«ΕΙΜΑΙ Η ΕΛΙΑ Η ΤΙΜΗΜΕΝΗ»

Transcript

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΑΞΗΣ ΓΕΛ ΚΑΤΩ ΑΧΑΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: «ΕΙΜΑΙ Η ΕΛΙΑ Η ΤΙΜΗΜΕΝΗ» ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

2 Κωστής Παλαμάς Η ελιά Είμαι του ήλιου η θυγατέρα Η πιο απ όλες χαϊδευτή, Χρόνια η αγάπη του πατέρα Σ αυτόν τον κόσμο με κρατεί. Όσο να γύρω νεκρωμένη Αυτόν το μάτι μου ζητεί. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Όπου κι αν λάχω κατοικία Δε μ απολείπουν οι καρποί, ως τα βαθειά μου γηρατεία Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή. Μ έχει ο Θεός ευλογημένη Κι είμαι γεμάτη προκοπή. Ειμ η ελιά η τιμημένη.

3 Φρίκη ερημιά νερό σκοτάδι Τη γη εθάψαν μια φορά Εμέ, ζωής φέρνει σημάδι Στο Νώε η περιστερά. Όλης της γης είχα γραμμένη Την ομορφάδα, τη χαρά. Ειμ η ελιά η τιμημένη.

4 Εδώ στον ίσκιο μου αποκάτου Ηρθ ο Χριστός ν αναπαυθεί Κι ακούστήκ η γλυκιά λαλιά του Λίγο προτού να σταυρωθεί. Το δάκρυ του δροσιά αγιασμένη Έχει στη ρίζα μου χυθεί. Ειμ η ελιά η τιμημένη. Και φως πραότατο χαρίζω Εγώ στην άγρια τη νυχτιά Τον πλούτο πια δε τον φωτίζω Συ μ ευλογείς φτωχολογιά. Κι αν απ τον άνθρωπο διωγμένη Φέγγω μπροστά στην Παναγιά. Ειμ η ελιά η τιμημένη.

5 Εδώ και χιλιάδες χρόνια η ελιά και ο καρπός της «ζει» στην περιοχή της Μεσογείου. Το πολύτιμο αυτό δώρο της φύσης είναι μια ζωντανή κληρονομιά, που συνδέεται με πολλούς τομείς της ζωής μας. Ελιά! Σύμβολο ειρήνης, σοφίας, γονιμότητας, ευημερίας, ευφορίας, τύχης, νίκης. Τρέφει, συντηρεί, προστατεύει, τονώνει, θεραπεύει, εμπνέει. Η ελιά θεωρείται ευλογημένο δένδρο.

6 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Η ελιά κατάγεται από τη Μικρά Ασία και εξαπλώθηκε από το Ιράν, τη Συρία και την Παλαιστίνη στην υπόλοιπη Μεσόγειο πριν από χρόνια περίπου. Είναι ένα από τα αρχαιότερα καλλιεργούμενα δένδρα στον κόσμο, το όποιο υπάρχει πριν από την ανακάλυψη της γραφής. Καλλιεργήθηκε στην Κρήτη πριν από χρόνια και ίσως αποτελούσε την πηγή πλούτου του Μινωικού πολιτισμού. Οι Φοίνικες διέδωσαν την καλλιέργεια της ελιάς στις Μεσογειακές ακτές της Αφρικής και της Νοτιάς Ευρώπης. Επίσης, καρποί ελιάς έχουν βρεθεί σε αιγυπτιακούς τάφους που χρονολογούνται από το π.χ. Η καλλιέργεια της ελιάς εξαπλώθηκε στους έλληνες και αργότερα στους Ρωμαίους.

7 Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Πολλές μυθολογικές εκδοχές υπάρχουν για την προέλευση της ελιάς στον ελλαδικό χώρο. Ο πολιτισμός που δημιούργησε είναι συνδεδεμένος με τη γεωργία και την παραγωγή αγαθών, όπως το λάδι, το σιτάρι, το κριθάρι και το κρασί. ΑΘΗΝΑ, ΔΩΡΗΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Η Θεά Αθηνά δώρισε στους πολίτες των Αθηνών ένα δέντρο ελιάς- ως πηγή πλούτου για να κερδίσει τον Ποσειδώνα και να εκλεγεί προστάτιδα της πόλης που για αυτό το λόγο πήρε το όνομά της.

8 ΗΡΑΚΛΗΣ ΚΑΙ ΜΥΘΟΙ Κάποτε ο Ηρακλής πήγε στην Τροιζήνα και βρέθηκε μπροστά στο άγαλμα του Ερμή, του θεού που στα παλαιότερα χρόνια και στην παλαιότερη λατρεία φαίνεται ότι ήταν προστάτης της βλάστησης και της αναγέννησης της φύσης. Ο Ηρακλής ακούμπησε το ρόπαλό του στο άγαλμα του Ερμή και κείνο βλάστησε, έβγαλε ρίζες και φύλλα. Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο Ηρακλής (του οποίου το ρόπαλο ήταν από αγριελιά) έφερε βλαστάρι ελιάς από τη χώρα των Υπερβορείων (μυθικός λαός που οι Έλληνες πίστευαν ότι κατοικούσε πέρα από τον Βορρά) και το φύτεψε στην Ολυμπία. Με τα κλαδιά της αγριελιάς αυτής, στεφανώνονταν οι ολυμπιονίκες.

9 ΑΡΙΣΤΑΙΟΣ,ΠΡΟΣΤΑΤΗΣ ΤΩΝ ΕΛΑΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα, θεού της μουσικής και της αρμονίας, και της Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών Υψέα. Ο Αρισταίος γεννήθηκε στην Λιβύη και ο Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις Ώρες για να τον αναθρέψουν. Οι Νύμφες του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και τις ελιές, πώς να φροντίζει τα μελίσσια και πώς να κάνει το γάλα τυρί. Οι Νύμφες του έδειξαν πώς να μπολιάζει τις αγριελιές για να δίνουν καρπό, να αλέθει τον καρπό του ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως τότε ελαιόλαδο. Ο Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά του δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους.

10 Ο ΜΥΘΟΣ ΤΩΝ ΕΛΑΪΣ,ΣΠΕΡΜΩ,ΟΙΝΩ Η Ελαϊς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Ανίου και εκείνος με τη σειρά του ήταν παιδί του Διονύσου και της Αριάδνης. Όταν οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν να διοικήσουν διάφορα νησιά του αιγιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο ιερό νησί τη Δήλο. Παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες που τις είπαν Οινοτρόπους ή Οινοφόρους. Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε ένα μοναδικό χάρισμα:"ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον". Οι Οινοτρόποι παρείχαν άφθονους καρπούς και τροφές σ` όσους έφταναν για χρησμό στο μαντείο της Δήλου.

11 Η ελιά και το λάδι στην αρχαία Ελλάδα. H εξέταση των αρχαιολογικών στοιχείων που αφορούν τη χρήση και τη σημασία της ελιάς στην αρχαιότητα επιβεβαιώνει ότι αυτή αποτελούσε ένα από τα χρησιμότερα και πιο αγαπητά δένδρα των Ελλήνων, λόγω της ιερότητός της, της οικονομικής σημασίας της και των ποικίλων χρήσεων των προϊόντων της στην καθημερινή και στη θρησκευτική ζωή.

12 ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ Η ελιά είναι αειθαλές αιωνόβιο καρποφόρο δέντρο, που η ονομασία της στη Βοτανική είναι Olea European, περιλαμβάνει τριάντα περίπου, είδη και ανήκει στην οικογένεια των Ελαιϊδών ή Ολεϊδών. Πρόκειται για δέντρο μέσου μεγέθους, που ποτέ δεν ξεπερνάει τα 10 μέτρα ανάλογα βέβαια και με την ποικιλία στην οποία ανήκει. Ο κορμός του στην αρχή είναι λείος και ο φλοιός του έχει χρώμα σταχτοπράσινο. Με το πέρασμα του χρόνου όμως ο κορμός γίνεται ανώμαλος και αποκτά μεγάλο πάχος. Ο κορμός διακλαδίζεται στους βραχίονες, αυτοί στα κλαδιά και τα κλαδιά στους βλαστούς.

13 Τα φύλλα της ελιάς είναι μακρόστενα, παχιά, λογχοειδή, με λεπτό, μικρό μίσχο. Η περιφέρεια τους είναι λεία. Η πάνω επιφάνεια τους είναι βαθυπράσινη, η κάτω ασημί και έχει άφθονα τριχίδια. Τα άνθη είναι άφθονα, μικρά κιτρινόλευκα, έχουν τέσσερα πέταλα και μυρίζουν όμορφα. Ο καρπός αποτελείται από την σάρκα, την επιδερμίδα και το κουκούτσι το οποίο περιλαμβάνει το ξυλώδες περίβλημα και το σπέρμα.

14 ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ Τα συστατικά του ελαιοκάρπου, κατά την πορεία της ωρίμανσης του, μεταβάλλονται αισθητά. Τα κυριότερα συστατικά του καρπού : ΝΕΡΟ Αντιπροσωπεύει το 70% περίπου του νωπού βάρους. ΕΛΕΥΡΩΠΑΪΝΗ Συστατικό του καρπού, στο οποίο οφείλεται η πικρή του γεύση. ΣΑΚΧΑΡΑ Απλά σάκχαρα όπως είναι η γλυκόζη, η φρουκτόζη, η μανόζη, η γαλακτόζη και η σακχαρόζη υπάρχουν στον καρπό της ελιάς. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ ΛΙΠΑΡΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Ανόργανα στοιχεία όπως είναι ο σίδηρος, το ασβέστιο, το κάλιο.

15 Οι ποικιλίες της ελιάς Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι υπάρχουν γύρω στις 38 ποικιλίες ελαίων. Οι ποικιλίες χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες. Οι κατηγορίες αυτές είναι: Οι μικρόκαρπες. Οι μεσόκαρπες. Οι αδρόκαρπες. Ανάλογα με τον προορισμό χρήσης του καρπού χωρίζονται σε τρεις ομάδες: Ποικιλίες για ελαιοποίηση Επιτραπέζιες ποικιλίες Μεικτές ποικιλίες

16 Ποικιλίες για ελαιοποίηση Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά που κάνουν τις ποικιλίες να ξεχωρίζουν πρέπει να είναι η παραγωγικότητα, δηλαδή η απόδοση σε λάδι, η ποσότητα και η σταθερότητα της καρποφορίας. Από τις πιο σημαντικές ποικιλίες για ελαιοποίηση είναι οι παρακάτω: Αγουρομανακολιά, καλλιεργείται κυρίως στην Αργολίδα, Κορινθία και στην Αρκαδία. Αδραμυτινή, καλλιεργείται κυρίως στη Μυτιλήνη. Βαλανολιά, καλλιεργείται στη Χίο, Σκύρο και στη Μυτιλήνη. Κορωνέικη, καλλιεργείται στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, στη Σάμο και αλλού. Είναι από τις πιο σημαντικές ποικιλίες, γιατί έχει το πλεονέκτημα να προσαρμόζεται και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Κουτσουρελιά Λιανολιά Μεγαρίτικη Μυρτολιά

17 Επιτραπέζιες Ποικιλίες Σε αυτή την κατηγορία, εκτός από την παραγωγικότητα, τη συμπεριφορά, την προσαρμογή στις περιβαλλοντικές συνθήκες, την ανθεκτικότητα στις αρρώστιες πρέπει να υπολογίζεται και η ποιότητα του καρπού. Οι ποικιλίες που έχουν καρπό μέσου μεγέθους είναι πιο εύγευστες, ενώ εκείνες που έχουν μεγάλο καρπό, έχουν μεν μεγάλη εμπορική αξία αλλά η γεύση τους δεν είναι πάντα η καλύτερη. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν: Αδρόκαρπη, καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα. Ο καρπός της είναι μεγάλος, επιμήκης. Βασιλικάδα, καλλιεργείται κυρίως στην Κέρκυρα. Καλαμών, καλλιεργείται κυρίως στην Μεσσηνία και την Λακωνία.

18 Μεικτές Ποικιλίες Οι μεικτές ποικιλίες έχουν μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη της εντατικής ελαιοκαλλιέργειας. Αμυγδαλολιά, καλλιεργείται στην Άμφισσα για λάδι και στην Αττική για παραγωγή πράσινης επιτραπέζιας ελιάς. Θρουμπολιά, καλλιεργείται κυρίως στην Χίο, Κρήτη, Σάμο και στην Θάσο. Είναι από τις πιο διαδεδομένες ποικιλίες στη χώρα μας. Κοθρέικη, καλλιεργείται κυρίως στους Δελφούς, Λαμία, στον Πόρο και στη Αράχοβα. Ματολιά, καλλιεργείται κυρίως στην Ηλεία

19 Ελαιοκαλλιεργητικές εργασίες ΦΥΤΕΜΑ Η επιλογή του τόπου που θα εγκατασταθεί ο ελαιώνας γίνεται με βάση την ποικιλία, τις κλιματικές συνθήκες και το έδαφος. Η ελιά είναι ευαίσθητη στον παγετό, μάλιστα μερικές πρώιμες ποικιλίες παθαίνουν μεγάλες ζημιές. Άλλος παράγοντας που θα ληφθεί υπόψη είναι το ύψος των βροχοπτώσεων, που θα πρέπει να εναρμονίζεται με τις ανάγκες της ποικιλίας. Χρόνος φύτευσης: Τα δενδρύλλια φυτεύονται είτε την άνοιξη είτε το φθινόπωρο, ανάλογα με τον κίνδυνο εμφάνισης παγετού.

20

21 ΛΙΠΑΝΣΗ Με τη λίπανση επιχειρούμε να προσθέσουμε στο έδαφος απαραίτητα συστατικά για την θρέψη του φυτού (φωσφόρος, κάλιο και μαγνήσιο ), που δεν είναι διαθέσιμα τη στιγμή που τα έχει ανάγκη για να ολοκληρώσει τον ετήσιο κύκλο του.

22 ΚΛΑΔΕΜΑ To κλάδεμα είναι μία από τις σπουδαιότερες καλλιεργητικές φροντίδες της ελιάς, όπως άλλωστε και για όλα σχεδόν τα φυτά. Ο σκοπός του κλαδέματος είναι η διαμόρφωση ελαιοδέντρων που έχουν ισορροπία βλάστησης και καρποφορίας, ώστε να εξασφαλίζεται η μεγάλη παραγωγικότητα. Το κλάδεμα γίνεται το χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης.

23 ΠΟΤΙΣΜΑ To νερό είναι απαραίτητο στα φυτά για να απορροφήσουν, να μεταφέρουν και να αξιοποιήσουν τα θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. Για να ζήσει το φυτό, θα πρέπει να υπάρχει μια συνεχής ροή νερού από το έδαφος στις ρίζες, από εκεί στον κορμό, στους βλαστούς στα φύλλα. Στη χώρα μας οι ανοιξιάτικες και καλοκαιρινές βροχές είναι πολύ μειωμένες. Την εποχή όμως αυτή το ελαιόλαδο ανθίζει και δένει τον καρπό του. Αν αυτές οι διεργασίες γίνουν με έλλειψη νερού, είναι πιθανό να μειωθεί ο αριθμός των ανθέων, να παραχθούν περισσότερα ατελή άνθη και να δέσουν λιγότεροι καρποί, ακόμα και αν η έλλειψη νερού είχε μικρή διάρκεια.

24 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ Η ελιά πολλαπλασιάζετε συνήθως με μοσχεύματα. Μπορεί όμως να πολλαπλασιαστεί και με σπορά ή με τον εμβολισμό σε αγριελιές. Η ελιά πολλαπλασιάζετε με αρκετά μεγάλη ευκολία. Βλαστάνει καταρχήν από σπόρο. Επίσης πολλαπλασιάζετε αγενώς, με τα χοντρά κλαδιά που μένουν από το κλάδεμα, με τους γόγγρους που αφαιρούνται από τον κορμό των μεγάλων δέντρων. Ακόμα και τμήματα των κορμών μπορούν να βγάλουν ρίζες, αν παραχωθούν και υπάρχει διαθέσιμη υγρασία.

25 ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ Οι ελιές συγκομίζονται είτε με το χέρι είτε μηχανικά. Η συγκομιδή με το χέρι εφαρμόζεται στις επιτραπέζιες ελιές, προς αποφυγή τραυματισμών των καρπών και υποβάθμιση της ποιότητας. Η μηχανική συγκομιδή γίνεται κυρίως στις ελαιοποιήσιμες ποικιλίες. Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται είναι: Με χτένια και με συγκομιδή των καρπών από τα δίχτυα που στρώνονται κάτω από τα ελαιόδενδρα. Δονητές κορμού-βραχιόνων με ή χωρίς ανάστροφη ομπρέλα. Με μηχανές συγκομιδής που κινούνται πάνω από τα δένδρα, στις υπέρπυκνες φυτεύσεις.

26

27 Πασχάλης Στρατής Συγκομιδή Μαύρες απλώνονταν οι ελιές μες στο γλαυκό το φύλλωμα στις παρυφές των λόφων. Και γύρω από των δέντρων τους κορμούς καθώς οι άγριοι στα σκυθρωπά τριγύρω βράχια μαζώχτρες σκύβανε στη γη καλόγριες να προσκυνήσουν γονατιστές σχεδόν κι αμίλητες στο μόχθο (μελανιασμένα δάχτυλα πρησμένα χέρια) και γύρω στρώμα οι καρποί, βότσαλα λεία και πικρά. κατάστικτο χορτάρι. Κι όταν αργά μέσα στο γιόμα παίρναν το δρόμο, ένας στρατός γυρνώντας νικημένος προς τη βαριά του λιοτριβιού την πύλη, έπεφτε η νύχτα με πυκνά πουλιά στον ουρανό κι η δύση φώτιζε λερούς και φαγωμένους τοίχους.

28 Μεταφορά και αποθήκευση του ελαιοκάρπου Κατά την συλλογή οι ελιές που μαζεύονται από κάθε λιόφυτο τοποθετούνται σε κανναβένιους σάκους των 50 χιλιόγραμμων και μένουν στο χωράφι για την μεταφορά. Η μεταφορά γίνεται στο τέλος της ημέρας ή τις επόμενες ημέρες. Τα σακιά αποθηκεύονται στα ελαιοτριβεία σε υπόστεγα ή σε ανοιχτούς χώρους περιμένοντας να μπουν στην γραμμή επεξεργασίας.

29 Η παραγωγή του λαδιού Στο πέρασμα των αιώνων δεν υπήρξαν ουσιαστικές αλλαγές στη διαδικασία παραγωγής του λαδιού, η οποία πραγματοποιείται μέσα από τρία στάδια: 1. Τη σύνθλιψη του καρπού για την παραγωγή του ελαιοπολτού 2. Την πίεση του ελαιοπολτού για την εξαγωγή του ελαιόλαδου 3. Το διαχωρισμό του λαδιού από το νερό και τα στερεά κατάλοιπα Εγκαταστάσεις ενός παλαιού υδροκίνητου (αριστερά) και ενός σύγχρονου ηλεκτροκίνητου (δεξιά) ελαιοτριβείου.

30 Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής λαδιού

31 Στάδια επεξεργασίας και παραγωγής λαδιού 1. Παραλαβή των ελαιοκάρπων και ζύγισμα. 2. Αποφύλλωση. O διαχωρισμός των φύλλων από τον καρπό είναι απαραίτητος γιατί η σύνθλιψη του ελαιοκάρπου με μεγάλης ποσότητας φύλλα προσδίδει πικρή γεύση στο ελαιόλαδο και το εμπλουτίζει σε χλωροφύλλη η οποία δρα αρνητικά στην ποιότητά του.

32 3. Πλύσιμο των καρπών 4. Σπάσιμο και άλεση, όπου συνθλίβεται ο καρπός με την χρήση μηχανικών σφυριών (παλιότερα μυλόπετρες). 5. Μάλαξη, όπου μαλάσσεται η «ελαιοζύμη» 6. Φυγοκεντριστήρας, όπου διαχωρίζεται ο πυρήνας (κουκούτσι).

33 . 7. Παραλαβή του ελαιόλαδου από την ελαιοζύμη 8. Τελικός διαχωρισμός όπου διαχωρίζεται το λάδι από το νερό και καθαρισμός του ελαιόλαδου

34 ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ε λ α ι ό λ α δ ο ως βασικό έλαιο, που αντικαθιστά όλα τα άλλα λίπη και έλαια όπως βούτυρο, μαργαρίνη κτλ.

35 ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Το ελαιόλαδο εξαιτίας των θρεπτικών και βιολογικών του ιδιοτήτων αποτελεί βασικό συστατικό στο διαιτολόγιο των κατοίκων ορισμένων περιοχών της γης από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Θωρακίζει την υγεία απέναντι στις ασθένειες. Δρα θεραπευτικά σε πολλές περιπτώσεις. Χαρίζει ζωτικότητα, νεανικότητα και μακροζωία.

36 Δέκα σημαντικοί λόγοι που επιβάλλουν την καθημερινή χρήση του ελαιόλαδου 1. Συντελεί στην αποφυγή των καρδιαγγειακών παθήσεων και της χοληστερίνης, χάρη στα ακόρεστα λιπαρά οξέα που περιέχει. 2. Εξασφαλίζει σωστή υγεία και μακροβιότητα, σωστή ανάπτυξη του νευρικού συστήματος προστασία δέρματος και μαλλιών, προστασία οστών από την απώλεια ασβεστίου. 3. Βοηθά στη σωστή λειτουργία των εντέρων και εμποδίζει τον καρκίνο του παχέος εντέρου. 4. Δίνει τον ίδιο αριθμό θερμίδων με τα άλλα λάδια. 5. Είναι ανώτερο σε γεύση. 6. Αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες και διατηρεί τα οργανοληπτικά του χαρακτηριστικά αναλλοίωτα καθώς και τα αρώματα του και επομένως ενδείκνυται για τηγάνισμα. 7. Εξασφαλίζει λαμπερό και σφριγηλό δέρμα. 8. Εμποδίζει την τριχόπτωση και εξασφαλίζει πλούσια και στιλπνή τρίχα. 9. Συνοδεύει αρμονικά με τα πλούσια αρώματα άλλα και τις φυσικές ιδιότητες όλες τις σαλάτες, τις σάλτσες σε ψητά κρέατα και ψάρια. 10. Είναι το πιο εύπεπτο από όλα τα φυτικά έλαια.

37 Ελαιόλαδο στην κοσμετολογία. Το ελαιόλαδο συνιστά πολύτιμο αγαθό για την υγεία της επιδερμίδας και του δέρματος. Ο Όμηρος το είχε χαρακτηρίσει ως " ο υγρός χρυσός ". Από την αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν το λάδι της ελιάς για την παραγωγή αρωμάτων και ειδών καλλωπισμού.

38 Το λάδι, πράγματι, χάρη στα προστατευτικά λιπαρά που περιέχει, προστατεύει την επιδερμίδα από τις οξειδωτικές βλάβες που προκαλεί η μόλυνση του περιβάλλοντος. Έχει αναζωογονητικές, ενυδατικές και απαλυντικές ιδιότητες και για το λόγο αυτό το χρησιμοποιούν σε πολλές κρέμες, σαπούνια και αρώματα.

39 Η ελιά και το λάδι στη Χριστιανική Θρησκεία Η αρχαία χρήση του λαδιού στην ταφική τελετουργία έχει διατηρηθεί και στη χριστιανική θρησκεία. Στον Χριστιανισμό και ιδιαίτερα στον Ορθόδοξο η ελιά και το ελαιόλαδο παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Κλαδί ελιάς στέλνει ο Θεός με το περιστέρι στον Νώε, σύμβολο του θείου ελέους, της γαλήνης και της ειρήνης. Ιερό σύμβολο του κύκλου της ζωής χρησιμοποιείται σε όλες τις σημαντικές στιγμές και τελετουργίες, γέννηση, βάπτιση, γάμο και θάνατο. Για τους ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι, όπως και το σιτάρι και το κρασί, έχει τη σημασία θρησκευτικού αγαθού καθώς είναι συνδεδεμένο με τα μυστήρια του Xρίσματος και του Eυχέλαιου.

40 Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο Μύρο. Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και βοήθεια για κάθε δύσκολη στιγμή.

41 Η ελιά, ένα από το τρίπτυχο που συνθέτουν την Ελλάδα, είναι το δέντρο, που κάτω από τον ηλιόλουστο ελληνικό ουρανό, επί αιώνες τώρα, ακούραστα και υπομονετικά συνδέει το απόμακρο παρελθόν με το παρόν και το μέλλον, την αρχαία Ελλάδα του πνεύματος και της σοφίας, του ολυμπιακού δωδεκαθέου, με την χριστιανική Ελλάδα του σήμερον και της ορθοδοξίας.

42 ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΕΠΙΣΚΕΥΤΗΚΑΝ: 1. ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΣΥΝΑΙΤΕΡΙΣΜΩΝ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ, 2. ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΛΙΟΤΡΙΒΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΑΡΠΑΛΕΖΟΥ ΣΤΟ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΟ ΑΒΙΑΣ, 3. ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΛΑΔΙΟΥ ΣΤΗ ΣΠΑΡΤΗ.

43

44

45

46

47 ΓΕΛ ΚΑΤΩ ΑΧΑΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ