ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ, ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ ΛΕΒΑΝΤΙΝΗΣ

Transcript

1 ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΩΝ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΛΑΤΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ, ΛΕΚΑΝΗ ΤΗΣ ΛΕΒΑΝΤΙΝΗΣ Σαμουήλ-Rhoads Γ. 1, Ζωδιάτης Γ. 1, Ιωνά Σ. 2, Hayes D. 1, Γεωργίου Γ. 1, Κονναρής Γ. 1, Νικολαΐδης Μ. 1 1 Ωκεανογραφικό Κέντρο, Πανεπιστήμιο Κύπρου, rhoads.yianna@ucy.ac.cy, 2 HNODC, Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών Περίληψη Η συνεχιζόμενη αύξηση θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (SSTs), λόγω κλιματικών αλλαγών, αναμένεται ότι θα προκύψει σε παγκόσμιο επίπεδο εφόσον η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας στη Μεσόγειο έχει ήδη αυξηθεί με περίπου διπλάσιους ρυθμούς από αυτή των ωκεανών. Για μελέτη του γεγονότος αυτού έχει γίνει ανάλυση δεδομένων δορυφορικής τηλεπισκόπησης SST και παρατηρήσεις δεδομένων πεδίου Ανατολικής Μεσογείου για την περίοδο στη περιοχή της Λεβαντίνης. Επιπρόσθετα, χρησιμοποιήθηκαν in-situ ωκεανογραφικά δεδομένα θερμοκρασίας και αλατότητας τόσο από βάσεις δεδομένων, όσον και δεδομένων του πολυετούς Κυπριακού προγράμματος CYBO, προκειμένου να μελετηθεί η ετήσια μεταβλητότητα στο επιφανειακό στρώμα (0-10μ). Η παρούσα μελέτη δείχνει ότι η Λεβαντίνη έχει υποστεί αύξηση τόσο στην επιφανειακή θερμοκρασία, όσο και στην αλατότητα (SSS) κατά τα τελευταία 16 χρόνια, γεγονός που συμβαίνει τόσο σε ετήσια, όσο και σε εποχική χρονική κλίμακα. Λέξεις κλειδιά: Κλιματική αλλαγή, υπερθέρμανση, δορυφορική τηλεπισκόπηση. CLIMATE CHANGE IMPACTS ON SEA SURFACE TEMPERATURE AND SALINITY IN THE EASTERN MEDITERRANEAN, LEVANTINE BASIN Samuel-Rhoads Y. 1, Zodiatis G. 1, Iona S. 2, Hayes D. 1, Georgiou G. 1, Konnaris G. 1, Nicolaides M. 1 1 Oceanography Centre, University of Cyprus, rhoads.yianna@ucy.ac.cy, 2 Hellenic National Oceanographic Data Centre, Hellenic Centre for Marine Research, Abstract Increases in sea surface temperatures (SSTs) have been recorded to occur globally, with the Mediterranean SSTs rising about twice as much as those of the global oceans. Here we analyse and compare satellite remote sensing SST data with insitu data for the period in the Levantine Basin. Further, temperature and salinity profiles from oceanographic cruises in this region, particularly that of the CYBO, were extracted from various databases, in order to study the interannual variability at the surface layer (0-10m). We show that the Levantine Basin has undergone SST as well as sea surface salinity (SSS) increases, during the last 16 years, occurring at both interannual and seasonal time scales. Keywords: Climate change, warming, satellite remote sensing. 1. Εισαγωγή Το γεγονός της υπερθέρμανσης του πλανήτη από τη βιομηχανική εποχή, εκδηλώνεται εν μέρει από τις αλλαγές στις παγκόσμιες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας (SST). Προηγούμενες μελέτες έχουν καταγράψει παγκόσμιες αυξήσεις στις επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης μεταξύ 0.3ºC και 1.0ºC κατά την τελευταία χιλιετία (Salinger, 2005), με την ταχύτερη αύξηση της θερμοκρασίας να εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια (Casey and Cornillon, 2001; Trenberth et al., 2007). Τοπικές αυξήσεις της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης έχουν επίσης αναφερθεί και στη Μεσόγειο για κάθε μία από τις δύο λεκάνες της, τη Δυτική καθώς και την

2 Ανατολική (Bethoux and Gentili, 1999; Samuel-Rhoads et al., in prep; Tsimplis and Rixen, 2002). Συνολικά, παρουσιάζονται αυξήσεις στη θερμοκρασία θαλάσσης με ρυθμούς διπλάσιους σε σύγκριση με τους παγκόσμιους ωκεανούς (Samuel-Rhoads, et al., 2009; in prep; Zodiatis et al., 2010; 2011). Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να διερευνήσει την άνοδο στην επιφανειακή θερμοκρασία θαλάσσης και επιφανειακής αλατότητας στην Ανατολική Λεβαντίνη, λόγω των κλιματικών αλλαγών τόσο με την χρήση δορυφορικών δεδομένων όσο και με in-situ μετρήσεις. 2. Μεθοδολογία ή Υλικά και Μέθοδοι Τα δεδομένα επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης (SST) συλλέχθηκαν από τον υψηλής ευκρίνειας ραδιόμετρο του NOAA/NASA, τον AVHRR και υποβλήθηκαν σε επεξεργασία από το πρόγραμμα Pathfinder επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης. Για τις αναλύσεις μας, χρησιμοποιήσαμε παγκόσμια δεδομένα των μηνιαίων μέσων όρων στο επίπεδο 3 (L3), από την έκδοση 5.0, της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης από το νυχτερινό πέρασμα του δορυφόρου (κωδικοί αριθμοί 1 και 4), με ανάλυση 4 χλμ και με πλέγμα ίσης γωνίας 8192 εικονοκυττάρων/360º από τον Ιανουάριο του 1996 μέχρι το Δεκέμβριο του Λήφθηκαν επίσης και τα μηνιαία αρχεία με δεδομένα σημαιών ποιοτικού ελέγχου για την ίδια χρονική περίοδο από την ίδια πηγή. Επιπρόσθετα, in-situ δεδομένα επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης και επιφανειακών αλατοτήτων θαλάσσης (SSS), λήφθηκαν από τη βάση δεδομένων BYTHOS του Ωκεανογραφικού Κέντρου της Κύπρου. Τα in-situ αυτά δεδομένα είχαν συλλεγεί με τη χρήση του CTD (Conductivity-Temperature-Depth) κατά τη διάρκεια των ωκεανογραφικών πλοών CYBO, που έλαβαν χώρο από το 1996 μέχρι το 2010, καθώς επίσης δεδομένα επιφανειακής θερμοκρασίας από τον παράκτιο σταθμό του CYCOFOS (CYprus Coastal Ocean Forecasting and Observing System) της Πάφου στις δυτικές ακτές της Κύπρου, από το 2002 μέχρι το Όλα τα δορυφορικά δεδομένα της Ανατολικής Λεβαντίνης πάρθηκαν στην περιοχή μεταξύ: 30ºΒ μέχρι 37ºΒ, και 24ºΑ μέχρι 37ºΑ. Τα αρχεία με σημαίες ποιοτικού ελέγχου εφαρμόστηκαν στα μηνιαία δεδομένα επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης στη Λεβαντίνη. Μόνο τα εικονοκύτταρα της υψηλότερης ποιότητας κρατήθηκαν. Οι εποχιακοί και ετήσιοι μέσοι όροι υπολογίστηκαν για το 1996 μέχρι το 2011 για την λεκάνη της Ανατολικής Λεβαντίνης. Οι εποχιακές και ετήσιες ανωμαλίες για σύνολα δεδομένων επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης υπολογίστηκαν επίσης με τον υπολογισμό του γενικού μέσου όρου για κάθε σύνολο δεδομένων κατά τη διάρκεια του , ο οποίος έπειτα αφαιρέθηκε από κάθε εποχή ή έτος του αντίστοιχου συνόλου δεδομένων. Η χρήση της εμπειρικής ορθογώνιας συνάρτησης (Empirical Orthogonal Function, EOF) εφαρμόστηκε για τις εποχιακές και ετήσιες ανωμαλίες της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης για να εξεταστεί η χωρική και χρονική μεταβλητότητα στο σύνολο των δεδομένων. Εδώ παρουσιάζονται μόνο τα δύο πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή της εμπειρικής ορθογώνιας συνάρτησης. In-situ δεδομένα CTD για επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης και επιφανειακές αλατότητες θαλάσσης (SSS) από τους πλόες CYBO από το 1996 μέχρι το 2010, υπολογίστηκαν κατά μέσο όρο για τα ανώτερα στρώματα θαλάσσης (10 μέτρα βάθος) για κάθε πλόα CYBO. Παρόμοια, επεξεργάστηκαν τα ωριαία δεδομένα επιφανειακής θερμοκρασίας από τον παράκτιο σταθμό της Πάφου.

3 3. Αποτελέσματα Οι αναλύσεις των ετήσιων μέσων όρων των δορυφορικών δεδομένων επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης, υποδεικνύουν ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών ( ), μια αύξηση της θερμοκρασίας παρουσιάζεται στη λεκάνη της Λεβαντίνης με ένα μέσο ρυθμό γύρω στους C ανά έτος (Εικ. 1α). Αυτή η αύξηση του μέσου όρου της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης παρατηρείται επίσης στους εποχιακούς μέσους όρους, ειδικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού (Εικ. 1β). Εικ. 1: Μέσοι όροι δορυφορικών δεδομένων των επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης (SSTs) από το 1996 ως το (α) Οι ετήσιες μέσες τιμές παρουσιάζονται στη στερεά γραμμή με σημεία. Το τυπικό σφάλμα (s.e.m.) ανά έτος, παρουσιάζεται στους κάθετους στερεούς φραγμούς. (β) Οι εποχιακές μέσες τιμές παρουσιάζονται στη στερεά γραμμή με σημεία. Το τυπικό σφάλμα (s.e.m.) ανά εποχή, παρουσιάζεται στους κάθετους στερεούς φραγμούς.

4 Η χωρική μεταβλητότητα στην αύξηση της θερμοκρασίας απεικονίζεται στις δορυφορικές ανωμαλίες επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης, με τις θετικές ανωμαλίες να κυριαρχούν στο μεγαλύτερο μέρος της Λεβαντίνης κατά τα έτη 1999, , (Εικ. 2). Οι υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης εμφανίζονται το 1999, 2003, 2008 και, 2010 (Εικ. 1α,2). Παρατηρείτε επίσης, ότι μια περιοχή νοτιοανατολικά της Κύπρου κατά τη διάρκεια μερικών ετών παρουσιάζει εντονότερες αυξήσεις θερμοκρασίας από το υπόλοιπο κομμάτι της λεκάνης της Λεβαντίνης (Εικ. 2). Ανάλυση εμπειρικών ορθογώνιων συναρτήσεων (EOF) πραγματοποιήθηκε στα ετήσια και εποχιακά δεδομένα της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης για να εξεταστούν οι χωρικές και χρονικές μορφές της μεταβλητότητάς τους. Οι χωρικές ιδιοσυναρτήσεις (spatial eigenfunctions) του τρόπου 1 (Mode 1) δείχνουν ότι οι εποχιακές και ετήσιες επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης σε όλη την Λεβαντίνη παρουσιάζουν κοινές υψηλές θετικές ιδιοσυναρτήσεις, και ως εκ τούτου διακυμαίνονται με χωρικό συνεκτικό τρόπο στην πάροδο του χρόνου (Εικ. 3α). Επομένως, η μεταβλητότητα της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης χαρακτηρίζεται από μια ευρεία αύξηση, που παρουσιάζεται σε ολόκληρη τη λεκάνη (Mode 1). Η εποχιακή κύρια συνιστώσα (Principal Component) του ιδίου τρόπου (PC1), η οποία απεικονίζει τη διακύμανση του πρώτου τρόπου (Mode 1) στο χρόνο, μεταβλήθηκε επίσης με την πάροδο των χρόνων (Εικ. 3β-ε). Η πρώτη κύρια συνιστώσα (PC1) των ετήσιων δεδομένων υποστηρίζει το γεγονός ότι οι υψηλότερες επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης παρατηρήθηκαν σε όλη την Λεβαντίνη κατά τα τελευταία έτη της χρονοσειράς (Εικ. 3α). Η ασυμμετρία στην κατεύθυνση Β-Ν απεικονίζεται στις χωρικές ιδιοσυναρτήσεις του δεύτερου τρόπου (Mode 2) (Εικ. 3). Περιοχές στη βόρεια Λεβαντίνη είναι εκτός φάσης από περιοχές στο νότιο τμήμα της λεκάνης, δημιουργώντας ένα δίπολο μοτίβο θέρμανσης και ψύξης σε ετήσια και δια-εποχιακά χρονοδιαγράμματα (Εικ. 3). Η ανάλυση των ετήσιων και καλοκαιρινών in-situ δεδομένων επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης αποκαλύπτει παρόμοιες αυξήσεις θερμοκρασιών με αυτών που καταγράφουν οι δορυφόροι για την περιοχή (Εικ. 4), ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Εικ. 4β). Η αυξητική τάση της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης είναι της τάξης του 0.53 C, που είναι σχεδόν τριπλάσια της αυξητικής τάσης των 0.18 C που παρουσιάζουν οι παγκόσμιοι ωκεανοί (Good et al., 2007). Ο παράκτιος σταθμός της Πάφου με ωριαία δεδομένα κατέγραψε παράλληλα άνοδο θερμοκρασίας κατά 0.07 C ανά έτος από το 2002 μέχρι και το 2009 (Εικ. 5). Επιπρόσθετα, η μεταβολή και η αυξητική τάση που καταγράφετε στα in-situ δεδομένα θερμοκρασίας παρουσιάζεται επίσης και στα in-situ δεδομένα επιφανειακών αλατοτήτων θαλάσσης όπως καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια καλοκαιρινών πλόων του CYBO (Εικ. 6). Το έτος 2010, κατά το οποίο καταγράφτηκαν οι πιο ψηλές θερμοκρασίες και αλατότητες μέχρι στιγμή (μέσες τιμές για το καλοκαίρι 2010 για Τ=29.57 C και S=39.62psu) (Εικ. 6), είναι κατά πολύ μεγαλύτερες από αυτές που καταγράφηκαν το καλοκαίρι του Το 2003, είχανε καταγραφεί οι ψηλότερες θερμοκρασίας της δεκαετίας Τα Τ/S σχεδιαγράμματα ετήσιας και θερινής εποχής αναδεικνύουν την αύξηση τόσο στην επιφανειακή θερμοκρασία θαλάσσης όσο και στην επιφανειακή αλατότητα θαλάσσης κατά τη διάρκεια έρευνας των τελευταίων χρόνων στα πλαίσια του CYBO (Εικ. 7).

5 Εικ. 2: Δορυφορικές ετήσιες ανωμαλίες επιφανειακής θερμοκρασίας (SST) θαλάσσης στη λεκάνη της Λεβαντίνης από το Οι ετήσιες ανωμαλίες υπολογίζονται με την αφαίρεση του γενικού μέσου όρου από κάθε έτος. Οι θετικές ανωμαλίες δείχνουν υψηλότερες από τις μέσες τιμές επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης, ενώ οι αρνητικές ανωμαλίες δείχνουν χαμηλότερες από το μέσο επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης.

6 Εικ. 3: Αποτελέσματα της εμπειρικής ορθογώνιας συνάρτησης (EOF) από το 1996 ως το Η χωρική ιδιοσυνάρτηση (eigenfunctions) και η κύρια συνιστώσα (PC) του πρώτου και δεύτερου τρόπου (Mode 1 & 2) από τις ανωμαλίες επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης. Οι θετικές ιδιοσυναρτήσεις (eigenfunctions) κατά τις θετικές κύριες συνιστώσες υποδεικνύουν τιμές υψηλότερες από τις μέσες συνθήκες που έχουν εμφανιστεί ως τώρα. (α) Η ετήσια μέθοδος 1 (mode 1) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 71% της αρχικής διακύμανσης. Η ετήσια μέθοδος 2 (mode 2) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 6% της μεταβλητότητας. (β) Η χειμερινή μέθοδος 1 (mode 1) εξηγεί το 65% της μεταβλητότητας. Η χειμερινή μέθοδος 2 (mode 2), εξηγεί το 9% της αρχικής διακύμανσης. (γ) Η ανοιξιάτικη μέθοδος 1 (mode 1) εξηγεί το 75% της μεταβλητότητας. Η ανοιξιάτικη μέθοδος 2 (mode 2), εξηγεί το 7% της αρχικής διακύμανσης. (δ) Η θερινή μέθοδος 1 (mode 1) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 70% της συνολικής διακύμανσης. Η θερινή μέθοδος 2 (mode 2) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 8% της μεταβλητότητας. (ε) Η φθινοπωρινή μέθοδος 1 (mode 1) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 62% της συνολικής διακύμανσης. Η φθινοπωρινή μέθοδος 2 (mode 2) της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης εξηγεί το 10% της μεταβλητότητας.

7 Εικ. 4: (α) Ετήσιοι, β) καλοκαιρινοί μέσοι όροι επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης (πρώτα 10μ βάθος) από in-situ δεδομένα (πορτοκαλιά γραμμή) και από δορυφορικά δεδομένα (μαύρη γραμμή) κατά τα έτη Εικ. 5: Μέση ετήσιοι όροι από ωριαίες μετρήσεις επιφανειακών θερμοκρασιών θαλάσσης, όπως καταγράφτηκαν στον παράκτιο σταθμό της Πάφου, μεταξύ του 2002 και του 2009.

8 Εικ. 6: Ο καλοκαιρινός μέσος όρος in-situ δεδομένων επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης (κόκκινο) και αλατότητας (μπλέ) με τα Std, από τα πρώτα 10μ βάθος κατά τη διάρκεια των ερευνητικών πλόων του CYBO, από το 1998 ως το (α) (β) In-situ SSS (psu) In-situ SSS (psu) In-situ SST ( C) In-situ SST ( C) Εικ. 7: Σχεδιαγράμματα θερμοκρασίας-αλατότητας (T/S) για: (α) 20 ερευνητικού πλόες του CYBO που πραγματοποιήθηκαν από το 1996 ως το 2009 καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου, (β) 8 ερευνητικοί πλόες του CYBO που πραγματοποιήθηκαν μόνο κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών (Ιούλιο - Αύγουστο). 4. Συμπεράσματα Η παρούσα μελέτη τεκμηριώνει ότι έχουν καταγραφεί αυξήσεις στις επιφανειακές θερμοκρασίες θαλάσσης από το 1996 ως το 2011 στη λεκάνη της Λεβαντίνης. Η μεταβλητότητα της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης χαρακτηρίζεται από μια ευρεία αύξηση, που παρουσιάζεται σε ολόκληρη τη λεκάνη (Mode 1) τόσο σε εποχιακά όσο και σε ετήσια διαστήματα, αλλά και από ένα πιο αδύνατο σχέδιο διπόλων που κυμαίνεται σε παρόμοια χρονικά διαστήματα (Mode 2). Τα χαρακτηριστικά της μεταβλητότητας της επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης είναι κοινά με τα χαρακτηριστικά της επιφανειακής αλατότητας θαλάσσης. Επιφανειακά in-situ δεδομένα αποκαλύπτουν ότι οι αλλαγές στη θερμοκρασία συσχετίζονται με

9 τις αλλαγές της αλατότητας με το ίδιο πρόσημο ( C και psu από το 1996 ως το 2010). Επομένως, είναι αναμενόμενο ότι η λεκάνη της Λεβαντίνη έχει υποστεί επίσης αυξήσεις αλατότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων 16 ετών. Περαιτέρω, τα δορυφορικά δεδομένα επιφανειακής θερμοκρασίας θαλάσσης συσχετίζονται με τα in-situ δεδομένα, ειδικά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Η θέρμανση στη Λεβαντίνη, τεκμηριώνεται από τα επιφανειακά δεδομένα θερμοκρασιών θαλάσσης του AVHRR, καθώς και από τις καταγραμμένες in-situ αυξήσεις στην επιφανειακή θερμοκρασία θαλάσσης και στην επιφανειακή αλατότητα θαλάσσης, και παρουσιάζονται τόσο σε εποχιακά όσο και ετήσια χρονικά διαστήματα. Το γεγονός ότι το 2010 έχουν καταγραφεί οι ψηλότερες θερμοκρασίες και αλατότητες, μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες του 2003 (το θερμότερο έτος της δεκαετίας ), επισημαίνει το γεγονός ότι η ανοδική τάση, πιθανότατα να συνεχιστεί. Οι μηχανισμοί λειτουργίας των εν λόγω αλλαγών πρέπει να διερευνηθούν, καθώς μπορεί να επηρεάζονται από μεταβολές των θερμικών ροών και των τοπικών ανέμων. 6. Βιβλιογραφικές Αναφορές Bethoux, J.P. & Gentili, B., Functioning of the Mediterranean Sea: past and present changes related to freshwater input and climate changes. J. Mar. Syst., 20: Casey, K.S. & Cornillon, P., Global and regional sea surface temperature trends. J. Clim., 14: Good, S.A., Corlett, G.K., Remedios, J.J., Noyes, E.J. & Llewellyn-Jones, D.T., The global trend in sea surface temperature from 20 years of Advanced Very High Resolution Radiometer Data, J. Clim., 20, Salinger, M.J., Climate variability and change: past, present and future - An overview. Climate Change, 70: Samuel-Rhoads, Y., Iona, S., Zodiatis, G., Hayes, D., Gertman, I. & Georgiou, G., Sea surface temperature and salinity variability in the Levantine Basin during the last decade, 1996 to EGU General Assembly 2009, vol. 11. Samuel-Rhoads, Y., Iona, S., Zodiatis, G., Stylianou, S., Hayes, D. & Georgiou, G., Sea surface temperature and salinity rise in the Levantine Basin. CIESM Congress Samuel-Rhoads, Y., Monger, B.C., Zodiatis, G. & Greene, C.H., in prep. Sea temperature rise in the Mediterranean Sea during the past two decades. Trenberth, K. E., Jones, P., Ambenje, P., Bohariu, R., Easterling, D., Klein Tank, A., Parker, D., Rahimzadeh, F., Renwick, J. A., Rusticucci, M. M., Soden, B. & Zhai, P., Observations: Surface and atmospheric climate change. pp In: Climate Change 2007: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, S. Solomon, D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis, K.B. Averyt, M. Tignor & H.L. Miller (Eds), Cambridge, U.K. and New York, NY, USA, Cambridge University Press. Tsimplis, M.N. & Rixen, M., Sea level in the Mediterranean Sea: the contribution of temperature and salinity changes. Geophys. Res. Lett., 29: Zodiatis, G., Drakopoulos, P., Brenner, S. & Groom, S., Variability of the Cyprus warm core Eddy during the CYCLOPS project, Deep Sea Research II, 52: Zodiatis, G., Samuel-Rhoads, Y., Hayes, D., Stylianou, S., Gertman, I., Georgiou, G. & Solovyov, D., Interannual variability in the SE Levantine basin EGU General Assembly 2010, vol. 12. Zodiatis, G., Samuel-Rhoads, Y., Solovyov, D., Hayes, D., Konnaris, G. & Papazachariou, D., Monitoring the Levantine basin through the use of multiple satellite remote sensing products. EGU General Assembly 2011, vol. 13.