότι το προσωπικό της βιβλιοθήκης θα έχει τη γνώση για να παρέχει καθοδήγηση στη χρήση του εξοπλισμού και την ευαισθητοποίηση ώστε να εργάζεται και να επικοινωνεί αποτελεσματικά με χρήστες με προβλήματα όρασης. Η εκπαίδευση θα παρέχει στους νέους χρήστες του υποστηρικτικού εξοπλισμού βασική πληροφόρηση και στρατηγικές αποτελεσματικής χρήσης του, που θα μειώνουν την απασχόληση του προσωπικού που απαιτείται για υποστήριξη. Όλο το προσωπικό μιας βιβλιοθήκης που πιθανόν να έρθει σε επαφή με χρήστες πρέπει να εκπαιδευτεί σε θέματα ευαισθητοποίησης προς τις ανάγκες των ατόμων με προβλήματα όρασης, έτσι ώστε να είναι σε θέση να παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές πρέπει να δημοσιοποιηθούν ευρέως με στόχο ο τελικός χρήστης να μη διστάζει να τις ζητήσει. Στα πλαίσια της δράσης «Εκπαίδευση του προσωπικού της Βιβλιοθήκης» του έργου ACCELERATE, το προσωπικό της Βιβλιοθήκης έχει παρακολουθήσει ένα σεμινάριο ευαισθητοποίησης και ένα σεμινάριο χρήσης των υποστηρικτικών τεχνολογιών και έχει ολοκληρωθεί η προετοιμασία ενός εκπαιδευτικού πακέτου "Εκπαίδευση Εκπαιδευτών" (στην ελληνική και αγγλική γλώσσα) το οποίο απευθύνεται σε βιβλιοθηκονόμους που θα εισάγουν άτομα με προβλήματα όρασης στη χρήση των σύγχρονων εργαλείων πληροφόρησης. Το σεμινάριο ευαισθητοποίησης, διάρκειας τριών ημερών, με τίτλο «Προσέγγιση ατόμων με προβλήματα όρασης» διοργανώθηκε από την Εθελοντική Εργασία Θεσσαλονίκης στο χώρο της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και συμμετείχαν υπάλληλοι της Βιβλιοθήκης που έρχονται σε άμεση επαφή με το κοινό. Σκοπός της διοργάνωσης του σεμιναρίου ήταν η επιμόρφωση του προσωπικού της Βιβλιοθήκης στις ανάγκες των τυφλών και των ατόμων με περιορισμένη όραση για την αποτελεσματικότερη παροχή υπηρεσιών και εξυπηρέτηση αυτών των ατόμων. Την πρώτη μέρα του σεμιναρίου παρέστη ο χειρούργος οφθαλμίατρος Νικόλαος Β. Κοζέης, ο οποίος έκανε μία εισήγηση για τις οφθαλμολογικές παθήσεις που υπάρχουν, δίνοντας έμφαση σε αυτές που καθιστούν τα άτομα ως τυφλούς και ως άτομα περιορισμένης όρασης. Την δεύτερη μέρα ακολούθησαν ασκήσεις - παιχνίδια εμπιστοσύνης μεταξύ ομάδων, ατόμου με ομάδες και ατόμου με άτομο, καθώς και ασκήσεις βίωσης καταστάσεων των ατόμων με προβλήματα όρασης (περπάτημα με δεμένα μάτια συνοδευόμενος από άλλους, κλπ.). Υπήρξε εποικοδομητική συζήτηση της εμπειρίας αυτής και των συναισθημάτων του καθενός υπαλλήλου από την εμπειρία. Η τρίτη μέρα αφορούσε την εκμάθηση τρόπων προσέγγισης και κατεύθυνσης στο χώρο, ατόμων με προβλήματα όρασης και πρακτική εφαρμογή των μεθόδων αυτών με τη συμμετοχή εθελοντών τυφλών. Το σεμινάριο στη χρήση υποστηρικτικών τεχνολογιών έγινε στο Linz της Αυστρίας στα μέσα Νοεμβρίου 2000 και το παρακολούθησαν ένας βιβλιοθηκονόμος και ο πληροφορικός της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, οι οποίοι και θα μεταδώσουν τις γνώσεις που απέκτησαν στο υπόλοιπο προσωπικό της Βιβλιοθήκης κατά τη διάρκεια ενδοϋπηρεσιακού σεμιναρίου που πρόκειται σύντομα να διοργανωθεί. Στη δράση «Εκπαίδευση χρηστών» του έργου ACCELERATE προβλέπεται η διενέργεια ενός πενθήμερου πιλοτικού σεμιναρίου που θα απευθύνεται στους χρήστες με προβλήματα όρασης και θα αφορά στη χρήση των Windows, προγραμμάτων επεξεργασίας κειμένου και πλοήγησης στο διαδίκτυο με τη βοήθεια του υποστηρικτικού εξοπλισμού. Στα πλαίσια των υπηρεσιών που παρέχει η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στους φοιτητές. του Ιδρύματος, εντάσσεται ένα διαρκές πρόγραμμα βιβλιογραφικής εκπαίδευσης που αφορά στη χρήση του online καταλόγου της Βιβλιοθήκης, των βιβλιογραφικών βάσεων δεδομένων που διαθέτει και των πληροφοριακών πηγών στο Internet. To ίδιο πρόγραμμα εκπαίδευσης, που θα απευθύνεται στους φοιτητές του Ιδρύματος με προβλήματα όρασης, η Βιβλιοθήκη θα εφαρμόσει αφού προηγηθούν ο έλεγχος και η προσβασιμότητα των πηγών που διαθέτει. 32

9 ΣΥΝΔΕΣΗ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ιδιαίτερη προσπάθεια γίνεται για την γνωστοποίηση της διεύρυνσης αυτής των υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης προς τα άτομα με προβλήματα όρασης, σε όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας αλλά και ευρύτερα στο κοινό, με την ανάρτηση σχετικών ανακοινώσεων στις ιστοσελίδες του Πανεπιστημίου και της Βιβλιοθήκης, με την ενημέρωση των μέσων μαζικής ενημέρωσης (τύπο, τηλεόραση, ραδιόφωνο) και την διοργάνωση ανοικτών εκδηλώσεων. ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΣΕ ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Η προσβασιμότητα στις υπηρεσίες μιας ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης δεν εξασφαλίζει από μόνη της την ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην εκπαιδευτική διαδικασία. Μια σειρά από μέτρα και πρωτοβουλίες πρέπει να ληφθούν σε ένα ευρύτερο πανεπιστημιακό επίπεδο. Στην κατεύθυνση αυτή σημαντική είναι η δημιουργία μιας υπηρεσίας υποδοχής και υποστήριξης των φοιτητών με ειδικές ανάγκες. Ιδανικό θα ήταν η υπηρεσία αυτή να στελεχωθεί και με άτομα με ειδικές ανάγκες, υψηλού μορφωτικού επιπέδου, πιθανώς, απόφοιτους του ίδιου του Ιδρύματος. Σε συνεργασία με τη βιβλιοθήκη και άλλες υπηρεσίες του Ιδρύματος (π.χ. Τμήμα Εκδόσεων, Τμήμα Φοιτητικής Μέριμνας) η υπηρεσία υποδοχής και υποστήριξης θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί στους παρακάτω τομείς: α. Υποστήριξη στην ένταξη στην εκπαιδευτική διαδικασία β. Ανάλυση του προγράμματος φοίτησης γ. Μετατροπή του διδακτικού υλικού σε εναλλακτικές μορφές δ. Συνεργασία με συγγραφείς και εκδότες ε. Παροχή υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης και κοινωνικής αλληλεγγύης, και στ. Οργανωτικά και διοικητικά θέματα Στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας μια τέτοια υπηρεσία δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί. Η Βιβλιοθήκη ξεκίνησε το τρέχον ακαδημαϊκό εξάμηνο την υποστήριξη στους φοιτητές με προβλήματα όρασης, τουλάχιστον όσον αφορά στην παροχή διδακτικού υλικού σε εναλλακτικές μορφές. Ήρθε σε επαφή με τους τυφλούς φοιτητές του Ιδρύματος και ενημερώθηκε για τα μαθήματα που επρόκειτο να παρακολουθήσουν στο εξάμηνο και τα ονόματα των διδασκόντων. Φοιτητές του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου στα πλαίσια της πρακτικής τους άσκησης απασχολούνται στη Βιβλιοθήκη και βοηθούν στην μετατροπή του έντυπου διδακτικού υλικού σε ψηφιακή μορφή (οπτική σάρωση και μετατροπή σε αρχεία κειμένου). Σε παρόμοιες εργασίες απασχολούνται και άλλοι φοιτητές του Ιδρύματος προσφέροντας εθελοντική εργασία. Όμως, το διδακτικό υλικό δεν περιλαμβάνει μόνο το βασικό εγχειρίδιο του μαθήματος αλλά και φυλλάδια που διανέμονται κατά την διάρκεια του μαθήματος, σημειώσεις που αναγράφονται στον πίνακα κατά τη διάρκεια της παράδοσης, διαφάνειες και βιντεοκασέτες που μπορεί να προβάλλονται, κλπ. Για να λειτουργήσει ικανοποιητικά μια υπηρεσία υποστήριξης θα πρέπει να προσφέρει σε προσβάσιμες μορφές το σύνολο του παραπάνω υλικού ή τουλάχιστον το υλικό που θα εξασφαλίζει την δυνατότητα επιτυχίας στις τελικές εξετάσεις του μαθήματος. Υλικό που δεν μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε αρχεία κειμένου (μαθηματικά σύμβολα, γραφικά, πολύπλοκοι πίνακες και διαγράμματα) θα πρέπει να επανακωδικοποιείται ή να περιγράφεται λεκτικά. Για την αποφυγή ψηφιοποίησης υλικού που ήδη υπάρχει σε ψηφιακή μορφή, η υπηρεσία υποστήριξης θα μπορούσε να ζητά από τους διδάσκοντες να διαθέτουν τις σημειώσεις τους σε ψηφιακή μορφή, ειδικές συμφωνίες θα μπορούσαν να συναφθούν με εκδότες για την διάθεση των βιβλίων τους σε ψηφιακή μορφή και συνεργασία με άλλες βιβλιοθήκες που έχουν μετατρέψει μέρος του υλικού τους σε εναλλακτικές μορφές θα μπορούσε να επιδιωχθεί με σκοπό τον διαδανεισμό του. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πλήρης και ισότιμη ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην εκπαιδευτική διαδικασία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων απαιτεί συντονισμένες και διαρκείς προσπάθειες και ενέργειες και τη συνεργασία πολλών φορέων μέσα και έξω από τα ιδρύματα. 33

10 9 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ Οι βιβλιοθήκες οφείλουν να διαδραματίσουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές, δίνοντας την δυνατότητα πρόσβασης στις υπηρεσίες και τις πηγές πληροφόρησης που διαθέτουν. Ακόμα κι αν κάποιες ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή δεν διαθέτουν τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους για να προσαρμόσουν το σύνολο των υπηρεσιών τους, οφείλουν τουλάχιστον να μελετήσουν το θέμα της άρσης των εμποδίων προσβασιμότητας από τα άτομα με ειδικές ανάγκες και να προχωρήσουν σε μια σταδιακή εφαρμογή τους. 34

Υπηρεσίες Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτομα με περιορισμένη όραση:

Υπηρεσίες Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτομα με περιορισμένη όραση: Υπηρεσίες Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτομα με περιορισμένη όραση: Η εμπειρία της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα ACCELERATE Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες: ο ρόλος

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτοµα µε περιορισµένη όραση

Υπηρεσίες Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτοµα µε περιορισµένη όραση Υπηρεσίες Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών για τυφλούς και άτοµα µε περιορισµένη όραση ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΚΑ ΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΓΙΑ ΤΥΦΛΟΥΣ ΚΑΙ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗ ΟΡΑΣΗ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Φίλιππος Τσιμπόγλου. Ημερίδα Ευρωπαϊκού Έργου ACCELERATE Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παράρτημα Λατσιών, Αίθουσα Γ222.

Φίλιππος Τσιμπόγλου. Ημερίδα Ευρωπαϊκού Έργου ACCELERATE Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παράρτημα Λατσιών, Αίθουσα Γ222. Αναπτύσσοντας Υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Πληροφόρησης για τυφλούς και μερικώς βλέποντες χρήστες στη του Πανεπιστημίου Κύπρου. Φίλιππος Τσιμπόγλου Διευθυντής ς Πανεπιστημίου Κύπρου http://www.ucy.ac.cy/~ftsimp.htm

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοθήκη και Υποστήριξη Χρηστών με Προβλήματα Όρασης

Βιβλιοθήκη και Υποστήριξη Χρηστών με Προβλήματα Όρασης και Υποστήριξη Χρηστών με Προβλήματα Όρασης Φίλιππος Τσιμπόγλου Διευθυντής ς Πανεπιστημίου Κύπρου http://www.ucy.ac.cy/~ftsimp.htm Πανεπιστήμιο Κύπρου, Αίθουσα Ε110 Δευτέρα 19 Μαρτίου 2001 και υποστήριξη

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση υπηρεσιών βιβλιοθήκης για άτοµα µε προβλήµατα όρασης

Οργάνωση υπηρεσιών βιβλιοθήκης για άτοµα µε προβλήµατα όρασης Συγχρηµατοδότηση κατά 75% Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και 25% Εθνικοί πόροι (ΥΠΕΠΘ / ΕΥ ΕΠΕΑΕΚ) Οργάνωση υπηρεσιών βιβλιοθήκης για άτοµα µε προβλήµατα όρασης Ηεµπειρία της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστηµίου Μακεδονίας

Διαβάστε περισσότερα

TESTING SYSTEMS USING TELEMATICS FOR LIBRARY ACCESS FOR BLIND AND VISUALLY HANDICAPPED READERS

TESTING SYSTEMS USING TELEMATICS FOR LIBRARY ACCESS FOR BLIND AND VISUALLY HANDICAPPED READERS TESTLAB Project TESTING SYSTEMS USING TELEMATICS FOR LIBRARY ACCESS FOR BLIND AND VISUALLY HANDICAPPED READERS ACCELERATE Project ACCESS TO LIBRARY SERVICES FOR BLIND AND PARTIALLY SIGHTED PEOPLE AEGIS

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες για Φοιτητές µε Προβλήµατα Όρασης

Υπηρεσίες για Φοιτητές µε Προβλήµατα Όρασης Υπηρεσίες για Φοιτητές µε Προβλήµατα Όρασης Η Βιβλιοθήκη Πανεπιστηµίου Κύπρου, έχει ως στόχο να κάνει όλες τις υπηρεσίες και τις πηγές της προσβάσιµες σε όλους τους χρήστες της. Προσπαθεί να προβλέψει

Διαβάστε περισσότερα

Μοντέλο Παροχής Υπηρεσιών Προσβασιμότητας για Φοιτητές με Αναπηρία

Μοντέλο Παροχής Υπηρεσιών Προσβασιμότητας για Φοιτητές με Αναπηρία Μοντέλο Παροχής Υπηρεσιών Προσβασιμότητας για Φοιτητές με Αναπηρία το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μονάδα Προσβασιμότητας για

Διαβάστε περισσότερα

ACCELERATE ένα δοκιμαστικό έργο

ACCELERATE ένα δοκιμαστικό έργο ACCELERATE ένα δοκιμαστικό έργο Παρήγαγε μια σειρά από πιλοτικά προϊόντα, εργαλεία, μεθόδους τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν εύκολα και να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον τόσο από τους σημερινούς εταίρους

Διαβάστε περισσότερα

Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας: Βήματα για την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση.

Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας: Βήματα για την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση. Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας: Βήματα για την ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και την πληροφόρηση. Άννα Φράγκου Προϊσταμένη Διεύθυνσης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας «Η εποχή της

Διαβάστε περισσότερα

Ηλεκτρονική Έρευνα για τις υποδομές και υπηρεσίες για Άτομα με ειδικές ανάγκες στις ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες

Ηλεκτρονική Έρευνα για τις υποδομές και υπηρεσίες για Άτομα με ειδικές ανάγκες στις ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες ΜΟΝΑΔΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΕΡΕΥΝΑ Ηλεκτρονική Έρευνα για τις υποδομές και υπηρεσίες για Άτομα με ειδικές ανάγκες στις ελληνικές Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες ΙΩΑΝΝΙΝΑ 2018 2 ΜΟΝΑΔΑ

Διαβάστε περισσότερα

Εύλογες προσαρμογές για την Απασχόληση Ανθρώπων με Αναπηρία

Εύλογες προσαρμογές για την Απασχόληση Ανθρώπων με Αναπηρία Εύλογες προσαρμογές για την Απασχόληση Ανθρώπων με Αναπηρία Εύλογες προσαρμογές Προσπελασιμότητα Σύμφωνα με το άρθρο 9 της Σύμβασης δικαιωμάτων των ανθρώπων με αναπηρία και η προσβασιμότητα ορίζεται ως:

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφοριακό Σύστημα διαρκούς παρακολούθησης Δοµών Eιδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ΔΕΑΕ)

Πληροφοριακό Σύστημα διαρκούς παρακολούθησης Δοµών Eιδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ΔΕΑΕ) Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού 14-15 Μαΐου 2013 Πληροφοριακό Σύστημα διαρκούς παρακολούθησης Δοµών Eιδικής Αγωγής & Εκπαίδευσης (ΔΕΑΕ) Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Κ ο υ ρ ο υ π έ τ

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2011) Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή. Αθήνα Οι ΤΠΕ ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο στην Ειδική Αγωγή Τσικολάτας Αλέξανδρος Αναπληρωτής Καθηγητής, ΕΕΕΕΚ Παμμακαρίστου, tsikoman@hotmail.com Περίληψη Στην παρούσα εργασία γίνεται διαπραγμάτευση του ρόλου των

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός στο Διαδίκτυο και ηλεκτρονική προσβασιμότητα e-inclusion

Σχεδιασμός στο Διαδίκτυο και ηλεκτρονική προσβασιμότητα e-inclusion Σχεδιασμός στο Διαδίκτυο και ηλεκτρονική προσβασιμότητα e-inclusion Κατερίνα Παπαδοπούλου Πρόγραμμα Σπουδών Γραφικές Τέχνες Πολυμέσα Ενότητα ΓΤΠ 61 Πληροφορική - Πολυμέσα Επιβλέπων Καθηγητής Κ. Γεώργιος

Διαβάστε περισσότερα

Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ

Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ Η Βιβλιοθήκη του Α.Τ.Ε.Ι.Θ Ένα μοντέλο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των χρηστών για πληροφόρηση Προϋπολογισμός: 2.013.363 Μερσίνη Μορελέλη-Κακούρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα για την προσβασιμότητα των τυφλών και των ατόμων με περιορισμένη όραση στους Δικτυακούς Τόπους των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών

Έρευνα για την προσβασιμότητα των τυφλών και των ατόμων με περιορισμένη όραση στους Δικτυακούς Τόπους των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Έρευνα για την προσβασιμότητα των τυφλών και των ατόμων με περιορισμένη όραση στους Δικτυακούς Τόπους των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Γαρουφάλλου Εμμανουήλ Κολοβού Ευαγγελία Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα ΚΕΝΤΡΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ Σκοπός του παρόντος εγγράφου είναι να παρέχει

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Μαύρου, PhD Φεβρουάριος 2011

Κατερίνα Μαύρου, PhD Φεβρουάριος 2011 Σεμινάριο Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ενιαίας Εκπαίδευσης Πανεπιστήμιο Κύπρου ΣΥΝΆΝΤΗΣΗ 1Η Κατερίνα Μαύρου, PhD Φεβρουάριος 2011 ΧΡΉΣΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΉΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΗΝ ΕΝΙΑΊΑ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗ Εισαγωγή: Πλαίσιο,

Διαβάστε περισσότερα

h t t p s : / / k p p. c t i. g r

h t t p s : / / k p p. c t i. g r Οδηγός Αξιοποίησης Υποστηρικτικού Υλικού για την προετοιμασία του μαθητή Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς που αναλαμβάνουν την υποστήριξη μαθητών και στους μαθητές που ενδιαφέρονται να προετοιμαστούν για

Διαβάστε περισσότερα

ικαίωµα στη ενεργό ζωή: Υποστηρικτική Τεχνολογία και Εναλλακτική Επικοινωνία

ικαίωµα στη ενεργό ζωή: Υποστηρικτική Τεχνολογία και Εναλλακτική Επικοινωνία ικαίωµα στη ενεργό ζωή: Υποστηρικτική Τεχνολογία και Εναλλακτική Επικοινωνία Τεχνολογική Επανάσταση Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας φέρνει συνεχείς αλλαγές στην καθηµερινότητα Όµως ένα µεγάλο ποσοστό

Διαβάστε περισσότερα

TESTLAB TEsting Systems using Telematics for Library Access for Blind and visually handicapped readers

TESTLAB TEsting Systems using Telematics for Library Access for Blind and visually handicapped readers 454 POLYPIANO EUROCONSULTANTS TESTLAB TEsting Systems using Telematics for Library Access for Blind and visually handicapped readers Δοκιμές συστημάτων με χρήση τηλεματικής για την πρόσβαση των τυφλών

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις- Απαντήσεις Πολυμέσα Απο το Βιβλίο Εφαρμογές Η/Υ Α,Β,Γ Λυκείου

Ερωτήσεις- Απαντήσεις Πολυμέσα Απο το Βιβλίο Εφαρμογές Η/Υ Α,Β,Γ Λυκείου Ερωτήσεις- Απαντήσεις Πολυμέσα Απο το Βιβλίο Εφαρμογές Η/Υ Α,Β,Γ Λυκείου 1. Τι ονομάζουμε κόμβο και τι σύνδεσμο σε μια μη γραμμικά διαρθρωμένη ύλη; Με την έννοια σύνδεσμος (link) σε μια μη γραμμικά διαρθρωμένη

Διαβάστε περισσότερα

Υποέργο: 2 Τίτλος: «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηριών Ηλεκτρονικής» Επιστημονικός Υπεύθυνος: ΠΑΝΕΤΣΟΣ ΣΠΥΡΟΣ

Υποέργο: 2 Τίτλος: «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηριών Ηλεκτρονικής» Επιστημονικός Υπεύθυνος: ΠΑΝΕΤΣΟΣ ΣΠΥΡΟΣ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ (Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.) «Αρχιμήδης ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών ομάδων στην Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.» Υποέργο: 2 Τίτλος: «Δημιουργία και Αξιολόγηση Εικονικού Χώρου Εργαστηριών

Διαβάστε περισσότερα

Ησυµβολή των Έργων ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ των Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών. Τίτλος Εργασίας: Πληροφοριακή Παιδεία και Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση:

Ησυµβολή των Έργων ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ των Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών. Τίτλος Εργασίας: Πληροφοριακή Παιδεία και Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση: 1 ο Επιστηµονικό Συµπόσιο Πληροφοριακή Παιδεία και Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση: Ησυµβολή των Έργων ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ των Ακαδηµαϊκών Βιβλιοθηκών Τίτλος Εργασίας: Πληροφοριακή Παιδεία και Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση:

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι.

Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι. Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ Α.Ε.Ι. Β.Ι. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ Καθηγητής Ε.Μ.Π., Πρόεδρος Σ.Ε.Α.Β. Ημερίδα με θέμα: «Συνεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word και MS- PowerPoint 2010

Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word και MS- PowerPoint 2010 Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word και MS- PowerPoint 2010 Έκδοση: 1.1 Αθήνα 2013 Έργο «Κεντρικό Μητρώο Ελληνικών Ανοικτών

Διαβάστε περισσότερα

2η Ενότητα: Λίστα Ελέγχου της Ένταξης. στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή Νόμων, Πολιτικών και Προγραμμάτων

2η Ενότητα: Λίστα Ελέγχου της Ένταξης. στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή Νόμων, Πολιτικών και Προγραμμάτων EDAMAT Πρακτικός Οδηγός της Ευρωπαϊκής Δράσης για την Ένταξη της Διάστασης της Αναπηρίας (Μainstreaming) στις Πολιτικές και στις Πρακτικές 2η Ενότητα: Λίστα Ελέγχου της Ένταξης της Διάστασης της Αναπηρίας

Διαβάστε περισσότερα

Εξωτερική Αξιολόγηση Προγράμματος Σπουδών

Εξωτερική Αξιολόγηση Προγράμματος Σπουδών Εξωτερική Αξιολόγηση Προγράμματος Σπουδών Κριτήρια και δείκτες ποιότητας 6 (1) Τα εφαρμοζόμενα κριτήρια εκφράζονται σε αντίστοιχους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες και σχετίζονται με την Αξιολόγηση της

Διαβάστε περισσότερα

Linux Terminal Server Project

Linux Terminal Server Project Linux Terminal Server Project Ένα κεντρικό σύστημα διαχείρισης των τερματικών κοινού της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Κολοβός Φίλιππος filippos@uom.gr Ευάγγελος Μπάνος

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη καθολικά σχεδιασμένου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού για τα Μαθηματικά της Ε τάξης Δημοτικού, για μαθητές γενικής και ειδικής εκπαίδευσης

Ανάπτυξη καθολικά σχεδιασμένου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού για τα Μαθηματικά της Ε τάξης Δημοτικού, για μαθητές γενικής και ειδικής εκπαίδευσης Ανάπτυξη καθολικά σχεδιασμένου ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού για τα Μαθηματικά της Ε τάξης Δημοτικού, για μαθητές γενικής και ειδικής εκπαίδευσης Κωνσταντίνος Γκυρτής Μαθηματικός, Δρ Πληροφορικής «Καθολικός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΣ Κίνητρα, εμπόδια, λύσεις

ΠΔΣ Κίνητρα, εμπόδια, λύσεις ΠΔΣ Κίνητρα, εμπόδια, λύσεις Γεώργιος Δηλές Μεταδιδάκτορας Ερευνητής Τμήματος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο Πατρών diles@ceid.upatras.gr 20 Ιουνίου 2018 3 η συνάντηση ενδιαφερόμενων μερών

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρµογή ΕΦ.Υ.Ε.Σ. (ΕΦαρµογή Υποστήριξης Έρευνας Στατιστικής, άλφα έκδοση) και η ένταξή της στη διδασκαλία της Φυσικής Γυµνασίου - Λυκείου

Η εφαρµογή ΕΦ.Υ.Ε.Σ. (ΕΦαρµογή Υποστήριξης Έρευνας Στατιστικής, άλφα έκδοση) και η ένταξή της στη διδασκαλία της Φυσικής Γυµνασίου - Λυκείου Η εφαρµογή ΕΦ.Υ.Ε.Σ. (ΕΦαρµογή Υποστήριξης Έρευνας Στατιστικής, άλφα έκδοση) και η ένταξή της στη διδασκαλία της Φυσικής Γυµνασίου - Λυκείου Εµµανουήλ Κουσλόγλου, Ηλεκτρονικός Φυσικός ΠΕ12 Τηλ. 2510 250165

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη και συνεργασία τοπικών βιβλιοθηκών στο περιβάλλον της Κύπρου. Μάριος Ζέρβας & Βαρβάρα Αριστείδου

Υποστήριξη και συνεργασία τοπικών βιβλιοθηκών στο περιβάλλον της Κύπρου. Μάριος Ζέρβας & Βαρβάρα Αριστείδου Υποστήριξη και συνεργασία τοπικών βιβλιοθηκών στο περιβάλλον της Κύπρου Μάριος Ζέρβας & Βαρβάρα Αριστείδου 1 Υποστήριξη και συνεργασία τοπικών βιβλιοθηκών στο περιβάλλον της Κύπρου Το περιβάλλον της Κύπρου

Διαβάστε περισσότερα

Σωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης

Σωτηρίου Σοφία. Εκπαιδευτικός ΠΕ0401, Πειραματικό Γενικό Λύκειο Μυτιλήνης «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη» «Ανάκλαση-Διάθλαση, Ηλεκτρομαγνητική επαγωγή, Κίνηση-Ταχύτητα: τρία υποδειγματικά ψηφιακά διδακτικά σενάρια για τη Φυσική Γενικού Λυκείου στην πλατφόρμα "Αίσωπος"»

Διαβάστε περισσότερα

E-LIS: E-prints για τη Βιβλιοθηκονομία και την Επιστήμη της Πληροφόρησης (ΒΕΠ)

E-LIS: E-prints για τη Βιβλιοθηκονομία και την Επιστήμη της Πληροφόρησης (ΒΕΠ) E-LIS: E-prints για τη Βιβλιοθηκονομία και την Επιστήμη της Πληροφόρησης (ΒΕΠ) Τι είναι το E-LIS E-LIS = E-prints in Library and Information Services (Ηλεκτρονικά κείμενα με θέμα τη Βιβλιοθηκονομία και

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και Στόχοι. διδασκαλίας.

Δομή και Στόχοι. διδασκαλίας. Δομή και Στόχοι Mε απόφαση του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου, στις 30 Αυγούστου 2002, ιδρύθηκε το Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας. Το Κέντρο Διδασκαλίας και Μάθησης, όπως αργότερα μετονομάστηκε, δραστηριοποιήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών από την Υπηρεσία Ηλεκτρονικής Πληροφόρησης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών από την Υπηρεσία Ηλεκτρονικής Πληροφόρησης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Έρευνα Ικανοποίησης Χρηστών από την Υπηρεσία Ηλεκτρονικής Πληροφόρησης της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Νούλα Αλβανούδη Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας noula@uom.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ Στο παρόν παρατίθενται μερικές χρήσιμες πληροφορίες για τον λαμβάνοντα την συνέντευξη, οι οποίες, όμως δεν είναι επαρκείς από μόνες τους! Αν ο λαμβάνων την συνέντευξη κάνει

Διαβάστε περισσότερα

Οι υπηρεσίες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών για τα εντυποανάπηρα άτομα:

Οι υπηρεσίες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών για τα εντυποανάπηρα άτομα: Οι υπηρεσίες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών για τα εντυποανάπηρα άτομα: 1 η λειτουργία της AMELib και του συνεργατικού δικτύου Κωνσταντία Κακάλη 2 Ισότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα πολυμέσα

Εισαγωγή στα πολυμέσα Το υλικό Κυριαρχία 2 μεγάλων τεχνολογιών Macintosh της Apple Computer Wintel των Windows 1 Υπολογιστικά συστήματα πολυμέσων Συστήματα παρουσίασης πολυμέσων-εξαρτήματα Επεξεργαστής Μνήμη Συσκευές εισόδου»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ. Ανάλυση των γενικών κριτηρίων πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ. Ανάλυση των γενικών κριτηρίων πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IΙΙ Ανάλυση των γενικών κριτηρίων πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών α) Η ακαδημαϊκή φυσιογνωμία και ο προσανατολισμός του προγράμματος σπουδών α.1. α.2. α.3. Ανταπόκριση του

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. "ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ" Ταχ. Δ/νση : Κωνσταντινουπόλεως 45-49

Διαβάστε περισσότερα

1 ο Διεθνές Συνέδριο... για να ξαναφανταστούμε το σχολείο...

1 ο Διεθνές Συνέδριο... για να ξαναφανταστούμε το σχολείο... 1 ο Διεθνές Συνέδριο... για να ξαναφανταστούμε το σχολείο... Οι Επιμορφωτικές Ανάγκες των Διοικητικών Υπαλλήλων των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών: Μια Εμπειρική Διερεύνηση στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου

Διαβάστε περισσότερα

Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word & MS- PowerPoint 2007

Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word & MS- PowerPoint 2007 Γεώργιος Κουρουπέτρογλου Αναλυτικές οδηγίες για τη δημιουργία προσβάσιμων εγγράφων PDF από προσβάσιμα έγγραφα MS-Word & MS- PowerPoint 2007 Έκδοση: 1.2 Αθήνα 2013 Έργο «Κεντρικό Μητρώο Ελληνικών Ανοικτών

Διαβάστε περισσότερα

http://www.ucy.ac.cy/~kedima.

http://www.ucy.ac.cy/~kedima. http://www.ucy.ac.cy/~kedima. Δομή και Στόχοι Mε απόφαση του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου, στις 30 Αυγούστου 2002, ιδρύθηκε το Κέντρο Υποστήριξης Διδασκαλίας. Το Κέντρο Διδασκαλίας και Μάθησης,

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ για το Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο

ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ για το Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ για το Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Περιεχόμενο ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΗΜΕΡΙΔΑ Open Discovery Space «Ανοιχτές Εκπαιδευτικές

Διαβάστε περισσότερα

Νέος Παιδαγωγός Πανελλήνιο συνέδριο για τον παιδαγωγό του σήμερα Ίδρυμα Ευγενίδου, 3 & 4 Μαΐου 2014

Νέος Παιδαγωγός Πανελλήνιο συνέδριο για τον παιδαγωγό του σήμερα Ίδρυμα Ευγενίδου, 3 & 4 Μαΐου 2014 «Εκπαιδευτικό υλικό και λογισμικό για μαθητές με αναπηρίες ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» Γελαστοπούλου Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός, ΙΕΠ Κουρμπέτης Βασίλης, Σύμβουλος Α, ΙΕΠ Νέος Παιδαγωγός Πανελλήνιο συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

γνωστικό περιβάλλον της Κοινωνίας της Πληροφορίας, Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Σπουδών με σύγχρονες μεθόδους,

γνωστικό περιβάλλον της Κοινωνίας της Πληροφορίας, Προπτυχιακών και Μεταπτυχιακών Σπουδών με σύγχρονες μεθόδους, Ενέργεια 2.1.3 : Ενίσχυση βιβλιοθηκών Η Ενέργεια των σχολικών βιβλιοθηκών με την ίδρυση των 499 πρώτων αποτελεί καθοριστικό εργαλείο υποστήριξης των Ενεργειών, που στοχεύουν στην αναβάθμιση των σπουδών

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ

Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» 2000-2006 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: 1 - ΠΑΙ ΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΜΕΤΡΟ: 1.3 ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ, ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑ ΕΙΞΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ & ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ & ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ & ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Έργο ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ: «Αναβάθμιση & Διεύρυνση των πληροφοριακών υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας» ΗΜΕΡΙΔΑ: Οι ελληνικές ακαδημαϊκές

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα

Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Εκπαιδευτική Μονάδα 1.1: Τεχνικές δεξιότητες και προσόντα Πέρα από την τυπολογία της χρηματοδότησης, των εμπλεκόμενων ομάδων-στόχων και την διάρκεια, κάθε project διακρατικής κινητικότητας αποτελεί μια

Διαβάστε περισσότερα

Προγράμματα εκπαίδευσης χρηστών βιβλιοθήκης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Προγράμματα εκπαίδευσης χρηστών βιβλιοθήκης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Προγράμματα εκπαίδευσης χρηστών βιβλιοθήκης στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Γιάννης Κλαψόπουλος Μάριος Μπαλατζάρας Αγάπη Πολύζου Βόλος, 11 Δεκεμβρίου 2008 1 Η Χωροταξία της Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 09: Σχεδιασμός και Οργάνωση ενός Προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΙ Πολυξένη

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1η. Εισαγωγή στην Πληροφορική

Ενότητα 1η. Εισαγωγή στην Πληροφορική Ενότητα 1η Εισαγωγή στην Πληροφορική 1.1 Τι είναι Πληροφορική Ένας σύντομος ορισμός για το τι είναι πληροφορική είναι ο παρακάτω: όλα εκείνα που χρειάζεται κανείς για να παράγει, να οργανώνει και να διαχειρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ:

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΥΠΟΕΡΓΟ: ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ. Συμβολή στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ. Συμβολή στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ Συμβολή στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΑΡΧΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

A8-0188/298. Morten Løkkegaard Απαιτήσεις προσβασιμότητας για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες COM(2015)0615 C8-0387/ /0278(COD)

A8-0188/298. Morten Løkkegaard Απαιτήσεις προσβασιμότητας για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες COM(2015)0615 C8-0387/ /0278(COD) 7.9.2017 A8-0188/298 298 Παράρτημα I Ενότητα IV Μέρος A Υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και σχετικός τερματικός εξοπλισμός καταναλωτών με προηγμένη υπολογιστική ικανότητα Υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΕ ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΟΤΙΜΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΕ ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΟΤΙΜΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΕ ΚΑΝΑΛΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΟΤΙΜΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ελένη Κασάπη, Χαρίτων Πολάτογλου, Άννα Φαχαντίδου Θεσσαλονίκη 2007 2 Εισαγωγή Στην Ε(πιτροπή) Κ(οινωνικής) Π(ολιτικής)

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη Περιγραφή Παραδοτέων

Σύντομη Περιγραφή Παραδοτέων Σύντομη Περιγραφή Παραδοτέων Πακέτο Εργασίας 1 (Π.Ε. 1) Τίτλος: Ποιότητα Διδακτικού Έργου Προκειμένου για την αξιολόγηση του διδακτικού έργου, προτείνουμε τη δημιουργία μιας online βάσης δεδομένων με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΡΑΣΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Για Γιαμαθητές με μεοα ΟΑπου πουφοιτούν Σε Σεσυνηθισμένα Εκπαιδευτήρια Χριστίνα Ηλιάδου ΗΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΥΦΛΩΝ Έγκαιρη ιαπίστωση

Διαβάστε περισσότερα

Τελική έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης του έργου

Τελική έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης του έργου ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (Β Φάση)» και α/α «02» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση

Διαβάστε περισσότερα

Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Παραδοτέο 1.1.4 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΔΙΠ ΕΚΠΑ (ΥΠΟ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ) ΠΑΚΕΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: Οργάνωση του Συστήματος Αξιολόγησης της

Διαβάστε περισσότερα

Προσεγγίζοντας την ποιότητα της αναγνωστικής πολιτικής των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών

Προσεγγίζοντας την ποιότητα της αναγνωστικής πολιτικής των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών Προσεγγίζοντας την ποιότητα της αναγνωστικής πολιτικής των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών Χριστίνα Μπάνου 1 & Άννα-Μαρία Ολένογλου 2, 1 Λέκτορας, Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Ιωάννου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ TOY CD. ROM ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ TOY CD. ROM ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ TOY CD. ROM ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ Από Ανδρέα Σάββα Υπεύθυνο της Βιβλιοθήκης Υπηρεσιών Υγείας Κύπρου Εισαγωγή: To CD. ROM είναι ένα από τα πρόσφατα επιτεύγματα της τεχνολογίας το οποίο φαίνεται ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (2007-2013)

ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (2007-2013) ΕΓΚΑΘΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ (2007-2013) Πρόσκληση για Επίδειξη Ενδιαφέροντος από Εξεταστές για την Εξασφάλιση Υπηρεσιών έναντι αμοιβής με σκοπό την Εξέταση

Διαβάστε περισσότερα

Πολυμέσα. Ιστορική Αναδρομή Υπερκείμενο

Πολυμέσα. Ιστορική Αναδρομή Υπερκείμενο Πολυμέσα Πολυμέσα είναι κλάδος της πληροφορικής ο οποίος ασχολείται με το συνδυασμό ψηφιακών δεδομένων πολλαπλών μορφών. Τα δομικά στοιχεία των πολυμέσων είναι τα εξής : Κείμενο Εικόνα Ήχος Κινούμενη εικόνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΑΜΠΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΑΜΠΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΛΑΜΠΡΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ Συστάσεις για πολιτικές για την ανάπτυξη της Ανοικτής Πρόσβασης στη Νότια Ευρώπη Σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη της Ανοικτής Πρόσβασης στη Νότια Ευρώπη ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

Διαδραστικός πίνακας. Ναλμπάντη Θεοδώρα Σχολική Σύμβουλος Πληροφορικής Θράκης

Διαδραστικός πίνακας. Ναλμπάντη Θεοδώρα Σχολική Σύμβουλος Πληροφορικής Θράκης Διαδραστικός πίνακας Ναλμπάντη Θεοδώρα Σχολική Σύμβουλος Πληροφορικής Θράκης Ο διαδραστικός πίνακας έχει εισβάλει στην διδασκαλία των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων και πολλά εκπαιδευτικά κέντρα το έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Άννα Σπανάκη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Άννα Σπανάκη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Πράξη «Σχεδιασμός και ανάπτυξη προσβάσιμου εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού για μαθητές με αναπηρίες Οριζόντια

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984

Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984 ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης από το 1984 Γιώργος Χριστοδούλου Καθηγητής Εφαρμογών gchrist@libd.teithe.gr Βιβλιοθήκες σήμερα Το παραδοσιακό μοντέλο της

Διαβάστε περισσότερα

Διαπαίζουμε. όλοι μαζί. 26o Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Μουσείο Αφής Φάρος Τυφλών Ελλάδος. Υποδράση: Εκπαιδευτικές Επισκέψεις Μαθητών

Διαπαίζουμε. όλοι μαζί. 26o Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Μουσείο Αφής Φάρος Τυφλών Ελλάδος. Υποδράση: Εκπαιδευτικές Επισκέψεις Μαθητών Μουσείο Αφής Φάρος Τυφλών Ελλάδος 26o Δημοτικό Σχολείο Αθηνών Διαπαίζουμε όλοι μαζί 1 Συμμετέχοντες Σχολείο: 26 ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών Τάξη: ΣΤ τάξη Αριθμός μαθητών: 22 Αριθμός παλιννοστούντων / αλλοδαπών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ Εικόνα 1 - Ημερίδα σταδιοδρομίας Το Γραφείο Διασύνδεσης Εξυπηρέτησης Φοιτητών και Νέων Αποφοίτων του ΕΜΠ (Γ.Δ) συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ (ΤΕΙ Α) ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ (ΤΕΙ Α) ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΑΘΗΝΑΣ (ΤΕΙ Α) ΤΜΗΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ Ταχ. Δ/νση : Αγ. Σπυρίδωνος, 122 10 ΑΙΓΑΛΕΩ Τηλέφωνο : 210 5385174 Αιγάλεω: 14/11/2012

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ακαδημαϊκό Έτος Εγγραφής

Διαβάστε περισσότερα

Γνώσεις για την εγκεφαλική παράλυση

Γνώσεις για την εγκεφαλική παράλυση Οδηγός Εκπαιδευτή Ενότητα κατάρτισης Γνώσεις για την εγκεφαλική παράλυση Επιμέλεια Miguel Santos Συγγραφείς Karina Riiskjaer Raun Mette Kliim-Due Betina Rasmussen Peder Esben Bilde Kirsten Caesar Petersen

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτορική Διατριβή

Διδακτορική Διατριβή Διδακτορική Διατριβή Ένας μοναχικός δρόμος με διεξόδους; Τόνια Αράχωβα, Υποψήφια Διδάκτωρ, tonia@idkaramanlis.gr Γκέλη Μανούσου, Υποψήφια Διδάκτωρ manousou@eap.gr Τόνια Χαρτοφύλακα, Υποψήφια Διδάκτωρ tonia@eap.gr

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες Εξέτασης Φοιτητών με Αναπηρία και Ο Θεσμός του Συμβούλου Καθηγητή

Κατευθυντήριες Οδηγίες Εξέτασης Φοιτητών με Αναπηρία και Ο Θεσμός του Συμβούλου Καθηγητή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μονάδα Προσβασιμότητας για Φοιτητές με Αναπηρία http://access.uoa.gr Κατευθυντήριες Οδηγίες Εξέτασης Φοιτητών με Αναπηρία και Ο Θεσμός του Συμβούλου Καθηγητή

Διαβάστε περισσότερα

Αθανασία Σταμάκου-Συρμακέζη

Αθανασία Σταμάκου-Συρμακέζη ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Αθανασία Σταμάκου-Συρμακέζη Νικηφόρου Μανδηλαρά 8, 55337 Θεσσαλονίκη 2310 991291 6945 697700 astamako@nured.auth.gr Ημερομηνία γέννησης: 01/12/1966 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Σεπτέμβριος

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα Εξ αποστάσεως Προγράμματα Σπουδών. 14 Φεβρουαρίου 2018

Ημερίδα Εξ αποστάσεως Προγράμματα Σπουδών. 14 Φεβρουαρίου 2018 Ημερίδα Εξ αποστάσεως Προγράμματα Σπουδών 14 Φεβρουαρίου 2018 1 Περιεχόμενο Παρουσίασης Υποβολή Αίτησης-Διαδικασίες-Έντυπα Εκπαιδευτικό Υλικό-Παιδαγωγικός Σχεδιασμός Οδηγός Μελέτης Θεματικής Ενότητας Συχνές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ειδική Φυσική Αγωγή. Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Ειδική Φυσική Αγωγή. Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ειδική Φυσική Αγωγή Ενότητα 3η: Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Ε.Π.) Κοκαρίδας Δημήτρης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ και ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Πράξη «Σχεδιασμός και ανάπτυξη προσβάσιμου εκπαιδευτικού και εποπτικού υλικού για μαθητές με αναπηρίες Οριζόντια

Διαβάστε περισσότερα

6. ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ, ΠΑΡΟΧΗ ΕΡΓΟΥ, ΩΡΟΜΙΣΘΙΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΙ. 6.1 Συνεισφορά στο Τμήμα των Μεταπτυχιακών Φοιτητών

6. ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ, ΠΑΡΟΧΗ ΕΡΓΟΥ, ΩΡΟΜΙΣΘΙΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΙ. 6.1 Συνεισφορά στο Τμήμα των Μεταπτυχιακών Φοιτητών 6. ΦΟΙΤΗΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ, ΠΑΡΟΧΗ ΕΡΓΟΥ, ΩΡΟΜΙΣΘΙΟΙ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟΙ Η συμμετοχή των μεταπτυχιακών φοιτητών στην ανάπτυξη του Τμήματος μέσω των φοιτητικών εισφορών παρουσιάζει σημαντικά οφέλη όσον αφορά στη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΙΣΤΟΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ακαδημαϊκό Έτος Εγγραφής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. "ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ" Ταχ. Δ/νση : Πιττακού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Άρθρο 1 Ίδρυση Ιδρύεται στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Εθνικού

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα όρασης και τυπικό σχολείο. Ανδρόγιαννης Ηλίας 3ο Δημοτικό Σχολείο Μοσχάτου

Θέματα όρασης και τυπικό σχολείο. Ανδρόγιαννης Ηλίας 3ο Δημοτικό Σχολείο Μοσχάτου Θέματα όρασης και τυπικό σχολείο Ανδρόγιαννης Ηλίας 3ο Δημοτικό Σχολείο Μοσχάτου Οργάνωση του προγράμματος ένταξης Χώρος Υλικά Ανθρώπινο δυναμικό Προσαρμογές στο ανθρώπινο δυναμικό 3 Ανθρώπινο δυναμικό

Διαβάστε περισσότερα

Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. Ο Α Κύκλος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Οπτική και Όραση».

Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ. Ο Α Κύκλος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Οπτική και Όραση». Α ΚΥΚΛΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ο Α Κύκλος Σπουδών οδηγεί στην απόκτηση μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Οπτική και Όραση». 1. Προϋποθέσεις για τη λήψη Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) Κάθε Μεταπτυχιακός

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία

Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία [Η Ελληνική Γλώσσα στην Ευρώπη] Εθνικές Γλώσσες και Πολυγλωσσία Α. Ευρωπαϊκοί φορείς αρμόδιοι για την άσκηση γλωσσικής πολιτικής - Συμβουλευτικά όργανα και οργανισμοί Ευρωπαϊκή Επιτροπή - http://ec.europa.eu/education/policies/lang/languages_en.html

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΠΜΣ) «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ» ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ Ακαδημαϊκό Έτος Εγγραφής

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία Παράδοσης: 4/1/2013

Ημερομηνία Παράδοσης: 4/1/2013 Δράση 9.14 / Υπηρεσία εντοπισμού λογοκλοπής Κυρίως Παραδοτέο / Εκπαίδευση προσωπικού βιβλιοθηκών μελών Σ.Ε.Α.Β στο πληροφοριακό σύστημα εντοπισμού λογοκλοπής. Επιμέρους Παραδοτέο 9.14.3.2 / Πρότυπα εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS

ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS ΠΡΑΞΗ: «ΜΟ.ΔΙ.Π» (Μονάδα Διασφάλισης Ποιότητας) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας» Κωδικός MIS 299516 ΥΠΟΕΡΓΟ: «ΜΟΔΙΠ του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» και α/α «01» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «Εκπαίδευση και Δια

Διαβάστε περισσότερα

Ανα τυξιακή Σύµ ραξη «ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ» "Ολοκληρωµένη Παρέµβαση για την Ισότιµη Συµµετοχή των Ατόµων µε Ανα ηρία στην Εργασία"

Ανα τυξιακή Σύµ ραξη «ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ» Ολοκληρωµένη Παρέµβαση για την Ισότιµη Συµµετοχή των Ατόµων µε Ανα ηρία στην Εργασία Newsletter No. 3 Α ρίλιος 2007 Ανα τυξιακή Σύµ ραξη «ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ» Έργο: "Ολοκληρωµένη Παρέµβαση για την Ισότιµη Συµµετοχή των Ατόµων µε Ανα ηρία στην Εργασία" Επιµέλεια: ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Χαράλαμπος Καραγιαννίδης. Διάλεξη 1. Εφαρμογές ΤΠ στην ΕΕΑ & Διδακτική της Πληροφορικής.

Εισαγωγή. Χαράλαμπος Καραγιαννίδης. Διάλεξη 1. Εφαρμογές ΤΠ στην ΕΕΑ & Διδακτική της Πληροφορικής. Διάλεξη 1 Εισαγωγή Εφαρμογές ΤΠ στην ΕΕΑ & Διδακτική της Πληροφορικής Χαράλαμπος Καραγιαννίδης karagian@uth.gr Διάλεξη 1: Εισαγωγή 1/21 15/2/2017 Καλώς ήρθατε J Διάλεξη 1: Εισαγωγή 2/21 15/2/2017 Εγώ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδι@ζω για όλους. «Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για μαθητές με αυτισμό»

Σχεδι@ζω για όλους. «Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για μαθητές με αυτισμό» Σχεδι@ζω για όλους «Ανάπτυξη και αξιοποίηση εκπαιδευτικού υλικού και λογισμικού για μαθητές με αυτισμό» Γελαστοπούλου Μαρία, Ειδική Παιδαγωγός, ΙΕΠ Κουρμπέτης Βασίλης, Σύμβουλος Α, ΙΕΠ 4 ο Πανελλήνιο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Η ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. Η ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης Ί ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου Κρήτης λειτουργεί από το 1997. Βασικός στόχος της είναι η ανάπτυξη των συλλογών και των υπηρεσιών της έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα προγράµµατα σπουδών και

Διαβάστε περισσότερα

«Ωρίων»: Online Πρόγραμμα Πληροφοριακού Γραμματισμού

«Ωρίων»: Online Πρόγραμμα Πληροφοριακού Γραμματισμού «Ωρίων»: Online Πρόγραμμα Πληροφοριακού Γραμματισμού Ηλίας Νίτσος Βιβλιοθήκη ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης, nitsos@lib.teithe.gr Αφροδίτη Μάλλιαρη Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας & Συστημάτων Πληροφόρησης, ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης,

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Πανεπιστήμιο Αιγαίου ΕΝΤΥΠΟ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Τμήμα Τίτλος Απόφοιτου: Αντικείμενο του τμήματος: Κατευθύνσεις (εφόσον υπάρχουν) Διάρκεια Σπουδών: Προφίλ υποψήφιου μαθητή Κοινωνιολογίας

Διαβάστε περισσότερα