Το Κράτος Ι. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Transcript

1 Το Κράτος Ι Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

2 Το Διεθνές Δίκαιο (Δημόσιο) Διεθνές δίκαιο: Το νομικό σύστημα το οποίο διέπει τη διεθνή κοινότητα. Κυριότερα αντικείμενα ρύθμισης στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου: εξασφάλιση της ειρήνης, ειρηνική επίλυση διεθνών διαφορών, απομάκρυνση της χρήσης βίας μεταξύ των κρατών, αναβάθμιση της αξίας του ανθρώπου, διεθνής συνεργασία σε όλους τους τομείς.

3 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου Τα θεμελιώδη συμβατικά κείμενα και ο ΚΧ ΟΗΕ δεν προσδιορίζουν το τι είναι κράτος Η παραδοσιακή θεωρητική αντιμετώπιση του κράτους στο διεθνές δίκαιο συνδυάζει τη συρροή τριών απαραίτητων στοιχείων: λαός, έδαφος, αυθυπόστατη πολιτική εξουσία Εν τούτοις, το διεθνές δίκαιο επ αυτού λειτουργεί εμπειρικά, χωρίς άκαμπτους κανόνες, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη μια προσαρμοστική διάθεση.

4 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: ο λαός ΛΑΟΣ Λαός είναι η ζωντανή δύναμη που εκφράζεται με τη θετική βούληση ορισμένου αριθμού ατόμων να ζήσουν στο πλαίσιο μιας οργανωμένης κοινωνίας (Jean Jacques Rousseau: Λαός=Κυρίαρχος. Μόνο ο λαός είναι κυρίαρχος μέσα στη δημοκρατία. Γενική βούληση: πάντοτε ορθή και κάθε φορά αποβλέπει στο δημόσιο όφελος)

5 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: ο λαός Οι κάτοικοι είναι το σύνολο των φυσικών προσώπων (ενίοτε και νομικών προσώπων) που διαμένουν μόνιμα σε ορισμένο έδαφος για ορισμένους λόγους Πολίτες είναι όσοι έχουν την ιθαγένεια, συνδέονται με μόνιμο νομικό δεσμό προς ορισμένο κράτος. Το κράτος χορηγεί την ιθαγένεια και θέτει τους όρους απώλειάς της. Υπάρχουν βέβαια και διεθνείς συνθήκες που αποβλέπουν στη μείωση των περιπτώσεων ανιθαγένειας Επιπλέον, στο κράτος ζουν και αλλοδαποί. Το ελάχιστο όριο προστασίας που πρέπει να τους παρέχεται διέπεται από το διεθνές δίκαιο και αποκαλείται «κατάσταση αλλοδαπών»

6 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: ο λαός Τέλος, στο κράτους διαμένουν οι πρόσφυγες και οι ανιθαγενείς (π.χ. άτομα που έχουν απωλέσει την ιθαγένειά τους για διάφορους λόγους ή έχουν εγκαταλείψει το κράτους της ιθαγένειάς τους για πολιτικούς λόγους). Κατηγορίες για τις οποίες επίσης προνοεί το διεθνές δίκαιο Αν και το σύγχρονο διεθνές δίκαιο περιέχει κανόνες που αφορούν σε όλους τους κατοίκους ενός κράτους, από την άποψη της άσκησης των θεμελιωδών πολιτικών δικαιωμάτων (εκλέγειν και εκλέγεσθαι) μόνο οι πολίτες του κράτους αποτελούν το λαό ως συστατικό στοιχείο του κράτους. Λαός=όχι το σύνολο των κατοίκων, αλλά το σύνολο των πολιτών

7 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: το έδαφος ΕΔΑΦΟΣ Έδαφος του κράτους είναι η περιοχή στην οποία βρίσκεται εγκατεστημένος ο λαός και ασκούνται κατά κανόνα οι εξουσίες του κράτους (βλ. επικράτεια κατά το ελληνικό συνταγματικό δίκαιο) Το κράτος ασκεί αρμοδιότητες και εκτός του εδάφους του, κυρίως σε σχέση με πρόσωπα που φέρουν την ιθαγένειά του, ή και σε άλλους χώρους. Εν τούτοις, η εδαφική αρμοδιότητα αποτελεί θεμελιoδέστατο στοιχείο για την ύπαρξη του κράτους

8 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: το έδαφος Το έδαφος του κράτους αποτελείται από : Α) Τη χερσαία εδαφική περιοχή (περιλαμβανομένων ποταμών και λιμνών) Β) Τα θαλάσσια εσωτερικά ύδατα και την αιγιαλίτιδα ζώνη (χωρικά ύδατα) Γ) Τον υπερκείμενο του χερσαίου και θαλάσσιου εδάφους εναέριο χώρο (βλ. άρθρο 1 σύμβασης του Σικάγο περί αεροπλοΐας, 1944) (Τριπλή κατανομή εδάφους επιβεβαιωμένη από το ΔΔΧ, Υπόθεση των στρατιωτικών και παραστρατιωτικών δραστηριοτήτων στη Νικαράγουα, 1986)

9 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: το έδαφος Περιοχές όπου το κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα (π.χ. υφαλοκρηπίδα, ΑΟΖ κ.λπ.) δεν αποτελούν έδαφος του κράτους. Θεωρία της εξω-εδαφικότητας (π.χ. κυριαρχία σε πρεσβείες, πολεμικά πλοία κ.λπ.): έχει εγκαταλειφθεί λόγω απαράδεκτων νομικών συνεπειών

10 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: η αυθυπόστατη πολιτική εξουσία ΑΥΘΥΠΟΣΤΑΤΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ Αυθυπόστατη είναι η πολιτική εξουσία όταν νομικά δεν υπάγεται στην επιρροή ή στην κυβέρνηση άλλου κράτους Αρχή αυτοδιάθεσης: δημιουργία δεκάδων πολύ μικρών κρατών που έχουν μεν αυθυπόστατη πολιτική εξουσία, εν τούτοις δεν είναι βέβαιο ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις διεθνείς τους υποχρεώσεις

11 Τα συστατικά στοιχεία του κράτους από την άποψη του διεθνούς δικαίου: η αυθυπόστατη πολιτική εξουσία Κατ. Χάρτης ΟΗΕ: τα υποψήφια μέλη πρέπει να έχουν την ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ να εκπληρώσουν τις διεθνείς τους υποχρεώσεις (συνάρτηση της ύπαρξης της κατάλληλης πολιτειακής οργάνωσης, όχι κατ ανάγκη δημοκρατικής, αδιάφορο για το διεθνές δίκαιο) Η επέκταση του διεθνούς δικαίου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δημιουργεί κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες σε σχέση με την καταλληλότητα της δομής του κράτους έναντι του διεθνούς δικαίου Εκδημοκρατισμός: άλλοτε μέσω καταστατικών κειμένων (βλ. προϋπόθεση η «πραγματική δημοκρατία» για τη συμμετοχή στο Συμβούλιο της Ευρώπης) και άλλοτε διά της βίας (βλ. Ιράκ 2003)

12 Το κράτος ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου -Επί μακρόν, το κράτος εθεωρείτο το μοναδικό υποκείμενο του διεθνούς δικαίου. -Στα μέσα του 20 ου αιώνα, εξ ανάγκης γίνονται δεκτοί και οι διεθνείς οργανισμοί ως έχοντες διεθνή νομική προσωπικότητα. -Με τη ραγδαία εξέλιξη της διεθνούς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στην κατηγορία αυτή εντάσσονται πλέον και οι ιδιώτες (άτομα, ομάδες, κοινωνικές οντότητες) ως χρήστες και υπό προϋποθέσεις- και ως υποκείμενα του διεθνούς δικαίου, όταν και εφ όσον κατέχουν νομική προσωπικότητα.

13 Το κράτος ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου -Το κράτος είναι σήμερα ο πρωτογενής θεσμός του διεθνούς δικαίου. Συνήθως χρησιμοποιούμε την τυποποιημένη έννοια «κυρίαρχο κράτος». -Ιστορικά ο όρος «κυρίαρχος» αποδίδει μια πραγματικότητα που εμφανίστηκε κατά την Αναγέννηση, με τη δημιουργία του σύγχρονου κράτους. -Στη σημερινή πραγματικότητα, ο όρος «κυρίαρχος» δεν εκφράζει την παλιά αναγκαιότητα γιατί στις δημοκρατικές κοινωνίες υπάρχει συμμετοχή του λαού στην ανάδειξη και στον έλεγχο εκείνων που ασκούν τη διακυβέρνηση. Ευκρινής διαχωρισμός μεταξύ κράτους και κυβέρνησης/διακυβέρνησης.

14 Το κράτος ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου -Πριν από τέσσερις αιώνες όμως, όταν εμφανίστηκε το σύγχρονο κράτος, ήταν ασύλληπτο να μιλά κανείς για κράτος χωρίς κυρίαρχο ηγεμόνα. -Η κυριαρχία ήταν στοιχείο της πάλης της ανερχόμενης τότε εξουσίας (αστικής τάξης) ενάντια στη μεσαιωνική πυραμίδα της εξουσίας που εκφραζόταν από τον Αυτοκράτορα και τον Πάπα. Οι τελευταίοι κατέρρευσαν ως πηγές κυριαρχίας κατά την Αναγέννηση. -Η δε Γαλλική Επανάσταση (1789) ολοκλήρωσε τη μετεξέλιξη: αντί του ηγεμόνα, πλέον κυρίαρχος ήταν ο λαός.

15 Το κράτος ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου -Σήμερα είναι γενικά αποδεκτό πως το κράτος είναι κυρίαρχο επειδή υπάγεται στο διεθνές δίκαιο. -Αυτό το τελευταίο του εξασφαλίζει εδαφική ακεραιότητα, ισότητα, τήρηση των συμπεφωνημένων, μη επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις και δυνατότητα μεταβολής των διαδικασιών και των ουσιαστικών κανόνων που διέπουν τις διεθνείς σχέσεις. -Πριν από 90 περίπου χρόνια το Διαρκές Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης (ΔΔΔΔ, πρόδρομος του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης) είχε υποβάλει πως η δυνατότητα αναλήψεως διεθνών υποχρεώσεων αποτελεί συνέπεια της κρατικής κυριαρχίας και είχε τονίσει πως αυτή η δυνατότητα δεν εξυπακούεται ότι τα κράτη παραχωρούν την κυριαρχία τους σε άλλους φορείς.

16 Η έννοια των διεθνών σχέσεων Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ «ΔΙΕΘΝΟΥΣ» ΚΑΙ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΠΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΤΑΙ -Ένα «διεθνές» φαινόμενο: σημείο αναφοράς, η αρχή των «εθνοτήτων». Διακηρύσσεται κατά το 2 ο μισό του 19 ου αιώνα. Συνίσταται στο δικαίωμα του κάθε έθνους να αποκτήσει τη δική του κρατική υπόσταση. -Επιβεβαιώνεται με τον καταστατικό χάρτη της «Κοινωνίας των Εθνών», αρχές 20 ου αιώνα. Χρησιμοποιείται η λέξη «έθνος» αντί «κράτος». -Εν πολλοίς όμως πρόκειται για παρανόηση κατά τη μετάφραση του όρου international. Στην πραγματικότητα, τουλάχιστον από τον 16 ο μέχρι και τον 20 ο αιώνα, η έννοια «διακρατικές σχέσεις» θα ήταν ίσως πιο δόκιμη.

17 Η έννοια των διεθνών σχέσεων -Ακόμη και σήμερα, οι πιο σημαντικές μονάδες σε επίπεδο κοινωνικής, οικονομικής και στρατιωτικής οργάνωσης είναι τα κράτη. Ένα κράτος μπορεί να περιλαμβάνει πάνω από μία εθνότητα. -Το εκτόπισμα και η σημασία του κράτους επιβεβαιώνεται και μέσα από το διεθνές δίκαιο, μέσω των αρχών της κυρίαρχης ισότητας, του απαραβίαστου των συνόρων και της μη επέμβασης στα εσωτερικά των κρατών (βλ. Καταστατικός Χάρτης ΟΗΕ). -Αν και υποκείμενα του διεθνούς δικαίου και συμμέτοχοι στο σύστημα των διεθνών σχέσεων είναι και άλλες οντότητες εν τούτοις ο όρος «διεθνείς σχέσεις» έχει επικρατήσει να νοηματοδοτεί κυρίως τις σχέσεις μεταξύ των κρατών.

18 Η έννοια των διεθνών σχέσεων -Σε κάθε περίπτωση όμως, ο όρος «διεθνείς σχέσεις» καλύπτει και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαφορετικών δρώντων (κράτη, διεθνείς και μη κυβερνητικοί οργανισμοί, πολυεθνικές εταιρείες κ.α.). -Μπορεί να διαχωριστεί σε σχέσεις «υψηλής πολιτικής» (πολιτικές και στρατιωτικές) και σχέσεις «χαμηλής πολιτικής» (οικονομικές). -Είναι δε ευρύτερος του όρου «διεθνής πολιτική», ο οποίος αποτυπώνει αποκλειστικά σχέσεις ισχύος, δηλαδή σχέσεις πολιτικές και στρατιωτικές.

19 Το κράτος στις διεθνείς σχέσεις -Το κράτος θεωρείται ως η βασική κατηγορία δρώντων στα πλαίσια του διεθνούς συστήματος. -Σε μεγάλο βαθμό, η επιστήμη των διεθνών σχέσεων μελετά τις σχέσεις μεταξύ των κρατών και ζητήματα όπως η διπλωματία, η κατανομή ισχύος, η βία και ο πόλεμος κ.α. Μελετά τις πολιτικές διαδικασίες και τα πολιτικά αποτελέσματα σε διεθνές επίπεδο.

20 Τα κράτη στη διεθνή πολιτική -Τα κράτη στο άναρχο και ανασφαλές διεθνές σύστημα επιδιώκουν την επιβίωση. Εν τούτοις, είναι δυνατό να επιδιώκουν και επιπλέον στόχους, με μέγιστο την ηγεμονία. -Σε περίπτωση που περιορίζονται στην επιλογή της επιβίωσης, οι επιλογές είναι: Πλήρης ουδετερότητα, σε συνδυασμό με απομονωτισμό και/ή εσωτερική ενδυνάμωση μέσω αμυντικών εξοπλισμών (π.χ. Ελβετία). Πλήρης ή μερικός απομονωτισμός (σχεδόν ταυτόσημος με ουδετερότητα) με πιθανή εσωτερική ενδυνάμωση (π.χ. ΗΠΑ, 19 ος αιώνας). Ενεργός συμμετοχή στο διεθνές σύστημα, λαμβάνοντας υπόψη την κατανομή ισχύος (βλ. πλειοψηφία κρατών). Σε αυτή την περίπτωση, συνήθως ακολουθούν τρεις πιθανούς δρόμους: ηγεμονία, ισορροπία, υποχωρητικότητα.

21 Τα κράτη στη διεθνή πολιτική Ηγεμονία-πιθανές επιλογές: Αύξηση ιδίων συντελεστών ισχύος (κυρίως στρατός) Αύξηση ισχύος μέσω ηγεμονικών συμμαχιών ή «διαίρει και βασίλευε» Επιθετική χρήση ισχύος (είτε μέσω πολέμου είτε μέσω πειθαναγκασμού) Υποχωρητικότητα-πιθανές επιλογές: Σύμπλευση (bandwagoning) Κατευνασμός (appeasement) Εξισορρόπηση-πιθανές επιλογές: Εξισορρόπηση μέσω εσωτερικής (αμυντικής) ενδυνάμωσης Εξισορρόπηση μέσω εξωτερικής ενδυνάμωσης (μέσω συμμαχιών ή «διαίρει και βασίλευε») Επιθετική χρήση ισχύος (υποβάθμιση, απόκρουση ή καταστροφή δυνάμεων αντιπάλου)

22 Ηγεμονία -Ηγεμονία είναι η άσκηση ηγεσίας επί μίας μικρής ή μεγάλης ομάδας κρατών, επί ενός πόλου, μικρού η μεγάλου, του διεθνούς συστήματος. -Βασική προϋπόθεση εμφάνισης ηγεμονίας: υπεροχή ισχύος του ηγεμονικού κράτους Adam Watson (Η Εξέλιξη της Διεθνούς Κοινωνίας): Προϋποθέσεις=κατάλληλη κατανομή δυνατοτήτων και νομιμοποίηση (να γίνεται αποδεκτή η «εξουσία» του ηγεμόνα). John Mearsheimer (Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων): Ο ηγεμόνας θα πρέπει να είναι τόσο ισχυρός, ώστε οι υπόλοιπες μονάδες του συστήματος, ακόμα και συνασπισμένες, να μην μπορούν να τον αντιμετωπίσουν στρατιωτικά (έμφαση στη στρατιωτική ισχύ).

23 Ηγεμονία -Άλλες προσεγγίσεις της ηγεμονίας: Robert Keohane (After Hegemony): ηγεμόνας είναι «ένα κράτος [που] είναι αρκετά ισχυρό ώστε να συντηρεί στοιχειώδεις κανόνες διακυβέρνησης στις διακρατικές σχέσεις, νοουμένου ότι επιθυμεί να ενεργεί κατ αυτό τον τρόπο». Robert Cox, Timothy Sinclaire (Approaches to World Order ): η ηγεμονία «προέρχεται από τους τρόπους πράξης και σκέψης του κυρίαρχου κοινωνικού υποστρώματος του κυρίαρχου κράτους ή κρατών, σε σημείο που αυτοί οι τρόποι πράξης και σκέψης να έχουν κερδίσει τη συγκατάθεση των κυρίαρχων κοινωνικών υποστρωμάτων άλλων κρατών».

24 Ηγεμονία -Η συνηθέστερη συγκυρία που οδηγεί στην ανάδειξη ενός ηγεμόνα είναι ένας μεγάλος ηγεμονικός πόλεμος (π.χ. βρετανική ηγεμονία μετά τη νίκη επί της Ισπανίας στα τέλη του 16 ου αιώνα, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου). -Συχνά η ηγεμονία συνοδεύεται από μια κυρίαρχη ιδεολογία (π.χ. αμερικανική ιδεολογία περί πολιτικής και οικονομικής ελευθερίας, σε αντιστάθμισμα του σοβιετικού ολοκληρωτισμού). -Ο χαρακτήρας της ισχύος του κράτους που διεκδικεί ή ασκεί ηγεμονία μπορεί να διαφέρει (χερσαίος, θαλάσσιος ή αεροδιαστημικός).

25 Ηγεμονία -Η ύπαρξη ηγεμονικών δυνάμεων οδηγεί στη συσπείρωση κρατών γύρω τους και εν τέλει στη δημιουργία ηγεμονικών συμμαχιών (π.χ. Αθήνα, Σπάρτη, ΝΑΤΟ, Σύμφωνο της Βαρσοβίας). -Βασικό μέσο διατήρησης/περιφρούρησης της ηγεμονίας: η ισχύς (π.χ. αμερικανικός παρεμβατισμός στο Δ. Ημισφαίριο πριν το Β Παγκόσμιο Πόλεμο και σε ολόκληρο τον κόσμο μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο). -Ο ηγεμόνας επιθυμεί να διατηρήσει την ηγεμονία του κυρίως για λόγους ασφάλειας και για λόγους συμφέροντος. Σχεδόν σε όλες τις ιστορικές περιπτώσεις, οι ηγεμόνες δεν εγκατέλειπαν την ηγεμονία τους. Αυτό μπορεί να γίνει κυρίως είτε λόγω εξουθένωσης είτε λόγω ανατροπής από άλλη ηγεμονική δύναμη.

26 Ισορροπία της ισχύος -Κατάσταση ισορροπίας ισχύος (επικρατέστερος ορισμός, κατά τους Vattel και Hedley Bull): μια κατανομή ισχύος που να μην επιτρέπει σε κανένα κράτος να βρεθεί σε θέση υπεροχής, ώστε να μπορεί να επιβάλει τη βούλησή του στα άλλα. -Η κατάσταση ισορροπίας της ισχύος προκύπτει στο διεθνές σύστημα επειδή τα κράτη επιχειρούν να εξισορροπήσουν την ισχύ ή την απειλή των αντιπάλων τους λόγω της επιθυμίας τους να επιβιώσουν. -Πρόσθετοι λόγοι: επιθυμία διατήρησης του διεθνούς συστήματος (status quo), αποτροπή δημιουργίας μιας οικουμενικής αυτοκρατορίας, δημιουργία προϋποθέσεων λειτουργίας των διεθνών ρυθμίσεων.

27 Ισορροπία της ισχύος -Διπολική ισορροπία: απλή (κατά τον Bull). Η ισότητα ή ισοτιμία ισχύος μεταξύ των δύο πόλων ή συνασπισμών τους οδηγεί σε κατάσταση ανταγωνισμού της ισχύος. Ανελαστικότητα στην αλλαγή των συμμαχιών=ελαστικότητα στις επιλογές στρατηγικών για τους δύο μεγάλους παίχτες (π.χ. ΗΠΑ-ΕΣΣΔ). -Πολυπολική ισορροπία: σύνθετη (κατά τον Bull). Μπορεί να διακρίνεται από μία γενική κατάσταση ισορροπίας ισχύος (απουσία υπερισχύουσας δύναμης στο διεθνές σύστημα) ή από τοπική ή ειδική ισορροπία σε ένα τμήμα του συστήματος (π.χ. ελληνοτουρκική ισορροπία).

28 Υποχωρητικότητα -Η υποχωρητικότητα είναι η συμπεριφορά που παρουσιάζουν κυρίως (αν και όχι μόνον) τα αδύναμα κράτη. -Εμφανίζεται υπό τη μορφή της σύμπλευσης ή του κατευνασμού. -Στην περίπτωση της σύμπλευσης (ή πρόσδεσης στο άρμα του αντιπάλου), το απειλούμενο κράτος συμμαχεί με το απειλούν κράτος. -Stephen Walt: «εξισορρόπηση είναι η συμμαχία με την ασθενέστερη πλευρά, σύμπλευση (είναι η συμμαχία) με την ισχυρότερη».

29 Υποχωρητικότητα -Μια στρατηγική σύμπλευσης πηγάζει από την κατανόηση της αδυναμίας από τον ανίσχυρο και της υπεροχής από τον ισχυρό. -John Mearsheimer: η σύμπλευση «στηρίζεται στην υπόθεση ότι αν ένα κράτος υστερεί κατά πολύ σε ισχύ από τον αντίπαλο δεν έχει νόημα να αντισταθεί στις απαιτήσεις του, επειδή ο αντίπαλος ούτως ή άλλως θα αποκτήσει διά της βίας αυτό που θέλει και στο μεταξύ θα προξενήσει σημαντικά πλήγματα στο εν λόγω κράτος. Το κράτος που προσδένεται στο άρμα του αντιπάλου θα πρέπει απλώς να ελπίζει ότι ο επιτιθέμενος θα δείξει έλεος». -Άλλοι συγγραφείς, όπως ο Randall Schweller ( Bandwagoning for Profit ), υποστηρίζουν ότι η σύμπλευση είναι δυνατό να αποδειχτεί μια επωφελής στρατηγική για τα αδύναμα κράτη, που μπορεί να μετατρέψει ένα αναθεωρητικό κράτος σε συνεργάσιμο.

30 Υποχωρητικότητα -Στην περίπτωση του κατευνασμού (appeasement), τα αποτελέσματα ίσως είναι πιο επώδυνα και το σκεπτικό ελαφρώς διαφορετικό. -Ο κατευνασμός συνίσταται σε μια επιλογή του απειλούμενου κράτους να υποχωρεί στις πολιτικές, οικονομικές και εδαφικές απαιτήσεις του ισχυρού αντιπάλου του με την ιδέα ότι έτσι θα περιορίσει την ανασφάλεια του αντιπάλου και θα τον αποτρέψει από το να εντείνει την επιθετικότητά του. -Σε αντίθεση με τη σύμπλευση, που θεωρεί δεδομένες τις προθέσεις του αντιπάλου, ο κατευνασμός επιχειρεί να τις τροποποιήσει (π.χ. συμβιβασμός του Μονάχου μεταξύ Βρετανίας/Γαλλίας και χιτλερικής Γερμανίας). -Συχνά ο κατευνασμός οδηγεί σε αντίθετα αποτελέσματα, εκτρέφοντας την επιθετικότητα του αντίπαλου κράτους.

31 Στρατηγικές κρατών ΠΟΛΕΜΟΣ -Η πιο γνωστή, όχι όμως και πιο συνηθισμένη, μακροσκοπική στρατηγική που μπορεί να ακολουθήσει ένα κράτος στο διεθνές σύστημα. -Επιθετική στρατηγική, με υψηλό βαθμό επικινδυνότητας. -Αρκετοί υποστηρίζουν ότι το κόστος της προσφυγής στον πόλεμο δεν μπορεί παρά να υπερβαίνει το όφελος. Εν τούτοις, ο Mearsheimer υποστηρίζει ότι ο επιτιθέμενος συνήθως (κατά 60%, σύμφωνα με την έρευνά του) εξασφαλίζει τη νίκη.

32 Στρατηγικές κρατών ΠΕΙΘΑΝΑΓΚΑΣΜΟΣ -Αρκετοί αναλυτές (κυρίως αμυντικοί ρεαλιστές) υποστηρίζουν ότι η ισχύς είναι πιο χρήσιμη όταν δεν χρησιμοποιείται σε πολέμους. -Ο πειθαναγκασμός αποτελεί μια τέτοια επιλογή: απειλή χρήσης βίας με σκοπό την απόλαυση των αποτελεσμάτων της βίας, χωρίς να καταβληθεί το τίμημα της πραγματικής χρήσης της. -Ιστορικά παραδείγματα επιτυχούς πειθαναγκασμού: η προσάρτηση τμημάτων της Τσεχοσλοβακίας από τον Χίτλερ το 1938 μέσω της απειλής πολέμου, η απόσυρση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα το 1962 μετά το τελεσίγραφο του Κένεντι και η υποχώρηση της Τουρκίας κατά την κρίση του Αιγαίου το 1987 μετά την ελληνική απειλή κλιμάκωσης.

33 Στρατηγικές κρατών ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΗΣΗ -Συμπεριφορά ή τακτική που απορρέει ή και εντάσσεται στο γενικότερο φαινόμενο προσπαθειών εξισορρόπησης των αντιπάλων και στη θεωρία της «ισορροπίας ισχύος». -Αμυντική στρατηγική που μπορεί να διακριθεί σε: Εσωτερική εξισορρόπηση ή ενδυνάμωση (αναβάθμιση αμυντικών ικανοτήτων). Εξωτερική εξισορρόπηση (στρατηγική προσέγγισης και συνεργασίας με άλλα κράτη που αντιμετωπίζουν τις ίδιες απειλές και ενώνονται από το κοινό συμφέρον μέσω συμμαχιών ή δημιουργίας αξόνων. Πιο εφαρμόσιμη σε πολυπολικά συστήματα). -Υφίσταται σχετικός θεωρητικός διάλογος που επικεντρώνεται στο κατά πόσον τα κράτη εξισορροπούν έναντι της ισχύος του αντιπάλου ή, όπως υποστηρίζει ο Stephen Walt, μόνο έναντι της απειλής, στον βαθμό που ο αντίπαλος εκφράζει ή ενσαρκώνει μία απειλή.

34 Στρατηγικές κρατών «ΔΙΑΙΡΕΙ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΕ» ( DIVIDE ET IMPERA ) -Η στρατηγική αυτή έχει τρεις εκφάνσεις, μια επιθετική και δύο αμυντικές: 1. Επιθετική προσέγγιση (bait and bleed): Το κράτος επιχειρεί να αποδυναμώσει τους αντιπάλους του αυξάνοντας έτσι τη δική του σχετική ισχύ, υποδαυλίζοντας αντιθέσεις μεταξύ τους. 2. Αμυντική προσέγγιση (buck-pass): μεταβίβαση του κόστους σε τρίτους (μεταφορά βαρών). Ένα κράτος-θύμα θα εξωθηθεί να εξισορροπήσει τον αντίπαλο του κράτους που υιοθετεί αυτή την στρατηγική. 3. Αποτροπή συμμαχίας: το κράτος επιχειρεί να αποτρέψει ή να εμποδίσει τη σύναψη συμμαχιών εκ μέρους του αντιπάλου του.