Περιεχόμενα Χαιρετισμός σ. 3 Κλάδος Νέων Ελληνικών & Κλασικών Σπουδών σ. 4 Κλάδος Μαθηματικών σ. 16 Φιλανθρωπία σ. 20 Κλάδος Κοινωνικών Επιστημών σ.

Transcript

1

2 Περιεχόμενα Χαιρετισμός σ. 3 Κλάδος Νέων Ελληνικών & Κλασικών Σπουδών σ. 4 Κλάδος Μαθηματικών σ. 16 Φιλανθρωπία σ. 20 Κλάδος Κοινωνικών Επιστημών σ. 22 Κλάδος Επιστημών σ. 24 Θρησκευτικά σ. 28 Μουσική Σχεδιασμός & Τεχνολογία σ. 29 Φυσική Αγωγή σ. 30 Κλάδος Ηλεκτρονικών Υπολογιστών σ. 31 Κλάδος Γλωσσών σ. 32 Φωτογραφίες σ. 34

3 Χαιρετισμός της Διευθύντριας Έχουμε ήδη διανύσει το μεγαλύτερο μέρος της σχολικής χρονιάς, πλούσιο σε ενεργή συμμετοχή σε διάφορα εκπαιδευτικά προγράμματα, εξωτερικούς διαγωνισμούς και δραστηριότητες. Επίκεντρο όλων αυτών των εκπαιδευτικών ενεργειών είναι η αποτελεσματική ολοκλήρωση των ακαδημαϊκών στόχων, η σφαιρική πλαισίωση και ανάπτυξη των ιδιαίτερων ταλέντων και επιδιώξεων των μαθητών μας. Η επίτευξη των στόχων αυτών έχει γίνει κατορθωτή μέσα από τη σκληρή και συστηματική μελέτη των μαθητών μας και την ανάληψη πολλαπλών πρωτοβουλιών, πάντοτε κάτω από το άγρυπνο μάτι και καθοδήγηση του έμπειρου ακαδημαϊκού μας προσωπικού. Με την έκδοση του περιοδικού «Ονήσιλος» επιβεβαιώνουμε εν πολλοίς, το πλούσιο παιδαγωγικό έργο και τη διαδρομή της Σχολής και ευελπιστούμε στη συνεχή και ανοδική πορεία της. Επιπλέον η εξαιρετική αυτή έκδοση οφείλεται στη συλλογικότητα, στη συνεργασία και στην άοκνη προσπάθεια των μαθητών και καθηγητών μας τους οποίους συγχαίρω ιδιαίτερα. Απευθύνω, επίσης, ιδιαίτερες ευχαριστίες στο γενικό υπεύθυνο της έκδοσης του περιοδικού κ. Αντρέα Καζαμία και στην εκδοτική επιτροπή που συνέλαβαν αποφασιστικά σε άλλη μια επιτυχημένη έκδοση. Με την ευκαιρία αυτή που μου δίδεται θα ήθελα επίσης να αποτείνω ευχαριστίες και προς το Γενικό Διοικητικό Σύμβουλο των Σχολών ΠΑΣΚΑΛ Λεμεσού, κ. Αντρέα Ανδρέου και το Σύνδεσμο Γονέων για τη συνεχή στήριξη και συνεργασία. 3

4 Διαγωνισμός Δοκιμίου Ελληνικής Πρεσβείας Ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου, για να μπορέσει, με βάση τις αξίες του ελληνικού πολιτισμού, να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ευρωπαϊκές προκλήσεις στον οικονομικό, κοινωνικό και τεχνολογικό τομέα; Στην εποχή μας, μια εποχή όπου το αυθεντικό δύσκολα ξεχωρίζει από το κίβδηλο, πολλοί υποστηρίζουν πως η ανθρώπινη πρόοδος έχει φτάσει στο ζενίθ και πως ο άνθρωπος ποτέ δεν έχει γνωρίσει τις ανέσεις και τον όλβο των δικών μας ημερών. Πολλοί είναι, βέβαια, εκείνοι οι λιγότερο αισιόδοξοι που μιλούν για κατολίσθηση των ηθικών α ξιών, κονιορτοποίηση του ανθρώπινου προσώπου. Μέσα σ ένα τέτοιο status quo προβάλλει αδήριτη ανάγκη να α γωνιστούμε για να αποκτήσουμε την έννοια του ανθρώπου, η οποία μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο έχει αλλοτριωθεί. Θα μπορούσε, βέβαια, εύστοχα να πει κανείς πως αυτή είναι και η αποστολή του Ελληνισμού σήμερα, να ξαναδώσει στον άνθρωπο των ημερών μας την αληθινή, τη γνήσια ουσία της ύπαρξής του, να τον καταστήσει «καλόν καγαθόν» άνθρωπο. Πρέπει, βέβαια, να δηλωθεί ότι οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης της ανθρώπινης ύπαρξης, της ανθρώπινης κοινωνίας, αλλά και της ευρωπαϊκής κοινότητας, χωρίς τη συμβολή του ελληνισμού και της δημοκρατικής εκπαίδευσης για όλους, θα μοιάζει με ένα πρόχειρο επίδεσμο σε ακατάσχετη αιμορραγία. Σε μια εποχή που μαστίζεται από την άνιση κατανομή του πλούτου, τη φτώχεια, την πείνα, την ανεργία, την ανασφάλεια, επέρχεται η μόνιμη απειλή ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος και της οικολογικής καταστροφής. Ζούμε σε μια κοινωνία που στηρίζεται στην επιδεικτική κατανάλωση και αποτελείται από άτομα γοητευμένα και σαστισμένα από τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, συνεπώς αναγκαιοί όσο ποτέ άλλοτε, να μεριμνήσουμε για τη δημιουργία ενός ανανεωμένου ανθρώπου με νέες αξίες και προτεραιότητες. Είμαστε, λοιπόν, με βάση αυτά τα δεδομένα, υποχρεωμένοι να στοχεύουμε σε μια κοινωνία ανθρώπινη και δημοκρατική, κατανοώντας πλήρως την έννοια των όρων και με την άμεση εφαρμογή τους σε πολλαπλά επίπεδα και προγράμματα του ανθρώπινου βίου. Είναι ευρέως γνωστό ότι καλώς ή κακώς ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, όπου καλούμαστε να συνυπάρξουμε με άλλους, διαφορετικούς ανθρώπους. Συνεπώς, πρέπει να μεριμνούμε ώστε σε μια ανθρώπινη και δημοκρατική ευρωπαϊκή κοινωνία κανένας πολίτης να μην περιθωριοποιείται. Να εδραιωθεί ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και οι πολίτες να σέβονται τόσο τον εαυτό τους όσο και το συνάνθρωπό τους αποκτώντας εθνική και οικουμενική συνείδηση και αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα μέσα από την ομορφιά της συνύπαρξης και της διαφορετικότητας. 4

5 Όσο κι αν κάποιοι εθελοτυφλούν είναι α δύνατο να μην αντιληφθούμε σε καθημερινή βάση και μέσα από το βομβαρδισμό των ειδήσεων, τις ομάδες που πολύ συχνά στερούνται δημοκρατικά και ανθρώπινα δικαιώματα στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Φτωχοί, άνεργοι, θύματα φυλετικών διακρίσεων, μετανάστες και άλλες ομάδες ατόμων και ομάδες ατόμων με «ιδιαίτερα» χαρακτηριστικά πληρώνουν καθημερινά το νόμισμα του να είναι απλά διαφορετικοί. Τα άτομα αυτά στερούνται θεμελιώδη δικαιώματα, είναι θύματα ρα Έργο της Μέλανης Νικολάου, Α1 τσιστικών συμπεριφορών, απανθρωπιάς και έλλειψης σεβασμού με χωρίς ή ελάχιστες κοινωνικές παροχές. Παράλληλα, ο φόβος φωλιάζει στις ψυχές τους, ενώ ανθεί η βία και η εγκληματικότητα που συχνά γίνεται αιτία άμυνας και που μπορεί να οδηγήσει σε παράτολμες πράξεις (αυτοπυρπολισμοί, τρομοκρατία κ.ά.). Φαίνεται, λοιπόν, πως η πρώτη αρχή της ζωής, δηλαδή η ελευθερία και η αξιοπρέπεια του ανθρώπου, βρίσκεται σήμερα στη χώρα που την γέννησε σε κρίση. Έτσι, λοιπόν, οι Έλληνες χρειάζεται να επιζήσουν, να αναδειχθούν πνευματικά και αυτό θα γίνει μόνο αν οι αρχές και αξίες του ελληνικού πολιτισμού γίνουν κτήματα των νέων. Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που μίλησαν για ανθρωπιστική παιδεία, δηλαδή για σφαιρική μόρφωση και την έκαναν πράξη μέσω της αγωγής που πρόσφεραν στους νέους. Ας σημειώσουμε απλά και μόνο το γνωστό «νους υγιής εν σώματι υγιή». Επιπρόσθετα, οι Έλληνες τόνισαν τη σημασία του ορθού λόγου, ενός ορθολογισμού όχι όμως στείρου και ανούσιου όπως αυτός που επικρατεί σήμερα, αλλά ενός ορθολογισμού που απαλλάσσει τον άνθρωπο από προλήψεις και προκαταλήψεις. Τον απομακρύνει από στερεότυπα και οποιασδήποτε μορφής φανατισμούς που εγκλωβίζουν τη συνείδησή του και τον οδηγούν σε άγονες αντιπαραθέσεις και στη δυστυχία. Είναι σήμερα καιρός να αναβιώσουμε αρχαιοελληνικές αξίες όπως το «μέτρον άριστον», τον ανθρωπισμό, την αυτογνωσία, οι οποίες έγιναν πυξίδα και φάρος καθοδήγησης όχι μόνο για τον ελληνικό κόσμο αλλά και τον ευρωπαϊκό ούτως ώστε να αποκτήσουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Αυτή η ποιότητα ζωής πρέπει να είναι στηριγμένη σε αρετές όπως η υπευθυνότητα, ο σεβασμός και όχι σε φαινόμενα όπως ο στείρος ανταγωνισμός, ο ατομικισμός και ο εθνικισμός. Παράλληλα, ο σημερινός άνθρωπος επηρεασμένος από την υλικοτεχνολογική υπερανάπτυξη, φτάνει συχνά σε ακρότητες και υπερβολές. Γι αυτό χρειάζεται μέτρο για να ισορροπήσει. Ταυτόχρονα, σε μια εποχή όπου αναμοχλεύονται τα πάντα, οι Έλληνες και γενικότερα όλη η Ευρωπαϊκή Ένωση για να μπορούν να επιζήσουν πρέπει να στραφούν σε αξίες όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη, ο διάλογος. Αξίες που πρόβαλαν πρώτα οι πρόγονοί μας, οι οποίες θα βοηθήσουν καθοριστικά στην ενίσχυση του εμείς, στην καλλιέργεια της συνεργασίας και στην ανάπτυξη της οικουμενικής συνείδησης των πολιτών. Αξίζει να γίνει ιδιαίτερη αναφορά στη δημοκρατία, το δημιούργημα του Χρυσού Αιώνα του Περικλή, που αποτελεί σήμερα τον κυριότερο παράγοντα για την ένταξη μιας χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η αρχαία Ελλάδα έχει να επιδείξει μέσα από το δημοκρατικό και φιλελεύθερο παράγοντα τις έννοιες όπως η ισότητα και η ισονομία ως τα κύρια ουσιαστικά στοιχεία μιας ισορροπημένης βιώσιμης κοινωνίας. Μέσω των εννοιών αυτών, ο άλλος παύει να θεωρείται κατ ανάγκη εχθρός αλλά «πλησίον» διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα για ιδιαίτερη κουλτούρα, ιστορία και πολιτιστική φυσιογνωμία. Και αυτό σε αντίθεση με τη σημερινή πραγματικότητα, όπου η δημοκρατία δοκιμάζεται, οι σχέσεις μεταξύ πολιτών και κράτους έγιναν πελατειακές και οι ηγέτες με τους συμφεροντολογικούς σκοπούς τους κάνουν τους πολίτες να απομακρύνονται από τα κοινά. 5

6 Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, κατανοούμε πως ο ρόλος της παιδείας κρίνεται αναγκαίος και διαδραματίζει σημαντική θέση στην καρδιά του κάθε κράτους, της κάθε κοινωνίας, του κάθε ατόμου, α φού αυτή θα μεταλαμπαδεύσει τις αξίες του αρχαιοελληνικού πολιτισμού. Το σχολείο καλείται να δημιουργήσει τον πολίτη της Ελλάδας και της Ευρώπης που θα συμμετέχει ενεργά στα κοινά δρώμενα. Θα πρέπει, λοιπόν, το σχολείο να είναι ανθρωποκεντρικό, για να καταστήσει το μελλοντικό πολίτη πραγματικά άνθρωπο και ηθικοπνευματικά καλλιεργημένο. Ο πραγματικός άνθρωπος, άλλωστε, δεν περιθωριοποίει το συνάνθρωπό του, αντιθέτως είναι υπεύθυνος και συνεπής και αγωνίζεται για τη διατήρηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Για να γίνει, όμως, αυτό θα πρέπει ο άνθρωπος, εξ απαλών ονύχων, να γευθεί στο σχολικό χώρο τη δημοκρατία και να μάθει να ζει σε ένα δημοκρατικό χώρο. Ο μελλοντικός δημοκρατικός πολίτης θα πρέπει να είναι δημοκρατικός μαθητής, να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο απέναντι στο σύνολο, συμμετέχοντας ενεργά στα σχολικά ζητήματα. Ακόμη, ζωτικής σημασίας είναι η αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας που έτσι κι αλλιώς έχει μπει στις ζωές όλων μας και ιδιαίτερα των παιδιών. Η τεχνολογική εξέλιξη έχει μετατρέψει τον πλανήτη σε ένα πλανητικό χωριό εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις. Με τον ίδιο τρόπο θα κάνει το νέο να αντιληφθεί ότι ο άλλος, ο διαφορετικός, είναι απλά ο γείτονας και όχι ο ξένος, ο εχθρός. Η δημιουργία ιστοσελίδων, η καθιέρωση μαθητικών ευρωκοινοβουλίων, η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός των αναλυτικών προγραμμάτων και εκδηλώσεων είναι μερικές ενέργειες που σίγουρα θα οδηγούσαν στην αλληλοκατανόηση, τη φιλία, τη συνεργασία και την απόρριψη των προκαταλήψεων. Ειδικά η επαρχία θα πρέπει να εξοπλιστεί τεχνολογικά για να μπορέσει να προσφέρει περισσότερα και πιο ποιοτικά ερεθίσματα στους νέους που δικαιολογημένα παραπονιούνται για ανισότητα ευκαιριών. Οι νέοι μέσα από τις αλλαγές αυτές, θα μάθουν να σέβονται τη διαφορετικότητα, θα μορφώνονται πολύπλευρα και θα αγωνίζονται για την απόκτηση της γνώσης. Συγκεφαλαιώνοντας, καταφαίνεται απερίφραστα πως σε μια τέτοια ώρα που ο κόσμος αγωνίζεται να απαλλαγεί από κάθε μορφή κρίσης που τον ταλανίζει και χρειάζεται να επιβιώσει, ο ελληνισμός καλείται και πάλι να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο για τη δική του πορεία αλλά και του συνόλου. Σε μια τραγικά παράλογη και παράλογα τραγική εποχή που διανύουμε, η ύπαρξη μιας ανθρωπινότερης και πιο δημοκρατικής εκπαίδευσης για όλους θα αποτελέσει το πρώτο βήμα ή και γιατί όχι τη σανίδα σωτηρίας για το σημερινό άνθρωπο. Ας μην ξεχνάμε ότι μόνο μέσω μιας ανθρωπιστικής και δια βίου παιδείας θα ξαναζωντανέψει η λαχτάρα του ανθρώπου για τον άνθρωπο που χωρίς αυτή ο κόσμος είναι μια απέραντη μοναξιά. Πολύδωρος Δημητριάδης, Στ1 Αριστερά έργο της Στέφανης Πασχάλη, Β1 και δεξιά της Βάσιας Σκαναβιά, Β1 6

7 Το διπλό βιβλίο «Έτσι είναι ο δικός μας κόσμος, μου λένε, βιομηχανική παραγωγή για την κοινωνία της κατανάλωσης» Το Μάρτιο του 1960 υπογράφεται η ελληνογερμανική συμφωνία «Περί απασχολήσεως Ελλήνων εργατών στη Γερμανία». Μια νέα μεγάλη έξοδος αρχίζει. Χιλιάδες Έλληνες θα φτάσουν στη χώρα ως ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό μαζί με τους Τούρκους, Ισπανούς, Ιταλούς και άλλους. Θα εργοδοτηθούν κυρίως στη βιομηχανία, στα ορυχεία και σε διάφορες υπηρεσίες. Θα ζήσουν ομαδικά σε μικρά δωμάτια, θα εργαστούν κάτω από σκληρές συνθήκες για να συντηρήσουν τις οικογένειές τους και θα τους αποδοθεί απαξιωτικώς η προσωνυμία γκάσταρμπάιτερ (φιλοξενούμενοι εργάτες). Κάθε εργάτης, όπως μας δείχνει το πρώτο κεφάλαιο, γνωρίζει μόνο το δικό του τμήμα, μόνο το κομμάτι της μηχανής που δουλεύει, μόνο τη διαδρομή την οποία είναι υποχρεωμένος να κάνει. Όσα χρόνια κι αν δουλεύει στο εργοστάσιο, κάθε άλλο μέρος του παραμένει γι αυτόν άβατο και αόρατο. Η επανάληψη στο βιβλίο της φράσης «τάκα τάκα» υποβάλλει διαρκώς τον ταχύ αλλά και μονότονο ρυθμό του αυτοματισμού. Τα πάντα σε αυτό το εργοστάσιο είναι μελετημένα με καθ αυτό τρόπο ώστε να μην επιτρέπεται η παραμικρή σπατάλη χρόνου! Πλέον όλα έχουν βιομηχανοποιηθεί, πράγμα που οδηγεί στην αλλοτρίωση και στην απομόνωση του ανθρώπου. Η μοναξιά δεν αφορά μόνο τους φτωχούς μετανάστες αλλά και τις Γερμανίδες εργάτριες, τους κατοίκους της μεγαλούπολης γενικά. Μετανάστες εγκαθίστανται στη Γερμανία για ένα καλύτερο μέλλον. Λόγου χάρη, ο Κώστας μεταναστεύει προσδοκώντας μια καλύτερη ζωή, με νόημα και περιεχόμενο. Ό,τι θα βρει, ωστόσο, είναι ένας κόσμος ακατανόητος, χωρίς συνοχή. Ο μεγάλος κόσμος που περίμενε να βρει, α ποδεικνύεται αποσπασματικός και ξένος για τους ίδιους τους ανθρώπους που τον συνθέτουν. Ο κοινωνικός ιστός είναι κατακερματισμένος, σχεδόν ανύπαρκτος, για να μπορεί να στηρίξει τον άνθρωπο και να του δώσει αυτοπεποίθηση και ασφάλεια. Ήδη από την αρχή του βιβλίου ο Κώστας έχει συνειδητοποιήσει ότι και ο ίδιος έχει χαθεί μέσα του, έχει αλλοτριωθεί, έχει απολέσει ακόμα και την ανθρώπινη ιδιότητά του. Όλοι, όσο ψηλά ή χαμηλά κι αν βρίσκονται στη γραμμή παραγωγής, είναι θύματα του παραλογισμού της και αντί να εκδηλώνονται ανθρώπινα, συμπεριφέρονται σαν καλοκουρδισμένες μηχανές παραγωγής.«όλα τα κανονίζουν οι νόρμες σωπαίνουμε». Αλήθεια πόσο διαχρονικά είναι τα μηνύματα αυτά και για το σύγχρονο αναγνώστη; Ο Δημήτρης Χατζής Νικολέτα Μαυρομμάτη, Στ1 7

8 Κώστας Μόντης Αφήστε την Ιστορία Ετοιμάστε μια «Ανθολογία» Ετοιμάστε μια «Ανθολογία Ανθρώπων» Παρακαλέστε όσους έχουν έργα να τα υποβάλουν... «Άνθρωπος», ίσως το υψηλότερο ιδανικό, ίσως το δομικό υλικό της κοινωνίας, το υψηλότερο σύμβολο της ύπαρξης. Ολόκληρη η δημιουργία του Θεού στηρίχθηκε στο ανθρώπινο γένος που κατάφερε να ανελιχθεί, να αποκτήσει υπόσταση στον κόσμο. Αυτό το ον εξυψώθηκε όχι μόνο από τον Κώστα Μόντη αλλά από όλους τους επιφανείς ανθρώπους που παρήγαγαν πολιτισμό. Όχι τυχαία βέβαια. Διότι η ίδια η ύπαρξη δεν είναι τυχαία. Ο Μόντης, ως ένας ευαισθητοποιημένος πολίτης και ποιητής, φρόντισε να αναδείξει, να στηριχθεί στον «άνθρωπο» κερδίζοντας επάξια μια θέση στο βάθρο των σπουδαίων της γης. Ο Κώστας Μόντης υπήρξε μια «μηχανή» παραγωγής πολιτισμού, πάντοτε ταπεινός, πάντοτε αγωνιστής. Ήταν βαθιά προβληματισμένος για το παρόν και το μέλλον της Κύπρου και οι μεγάλες αξίες φάνταζαν κανόνες του πώς να συμπεριφερθείς στη ζωή. Ο ίδιος έγραψε: «Καθίστε ήρεμα στο τραπεζάκι σας και παραγγείλετε βαρύ γλυκό». Όχι βέβαια από επιπολαιότητα, αλλά από πλήρη επίγνωση του ισοπεδωτικού ρυθμού της καθημερινότητας. Αυτός είναι ένα κύριος λόγος να τον κατατάξουμε στο ανθολόγιο των ανθρώπων πολιτισμού. Είναι κοινώς αποδεκτό πως η ειρήνη είναι υπέρτατο ιδανικό, η μόνη προϋπόθεση για την πνευματική δημιουργία, για την πολιτιστική δράση, για την ίδρυση και διατήρηση του πολιτισμού. Άνθρωποι σαν το Νέλσον Μαντέλα και το Μαχάτμα Γκάντι αφιέρωσαν τη ζωή τους στην ειρήνη, αποτέλεσαν στυλοβάτες λαών και «διεκδικούν» επάξια μια θέση στο «Ανθολόγιο». Ασφαλέστατα, απόρροια της ειρήνης είναι η δημοκρατία, όπου ενεργός εκπρόσωπος και δημιουργός της, ο Περικλής, θεμελίωσε την καλύτερη μορφή διοίκησης, ώστε να εξασφαλίζεται η ελευθερία του λόγου και κατ επέκταση η παραγωγή πολιτισμού. Αναμφίβολα, τιμή οφείλουμε να αποδώσουμε στους ποιητές, οι οποίοι αποτέλεσαν και αποτελούν οδηγούς στη ζωή, φωτεινούς σηματοδότες, που κατευθύνουν τη βούληση χωρίς να γίνεται αυτό σκόπιμα ή σε δικτατορικά πλαίσια. Ο Καρυωτάκης επανειλημμένα υποστήριζε την ελευθερία και ειδικότερα, στο ποίημα «Το άγαλμα της Ελευθερίας» που προσπαθεί να μεταφέρει αξίες και ιδανικά, ώστε περισσότεροι άνθρωποι να επηρεαστούν από αυτά. Μάλιστα, ομολογεί πως ίσως να μην κατάφερε ως ρομαντικός μαχητής της ελευθερίας να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα κοινωνικά δεσμά. Κι αυτό όχι για να προκαλέσει την λύπηση αλλά την αφύπνιση. Δικαιολογημένα, λοιπόν, ο Κώστας Μόντης ζητά από τον κάθε άνθρωπο να ετοιμάσει ένα «Ανθολόγιο». Γιατί, όλοι αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι όφειλαν και θέλησαν να κινητοποιήσουν τον κόσμο, κάτι που είναι πλέον αναγκαίο στη σύγχρονη εποχή. Η καταναλωτική κοινωνία έχει πάρει τη θέση της ελευθερίας, το πνεύμα του υλισμού έχει αντικαταστήσει την ανθρωπιά, οι αξίες και τα ιδανικά πουλιούνται στο μαγαζί «Νοσταλγία», σκονισμένα, αραχνιασμένα. Η κατάσταση χρήζει άμεσης παρέμβασης από τους πνευματικούς ανθρώπους. Αυτές οι άσβηστες φλόγες γνώσης ας μεταλαμπαδεύουν στο μαζοποιημένο τούτο κόσμο τα ιδανικά, ας τον εξοπλίσουν με κριτική σκέψη, ας του υπενθυμίζουν την ανθρώπινη φύση που χωρίς τύψεις απαρνήθηκε, για το κέρδος, για την ύλη, για το άψυχο. Απαιτείται να αφυπνιστούν από τον πνευματικό λήθαργο, φύλακες πιστοί των ηθών, δίνοντας κατευθυντήριες γραμμές για το πώς να ζήσουμε, τιμώντας το παρελθόν και κτίζοντας το μέλλον. 8

9 Κοινό σε όλους μας γεγονός είναι η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο και η κατοχή του 1/3 του εδάφους της. Γνωστό σε όλους είναι πως έχουμε τη μόνη μοιρασμένη πρωτεύουσα παγκόσμια. Κοινό γεγονός είναι η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η καταπάτηση ελευθεριών και ο ασύστολος βανδαλισμός στα μνημεία και τις εκκλησίες μας. Βρισκόμαστε σε αδιέξοδο. Η καταπίεση και η αδικία, κύρια χαρακτηριστικά της κατάστασης... Και, όμως, δεν είμαστε μόνοι. Αναρίθμητοι ποιητές, συγγραφείς, επιστήμονες, εθελοντές έχουν αφήσει ως κατάλοιπα τις σκέψεις, τις πράξεις και τις πεποιθήσεις τους. Ο Κώστας Μόντης ανέφερε: «Αγαπήσαμε τόσο πολύ αυτήν την γη Κύριε, [ ] το μυαλό μας θα είναι πάντα σε αυτή, η σκέψη μας στο χωριό μας θα τριγυρνά [ ]!». Απαράδεκτο, λοιπόν, είναι να κατακρεουργούμε τα ιδανικά, να υποκρινόμαστε τους δοκησίσοφους και να απαρνιόμαστε την ίδια μας τη φύση. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να είναι ελεύθερος εάν δεν είναι κύριος του εαυτού του. Φωτεινά παραδείγματα υπήρξαν και θα υπάρχουν. Από τον Αριστοτέλη και τον Πυθαγόρα, ως το δόκτορα Παπανικολάου και το Φλέμινγκς. Με αυταπάρνηση, με ευσέβεια, με α γάπη προς το έργο που επιτέλεσαν, εργάστηκαν να τονώσουν τα ήθη προσφέροντας αναρίθμητα θετικά, πετυχαίνοντας τα μέγιστα όντας άσβεστοι φάροι γνώσης και ηθικής, κατευθύνοντάς μας να αγκυροβολήσουμε στο σωστό λιμάνι. Είναι αδιανόητο να τους κατηγορούμε για ετεροκατεύθυνση. Εμείς οφείλουμε να ταξιδεύουμε στην ιστορία, ψηλαφίζοντας κάθε πτυχή της, μελετώντας κάθε απολίθωμα και καταγράφοντας στο μέγα ανθολόγιο των σπουδαίων ανθρώπων. Σοφία Ιωάννου, Ε1 Αριστερά έργο της Πέρσιας Νικολάου, Στ1 και δεξιά της Αθηνάς Ζαρή, Β1 9

10 Μανιτάρια στην πόλη! Ο Μαρκοβάλντο, ο ήρωας του κειμένου μας, είναι ένας απλός οικογενειάρχης, ο οποίος εργάζεται ως αχθοφόρος. Ο Μαρκοβάλντο αγαπά πολύ τη φύση. Έτσι, νιώθει ξένος στην πόλη που μένει καθώς είναι αποκομμένος από τη φύση. Εντούτοις, προσπαθεί συνεχώς να ανιχνεύσει στοιχεία της. Όταν ο Μαρκοβάλντο ανακαλύπτει την ύπαρξη των μανιταριών μέσα στην καρδιά της πόλης, νιώθει ανέλπιστη χαρά. Από εκείνη τη στιγμή, τα μανιτάρια είναι η μόνη σκέψη στο μυαλό του, φτάνοντας σε σημείο να είναι αφηρημένος στη δουλειά του. Ανακοινώνει την ύπαρξή τους στην οικογένειά του με πολύ ενθουσιασμό και θέρμη. Η χαρά της ανακάλυψης των μανιταριών μετατρέπεται σε καχυποψία και φόβο, μήπως κάποιος άλλος βρει τα μανιτάρια του, καθώς τα θεωρούσε ιδιοκτησία του. Γι αυτό γεμάτος ανησυχία πηγαίνει να ελέγξει αν τα μανιτάρια βρίσκονται ακόμα στη θέση τους. Φτάνοντας, αισθάνεται ανακούφιση που βρίσκει τα μανιτάρια στη θέση τους, όμως η παρουσία του οδοκαθαριστή, εκεί, δεν του αρέσει καθόλου. Το ίδιο βράδυ, αρχίζει βροχή, γεγονός που του προκαλεί ενθουσιασμό. Έτσι, πρωί πρωί, πηγαίνει με ένα καλάθι να τα μαζέψει. Πλησιάζοντας το σημείο των μανιταριών, βλέπει τον οδοκαθαριστή με ένα καλάθι μανιτάρια. Γεμάτος οργή και λύσσα τον ακούει να λέει πως θα πει και στους δικούς του να μαζέψουν μανιτάρια από όλη την πόλη. Ο Μαρκοβάλντο, συνειδητοποιώντας πως δεν μπορεί να κάνει κάτι διαφορετικό, μετατρέπει τις προσωπικές του εμπάθειες σε παρόρμηση γενναιοδωρίας, προσκαλώντας τον κόσμο που βρισκόταν εκεί κοντά να μαζέψουν κι αυτοί μανιτάρια από τους δρόμους. Η εμπάθεια και η οργή, όμως, που ένιωθε για τον οδοκαθαριστή επανέρχεται όταν βρέθηκαν οι δυο τους σε διπλανά κρεβάτια στο νοσοκομείο. Η δηλητηρίαση από τα μανιτάρια, ευτυχώς, δεν αποδείχθηκε μοιραία. Η φύση, αποδείχθηκε παραμορφωμένη από τη μόλυνση. Έτσι, ο Μαρκοβάλντο συνεχίζει να έχει την γκρινιάρικη του διάθεση μέσα στην αλλοτριωμένη ζωή του στην πόλη. Εύανδρος Θεοδοσίου, Α1 10

11 Φιλία Μια τόσο μικρή τόσο μεγάλη λέξη! Η φιλία είναι το τελειότερο από τα αισθήματα του ανθρώπου, γιατί είναι το πιο λεύτερο, το πιο βαθύ και το πιο καθάριο. Φιλία εννοούμε την αμοιβαία έλξη μεταξύ δύο ατόμων και την ένωσή τους σε ένα δεσμό αγνής αγάπης και κατανόησης. Από τη μέρα που γεννιόμαστε, μέχρι τη μέρα που πεθαίνουμε είναι αναγκαίο να έχουμε ένα φίλο. Όλοι χρειαζόμαστε έναν άνθρωπο να μας ακούει, να μας καταλαβαίνει και να μας στηρίζει. Από μικροί ανακαλύπτουμε τους φίλους μας και κάνουμε τις επιλογές μας. Νιώθουμε ασφάλεια και δενόμαστε μαζί τους. Έχουμε εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο και εκμυστηρευόμαστε ακόμη και τα πιο κρυμμένα μας μυστικά. Η πραγματική φιλία, όμως, είναι σπάνια στις μέρες μας. Οι αληθινοί φίλοι είναι αυτοί που θα σταθούν δίπλα σου σε κάθε δυσκολία και θα σε βοηθήσουν να την ξεπεράσεις. Είναι αυτοί που λυπούνται με τη λύπη σου και χαίρονται με τη χαρά σου. Εκτός αυτού, είναι οι άνθρωποι που αν μάς αγαπούν πραγματικά, θα μάς διορθώσουν στα παραπτώματά μάς και θα μας υποδείξουν τα λάθη μας. Αναμφισβήτητα, η φιλία προσφέρει στον άνθρωπο κάτι μοναδικό και ιδιαίτερο. Πρέπει να τονιστεί πως, μέσω του δεσμού της φιλίας, ο κόσμος έρχεται σε επαφή με άλλους ανθρώπους. Κοινωνικοποιείται και αισθάνεται μέλος μιας μεγάλης ομάδας. Επιπρόσθετα, μέσω της φιλίας μαθαίνουμε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις μας απέναντι στους άλλους. Ο φίλος γίνεται ο δεύτερος μας εαυτός, αφού μαζί του μοιραζόμαστε τη ζωή μας. Όταν έχουμε φίλους νιώθουμε σημαντικοί. Σκέψου, όμως, πώς αισθάνεται κάποιος που δεν έχει φίλους Συμπερασματικά, η φιλία είναι ένας θησαυρός που γεμίζει τον κάθε άνθρωπο και του προσφέρει ψυχική η ρεμία και γαλήνη. Γι αυτό και ο κάθε άνθρωπος αναζητά παντού τη φιλία Γιατί ξέρει πως δεν υπάρχει τίποτα πολυτιμότερο από ένα φίλο! Τι πιο όμορφο πράγμα από τη φιλία, από έναν πραγματικό φίλο που να τον σκέφτεσαι και σε σκέφτεται σε κάθε δυσκολία, να τον εμπιστεύεσαι και να σε εμπιστεύεται στις σκέψεις, να τον αγαπάς και να σε αγαπά ό,τι κι αν συμβεί. Όταν είσαι λυπημένος, να σου συμπαραστέκεται... Όταν πέσεις να σε πιάσει από το χέρι και να σε σηκώσει... Εάν υπήρχε πραγματική φιλία και αγάπη μεταξύ μας, δε θα υπήρχαν πόλεμοι, γιατί η αγάπη δεν ξεχωρίζει ούτε φυλή, ούτε χρώμα, ούτε γλώσσα ούτε θρησκεία. Σαββίνα Μηνά, Β1 Έργο της Μαρίας Παρπούνα, Α1 Νεόφυτος Μαραθεύτης, Β1 11

12 H ενανθρώπιση και η επιφάνεια στα ομηρικά έπη Ο Ομηρος θέλοντας να δώσει στα έπη του, τόσο στην Οδύσσεια, όσο και στην Ιλιάδα, με ποιο τρόπο οι θεοί μπορούσαν να εμφανιστούν στους ανθρώπους, χρησιμοποίησε τις μεθόδους της ενανθρώπισης και της επιφάνειας. Στην ενανθρώπιση οι θεοί δεν εμφανίζονται με την πραγματική τους μορφή, αλλά με τη μορφή ενός θνητού (γνωστού συνήθως σ αυτούς), επειδή θέλουν να αποκρύψουν τη θεϊκή τους ιδιότητα. Σ αυτές τις περιπτώσεις σκοπός τους είναι όχι να διατάξουν τους ανθρώπους, αλλά να τους συμβουλέψουν και μ αυτό τον τρόπο τους αφήνουν περιθώρια για ελεύθερη δράση. Στην Οδύσσεια η ενανθρώπιση φαίνεται όταν η Αθηνά εμφανίζεται με τη μορφή ενός πραγματικού ανθρώπου του Μέντη στον Τηλέμαχο, ο οποίος ήταν παλιός φίλος του Οδυσσέα. Ενώ, αντίστοιχα στην Ιλιάδα η ενανθρώπιση φαίνεται όταν ο Ποσειδώνας εμφανίζεται στους Αχαιούς με τη μορφή του μάντη Κάλχα. Στην επιφάνεια οι θεοί δήλωναν την παρουσία τους στους ανθρώπους με σημάδια, με την αιφνίδια εμφάνιση και με τη μεταμόρφωσή τους. Αυτό είναι κάτι που συμβαίνει πιο σπάνια, όταν αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους στους ανθρώπους με θαυμαστές ή μαγικές ενέργειες και γνώσεις. Στην Ο δύσσεια, η επιφάνεια φαίνεται όταν η Αθηνά Μέντης φεύγει σαν πουλί από τη στέγη και έτσι αποκαλύπτεται η θεϊκή της ύπαρξη. Στην Ιλιάδα φαίνεται όταν η Αθηνά κατέβηκε από τον ουρανό, στάθηκε πίσω από τον Αχιλλέα και άγγιξε τα μαλλιά του. Τότε αυτός γύρισε και την αναγνώρισε αμέσως. Στέφανη Πασχάλη, Β1 Αριστερά έργο της Άννας Αλεξάντρου, Β1 και δεξιά της Στυλιάνας Παναούτα, Α1 12

13 Η αρμενική κοινότητα στην Κύπρο Η ιστορική αναδρομή των Αρμενίων χαρακτηρίζεται από αγώνες και μεταναστεύσεις εξαιτίας των ποικίλλων κατακτητών της: Περσών, Ελλήνων, Ρωμαίων και Αράβων. Ο λαός των Αρμενίων έκανε την πρώτη του εμφάνιση τον 8ο αιώνα π.χ. από τις φυλές στο δυτικό τμήμα του βασιλείου του Ουραρτού, στην περιοχή της σημερινής Ανατολίας. Όταν κατακτήθηκε η περιοχή στην οποία είχαν εγκατασταθεί από τους Σελτζούκους και στη συνέχεια πέρασε στην κυριαρχία των Μογγόλων και Τούρκων, ίδρυσαν το βασίλειο της Μικρής Αρμενίας, το οποίο, όμως, στη συνέχεια υποτάχθηκε το 1382 στους Μαμελούκους. Η Αρμενία σήμερα είναι περιοχή στη Μικρά Ασία, η οποία είναι μοιρασμένη ανάμεσα στην πρώην Σοβιετική Ένωση, την Τουρκία και την Περσία, ενώ μόνο ένα μικρό κομμάτι της υπήρξε η Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Οι Αρμένιοι εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην Κύπρο το 578 μ.χ. και συνέχιζαν να εγκαθίστανται στην Κύπρο τόσο για πολιτικούς όσο και για εμπορικούς και στρατιωτικούς λόγους. Η εκκλησία των Αρμενίων φαίνεται να ιδρύθηκε το 973 μ.χ. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ( μ.χ.) ο πληθυσμός τους στην Κύπρο φτάνει μέχρι και τις εξήντα χιλιάδες και σταδιακά μειώνεται μέχρι και τις τρείς χιλιάδες. Παράγοντα μείωσής τους αποτελεί η συνεχής μετακίνησή τους από και προς το νησί από τους εκάστοτε κατακτητές. Οι Αρμένιοι ίδρυσαν διάφορα χωριά στην Κύπρο όπως το Αρμενοχώρι και τον Κορνόκηπο. Μεγάλο ενδιαφέρον επέδειξαν και στη δημιουργία σχολείων στις κυπριακές πόλεις, συμβάλλοντας έτσι και στην εκπαίδευση. Η δράση τους στον πολιτιστικό τομέα είναι επίσης αξιόλογη. Αντλώντας στοιχεία από διάφορους πολιτισμούς δημιούργησαν μια θρησκευτική τέχνη επηρεασμένη από το Βυζάντιο, την Ανατολή, τους Πέρσες και τους ισλαμιστές. Σήμερα, η Αρμενική Κοινότητα έχει τη δική της θέση μέσα στην Κυπριακή κοινωνία. Με την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι Αρμένιοι, όπως επίσης και οι Λατίνοι και Μαρωνίτες, αναγνωρίστηκαν με βάση του άρθρου 2 ( 3) του Συντάγματος, ως θρησκευτική ομάδα, δηλαδή ως «ομάδα προσώπων που πρεσβεύουν την ίδια θρησκεία και των οποίων ο αριθμός κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Συντάγματος, υπερβαίνει τους χιλίους από τους οποίους οι πεντακόσιοι τουλάχιστον έγιναν υπήκοοι της Δημοκρατίας κατά την ημερομηνία αυτή», που είναι μέρος της ελληνικής κοινότητας και εκπροσωπούνται, από έναν εκλεγόμενο αντιπρόσωπο από το 1965, στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Αν και ο αντιπρόσωπος αυτός δεν έχει δικαίωμα ψήφου, παρευρίσκεται εκεί έτσι ώστε να εκφράσει τις απόψεις πάνω στα θέματα που αφορούν την Αρμενική Κοινότητα. Έλενα Σαββίδου, Ε2 13

14 Ο φτερωτός Λέων της Βενετίας... στην Κύπρο! Η Βενετοκρατία στην Κύπρο διήρκησε από το 1489 μέχρι το Οι Βενετοί ήταν ακόμα ένας από τους κατακτητές που πέρασαν από το νησί και άφησαν το στίγμα τους στην πολιτιστική κληρονομιά του. Στο πλαίσιο της συμφιλίωσης των λαών και της κατάργησης των συνόρων, η Λάρνακα έχει αδελφοποιηθεί με τη Βενετία. Στην περίοδο της Βενετοκρατίας, που κράτησε 82 χρόνια, η Λάρνακα είχε το προνόμιο της πολιτικής εύνοιας των Ενετών. Οι λόγοι ήταν καθαρά οικονομικοί, αφού η εκμετάλλευση των αλυκών και η καθιέρωση του λιμανιού της Λάρνακας ως του κύριου διακομιστικού εμπορικού λιμανιού της Κύπρου άλλαξε την ιστορική μοίρα της πόλης του Ζήνωνα. Από τις 2 Οκτωβρίου 2011, κοντά στο Μεσαιωνικό Κάστρο της Λάρνακας, δεσπόζει ο φτερωτός Λέων της Βενετίας, επίσημο οικόσημο της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας κατά την περίοδο του Μεσαίωνα. Ο θρυλικός Λέων της πόλης του Αγίου Μάρκου, παραμένει και σήμερα το σύμβολο του Δήμου της Βενετίας. Με την αποκάλυψη του μαρμάρινου μνημείου από τους δημάρχους των δύο πόλεων, ολοκληρώθηκε η επίσημη διαδικασία αδελφοποίησης μεταξύ Λάρνακας και Βενετίας που είχε ξεκινήσει τον Μάιο του Πρόκειται για μια συμβολική πρωτοβουλία, που σκοπό έχει να υπενθυμίσει τους στενούς ιστορικούς δεσμούς που συνδέουν τη Βενετία με την Κύπρο και ιδιαίτερα με τη Λάρνακα. Ο δίσκος της Φαιστού Σκεύη Γεωργίου, Ε1 Ο δίσκος της Φαιστού είναι ένα αρχαιολογικό εύρημα από τη Μινωική πόλη της Φαιστού στη νότια Κρήτη και χρονολογείται πιθανώς στο 17ο αιώνα π.χ. Αποτελεί ένα από τα σπουδαιότατα ευρήματα για την ανθρωπότητα και το ελληνικό έθνος. Φέρει σημεία της «ιερογλυφικής γραφής» και στις δύο όψεις. Πρόκειται, λοιπόν, για την αρχαιότερη ένδειξη τυπογραφίας στον κόσμο, αναπαραγωγής δηλαδή γραπτών κειμένων με καλούπια σημείων. Συνολικά τα σημεία στις δυο όψεις του δίσκου είναι 242. Επιπλέον, είναι ένα από τα γνωστότερα μυστήρια της αρχαιολογίας, αφού ο σκοπός της κατασκευής του και το νόημα των όσων αναγράφονται σε αυτόν παραμένουν άγνωστα. Ο δίσκος έχει κεντρίσει τη φαντασία πολλών αρχαιολόγων, επαγγελματιών και μη, και έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες αποκρυπτογράφησής του χρησιμοποιώντας τελείως διαφορετικές μεθόδους και καταλήγοντας σε εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα για το σκοπό, το περιεχόμενό του και τους δημιουργούς του. Έχουν προταθεί πάρα πολλές ερμηνείες του κειμένου του, όπως ότι πρόκειται για προσευχή, για τη διήγηση μίας ιστορίας, για ένα γεωμετρικό θεώρημα, για ημερολόγιο κ.ά. Παρόλα αυτά, η επιστημονική κοινότητα δεν έχει αποδεχθεί καμία από τις προτεινόμενες αποκρυπτογραφήσεις και ο δίσκος παραμένει ένα άλυτο μυστήριο. Κάποιοι μελετητές του δίσκου, παρατηρώντας τα σύμβολα, κατέληξαν σε συμπέρασμα ότι μπορεί να περιγράφονται οι άθλοι του Ηρακλή αλλά παράλληλα συμβολίζεται και η εξέλιξη της φύσεως του ανθρώπου. Ο μελετητής του Μινωικού πολιτισμού Λεόν Πομεράνς πιστεύει ότι ο δίσκος δεν είναι γραμμένος σε καμιά γλώσσα, αλλά είναι ένα σύστημα αλληγορικών συμβόλων, προερχόμενα ίσως και από τα ζωδιακά και έτσι χρειαζόμαστε ερμηνεία και όχι μετάφραση. 14

15 Ιδιαίτερως ενδιαφέρον βιβλίο σχετικά με αυτό το θέμα είναι «Η Αποκρυπτογράφηση του δίσκου της Φαιστού» του Θεόδωρου Αξιώτη. Περιέχει πάρα πολλά στοιχεία που περιγράφουν τον πολιτισμό πίσω απ' το δίσκο, βασιζόμενος και αυτός όχι στη μετάφραση αλλά στον αποσυμβολισμό του δίσκου. Διαπιστώνει κι αυτός μεγάλη πιθανότητα να περιγράφονται οι άθλοι του Ηρακλή. Άγνωστο έχει παραμείνει, λοιπόν, αυτό το μυστηριώδες αλφάβητο του δίσκου της Φαιστού! Πολύ ενδιαφέρουσα θα είναι η επίτευξη αποκρυπτογράφησής του! Χριστίνα Λυσάντρου, Δ1 Ο οικισμός της Χοιροκοιτίας Ο οικισμός αυτός οφείλει την ονομασία του στο γειτονικό χωριό της επαρχίας Λάρνακας. Βρίσκεται κοντά στον ποταμό του Μαρωνίου. O λόγος για τον οποίο οι κάτοικοι εκείνης της εποχής προτίμησαν αυτή την τοποθεσία είναι γιατί τους προμήθευε με νερό και οικοδομικό υλικό. Ο οικισμός αυτός αριθμούσε γύρω στους 2000 περίπου κατοίκους. Ακόμη, οι κατοικίες τους είχαν σχήμα κυκλικό και ο μέσος όρος της διαμέτρου τους ήταν 6 μέτρα. Επίσης, όλες οι κατοικίες ήταν κτισμένες η μία κοντά στην άλλη για σκοπούς ασφάλειας. Σημαντικό είναι πως στα θεμέλια και στα κατώτερα μέρη των κατοικιών χρησιμοποιήθηκαν λιθάρια του ποταμού, ενώ στα ανώτερα ελαφρότερα υλικά, όπως πηλός και πλιθάρια. Τα κατώφλια ήταν υπερυψωμένα, τα θυρώματα μικρά για προστασία από τις πλημμύρες, τα δάπεδα από πηλό και η στέγη θολωτή ή επίπεδη. Τη στέγη αποτελούσαν οριζόντια δοκάρια, πάνω στα οποία υπήρχαν καλάμια και κλαδιά καλυμμένα με πηλό. Εν κατακλείδι, κατανοούμε πλέον πόσο σπουδαίος και σημαντικός οικισμός είναι η Χοιροκοιτία. Αντρέας Παντελή, Δ1 Το αρχαιότερο ναυάγιο του κόσμου Το ναυάγιο του «Ουλουμπουρούν» είναι ένα από τα αρχαιότερα βυθισμένα πλοία που έχουν βρεθεί και ανασκαφεί. Θεωρείται ως το «αρχαιότερο ναυάγιο του κόσμου» (14ος 13ος αι. π.χ.) και ανακαλύφθηκε το 1982 κοντά στις νότιες ακτές της Μικράς Ασίας, ανάμεσα στην Κύπρο και στη Ρόδο. Φανερώνει, μάλιστα, τη σπουδαιότητα της Κύπρου ως κέντρου παραγωγής και εμπορίας χαλκού στην ύστερη εποχή του Χαλκού. Είχε ξεκινήσει από την Kύπρο, μεταφέροντας μεγάλο φορτίο 200 πλακών χαλκού, κυπριακών αγγείων, εργαλείων, όπλων αλλά και χρυσών και ασημένιων αντικειμένων. Ο προορισμός του πλοίου δεν ήταν γνωστός, αλλά πιθανόν να έπλεε προς τη χώρα της Αιγύπτου. Το χρυσό μενταγιόν, η χρυσή καρφίτσα και κυρίως το ολόχρυσο κύπελλο, που βρέθηκαν στο ναυάγιο, οδήγησαν στην υπόθεση ότι το φορτίο ήταν βασιλικό και ότι κάποιος Κύπριος βασιλιάς το έστελνε στο Φαραώ της Αιγύπτου. Ο χαλκός που μετέφερε το πλοίο ζύγιζε συνολικά 6 τόνους. Χρυσάνθη Αλεξάνδρου, Δ1 15

16 Μαθηματικά και καθημερινή ζωή! Μια πραγματικότητα... Είναι Σάββατο πρωί και ο Χαράλαμπος, μαθητής της Β Λυκείου, διαβάζει για το διαγώνισμά του σε ένα κεφάλαιο της άλγεβρας. Αφού παιδεύεται αρκετά με μια άσκηση παρατάει το διάβασμα, ανοίγει τον υπολογιστή του και γράφει σε μια σελίδα κοινωνικής δικτύωσης το εξής μήνυμα: Πράγμα που ακούμε συχνά, ίσως και στην πρώτη μας επαφή με τα μαθηματικά. Τα μαθηματικά θα τα συναντήσετε στην καθημερινή σας ζωή. Ο Χαράλαμπος μετά τις δυσκολίες που συνάντησε στις ασκήσεις άλγεβρας που είχε για το διαγώνισμά του δε φαίνεται να το πιστεύει και πολύ πλέον. Αποφασίζει, λοιπόν, να κάνει ένα διάλειμμα. Πηγαίνοντας στην κουζίνα, η μητέρα του τού ζητάει να την βοηθήσει με τη ζαχαροπλαστική. «Χαράλαμπε, θα μου κοσκινίσεις αυτό το μίγμα; Θέλω από το κόσκινο να περάσουν μόνο οι πολύ μικροί κόκκοι..» Το κόσκινο του Ερατοσθένη Το κόσκινο του Ερατοσθένη είναι ένας απλός αλγόριθμος, τον οποίο επινόησε ο αρχαίος Έλληνας Ερατοσθένης για την εύρεση όλων των πρώτων αριθμών μέχρι ένα συγκεκριμένο ακέραιο. Το κόσκινο του Ερατοσθένη λειτουργεί ως εξής: Παίρνουμε αρχικά τους αριθμούς από το 2 μέχρι το 100. Ο αριθμός 2 είναι ο πρώτος πρώτος αριθμός. Κρατάμε το 2, αλλά διαγράφουμε όλα τα πολλαπλάσιά του, αφού είναι σύνθετοι αριθμοί. Στη συνέχεια, κρατάμε τον επόμενο πρώτο αριθμό, το 3 και διαγράφουμε όλα τα πολλαπλάσιά του, τα οποία δεν έχουν ήδη πέσει από το κόσκινο. Ο επόμενος πρώτος αριθμός είναι το 5. Διαγράφουμε και πάλι όλα τα πολλαπλάσιά του που δεν έχουν ήδη πέσει από το κόσκινο. Τέλος, κοσκινίζουμε και για τελευταία φορά, ούτως ώστε να πέσουν οι υπόλοιποι σύνθετοι αριθμοί που είναι πολλαπλάσια του 7. Πράγματι, θα παρατηρήσουμε ότι οι αριθμοί που έχουν απομείνει στο κόσκινο, είναι όλοι οι πρώτοι αριθμοί από το 1 μέχρι το 100. Ο Χαράλαμπος φαίνεται ξαφνιασμένος. Δε φανταζόταν πως πίσω από τη λέξη κόσκινο θα κρυβόταν ένας ολόκληρος αλγόριθμος. Συνεχίζοντας το διάλειμμα του τηλεφωνεί στον κολλητό του, για να πάνε να παίξουν μια παρτίδα μπιλιάρδο σε μια γειτονική καφετέρια. Μπιλιάρδο και Γεωμετρία Το μπιλιάρδο είναι ένα ευρέως διαδεδομένο παιχνίδι, πίσω από το οποίο κρύβονται πολλές μαθηματικές αρχές όπως η θεωρία της αντανάκλασης, η ισότητα και η ομοιότητα τριγώνων. Ας δούμε μερικές περιπτώσεις τις οποίες μπορεί να συναντήσει ο παίκτης καθώς παίζει μπιλιάρδο. Equal Bank Shot To Equal Bank Shot είναι μια τεχνική την οποία χρησιμοποιούμε όταν η άσπρη με τη μαύρη βρίσκονται σε ίδια απόσταση από την περίμετρο του μπιλιάρδου. Από τη θεωρία της αντανάκλασης, η γωνία πρόσπτωσης και η γωνία αντανάκλασης είναι ίσες. 16

17 Οι αποστάσεις είναι κάθετες με την περίμετρο, επομένως τα τρίγωνά μας είναι ίσα. Από την ισότητα των τριγώνων προκύπτει ότι όλα τα αντίστοιχα στοιχεία τους είναι ίσα. Επομένως, για να πετύχουμε τη μαύρη μπάλα πρέπει να στοχεύσουμε ακριβώς στο μέσο του ευθυγράμμου τμήματος. Unequal Bank Shot Το Unequal Bank Shot είναι μια τεχνική την οποία χρησιμοποιούμε όταν η άσπρη και η μαύρη μπάλα δε βρίσκονται σε ίδια απόσταση από την περίμετρο του μπιλιάρδου. Από τη θεωρία της αντανάκλασης και πάλι η γωνία πρόσπτωσης και η γωνία αντανάκλασης είναι ίσες. Οι αποστάσεις είναι κάθετες με την περίμετρο. Επομένως, εφόσον το άθροισμα των γωνιών του τριγώνου είναι 180 μοίρες και οι άλλες δύο γωνίες ισούνται. Έπεται, λοιπόν, ότι τα τρίγωνα είναι όμοια. Υπολογίζοντας τις δύο αποστάσεις, ο λόγος ομοιότητας είναι 4 προς 1. Άρα, για να πετύχουμε τη μαύρη μπάλα πρέπει να στοχεύσουμε σε τέτοιο σημείο, έτσι ώστε ο λόγος διαίρεσης του ευθύγραμμου τμήματος να είναι επίσης 4 προς 1. Αναμφίβολα, ο Χαράλαμπος δεν υπολόγισε ότι η διασκέδασή του θα ήταν και αυτή άμεσα συνδεδεμένη με τα μαθηματικά. Τελειώνει, λοιπόν, την παρτίδα του μπιλιάρδου και παραγγέλνει το φραπεδάκι του. Το θεώρημα του Θαλή Ήτανε απόγευμα και ο Θαλής έπινε το φραπέ του. Κάποια στιγμή τα μάτια του έπεσαν στο μισοάδειο ποτήρι του και στο μισοβουτηγμένο καλαμάκι του. Τότε σκέφτηκε: «Άραγε θα μπορούσα να υπολογίζω κάθε φορά που θέλω πόσο από το καλαμάκι μου βρίσκεται μέσα στον καφέ; Με ποια γνωστά στοιχεία θα μπορώ να κάνω τον υπολογισμό μου;» Έτσι, άνοιξε το τετράδιό του και άρχισε τους υπολογισμούς δίνοντας λύση στο πρόβλημά του με το θεώρημα που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό. Ο Θαλής με το θεώρημά του απέδειξε ότι όταν τρεις τουλάχιστον παράλληλες ευθείες τέμνουν δύο άλλες ευθείες, τότε τα τμήματα που ορίζουν στη μία είναι ανάλογα προς τα αντίστοιχα τμήματα της άλλης. Όπως φαίνεται, δηλαδή, στο σχήμα αν οι ευθείες ε 1, ε 2 και ε 3 είναι παράλληλες τότε και οι λόγοι των επιμέρους κομματιών θα είναι μεταξύ τους ίσοι. Στα χείλη του Χαράλαμπου υπάρχει πια ένα όμορφο μειδίαμα. Μάλλον άρχισε να πιστεύει πως τα μαθηματικά δεν είναι απλοί τύποι. Πληρώνει, λοιπόν, τον καφέ του, παίρνει τα ρέστα του και κατευθύνεται προς το σπίτι του. Παρατηρώντας προσεκτικά ένα από το κέρματα που πήρε, βλέπει ένα ιταλικό ευρώ του 2002 που απεικονίζει το Βιτρούβιο άντρα του Leonardo Da Vinci. 17

18 Η Χρυσή τομή Ο αριθμός φ a a Η χρυσή τομή φ ορίζεται ως το πηλίκο των θετικών αριθμών όταν ισχύει που ισούται με Θεωρείται ότι δίνει αρμονικές αναλογίες και συμβολίζεται με το γράμμα φ προς τιμή του αρχαίου Έλληνα γλύπτη Φειδία. Η χρυσή τομή δίνει το σημείο στο οποίο πρέπει να διαιρεθεί ένα ευθύγραμμο τμήμα ώστε ο λόγος του ως προς το μεγαλύτερο τμήμα να ισούται με το λόγο του μεγαλύτερου τμήματος προς το μικρότερο. Κατά τους αρχαίους Έλληνες, η χρυσή τομή διαιρούσε μια γραμμή με τον τελειότερο αισθητικά τρόπο. Η φαινομενικά απλή αυτή κατασκευή απέκτησε μεγάλη σημασία με το πέρασμα των αιώνων. Ο μεγάλος ζωγράφος της αναγέννησης Λεονάρντο Ντα Βίντσι θεωρούσε ότι από όλους τους δυνατούς τύπους ανθρωπίνων σωμάτων φαίνεται πιο «φυσικός» στο ανθρώπινο μάτι εκείνος στον οποίο ο ομφαλός χωρίζει το σώμα σε μέσο και άκρο λόγο. Έτσι, για ένα «μέσο» άνθρωπο με ύψος 1 μέτρο 80 εκατοστά, ο ομφαλός βρίσκεται σε απόσταση 1 μέτρο και 10 εκατοστά από το έδαφος. Στο περίφημο έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, στον άντρα του Βιτρούβιου συναντάμε τη χρυσή αναλογία. Το πηλίκο του ύψους και της απόστασης ανάμεσα στον ομφαλό και την άκρη των δακτύλων του χεριού του ισούται με τον χρυσό αριθμό 1, Ο ομφαλός είναι φυσικά τοποθετημένος στο κέντρο του ανθρωπίνου σώματος και αν εγγράψουμε σε ένα άντρα ξαπλωμένο ένα κύκλο, θα ακουμπήσει τα δάκτυλα των χεριών και τα δάκτυλα των ποδιών. Επιπλέον, μπορούμε το ανθρώπινο σώμα να το τοποθετήσουμε σ ένα τετράγωνο... Μετρώντας από τα πόδια ως την κορυφή του κεφαλιού και έπειτα κατα μήκος των χεριών σε πλήρη έκταση, βρίσκουμε την τελευταία μέτρηση ίση με την πρώτη. Έτσι, γραμμές σε ορθή γωνία μεταξύ τους, περικλείοντας τη φιγούρα, σχηματίζουν τετράγωνο. Μετά την περιπλάνησή του ο Χαράλαμπος, επιστρέφει στο σπίτι. Έχει ήδη αλλάξει κατά πολύ τη γνώμη του για τα μαθηματικά, αλλά ακόμα δεν έχει πάρει την απόφαση να επιστρέψει πίσω στο διάβασμά του. Ανοίγει, λοιπόν, την τηλεόραση. Ποδόσφαιρο! Αυτό είναι! Μαθηματικά και Ποδόσφαιρο Το ποδόσφαιρο είναι το δημοφιλέστερο άθλημα στις μέρες μας. Πολλοί, είτε παίζοντας είτε παρακολουθώντας ποδόσφαιρο δεν μπορούν να διανοηθούν την πληθώρα των μαθηματικών πίσω από αυτό. Πολλές έρευνες έχουν καταδείξει ότι κορυφαίοι ποδοσφαιριστές έχουν πολύ υψηλό δείχτη ευφυΐας. Βλέποντας ένα τέρμα που σημείωσε ο Roberto Carlos της Ρεάλ Μαδρίτης, μπορούμε να διαπιστώσουμε τη δύναμη της ακρίβειας των μαθηματικών, αλλά και τη δεξιότητα φυσικά του ποδοσφαιριστή, για να σκοράρει. Ο ποδοσφαιριστής βρισκόταν 29,3 μέτρα μακριά από το αριστερό δοκάρι και 22 μέτρα από το δεξί. Το άνοιγμα του τέρματος είναι 7,3 μέτρα. Όπως φαίνεται από το σχήμα, ο ποδοσφαιριστής βρισκόταν σε γωνία 178, μοίρες με το τέρμα και αυτό είχες ως επακόλουθο να υπάρχει μια ελάχιστη γωνιά σκοραρίσματος 0, μοίρες. Ο ποδοσφαιριστής, από τη θέση που βρισκόταν, έδωσε φάλτσο στη μπάλα αντίθετο με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, χρησιμοποιώντας το εξωτερικό μέρος του ποδιού του. Βέβαια, χρειάστηκε και η δύναμη με την οποία ο παίκτης κτύπησε τη μπάλα, ούτως ώστε να πετύχει φάλτσο ενός μέτρου. Η μπάλα είχε ταχύτητα 112 χιλιόμετρα την ώρα και σε συνάρτηση με τη ξηρότητα του καιρού, τη θεωρία του Bernoulli, τη θέση του τερματοφύλακα και το φάλτσο που έβαλε στη μπάλα οι μηδαμινές πιθανότητες σκοραρίσματος επαληθεύτηκαν. Ένα τέρμα που επιτεύχθηκε χάρη στη μαθηματική οξυδέρκεια του ποδοσφαιριστή αλλά και το δυνατό του πόδι. Έχει πάει απόγευμα και ο Χαράλαμπος πρέπει να επανέλθει στο διάβασμά του... έχει πεισθεί πλέον! Πριν αρχίσει, αλλάζει το προσωπικό του status στη σελίδα κοινωνικής δικτύωσης «Επιστροφή στο διάβασμα». Χαμογελά και ξεκινά διάβασμα! Αντρέας Αχιλλέως Γαλάτεια Ατζίνη Μάριος Νικολάου Χαράλαμπος Στυλιανού Χάρης Χαριλάου, Ε1 & Θεόδουλος Μακρής Σάββας Καζέπης Ιουλιέττα Λαγούδη, Ε2 18

19 Έργο της Πέρσιας Νικολάου, Στ1

20