ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ

Transcript

1 1 ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΓΙΠΛΩΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΘΔΜΑ: «TO ΕΤΡΩΠΑΪΚΟ ΜΗΣΡΩΟ ΕΚΛΤΗ ΚΑΙ ΜΕΣΑΦΟΡΑ ΡΤΠΩΝ (E- PRTR).ΜΕΛΕΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΠΩΗ ΣΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΥΕΙΡΗΕΩΝ ΠΟΤ ΤΜΜΕΣΕΥΟΤΝ» ΣΑΘΟΤΛΙΑ ΓΔΩΡΓΙΟ A.M 0925 ΔΠΙΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: ΚΟΤΝΔΣΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ ΣΡΙΜΔΛΗ ΔΠΙΣΡΟΠΗ: 1) ΚΟΤΝΔΣΑ ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΟ 2) ΓΖΜΑΡΑ ΔΤΘΑΛΗΑ 3) ΒΔΝΔΣΖ ΗΧΑΝΝΖ Ιούνιορ 2011

2 2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 3 ΕΙΑΓΩΓΗ... 4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΒΑΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ... 6 Ση είλαη ην Δπξσπατθφ Μεηξψν Έθιπζεο θαη Μεηαθνξάο Ρχπσλ;... 6 Οη πελήληα ξχπνη θαη νη νξηαθέο ηηκέο απηψλ... 9 Ση είλαη ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην Υξεκαηηζηήξην Ρχπσλ: Μεηαβηβάζηκεο Άδεηεο Ρχπσλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΖ ΔΠΗΚΟΠΖΖ Οη Cainelli, Marin and Mazzanti : Μειεηνχλ ηελ πεξηβαιινληηθή απνηειεζκαηηθφηεηα Οη E. Stiakakis θαη P. Fouliaras κειεηνχλ ηελ επίδξαζε ησλ ΣΠΔ ζηνλ παξαγσγηθφ ηνκέα Οη Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito κειεηνχλ ηελ πεξηβαιινληηθή πξφιεςε Οη Rory Sullivan and Andy Gouldson δίλνπλ ηε δηθή ηνπο εθδνρή γηα ηελ εθπνκπή ξχπσλ, ηα PRTRs θαη ηε ζεκαζία ηνπο «An examination of corporate reporting, environmental management practices and firm performance» είλαη ν ηίηινο ηνπ έξγνπ ησλ Frank Montabon, Robert Sroufe and Ram Narasimhan Δπξχηεξε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 43 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΔΛΛΑΓΑ-ΑΠΟΒΛΖΣΑ-ΡΤΠΟΗ: ΣΗ ΗΥΤΔΗ; ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΟΗΚΟΝΟΜΔΣΡΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΑΝΣΗ ΔΠΗΛΟΓΟΤ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

3 3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ζ παξνχζα εξγαζία απνηειεί δηπισκαηηθή εξγαζία ζηα πιαίζηα ηνπ κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο κε ηίηιν «Οηθνλνκηθή Δπηζηήκε» θαη θαηεχζπλζε ζηε «Υξεκαηννηθνλνκηθή Αλάιπζε θαη Γηαρείξηζε» ηνπ ηκήκαηνο Οηθνλνκηθψλ Δπηζηεκψλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Παηξψλ. Πξηλ ηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, ζέισ λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θχξην Κοςνεηά Κωνζηανηίνο γηα ηελ ηελ θαζνδήγεζή ηνπ ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο εθπφλεζεο απηήο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, θαζψο ε βαζηθή ηδέα ηεο έξεπλαο ηνπ αλήθεη. Αθφκε ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ θαη ηνπο άιινπο δχν θαζεγεηέο κνπ,ηελ θά.γεκαξά. θαη ηνλ θ.βελέηε, γηα ηελ δηαξθή θαζνδήγεζή ηνπο θαη ηελ άςνγε ζπλεξγαζία ηνπο.

4 4 ΔΙΑΓΩΓΗ ηελ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία επηρεηξείηαη κηα πξνζπάζεηα πξνζδηνξηζκνχ ηνπ επξσπατθνχ κεηξψνπ έθιπζεο θαη κεηαθνξάο ξχπσλ θαζψο θαη κηα πξνζέγγηζε πξνζαξκνζκέλε ζε δεδνκέλα ηεο ειιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο. Γειαδή ζε δεδνκέλα πνπ αθνξνχλ ειιεληθέο επηρεηξήζεηο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην ζπγθεθξηκέλν κεηξψν. Θα πξνζεγγίζνπκε ην ζέκα απαληψληαο ζε θάπνηα ζεκειηψδε εξσηήκαηα. Ζ ζπγθεθξηκέλε εξγαζία δηαξζξψλεηαη ζε έμη δηαθνξεηηθά θεθάιαηα, ην θαζέλα απφ απηά έρεη ηε δηθή ηνπ νξζφηεηα θαη ζπνπδαηφηεηα. Παξαθάησ παξαηίζεηαη κηα ζχλνςε θαζελφο απφ ηα έμη θεθάιαηα απηήο ηεο δηπισκαηηθήο, πην ζπγθεθξηκέλα: Σν πξψην θεθάιαην απνηειεί κηα επξχηεξε εηζαγσγή ηνπ αλαπηπζζφκελνπ ζέκαηνο. Οξίδνληαη βαζηθέο έλλνηεο φπσο ην Μεηξών Έθιπζεο θαη Μεηαθνξάο Ρύπσλ (Ε ΜΕΜΡ), ην ρξεκαηηζηήξην ξύπσλ θαη νη κεηαβηβάζηκεο άδεηεο ξύπσλ. Γηεπθξηλίδεηαη πνηνη είλαη νη ξχπνη (πελήληα), πσο ζπκκεηέρνπλ ζην παξαπάλσ κεηξψν αιιά θαη πνηεο νη νξηαθέο ηηκέο απηψλ. Ση είλαη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην θαη πνίνη νη ηξεηο επέιηθηνη κεραληζκνί πνπ πεξηιακβάλεη: (ηελ εκπνξία δηθαησκάησλ εθπνκπψλ, ηελ θνηλή εθαξκνγή, θαη ην κεραληζκφ θαζαξήο αλάπηπμεο). Έρνληαο νινθιεξψζεη ηελ αλαθνξά ζηηο ζεκαληηθφηεξεο έλλνηεο, ηηο νπνίεο θαη ζα ζπλαληνχκε θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ζην δεχηεξν θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη ε απαηηνχκελε βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε. Γίλνληαη αλαθνξέο ζε άξζξα θαη κειέηεο πνπ απνηέιεζαλ ζηαζκφ ζηε δηαδηθαζία έξεπλαο ηνπ ζέκαηνο πνπ θαη εκείο κειεηάκε. Δίλαη γεγνλφο πσο ε βηβιηνγξαθία είλαη ηδηαίηεξα εθηελήο θαη δελ κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζε ιίγεο κφλν ζειίδεο, γηα ην ιφγν απηφ έγηλε επηινγή κειεηψλ ηδηαίηεξα θνληηλψλ ζηε δηθή καο εξγαζία. πλερίδνληαο, ζην ηξίην θεθάιαην γίλνληαη αλαθνξέο ζηελ ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα, θαη ζην πσο δειαδή νη βαζηθέο έλλνηεο πνπ πεξηγξάςακε ζην θεθάιαην έλα εθαξκφδνληαη ζηα δεδνκέλα ηεο Διιάδαο, ηη ηζρχεη κε ην πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην θαη ηη κε ην ρξεκαηηζηήξην ξχπσλ;

5 5 Με ηα ηξία πξψηα θεθάιαηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο θαιχςακε ην ζεσξεηηθφ θνκκάηη ηνπ αλαπηπζζφκελνπ ζέκαηνο, έηζη ην ηέηαξην θεθάιαην απνηειεί εηζαγσγή ζην ηερληθφ θνκκάηη ηεο κειέηεο καο. Πην ζπγθεθξηκέλα πξαγκαηνπνηνχκε ηελ εκπεηξηθή θαη εηδηθφηεξα ηε ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ ξχπσλ. Γειαδή, πξνζπαζνχκε λα δηαπηζηψζνπκε αλ θάπνηα εμσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηρεηξήζεσλ φπσο ν ηφπνο, ν αξηζκφο ησλ ππαιιήισλ, ν ηνκέαο πνπ αλήθνπλ ζχκθσλα κε ην πξντφλ ηνπο επεξεάδεη ή επεξεάδεηαη απφ ηνπο ξχπνπο, θάηη ηέηνην δηαπηζηψλεηαη κε ηε ρξήζε ζηαηηζηηθψλ ειέγρσλ. Λίγν πξηλ ην έθην θεθάιαην θαη ηνλ επίινγν ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο παξεκβάιιεηαη ην πέκπην θεθάιαην φπνπ ε αλάιπζή καο πιένλ επεθηείλεηαη ζε νηθνλνκεηξηθφ επίπεδν. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη γηα κηα πξνζπάζεηα λα βξεζνχλ νη παξάγνληεο πνπ αλ ηνπο ιάβνπκε ζαλ αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο ζε κηα παιηλδξφκεζε κε εμαξηεκέλε κεηαβιεηή ηνλ ζπλνιηθφ αξηζκφ ξχπσλ καο εθθξάδνπλ ζην κέγηζην βαζκφ ηεο δηαθχκαλζεο ηνπ κνληέινπ. Ζ εξγαζία απηή νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξάζεζε ησλ ζπκπεξαζκάησλ αιιά θαη κε ηελ έθζεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο απφ φπνπ αληιήζεθαλ ζεκαληηθά ζηνηρεία γηα ηε ζπγγξαθή ηεο.

6 6 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 ΒΑΙΚΔ ΔΝΝΟΙΔ Σι είναι ηο Δσρωπαϊκό Μηηρώο Έκλσζης και Μεηαθοράς Ρύπων; Σν Μεηξψν Έθιπζεο θαη Μεηαθνξάο Ρχπσλ (E-PRTR),πεξηέρεη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο εθπνκπέο ζηνλ αέξα θαη ζην λεξφ, ρεκηθψλ νπζηψλ θαη ξχπσλ πνπ παξάγνληαη απφ ηηο βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο, είλαη δηαζέζηκεο ζην ειιεληθφ θνηλφ ζχκθσλα κε πξνθαζνξηζκέλα θξηηήξηα. Σν επξσπατθό κεηξών έθιπζεο θαη κεηαθνξάο ξύπσλ (E-PRTR) είλαη ην λέν παλεπξσπατθφ κεηξψν πνπ ζα παξέρεη εχθνιε πξφζβαζε ζε βαζηθά πεξηβαιινληηθά ζηνηρεία βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ αθνξνχλ ζε θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζηελ Ηζιαλδία, ην Ληρηελζηάηλ θαη ηε Ννξβεγία. Αληηθαζηζηά θαη βειηηψλεη ην πξνεγνχκελν Επξσπατθό Μεηξών Ρππνγόλσλ Εθπνκπώλ (EPER). Σν λέν κεηξψν πεξηέρεη δεδνκέλα πνπ αλαθέξνληαη εηεζίσο ζε βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο θαη θαιχπηνπλ πεξίπνπ 65 ηνκείο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. Γηα θάζε εγθαηάζηαζε, παξέρνληαη πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα πνζά ησλ ξχπσλ πνπ εθιχνληαη ζηνλ αέξα, ην λεξφ θαη ην έδαθνο, θαζψο θαη εθηφο ηνπ ρψξνπ ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Πεξηγξάθεηαη ε κεηαθνξά ησλ απνβιήησλ θαη ησλ ξχπσλ ζηα ιχκαηα, απφ έλαλ θαηάινγν φπνπ πεξηέρνληαη νη 91 πην βαζηθνί ξχπνη, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ βαξέσλ κεηάιισλ, ησλ θπηνθαξκάθσλ, ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ αιιά θαη ησλ δηνμηλψλ φπσο απηά νξίδνληαη απφ ην έηνο Οξηζκέλεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο εθιχζεηο απφ δηάζπαξηεο πεγέο είλαη επίζεο δηαζέζηκεο κα ζε βαζκφ πνπ ζα πξέπεη ζηαδηαθά λα εληζρπζεί. πσο πξναλαθέξζεθε πξφγνλνο ηνπ επξσπατθνχ κεηξψνπ έθιπζεο θαη κεηαθνξάο ξχπσλ (E-PRTR) ππήξμε ην Δπξσπατθφ Μεηξψν Ρππνγφλσλ Δθπνκπψλ (EPER). Πην ζπγθεθξηκέλα ην Δπξσπατθφ κεηξψν ξππνγφλσλ εθπνκπψλ είλαη ην πξψην επξσπατθήο θιίκαθαο κεηξψν βηνκεραληθψλ εθπνκπψλ ζηελ αηκφζθαηξα θαη ζηα

7 7 χδαηα. Παξέρεη ηε δπλαηφηεηα πξφζβαζεο ζε πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο εηήζηεο εθπνκπέο πεξίπνπ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ ζηα 15 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ (θαζψο θαη ζηε Ννξβεγία θαη ηελ Οπγγαξία) γηα ην έηνο 2001 θαη πεξίπνπ εγθαηαζηάζεσλ ζηα 25 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ θαη ζηε Ννξβεγία γηα ην έηνο Δπηηξέπεη ηελ νκαδνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηψλ εχθνια, θαηά ξχπν, δξαζηεξηφηεηα (ηνκέα), αηκφζθαηξα θαη χδαηα (άκεζα ή κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο επεμεξγαζίαο ιπκάησλ). Αο δνχκε πφηε θαη πσο δεκηνπξγήζεθε ην EPER. Σν EPER ινηπφλ, είλαη ην Δπξσπατθφ κεηξψν ξππνγφλσλ εθπνκπψλ, πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ κηα απφθαζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο, ηελ 17ε Ηνπιίνπ ηνπ Πξφθεηηαη γηα απφθαζε πνπ βαζίδεηαη ζην άξζξν 15 (3) ηεο νδεγίαο 96/61/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζρεηηθά κε ηελ νινθιεξσκέλε πξφιεςε θαη ηνλ έιεγρν ηεο ξχπαλζεο ζηα θξάηε κέιε θαη φρη κφλν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. χκθσλα κε ηελ απφθαζε EPER, ηα θξάηε κέιε πξέπεη λα εθδψζνπλ κηα ηξηεηή έθζεζε γηα ηηο εθπνκπέο ησλ βηνκεραληθψλ κνλάδσλ παξαγσγήο ζηελ αηκφζθαηξα θαη ηα χδαηα. Ζ έθζεζε θαιχπηεη 50 ξχπνπο πνπ πξέπεη λα πεξηιεθζνχλ, εθφζνλ ππάξρεη ππέξβαζε ησλ νξηαθψλ ηηκψλ πνπ θαηαγξάθνληαη ζηελ απφθαζε. Σν πξψην έηνο ππνβνιήο εθζέζεσλ ήηαλ ην 2001 (αλ θαη ηα θξάηε κέιε είραλ επίζεο ηελ επηινγή λα παξέρνπλ ζηνηρεία γηα ην 2000 θαη ην 2002). Σν δεχηεξν έηνο αλαθνξάο ήηαλ ην 2004 θαη ε ππνβνιή δεδνκέλσλ απφ ηα θξάηε κέιε έγηλε ηνλ Ηνχλην ηνπ Γηα ην ηξίην έηνο αλαθνξάο ην 2007, ην EPER αληηθαζίζηαηαη απφ ην επξσπατθφ κεηξψν έθιπζεο θαη κεηαθνξάο ξχπσλ (επξσπατθφ PRTR).Γηα ηνλ επφκελν θχθιν ππνβνιήο εθζέζεσλ, ην EPER ζα ελζσκαησζεί ζην επξσπατθφ κεηξψν έθιπζεο θαη κεηαθνξάο ξχπσλ (Δ-PRTR). Οη νξηαθέο ηηκέο έρνπλ επηιεγεί έηζη ψζηε λα πεξηιακβάλνπλ ην 90% ησλ εθπνκπψλ ησλ βηνκεραληθψλ εγθαηαζηάζεσλ πνπ εμεηάζηεθαλ, πξνθεηκέλνπ λα απνηξαπεί ν κε αλαγθαίνο πςειφο θφξηνο ζε φιεο ηηο βηνκεραληθέο κνλάδεο παξαγσγήο. Ζ απφθαζε EPER ππνρξεψλεη ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή λα δηαζέηεη απηά ηα δεδνκέλα ζην θνηλφ κέζσ ηνπ Γηαδηθηχνπ.

8 8 Αλαθνξηθά κε ην κεξίδην ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ ηεο ΔΔ πνπ θαιχπηεη ην EPER αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο παξέρνληαη ζηνηρεία γηα κεγάια θαη κεζαία ζεκεία πεγέο ζηνπο βηνκεραληθνχο ηνκείο πνπ θαιχπηεη ε νδεγία IPPC. Σν κεξίδην ησλ εθπνκπψλ απφ φιεο ηηο πεγέο πνπ θαιχπηνληαη απφ ην EPER αλαπφθεπθηα δηαθέξεη γηα θάζε θξάηνο κέινο, βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα θαη ξχπν. Γηα νξηζκέλνπο αηκνζθαηξηθνχο ξχπνπο, ην κεξίδην ηνπ EPER κπνξεί λα εθηηκεζεί, ελψ γηα άκεζεο θαη έκκεζεο εθπνκπέο ζηα χδαηα είλαη πην δχζθνιν ιφγσ έιιεηςεο παλεπξσπατθψλ ζπιινγψλ ζηνηρείσλ. Γηα παξάδεηγκα: απφ κηα ζχγθξηζε κε ηηο ζπλνιηθέο εθπνκπέο ηεο ΔΔ νξηζκέλσλ ζεκαληηθψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη θάπνησλ αηκνζθαηξηθψλ ξχπσλ (φπσο αλαθέξνληαη ζηε χκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηηο θιηκαηηθέο κεηαβνιέο θαη ηε χκβαζε ηνπ UNECE ζρεηηθά κε ηε δηαζπλνξηαθή ξχπαλζε ηεο αηκφζθαηξαο ζε κεγάιε απφζηαζε) πξνθχπηεη φηη ην EPER θαιχπηεη πεξίπνπ (ηα ζηνηρεία βαζίδνληαη ζηελ έθζεζε ηνπ 2001): 42% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα (CO2) ηεο ΔΔ, 15% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ κεζαλίνπ (CH4) ηεο ΔΔ, 13% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ ππνμεηδίνπ ηνπ αδψηνπ (N2O) ηεο ΔΔ, 6% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ κε κεζαληνχρσλ πηεηηθψλ νξγαληθψλ πδξνγνλαλζξάθσλ (NMVOC) ηεο ΔΔ, 26% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ νμεηδίσλ ηνπ αδψηνπ (NOx) ηεο ΔΔ θαη 70% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ νμεηδίσλ ηνπ ζείνπ (SOx) ηεο ΔΔ. Πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη ην EPER θαιχπηεη θπξίσο βηνκεραληθέο πεγέο.γελ πεξηιακβάλεη, γηα παξάδεηγκα, εθπνκπέο ηνπ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ θαη ησλ πεξηζζφηεξσλ αγξνηηθψλ πεγψλ, ελψ ην EPETR πεξηιακβάλεη απηέο ηηο εθπνκπέο. Πξηλ ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο βηβιηνγξαθηθήο επηζθφπεζεο ζρεηηθά κε ην ζέκα ην νπνίν αλαιχεηαη ζεσξήζεθε ζθφπηκν λα παξεκβιεζεί έλαο πίλαθαο κε ηηο 50 ξππνγφλνπο νπζίεο. Οπζίεο ηηο νπνίεο πξέπεη λα θαηαγξάςνπλ νη βηνκεραληθέο κνλάδεο παξαγσγήο, εθφζνλ νη εθπνκπέο ηνπο ππεξβαίλνπλ νξηζκέλεο νξηαθέο ηηκέο. Οη νπζίεο απηέο

9 9 έρνπλ επηιεγεί απφ εηδηθνχο γηα λα δψζνπλ κηα ζπλνπηηθή έθζεζε θάζε είδνπο ξχπαλζεο ησλ πδάησλ θαη ηεο αηκφζθαηξαο απφ βηνκεραληθέο κνλάδεο παξαγσγήο. Οι πενήνηα ρύποι και οι οριακές ηιμές ασηών Ο παξαθάησ πίλαθαο παξνπζηάδεη ηνπο πελήληα ξχπνπο αιιά θαη ηηο νξηαθέο ηηκέο απηψλ ζε αηκφζθαηξα θαη χδαηα αλά έηνο: Οι πενήνηα πύποι και οι οπιακέρ ηιμέρ ηοςρ Οςζία Οπιακέρ ηιμέρ για ηην αημόζθαιπα (ανά έηορ) Οπιακέρ ηιμέρ για ηα ύδαηα (ανά έηορ) Άδσην, νιηθφ t Αινγνλσκέλεο νξγαληθέο νπζίεο (AOX) t Ακκσλία( NH3) t - Αξζεληθφ θαη ελψζεηο ηνπ(as) 0.02 t 0.01 t Βελδφιην 1.00 t - Βελδφιην, ηνινπφιην, αηζπινβελδφιην, μπιφιηα (σο BTEX) t Βξσκηνχρνη δηθαηλπιαηζέξεο t Γηνμείδην ηνπ άλζξαθα, CO2 100, t - Γηνμίλεο θαη θνπξάληα (PCDD θαη PCDF) kg - Γηρισξναηζάλην-1,2 (DCE) 1.00 t 0.01 t Γηρισξνκεζάλην (DCM) 1.00 t 0.01 t Δμαθζνξηνχρν ζείν (SF6) 0.05 t - Δμαρισξνβελδφιην (HCB) 0.01 t 0.00 t Δμαρισξνβνπηα-δηέλην (HCBD) t Δμαρισξνθπθιν-εμάλην (HCH) 0.01 t 0.00 t Κάδκην θαη ελψζεηο ηνπ(cd) 0.01 t 0.01 t Κπαληνχρα, νιηθφ CN t Μεζάλην, CH t - Με κεζαληθέο πηεηηθέο νξγαληθέο ελψζεηο (NMVOC) t - Μφιπβδνο θαη ελψζεηο ηνπ(pb) 0.20 t 0.02 t

10 10 Μνλνμείδην ηνπ άλζξαθα, CO t - Νηθέιην θαη ελψζεηο ηνπ 0.05 t 0.02 t Οιηθφο νξγαληθφο άλζξαθαο (TOC) t Ομείδηα ηνπ αδψηνπ, NOx/ΝΟ t - Ομείδηα ηνπ ζείνπ (SOx) t - Οξγαλνθαζζηηεξηθέο ελψζεηο t Πεληαρισξνθαηλφιε (PCP) 0.01 t - Πνιπθπθιηθνί αξσκαηηθνί πδξνγνλάλζξαθεο (ΡΑΖ) ΡΜ10 (ζσκαηίδηα κε δηάκεηξν κηθξφηεξε απφ 10κm) 0.05 t 0.01 t t - Σεηξαρισξναηζπ-ιέλην (PER) 2.00 t - Σεηξαρισξνκεζάλην (TCM) 0.10 t - Σξηρισξναηζάλην-1,1,1 (TCE) 0.10 t - Σξηρισξναηζπιέλην (TRI) 2.00 t - Σξηρισξνβελδφιηα (TCBs) 0.01 t - Σξηρισξνκεζάλην (Υισξνθφξκην) 0.50 t - Τδξάξγπξνο θαη ελψζεηο ηνπ(hg) 0.01 t 0.00 t Τδξνθπαληθφ νμχ (HCN) 0.20 t - Τδξνθζνξάλζξαθεο (HFC) 0.10 t - Τπεξθζνξάλζξαθεο (PFCs) 0.10 t - Τπνμείδην ηνπ αδψηνπ (N2O) t - Φαηλφιεο t Φζφξην θαη αλφξγαλεο νπζίεο (σο πδξνθζνξηθφ νμχ) 5.00 t - Φζνξηνχρα t Φψζθνξνο, νιηθφο t Υαιθφο θαη ελψζεηο ηνπ(cu) 0.10 t 0.05 t Υιψξην θαη αλφξγαλεο νπζίεο (σο HCl) t - Υισξηνχρα - 2, t Υισξναιθάληα (C10-13) kg Υξψκην θαη ελψζεηο ηνπ(cr) 0.10 t 0.05 t Φεπδάξγπξνο θαη ελψζεηο ηνπ(zn) 0.20 t 0.10 t Πίνακαρ 1.

11 11 Να ζεκεησζεί φηη νη νξηαθέο ηηκέο θαζνξίδνπλ ηηο ειάρηζηεο εθπνκπέο αλά έηνο γηα κηα κνλάδα παξαγσγήο, πξηλ ε εζληθή πεξηβαιινληηθή αξρή ηελ πεξηιάβεη ζηελ έθζεζε EPER. Σο πρωηόκολλο ηοσ Κιόηο Πξηλ αλαθεξζνχκε ζε νηηδήπνηε άιιν θαιφ ζα ήηαλ λα αλαθέξνπκε ζπλνπηηθά ηη αθνξά ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, πξφθεηηαη ίζσο γηα ην ζεκαληηθφηεξν έγγξαθν θαηαπνιέκεζεο ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ν πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην δηαδέρεηαη ηε ζχκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηηο θιηκαηηθέο κεηαβνιέο. Δίλαη κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δηεζλείο λνκνζεηηθέο πξάμεηο θαηαπνιέκεζεο ησλ θιηκαηηθψλ κεηαβνιψλ. Πεξηιακβάλεη ηηο δεζκεχζεηο πνπ έρνπλ αλαιάβεη νη εθβηνκεραληζκέλεο ρψξεο γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ νηθείσλ εθπνκπψλ νξηζκέλσλ αεξίσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ, ππεχζπλσλ γηα ηε ζέξκαλζε ηνπ πιαλήηε. Οπζηαζηηθά ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην απνηειεί έλαλ «νδηθφ ράξηε», ζηνλ νπνίν πεξηιακβάλνληαη ηα απαξαίηεηα βήκαηα γηα ηε καθξνπξφζεζκε αληηκεηψπηζε ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο πνπ πξνθαιείηαη ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ αλζξσπνγελψλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. χκθσλα κε απηφ, ηα θξάηε πνπ ην έρνπλ ζπλππνγξάςεη δεζκεχνληαη λα ειαηηψζνπλ ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηελ πξψηε πεξίνδν αλάιεςεο ππνρξεψζεσλ ( ) θαηά έλα ζπγθεθξηκέλν ζηφρν ζε ζρέζε κε ηηο εθπνκπέο ηνπ 1990 (ή ηνπ 1995 γηα νξηζκέλα αέξηα). Οη ζπλνιηθέο εθπνκπέο ησλ αλεπηπγκέλσλ ρσξψλ πξέπεη λα κεησζνχλ ηνπιάρηζηνλ θαηά 5% ηελ πεξίνδν ζε ζχγθξηζε κε ηα επίπεδα ηνπ Απηφ επηρεηξείηαη λα γίλεη κε ηνλ πην νηθνλνκηθά απνδνηηθφ ηξφπν, ψζηε λα κελ επηβαξπλζεί ε παγθφζκηα νηθνλνκία. Έηζη, ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην πεξηιακβάλεη ηξεηο επέιηθηνπο κεραληζκνχο:

12 12 ηελ εκπνξία δηθαησκάησλ εθπνκπψλ, ηελ θνηλή εθαξκνγή, θαη ην κεραληζκφ θαζαξήο αλάπηπμεο. Ο πξψηνο κεραληζκφο πξνβιέπεη ηελ αγνξαπσιεζία δηθαησκάησλ εθπνκπψλ κεηαμχ ησλ ελδηαθεξφκελσλ κεξψλ (φπσο γηα παξάδεηγκα θξάηε θαη ππφρξεεο εγθαηαζηάζεηο) θαηά ηε ζεσξία ησλ property rights, ελψ νη άιινη δχν βαζίδνληαη ζε πξνγξάκκαηα έξγσλ Κάλνληαο κηα κηθξή ηζηνξηθή αλαδξνκή ζα δηαπηζηψζνπκε πσο αθνινπζήζεθε κηα ζπγθεθξηκέλε πνξεία πξηλ απφ ηελ ππνγξαθή ηνπ Πξσηνθφιινπ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη φηη ζηηο 4 Φεβξνπαξίνπ 1991, ην πκβνχιην εμνπζηνδφηεζε ηελ Δπηηξνπή λα ζπκκεηάζρεη εμ νλφκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο ζηηο δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηε ζύμβαζη-πλαίζιο ηων Ηνωμένων Δθνών για ηιρ κλιμαηικέρ μεηαβολέρ, ε νπνία εγθξίζεθε ζηε Νέα Τφξθε ζηηο 9 Μαΐνπ Ζ ζχκβαζε-πιαίζην επηθπξψζεθε απφ ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα κε ηελ απφθαζε 94/69/ΔΚ ηεο 15 Γεθεκβξίνπ Ζ ελ ιφγσ ζχκβαζε ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ 21ε Μαξηίνπ Ζ ζχκβαζε-πιαίζην ζπλέβαιε ζεκαληηθά ζηε ζέζπηζε βαζηθψλ αξρψλ γηα ηε θαηαπνιέκεζε ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο ζε παγθφζκην επίπεδν. Δηδηθφηεξα, δίλεη ηνλ νξηζκφ ηεο αξρήο ησλ «θνηλψλ αιιά δηαθνξνπνηεκέλσλ αξκνδηνηήησλ». πλέβαιε επίζεο ζηελ πεξαηηέξσ επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ, παγθνζκίσο, ζηα πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο. Χζηφζν, ε ζχκβαζε δελ πεξηιακβάλεη πνζνηηθψο εθθξαζκέλεο θαη ιεπηνκεξείο αλά ρψξα δεζκεχζεηο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Σα ζπκβαιιφκελα θξάηε ζηε ζχκβαζε απνθάζηζαλ ζηελ πξψηε ζπλεδξίαζε ησλ κεξψλ,πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Βεξνιίλν ηνλ Μάξηην ηνπ 1995, λα δηαπξαγκαηεπζνχλ έλα Πξσηφθνιιν πνπ λα πεξηιακβάλεη κέηξα κείσζεο ησλ εθπνκπψλ γηα ηε κεηά ην 2000 πεξίνδν, εηο φ,ηη αθνξά ηηο εθβηνκεραληζκέλεο ρψξεο. Καηφπηλ καθξνρξφλησλ εξγαζηψλ, ην Ππωηόκολλο ηος Κιόηο ζεζπίζηεθε ζηηο 11 Γεθεκβξίνπ 1997, ζην Κηφην.

13 13 Ζ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα ππέγξαςε ην Πξσηφθνιιν ζηηο 29 Απξηιίνπ Σνλ Γεθέκβξην ηνπ 2001, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Laeken επηβεβαίσζε ηε βνχιεζε ηεο Έλσζεο γηα ηε ζέζε ζε ηζρχ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην πξηλ απφ ηελ Παγθφζκηα Γηάζθεςε Κνξπθήο γηα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε, ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ (26 Απγνχζηνπ-4 επηεκβξίνπ 2002). Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο απηφο, η παπούζα απόθαζη εγκπίνει ηο Ππωηόκολλο εξ ονόμαηορ ηηρ Κοινόηηηαρ. Σα θξάηε κέιε νθείινπλ λα θαηαζέζνπλ ηα νηθεία επηθπξσηηθά έγγξαθα ηαπηφρξνλα κε ηελ Κνηλφηεηα θαη, ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ, πξηλ απφ ηελ 1ε Ηνπλίνπ Σν παξάξηεκα ΗΗ ηεο παξνχζαο απφθαζεο νξίδεη ηηο δεζμεύζειρ ειρ ό,ηι αθοπά ηον πεπιοπιζμό και ηη μείωζη ηων εκπομπών, πνπ ζπκθσλήζεθαλ απφ ηελ Κνηλφηεηα θαη ηα θξάηε κέιε ηεο γηα ηελ πξψηε πεξίνδν δεζκεχζεσο ( ). Υρημαηιζηήριο Ρύπων: Μεηαβιβάζιμες Άδειες Ρύπων Πξηλ απφ κηα ιεπηνκεξή αλάιπζε ζρεηηθά κε ηνπο ξχπνπο πνπ πξνθαινχληαη απφ ειιεληθέο επηρεηξήζεηο αιιά θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ εθπνκπή απηψλ, ζα επηρεηξήζνπκε κηα κηθξή αλαθνξά ζην ιεγφκελν «Υξεκαηηζηήξην Ρύπσλ» θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε δηαδηθαζία κεηαβίβαζεο ησλ Αδεηώλ Ρύπσλ. Σν ρξεκαηηζηήξην ησλ ξχπσλ απνηειεί κηα λέα ρξεκαηηζηεξηαθή αγνξά ε νπνία αλαδχζεθε κεηά ηελ ελεξγνπνίεζε ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην, ζηηο 16 Φεβξνπαξίνπ Μηα αγνξά κε κεγάιν ελδηαθέξνλ, φπνπ ρψξεο θαη βηνκεραληθέο εγθαηαζηάζεηο πνπ ξππαίλνπλ ιηγφηεξν απφ ηα επηηξεπηά φξηα κπνξνχλ πιένλ λα πσινχλ ηα πεξηζψξηα ηνπο ζε άιιεο - πνπ μεπεξλνχλ ηα φξηα ησλ επηηξεπφκελσλ ξχπσλ - έλαληη αδξνχ ηηκήκαηνο. Με ηνλ ίδην ηξφπν, φζνη ξππαίλνπλ κπνξνχλ αληί πξνζηίκνπ, κε πνιχ ιηγφηεξα ρξήκαηα, λα αγνξάδνπλ «δηθαηψκαηα ζηε ξχπαλζε» ζην δηεζλέο Υξεκαηηζηήξην Ρχπσλ. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε κε ηελ Απφθαζε 2002/358/EC έζεζε ζε εθαξκνγή ην Πξσηφθνιια ηνπ Κηφην γηα ηα θξάηε-κέιε ηεο. Με ηελ Οδεγία 2003/87/EC ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην ζηηο 13 Οθησβξίνπ ηνπ 2003 εγθαζίδξπζε ην ζχζηεκα εκπνξίαο αδεηψλ εθπνκπήο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο

14 14 Κνηλφηεηαο. Ζ Οδεγία απηή ζεζπίδεη ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο θαη δηαδηθαζίεο έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί ν ζπλνιηθφο ζηφρνο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ θαηά 8% ζε ζρέζε κε ην έηνο βάζε. Καηαξρήλ ε θάζε ρψξα ζα πξέπεη λα δεκηνπξγήζεη κηα Αξρή, ε νπνία λα είλαη ππεχζπλε γηα ηε ρνξήγεζε ησλ κεηαβηβάζηκσλ αδεηψλ ξχπαλζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, θάζε θξάηνο εμνπζηνδνηεί θάπνηα ζπγθεθξηκέλε αξρή ηφζν γηα ηελ έθδνζε φζν θαη γηα ηελ αξρηθή θαηαλνκή ησλ κεηαβηβάζηκσλ αδεηψλ ξχπσλ ζηηο κνλάδεο πνπ εκπίπηνπλ ζην πιαίζην ηεο Οδεγίαο. Ζ Αξρή απηή πξνρσξά ζηελ έθδνζε θαη ηελ παξάδνζή ηνπο ζε θάζε κνλάδα κφλν εθφζνλ εμαζθαιίζεη ηελ ηθαλφηεηα ηεο κνλάδαο λα παξαθνινπζεί θαη λα αλαθέξεη ηηο εθπνκπέο. Πξηλ δνχκε ηη είλαη ην ρξεκαηηζηήξην ξύπσλ αο δνχκε ηη είλαη ην εκπόξην ξύπσλ θαη πσο νξγαλώζεθε. Εκπόξην ξύπσλ: πξφθεηηαη γηα έλα ζχζηεκα πνπ πηνζεηήζεθε απφ ηε πκθσλία ηνπ Κηφην, χζηεξα απφ απαίηεζε ησλ ΖΠΑ (νη νπνίεο κεηά δελ ππέγξαςαλ ηε ζπλζήθε), ζχκθσλα κε ην νπνίν ε επηρείξεζε πνπ παξάγεη παξαπάλσ αέξηα (ξχπνπο) ηνπ ζεξκνθεπίνπ απφ φζα έρνπλ νξηζηεί γη απηήλ, ζα πξέπεη λα αγνξάζεη άδεηεο απφ ηελ αγνξά δηθαησκάησλ ξχπσλ! Πνχ ζα βξεζνχλ απηά ηα «δηθαηψκαηα»; Απφ άιιεο εηαηξείεο, νη νπνίεο είηε έρνπλ κεηψζεη ηηο εθπνκπέο ηνπο θάησ ηνπ θαζνξηζκέλνπ νξίνπ είηε έρνπλ πξνρσξήζεη ζε «πξάζηλεο» επελδχζεηο κέζσ ηνπ Μεραληζκνχ Καζαξήο Αλάπηπμεο (CDM). Πσο νξγαλώζεθε: δεκηνπξγήζεθαλ πηζηνπνηεκέλεο απφ ηνλ ΟΖΔ εηαηξείεο δηθαησκάησλ ξχπαλζεο, αθφκα θαη ρξεκαηηζηήξηα εκπνξίαο ξχπσλ! Μέζσ ηνπ Μεραληζκνχ Καζαξήο Αλάπηπμεο έρνπλ πινπνηεζεί πεξίπνπ πξνγξάκκαηα, ελψ άιια βξίζθνληαη ζε θάζε πινπνίεζεο (πδξνειεθηξηθά έξγα, αηνιηθή ελέξγεηα, εγθαηαζηάζεηο θπζηθνχ αεξίνπ θ.ιπ.). Ήδε έρνπλ επελδπζεί πνζά χςνπο 15 δηζ. επξψ, ηα νπνία αλακέλεηαη λα θηάζνπλ ηα 60 δηζ. επξψ ηα επφκελα ρξφληα. Οη εηαηξείεο πνπ πινπνηνχλ πξνγξάκκαηα CDΜ πηέδνπλ γηα ηελ απφθηεζε δηθαησκάησλ ξχπσλ, ηα νπνία κεηά ζα πνπιήζνπλ. κσο, κεγάιε έξεπλα επηζηεκφλσλ ηνπ ακεξηθαληθνχ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ ηάθνξλη, νη νπνίνη εμέηαζαλ ζρεδφλ φια ηα πξνγξάκκαηα CDM, απέδεημε φηη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο δελ νδεγεί ζε πξαγκαηηθή κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ. Σαπηφρξνλα, ε

15 15 αμηνπηζηία ησλ εηαηξεηψλ ειέγρνπ ησλ CDM ακθηζβεηείηαη, φπσο ηεο κεγαιχηεξεο ηνπ θιάδνπ, λνξβεγηθήο DEt Norske Veritas, ηεο νπνίαο αθαηξέζεθε πξφζθαηα ε άδεηα. Σν Υξεκαηηζηήξην Ρχπσλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε εγθαηληάζηεθε ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ ηνπ 2005 θαη απνηειεί απφξξνηα ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην. Σν ζεκαληηθφηεξν θνκκάηη ηνπ Πξσηνθφιινπ αθνξά ηελ πηνζέηεζε ελφο κεραληζκνχ βαζηζκέλνπ ζηελ αγνξά, ν νπνίνο ζα επηηξέςεη ζηηο ρψξεο θαη ηηο βηνκεραλίεο λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο ηνπο, ρσξίο λα βαζίδνληαη ζε θφξνπο ή άιιεο κεζφδνπο ειέγρνπ ηνπ θιάδνπ. Δπηπιένλ, πξνζθέξεη ζηηο εηαηξείεο έλα θίλεηξν γηα λα πξνρσξήζνπλ ζε επελδχζεηο ζε κεζφδνπο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ άλζξαθα. Ζ ζεκειηψδεο αξρή είλαη ε εμήο: Γηα ηηο εηαηξείεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε θιάδνπο πνπ εθπέκπνπλ αέξηα ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζεζπίδεηαη έλα ζπγθεθξηκέλν φξην γηα ηηο εθπνκπέο ηνπο. Οη εηαηξείεο πνπ δελ ππεξβαίλνπλ ην αλαινγνχλ φξην έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα πσινχλ ην ελαπνκείλαλ κεξίδην κε ηε κνξθή «πηζηψζεσλ» εθπνκπψλ ζηελ αγνξά. Ήδε έρεη ελεξγνπνηεζεί ην ζχζηεκα εκπνξίαο ησλ αεξίσλ ξχπσλ κε ζηφρν λα ελζαξξχλεη ηεο επηρεηξήζεηο λα κεηψζνπλ ηελ πνζφηεηα ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηα νπνία εθιχνληαη ζηελ αηκφζθαηξα. Απηή ε αληαιιαγή νλνκάδεηαη "κεραληζκφο θαζαξήο αλάπηπμεο" θαη έρεη πεξηιεθζεί ζην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην. Με ηελ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη μεθηλήζεη θαη ην δηθφ ηεο ζχζηεκα εκπνξίαο εθπνκπψλ άλζξαθα ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2005 γηα ηα θξάηε-κέιε ηεο, δεκηνπξγνχληαη νη πξνυπνζέζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο λένπ θιάδνπ αγνξάο εκπνξεπκάησλ, ν νπνίνο είλαη πηζαλφ λα επεξεάζεη ηελ ηηκή θάπνησλ άιισλ εκπνξεπκάησλ, φπσο ν άλζξαθαο θαη ηα κέηαιια. Έλαο κεραληζκφο βαζηζκέλνο ζηελ αγνξά ελζαξξχλεη, επίζεο, ηελ αλάπηπμε ηερλνινγηψλ κείσζεο ηνπ άλζξαθα ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, νη νπνίεο δελ πεξηιακβάλνληαη ζηνπο ζηφρνπο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Kηφην, αιιά πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα κεραληζκψλ «θαζαξήο» αλάπηπμεο, φπσο ζπλέβε γηα παξάδεηγκα ζηελ πεξίπησζε ηεο ζπκθσλίαο κεηαμχ κηαο θαλαδηθήο θαη κηαο ηαπσληθήο επηρείξεζεο ελέξγεηαο θαη ηνπ ρνηξνηξνθείνπ ηεο Xηιήο.

16 16 Ση πξαγκαηηθά είλαη νη Μεηαβηβάζηκεο Άδεηεο Δθπνκπήο; Οη Μεηαβηβάζηκεο Άδεηεο Δθπνκπήο ζα απνηειέζνπλ ην θχξην εξγαιείν εθαξκνγήο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην θαη ήδε ε πνιηηηθή απηή εθαξκφδεηαη ζηα πιαίζηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Πξσηαξρηθφο ζηφρνο ηεο πνιηηηθήο ησλ Μεηαβηβάζηκσλ Αδεηψλ Δθπνκπήο είλαη ε εκπινθή ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ ηνκέα θαη γεληθφηεξα ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηηο πξνζπάζεηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο κέζσ ηεο δηακφξθσζεο κηαο ηηκήο γηα ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ απνθηά ζπγθεθξηκέλε ρξεζηηθή αμία έλα αγαζφ ην νπνίν έσο πξφζθαηα ζεσξείην θνηλφρξεζηνο πφξνο, θαη κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηνλ θαζέλα ρσξίο θακία ρξέσζε. Καζψο πιένλ νη εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ απνθηνχλ ζπγθεθξηκέλε ηηκή, νη επηρεηξεκαηηθέο κνλάδεο πνπ εθπέκπνπλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο αεξίσλ ζα έρνπλ κεγαιχηεξν θφζηνο θαη άξα ζα είλαη ιηγφηεξν αληαγσληζηηθέο. Χο εθ ηνχηνπ, νη πην πεξηβαιινληηθά θηιηθέο ζπκπεξηθνξέο απνθηνχλ νηθνλνκηθφ πιενλέθηεκα θαη δεκηνπξγείηαη πίεζε πξνο φιεο ηηο κνλάδεο λα βειηηψζνπλ ηελ ζπκπεξηθνξά ηνπο φζνλ αθνξά ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Πξψηε ζεκαληηθή εθαξκνγή ηεο πνιηηηθήο ησλ Μεηαβηβάζηκσλ Αδεηψλ Δθπνκπήο απνηειεί ην εζληθφ πξφγξακκα ησλ Μεηαβηβάζηκσλ Αδεηψλ δηνμεηδίνπ ηνπ ζείνπ (SO2) ην νπνίν ζεζκνζεηήζεθε ην 1990 ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο (1990 US Clean Air Act Amendments (CAAA)). χκθσλα κε ηελ Αξρή Πεξηβαιινληηθήο Πξνζηαζίαο ησλ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ ηεο Ακεξηθήο (US Environmental Protection Agency), Μεηαβηβάζηκε Άδεηα Εθπνκπήο Ρύπσλ είλαη «κία άδεηα ε νπνία επηηξέπεη ηελ εθπνκπή ζπγθεθξηκέλεο πνζφηεηαο ξχπσλ ζην πεξηβάιινλ θαη ε νπνία είλαη κεηαβηβάζηκε κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ πεγψλ κφιπλζεο, θάησ απφ ζπγθεθξηκέλνπο πεξηνξηζκνχο». Βάζεη απηνχ ηνπ νξηζκνχ, θάζε κία άδεηα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ θάηνρφ ηεο λα εθπέκςεη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε πνζφηεηα ξχπσλ, δηαθνξεηηθά, εθφζνλ δελ ηνπ είλαη ρξήζηκε δειαδή εθφζνλ κπνξεί λα πεξηνξίζεη ηηο εθπνκπέο ηνπ ζε επίπεδα κηθξφηεξα απφ απηά πνπ αληηζηνηρνχλ ζηνλ αξηζκφ αδεηψλ πνπ θαηέρεη- κπνξεί λα κεηαβηβάζεη ην πιεφλαζκα ησλ αδεηψλ ζε θάπνηα άιιε κνλάδα πνπ ηηο ρξεηάδεηαη -

17 17 δειαδή πνπ ην επίπεδν εθπνκπψλ ηεο ππεξβαίλεη ηηο άδεηεο πνπ ήδε θαηέρεη- έλαληη θάπνηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αληίηηκνπ. ηα πιαίζηα ελφο ζπζηήκαηνο κεηαβηβάζηκσλ αδεηψλ, πξνζδηνξίδεηαη ην ζπλνιηθφ επίπεδν επηηξεπφκελσλ εθπνκπψλ ην νπνίν δηαλέκεηαη ζηηο επηρεηξήζεηο κε ηελ κνξθή αδεηψλ. Οη επηρεηξήζεηο νη νπνίεο κεηψλνπλ ηηο εθπνκπέο ηνπο πέξα απφ ην επίπεδν πνπ ηνπο επηηξέπνπλ νη άδεηέο ηνπο πσινχλ ην πιεφλαζκα αδεηψλ. Σα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ζηα νπνία δίλεη έκθαζε ε νηθνλνκηθή ζεσξία θαη ηα νπνία απνηεινχλ ηνλ θχξην θνξκφ ππνζηήξημεο θαη πξνψζεζεο ηεο ρξήζεο πνιηηηθψλ Μεηαβηβάζηκσλ Αδεηψλ Δθπνκπψλ ζηελ πξάμε είλαη ηα αθφινπζα: επηηπγράλνπλ ην επηδησθφκελν απνηέιεζκα κε ην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο (ζηαηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα), παξέρνπλ θίλεηξα ζηηο επηρεηξεκαηηθέο κνλάδεο γηα λα βειηηψλνπλ ζπλερψο ηελ ηερλνινγία κείσζεο ησλ εθπνκπψλ ηνπο, έηζη ψζηε λα κεηψλεηαη ζπλερψο ην θφζηνο ηνπο (δπλακηθή απνηειεζκαηηθφηεηα), δεκηνπξγνχλ κία αγνξά θαη άξα κία ηηκή γηα ηνπο θνηλφθηεηνπο πφξνπο. Σα νθέιε πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ δελ πξνθχπηνπλ απηφκαηα απφ νπνηνδήπνηε ζχζηεκα αδεηψλ, αιιά είλαη απφξξνηα κηαο ζσζηά ζρεδηαζκέλεο πνιηηηθήο Μεηαβηβάζηκσλ Αδεηψλ Δθπνκπψλ. Καη αξρήλ γηα λα ζρεδηαζηεί θαη λα εθαξκνζηεί έλα ζχζηεκα κεηαβηβάζηκσλ αδεηψλ ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί ε κνξθή θαη ην είδνο ησλ αδεηψλ. Απηφ αθνξά κία ζεηξά ραξαθηεξηζηηθψλ ηα νπνία πξνζδηνξίδνληαη απφ ηελ εθάζηνηε πεξηβαιινληηθή αξρή θαη αθνξνχλ: ηνλ ηξφπν δεκηνπξγίαο ησλ αδεηψλ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ αδεηψλ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ζπλνιηθνχ ζηφρνπ, θαη ηνλ ηξφπν αξρηθήο δηαλνκήο ησλ αδεηψλ. Πνιινί απφ ηνπο εηδηθνχο, νη νπνίνη αζρνινχληαη απνθιεηζηηθά κε ηελ εκπνξία ησλ αδεηψλ ξχπαλζεο ζεσξνχλ φηη ε E.U. θαη ε E.T.S. απνηειεί ηε γξεγνξφηεξα

18 18 αλαπηπζζφκελε αγνξά θαη αλακέλνπλ λα δηπιαζηαζηεί ν φγθνο ησλ ζπλαιιαγψλ κέζα ζηα επφκελα δχν ρξφληα. ζνλ αθνξά ηελ ηηκή ησλ αδεηψλ νη αλαιπηέο ηεο UBS AG θαη ηεο Morgan Stanley έρνπλ εθηηκήζεη θαηά θαηξνχο φηη κέζα ζηα επφκελα δχν ρξφληα ζα αλαξξηρεζεί ζηα 40 επξψ. Ζ πξφβιεςε απηή κεηαμχ άιισλ ζηεξίδεηαη θαη ζην γεγνλφο φηη ηα 40 επξψ απνηεινχλ ην χςνο ηνπ πξνζηίκνπ, θαηά ηελ πξψηε θάζε εθαξκνγήο, πνπ επηβάιιεηαη ζε κνλάδεο γηα θάζε επηπιένλ ηφλν CO2 πνπ δελ αληηζηνηρεί ζε άδεηα. Παξά ηηο αηζηφδνμεο πξνβιέςεηο ηεο πιεηνλφηεηαο ησλ αλαιπηψλ, ππάξρεη έλαο ζεκαληηθφο αξηζκφο ζεκάησλ ζηα νπνία ζα πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή έηζη ψζηε λα βειηησζεί ε ιεηηνπξγία ηεο αγνξάο ησλ αδεηψλ θαη λα κελ δεκηνπξγεζνχλ πξνβιήκαηα ζηνπο θιάδνπο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αγνξά. Σα θχξηα απφ απηά ηα ζέκαηα είλαη ηα εμήο: Ιζνξξνπία κεηαμύ ειεπζεξίαο ζε εζληθό επίπεδν θαη νκνγεληνπνίεζεο. ήκεξα ν θάζε θιάδνο ηνπ θάζε θξάηνπο κέινπο ηεο Δ.Δ. αλ θαη ζπκπνξεχεηαη κε ηνπο αληίζηνηρνπο θιάδνπο ησλ άιισλ θξαηψλ κειψλ δηαηεξεί θάπνηεο δηαθνξνπνηήζεηο. Απηέο νη δηαθνξνπνηήζεηο ζα πξέπεη λα δηαηεξεζνχλ γηα λα επηηεπρζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο αγνξάο. Υξεηάδεηαη επέθηαζε ησλ πεξηόδσλ; Πνιινί επηζηήκνλεο, αιιά θαη επηρεηξεκαηίεο ππνζηεξίδνπλ φηη νη ρξνληθέο πεξίνδνη πνπ έρνπλ αλαγλσξηζηεί απφ ηελ νδεγία ηεο Δ.Δ. θαη ελ ζπλερεία απφ ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην, είλαη ηδηαίηεξα κηθξέο γηα λα επηηξέςνπλ ηε ζσζηή πξνζαξκνγή ησλ επηρεηξήζεσλ θαη απνηειεζκαηηθή βειηίσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο. Ζ ρξνληθή δηεχξπλζε ησλ θάζεσλ ηνπ πξνγξάκκαηνο ζα επηηξέςεη ηνλ θαιχηεξν ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ θαη πξνγξακκαηηζκφ απφ κέξνπο ησλ επηρεηξήζεσλ. Πόζν ζηελή είλαη ε ζρέζε κεηαμύ ησλ ηηκώλ ελέξγεηαο θαη E.U. E.T.S.; Θεσξνχκε ζήκεξα δεδνκέλν φηη νη ηηκέο ηεο ελέξγεηαο θαη θπξίσο ησλ ζπκβαηηθψλ κνξθψλ ελέξγεηαο επεξεάδνπλ ηηο ηηκέο ησλ αδεηψλ. Πξνο πηα θαηεύζπλζε, φκσο, θαη πόζν πνιύ είλαη εξσηήζεηο, πνπ ρξίδνπλ απάληεζεο πξηλ ηελ αλαλέσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηηο πεξηφδνπο πέξα ηνπ Καη απηφ γηαηί αλ είλαη φλησο πνιχ ζηελή απηή ε ζρέζε, πξνθχπηνπλ θαη άιια εξσηήκαηα, φπσο πψο κπνξεί λα επεξεαζηεί ε αγνξά αδεηψλ απφ ην επίπεδν αληαγσληζκνχ ζηνλ θιάδν ελέξγεηαο; Πσο ζα επεξεάζεη ε ρξήζε αδεηώλ ηελ αληαγσληζηηθόηεηα ησλ Επξσπατθώλ επηρεηξήζεσλ ζηηο δηεζλείο αγνξέο, θαζώο νη αληαγσληζηέο ηνπο δελ έρνπλ αθόκε 25

19 19 αλαιάβεη αλάινγεο ππνρξεώζεηο; Ζ Δπξψπε είλαη πξσηνπφξνο απηήλ ηε ζηηγκή ζηηο δξάζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Απηφ, φκσο, δε ζα πξέπεη λα ηελ νδεγήζεη ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ηειηθά βιάπηνπλ ηηο επηρεηξήζεηο ηεο, κεηψλνληαο ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηνπο ζην δηεζλέο πξνζθήλην. Γηα απηφ ην ιφγν ζα πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ ηξφπνη αμηνπνίεζεο ηνπ ζηξαηεγηθνχ πιενλεθηήκαηνο πνπ απνθηάηαη, έηζη ψζηε ηα φπνηα θφζηε λα ππεξθαιπθζνχλ απφ ηα δπλεηηθά νθέιε. Παξά ηηο ζεηηθέο πξψηεο ελδείμεηο, ε αγνξά πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί βξίζθεηαη αθφκε ζε πξψηκν ζηάδην αλάπηπμεο θαη ζα ρξεηαζηνχλ αθφκε αξθεηά ρξφληα κέρξη λα κπνξέζνπκε λα ηελ αμηνινγήζνπκε κε βεβαηφηεηα. Γηα ην ιφγν νη φπνηεο θηλήζεηο ζα πξέπεη λα είλαη ηδηαίηεξα πξνζεθηηθέο θαη λα πινπνηεζνχλ θάησ απφ καθξνρξφλην ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ. Αλεμάξηεηα απφ ην βαζκφ επηηπρίαο ηεο αγνξάο δελ κπνξνχκε παξά λα αμηνινγήζνπκε σο ζεηηθφ ην γεγνλφο φηη ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο απηνχ γηα πξψηε θνξά θαη κε ζπληεηαγκέλν ηξφπν έρεη επηηεπρζεί ε εκπινθή ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη επηρεηξεκαηηθνχ ηνκέα ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ ελζσκάησζε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζηελ ιεηηνπξγία ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ αγνξψλ γεληθφηεξα απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ. Δπνκέλσο, ην πξψην θαη αλαγθαίν βήκα έρεη γίλεη θαη απνκέλεη ε πεξαηηέξσ βειηίσζε θαη ελδπλάκσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ αδεηψλ έηζη ψζηε ε αλακελφκελε εθαξκνγή ηνπ ζε παγθφζκην επίπεδν, ζηα πιαίζηα ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην, λα απνθέξεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα.

20 20 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΠΙΚΟΠΗΗ Σα δεδνκέλα θαη νη πξνβιέςεηο ησλ επηζηεκνληθψλ κειεηψλ πνπ δεκνζηεχνληαη ην ηειεπηαίν δηάζηεκα θαηαδεηθλχνπλ φηη ην πξφβιεκα ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ νμχλεηαη δηαξθψο θαη νη επηπηψζεηο ηνπο ζα είλαη δξακαηηθέο, εάλ δελ ιεθζνχλ άκεζα ηα απαξαίηεηα κέηξα γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Οη ξχπνη, ηα απφβιεηα ησλ επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ηα αέξηα πνπ νμχλνπλ ην πξφβιεκα ηνπ ζεξκνθεπίνπ είλαη έλα ζέκα πνπ απαζρνιεί ην ζχλνιν ηεο παγθφζκηαο αλζξσπφηεηαο αιιά θαη ηηο θνηλφηεηεο ησλ επηζηεκψλ πην εηδηθά. Πεξηβαιινληνιφγνη, νηθνλνκνιφγνη θαη κειεηεηέο αζρνιήζεθαλ θαη αζρνινχληαη έληνλα κε ην θαηλφκελν ηεο ξχπαλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο. Σν πιήζνο ησλ εξεπλψλ πνπ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί καο δίλεη ηε δπλαηφηεηα λα κειεηήζνπκε έλα ζεκαληηθφ κέγεζνο βηβιηνγξαθίαο. ην ζπγθεθξηκέλν θεθάιαην ζα παξνπζηάζνπκε ελδεηθηηθά νξηζκέλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα άξζξα πνπ έρνπλ αζρνιεζεί κε ηε ξχπαλζε ηνπ πεξηβάιινληνο θαη θάζε κνξθήο εθπεκπφκελσλ ξχπσλ. Θα θάλνπκε αξρηθά ζεσξεηηθή αλάιπζε ησλ φζσλ κειεηήζακε θαη έπεηηα ζα αλαθεξζνχκε ζην εκπεηξηθφ θνκκάηη θαζελφο απφ ηνπο κειεηεηέο. Θα κειεηήζνπκε ηηο κεζφδνπο εθηίκεζεο πνπ ρξεζηκνπνίεζαλ ζε ηη δεδνκέλα ηηο εθάξκνζαλ θαη πνηα ηα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία εμήγαγαλ. Οι Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) : Μελεηούν ηην περιβαλλονηική αποηελεζμαηικόηηηα Οη Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) κε ην έξγν ηνπο «ICT investments, Eco- Innovations and Environmental Efficiency Micro and sector analysis from Italy» πξφθεηηαη γηα κηα κειέηε πνπ πξνζπαζεί λα πξνζδηνξίζεη ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ

21 21 πιεξνθνξηψλ ICT αιιά θαη ηεο πεξηβαιινληνινγηθήο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Πξηλ δνχκε αλαιπηηθά ηνλ δηθφ ηνπο ηξφπν πξνζέγγηζεο ζεσξήζεθε ζθφπηκν λα αλαιπζεί ε έλλνηα ησλ ICT. Πξηλ απφ ηελ αλάπηπμε λέσλ κνξθψλ νηθνλνκίαο ιίγν πξηλ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, ν φξνο Σερλνινγία Πιεξνθνξηψλ πεξηνξηδφηαλ ζηελ πεξηγξαθή εμνπιηζκνχ θαη ππεξεζηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ν φξνο απηφο ρξεζηκνπνηνχηαλ γηα ηελ πεξηγξαθή πέληε κφλν πξσηαξρηθψλ δξαζηεξηνηήησλ: δηαρείξηζε βάζεσλ δεδνκέλσλ, εηδηθή ππνζηήξημε ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, κεραληθφο ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, αλάιπζε ζπζηεκάησλ θαη πξνγξακκαηηζκφο (Raab θαη Kotamraju 2006). Ζ εκθάληζε φκσο ηνπ Ηληεξλέη έθαλε επηηαθηηθή ηελ αλάγθε αλάπηπμεο πην δηεπξπκέλσλ ηερλνινγηψλ κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία ελφο παγθνζκηνπνηεκέλνπ φξνπ ΣΠΔ, ζρεηηθά κε ηελ ηερλνινγία ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο επηθνηλσλίαο. Ζ απμαλφκελε θαηαλάισζε ησλ πξντφλησλ ΣΠΔ έρεη ζεκαληηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο. Έλα κέξνο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απνξξέεη αθελφο απφ ηνλ κηθξφηεξν θχθιν δσήο ησλ πξντφλησλ απηψλ θαη αθεηέξνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ εθηεηακέλε ρξήζε λέσλ θαη ζρεηηθά επηθίλδπλσλ πιηθψλ(αλ θαη φρη ζε φιεο ηηο πεξηπηψζεηο). Πην ζπγθεθξηκέλα, ICT: Information and communications technology or information and communication technology, πξφθεηηαη γηα φξν πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά σο έλα εθηεηακέλν ζπλψλπκν ηεο ηερλνινγίαο ησλ πιεξνθνξηψλ (IT) αιιά ζπλήζσο είλαη πην γεληθφο φξνο πνπ ηνλίδεη ηνλ ξφιν ησλ ελνπνηεκέλσλ επηθνηλσληψλ θαη ηελ ελζσκάησζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ (ηειεθσληθψλ γξακκψλ θαη αζχξκαησλ ζεκάησλ), ηα επθπή ζπζηήκαηα δηαρείξηζεο θηηξίσλ θαη ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ ζπζηεκάησλ ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο ησλ πιεξνθνξηψλ. Ζ ICT θαηά θχξην ιφγν απνηειείηαη απφ φια ηα ηερληθά κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ην ρεηξηζκφ ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ηνπ πιηθνχ δηθηχνπ, ελδηάκεζν ινγηζκηθφ επηθνηλσλίαο, θαζψο θαη απαξαίηεην ινγηζκηθφ είλαη κεξηθά επηπιένλ δηαζέζηκα κέζα. Με άιια ιφγηα, ε ICT απνηειείηαη απφ ηελ ηερλνινγία πιεξνθνξηθήο θαζψο θαη ηεο ηειεθσλίαο, ησλ ξαδηνηειενπηηθψλ κέζσλ, ελψ αθνξά επίζεο φια ηα είδε

22 22 ήρνπ θαη εηθφλαο, επεμεξγαζίαο θαη δηαβίβαζεο θάζε δίθηπν πνπ βαζίδεηαη ζε ιεηηνπξγίεο ειέγρνπ θαη παξαθνινχζεζεο. Ζ έθθξαζε ICT ρξεζηκνπνηήζεθε γηα πξψηε θνξά ην 1997, ζε κηα έθζεζε απφ ηνλ Dennis Stevenson πξνο ηελ θπβέξλεζε ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ. Ζ ICT ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά ζην πιαίζην ηνπ «ICT νδηθνχ ράξηε» γηα λα δείμεη ηελ πνξεία πνπ ζα αθνινπζήζεη έλαο νξγαληζκφο ή κηα επηρείξεζε ζχκθσλα κε ηηο δηθέο ηνπ αλάγθεο. Ο φξνο ICT ηψξα ρξεζηκνπνηείηαη επίζεο γηα λα αλαθεξζεί ζηε ζπγρψλεπζε (ζχγθιηζε) ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ θαη ησλ ηειεθσληθψλ δηθηχσλ κε ηα δίθηπα ππνινγηζηψλ, κέζσ ελφο εληαίνπ ζπζηήκαηνο ζχλδεζεο ή θαισδίσζεο. Τπάξρνπλ κεγάια νηθνλνκηθά θίλεηξα (ηεξάζηηα εμνηθνλφκεζε θφζηνπο ιφγσ ηεο εμάιεηςεο ηνπ ηειεθσληθνχ δηθηχνπ), ε ζπγρψλεπζε ησλ νπηηθναθνπζηηθψλ κέζσλ, ε δηαρείξηζεο θηηξίσλ θαζψο θαη ην ηειεθσληθφ δίθηπν ζε ζρέζε κε ην ζχζηεκα δηθηχνπ ππνινγηζηψλ ρξεζηκνπνηνχλ ην εληαίν ζχζηεκα θαισδίσζεο, αιιά θαη ηε δηαλνκή- δηαρείξηζε ζήκαηνο. Δμεηάδνληαο ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ ICT θαη ηνπ πεξηβάιινληνο δηαπηζηψλεηαη πσο ηα ειεθηξνληθά απφβιεηα είλαη ην πην πξνθαλέο πεξηβαιινληηθφ πξφβιεκα γηα ηηο ΣΠΔ. Ζ αλαθχθισζε θαη ε επαλαρξεζηκνπνίεζε ησλ ειεθηξνληθψλ εηδψλ κεηά ηελ θαηαλάισζε είηε είλαη ηερληθά δχζθνιε ή νηθνλνκηθά αλέθηθηε απνζηνιή. Μηα άιιε ζεκαληηθή πηπρή ηεο ζρέζεο κεηαμχ ησλ ΣΠΔ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο ιφγσ ηεο ρξήζεο λέσλ ηερλνινγηψλ. Ζ ιεηηνπξγηθή δχλακε ησλ ζχγρξνλσλ ππνινγηζηψλ θαη άιισλ ςεθηαθψλ ππνδνκψλ, θαζψο ε δήηεζε γηα δηαξθή ζχλδεζε κε ην Γηαδίθηπν έρνπλ ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Δλψ ηέινο θαη ε ίδηα ε βηνκεραλία ΣΠΔ ζεσξείηαη απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θαηαλαισηέο ελέξγεηαο. Έρνληαο ππφςε ηη ζεκαίλεη ν φξνο ICT ή ΣΠΔ (Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηθήο θαη Δπηθνηλσλίαο) ζα πξνρσξήζνπκε ζε πεξαηηέξσ αλάιπζε ησλ φζσλ νη Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) κειέηεζαλ. θνπφο ηεο κειέηεο, ηνπο ήηαλ λα δηαπηζηψζνπλ πσο νη δηάθνξεο κνξθέο θαη πξνδηαγξαθέο ησλ ΣΠΔ, νινθιεξσκέλσλ θαηλνηνκηψλ ζηηο επηρεηξήζεηο, ζπζρεηίδνληαη κε άιιεο θαηλνηνκίεο θαη πην ζπγθεθξηκέλα κε θαηλνηνκίεο πνπ αθνξνχλ ζηελ πξάζηλε ηερλνινγία, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο

23 23 εηαηξηθήο θνηλσληθήο επζχλεο αιιά θαη ησλ πξνζπαζεηψλ ηνπ ηκήκαηνο R&D (έξεπλαο θαη αλάπηπμεο). ηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα δηαπηζηψζνπλ ηε ζρέζε κεηαμχ ησλ νηθνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ (eco-innovations) θαη ησλ ινηπψλ θαηλνηνκηψλ ή ιεηηνπξγηψλ κηαο εηαηξείαο πξνβαίλνπλ ζηνλ έιεγρν νξηζκέλσλ ππνζέζεσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ηξεηο εμ απηψλ ησλ ππνζέζεσλ είλαη νη εμήο: ΗΣ1: Ζ ζπλνιηθή έληαζε ηεο θαηλνηνκίαο ηεο θάζε επηρείξεζεο ζε ηνκείο φπσο νη ΣΠΔ, νη ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο (ξηδνζπαζηηθή, πξννδεπηηθή, πξντφλ, δηεξγαζία) θαη νη νξγαλσηηθέο θαηλνηνκίεο κπνξεί λα είλαη ζπκπιήξσκα ησλ πξάζηλσλ επηινγψλ. Χζηφζν, ε πεξηβαιινληηθή απφδνζε εμαξηάηαη απφ ην ζπλνιηθφ θαζαξφ απνηέιεζκα ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. ΗΣ2: Τπφ ηελ πξνυπφζεζε φηη νη δηεζλείο αγνξέο ραξαθηεξίδνληαη απφ πςειά επίπεδα πεξηβαιινληηθήο βησζηκφηεηαο, αιιά θαη φηη δηεζλείο επηρεηξήζεηο είλαη εθηεζεηκέλεο ζηηο παγθφζκηεο πεξηβαιινληηθέο ξπζκίζεηο, ε ξνπή ησλ εμαγσγψλ επηδξά ζεηηθά ζηελ εηζαγσγή θαη εθαξκνγή πεξηβαιινληηθψλ θαηλνηνκηψλ απφ ηηο επηρεηξήζεηο. Ζ επηξξνή ησλ εηζαγσγψλ, απφ ηελ άιιε πιεπξά, κπνξεί λα νδεγήζεη ηηο επηρεηξήζεηο ζε ιηγφηεξν έληνλεο πξνζπάζεηέο ζρεηηθά κε ηε βειηίσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ηνπο απφδνζεο, απηφ πξαγκαηνπνηείηαη ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα αληαγσληζηνχλ ηνπο μέλνπο αληαγσληζηέο ηνπο πηνζεηψληαο ζπκπεξηθνξέο θαη ιεηηνπξγίεο «ιηγφηεξν πξάζηλεο» κειινληηθά ίζσο απηφ λα δηεπθνιχλεη ηελ πηνζέηεζε πην απνδνηηθψλ σο πξνο ην πεξηβάιινλ ηερλνινγηψλ. ΗΣ3: Ζ ζπλεξγαζία κε δεκφζηνπο θαη ηδησηηθνχο θνξείο κπνξεί κε ζηφρν ηελ θαηλνηνκία λα ηνλψζεη πηνζεζίεο ηεο ΓΠΔ (Γεκνθξαηηθή Πεξηθεξεηαθή Έλσζε), ιφγσ ησλ απαξαίηεησλ ζπκπιεξσκαηηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε δεμηφηεηεο θαη ζε ηερλνινγία γηα ηελ επίηεπμε πην ξηδνζπαζηηθψλ θαη ζρεηηθά πην λέσλ θαηλνηνκηψλ.

24 24 Οη ζπγθεθξηκέλνη κειεηεηέο εμέηαζαλ ηελ ηζρχ ή φρη ησλ παξαπάλσ ππνζέζεσλ ζε δεδνκέλα πνπ πξνέξρνληαη απφ κηα πνιχ πινχζηα θαη ιεπηνκεξή έξεπλα πνπ δηεμήρζε ζηελ Emilia Romagna θαη αθνξνχλ έλα δείγκα 555 κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ κε πεξηζζφηεξνπο απφ 20 εξγαδνκέλνπο. Πξφθεηηαη γηα έλα δηαξζξσκέλν εξσηεκαηνιφγην ζρεηηθά κε ηελ (νίθν)-θαηλνηνκηθή ζπκπεξηθνξά ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ επηρνξεγήζεθαλ ην Ζ κειέηε ηνπο επηθεληξψζεθε ζηελ πεξίνδν ζε ζπλάθεηα κε ην ηειεπηαίν θχκα ηεο CIS. Σα θπξηφηεξα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία εμήγαγαλ απφ απηήλ ηνπο ηελ έξεπλα νη Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) είλαη ηα αθφινπζα: Αξρηθά έλα 20% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ ππφ εμέηαζε επηρεηξήζεσλ δείρλεη λα κελ επηδηψθεη ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο πνπ ζπλδπάδεη νηθνλνκηθή θαη πεξηβαιινληηθή απφδνζε απηψλ, δειαδή πξφθεηηαη γηα επηρεηξήζεηο πνπ δελ ζθνπεχνπλ άκεζα ζε νίθν -θαηλνηνκίεο. Ίζσο βέβαηα ην ζπκπέξαζκα απηφ λα πξνθχπηεη ιφγσ κεξνιεςίαο ηνπ δείγκαηνο ην νπνίν πεξηιακβάλεη κεγάιν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ ζρεηηθέο κε κεραλήκαηα, εμνπιηζκφ θαη κεηαθνξέο. Δπηπιένλ ρξήζηκν ζπκπέξαζκα ην νπνίν εμάγεηαη είλαη πσο ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο απνηειεί κηα θαιή έλδεημε ζρεηηθά κε ην πνζνζηφ πηνζέηεζεο νηθνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. Υαξαθηεξηζηηθά, αλαθέξεηαη πσο επηρεηξήζεηο κε αξηζκφ εξγαδνκέλσλ κεγαιχηεξν ησλ 100 αηφκσλ παξνπζηάδνπλ δηπιάζην πνζνζηφ πηνζέηεζεο νηθνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ ζε ζρέζε κε επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ απφ 20 έσο 99 εξγαδνκέλνπο. Τπάξρνπλ βέβαηα θαη επηρεηξήζεηο φπνπ ην πνζνζηφ απηφ είλαη ηξηπιάζην κεηαμχ ησλ δπν απηψλ θαηεγνξηψλ επηρεηξήζεσλ. (Παξαηήξεζε: Ο αξηζκφο ησλ 100 εξγαδνκέλσλ είλαη θνκβηθήο ζεκαζίαο θαη γηα άιιεο δξαζηεξηφηεηεο φπσο νη πηζηνπνηήζεηο EMS θαη ISO14001 αιιά αθφκε πεξηζζφηεξν γηα επελδχζεηο ζηνλ ηνκέα έξεπλαο θαη αλάπηπμεο ζρεηηθά κε ηελ πεξηβαιινληνινγηθή ζπκπεξηθνξά ησλ επηρεηξήζεσλ). Δμεηάδνληαο ηελ πηζαλφηεηα αλάιεςε θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ θαηλνηνκηψλ (νίθν-θαηλνηνκίεο) αλά ηνκέα δηαπηζηψλεηαη πσο είλαη κεγαιχηεξε απφ ηελ πηζαλφηεηα αλάιεςεο νίθν-θαηλνηνκηψλ φηη επί ηνπ ζπλφινπ. Απηφ ηζρχεη θαηά κέζν φξν ζε πνζνζηφ 28%-32% γηα ηνπο

25 25 πεξηζζφηεξνπο ηνκείο, είλαη ιίγν ρακειφηεξν ην πνζνζηφ γηα ηνπο ηνκείο ησλ κεραλεκάησλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ ελψ παξαηεξείηαη πσο ζην θιάδν ηεο θισζηνυθαληνπξγίαο δελ επηρεηξνχληαη ηέηνηνπ είδνπο θαηλνηνκίεο. Καηά κέζν φξν ε εμνηθνλφκεζε πιηθψλ ή ελέξγεηαο απνηειεί πξνηεξαηφηεηα πεξίπνπ γηα ην 15% ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη γηα ην 26% ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ. Οη αλάγθεο ηεο δήηεζεο ζηελ αγνξά αιιά θαη ε ππάξρνπζα θάζε θνξά λνκνζεζία απνηεινχλ πξσηαξρηθνχο ιφγνπο γηα λα πξνβεί κηα επηρείξεζε ζε πεξηβαιινληηθέο θαηλνηνκίεο, Χζηφζν, γηα ην ήκηζπ ησλ θαηλνηφκσλ επηρεηξήζεσλ (θαη γηα ην 13% πεξίπνπ επί ηνπ ζπλφινπ ησλ επηρεηξήζεσλ) ζρεηηθφ θίλεηξν είλαη ε «Εηαηξηθή Κνηλσληθή Επζύλε», θπξίσο γηα λα πξνιάβεη ηηο κειινληηθέο λνκνζεζίεο, θαη παξάιιεια λα αληαπνθξηζεί ζηηο πξνζδνθίεο πνπ ππξνδνηνχληαη απφ ηελ ΔΔ « ζηξαηεγηθή» γηα ην θιίκα θαη ηελ ελέξγεηα, θαζψο θαη λα ηαηξηάδνπλ κε ηελ αλακελφκελε εμέιημε ηεο δήηεζεο. Ζ ζηξαηεγηθή ηεο «Εηαηξηθήο Κνηλσληθήο Επζύλεο» είλαη ζαθψο ζπζρεηηδφκελε κε ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο. Πξηλ απφ ηελ εμαγσγή ησλ παξαπάλσ ζπκπεξαζκάησλ πξαγκαηνπνηήζεθε κηα νηθνλνκεηξηθή πξνζέγγηζε επί ηνπ ζπλφινπ ηεο επηρείξεζεο, βαζηζκέλε ζε εμεηδίθεπζε ελφο Probit ππνδείγκαηνο, φπνπ εμεηάδεηαη ε πηζαλφηεηα πηνζέηεζεο απφ ηελ εηαηξεία νηθνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. Οη παξάγνληεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο εξκελεπηηθέο (αλεμάξηεηεο) κεηαβιεηέο, δειαδή σο πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο παξαπάλσ πηζαλφηεηαο είλαη πέληε θαη είλαη νη αθφινπζνη: α) πιηθά, β) CO2, γ) εθπνκπέο, δ) EMS θαη ε) ISO Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ ζπκπεξάζκαηα, ηε ζεκαζία ηνπ κεγέζνπο ηεο επηρείξεζεο, ηνπο γεσγξαθηθνχο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο αιιά θαη ηελ θαηάξηηζε ζα παξνπζηάζνπκε θαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ππνζέζεσλ πνπ παξνπζηάζηεθαλ παξαπάλσ. Πην ζπγθεθξηκέλα: Ζ πξψηε ππφζεζε αθνξά ηε ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ηνπ ζπλφινπ ησλ θαηλνηνκηψλ θαη ησλ νίθν-θαηλνηνκηψλ, αλαθνξηθά κε ηνλ ηνκέα έξεπλαο θαη αλάπηπμεο παξαηεξείηαη κηα κε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ςεπδνκεηαβιεηή, ελψ

26 26 φζνλ αθνξά ηε ξνπή ζρεηηθά κε ηελ εηζαγσγή ΣΠΔ ζηελ παξαγσγή δείρλεη λα ζπκβάιεη ζεηηθά ζηελ πηνζέηεζε νίθν-θαηλνηνκηψλ. Ζ δεχηεξε ππφζεζε ζρεηίδεηαη κε ηελ επηξξνή ησλ εμαγσγψλ, ζηελ ππφ εμέηαζε πεξίπησζε νη εμαγσγέο δελ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε γηα ρξήζε νίθν-ηερλνινγηψλ, πηζαλφλ ε ξνπή ησλ εμαγσγψλ λα αληηζηαζκίδεηαη απφ ηνπηθνχο παξάγνληεο ζην εζσηεξηθφ ή ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηεο επηρείξεζεο. Ζ Σξίηε ππφζεζε αζρνιείηαη κε ηε ζπλεξγαζία παξαγφλησλ ζρεηηθά κε ηηο θαηλνηνκίεο, απηφ πνπ ζπκπεξαίλεηαη είλαη πσο ε ζπλεξγαζία κε ηα Παλεπηζηήκηα θαη ηνπο πξνκεζεπηέο ιεηηνπξγεί ζεηηθά ζηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηψλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ. Δθηφο φκσο απφ ηε κειέηε ζε επίπεδν επηρείξεζεο νη ελ ιφγσ κειεηεηέο (Cainelli, Marin and Mazzanti (2010)) πξαγκαηνπνηνχλ θαη κηα αλάιπζε αλαθνξηθά κε ηηο θαηλνηνκίεο αλά ηνκέα, κε ηε ρξήζε δεδνκέλσλ panel. Παξά ηελ χπαξμε ελφο ζρεηηθά κηθξνχ δείγκαηνο ηα απνηειέζκαηα ππνγξακκίδνπλ ηελ χπαξμε ελφο εηεξνγελνχο θαζαξνχ απνηειέζκαηνο σο πξνο ηελ πηνζέηεζε ΣΠΔ πνπ αθνξνχλ ηνλ ηνκέα ησλ πεξηβαιινληνινγηθψλ θαηλνηνκηψλ. Πξφθεηηαη γηα έλα ζπκπέξαζκα πνπ επηβεβαηψλεη ηελ εθ ησλ πξνηέξσλ ππφζεζε ζχκθσλα κε ηελ νπνία ηνκείο πςειήο ηερλνινγίαο ραξαθηεξίδνληαη απφ έιιεηςε δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ ζρεηηθψλ κε ηηο ΣΠΔ. Οι E. Stiakakis και P. Fouliaras (2009) μελεηούν ηην επίδραζη ηων ΣΠΔ ζηον παραγωγικό ηομέα Έλαο αθφκε ζεκαληηθφο βηβιηνγξαθηθφο ζηαζκφο γηα ηε ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, ππήξμε ην έξγν ησλ ειιήλσλ Δκκαλνπήι ηηαθάθε θαη Παλαγηψηε Φνπιηάξα «The impact of environmental practices on firms efficiency: the case of ICT-producing sectors» (2009). Πξφθεηηαη γηα κηα κειέηε πνπ αθνξά ηελ επίδξαζε πεξηβαιινληηθψλ ζπκπεξηθνξψλ πάλσ ζηελ απνδνηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Σν ζχλνιν ηεο εξγαζίαο ηνπο επηθεληξψλεηαη ζε δχν ζπγθεθξηκέλνπο θαη αληηπξνζσπεπηηθνχο ηνκείο ηεο

27 27 βηνκεραλίαο, ηελ ηερλνινγία πιεξνθνξηψλ θαη ηελ ηερλνινγία επηθνηλσληψλ, δειαδή αζρνινχληαη κε ην ινγηζκηθφ ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ αιιά θαη κε ηνλ εμνπιηζκφ ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. Αθνχ αλαθέξνπλ κεξηθά ζηνηρεία γηα ηηο Σερλνινγίεο Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσλίαο επηζεκαίλνπλ πσο ζρεδφλ ζε φινπο ηνπο επηρεηξεκαηηθνχο ηνκείο δηαδξακαηίδνπλ δσηηθφ ξφιν γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ηεο επηρείξεζεο, αιιά θαηά θχξην ιφγν ε επζχλε γηα ηε βηνκεραλία ησλ ΣΠΔ είλαη αθφκε κεγαιχηεξε φηαλ ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα κπνξνχλ λα επηιπζνχλ κέζσ θαηλνηνκηψλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα κέζσ απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Ζ νηθνλνκεηξηθή κέζνδνο ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ε κέζνδνο DEA, δε ζα αλαθεξζνχλ ιεπηνκέξεηεο γηα ηε κέζνδν απηή κηαο θαη δελ απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, Παξφια απηά ηα ζπκπεξάζκαηα ηα νπνία εμάγνληαη αμίδνπλ ηελ αλαθνξά καο. Πξηλ φκσο δνχκε ηα ζπκπεξάζκαηα νθείινπκε λα παξνπζηάζνπκε ηηο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ. Πην ζπγθεθξηκέλα πξφθεηηαη γηα κεηαβιεηέο πνπ πξνέξρνληαη απφ ζεκειηψδε κεγέζε ή δξαζηεξηφηεηεο ηεο επηρείξεζεο. Γειαδή γίλεηαη ιφγνο γηα: ηηο θαζαξέο πσιήζεηο, ηα ιεηηνπξγηθά θέξδε, ησλ αξηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ, ηηο θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο θαη ηηο επελδχζεηο ζε Δ &Α (νη νπνίεο απνηεινχλ κέηξν ησλ θαηλνηνκηψλ κηαο επηρείξεζεο ή ελφο νξγαληζκνχ, ελψ απνηεινχλ εηζξνή γηα επηρεηξήζεηο ΣΠΔ). Δθηφο φκσο απφ ηηο παξαπάλσ εξκελεπηηθέο κεηαβιεηέο νη έιιελεο εξεπλεηέο ζηελ πξνζέγγηζή ηνπο ρξεζηκνπνίεζαλ ηξία επηπιένλ θξηηήξηα: ISO 14001, RoHS θαη WEEE. Αο δνχκε ζπλνπηηθά ηη αθνξά θάζε έλα απφ απηά ηα θξηηήξηα: ISO 14001: είλαη ην απνηέιεζκα ηεο δήηεζεο γηα έλα δηεζλέο πξφηππν κε ζθνπφ ηε δηαρείξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πηπρψλ ελφο νξγαληζκνχ (ISO 2004). Γελ πξνζδηνξίδεη ηα επίπεδα ηεο πεξηβαιινληηθήο επίδνζεο, δελ επηβάιιεη λνκηθή ζπκκφξθσζε, δεκνζίεπζε απνηειεζκάησλ ή ζπλερή επίδεημε πεξηβαιινληηθήο βειηίσζεο. RoHS: Directive on the Restriction of the Use of Certain Hazardous Substances in Electrical and Electronic Equipment (Οδεγία γηα ηνλ Πεξηνξηζκφ ηεο ρξήζεο νξηζκέλσλ επηθίλδπλσλ Οπζηψλ ζε Ζιεθηξηθφ θαη

28 28 Ζιεθηξνληθφ Δμνπιηζκφ). Δίλαη πνιχ ζπγθεθξηκέλε θαη απαγνξεχεη ηε ρξήζε έμη νπζηψλ πάλσ απφ έλα ζπγθεθξηκέλν επίπεδν ζπγθέληξσζεο. Ζ θχξηα θξηηηθή ηνπ RoHS είλαη φηη ην θφζηνο παξαγσγήο, εηδηθά γηα κηθξέο επηρεηξήζεηο, απμάλεηαη ζεκαληηθά. WEEE: EU Waste Electrical and Electronic Equipment Directive (EU Parliament and EU Council (2002). Θέηεη εηδηθνχο πεξηνξηζκνχο γηα ηελ επεμεξγαζία θαη ηνπνζέηεζε ησλ απνβιήησλ εηδψλ ειεθηξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ. Πην ζπγθεθξηκέλα πξνζδηνξίδεη ηξεηο ηχπνπο ζπκκεηερφλησλ, ηνπο θαηαζθεπαζηέο, ηνπο δηαλνκείο θαη ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο. Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη πσο κπνξνχκε λα ζεσξήζνπκε ηα RoHS θαη WEEE σο απζηεξέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο δεδνκέλνπ φηη (εηδηθά RoHS) απαηηνχλ εηδηθά επίπεδα πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ, ζε ζχγθξηζε κε ην ISO 14001, ην νπνίν αλαθέξεη κφλν έλα γεληθφ πιαίζην. Αθνχ αλαθεξζήθακε θαη ζηα ηξία παξαπάλσ θξηηήξηα αο παξαζέζνπκε θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ην νπνία εμήρζεζαλ: Ζ ζεκεξηλή ηάζε κεηαμχ ζρεδφλ φισλ ησλ κεγάισλ εηαηξεηψλ είλαη λα πηνζεηήζνπλ θάπνηαο κνξθή πεξηβαιινληηθή πξαθηηθή. Τπάξρνπλ πνιινί ιφγνη γηα απηφ, ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη κεξηθνί απφ ηνπο ζπνπδαηφηεξνπο: ε λνκνζεζία, ηα θνξνινγηθά πιενλεθηήκαηα, ε δήηεζε ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ αιιά θαη ε αχμεζε πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο, ζηνλ ηειηθφ πειάηε. Παξ φια απηά, πξέπεη λα είκαζηε πνιχ πξνζεθηηθνί θαηά ηελ εμέηαζε απηψλ ησλ πξαθηηθψλ, θάπνηα κεγέζε δελ είλαη ζπγθξίζηκα εθφζνλ δελ απνηεινχλ κνξθή ελφο πξνηχπνπ, πηζηνπνηεκέλνπ απφ αλεμάξηεηνπο θνξείο. Σα πξφηππα απηά ζα κπνξνχζαλ λα θαιχςνπλ έλα επξχ θάζκα πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ ή λα επηθεληξσζνχλ ζε έλαλ πην πεξηνξηζκέλν αξηζκφ επηρεηξήζεσλ. Τπφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ηα πξφηππα απηά είλαη ζαθψο νξηζκέλα θαη πνιχ ζπγθεθξηκέλα ζηηο απαηηήζεηο ηνπο, είλαη εχθνιν λα ζπγθξηζεί ν βαζκφο ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπκβαηφηεηαο κεηαμχ ησλ εηαηξεηψλ πνπ ηελ αζθνχλ. Δπηπιένλ πξνθχπηεη πσο νη απζηεξέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο δελ νδεγνχλ ζε ζαθψο ζεηηθέο επηπηψζεηο αλαθνξηθά κε ηελ απνδνηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Δάλ ε

29 29 ππφζεζε ηνπ Porter ήηαλ έγθπξε, νη πιήξσο απνηειεζκαηηθέο επηρεηξήζεηο κε πην πεξηνξηζηηθέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο ζα μεπεξλνχζαλ θαηά πνιχ ηηο πιήξσο απνηειεζκαηηθέο επηρεηξήζεηο κε ιηγφηεξν πεξηνξηζηηθέο πξαθηηθέο. Παξφια απηά παξαηεξήζεθε κηα ζρεηηθή ηζνξξνπία κεηαμχ απηψλ ησλ επηρεηξήζεσλ. Χζηφζν δελ παξαηεξήζεθαλ ζαθείο απνδείμεηο ζρεηηθά κε ην ζεηηθφ αληίθηππν ησλ απζηεξψλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ θαη ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ. Οη ΣΠΔ επηρεηξήζεηο νθείινπλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ πξαθηηθέο πεξηζζφηεξν «πξάζηλεο» κε ηελ πξνζδνθία φηη πξαθηηθέο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο ζα ηηο βνεζήζνπλ θαη ζα ηηο θαηαζηήζνπλ πην απνδνηηθέο. Πξέπεη λα εμεηάζνπλ πξνζεθηηθά φιεο νη πηζαλέο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο θαη λα αληηκεησπηζηνχλ σο επελδχζεηο κε καθξνπξφζεζκα νθέιε, φπσο ε αχμεζε ηεο αμηνπηζηίαο έλαληη ησλ ξπζκηζηηθψλ αξρψλ θαη ε βειηίσζε ηεο δεκφζηαο εηθφλαο. Οη δηαρεηξηζηέο πξέπεη λα θαηαιάβνπλ φηη νη ''βέιηηζηεο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο'' είλαη απηέο πνπ ηαηξηάδνπλ θαιχηεξα κε ηελ εηαηξηθή θνπιηνχξα, ηα δπλαηά θαη αδχλαηα ζεκεία ελφο νξγαληζκνχ ή κηαο εηαηξείαο. πλερίδνληαο ηελ πεξηπιάλεζή καο ζε κειέηεο πνπ πξνεγήζεθαλ ηεο δηθήο καο, ζα ζηαζνχκε ζε έλα αθφκε ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ έξγν πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηνπο Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito έρεη ηίηιν «ENVIRONMENTAL PROACTIVITY AND BUSINESS PERFORMANCE: AN EMPIRICAL ANALYSIS». Οι Javier González-Benito και Óscar González-Benito(2007) μελεηούν ηην περιβαλλονηική πρόληψη Πξφθεηηαη γηα κηα κειέηε πνπ ξίρλεη θσο ζηε ζρέζε κεηαμχ ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο θαη ηεο επηρεηξεζηαθήο απφδνζεο. Ζ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε (environmental management) κπνξεί λα επηθέξεη δπλαηφηεηεο αληαγσληζκνχ γηα ηηο εηαηξείεο, αλ θαη απνθαιχπηεη επίζεο φηη νξηζκέλεο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο παξάγνπλ αξλεηηθά απνηειέζκαηα. πλάγεηαη έηζη ην ζπκπέξαζκα φηη δελ ππάξρεη κία εληαία απάληεζε γηα ην δήηεκα ηνπ θαηά πφζνλ ε πεξηβαιινληηθή πξφιεςε έρεη

30 30 ζεηηθέο επηπηψζεηο ζηηο επηδφζεηο ηεο επηρείξεζεο γηα απηφ θαη ε ζρέζε απηή πξέπεη λα επηκεξηζηεί ζε πην εηδηθέο θαη ζπγθεθξηκέλεο ζρέζεηο. Απηφ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ ελ ιφγσ κειέηε είλαη πσο δελ ππάξρεη εληαία ζρέζε κεηαμχ ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο θαη ησλ επηδφζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ. Αληηζέησο, γίλεηαη απνδεθηφ φηη απηή ε ζρέζε εμαξηάηαη, αθελφο, απφ ην ραξηνθπιάθην ησλ πξαθηηθψλ κέζσ ηνπ νπνίνπ απνδεηθλχεηαη απηή ε πξφιεςε, θαη απφ ηελ άιιε πιεπξά, απφ ην είδνο ηεο επηρεηξεκαηηθήο απφδνζεο ε νπνία θαη ρξεζηκνπνηείηαη. Πξφθεηηαη γηα κηα εξγαζία πνπ απνθαιχπηεη αξθεηά ζεκαληηθά θαη ρξήζηκα γηα ηε ζπλέρηζε ηεο έξεπλαο ζπκπεξάζκαηα. Πην ζπγθεθξηκέλα, απφ ηε κηα πιεπξά πξφθεηηαη γηα ηελ πηνζέηεζε κηαο πνιπδηάζηαηεο πξνζέγγηζεο ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο θαη κηα δηάθξηζε απηήο ζε ηέζζεξηο δηαζηάζεηο. Σέζζεξηο δηαζηάζεηο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηελ πεξηβαιινληηθή κεηαηξνπή ησλ δηαδηθαζηψλ-πξαθηηθψλ πνπ αθνξνχλ ηελ νξγάλσζε θαη ην ζρεδηαζκφ, ηηο δηαδηθαζίεο logistics, ηα ραξαθηεξηζηηθά ζρεδηαζκνχ ηνπ πξντφληνο θαη ηηο εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο ηεο παξαγσγήο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά είλαη κηα κειέηε ζηελ νπνία πηνζεηνχληαη ηέζζεξα κέηξα γηα ηελ απφδνζε ηεο επηρείξεζεο βαζηζκέλα ζηηο πξνεγνχκελεο πξνζεγγίζεηο. Σα κέηξα απηά αθνξνχλ: ηε ζπλνιηθή ιεηηνπξγηθή απόδνζε, ζηελ νπνία ζπλνςίδνληαη ην θφζηνο, ε ηαρχηεηα, ν ζρεδηαζκφο θαη ε επειημία ηεο επηρείξεζεο ηελ νξζνινγηθή ιεηηνπξγηθή απόδνζε, φπνπ ζπλαληψληαη ε απνηίκεζε ηεο πνηφηεηαο, ηεο αμηνπηζηίαο θαη ε επειημία σο πξνο ηνλ φγθν παξαγσγήο ηελ απόδνζε ηνπ κάξθεηηλγθ, ε νπνία θαη αθνξά πηπρέο φπσο ε θήκε ηεο επηρείξεζεο, ε ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ θαη ε επηηπρία λέσλ πξντφλησλ ηε ρξεκαηννηθνλνκηθή απόδνζε ε νπνία αλαθέξεηαη ζηελ απνδνηηθφηεηα ηεο επηρείξεζεο ηα ηξία ηειεπηαία ρξφληα.

31 31 ζνλ αθνξά ηα παξαπάλσ ηέζζεξα κέηξα, εμάγεηαη έλα ζχλνιν ζπκπεξαζκάησλ πνπ αθνξνχλ ηε ζρέζε απηψλ κε ηελ πεξηβαιινληηθή πξφιεςε. Πην ζπγθεθξηκέλα απηά ηα νπνία πξνθχπηνπλ είλαη ηα εμήο: ε έλα ζεκαληηθφ βαζκφ ε πεξηβαιινληηθή πξφιεςε έρεη ζεηηθή θαη ζεκαληηθή επίδξαζε ζηε ιεηηνπξγηθή απφδνζε αιιά θαη ζηελ απφδνζε ηνπ κάξθεηηλγθ ηεο επηρείξεζεο (ζεηηθή ζρέζε κεηαμχ πεξηβαιινληηθήο πξφιεςε θαη απφδνζεο ηεο επηρείξεζεο), επηρεηξεζηαθνί ζηφρνη φπσο ε αμηνπηζηία, ε πνηφηεηα θαη ν φγθνο παξαγσγήο βειηηψλνληαη, δειαδή ζρεηίδνληαη ζεηηθά, κε ηελ ρξήζε πξνγξακκάησλ αλαθχθισζεο, νηθνινγηθψλ θαη θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ πξαθηηθψλ νη πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε κεηαηξνπή ησλ logistics δηαδηθαζηψλ ζπκβάιινπλ ζηελ νξζνινγηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε ηεο επηρείξεζεο, ελψ νη πξαθηηθέο, νη ζρεηηθέο κε ην πξντφλ, ζπληεινχλ ζηελ βειηίσζε ησλ απνδφζεσλ ηνπ κάξθεηηλγθ. ρεηηθά κε ηνπο θαηαλαισηέο, αθελφο αμηνινγνχλ ζεηηθά ηα νηθνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο πξντφληνο αθεηέξνπ, αδηαθνξνχλ γηα ηπρφλ πεξηβαιινληηθέο πηζηνπνηήζεηο ηεο επηρείξεζεο. Αλαθνξηθά κε ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο, δελ ππάξρνπλ απνδείμεηο χπαξμεο ζεηηθήο ζρέζεο κεηαμχ απηήο θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ ζε βξαρπρξφλην επίπεδν, ζπλέπεηα ηνπ πξνεγνχκελνπ ζπκπεξάζκαηνο είλαη πσο, δχζθνια κηα επηρείξεζε αληηζηαζκίδεη ην θφζηνο ηεο αξρηθήο ηεο επέλδπζεο ζρεηηθά κε ηελ πηνζέηεζε πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ, αλεμάξηεηα απφ ηα νθέιε πνπ απηή ηεο επηθέξεη ζε επίπεδν κάξθεηηλγθ θαη ιεηηνπξγηθήο απφδνζεο, παξφια απηά εηαηξείεο κε θαιχηεξε απφδνζε αηζζάλνληαη θαη είλαη πην ηθαλέο γηα ηελ αλάπηπμε πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ.

32 32 Χζηφζν, παξαηεξείηαη θαη ε χπαξμε αξλεηηθήο ζρέζεο κεηαμχ θάπνησλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ ζρεηηθψλ κε ηελ εζσηεξηθή δηαδηθαζία παξαγσγήο θαη ηεο ζπλνιηθήο ιεηηνπξγηθήο απφδνζεο παξαηεξείηαη αθφκε πσο ε πεξηβαιινληηθή απνηειεζκαηηθφηεηα εμαξηάηαη θαη απφ ηα κέζα κέηξεζεο ηεο επηρεηξεκαηηθήο απνδνηηθφηεηαο. Αλαιχνληαο θαλείο ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα ζπκπεξαίλεη πσο δελ νδεγνχλ φιεο νη πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο ζηα ίδηα απνηειέζκαηα. Σν ηη ζα πξνθχςεη απφ κηα αζθνχκελε πεξηβαιινληηθή κέζνδν απνηειεί εμάξηεζε ηνπ ζπλνιηθνχ ραξηνθπιαθίνπ πξαθηηθψλ πνπ ε ζπγθεθξηκέλε επηρεηξεζηαθή πξφιεςε ρξεζηκνπνηεί. Αμίδεη επηπιένλ λα ππνγξακκίζνπκε πσο κέζα απφ απηή ηελ έξεπλα είλαη θαλεξφ πσο νη ππνρξεψζεηο-δεζκεχζεηο ησλ εηαηξεηψλ σο πξνο ην πεξηβάιινλ απνηεινχλ έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπο. Πξηλ νη Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito εμάγνπλ ηα άλσζελ ζπκπεξάζκαηα, αθνινχζεζαλ κηα πξνζέγγηζε ζηαδηαθή, μεθηλψληαο απφ ηξεηο δηαθνξεηηθέο πξαθηηθέο. Πξαθηηθέο ζρεδηαζκνύ θαη νξγάλσζεο (Planning and Organizational Practices), ιεηηνπξγηθέο πξαθηηθέο (Operational Practices) θαη επηθνηλσληαθέο πξαθηηθέο (Communicational Practices). Δμεηάδνπλ ηε ζρέζε απηψλ κε ηελ πεξηβαιινληηθή απφδνζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαη θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξαζκα πσο νχηε νη πξαθηηθέο ζρεδηαζκνχ θαη νξγάλσζεο αιιά νχηε θαη νη επηθνηλσληαθέο πξαθηηθέο κπνξνχλ απφ κφλεο ηνπο λα ζπκβάιινπλ ζηηο πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο. Παξφια απηά φκσο απνηεινχλ πξαθηηθέο πνπ πιεξνχλ αξθεηέο απφ ηηο πξνυπνζέζεηο πεξηβαιινληηθψλ πηζηνπνηήζεσλ φπσο ην ISO 14001, ελψ παξάιιεια κπνξνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ κηα ζεηηθή εηθφλα γηα ηελ εηαηξεία ζην επξχ θνηλφ. Τπφ ην θάηνπηξν ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ απφςεσλ ζρεηηθά κε ηηο πεξηβαιινληηθέο πιεξνθνξίεο, Environmental πξόιεςε as a source of strategic resources and capabilities (πεξηβαιινληηθή πξόιεςε πεγή ζηξαηεγηθήο πφξσλ θαη δπλαηνηήησλ),

33 33 Environmental πξόιεςε as a source of cost and differentiation competitive advantage (πεξηβαιινληηθή πξόιεςε σο πεγή θφζηνπο θαη δηαθνξνπνίεζεο, ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα) θαη, Environmental regulation as a driver to obtain competitive advantage from environmental management (πεξηβαιινληηθέο ξπζκίζεηο σο θηλεηήξηα δχλακε απφθηεζεο ζπγθξηηηθνχ πιενλεθηήκαηνο ιφγσ πεξηβαιινληηθνχ management), ε παξνχζα εξγαζία εμεηάδεη ηελ ηζρχ κηαο αξρηθήο ππφζεζεο θαη ηξηψλ ππφππνζέζεσλ πνπ πεγάδνπλ απφ ηελ αξρηθή νη ππνζέζεηο απηέο έρνπλ σο εμήο: Η1: Τπάξρνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο απφ ηελ πεξηβαιινληηθή πξφιεςε ζηελ απφδνζε ησλ επηρεηξήζεσλ θαη αλ λαη νη επηπηψζεηο απηέο εμαξηψληαη απφ ην ραξηνθπιάθην ησλ πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθνχ management κέζσ ησλ νπνίσλ εθθξάδεηαη ε πεξηβαιινληηθή πξφιεςε. Η1a: Τπάξρνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο ζην ζχλνιν ηεο ιεηηνπξγηθήο απφδνζεο. H1b: Τπάξρνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο ζηελ απφδνζε ησλ πξαθηηθψλ ηνπ κάξθεηηλγθ. H1c: Τπάξρνπλ ζεηηθέο επηπηψζεηο ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο ζηελ απφδνζε ησλ νηθνλνκηθψλ πξαθηηθψλ. Δμέηαζαλ ηελ ηζρχ ησλ παξαπάλσ ππνζέζεσλ ζε έλα δείγκα απνηεινχκελν απφ 428 επηρεηξήζεηο ηξηψλ δηαθνξεηηθψλ θιάδσλ (156: ρεκηθνχ ηνκέα, 211: ειεθηξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ ηνκέα θαη 61:ζηνλ ρψξν ηνπ επίπινπ). Πξφθεηηαη γηα επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ πεξηζζφηεξνπο ησλ εθαηφ εξγαδνκέλσλ θαη αλήθνπλ ζηελ νκάδα ησλ θαιχηεξσλ ηζπαληθψλ επηρεηξήζεσλ ζε θάζε έλαλ απφ ηνπο ππφ εμέηαζε θιάδνπο. Με ηε ρξήζε πνιιαπιήο παιηλδξφκεζεο πξαγκαηνπνηείηαη ε νηθνλνκεηξηθή πξνζέγγηζε αιιά θαη ε δηαδηθαζία ειέγρνπ ησλ παξαπάλσ ππνζέζεσλ. ηε ζέζε ησλ εμαξηεκέλσλ κεηαβιεηώλ βξίζθνληαη νη ηέζζεξηο δηαζηάζεηο ηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο, (ηέζζεξηο δηαζηάζεηο πνπ αληηπξνζσπεχνπλ ηελ πεξηβαιινληηθή κεηαηξνπή ησλ δηαδηθαζηώλ-πξαθηηθώλ πνπ αθνξνύλ ηελ νξγάλσζε

34 34 θαη ην ζρεδηαζκό, ηηο δηαδηθαζίεο logistics, ηα ραξαθηεξηζηηθά ζρεδηαζκνύ ηνπ πξντόληνο θαη ηηο εζσηεξηθέο δηαδηθαζίεο ηεο παξαγσγήο). Χο αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο ρξεζηκνπνηνχληαη ηα κέηξα απφδνζεο ηεο επηρείξεζεο ε ζπλνιηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε, ε νξζνινγηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε, ε απφδνζε ηνπ κάξθεηηλγθ θαη ε ρξεκαηννηθνλνκηθή απφδνζε). Πξνθεηκέλνπ φκσο λα κειεηεζεί απνθιεηζηηθά ε ζρέζε πνπ ζέινπκε ζηελ νκάδα ησλ αλεμάξηεησλ κεηαβιεηψλ πξνζηέζεθαλ θαη ηέζζεξηο δηαζηάζεηο ειέγρνπ: Μέγεζνο ηεο επηρείξεζεο: κεηξάηαη ζε εθαηνληάδεο εξγαδνκέλσλ Ηιηθία εμνπιηζκνύ: κεηξάηαη ζε πεληαεηίεο απφ ηελ απφθηεζε ηνπ πξψηνπ ρξεζηκνπνηνχκελνπ εμνπιηζκνχ Βηνκεραληθόο ηνκέο: ρξήζε δχν δπαδηθψλ κεηαβιεηψλ πνπ ζπληεινχλ ζηε δηάθξηζε κεηαμχ ρεκηθνχ, ειεθηξηθνχ θαη ειεθηξνληθνχ εμνπιηζκνχ αλά ηνκέα αληίζηνηρα. ΡΟΜ: (production and operation management) ρξήζε πξνεγκέλσλ πξαθηηθψλ παξαγσγήο θαη δηαρείξηζεο. Σα φζα πξνθχπηνπλ απφ ηελ παξαπάλσ δηαδηθαζία πξναλαθέξζεθαλ, απηφ πνπ αμίδεη λα ππνγξακκηζηεί, νινθιεξψλνληαο ηελ αλαθνξά καο ζηε κειέηε ησλ Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito, είλαη ε κεηαβιεηή πνπ αθνξά ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο. ε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 90% θαη 95% ε κεηαβιεηή απηή έρεη αξλεηηθέο θαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο επηδξάζεηο ζηελ απφδνζε ησλ πξαθηηθψλ κάξθεηηλγθ ηεο επηρείξεζεο αιιά θαη ζε πξαθηηθέο πνπ αθνξνχλ ηελ νξζνινγηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε ηεο επηρείξεζεο.

35 35 Οι Rory Sullivan and Andy Gouldson δίνουν τη δική τουσ εκδοχή για την εκπομπή ρύπων, τα PRTRs και τη ςημαςία τουσ Πξφθεηηαη γηα έλα έξγν πνπ θέξεη ηνλ ηίηιν «Pollutant Release and Transfer Registers: Examining the Value of Government-Led Reporting on Corporate Environmental Performance» θαη αξρηθά ακθηζβεηεί ηελ αμία ησλ ζηνηρείσλ πνπ νη επηρεηξήζεηο δεκνζηεχνπλ κέζσ κειεηψλ ηνπο θαη αθνξνχλ ηε δηθή ηνπο πεξηβαιινληηθή ζπκπεξηθνξά. Μηθξήο ζεκαζίαο επίζεο ζεσξνχληαη γηα ηνπο ελ ιφγσ κειεηεηέο θαη ηα φζα νη θπβεξλήζεηο δεκνζηεχνπλ γηα ηε κεηαθνξά ξχπσλ. Σα φζα νη θπβεξλήζεηο δεκνζηεχνπλ έρνπλ ηδηαίηεξε φκσο ζεκαζία φηαλ εμεηάδνληαη ζπγθξηηηθά κεηαμχ ησλ νηθνλνκηψλ. Σνλίδεηαη επηπιένλ πσο ηα PRTRs είλαη πξφηππα, ε εθαξκνγή ησλ νπνίσλ, πνηθίιεη απφ ρψξα ζε ρψξα, παξφια απηά παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα πιεξνθνξηψλ γηα ην εζσηεξηθφ κηαο θνηλσλίαο- νηθνλνκίαο, δελ ηζρχεη φκσο ην ίδην θαη ζε επίπεδν πην παγθφζκην, κεηαμχ άιισλ ρσξψλ (ηνπιάρηζηνλ θάηη ηέηνην δελ έρεη πξνο ην παξφλ επηβεβαησζεί). Παξά ηηο φπνηεο δπζθνιίεο παξνπζηάδνληαη ζηε ζχγθξηζε απνηειεζκάησλ κεηαμχ ησλ ρσξψλ, αλαγλσξίδνπλ ην γεγνλφο πσο ηα παξερφκελα απνηειέζκαηα είλαη ηα θαιχηεξα δπλαηά γηα ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ απνδφζεσλ ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξνγξακκάησλ. Ζ ζπρλφηεξε θαη πην εθηεηακέλε ρξεζηκνπνίεζή ηνπο ζα νδεγήζεη ζε «κνλνπάηηα» ηδηαίηεξα ζεκαληηθά θαη απνηειεζκαηηθά ηφζν ζε ρξνληθφ φζν θαη ζε ρσξηθφ επίπεδν. Πξφθεηηαη γηα κηα κειέηε ε νπνία ζπκπεξαίλεη θαη ππνγξακκίδεη ηε ζπνπδαηφηεηα θαη ζεκαληηθφηεηα ησλ PRTRs. Ζ ζπνπδαηφηεηα απηψλ είλαη πην έληνλε ζε επίπεδν πεξηβαιινληηθήο κειέηεο θαζψο απνηεινχλ πεγή αληηθεηκεληθψλ θαη επηηαθηηθψλ πιεξνθνξηψλ γηα ηελ εθπνκπή θαη κεηαθνξά ξχπσλ. Υξεζηκνπνηψληαο σο παξάδεηγκα γηα ηελ αλάιπζή ηνπο ηηο βηνκεραλίεο δηχιηζεο ηνπ πεηξειαίνπ ζε ΖΠΑ θαη Δπξψπε νη ζπγθεθξηκέλνη κειεηεηέο εμάγνπλ ην ζπκπέξαζκα πσο ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο δηθαηνζχλεο, ζηα πιαίζηα ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο ησλ ρσξψλ, απνθηνχλ νινέλα θαη κεγαιχηεξε ζεκαζία, ελψ ηαπηφρξνλα απμάλνληαη θαη νη ζπδεηήζεηο πεξηβαιινληηθήο ζπνπδαηφηεηαο, γηα ην ιφγν απηφ θαιφ ζα ήηαλ λα ππάξρεη κηα πεγή άληιεζεο δεδνκέλσλ ζπγθεθξηκέλε, έγθπξε θαη εληαία. Γηα ην ιφγν απηφ ζεσξνχλ πσο δηεζλψο ζπγθξίζηκα PRTRs, νξηδφκελα γηα θάζε ρψξα μερσξηζηά ζα έδηλαλ ηε δπλαηφηεηα γηα κειέηεο θαη ζπδεηήζεηο πην πινχζηεο θαη

36 36 εκπεξηζηαησκέλεο θαζψο παξάιιεια ζα εμεηαδφηαλ θαη ε γεσγξαθηθή ζέζε ηεο εηαηξείαο ζπλαξηήζεη ηεο πεξηβαιινληηθήο ηεο επζχλεο θαη ζπλείδεζεο. Παξά ηα φζα αλαθέξνληαη παξαπάλσ γηα ηε ζπνπδαηφηεηα ησλ PRTRs αμίδεη λα αλαθεξζεί πσο ε κέρξη ηψξα πξνζθνξά ηνπο είλαη πεξηνξηζκέλε θαζψο ζπληξέρνπλ νη εμήο ηέζζεξηο ιφγνη: Αξρηθά, είλαη ιίγεο νη ρψξεο πνπ έρνπλ πηνζεηήζεη θαη εθαξκφζεη ηα PRTRs (ΖΠΑ, Δπξσπατθή Έλσζε, Καλαδάο, Απζηξαιία, Ηαπσλία θαη Μεμηθφ), είλαη θαλεξφ πσο ην πιήζνο ησλ ρσξψλ, παγθνζκίσο, δελ δχλαληαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηβαιινληηθέο πιεξνθνξίεο. Γεχηεξνλ νη πιεξνθνξίεο πνπ αληινχληαη απφ ηα PRTRs ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά θχξην ιφγν γηα εζληθά ζπκθέξνληα θαη ζθνπνχο, κε απνηέιεζκα λα κελ έρνπλ κνξθή ζπγθξίζηκε κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Σξίηνλ, θαη εμίζνπ ζεκαληηθφ είλαη πσο ππάξρνπλ αζπλέπεηεο θαη ειιείςεηο ζηηο ηερληθέο εθηίκεζεο κε απνηέιεζκα ε φπνηα εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ λα απαηηεί ηδηαίηεξε πξνζνρή. Σειεπηαίν, κα φρη κε ζεκαληηθφ παξέρνπλ κφλν έλα κέξνο ησλ δπλαηψλ πιεξνθνξηψλ θαζψο αθήλνπλ έμσ απφ ηε κειέηε ηνπο ζηνηρεία ηνπ ηνπηθνχ πεξηβάιινληνο αιιά θαη ηπρφλ ηνπηθέο πξαθηηθέο νξγάλσζεο θαη δξάζεο. Πξηλ εμάγνπλ ηα άλσζελ ζπκπεξάζκαηα νη Rory Sullivan and Andy Gouldson φξηζαλ ηα PRTRs ελψ παξάιιεια πξνζπάζεζαλ λα ππνγξακκίζνπλ ηελ ηδηαίηεξε ζεκαζία απηψλ ζε ζέκαηα δεκφζηαο /δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Γηαπίζησζαλ πσο ε πξφζβαζε ζε ηέηνηνπ είδνπο πιεξνθνξίεο παξείρε ηε δπλαηφηεηα γηα θαιχηεξε δηαθπβέξλεζε ζε βηνκεραληθέο πεξηνρέο ελψ ηαπηφρξνλα βειηίσλε ηελ απφδνζε (ζε ζρέζε κε ην πεξηβάιινλ) ησλ ελ ιφγσ ηφπσλ, ππήξρε δειαδή επηξξνή ζηηο ζρέζεηο ησλ ξπζκηζηηθψλ αξρψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Δπηζεκαίλνπλ επίζεο πσο ηα PRTRs αλαπηχζζνληαη ζηα πιαίζηα ηεο εζληθήο πνιηηηθήο θαη θπξίσο αληηθαηνπηξίδνπλ εζληθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη πφξνπο γηα πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Οη ζηφρνη πνπ έρνπλ νξηζηεί γηα ηα εζληθά PRTRs πεξηιακβάλνπλ κείσζε ησλ θηλδχλσλ απφ έθιπζε θαη κεηαθνξά ξχπσλ ζηνλ άλζξσπν ή / θαη ην πεξηβάιινλ, πξνσζψληαο ηε κείσζε ηεο ξχπαλζεο, ηελ πξφιεςε αιιά θαη ηελ θαζαξφηεξε παξαγσγή εληφο θάπνηαο βηνκεραλίαο, ηελ ελζάξξπλζε θαη

37 37 παξαθνινχζεζε ηεο δηαρείξηζεο ελφο πξντφληνο, ηελ πξνψζεζε κε ηελ νινθιεξσκέλε πξφιεςε αιιά θαη ηνλ έιεγρν ηεο ξχπαλζεο θαζψο ηέινο θαη ηε δηεχξπλζε ηεο δεκφζηαο ζπκκεηνρήο θαη ηνπ θνηλνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηηο πεξηβαιινληηθέο πνιηηηθέο ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ. Δθηφο απφ ηελ αλάιπζε ζε ζεσξεηηθφ επίπεδν ηεο ζπνπδαηφηεηαο ησλ PRTRs ζην ζπγθεθξηκέλν έξγν γίλεηαη αλαθνξά θαη ζηηο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα κέηξεζε ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ. Οη ηερληθέο νη νπνίεο ρξεζηκνπνηνχληαη είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο θαη ε επίδξαζή ηνπο ραξαθηεξίδεηαη θξίζηκε θαζψο ηα δεδνκέλα απηψλ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα PRTRs πξνγξάκκαηα, νπφηε νθείινπλ θαη λα είλαη αμηφπηζηα. Οξηζκέλα πξνγξάκκαηα PRTRs επηηξέπνπλ ηελ ππνβνιή εθζέζεσλ ζηηο εγθαηαζηάζεηο, παξέρνληαο πιήξε επειημία ζηελ επηινγή ησλ ηερληθψλ εθηίκεζεο ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ ηεο κνλάδαο, ελψ ππάξρνπλ θάπνηα άιια πξνγξάκκαηα ηα νπνία απαηηνχλ κηα ζπγθεθξηκέλε ηερληθή, ή θάπνηα απφ κηα ιίζηα κε ηηο ζπληζηψκελεο ηερληθέο, πνπ κπνξνχλ θαη πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη. Τπάξρεη κηα ζεηξά απφ ηερληθέο εθηίκεζεο ησλ εθπνκπψλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηηο εγθαηαζηάζεηο γηα ηελ εθηίκεζή ησλ δηθψλ ηνπο εθπνκπψλ ξχπσλ. Οη ηερληθέο απηέο ζα κπνξνχζαλ γεληθά λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ φπσο αθνινχζσο: άκεζε παξαθνινχζεζεο (direct monitoring) έκκεζε παξαθνινχζεζε (indirect monitoring) ππνινγηζκνί (calculations) παξάγνληεο εθπνκπψλ (emission factors) ηερληθή θξίζε (engineering judgement). Καηά ηελ επηινγή ησλ ηερληθψλ εθηίκεζεο, ηα ηερληθά δεηήκαηα ηεο πνηφηεηαο ησλ ζηνηρείσλ θαη ε δηαζεζηκφηεηα θαηάιιεισλ κεζφδσλ εθηίκεζεο ησλ εθπνκπψλ πξέπεη λα ζηαζκηζηνχλ έλαληη ησλ πφξσλ, ηνπ ρξφλνπ, ησλ δεκνζηνλνκηθψλ πεξηνξηζκψλ θαη ησλ ζηφρσλ απνγξαθήο. Σππηθά, ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο απφ κία ηερληθέο εθηίκεζεο γηα θάζε δεδνκέλν ζεκείν απειεπζέξσζεο. Σειηθά, φκσο είλαη νη ζηφρνη ησλ PRTR πνπ θαζνξίδνπλ πνηέο ηερληθέο εθηίκεζεο γηα ηελ απειεπζέξσζε ξχπσλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή δεδνκέλσλ θαη ρξήζε απηψλ ζε πξνγξάκκαηα PRTR. ηελ πξάμε, νη εγθαηαζηάζεηο έρνπλ ηελ ηάζε λα

38 38 ρξεζηκνπνηνχλ έλα θάζκα ηερληθψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ζθνπφ λα ραξαθηεξίζνπλ ηηο εθπνκπέο ηνπο. πσο αλαθέξζεθε ήδε νξηζκέλα πξνγξάκκαηα PRTRs επηηξέπνπλ ηελ ππνβνιή εθζέζεσλ ησλ εγθαηαζηάζεσλ δίλνληαο δπλαηφηεηα γηα πιήξε επειημία ζηελ επηινγή ησλ κεζφδσλ εθηίκεζεο ησλ ηερληθψλ απειεπζέξσζεο ελψ άιια θαζνξίδνπλ ηηο ηερληθέο πνπ πξφθεηηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ. Σν πιενλέθηεκα ηεο θαζνδήγεζεο ζρεηηθά κε ηηο ηερληθέο εθηίκεζεο απνδέζκεπζεο είλαη φηη ππάξρεη ζπλνρή κεηαμχ ησλ εθηηκήζεσλ γηα ζεκεηαθέο θαη δηάζπαξηεο πεγέο. Απηή ε ζπλέπεηα επηηξέπεη ζε εθπνκπέο απφ δηαθνξεηηθέο εγθαηαζηάζεηο λα κπνξνχλ λα ζπγθξηζνχλ ζε κηα βάζε πξφηππν. Κάζε ηερληθή εθηίκεζεο ησλ εθπνκπψλ «ηζρχεη», κπνξεί λα εθαξκνζηεί ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε ζρεηηθά κε ηελ ηερληθή εθηίκεζεο ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ, πξνο ρξήζε, πεξηιακβάλνπλ ην θφζηνο ρξήζεο, ηα δηαζέζηκα ζηνηρεία, ηελ πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ αιιά θαη ηελ ηθαλφηεηα ηεο ηερληθήο εθηίκεζεο γηα λα αληηπξνζσπεχεη θαιχηεξα ηελ εθπνκπή ξχπσλ. Relationship between cost and reliability of RETs

39 39 «An examination of corporate reporting, environmental management practices and firm performance» είναι ο τίτλοσ του έργου των Frank Montabon, Robert Sroufe and Ram Narasimhan. Δίλαη γεγνλφο πσο ην ελδηαθέξνλ γηα πξαθηηθέο πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο, environmental management practices (EMPs) είλαη νινέλα θαη απμαλφκελν παξφια απηά κέρξη θαη πξηλ απφ ην ζπγγξαθηθφ έξγν ησλ παξαπάλσ κειεηεηψλ είρε εθαξκνζηεί ζπγθεθξηκέλνο αξηζκφο κεζφδσλ θαη πξαθηηθψλ. Οη ελ ιφγσ κειεηεηέο επηρεηξνχλ θαη πξαγκαηνπνηνχλ κηα θαηλνηφκα κειέηε αλαθνξηθά κε ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ γηα EMPs. Υξεζηκνπνηείηαη έλα πιεξέζηεξν ζχζηεκα ζπιινγήο δεδνκέλσλ κε ζθνπφ λα κειεηεζεί ε ζρέζε κεηαμχ ησλ EMPs αιιά θαη ηεο πεξηβαιινληηθήο απφδνζεο ησλ επηρεηξήζεσλ. Αλάιπζε πεξηερνκέλνπ είλαη απηή πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ, ελψ ε θαλνληθή ζπζρέηηζε ρξεζηκνπνηείηαη γηα αλάιπζε ζε δχν ζηάδηα, πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζνχλ νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο θαη ησλ κέηξσλ απφδνζεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ κνλάδσλ. Σα απνηειέζκαηα απηήο ηεο κειέηεο θαηαδεηθλχνπλ ζεκαληηθέο θαη ζεηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ EMPs θαη ησλ κέηξσλ ηεο απφδνζεο σλ επηρεηξήζεσλ. Μηα ζπκπιεξσκαηηθή ζπλεηζθνξά ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε δνθηκαζία ηεο ''winwin'' ππφζεζεο κε ηε ρξήζε θαηλνηφκσλ πεγψλ ζηνηρείσλ. Σα απνηειέζκαηα φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ησλ EMPs απνδεηθλχνπλ φηη ην θάζκα ησλ EMPs ζε ζρέζε κε ηελ επηρεηξεζηαθή απφδνζε είλαη πνιχ κεγαιχηεξν απφ ηα αληίζηνηρα απνηειέζκαηα πνπ ζπλεπάγνληαη απφ πξνεγνχκελεο αληίζηνηρεο έξεπλεο. Σα απνηειέζκαηα ζηα νπνία θαηέιεμαλ νη παξαπάλσ κειεηεηέο δελ είλαη αληίζεηα θαη πέξα απφ ηα φξηα ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, θαζψο θαη πξνεγνχκελεο κειέηεο ππνδεηθλχνπλ αληίζηνηρα ζεκεία. (Hanna and Newman (1995), Royston (1980), Bonifant (1994), and Bonifant and Ratcliffe (1994), Porter and van der Linde (1995a)). πκπεξαίλνπλ πσο ππάξρεη άκεζε θαη ζεηηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ πξαθηηθψλ πεξηβαιινληηθήο δηαρείξηζεο κέζσ πνιιαπιψλ κέηξσλ νηθνλνκηθήο απφδνζεο. Πξφθεηηαη γηα κηα εξγαζία ε νπνία απνηειεί ηξνθή γηα έλα ζχλνιν κειινληηθψλ κειεηψλ θαζψο ξίρλεη θσο ζε ηξφπνπο ζπιινγήο δεδνκέλσλ φρη ηδηαίηεξα

40 40 δηαδεδνκέλνπο ζηηο επηρεηξήζεηο κέρξη ζήκεξα δίλνληαο θπξίσο έκθαζε ζε κεζφδνπο αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ. Ζ ηειεπηαία αθνξά κηα κέζνδν πνπ κπνξεί λα αληηθαηαζηήζεη ηηο παξαδνζηαθέο κεζφδνπο θαη παξάιιεια λα θαλεί ηδηαίηεξα ρξήζηκε θαη εθαξκφζηκε ζε πεξηπηψζεηο ιεηηνπξγηθνχ κάλαηδκελη. Πξηλ απφ θάζε κνξθήο εμαγφκελν ζπκπέξαζκα νη ζπγθεθξηκέλνη αλαιπηέο επηρείξεζαλ κηαο κνξθήο βηβιηνγξαθηθήο πξνζέγγηζεο εθ ησλ νπνίσλ ζεκαληηθφηεξνη γηα ηα δηθά καο δεδνκέλα ζηαζκνί απνηεινχλ ηα παξαθάησ βηβιηνγξαθηθά- εξεπλεηηθά εγρεηξήκαηα: Porter (1991 )''win-win επηρείξεκα'' ήηαλ απφ ηνπο πξψηνπο ζηαζκνχο ζηε βηβιηνγξαθία νη νπνίνη πξνζπάζεζαλ λα αληηζηαζνχλ ζηε ζπκβαηηθή θηινζνθία ζχκθσλα κε ηελ νπνία ηα πεξηβαιινληηθά πξφηππα ηεο θπβέξλεζεο είλαη επηβιαβή γηα ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ Άιινη ζπγγξαθείο φπσο νη Berry and Rondinelli (1998) αληηδξνχ πην έληνλα θαη είλαη πην ζεξκνί ππνζηεξηθηέο ηνπ πξνιεπηηθνχ πεξηβαιινληηθνχ κάλαηδκελη. Ηζρπξίδνληαη, πσο επηρεηξήζεηο κε πξνιεπηηθή πεξηβαιινληηθή ζπκπεξηθνξά ραξαθηεξίδνληαη απφ ρακειφηεξεο θαλνληζηηθέο δαπάλεο ελψ παξάιιεια απηή ε ζπκπεξηθνξά δχλαηαη λα νδεγήζεη ζε λέεο επηρεηξεκαηηθέο επθαηξίεο θαζψο απμάλεηαη ε δήηεζε ηφζν γηα «θαζαξά πξντφληα θαη δηαδηθαζίεο» φζν θαη γηα δηεζλή εζεινληηθά πξφηππα. Ζ βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη απφ ηνπο Frank Montabon, Robert Sroufe and Ram Narasimhan είλαη ηδηαίηεξα εθηελήο θαη κπνξεί κε ηε ζεηξά ηεο λα απνηειέζεη αθνξκή γηα πεξαηηέξσ αλαδήηεζε: Hanna and Newman (1995), Royston (1980), Bonifant and Ratcliffe (1994), Sanchez (1997), Florida (1996), Klassen and McLaughlin (1996), Russo and Fouts (1997), Klassen and Whybark (1999), Orlitzky et al. (2003), είλαη κφλν κεξηθέο απφ ηηο βηβιηνγξαθηθέο πεγέο πνπ εμεηάδνπλ αλ πξαγκαηηθά ππάξρεη ζρέζε κεηαμχ ηεο πεξηβαιινληηθήο ζπκπεξηθνξάο αιιά θαη ηεο απφδνζεο ηεο επηρείξεζεο. Ζ επηινγή νπζηαζηηθψλ θαη απνηειεζκαηηθψλ κέηξσλ είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ιφγσ ηνπ απμαλφκελνπ θφζηνπο ησλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ. Δμίζνπ εθηελήο είλαη ε βηβιηνγξαθία θαη ζηελ πεξίπησζε φπνπ κειεηάηαη ε κεζνδνινγία κέηξεζεο θαη εθηίκεζεο ηφζν ηεο απφδνζεο ηεο επηρείξεζεο φζν θαη ησλ πεξηβαιινληηθψλ

41 41 κεζφδσλ εθαξκνγήο. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη νξηζκέλα άξζξα πνπ νη κειεηεηέο καο ρξεζηκνπνίεζαλ: (Science and Technology Policy Research at the University of Sussex, 2001), (Global Reporting Initiative, 2004), (Global Environmental Management Initiative, 2004). Δσρύηερη βιβλιογραθική επιζκόπηζη Σν ζέκα ην νπνίν θαιείηαη λα θαιχςεη ε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία δελ απνηέιεζε αληηθείκελν κειέηεο κφλν ησλ ηξηψλ παξαπάλσ νκάδσλ κειεηεηψλ. Αληίζεηα, πιήζνο νηθνλνκνιφγσλ, πεξηβαιινληνιφγσλ θαη επηρεηξεκαηηθψλ αλαιπηψλ επηρείξεζαλ λα πξνζεγγίζνπλ απηνχζην ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα ή ζέκαηα παξεκθεξή απηνχ. Δλδεηθηηθά παξαθάησ ζα αλαθεξζνχλ επηγξακκαηηθά θάπνηνη επηπιένλ βηβιηνγξαθηθνί ζηαζκνί. Πην ζπγθεθξηκέλα: Οη Hunt and Auster (1990), Roome, (1992) θαη Winsemius θαη Guntram (1992) αζρνινχληαη κε ηελ ελλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο θαη εηδηθφηεξα ηνλίδνπλ πσο ππάξρεη κηα ζεηξά απφ πξννδεπηηθά ζηάδηα πνπ θπκαίλνληαη απφ ηε δξαζηηθφηεηα πξνο ηα πςειφηεξα επίπεδα πξφιεςε. Γειαδή απηή ε θαηεγνξία ησλ αλαιπηψλ ζεσξεί πσο ππάξρεη έλα κνλαδηθφ θαη γξακκηθφ κνλνπάηη πνπ αθνινπζεί ε εηαηξεία ζρεηηθά κε ηηο πεξηβαιινληηθέο ηηο δεζκεχζεηο. ζα ε πξνεγνχκελε νκάδα ππνζηήξημε ελλνηνινγηθά ε αθφινπζε θαηεγνξία κειεηεηψλ απέδεημε εκπεηξηθά, πξφθεηηαη γηα ηνπο Sharma and Vredenburg (1998), Henriques and Sadorsky (1999), and Buysse and Verbeke (2003). Οη Vastag et al. (1996), Azzone et al. (1997), Klassen and Angell (1998) θαη Bansal and Roth (2000) απνηεινχλ κηα θαηεγνξία κειεηεηψλ πνπ

42 42 αθνινπζνχλ κηα πξνζέγγηζε εληειψο δηαθνξεηηθή απφ φζα νη παξαπάλσ ππνζηήξημαλ. Μεηαμχ άιισλ κέξνο ηεο δηθήο ηνπο κειέηεο απνηέιεζε ε άπνςε φηη δελ ππάξρεη κνλαδηθφ κνλνπάηη, αληίζεηα πηνζεηνχλ ηελ χπαξμε κηαο πνιπδηάζηαηεο θαη εμαξηεκέλεο ζρέζεο κεηαμχ ηεο πξφιεςε θαη ηεο πνηθηινκνξθίαο ησλ πθηζηάκελσλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ. Απηή αθξηβψο ε πνιπδηάζηαηε ζρέζε είλαη απηή πνπ δίλεη ψζεζε ζε δηαθνξεηηθέο ζηξαηεγηθέο πξφιεςε. ηε ζπλέρεηα ηελ εκπεηξηθή ζεκειίσζε ησλ παξαπάλσ πξαγκαηνπνίεζαλ νη Aragon-Correa (1998) θαη Klassen and Whybark (1999a) ρξεζηκνπνηψληαο κηα πξνζέγγηζε ηξηψλ νξζνγψλησλ δηαζηάζεσλ, δειαδή πξφθεηηαη γηα ηξεηο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηνλ πεξηβαιινληηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο επηρείξεζεο θαζέλα απφ απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά έρεη ην δηθφ ηνπ ζπγθεθξηκέλν ζχλνιν πξαθηηθψλ. Έλα άιιν ζεκαληηθφ εξψηεκα πνπ θιήζεθαλ λα θαιχςνπλ βηβιηνγξαθηθά αξθεηνί κειεηεηέο είλαη ε χπαξμε ή φρη ζπγθξηηηθνχ πιενλεθηήκαηνο γηα ηηο επηρεηξήζεηο πνπ αθνινπζνχλ κηαο πεξηβαιινληηθήο κνξθήο κάξθεηηλγθ. Οξηζκέλνη απφ ηνπο ελ ιφγσ κειεηεηέο είλαη: (Christmann, 2000; Wagner et al., 2001), Walley and Whitehead (1994). Παξά ηηο φπνηεο πξνζπάζεηεο δελ δφζεθε ζαθή απάληεζε αληίζεηα γίλεηαη ιφγνο γηα πςειφ θφζηνο αλάιεςεο ηέηνησλ (θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ) πξσηνβνπιηψλ πνπ απηφκαηα θαζηζηά ην αξρηθφ εξψηεκα ξεηνξηθφ. Οη Rory Sullivan and Andy Gouldson κειεηνχλ: «Pollutant Release and Transfer Registers: Examining the Value of Government-Led Reporting on Corporate Environmental Performance» θαη ζπκπεξαίλνπλ πσο ηα PRTRs δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή κέζσ ηεο παξνρήο κηαο αλεμάξηεηεο θαη επηηαθηηθήο πεγήο πιεξνθνξηψλ γηα ηελ έθιπζε θαη κεηαθνξά ξχπσλ. Δάλ δηεζλψο ππήξραλ εδξαησκέλα θαη ζπγθξίζηκα PRTRs ζε θάζε ρψξα, απηφ ζα ππήξρε ε βάζε γηα κηα πην ηεθκεξησκέλε ζπδήηεζε γηα ηε ζρέζε κεηαμχ επζχλεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο ηνπνζεζίαο. Οη Dorit Kerret and George M. Gray αλαξσηηνχληαη: «What Do We Learn from Emissions Reporting? Analytical Considerations and Comparison of Pollutant Release and Transfer Registers in the United States, Canada,

43 43 England, and Australia» θαη ηειηθά ζπκπεξαίλνπλ πσο αλ θαη κε ηελ πάξνδν ησλ ρξφλσλ ε εθπνκπή αεξίσλ απμάλεηαη θαηά 30% νη ζπλνιηθέο εθπνκπέο ησλ αξρηθψλ εγθαηαζηάζεσλ/δξαζηεξηνηήησλ σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ κεηψλνληαη θαηά 40%, ελψ κείσζε αιιά ηεο ηάμεσο ηνπ 15% παξαηεξείηαη θαη ζηηο ζπλνιηθέο εθπνκπέο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ππξήλα (βαζηθέο). Σν απνηέιεζκα απηφ δείρλεη πσο ε ζπλερήο αχμεζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ κπνξεί ζε έλα βαζκφ λα απνδνζεί ζην κεγάιν αξηζκφ δξαζηεξηνηήησλ κηθξνχ κεγέζνπο. Αναζκόπηζη βιβλιογπαθίαρ Οη παξάγνληεο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζνπκε απφ ηα άξζξα έηζη ψζηε λα αλαιχζνπκε αλ παίδνπλ ξφιν ζηηο απνθάζεηο ησλ επηρεηξήζεσλ φζνλ αθνξά ηελ πηνζέηεζε πξάζηλεο ηερλνινγίαο γηα ηελ κείσζε ησλ ξχπσλ είλαη: 1. Κιάδνο 2. Πεξηνρή 3. Ζ ρξνλνινγία ίδξπζεο 4. Ο αξηζκφο ππαιιήισλ 5. Οη πσιήζεηο 6. Σα θέξδε πξν θφξσλ ηφθσλ θαη απνζβέζεσλ (EBITDA) 7. Ζ θαζαξή αμία παγίνπ ελεξγεηηθνχ Οη 6 πξψηνη παξάγνληεο κειεηψληαη απφ ηνπο Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) θαη απφ ηνπο Stiakakis & Panayotis Fouliras (2009).Οη Stiakakis, Fouliras ζπκπεξηιακβάλνπλ θαη ηηο θεθαιαηνπρηθέο δαπάλεο θαη ηηο επελδχζεηο ζε Δ&Α, δχν δείθηεο ηνπο νπνίνπο δελ κπνξέζακε λα βξνχκε γηα ηηο ειιεληθέο εηαηξείεο. Μέζσ ηεο θαζαξήο αμίαο ηνπ πάγηνπ ελεξγεηηθνχ πξνζπαζνχκε λα εμνκνηψζνπκε ηελ επέλδπζε πνπ έρνπλ θάλεη νη επηρεηξήζεηο ζε πάγην εμνπιηζκφ άξα θαη ζε λέα ηερλνινγία. Θεσξνχκε φηη είλαη ην πεξηζζφηεξν θνληηλφ ζε επελδχζεηο εμνπιηζκνχ. Σέινο νη Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito εμεηάδνπλ ην κέγεζνο ηεο

44 44 επηρείξεζεο κέζσ ηνπ αξηζκνχ ησλ ππαιιήισλ, ηελ ειηθία ηνπ εμνπιηζκνχ, ηνλ βηνκεραληθφ ηνκέα θαη ηελ ρξήζε πξνεγκέλνπ ηξφπνπ παξαγσγήο. ινη ηνπο αλαθέξνπλ φηη ε πνζφηεηα εθπνκπήο ξχπσλ επεξεάδεηαη ζηελ πεξηνρή θαη ζηνλ θιάδν πνπ αλήθεη θάζε επηρέηξεζε.αθφκα εμεγνχλ πσο ην κέγεζνο ηεο επηρείξεζεο επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ απφδνζε ηεο επηρείξεζεο νη πεξηβαιινληηθέο πξαθηηθέο ηεο.αθφκα, ην EBITDA επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ πνζφηεηα εθπνκπήο ξχπσλ θαζψο νη επηρεηξήζεηο ζα πξνβνχλ ζηελ εηζαγσγή λέαο ηερλνινγίαο φπνπ ζην κέιινλ ζα επηθέξεη κεγαιχηεξα θέξδε.σέινο,ε θαζαξή αμία παγίνπ ελεξγεηηθνχ ζπλδέεηαη θαη απηή αξλεηηθά κε ηνπο εθπεκπφκελνπο ξχπνπο,θαζψο απνηειεί ελζσκαησκέλε επέλδπζε γηα πην θηιηθή ηερλνινγία. Οη Cainelli, Marin and Mazzanti (2010) αλαθέξνπλ θαη άιινπο παξάγνληεο νη νπνίνη δελ ήηαλ εχθνιν λα ηνπο εληνπίζνπκε,φπσο :ην επίπεδν εηζαγσγψλ θαη εμαγσγψλ ηεο επηρείξεζεο, νη ζρέζεηο απηήο κε ηδησηηθνχο θαη δεκφζηνπο θνξείο, αιιά θαη ε ζπλεξγαζία κε θνξείο φπσο ηα Παλεπηζηήκηα. Οκνίσο απηφ γίλεηαη θαη γηα ηνπο Javier González-Benito θαη Óscar González-Benito,νη νπνίνη αλαθέξνπλ :ζπλνιηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε, ε απφδνζε ηνπ κάξθεηηλγθ, ε ρξεκαηννηθνλνκηθή απφδνζε,ε νξζνινγηθή ιεηηνπξγηθή απφδνζε θαη ην ΡΟΜ: (production and operation management) ρξήζε πξνεγκέλσλ πξαθηηθψλ παξαγσγήο θαη δηαρείξηζεο Τπάξρνπλ θαη άιινη κειεηεηέο φπσο νη Vastag (1996), Azzone (1997), Klassen and Angell (1998) θαη Bansal and Roth (2000),νη νπνίνη απνηεινχλ κηα θαηεγνξία κειεηεηψλ πνπ αθνινπζνχλ κηα πξνζέγγηζε εληειψο δηαθνξεηηθή απφ φζα νη παξαπάλσ ππνζηήξημαλ θαη πηνζεηνχλ ηελ χπαξμε κηαο πνιπδηάζηαηεο θαη εμαξηεκέλεο ζρέζεο κεηαμχ ηεο πξφιεςε θαη ηεο πνηθηινκνξθίαο ησλ πθηζηάκελσλ πεξηβαιινληηθψλ πξαθηηθψλ

45 45 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 -ΔΛΛΑΓΑ-ΑΠΟΒΛΗΣΑ-ΡΤΠΟΙ: ΣΙ ΙΥΤΔΙ; Έρνληαο ήδε πεξηεγεζεί ζε βηβιηνγξαθηθά κνλνπάηηα πνπ πξψηνη άιινη κειεηεηέο ππέδεημαλ, έρνληαο απνθηήζεη κηα πξψηε επαθή κε έλλνηεο φπσο ε επηρεηξεζηαθή παξαγσγηθφηεηα θαη πσο απηή ζπλδέεηαη κε ελέξγεηεο πεξηβαιινληηθήο πξφιεςεο. Γλσξίδνληαο αθφκε ηη ηζρχεη ζρεηηθά κε ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην αιιά θαη ηη είλαη επί ηεο νπζίαο ην EPER θαη ηη ην E-PRTR ζα πξνζπαζήζνπκε λα κειεηήζνπκε ηη ηζρχεη ζηα πιαίζηα ηεο ειιεληθήο θνηλφηεηαο. Πξηλ θαη πξψηα απφ φια ζα δηεπθξηλίζνπκε ηα φζν πξνβιέπεη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην γηα ην ζχλνιν ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ. Θα εμεηάζνπκε πνηεο επηρεηξήζεηο θαη απφ πνηνπο θιάδνπο πξέπεη θαη κπνξνχλ λα πηνζεηήζνπλ (ή ην έρνπλ ήδε θάλεη) PRTRs. Τπάξρεη ειιεληθή λνκνζεζία ζρεηηθή θαη αλ λαη ηη νθέιε πξνβιέπεη. Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ηέζεθε ζε ηζρχ (θαη ζηελ Διιάδα) ζηηο 16 Φεβξνπαξίνπ Απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2005 μεθίλεζε λα ιεηηνπξγεί θαη ην ζχζηεκα εκπνξίαο εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ ΔΔ. Δίλαη έλα ζχζηεκα ην νπνίν ζηφρν έρεη λα δεκηνπξγήζεη ρξεκαηηθφ θίλεηξν γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηελ αηκφζθαηξα. ηελ Διιάδα κε ηνλ Ν3017/2002 (ΦΔΚ 117Α/2002) «Κχξσζε ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην ζηε χκβαζε-πιαίζην ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο» θαη ηελ Πξάμε Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ ΠΤ 5/03 (ΦΔΚ 58Α/2003) γηα ην Δζληθφ Πξφγξακκα κείσζεο ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζχκθσλα κε ην άξζξν 3 ηνπ Ν3017/2002, ε Διιεληθή Βνπιή επηζεκνπνίεζε ηε δέζκεπζε ηεο ρψξαο γηα δξάζεηο αληηζηξαηεπφκελεο ηελ ηάζε επηδείλσζεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ψζηε λα κεησζνχλ ζε παγθφζκην επίπεδν νη αέξηνη ξχπνη πνπ ζπκβάιινπλ ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην πξνέθπςε απφ ηε χκβαζε-πιαίζην γηα ηηο Κιηκαηηθέο Αιιαγέο πνπ είρε ππνγξαθεί ζηε Γηάζθεςε ηνπ Ρίν, ηνλ Ηνχλην ηνπ 1992, απφ ην ζχλνιν ζρεδφλ ησλ θξαηψλ (ε Διιάδα θχξσζε ηε χκβαζε απηή, θάλνληάο ηελ λφκν

46 46 ηνπ Κξάηνπο ηνλ Απξίιην ηνπ 1994). ηφρνο ηεο χκβαζεο είλαη ε ζηαζεξνπνίεζε ησλ ζπγθεληξψζεσλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ αηκφζθαηξα, ζε επίπεδα ηέηνηα ψζηε λα πξνιεθζνχλ επηθίλδπλεο επηπηψζεηο ζην θιίκα απφ ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Λίγα ρξφληα κεηά, θαη ζπγθεθξηκέλα ην 1997, θαζνξίζηεθε ζηα πιαίζηα ηεο χκβαζεο απηήο έλα ζεκαληηθφ λνκηθφ εξγαιείν γηα ηνλ έιεγρν ησλ εθπνκπψλ, γλσζηφ θαη σο Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην. Κεληξηθφο άμνλαο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην είλαη νη λνκηθά θαηνρπξσκέλεο δεζκεχζεηο ησλ βηνκεραληθά αλαπηπγκέλσλ θξαηψλ λα κεηψζνπλ ηηο εθπνκπέο έμη αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ηελ πεξίνδν , ζε πνζνζηφ 5,2% ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ Σν Πξσηφθνιιν πξνβιέπεη ηνλ εμήο θαηακεξηζκφ επζπλψλ αλά ρψξα: Καηαμεπιζμό εςθςνών ανά σώπα ΚΡΑΣΟ ΠΟΤ ΤΜΜΔΣΔΥΔΗ ΣΟ ΠΡΧΣΟΚΟΛΛΟ Δπξσπατθή Έλσζε (ησλ 15), Βνπιγαξία, Δζζνλία, Λεηνλία, Ληζνπαλία, Ρνπκαλία, ινβαθία, ινβελία, Σζερία ΠΡΟΒΛΔΠΟΜΔΝΖ ΜΔΗΧΖ ΣΧΝ ΔΚΠΟΜΠΧΝ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΔΡΗΟΓΟ % ΖΠΑ -7% Καλαδάο, Ηαπσλία, Οπγγαξία, Πνισλία -6% Κξναηία -5% Νέα Εειαλδία, Οπθξαλία, Ρσζία 0% Ννξβεγία +1% Απζηξαιία +8% Ηζιαλδία +10%

47 47 Γηα λα γίλεη ην Πξσηφθνιιν δηεζλήο δεζκεπηηθφο λφκνο, πξέπεη λα επηθπξσζεί απφ έλα νξηζκέλν αξηζκφ ρσξψλ. Παξά ηε δεδεισκέλε πξφζεζε ησλ ΖΠΑ λα κε ζπκκεηέρνπλ ζηε δηεζλή απηή ζπκθσλία, πνιιέο ρψξεο έρνπλ ήδε επηθπξψζεη ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην. Ζ Διιάδα, καδί κε ηελ ππφινηπε Δπξσπατθή Έλσζε ην επηθχξσζε ηνλ Μάην ηνπ Γηα λα απνθηήζεη νπζηαζηηθή ηζρχ ην Πξσηφθνιιν απαηηείηαη πιένλ κφλν ε επηθχξσζή ηνπ απφ ηε Ρσζία, ε νπνία έρεη θάζε ιφγν λα ην πξάμεη, αθνχ αλακέλεηαη λα έρεη ζεκαληηθά νηθνλνκηθά νθέιε απφ ηελ θίλεζε απηή. Αλ θαη ν ζπλνιηθφο ζηφρνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ θαηά 8%, ν δηαθαλνληζκφο ησλ επηκέξνπο ππνρξεψζεσλ αλάκεζα ζηα θξάηε κέιε παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. Οη επηκέξνπο ζηφρνη παξνπζηάδνληαη ζην παξαθάησ πίλαθα: Καηαμεπιζμόρ ςποσπεώζεων μείωζηρ ηων εκπομπών ζηο εζωηεπικό ηηρ Δ.Δ Λνπμεκβνχξγν -28% Γαιιία, Φηλιαλδία 0% Γεξκαλία, Γαλία -21% νπεδία +4% Απζηξία -13% Ηξιαλδία +13% Βξεηαλία - 12,5% Ηζπαλία +15% Δζζνλία, Λεηνλία, Ληζνπαλία, ινβαθία, ινβελία, Σζερία - 8% Δλλάδα +25% Βέιγην - 7,5% Πνξηνγαιία +27% Ηηαιία - 6,5% Οπγγαξία, Πνισλία, Οιιαλδία - 6%

48 48 πσο θαίλεηαη, ζηελ Διιάδα έρεη επηηξαπεί λα απμήζεη ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 25% κέρξη ην 2010 ζε ζρέζε κε ηα επίπεδα ηνπ πσο θαίλεηαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα, κέρξη ην 2002 νη εθπνκπέο ηεο ρψξαο καο είραλ ήδε απμεζεί θαηά 23,4%, ελψ ζχκθσλα κε ηηο πξνβιέςεηο (νη νπνίεο θαη επηβεβαηψζεθαλ), ε αχμεζε ησλ εθπνκπψλ θαηά ην 2010 ζα αλέξρεηαη ζην +35,8%. Ζ κε ηήξεζε ησλ ζηφρσλ ζα έρεη νδπλεξέο ζπλέπεηεο γηα ηε ρψξα καο, αθνχ ζε κία ηέηνηα πεξίπησζε πξνβιέπνληαη απζηεξά πξφζηηκα. Γη απηφ θαη είλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε λα πξνσζεζνχλ κέηξα πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, ζηελ ηαρεία αλάπηπμε ησλ θαζαξψλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ελ ηέιεη ζηε κείσζε ησλ επηθίλδπλσλ αεξίσλ πνπ απνζηαζεξνπνηνχλ ηελ αηκφζθαηξα ηεο Γεο θαη ππξνδνηνχλ ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο. Η αύξηζη ηων πύπων καηά 23,4% οθείλεηαι θπξίσο ζην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα,φπνπ αληηπξνζσπεχεη ην 80% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ.

49 49 Ο ηνκέαο ηεο ελέξγεηαο έρεη ηελ θχξηα επζχλε γηα ηελ εθπνκπή ησλ αεξίσλ ζε πνζνζηφ 75% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ,φπνπ απφ απηνχο ηνπο ξχπνπο ην Γηνμείδην ηνπ Άλζξαθα είλαη ζε πνζνζηφ 90%.Άξα ζπκπεξαίλεηε φηη,νπνηαδήπνηε ζηξαηεγηθή γηα κείσζε ηνπ CO2 πξέπεη λα εζηηαζεί ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο Ζ πξσηνγελήο ελέξγεηα δήηεζεο (ε ελέξγεηα πνπ θαηαλαιψλεηαη θαη έρεη παξαρζεί ζηνλ ηφπν θαηαλάισζεο) ζηελ Διιάδα έρεη απμεζεί θαηά έλα εηήζην κέζν φξν 2,2% ηελ δεθαεηία πσο θαίλεηαη απφ ην παξαθάησ δηάγξακκα απηή ε αχμεζε θπξίσο αθνξά πγξά θαχζηκα(πεηξέιαην) :ην κεξίδηφ ηνπο παξακέλεη ακεηάβιεην πεξίπνπ 60% κέρξη ην 1998,φπνπ ηα θπζηθά αέξηα αξρίδνπλ λα εηζέξρνληαη. Σα ζηεξεά θαχζηκα (ιηγλίηεο θαη άλζξαθαο) εκθαλίδνπλ κηα ζηαζεξή θαηαλάισζε θαη νη αλαλεψζηκνη πφξνη εκθαλίδνπλ κηα ειαθξά αλνδηθή ηάζε ύνθεζη ηηρ εζωηεπικήρ καηανάλωζηρ ενέπγειαρ ζηην Δλλάδα, Ζ πνζφηεηα ηεο ηειηθήο ελέξγεηαο (ε ελέξγεηα πνπ έρεη παξαρζεί αιινχ θαη θαηαλαιψλεηαη απφ εκάο) είλαη ην 2002 κηθξφηεξε θαηά 30% απφ ην επίπεδν ηεο πξσηνγελή ελέξγεηαο δήηεζεο.απηφ δείρλεη ην ζεκαληηθφ ξφιν θαη/ή ηελ ρακειή

50 50 απνδνηηθφηεηα ηνπ ηνκέα ηεο κεηαηξνπήο.σν παξαθάησ ζρήκα δείρλεη φηη κεηαμχ ησλ ηειηθψλ ηνκέσλ δήηεζεο,νη κεηαθνξέο εμεγνχλ πεξίπνπ ην 40% θαη δείρλνπλ κηα ζεκαληηθή αλνδηθή ηάζε.ο δεχηεξνο κεγαιχηεξνο θαηαλαισηήο ελέξγεηαο είλαη ν ηνκέαο ησλ λνηθνθπξηψλ φπνπ θαηαλαιψλεη πεξίπνπ 25% ηνπ ζπλφινπ θαη δείρλεη,καδί κε ηνλ ηξηηνγελή ηνκέα(ηνκέαο ππεξεζηψλ) ην κεγαιχηεξν εηήζην κέζν ξπζκφ αχμεζεο.απφ ηελ άιιε πιεπξά,νη ηνκείο ηεο βηνκεραλίαο θαη ηεο γεσξγίαο ραξαθηεξίδνληαη απφ ζρεηηθά ζηαζεξή δήηεζε γηα ελέξγεηα Η ζςνειζθοπά ηων κλάδων ζηην ηελική καηανάλωζη ενέπγειαρ ζηην Δλλάδα, Σν επφκελν γξάθεκα παξνπζηάδεη απνηειέζκαηα ρξνλνζεηξάο,έηζη ψζηε λα δνχκε ηα κεξίδηα ησλ θιάδσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ αχμεζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα.βιέπνπκε νη επηδξάζεηο ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηνπ πιεζπζκνχ είλαη νη θχξηεο θαηεπζπληήξηεο δπλάκεηο γηα ηελ αχμεζε ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ. Οη επηδξάζεηο ησλ Μεξηδίσλ ηνπ Πεηξειαίνπ εκθαλίδνπλ κηα ειαθξά αξλεηηθή ζπκβνιή κεηά ην 1997.Απηφ νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ηα θπζηθά αέξηα έρνπλ κηθξφηεξν ζπληειεζηή εθπνκπήο CO2 απφ ηα ζηεξεά θαη πγξά θαχζηκα.σέινο,ε επίδξαζε ηεο έληαζεο ελέξγεηαο εκθαλίδεη κηθξέο

51 51 δηαθπκάλζεηο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο εμεηαδφκελεο πεξηφδνπ,νδεγψληαο ζε κηα ζπλνιηθή αξλεηηθή ζπλεηζθνξά Γιαθοπέρ ηων εκπομπών CO2 ζε ζσέζη με ηο επίπεδο εκπομπών ηος 1990 πλερίδνπκε κε ηηο απεηθνλίζεηο ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα,ηεο έληαζεο ελέξγεηαο θαη ηνπ ΑΔΠ γηα ηελ Διιάδα γηα ηελ πεξίνδν ζε φξνπο αμίαο(co2:mtco2,έληαζε Δλέξγεηαο:10 2 Toe/1990 USD,AEΠ:1990 USD) γηα λα δνχκε ηπρφλ θνηλέο ηάζεηο κεηαμχ απηψλ.φαίλεηαη ε ζπζρέηηζε κεηαμχ ΑΔΠ θαη ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ CO2 φπνπ θαη νη 2 εκθαλίδνπλ αχμεζε κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ.

52 52 Δξέλιξη ηων εκπομπών CO2,Ένηαζηρ Δνέπγειαρ και ΑΔΠ για Δλλάδα, Παξαθάησ παξαζέηνπκε ηελ θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζηελ Διιάδα γηα ηελ πεξίνδν Γηα λα εθηηκεζεί ε ελδερφκελε χπαξμε αηηησδψλ ζρέζεσλ, ε θαηαλάισζε ελέξγεηαο έρεη αμηνινγεζεί ζε ζπγθεληξσηηθά θαη αλαιπηηθά ζε επίπεδα. Βιέπνπκε φηη ε πλνιηθή Καηαλάισζε ελέξγεηαο θαη ε Οηθνλνκηθή Αλάπηπμε είλαη αξθεηά παξφκνηεο θαη ζηελά ζπλδεδεκέλεο ε κία κε ηελ άιιε. Οη κεγάινη ξπζκνί αχμεζεο ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο απφ ην1960 έσο1973, αθνινπζήζεθαλ απφ ζεκαληηθά ρακειφηεξα πνζνζηά αχμεζεο ηεο παξαγσγήο. Ζ ππνηνληθή νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ αθνινχζεζε κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 1980 ήηαλ ην απνηέιεζκα ησλ αδχλακσλ πνιηηηθψλ πνπ απέηπραλ λα εθαξκφζνπλ ηηο απαξαίηεηεο δηαξζξσηηθέο πξνζαξκνγέο, ηελ βηνκεραληθή αλαζπγθξφηεζε θαη ηελ βειηίσζε ηεο απφδνζεο. Αληίζεηα, κεηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990, ε εθαξκνγή ησλ δηαξζξσηηθψλ πνιηηηθψλ πνπ νδήγεζαλ ζηα κεησκέλα πνζνζηά ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ηελ πηνζέηεζε πνιηηηθψλ εμνηθνλφκεζεο ελέξγεηαο, έρεη δψζεη ηελ επηηάρπλζε θαη ηελ ψζεζε ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. ηα αλαιπηηθά επίπεδα θαηαλάισζεο ελέξγεηαο, εκπεηξηθά επξήκαηα δείρλνπλ φηη ππάξρεη ζήκεξα κηα ακθίδξνκε ζρέζε κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ θαη ηεο βηνκεραληθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο, θαζψο θαη κεηαμχ ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ θαη ηεο νηθηαθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο. Τπάξρεη κε απνδνηηθή ρξήζε ηεο ελέξγεηαο ζην βηνκεραληθφ ηνκέα ζηελ Διιάδα, φπνπ ε αχμεζε ηνπ ελεξγεηαθνχ θφζηνπο θαη θαζπζηέξεζε ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ηεο

53 53 ελέξγεηαο έρνπλ νδεγήζεη ζηελ αχμεζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο θαη ηε κεηαηξνπή ηνπ ηνκέα ζε κε -αληαγσληζηηθφ βηνκεραληθφ ηνκέα. ζνλ αθνξά ηελ αηηηψδε ζρέζε κεηαμχ νηθηαθήο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηα απνηειέζκαηα δείρλνπλ ηελ παξνπζία αιιειεμαξηήζεσλ κεηαμχ ηνπο.αχμεζε ηνπ εηζνδήκαηνο έρεη παξνπζηαζηεί ιφγσ ηεο πςειφηεξεο δήηεζεο γηα νηθηαθέο παξνρέο ελέξγεηαο, ηεο βειηίσζεο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο αχμεζεο ηνπ αξηζκνχ ησλ θαηαλαισηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο θαηνηθίαο. Οκνίσο αχμεζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ νηθηαθή θαηαλάισζε ελέξγεηαο θαίλεηαη λα έρεη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ παξαγσγή κέζσ ηεο δήηεζεο γηα πνηνηηθέο ππεξεζίεο θαη ηελ βειηίσζε ηεο άλεζεο ησλ λνηθνθπξηψλ. Γηα ηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ηα απνηειέζκαηα δείρλνπλ ηελ νπδεηεξφηεηα κεηαμχ ηεο θαηαλάισζεο ελέξγεηαο ησλ κεηαθνξψλ θαη ηνπ πξαγκαηηθνχ ΑΔΠ. ε απηφ ην πιαίζην, νη εμειίμεηο ηεο παξαγσγήο δελ θαίλεηαη λα ηνλψλεη ηελ δήηεζε ελέξγεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ςγκενηπωηική και αναλςηική καηανάλωζη ενέπγειαρ και ππαγμαηικό ΑΔΠ ζηην Δλλάδα,

54 54 Ζ κε ηήξεζε ησλ ζηφρσλ γηα κείσζε ησλ ξχπσλ,ζα έρεη νδπλεξέο ζπλέπεηεο γηα ηε ρψξα καο, αθνχ ζε κία ηέηνηα πεξίπησζε πξνβιέπνληαη απζηεξά πξφζηηκα. Γη απηφ θαη είλαη επηηαθηηθή ε αλάγθε λα πξνσζεζνχλ κέηξα πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ εμνηθνλφκεζε ελέξγεηαο, ζηελ ηαρεία αλάπηπμε ησλ θαζαξψλ πεγψλ ελέξγεηαο θαη ελ ηέιεη ζηε κείσζε ησλ επηθίλδπλσλ αεξίσλ πνπ απνζηαζεξνπνηνχλ ηελ αηκφζθαηξα ηεο Γεο θαη ππξνδνηνχλ ηηο θιηκαηηθέο αιιαγέο. Παξφια φζα πξνεγήζεθαλ ε Διιάδα είρε θαηαθέξεη λα ζπλδεζεί αξλεηηθά κε ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ιίγα ρξφληα πξηλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ην Μάην ηνπ 2008 ε Διιάδα είλαη ε πξψηε ρψξα παγθνζκίσο πνπ ππφθεηηαη ζε θπξψζεηο γηα αζπκθσλία κε ηηο νδεγίεο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην. Ζ Greenpeace θαη ε WWF κε θνηλή θαηαρψξηζε ζηηο εθεκεξίδεο, παξαζέηνπλ κεηαθξαζκέλα ηα επίκαρα άξζξα ηεο απφθαζεο ηεο Δπηηξνπήο πκκφξθσζεο ηνπ ΟΖΔ. Απφθαζε CC /Greece/EB ηνπ ηκήκαηνο επηβνιήο ηεο Δπηηξνπήο πκκφξθσζεο ηνπ ΟΖΔ γηα ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην (παξαηίζεληαη κεηαθξαζκέλα ηα επίκαρα άξζξα ηεο απφθαζεο) νη πξνζθεθιεκέλνη εηδηθνί, κέιε ηεο ειεγθηηθήο νκάδαο εηδηθψλ πνπ αμηνιφγεζε ηελ αξρηθή έθζεζε ηεο Διιάδαο, επεζήκαλαλ ηξία ζεκεία ηδηαίηεξεο αλεζπρίαο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αμηνιφγεζε, ε νπνία ζπλέπεζε κε ηε κεηάβαζε ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο απνγξαθήο ηεο Διιάδαο: (α) Έιιεηςε ζαθήλεηαο ζρεηηθά κε ην ραξαθηήξα ησλ ζεζκηθψλ θαη δηαδηθαζηηθψλ δηεπζεηήζεσλ γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ζπλέρεηαο ηεο δηαδηθαζίαο πξνεηνηκαζίαο απνγξαθήο (ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ θαη ηνπ δηαρσξηζκνχ ησλ αξκνδηνηήησλ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ εθαξκνγή ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο) (β) Έιιεηςε πιεξνθφξεζεο ζρεηηθά κε ηε κεηαθνξά γλψζεο απφ ην ζπκβαιιφκελν θνξέα κε ηελ ηερληθή επζχλε ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο απνγξαθήο, πξνο ηε λέα νκάδα. (γ) Αδπλακία ζπλάληεζεο ηεο ειεγθηηθήο νκάδαο εηδηθψλ κε ην πξνζσπηθφ πνπ αλαιακβάλεη ηελ ηερληθή επζχλε γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηεο απνγξαθήο, ψζηε λα αμηνινγήζεη ηηο δηεπζεηήζεηο γηα ηελ ηερληθή επάξθεηα ηνπ πξνζσπηθνχ απηνχ. Απηέο νη ίδηεο αλεζπρίεο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηελ ηθαλφηεηα ηεο Διιάδαο λα δηαηεξήζεη

55 55 ηελ απαξαίηεηε ζεζκηθή θαη ηερληθή ηθαλφηεηα, εγείξνληαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηε δεχηεξε κεηάβαζε. Βάζεη ησλ παξαπάλσ φθεηιαλ λα επηβάιινπλ θπξψζεηο θαη ππνδείμεηο πξνο ζπκκφξθσζε ζηελ Διιάδα, ελδεηθηηθά αλαθέξνληαη ηα εμήο: (α) Ζ Διιάδα θξίλεηαη φηη βξίζθεηαη ζε κε-ζπκκφξθσζε (β) Ζ Διιάδα ζα πξέπεη λα αλαπηχμεη έλα ζρέδην, πνπ αλαθέξεηαη ζηελ παξάγξαθν 1 ηνπ κέξνπο XV θαη λα ην ππνβάιιεη ζην ηκήκα επηβνιήο εληφο ηξηψλ κελψλ... Σν ζρέδην ζα πξέπεη λα επηδεηθλχεη κέηξα πνπ ζα δηαζθαιίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο απνγξαθήο θαηά ηε δηάξθεηα κεηαβαηηθψλ πεξηφδσλ θαη λα πεξηιακβάλεη θαηάιιειεο δηνηθεηηθέο δηεπζεηήζεηο γηα λα ππνζηεξίμεη κηα αμηνιφγεζε ηνπ λένπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο απνγξαθήο ηεο Διιάδαο απφ ηελ ειεγθηηθή νκάδα εηδηθψλ, ζπληνληζκέλε απφ ηε γξακκαηεία (ηνπ ΟΖΔ) θαη ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ έιεγρν κηαο εηήζηαο έθζεζεο απνγξαθήο πνπ ζα παξαρζεί απφ απηφ ην εζληθφ ζχζηεκα απνγξαθήο. (γ) Ζ Διιάδαο δε δηθαηνχηαη λα ζπκκεηέρεη ζηνπο κεραληζκνχο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηα άξζξα 6, 12 θαη 17 ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην, εθθξεκνχζεο ηεο απφθαζεο γηα ην εξψηεκα ηεο εθαξκνγήο. Ζ απφθαζε ηνπ ΟΖΔ ζεκαίλεη φηη ε Διιάδα θαη ελδερνκέλσο νη ππφρξεεο ειιεληθέο βηνκεραλίεο δε ζα κπνξνχλ λα αγνξάζνπλ ή λα πνπιήζνπλ δηθαηψκαηα ξχπσλ, κέζα απφ ηνπο ιεγφκελνπο επέιηθηνπο κεραληζκνχο (ρξεκαηηζηήξην ξχπσλ, έξγα ζε αλαπηπζζφκελεο ρψξεο θηι). Απηφ ζα ζπκβαίλεη έσο φηνπ ε Διιάδα απνδείμεη φηη ζπκκνξθψλεηαη κε ηηο ππνδείμεηο ηνπ ΟΖΔ. Ζ Διιάδα είλαη ε πξψηε ρψξα παγθνζκίσο πνπ ππφθεηηαη ζε θπξψζεηο γηα αζπκθσλία κε ηηο νδεγίεο ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην. Σν Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην έρεη ζρεδηαζηεί σο έλα πξψην βήκα ζηνλ δξφκν ηεο ξηδηθήο κείσζεο ησλ εθπνκπψλ ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ πνπ απαηηείηαη γηα ηελ απνηξνπή ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ. Απηή ηε ζηηγκή είλαη ην κφλν δηεζλέο λνκηθφ εξγαιείν πνπ θηλείηαη ζηε ζσζηή θαηεχζπλζε. Γελ πξέπεη λα μερλάκε βέβαηα φηη, αθφκε θη αλ εθαξκνζηεί ζην αθέξαην, ην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην ζηε ζεκεξηλή ηνπ

56 56 κνξθή ζα πεξηνξίζεη ηελ αλακελφκελε αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο θαηά 0,06C σο ην 2050, φηαλ ζην ίδην δηάζηεκα ε αλακελφκελε αχμεζε ηεο κέζεο ζεξκνθξαζίαο ζα είλαη 1νC κε 2νC. Δλδεηθηηθή είλαη ε πξνεηδνπνίεζε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ, ζχκθσλα κε ηελ νπνία γηα λα εμαιεηθζεί ε απεηιή ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ απαηηείηαη κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 50-70% πεξίπνπ κέζα ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο. Δίλαη ζαθέο ινηπφλ φηη ην Πξσηφθνιιν απηφ δελ είλαη παξά έλα πξψην αλαγθαίν βήκα πξνο ηελ εμεχξεζε κηαο ιχζεο. Ο δξφκνο φκσο είλαη αθφκε καθξχο. πσο πξνθχπηεη απφ ηελ έθζεζε «Σάζεηο θαη Πξνβιέςεηο γηα ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζηελ Δπξψπε ην 2007» πνπ δεκνζίεπζε ν Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο Πεξηβάιινληνο, ε Διιάδα κέρξη ηφηε δελ είρε πξνρσξήζεη ζε θαλέλα νπζηαζηηθφ κέηξν γηα λα αληαπνθξηζεί ζηηο ππνρξεψζεηο ηεο απέλαληη ζην Πξσηφθνιιν ηνπ Κηφην θαη λα κεηψζεη ηηο εθπνκπέο αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. Αληίζεηα κάιηζηα, θαηαγξάθεηαη αχμεζε ησλ εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά 32% απφ ην 1990 σο ην 2005, πξνβιέπεηαη αχμεζε 46% γηα ην 2012, ελψ ε ρψξα καο είρε δηθαίσκα αχμεζεο 25% ζην ζχλνιν ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ γηα ην ίδην δηάζηεκα. πγθεθξηκέλα, ην κεγαιχηεξν κεξίδην επζχλεο πέθηεη ζηνλ νηθηαθφ θαη ηξηηνγελή ηνκέα (κε αχμεζε εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά 112% θαη 194% αληίζηνηρα απφ ην 1990 σο ην 2005 ελψ ππάξρνπλ κεγάιεο απμήζεηο θαη ζηε δηαρείξηζε απνβιήησλ κε αχμεζε εθπνκπψλ κεζαλίνπ θαηά 35%. Αληηζέησο, ζηνλ ηνκέα ηεο βηνκεραλίαο θαηαγξάθεηαη κείσζε εθπνκπψλ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα θαηά 19%. Παξάιιεια, ζε φηη αθνξά ζηελ ελεξγεηαθή έληαζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ε Διιάδα θαηέρεη ηε 2ε ρεηξφηεξε ζέζε, µεηά ηε Φηλιαλδία, απέρνληαο θαηά 21,4% απφ ηνλ µέζν φξν ελεξγεηαθήο έληαζεο ησλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ. ησλ 15. Ο δείθηεο ηεο ελεξγεηαθήο απνδνηηθφηεηαο γηα ηελ Διιάδα, αλέξρεηαη, ζήµεξα, ζην 66,1%, ελψ ν αληίζηνηρνο επξσπατθφο µέζνο φξνο βξίζθεηαη ζην 71,3%, θαηαηάζζνληαο ηελ Διιάδα ηέζζεξηο ζέζεηο απφ ην ηέινο, φζνλ αθνξά ζηελ νξζή αμηνπνίεζε ηεο ζπλνιηθήο ελέξγεηαο πνπ δηαηίζεηαη ζηε ρψξα ζε ζρέζε µ εθείλε πνπ θαηαλαιψλεηαη ζηελ ηειηθή ρξήζε.

57 57 Ζ Διιάδα ήηαλ ππνρξεσκέλε κέρξη ηα ηέιε ηνπ 2005 λα έρεη δεκηνπξγήζεη έλα αμηφπηζην ζχζηεκα θαηαγξαθήο ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ θαη λα παξνπζηάδεη ηα δεδνκέλα, ψζηε λα θαίλεηαη αλ μεπεξλάεη ή φρη ηα φξηα. Απφ ην 2003 ππεχζπλε γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ αεξίσλ ήηαλ ε νκάδα ηνπ Αζηεξνζθνπείνπ Αζελψλ. Ζ ζχκβαζε ηνπ Αζηεξνζθνπείνπ έιεμε ζηηο αξρέο ηνπ 2007 θαη φηαλ ιίγν αξγφηεξα θηάλνπλ ζηελ Αζήλα εκπεηξνγλψκνλεο απφ ηελ επηηξνπή ηνπ ΟΖΔ απνθαιχπηεηαη κηα εηθφλα φρη θνιαθεπηηθή γηα ηελ Διιάδα: α) Γελ ιεηηνπξγνχζε θαλελφο είδνπο ζχζηεκα κέηξεζεο ξχπσλ, δηφηη β) δελ ππήξρε θαλέλαο ππεχζπλνο γηα ηελ θαηαγξαθή ηνπο. Σν Φεβξνπάξην ηνπ 2008 ηελ επζχλε ηεο κέηξεζεο ησλ ξχπσλ αλαιακβάλεη ε νκάδα ηεο ζρνιήο Υεκηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Πνιπηερλείνπ. Χζηφζν, ην ΤΠΔΥΧΓΔ «καγεηξεχεη» ηα απνηειέζκαηα ησλ κεηξήζεσλ θαη έηζη ε έθζεζε πνπ θαηαηέζεθε ζηνλ ΟΖΔ απφ ηελ Διιάδα ηνλ Ηνχιην ηνπ 2008 θξίλεηαη αλεπαξθήο. Πέξα απφ ηα «καγεηξέκαηα», ην ΤΠΔΥΧΓΔ φια ηα ηειεπηαία ρξφληα, -αξλείηαη λα ελζσκαηψζεη ζην ειιεληθφ δίθαην, λνκνζεζίεο πνπ αθνξνχλ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ βηνκεραληψλ θαη ηελ πνζφηεηα ξχπσλ πνπ εθπέκπνπλ. -ζρεδηάδεη λέεο κνλάδεο παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κε ιηζάλζξαθα, έλα νξπθηφ θαχζηκν πνπ ζα εθηνμεχζεη ηηο εθπνκπέο ησλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ. -αδεηνδνηεί εξγνζηάζηα παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο αθφκα θαη ζε πεξηνρέο NATURA, κε πην πξφζθαην ην παξάδεηγκα ζηελ Διαθφλεζν. Γελλαηφδσξα γηα ηηο επηρεηξήζεηο, θπξίσο γηα ηε ΓΔΖ, ήηαλ θαη ηα ειιεληθά ρέδηα Καηαλνκήο Γηθαησκάησλ Δθπνκπψλ. Σελ ηξηεηία δφζεθαλ δηθαηψκαηα γηα ηφλνπο CO2/έηνο, ελψ ηελ πεξίνδν γηα ηφλνπο! Αληί γηα κείσζε, είρακε αχμεζε 1,45%. Καζψο φκσο ε ΓΔΖ απφ ην 2013 ζα πξέπεη λα αγνξάδεη ηα δηθαηψκαηα εθπνκπψλ, ζα ππάξρεη έλα πνιχ ζεκαληηθφ επί πιένλ θφζηνο, πεξίπνπ 1,4 δηζ. επξψ εηεζίσο, ην νπνίν ε εηαηξεία ζέιεη λα πεξάζεη ζηνπο θαηαλαισηέο! Σν Δζληθφ ρέδην θαηαγξάθεη επίζεο κία πξνο κία ηηο εγθαηαζηάζεηο νη νπνίεο ππφθεηληαη ζηηο δηαηάμεηο ηεο θνηλνηηθήο Οδεγίαο. χκθσλα κε ην ρέδην, νη άδεηεο εθπνκπήο δηαλέκνληαη ζε 139 εγθαηαζηάζεηο, νη νπνίεο εκθαλίδνληαη παξαθάησ αλά δξαζηεξηφηεηα:

58 58 30 εγθαηαζηάζεηο ειεθηξνπαξαγσγήο 15 εγθαηαζηάζεηο θαχζεο 4 εγθαηαζηάζεηο δηπιηζηεξίσλ 1 εγθαηάζηαζε θξχμεο κεηαιιεπκάησλ 8 εγθαηαζηάζεηο θιίλθεξ ηζηκέληνπ 15 εγθαηαζηάζεηο αζβεζηνπνηίαο 3 εγθαηαζηάζεηο παινπξγίαο 43 εγθαηαζηάζεηο θεξακηθψλ 20 εγθαηαζηάζεηο ραξηηνχ θαη ραξηνληνχ

59 59 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΑΝΑΛΤΗ ην εξεπλεηηθφ θνκκάηη ηεο εξγαζίαο πξνζπαζνχκε λα δνχκε πνηνη είλαη απηνί νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο επηρεηξήζεηο θαη ζπκβάινπλ ζηελ εθπνκπή ξχπσλ. Θα πξνζπαζήζνπκε δειαδή λα επηβεβαηψζνπκε ή θαη λα επεθηείλνπκε ηα επξήκαηα ησλ δεκνζηεχζεσλ γηα ηηο ειιεληθέο επηρεηξήζεηο. Σν θνκκάηη ρσξίδεηαη ζε δχν θεθάιαηα.. ε απηφ ην θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ απφ ην Δπξσπατθφ Μεηξψν Ρχπσλ θαη ζην δεχηεξν ιακβάλνπκε ηα επηκέξνπο νηθνλνκηθά, δηνηθεηηθά, θ.α. ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηρεηξήζεσλ θαη αλαδεηνχκε πνηα είλαη απηά πνπ ζπκβάινπλ πεξηζζφηεξν κέζσ εξγαιείσλ νηθνλνκεηξίαο (panel data παιηλδξνκήζεηο). ε απηφ ην θεθάιαην πξνζπαζνχκε λα δηαπηζηψζνπκε αλ θάπνηα εμσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηρεηξήζεσλ φπσο ν ηφπνο, ν αξηζκφο ησλ ππαιιήισλ, ν ηνκέαο πνπ αλήθνπλ ζχκθσλα κε ην πξντφλ ηνπο επεξεάδεη ή επεξεάδεηαη απφ ηνπο ξχπνπο. Γηα λα ην δνχκε απηφ πξψηα αζξνίζακε ηνπο επηκέξνπο ξχπνπο θάζε επηρείξεζεο. ηε ζπλέρεηα κειεηήζακε ηνπο ζπλνιηθνχο ξχπνπο θαη ηηο ζπζρεηίζεηο ηνπο κε ηα ινηπά ραξαθηεξηζηηθά ησλ επηρεηξήζεσλ. Πξψηα ειέγμακε ηελ θαηαλνκή ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ. Απηφ καο βνεζάεη ζην λα βξνχκε ην θαηάιιειν εξγαιείν κέζσ ηνπ νπνίνπ ζα δηεξεπλήζνπκε ηηο ζπζρεηίζεηο καο.

60 60 One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test ύνολο CO2 CO NOx SOx N Normal Parameters a,,b Mean 2,1889E6 2,1699E6 2267, , ,7379 Std. Deviation 8,82717E6 8,74504E6 5856, , ,04558 Most Extreme Differences Absolute,402,402,423,415,452 Positive,387,387,423,415,452 Negative -,402 -,402 -,349 -,398 -,410 Kolmogorov-Smirnov Z 4,061 4,060 4,289 4,216 4,587 Asymp. Sig. (2-tailed),000,000,000,000,000 a. Test distribution is Normal. b. Calculated from data. Απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ ηεζη βιέπνπκε φηη ε θαλνληθή θαηαλνκή δελ πξνζεγγίδεη ηελ θαηαλνκή ησλ εθπνκπψλ θαλελφο ξχπνπ. Πξηλ μεθηλήζνπκε ηελ αλάιπζε καο, ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε 3 θχξηα ζεκεία. Πξψηνλ, ε αλάιπζε καο εζηηάδεηαη κφλν ζε 4 έηε (2001,2004,2007,2008) ιφγσ ην φηη κφλν γηα απηά ηα έηε έρνπκε ηηο πνζφηεηεο ησλ εθπνκπψλ ξχπσλ ησλ εξγνζηαζίσλ ησλ επηρεηξήζεσλ. Γεχηεξνλ, επεηδή δελ έρνπκε ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία ησλ εξγνζηαζίσλ ησλ επηρεηξήζεσλ φπνπ ζα καο ρξεηαζηνχλ ζηελ νηθνλνκεηξηθή καο αλάιπζε, πξνρσξήζακε ζηελ πξφζζεζε ησλ ξχπσλ ησλ εξγνζηαζίσλ ηεο θάζε επηρείξεζεο.

61 61 Σέινο, ζα αλαθέξνπκε ηνλ ιφγν γηα ηνλ νπνίν αζρνιεζήθακε κφλν κε 4 ξχπνπο.απηνί νη ξχπνη είλαη ην δηνμείδην ηνπ άλζξαθα (Co2),ην κνλνμείδην ηνπ άλζξαθα(co),ηα νμείδηα ηνπ αδψηνπ(nox/no2) θαη ηα νμείδηα ηνπ ζείνπ,νη νπνίνη είλαη νη πην ξππνγφλνη.απηά θαίλνληαη ζηα παξαθάησ δηαγξάκκαηα. Καηαξρήλ θάλακε κηα δηάθξηζε κεηαμχ ησλ ξχπσλ,ζε απηνχο ηνπ αέξα θαη ζε εθείλνπο ηνπ λεξνχ,φπνπ ζα δνχκε ηελ ππεξνρή ησλ ξχπσλ ηνπ αέξα ζε πνζνζηφ 99,98% έλαληη ηνπ 0,02 % ηνπ αληίζηνηρνπ πνζνζηνχ ξχπσλ ζην λεξφ.απηφ καο έθαλε λα αζρνιεζνχκε κφλν κε ηνπο ξχπνπο ηνπ αέξα. Γηάθξηζε ησλ ξχπσλ ηελ ζπλέρεηα θάλακε κηα θαηαλνκή ησλ ξχπσλ ηνπ αέξα,φπνπ βιέπνπκε ηελ κεγάιε ξχπαλζε ηνπ Γηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα(co2) ζε πνζνζηφ 99,05%.Γεχηεξε έξρεηαη ζε πνζνζηφ 0,6% ε ξχπαλζε ησλ Ομεηδίσλ ηνπ Θείνπ(SOx/SO2),ηξίηε κε πνζνζηφ 0,22% ηα Ομείδηα ηνπ Αδψηνπ (NOx/NO2) θαη ηέινο κε πνζνζηφ 0,07% ην Μνλνμείδην ηνπ Άλζξαθα (CO).Οη ππφινηπνη ξχπνη βξίζθνληαη ζε πνζφηεηεο κηθξφηεξεο ηνπ 0,04%,φπνπ ηνπο αθήζακε έμσ γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο εξγαζίαο.

62 Ρχπνη ηνπ Αέξα 62 Γηάθξηζε ησλ ξχπσλ ηνπ αέξα ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε ηα ζηνηρεία ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο γηα θάζε ξχπν

63 63 Περιγραθικά Υαρακηηριζηικά Σσπική Παρατηρήσεις Μέσο Απόκλιση Ελάτιστο Μέγιστο ύνολο 103 2,1889E6 8,82717E6 106, ,00 CO ,1699E6 8,74504E6, ,00 CO , ,40086, ,00 NOx , ,94883, ,00 SOx , ,04558, ,00 Απφ ηνλ κέζν βιέπνπκε φηη ε θαηαλνκή ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ αθνινπζεί εθείλε ηνπ CO2 ε φπνηα είλαη ε πην κεγάιε.γεχηεξε,αθνινπζεί εθέηλε ηνπ SOx κεηά ηνπ NOx θαη ηειεπηαία ηνπ CO. Καη' αξράο πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ε θαηεγνξηνπνίεζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζχκθσλα κε ην κέγεζνο ησλ επηρεηξήζεσλ, έγηλε ζχκθσλα κε ηελ βαζκνλφκεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ππαιιήισλ απφ ηνλ ΔΟΜΜΔΥ.

64 64 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Κατθγορίεσ Επιχειριςεων Αρικμόσ εργαηομζνων (αμετάβλθτοσ) Κφκλοσ εργαςιών Συνολικόσ Ιςολογιςμόσ Μεγάλες >250 > 50 εκατ. > 43 εκατ. Μεσαίες < 250 < 50 εκατ. < 43 εκατ. Μικρές < 50 < 10 εκατ. < 10 εκατ. Πολύ μικρές < 10 < 2 εκατ. < 2 εκατ. ην δηθφ καο δείγκα δελ είρακε πνιιέο κηθξέο επηρεηξήζεηο. Ζ θαηαλνκή ηνπο είλαη ε αθφινπζε Βιέπνπκε φηη ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ καο είλαη 50,απφ ηηο νπνίεο κφλν 1(ή ην 2%) αλήθεη ζηηο «Πνιχ Μηθξέο» επηρεηξήζεηο,7(ή ην 14%) αλήθνπλ ζηηο «Μηθξέο»,18 (ή ην 36%)ζηηο «Μεζαίεο» θαη 24(ή ην 6%) ζηηο «Μεγάιεο»

65 65 Δπίζεο,ζεκαληηθφο παξάγνληαο πνπ ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε είλαη ε παιαηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ. Μηα θαηαλνκή ηνπο θαίλεηαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα. Ο δηαρσξηζκφο έγηλε κε ην θξηηήξην ηεο ρξνλνινγίαο ίδξπζεο.σηο ρσξίζακε ζε 2 θαηεγνξίεο κε βάζε ην κέζν φξν ησλ ρξνλνινγηψλ.ηελ ζπλέρεηα ηελ θάζε θαηεγνξία ηελ ρσξίζακε ζε άιιεο 2 ππνθαηεγνξίεο κε βάζε πάιη ηνλ κέζν φξν ηεο θάζε θαηεγνξίαο.έηζη δεκηνπξγήζακε 4 θαηεγνξίεο: 1)απφ 1-25 ρξφληα : Πνιχ Νέα 2)απφ ρξφληα : Νέα 3)απφ ρξφληα : Παιηά 4)απφ ρξφληα : Πνιχ Παιηά Παξαθάησ δείρλνπκε ηελ παιαηφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ ζε πίηα-γξάθεκα

66 66 Βιέπνπκε φηη νη επηρεηξήζεηο ζηελ θαηεγνξία «Πνιχ Νέα» έρνπλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ,ηεο ηάμεσο 32%.Αθνινπζνχλ θαηά πφδαο νη επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ «Παιηά» κε πνζνζηφ 30%,κεηά ε θαηεγνξία «Νέα» κε 22% θαη ηέινο ε θαηεγνξία «Πνιχ Παιηά» κε 16%.Απηφ πνπ κπνξνχκε λα ζρνιηάζνπκε απφ ηελ πίηα είλαη ην κηθξφ πνζνζηφ ησλ Πνιχ Παιηψλ επηρεηξήζεσλ πνπ έρνπκε ζηα δεδνκέλα καο(ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο θαηεγνξίεο),φπνπ νη επηρεηξήζεηο είλαη αθξηβψο κηζέο απφ ηελ πξψηε θαηεγνξία(«πνιχ Νέα») ηελ ζπλέρεηα απεηθνλίδνπκε ησλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγνζηάζησλ πνπ έρνπκε δεδνκέλα αθξηβψο γηα 1 έηνο,2 έηε,3 έηε,4 έηε Έηε Αξηζκφο Αξηζκφο χλνιν χλνιν επηρεηξήζεσλ Δξγνζηαζίσλ Δπηρεηξήζεσλ Δξγνζηαζίσλ Βιέπνπκε φηη κφλν γηα 1 έηνο έρνπκε 22 επηρεηξήζεηο θαη 24 εξγνζηάζηα,γηα 2 έηε έρνπκε 13 επηρεηξήζεηο θαη 13 εξγνζηάζηα,γηα 3 έηε 5 επηρεηξήζεηο θαη 20 εξγνζηάζηα θαη γηα 4 έηε 10 επηρεηξήζεηο θαη 27 εξγνζηάζηα. Γειαδή βιέπνπκε φηη κε ηελ εηζαγσγή ελφο πξφζζεηνπ έηνπο,νη επηρεηξήζεηο θαη ηα εξγνζηάζηα απμάλνληαη.σειηθά θηάλνπκε ζην ζεκείν φπνπ κε ηελ εηζαγσγή ηνπ ηέηαξηνπ έηνπο,έρνπκε 85 εξγνζηάζηα ηα φπνηα αλήθνπλ ζε 50 επηρεηξήζεηο

67 67 Παξαδείγκαηνο ράξε,απφ ηηο 22 επηρεηξήζεηο πνπ έρνπκε δεδνκέλα κφλν γηα 1 έηνο,δελ ζεκαίλεη φηη φιεο απηέο έρνπλ γηα κία ζπγθεθξηκέλε ρξνληά (2001,2004,2007,2008).Απφ απηήλ ηελ θαηεγνξία, 12 επηρεηξήζεηο έρνπλ γηα ην 2001,7 επηρεηξήζεηο γηα ην 2004,1 επηρείξεζε γηα ην 2007 θαη 2 επηρεηξήζεηο γηα ην Σα παξαπάλσ ηα βιέπνπκε ζην παξαθάησ γξάθεκα Βιέπνπκε φηη γηα έλαλ ζεκαληηθφ αξηζκφ επηρεηξήζεσλ (22) έρνπκε ζηνηρεία κφλν γηα 1 έηνο,ζε αληίζεζε κε ηα 4 έηε πνπ έρνπκε ιίγεο επηρεηξήζεηο (10), ην νπνίν καο δπζθνιεχεη ζηελ πεξαηηέξσ αλάιπζή καο.ή αιιηψο γηα ην 44% (22/50) ησλ επηρεηξήζεσλ έρνπκε δεδνκέλα κφλν γηα 1 έηνο θαη κφλν γηα 4 έηε έρνπκε πνζνζηφ 20% (10/50),θάηη πνπ ζα ζέιακε ην ηειεπηαίν ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ

68 68 ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγνζηαζίσλ πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζην κεηξψν αλά ρξνληά. Απηφ βξίζθεηαη απφ ηελ πξνεγνχκελε αλάιπζε πνπ θάλακε,αλ γίλεη αλαιπηηθή αλάιπζε ηνπ θάζε ζπγθεθξηκέλνπ έηνπο ζηηο εθάζηνηε ρξνληέο.γειαδή,πξηλ είπακε φηη νη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπκε δεδνκέλα κφλν γηα έλα έηνο είλαη 22.Απφ απηέο: γηα ην 2001 έρνπκε 12,γηα ην 2004 έρνπκε 7,γηα ην 2007 έρνπκε 1 θαη γηα ην 2008 έρνπκε 2.ζνλ αθνξά ηα εξγνζηάζηα,γηα έλα έηνο έρνπκε 24: γηα ην 2001 έρνπκε 14,γηα ην 2004 έρνπκε 7,γηα ην 2007 έρνπκε 1 θαη γηα ην 2008 έρνπκε 2.Αχηα θαίλνληαη ζην παξαθάησ πίλαθα,φπνπ ζηελ ζηήιε χλνιν επηρεηξήζεσλ είλαη ε αζξνηζηηθή ζηήιε ησλ επηρεηξήζεσλ γηα θάζε ρξνληά.γειαδή,γηα λα βξνχκε ηηο ζπλνιηθέο επηρεηξήζεηο πνπ έρνπκε γηα ην 2001,αζξνίδνπκε ηηο επηρεηξήζεηο γηα ην 2001 γηα φια ηα έηε.γηα 1 έηνο: έρνπκε 12 επηρεηξήζεηο (γηα ην 2001),γηα 2 έηε: απμάλνληαη ζε 22,γηα 3 έηε: απμάλνληαη ζε 25 θαη γηα 4 έηε: ηειηθά γίλνληαη 35 Σν αληίζηνηρν ηζρχεη θαη γηα ηα εξγνζηάζηα. Έηνο Υξνληέο Δπηρεηξήζεηο χλνιν Δπηρεηξήζεσλ Δξγνζηάζηα χλνιν Δξγνζηαζίσλ

69 ηελ ζπλέρεηα βάδνπκε ζε έλαλ λέν πίλαθα ηα θειηά πνπ είλαη κε πξάζηλν ρξψκα γηα θάζε ρξνληά Υξνληά χλνιν Δπηρεηξήζεσλ χλνιν Δξγνζηαζίσλ χλνιν Απφ εδψ,κπνξνχκε πην θαζαξά λα δνχκε ην ζχλνιν ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγνζηαζίσλ γηα θάζε ρξνληά.αθφκα κπνξνχκε λα δνχκε φηη ην ζχλνιν ησλ

70 70 επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγνζηαζίσλ γηα φιεο ηηο ρξνληέο είλαη 103 θαη 221 αληίζηνηρα,φζνλ είλαη θαη νη παξαηεξήζεηο καο απφ ηα δεδνκέλα (απφ ην excel). Παξαθάησ απεηθνλίδεηαη ν παξαπάλσ πίλαθαο ζε γξάθεκα Απηφ πνπ κπνξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε απφ ην γξάθεκα είλαη φηη απφ ηελ πιεηνςεθία ησλ δεδνκέλσλ καο, ζε θάζε εηαηξεία αληηζηνηρεί θαηά κέζν φξν πάλσ απφ 1 εξγνζηάζην Σψξα, φζνλ γηα ηα είδε δξαζηεξηφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ, απηά είλαη ηα αθφινπζα Κωδικόσ ΣΤΑΚΟΔ Περιγραφι ΣΤΑΚΟΔ 15 Βιομθχανία τροφίμων και ποτών 17 Παραγωγι κλωςτοχφαντουργικών υλών 20 Βιομθχανία ξφλου 21 Παραγωγι χαρτοπολτοφ, χαρτιοφ και προϊόντων από χαρτί 24 Παραγωγι χθμικών ουςιών και προϊόντων 26 Καταςκευι άλλων προϊόντων από μθ μεταλλικά ορυκτά

71 71 27 Παραγωγι βαςικών μετάλλων 28 Καταςκευι μεταλλικών προϊόντων 40 Παροχι θλεκτρικοφ ρεφματοσ και νεροφ 51 Χονδρικό εμπόριο Θα πξέπεη λα αλαθέξνπκε φηη ε θαηεγνξηνπνίεζε γηα ηα είδε δξαζηεξηφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ, έγηλε ζχκθσλα κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο ηαηηζηηθήο Σαμηλφκεζεο ησλ Κιάδσλ Οηθνλνκηθήο Γξαζηεξηφηεηαο (ΣΑΚΟΓ),φπνπ εθαξκφδεηαη ζε εζληθφ επίπεδν, απφ ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 2003, ζε αληηθαηάζηαζε ηεο πξνεγνχκελεο ηαμηλφκεζεο νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ΣΑΚΟΓ-91 ε απηφ ην ζεκείν ζα αλαθέξνπκε πνηεο είλαη νη επηρεηξήζεηο πνπ αλήθνπλ ζε θάζε θιάδν. Βιομθχανία τροφίμων και ποτών Παραγωγι κλωςτοχφα ντουργικών υλών Βιομθχανί α ξφλου Παραγωγι χαρτοπολτοφ, χαρτιοφ και προϊόντων από χαρτί Παραγωγι χθμικών ουςιών και προϊόντων Καταςκευι άλλων προϊόντων από μθ μεταλλικά ορυκτά Παραγωγι βαςικών μετάλλων Καταςκε υι μεταλλι κών προϊόντ ων Παροχι θλεκτρικοφ ρεφματοσ και νεροφ Χονδρικό εμπόριο ΔΒΕ Α.Δ. ΜΑΞΗΜ Κ. Μ. ΠΔΡΣΗΝΗΓ Ζ Α.Δ. SHELMΑ N A.E. ΚΟΛΗΟΠΟΤΛ Ο Π.Α.ΚΟ ΒΛ. Α. ΥΑΡΣΟΠΟΗΗΑ Α.Δ. ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΑ ΦΧΦΟΡΗΚΧΝ ΛΗΠΑΜΑΣΧΝ Α.Δ. ΖΡΑΚΛΖ Α.Γ.Δ.Σ. ΔΛΒΑΛ Α.Δ. SOVEL Α.Δ. ΔΠΔΞΔ ΡΓΑΗΑ ΥΑΛΤΒ Α ΓΔΖ - ΓΖΜΟΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖ Ζ ΖΛΔΚΣΡΗ ΜΟΤ Α.Δ. MOTOR OIL ΔΛΛΑ Α.Δ. ΑΘΖΝΑΗΚΖ ΕΤΘΟΠΟΗΗΑ Α.Δ. ΟΤΡΑΝΗΟ ΣΟΞΟ - ΒΑΡΑΜΖ Α.Β.Δ.Δ. ΥΑΡΣΟΠΟΗΗΑ ΦΘΗΧΣΗΓΟ Α.Δ.Β.Δ. ΔΛΛΖΝΗΚΑ ΠΔΣΡΔΛΑΗΑ Α.Δ. ΣΗΣΑΝ Α.Δ. ΑΛΟΤΜΗΝΗΟ Ν ΣΖ ΔΛΛΑΓΟ Β.Δ.Α.Δ. ΔΤΓΑΠ Α.Δ. CYCLON ΔΛΛΑ Α.Δ. ΚΧΠΑΗ (ΝΟΜΗΚΟ) Α.Β.Δ.Δ. ΚΟΛΟΡΑ Α.Δ. GEORGIA PACIFIC ΔΛΛΑ Α.Δ.Β.Δ. ΥΑΛΚΗ ΒΑΒΟΤΛΗΧ ΣΖ ΓΟΤΝΑΡΖ ΜΖΣΑΚΖ Α.Β.Δ.Δ. ΥΑΛΚΟΡ Α.Δ. ELPEDISO N ΠΑΡΑΓΧΓΖ ΖΛΔΚΣΡΗΚ Ζ ΔΝΔΡΓΔΗΑ Α.Δ. ΟΓΗΑ ΔΛΛΑ VERTICAL Α.Β.Δ.Δ. ΔΣΟΗΜΑ ΒΗ Α.Δ. ΒΑΛΑΒΑΝΖ Ν. ΑΦΟΗ ΛΑΡΚΟ Α.Δ. ΜΔΣΑΛΛΔΤ ΖΡΧΝ ΘΔΡΜΟΖΛ ΔΚΣΡΗΚΖ

72 72 Α.Β.Δ.Δ. ΔΝΓΤΜΑΣΑ & ΤΠΟΓΖΜΑ ΣΑ Α.Δ. ΣΗΚΖ ΚΑΗ ΜΔΣΑΛΛΟΤ ΡΓΗΚΖ Α.Δ. AGROINVE ST A.E.Β.Δ. ΦΑΡΜΠΔΣΔ Ξ Α.Δ. ΜΔΛ Α.Δ. TERRA Α.Δ. ΓΟΜΗΚΧΝ ΠΡΟΗΟΝΣΧ Ν ΗΓΔΝΟΡ Α.Δ. ΜΤΛΟΗ ΟΓΗΑ Α.Δ. ΑΝΔΕΟΤΛΑ ΚΖ ΦΗΔΡΑΣΔΞ ΑΦΟΗ Α.Δ. ΥΑΡΣΟΠΟΗΗΑ ΚΟΜΟΣΖΝΖ Α.Β.Δ.Δ. ΒΔΛΔΣΗΝΟ Τ ΑΒΔΣΟΠ ΟΗΗΑ Α.Δ. DEL MONTE ΔΛΛΑ Α.Β.Δ.Δ. ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΤΦΑΝΣΟΤΡ ΓΗΑ Α.Δ. ΑΚΔΚ Α.Δ.Σ.Β.Δ. ΑΣΔΡΗ Α.Β.Δ.Δ. ΓΗΟΤΛΑ Α.Δ. ΜΔΒΓΑΛ Α.Δ. ΥΑΛΤΦ ΓΟΜΗΚΑ ΤΛΗΚΑ Α.Δ. ΚΟΛΗΟ Α.Δ. ΡΑΗΚΟ Κ. Α.Δ. ΓΟΜΗΚΧΝ ΤΛΗΚΧΝ COCA COLA 3Δ Α.Δ. ΑΡΗΣΔΗΓΟ ΠΟΤΛΟΗ ΑΦΟΗ ΚΔΡΑΜΟΤΡ ΓΗΚΖ Α.Β.Δ.Δ. ΥΑΝΑΚΗΑ ΖΛΔΗΑ

73 73 ηελ ζπλέρεηα αλαιχνπκε,ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ έρνπκε γηα έλαλ ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ εηψλ γηα θάζε θιάδν.π.ρ. Βιέπνπκε απφ ην πίλαθα φηη γηα ηνλ θιάδν Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ έρνπκε 11 επηρεηξήζεηο,απφ ηηο νπνίεο νη 9 έρνπλ δψζεη δεδνκέλα κφλν γηα 1 έηνο,1 επηρείξεζε έρεη δψζεη γηα 2 έηε,1 επηρείξεζε γηα 3 έηε θαη ηέινο δελ έρνπκε θακία επηρείξεζε πνπ έρνπκε δεδνκέλα γηα 4 έηε. Δκείο ζα πξνηηκνχζακε φιεο νη επηρεηξήζεηο ζε θάζε θιάδν λα έρνπλ δεδνκέλα γηα 4 έηε,ην νπνίν ζα καο έθαλε αθφκε πην αμηφπηζηε ηελ αλάιπζή καο Περιγραφή ΣΤΑΚΟΔ 1 έτοσ 2 έτη 3 έτη 4έτη Σύνολο επιχειρήςεων ανά κλάδο Βιομηχανία και ποτών τροφίμων Παραγωγή κλωςτοώφαντουργικών υλών Βιομηχανία ξύλου Παραγωγή χαρτοπολτού, χαρτιού και προΰόντων από χαρτί Παραγωγή χημικών ουςιών και προΰόντων Καταςκευή άλλων προΰόντων από μη μεταλλικά ορυκτά Παραγωγή μετάλλων βαςικών Καταςκευή μεταλλικών

74 74 προΰόντων Παροχή ηλεκτρικού ρεύματοσ και νερού Χονδρικό Εμπόριο Σύνολο ανά έτοσ Βιέπνπκε φηη κφλν νη επηρεηξήζεηο πνπ αλήθνπλ ζηνλ ηνκέα «Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξντφλησλ» έρνπλ δεδνκέλα γηα φια ηα έηε Οη θιάδνη πνπ έρνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο είλαη νη «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ», «Καηαζθεπή άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» κε 11 επηρεηξήζεηο ν θαζέλαο, ζε αληίζεζε κε ηνπο θιάδνπο «Βηνκεραλία μχινπ» θαη «Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ» πνπ έρνπλ 1 επηρείξεζε ν θαζέλαο Παξαθάησ παξαζέηνπκε ηνλ αξηζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ αλά θιάδν ζε γξάθεκα

75 75 ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνπκε ζπλνπηηθά ηα εξγνζηάζηα πνπ αλήθνπλ ζε θάζε θιάδν γηα έλα ζπγθεθξηκέλν αξηζκφ εηψλ, φπνπ θαίλεηαη κε κεγάιε δηαθνξά ν ηνκέαο ηεο «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» ιφγσ ηεο ζπκκεηνρήο ηεο ΓΔΖ Α.Δ κε ηα πνιπάξηζκα εξγνζηάζηα ηεο ζε φιε ηελ Διιάδα Απηφ κπνξνχκε λα δνχκε απφ ην γξάθεκα είλαη φηη νη θιάδνη πνπ έρνπλ επαξθή δεδνκέλα είλαη νη: o «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο» κε 13 θαη 12 εξγνζηάζηα γηα 3 θαη 4 έηε αληίζηνηρα θαη ν θιάδνο «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» έρεη 3 θαη 8 εξγνζηάζηα πάιη γηα 3 θαη 4 έηε αληίζηνηρα.

76 76 Αθνινπζεί ε δηάθξηζε ησλ επηρεηξήζεσλ αλά θιάδν ζχκθσλα κε ην κέγεζνο ηνπο, φπνπ μερσξίδεη ν θιάδνο «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ» φπνπ θαη νη 5 επηρεηξήζεηο ηνπ είλαη φιεο Μεγάιεο Περιγραφή ΣΤΑΚΟΔ Μεγάλη Μεςαία Μικρή Πολύ Μικρή Σύνολο επιχειρήςεων Βιομηχανία και ποτών τροφίμων ανά κλάδο Παραγωγή κλωςτοώφαντουργικών υλών Βιομηχανία ξύλου Παραγωγή χαρτοπολτού, χαρτιού και προΰόντων από χαρτί Παραγωγή χημικών ουςιών και προΰόντων Καταςκευή άλλων προΰόντων από μη μεταλλικά ορυκτά Παραγωγή μετάλλων βαςικών

77 77 Καταςκευή μεταλλικών προΰόντων Παροχή ηλεκτρικού ρεύματοσ και νερού Χονδρικό Εμπόριο Σύνολο ανά Μέγεθοσ Πξηλ δείμακε φηη νη θιάδνη πνπ έρνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο είλαη νη «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ», «Καηαζθεπή άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» κε 11 επηρεηξήζεηο ν θαζέλαο, ελψ απφ ηελ αληίζεηε πιεπξά νη θιάδνη κε ηηο ιηγφηεξεο επηρεηξήζεηο είλαη νη «Βηνκεραλία μχινπ» θαη «Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ» πνπ έρνπλ 1 επηρείξεζε ν θαζέλαο.ε απηφλ ηνλ πίλαθα βιέπνπκε αλαιπηηθφηεξα φηη ζηνλ θιάδν «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ» ππεξηζρχνπλ νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο ζε πνζνζηφ 54%(6/11 *100),ελψ ζηνλ θιάδν «Καηαζθεπή άιισλ πξντφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» ην πνζνζηφ ησλ κεγάισλ επηρεηξήζεσλ είλαη κφιηο 27%(3/11*100).ηνπο θιάδνπο «Βηνκεραλία μχινπ» θαη «Καηαζθεπή κεηαιιηθψλ πξντφλησλ, ε επηρείξεζε θαη ησλ δχν είλαη κεγάιε»(θαη νη 2 έρνπλ κφλν 1 επηρείξεζε) Παξαθάησ παξνπζηάδνπκε ζε δηάγξακκα ηνλ παξαπάλσ πίλαθα

78 78 εκείσζε:γελ κπνξνχζακε λα θάλνπκε δηάθξηζε ησλ εξγνζηαζίσλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο, δηφηη ε θαηεγνξηνπνίεζε φπσο πξηλ αλαθέξακε, έγηλε ζχκθσλα κε ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία πνπ έρνπκε ζηελ δηάζεζε καο πνπ βξίζθνληαη ζε επίπεδν επηρείξεζεο ηελ ζπλέρεηα παξαζέηνπκε ζε δηάγξακκα ηελ θαηαλνκή ησλ επηρεηξήζεσλ αλά θιάδν ζχκθσλα κε ηελ ειηθία ηνπο Περιγραφή ΣΤΑΚΟΔ Πολύ Νέα Νέα Παλιά Πολύ Παλιά Σύνολο επιχειρήςεων Βιομηχανία και ποτών τροφίμων ανά ηλικία Παραγωγή κλωςτοώφαντουργικών

79 79 υλών Βιομηχανία ξύλου Παραγωγή χαρτοπολτού, χαρτιού και προΰόντων από χαρτί Παραγωγή χημικών ουςιών και προΰόντων Καταςκευή άλλων προΰόντων από μη μεταλλικά ορυκτά Παραγωγή μετάλλων βαςικών Καταςκευή μεταλλικών προΰόντων Παροχή ηλεκτρικού ρεύματοσ και νερού Χονδρικό Εμπόριο Σύνολο ανά Ηλικία Δδψ βιέπνπκε γηα ηνπο θιάδνπο «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ» θαη «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά»(νη θιάδνη κε ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο),ε πιεηνςεθία ησλ επηρεηξήζεσλ ηνπο λα είλαη ζε δηαθνξεηηθέο θαηεγνξίεο. Ο πξψηνο λα έρεη πεξηζζφηεξεο Νέεο θαη Παιηέο θαη ν δεχηεξνο λα έρεη πεξηζζφηεξεο Πνιχ Νέεο θαη Πνιχ Παιηέο

80 80. εκείσζε:γελ κπνξνχζακε λα θάλνπκε θαη εδψ δηάθξηζε ησλ εξγνζηαζίσλ αλάινγα κε ηελ ειηθία ηνπο, δηφηη ε θαηεγνξηνπνίεζε έγηλε θαη εδψ ζχκθσλα κε ηα νηθνλνκηθά ζηνηρεία πνπ έρνπκε ζηελ δηάζεζε καο πνπ βξίζθνληαη ζε επίπεδν επηρείξεζεο ηελ ζπλέρεηα θάλνπκε δηάθξηζε ησλ επηρεηξήζεσλ αλάινγα κε ην κέγεζνο ηνπο θαη ηελ ειηθία ηνπο,έηζη ψζηε λα δνχκε πσο θαηαλέκνληαη ηα δεδνκέλα καο

81 81 Βιέπνπκε φηη νη «Μεγάιεο» επηρεηξήζεηο, νη νπνίεο είλαη ε πιεηνςεθία καο ζε πνζνζηφ 48% (24%50*100), θαηά πιεηνςεθία είλαη «Παιηέο»,κε πνζνζηφ 33,3% (8/24*100) ηελ ζπλέρεηα ζα εηζάγνπκε ζηελ αλάιπζε καο ηηο πνζφηεηεο ησλ 4 ξχπσλ καο(co2,co,nox,sox) Πξψηα ζα απεηθνλίζνπκε ηελ ζπλνιηθή ξχπαλζε αλά ρξνληά, φπνπ βιέπνπκε φηη κεηά απφ κηα αχμεζε ησλ ξχπσλ, αθνινπζεί κηα ζεκαληηθή κείσζε,πνπ καο θάλεη λα πηζηεχνπκε ζηελ εηζαγσγή ηερλνινγίαο θηιηθήο ζην πεξηβάιινλ

82 82. Βιέπνπκε φηη ην 2001 νη ζπλνιηθνί ξχπνη(ελλννχκε ηνπο 4 ξχπνπο πνπ εμεηάδνπκε) ήηαλ ηφλνπο ξχπνπο(ή ην 24,32% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ).σν 2004 απμήζεθε θαηά 4,85% θαη έθηαζε ηνπο ηφλνπο ξχπνπο(ή ην 25,5% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ).σν 2007 απμήζεθε 0,3% θαη έθηαζε ηα ηφλνπο ξχπνπο (ή ην 25,57% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ).σέινο ην 2008 κεηψζεθε θαηά 3,76% θαη έθηαζε ηα ηφλνπο ξχπνπο (ή ην 24,61% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ).άξα απφ ην 2001 κέρξη ην 2008,ππήξμε κηα αχμεζε ησλ ξχπσλ θαηά 1,39%.

83 83 Αθνινπζεί ε θαηαλνκή ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ αλά θιάδν,φπνπ βιέπνπκε ηελ ππεξνρή ηνπ θιάδνπ «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» κε πνζνζηφ πεξίπνπ 76%,αθνινπζεί ν θιάδνο «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» κε πεξίπνπ 15%,ψζπνπ θηάλνπκε ζε θιάδνπο θάησ ηνπ 0,1%

84 84 Κάηη αθφκα πνπ είλαη ζεκαληηθφ είλαη φηη κειεηάκε κφλν ην CO 2, CO, NO x /ΝΟ2,Sox/SO2 απφ ξχπνπο. πλεπψο ζα ιέγακε, φηη επηθεληξσλφκαζηε ζηε ξχπαλζε ηνπ αέξα Παξαθάησ δείρλνπκε ηελ θαηαλνκή ησλ ξχπσλ ζε φινπο ηνπο θιάδνπο, φπνπ φπσο αλακελφηαλ θαίλεηαη ε κεγάιε ζπκβνιή ηνπ CO2, απφ ηνπο άιινπο ξχπνπο Βιέπνπκε ζε φινπο ηνπο θιάδνπο ην CO2 λα είλαη ζρεδφλ ίζν κε ηνπο ζπλνιηθνχο ξχπνπο.αθφκα βιέπνπκε 3 θιάδνη λα κελ έρνπλ εθπέκπνπλ CO2 (Βηνκεραλία μχινπ,παξαγσγή Κισζηνπθαληνπξγηθψλ Τιψλ,Παξαγσγή Υαξηηνχ) θαη απηφ γηαηί

85 85 έρνπκε ιίγα δεδνκέλα γηα απηνχο ηνπο θιάδνπο.ο δεχηεξνο κεγαιχηεξνο εθπεκπφκελνο ξχπνο είλαη ηα Ομείδηα ηνπ Θείνπ (Sox/SO2) εθηφο ζηνλ θιάδν «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» πνπ είλαη ηέηαξηνο.ο ηξίηνο είλαη ηα Ομείδηα ηνπ Αδψηνπ (NOx/NO2),εθηφο απφ ηνλ θιάδν «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ,πνπ είλαη ηέηαξηνο.σειεπηαίνο είλαη ην Μνλνμείδην ηνπ Άλζξαθα (CO) Ζ γξαθηθή παξάζηαζε ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ αλά ρξνληά, επεξεάδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ εθείλεο ηνπ CO2 παξά απφ εθείλεο ησλ CO,NOX,SOx φπσο κπνξεί λα θαλεί παξαθάησ

86 86 Βιέπνπκε φηη ε πνξεία ηνπ CO2 είλαη αλάινγε κε ηελ πνξεία ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ φπνπ κηιήζακε πην πάλσ.απηφ είλαη θαλεξφ δηφηη ην CO2 αληηζηνηρεί πάλσ απφ 99% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ.απφ ην 2001 ζην 2004 απμήζεθε θαηά 4,8%.Πην ζπγθεθξηκέλα απφ ηφλνπο CO2 (ή ην 24,1% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ ηνπ CO2),έθηαζε ζηα ηφλνπο (ή ην 25,26% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ ηνπ CO2).Σν 2007 απμήζεθε θαηά 0,32% θαη έθηαζε ζηα ηφλνπο.σέινο ην 2008 κεηψζεθε θαηά 3,7%,θηάλνληαο ζηα ηφλνπο (ή ην 24,4% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ ηνπ CO2).Ζ ζπλνιηθή κεηαβνιή απφ ην 2001 κέρξη ην 2008 είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ1,42%,πνζνζηφ ζρεδφλ ην ίδην κε εθείλσλ ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ (1,39%) ηελ ζπλέρεηα βιέπνπκε ηνλ δεχηεξν πην ξππνγφλν ξχπν,ηνλ Sox/SO2,λα κεηψλεηαη κεηά ην 2004.Πην ζπγθεθξηκέλα,ππάξρεη αχμεζε απφ ην 2001 ζην 2004 θαηά 8,33%.Απφ ηνπο ηφλνπο Sox/SO2(ή ην 24,93% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ Sox/SO2) θηάλεη ην 2004 ζηνπο ηφλνπο (ή ην 27,01% ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ Sox/SO2).Σν 2007 κεηψλεηαη θαηά 5,63%,θαη αθνινπζεί θαη κηα άιιε κείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 11,51%.Σειηθά ε ζπλνιηθή κεηαβνιή απφ ην 2001 κέρξη ην 2008 είλαη κηα κείσζε ησλ ζπλνιηθψλ ξχπσλ Sox/SO2 θαηά 8,8%. Mεηά βιέπνπκε ηνλ ξχπν NOx/NO2,φπνπ βιέπνπκε λα απμάλεηαη κέρξη ην 2007 θαη κεηά λα κεηψλεηαη.σν 2004 απμάλεηαη θαηά 25,5% ηφλνπο NOx/NO2,ην 2007 απμάλεηαη θαηά 13,895 θαη ηέινο ην 2008 κεηψλεηαη θαηά 5,34% ηφλνπο NOx/NO2.Ζ ζπλνιηθή κεηαβνιή ηνπ NOx/NO2είλαη κηα αχμεζε πεξίπνπ ζην 34%. Σέινο βιέπνπκε ην CO λα έρεη ηελ ίδηα κε ηνπ SΟx/SΟ2.ηελ αξρή απμάλεηαη θαηά 5,24%,ην 2007 κεηψλεηαη θαηά 25,28% θαη ην 2008 κεηψλεηαη θαηά 7,31%.Ζ ζπλνιηθή κεηαβνιή είλαη κείσζε ηεο ηάμεσο ηνπ 27,35%. πκπεξαίλνπκε φηη ην CO2 θαη ην NOx/NO2 απμήζεθαλ απφ ην 2001,ζε αληίζεζε κε ην Sox/SO2 θαη CO.Σν CO2 παξφιν πνπ είλαη ν κεγαιχηεξνο ξππνγφλνο ξχπνο βιέπνπκε φηη θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ ρξφλσλ απμήζεθε κφλν θαηά 1,42% ζε αληίζεζε κε ην NOx/NO2 πνπ απμήζεθε θαηά 34%.

87 87. Μηα θχξηα απνηχπσζε είλαη ε ξχπαλζε αλά θιάδν θαη αλά ρξνληά.αθνχ πξψηα απεηθνλίζακε φινπο ηνπο θιάδνπο ζε έλα δηάγξακκα,χζηεξα θαηαζθεπάζακε έλα δηαθνξεηηθφ δηάγξακκα γηα θάζε θιάδν γηα λα δείμνπκε ηε ξχπαλζε.σν θάλνπκε εμ αηηίαο νκνηνηήησλ ζηε γξαθηθή παξάζηαζε δελ ήηαλ επδηάθξηηα ηα γξαθήκαηα

88 88 Βιέπνπκε ηελ κεγάιε δηαθνξά ηνπ θιάδνπ «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» απφ ηνπο άιινπο θιάδνπο,θαη πην ζπγθεθξηκέλα νη ξχπνη πνπ εθπέκπεη είλαη κεγαιχηεξνη θαηά ζρεδφλ 6 θνξέο απφ ηνλ δεχηεξν θιάδν («Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά»)θαη θαηά 20 θνξέο απφ ηνλ ηξίην θιάδν(«παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξνηφλησλ»). Αο πάξνπκε ηνλ θάζε θιάδν μερσξηζηά γηα λα δνχκε πνηνη αθνινπζνχλ πνιηηηθή εηζαγσγήο λέαο ηερλνινγίαο θηιηθή ζην πεξηβάιινλ Πεξλάκε πξψξα ζηελ «Παξoρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» Γηαπηζηψλνπκε φηη κεηά απφ κηα ζρεηηθά απφηνκε άλνδν ησλ εθπεκπφκελσλ ξχπσλ κέρξη ην 2007 ππάξρεη κείσζε ησλ ξχπσλ ην 2008,θάηη πνπ καο θάλεη λα πηζηεχνπκε φηη ε βηνκεραλία βειηηψλεη ηελ ηερλνινγία ηεο.

89 89 Σν 2001 νη εθπεκπφκελνη ξχπνη ήηαλ ζε πνζνζηφ 23,99% ζε ζρέζε κε ηνπο ζπλνιηθνχο ξχπνπο φισλ ησλ εηψλ(ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θιάδνπ).ηήλ ζπλέρεηα απμήζεθε ην 2004 ζε 25,48%,έθηαζε ην 2007 ζην 25,52% θαη ηέινο κεηψζεθε ην 2008 ζην 25,01%.Γειαδή ππάξρεη κηα αχμεζε απφ ην 2001 ζην 2004 θαηά 6,2%,απφ ην 2004 ζην 2007 απμάλεηαη επίζεο θαηά 0,15% θαη ηέινο κεηψλεηαη απφ ην 2007 ζην 2008 θαηά 1,97%.Άξα ε ζπλνιηθή κεηαβνιή απφ ην 2001 ζην 2008 είλαη κηα αχμεζε ξχπσλ θαηά 4,38% ζηνλ απηφλ ηνλ θιάδν Γηαπηζηψλνπκε ην ίδην κνηίβν ζηνλ θιάδν Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξνηφλησλ Δδψ ππάξρεη αχμεζε απφ ην 2001 ζην 2004 θαηά 0,84%,απφ ην 2004 ζην 2007 αχμεζε θαηά 11,3% θαη ηέινο κηα κείσζε απφ ην 2007 ζην 2008 θαηά 5,8%.Καη ζε απηφλ ηνλ θιάδν βιέπνπκε κηα ζπλνιηθή αχμεζε ησλ ξχπσλ θαηά 6,34% απφ ην 2001 κέρξη ην 2008.

90 90 πλερίδνπκε κε ηνλ θιάδν «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά».δδψ, ε κείσζε ησλ ξχπσλ είλαη απφ ην 2004 κέρξη ην 2008.Ζ αχμεζε είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ 6,22% θαη νη κεηψζεηο είλαη 4,13% θαη 6,34% απφ ην 2004 ζην 2007 θαη απφ ην 2007 ζην 2008,αληίζηνηρα.Άξα ζε απηφλ ηνλ θιάδν ππάξρεη κηα κείσζε ησλ ξχπσλ θαηά 4,25% Αθνινπζνχλ νη επηρεηξήζεηο Cyclon θαη Motor Oil ζηνλ θιάδν Υνλδξηθφ Δκπφξην. Δδψ βιέπνπκε κηα απμνκείσζε ησλ ξχπσλ, φπνπ κπνξεί λα νθείιεηαη ην πην πηζαλφλ ζηελ απμνκείσζε ηεο δήηεζεο γηα πεηξέιαην παξά ζηελ εηζαγσγή λέαο ηερλνινγίαο θηιηθή ζην πεξηβάιινλ. Τπάξρεη κηα κείσζε απφ ην 2001 ζην 2004 θαηά 12,5%,κεηά κηα αχμεζε θαηά 64% θαη ηέινο απφ ην 2007 πξνο ην 2008 κηα κείσζε θαηά 6,2%.Άξα ε ζπλνιηθή κεηαβνιή ξχπσλ είλαη κηα αχμεζε θαηά 45,3%

91 91

92 92 πλερίδνπκε κε ηνλ θιάδν «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ» Δδψ βιέπνπκε ζαθψο κηα θζίλνπζα πνξεία ηεο ξχπαλζεο πνπ ζεκαίλεη φηη ν θιάδνο έρεη βειηηψζεη ηελ ηερλνινγία πνπ ρξεζηκνπνηεί πξνο φθεινο ηνπ πεξηβάιινληνο.απφ ην 2001 ζην 2004 κεηψλνληαη νη ξχπνη θαηά 18%,απφ ην 2004 ζην 2007 θαηά 22,2% θαη ηέινο απφ ην 2007 ζην 2008 θαηά 45%.Άξα ε ζπλνιηθή κείσζε είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ 85% Πεξλάκε ζηνπο θιάδνπο Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη Παξαγσγή Κισζηνπθαληνπξγηθψλ πιψλ φπνπ βιέπνπκε ηελ ζπλερήο κείσζε ξχπσλ παξφιν πνπ έρνπκε γηα 3 ρξνληέο.

93 93 ηελ Βηνκεραλία Σξνθίκσλ,ε πξψηε κείσζε είλαη ηεο ηάμεσο ηνπ 98,6% θαη ε δεχηεξε είλαη 90%,κε ζπλνιηθή κείσζε 188,6%

94 94 ηελ Παξαγσγή Κισζηνπθαληνπξγηθψλ Τιψλ ε πξψηε κείσζε είλαη 26,8% θαη ε δεχηεξε 60%,κε ζπλνιηθή κείσζε 86,8% ηελ ζπλέρεηα βιέπνπκε ζηνλ θιάδν «Καηαζθεπή Μεηαιιηθψλ πξνηφλησλ» κηα ζεκαληηθή κείσζε ησλ ξχπσλ,παξφιν πνπ έρνπκε 3 ρξνληέο θαη φηη ζε κία απφ απηέο ηηο ρξνληέο έρνπκε κηα κηθξή αχμεζε.πην ζπγθεθξηκέλα,απφ ην 2004 ζην 2007 έρνπκε κείσζε θαηά 40,7% θαη απφ ην 2007 ζην 2008 έρνπκε κηα κηθξή αχμεζε 0,8%,κε απνηέιεζκα ε ζπλνιηθή κεηαβνιή λα είλαη κείσζε θαηά 39,9%

95 95 ηελ παξαγσγή ραξηηνχ δπζηπρψο έρνπκε δχν ρξνληέο κφλν. Αιιά δηαθξίλεηαη ζαθή κείσζε ξχπσλ ηεο ηάμεσο 17,2%

96 96 Γεληθά κπνξνχκε ληα δηαπηζηψζνπκε ζε φινπο ηνπο θιάδνπο κηα αιιαγή σο πξνο ηε έθηαζε πηνζέηεζεο αληηξξππαληηθήο ηερλνινγίαο,άιινη θιάδνη λσξίηεξα άιινη αξγφηεξα.έλα πξφβιεκα είλαη φηη δελ είρακε ζηε δηάζεζή καο δεδνκέλα απφ πνιιέο εηαηξείεο γηα θάζε θιάδν. Δπίζεο δελ είρακε θαη ζηνηρεία γηα πνιιέο ρξνληέο. Έλαο θιάδνο είρε ζηνηρεία εθπνκπήο ξχπσλ κφλν γηα κηα ρξνληά, ε Βηνκεραλία μχινπ, νπφηε δελ κειεηήζεθε θαζφινπ γηαηί δελ κπνξνχζε λα παξνπζηαζηεί θακία ηάζε. Άιινο θιάδνο είρε δχν ρξνληέο κφλν(«παξαγσγή Υαξηηνχ»).Πάιη θαη εθεί ε ηάζε είλαη επηζθαιήο. Γίλνπκε θαη ζηε ζπλέρεηα έλα ζπγθεληξσηηθφ δηάγξακκα γηα ηνπο ζπλνιηθνχο ξχπνπο αλά θιάδν θαη αλά ρξνληά.

97 97 πσο βιέπνπκε ν ηνκέαο «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ», είλαη ν πην ξππνγφλνο γηα φια ηα έηε θαη κε κεγάιε δηαθνξά. Απηφ νθείιεηαη, ζηελ κε επέλδπζε ζε πξάζηλε ηερλνινγία ζηελ ΓΔΖ Α.Δ φια απηά ηα ρξφληα απφ ην θξάηνο.αθφκα κπνξνχκε λα δνχκε πην θαζαξά ηελ ζεκαληηθή κείσζε ησλ ξχπσλ ζηνπο ηνκείο «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ», «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ», «Παξαγσγή θισζηνπθαληνπξγηθψλ πιψλ».

98 98 Παξαθάησ δείρλνπκε ηνλ θάζε ξχπν μερσξηζηά αλά θιάδν θαη ρξνληά, φπνπ δηαπηζηψλνπκε ηελ κεγάιε ξχπαλζε ηνπ ηνκέα «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ», φηη αθξηβψο είδακε ζην ζπγθεληξσηηθφ δηάγξακκα κε ηνπο ζπλνιηθνχο ξχπνπο αλά θιάδν θαη αλά ρξνληά, ην παξαπάλσ ζρήκα, θαίλεηαη ε κεγάιε δηαθνξά ζηελ ξχπαλζε CO2 ζηνλ ηνκέα «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» κε ζρεδφλ ηφλνπο ξχπνπο,ζε ζρέζε κε ηνλ δεχηεξν ηνκέα «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» κε ηφλνπο ξχπσλ CO2 θαη ηνλ ηξίην ηνκέα «Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξνηφλησλ» κε ζρεδφλ ηφλνπο.αθφκα βιέπνπκε φηη ππάξρνπλ ηνκείο πνπ δελ εθπέκπνπλ CO2,ην νπνίν πξέπεη λα νθείιεηαη ζηα ειιεηπή δεδνκέλα καο θαη ηέινο παξαηεξνχκε ηνλ ηνκέα «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ» κε ηελ εκθαλή ζπλερφκελε κείσζε εθπνκπψλ CO2.

99 99 Δδψ θαίλεηαη,κε ηφλνπο Μνλνμείδην ηνπ Άλζξαθα,ε ξχπαλζε απφ ηνλ ηνκέα «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» λα είλαη ζρεδφλ ίζε κε εθείλεο ηνπ ηνκέα «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» θαη αθνινπζεί κε ζρεδφλ ηφλνπο CO ν ηνκέαο «Παξαγσγή βαζηθψλ κεηάιισλ». Αθφκα βιέπνπκε φηη ππάξρνπλ ηνκείο πνπ δελ εθπέκπνπλ CO.

100 100 ζνλ αθνξά γηα ην ΝΟx, βιέπνπκε λα είλαη ζηα ίδηα επίπεδα κε ην CO2.Γειαδή,ν ηνκέαο «Παξνρή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» είλαη ζρεδφλ πεληαπιάζην απφ ηνλ δεχηεξν ηνκέα «Καηαζθεπή άιισλ πξνηφλησλ απφ κε κεηαιιηθά νξπθηά» θαη εηθνζαπιάζηνο απφ ηνλ ηξίην «Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξνηφλησλ».καη εδψ παξαηεξνχκε φηη έρνπκε θιάδνπο πνπ δελ εθπέκπνπλ NOx.

101 101 Βιέπνπκε φηη ν ξχπνο Sox λα είλαη ζρεδφλ δεθαπιάζηνο ζηνλ ηνκέα «Παξαγσγή ειεθηξηθνχ ξεχκαηνο θαη λεξνχ» ζε ζρέζε κε ηνπο άιινπο ηνκείο θαη ηέινο παξαηεξνχκε ηελ ζπλερή κείσζε ζηνπο ηνκείο «Βηνκεραλία ηξνθίκσλ θαη πνηψλ» θαη «Παξαγσγή θισζηνυθαληνπξγηθψλ πιψλ». Μηα πνηνηηθή απεηθφληζε ηεο ξχπαλζεο ζε ζρέζε κε ηελ ειηθία ηεο επηρείξεζεο θαίλεηαη ζην αθφινπζν δηάγξακκα. Δίλαη θαλεξφ φηη νη «Πνιχ Παιηέο» επηρεηξήζεηο είλαη πεξηζζφηεξν ξππνγφλεο απφ ηηο θαηλνχξγηεο(πην πνιχ κε ηηο Νέεο θαη ιίγν ιηγφηεξν κε ηηο Πνιχ Νέεο).. Ο ιφγνο είλαη έλα ζέκα πνπ πξέπεη λα δηεξεπλεζεί. Απφ ηε κία, κηα παιηά επηρείξεζε ζα πξέπεη ελδερνκέλσο

102 102 λα έρεη πεξηζζφηεξα θεθάιαηα λα επελδχζεη ζε αληηξξππαληηθή ηερλνινγία αιιά φπσο θαίλεηαη απηφ δελ γίλεηαη. Ζ λέα επηρείξεζε βέβαηα μεθηλάεη κε δηαθνξεηηθή ηερλνινγία.,πην θηιηθή πξνο ην πεξηβάιινλ. Ζ παιηά θαη ξππνγφλα ηερλνινγία θαίλεηαη λα απνζχξεηαη πιένλ. Αλ ηζρχεη απηφ φκσο ηφηε ζίγνπξα δελ κπνξνχκε λα εθθέξνπκε γλψκε γηα ηνπο αλζξψπνπο ηεο επηρείξεζεο. Αλ δειαδή ε θηιηθφηεηα πξνο ην πεξηβάιινλ είλαη εθνχζηα θίλεζε ή αθνχζηα πνπ επηβιήζεθε απφ ηελ έηζη θαη αιιηψο αληηξξππαληηθή ηερλνινγία

103 103 Θα κπνξνχζε λα νθείιεηαη απηή ε δηαθνξά, κεηαμχ Πνιχ Παιηψλ θαη Πνιχ Νέσλ(δεθαπιάζηα), ζην φηη νη Πνιχ Νέεο δελ έρνπλ ηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο έηζη ψζηε λα παξάγνπλ ζην επηζπκεηφ επίπεδν παξαγσγήο ηνπο,ζε αληίζεζε κε ηηο Πνιχ Παιηέο νη νπνίεο κπνξεί λα έρνπλ ηελ εμεηδίθεπζε θαη ηελ εκπεηξία λα παξάγνπλ ζην επίπεδν πνπ επηζπκνχλ. Ζ δηαθνξά κεηαμχ ησλ Νέσλ θαη Πνιχ Νέσλ (ζρεδφλ ηξηπιάζηα),κπνξεί λα νθείιεηαη ζην φηη νη πξψηεο έρνπλ αξρίζεη λα απνθηνχλ εκπεηξία θαη εμεηδίθεπζε έηζη ψζηε λα παξάγνπλ πξνο ην επηζπκεηφ ηνπο επίπεδν παξαγσγήο,ζε αληίζεζε κε ηηο Πνιχ Νέεο πνπ δελ έρνπλ μεθηλήζεη. Ζ δηαθνξά κεηαμχ ησλ Πνιχ Παιηψλ θαη Παιηψλ είλαη πάξα πνιχ κεγάιε(εηθνζαπιάζηα), πνπ καο θάλεη ηξνκεξή εληχπσζε.ζ εμήγεζε πνπ κπνξνχκε λα δψζνπκε κπνξεί λα νθείιεηαη ζηα ειιεηπή δεδνκέλα καο. ηελ ζπλέρεηα θάλνπκε δηάθξηζε ησλ επηρεηξήζεσλ αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο.βιέπνπκε φηη νη Μεγάιεο Δπηρεηξήζεηο είλαη θαη νη πην ξππνγφλεο ζε πνζνζηφ 98,44%.. ηελ ζπλέρεηα θάλνπκε δηάθξηζε ησλ επηρεηξήζεσλ αλάινγα κε ην κέγεζφο ηνπο ζηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ.

104 104 Βιέπνπκε φηη νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο είλαη νη πην ξππνγφλεο ζε φιεο ηηο ρξνληέο,θάηη πνπ καο πξνθαιεί εληχπσζε δηφηη είδακε απφ ηελ βηβιηνγξαθία φηη νη κεγάιεο επηρεηξήζεηο έρνπλ πεξηζζφηεξεο δπλαηφηεηεο γηα αληηξξππαληηθή πνιηηηθή. Απφ ηα 2 πξνεγνχκελα δηαγξάκκαηα ζπκπεξαίλνπκε φηη νη πην ξππνγφλεο επηρεηξήζεηο ζχκθσλα κε ην θξηηήξην ηεο ειηθίαο είλαη νη «Πνιχ Παιηέο» (απφ ην πξψην δηάγξακκα) θαη ζχκθσλα κε ην θξηηήξην ηνπ κεγέζνπο ηνπο είλαη νη «Μεγάιεο» επηρεηξήζεηο (απφ ην δεχηεξν δηάγξακκα) Απηφ ην ζπκπέξαζκα κπνξνχκε λα ην δνχκε ζε έλα κφλν δηάγξακκα,φπνπ ην παξνπζηάδνπκε παξαθάησ

105 105 Στθν ςυνζχεια παρουςιάηεται θ εκπομπι ρφπων ανά περιοχι.ο διαχωριςμόσ γίνεται ανάμεςα ςτθν Αττικι, ςτθν Θεςςαλονίκθ και ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα, όπου βλζπουμε ότι το μεγαλφτερο ποςοςτό εκπομπισ ρφπων δεν είναι από τθν Αττικι Το 84,22 % ανικει ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα,το 13,24% ςτθν Αττικι και το 2,54% ςτθν Θεςςαλονίκθ

106 106 Στθν ςυνζχεια απεικονίηονται οι ρφποι ανά περιοχι,οπου βλζπουμε ότι ανεξαρτιτωσ περιοχι θ εκπομπι αερίων του CO2 είναι αρκετά μεγάλθ ςε ςχζςθ με τουσ άλλουσ ρφπουσ,ςυμβάλλοντασ ζτςι ςτθν αφξθςθ του κερμοκθπίουο δεφτεροσ μεγαλφτεροσ ρυπογόνοσ ρφποσ είναι το SOx,τρίτοσ το NOx και τελευταίοσ το CO Στθν Αττικι το 99,4% είναι Co2,το 0,13% είναι Co,το 0,17%ειναι Nox και το 0,3% είναι Sox Στθν Θεςςαλονίκθ το 99,5% είναι Co2,το 0,034% είναι Co,το 0,21% είναι Nox και το 0,26% είναι Sox Στθν Υπόλοιπθ Ελλάδα το 99,1% ειναι Co2,το 0,1% είναι Co,το 0,2% είναι Nox και το 0,6% είναι Sox Παρακάτω βάηουμε τον παράγοντα χρόνο ςτθν μεταβλθτι μασ περιοχι και φαίνεται ότι θ Υπόλοιπθ Ελλάδα ζχει τα πρωτεία ςτο ςφνολο εκπομπισ ρφπων, και τελευταία ακολουκεί θ Αττικι.

107 107 Η ρφπανςθ ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα είναι ςχεδόν εξαπλάςια από τ θν Αττικι,και ςχεδόν τριανταπλάςια από τθν Θεςςαλονίκθ Συνεχίηουμε, με τθν διάκριςθ των ρφπων ςε ςχζςθ με τθν περιοχι και τον χρόνο, όπου εδώ παρατθροφμε ότι το διάγραμμα του CO2 είναι ςχεδόν ολόιδιο με το διάγραμμα των ςυνολικών ρφπων, μιασ και οι ποςότθτεσ εκπομπζσ των άλλων ρφπων είναι ςχεδόν αμελθτζεσ μπροςτά ςτισ ποςότθτεσ εκπομπζσ του CO2. Ακόμα, παρατθροφμε ότι οι εκπομπζσ ρφπων των CO, NOχ,SOx είναι μεγαλφτερεσ ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα και όχι ςτθν Αττικι, κάτι που μασ κάνει να ςυηθτάμε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο οι επιχειριςεισ ςτθν Αττικι να ζχουν υιοκετιςει προχωρθμζνθ τεχνολογία, φιλικι προσ το περιβάλλον, μιασ και θ Πρωτεφουςα

108 108 πάντα ιταν ο πόλοσ ζλξθσ μεγάλων και περιςςοτζρων επενδφςεων από ότι θ επαρχία Η ρφπανςθco2 ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα είναι ςχεδόν εξαπλάςια από τθν Αττικι και Η κατανομι των ρφπων είναι ίδια με εκείνθ των ςυνολικών ρφπων,δθλαδι εξαπλάςια από τθν Αττικι και τριανταπλάςια από τθν Θεςςαλονίκθ και μιλιςουμε πιο κάτω.

109 109 Εδώ για το CO δεν ζχουμε για το 2004 και 2008 ςτθν Θεςςαλονίκθ, κάτι που πρζπει να οφείλεται ςτθν μθ αξιοπιςτία των δεδομζνων μασ.αυτό που βλζπουμε μόνο είναι θ ςχεδόν εξαπλάςια μεγαλφτερθ ρφπανςθ τθσ Υπόλοιπθσ Ελλάδασ ςε ςχζςθ με τθν Αττικι Παρακάτω παρουςιάηουμε τουσ άλλουσ 2 ρφπουσ,όπου δεν αλλάηει κάτι ςε ςχζςθ με αυτά που ςχολιάςαμε πιο πάνω

110 110

111 111 Παρακάτω παρουςιάηουμε τθν ςυνολικι ρφπανςθ ανάλογα τον τομζα και τθν περιοχι. Βιέπνπκε φηη ζε φινπο ηνπο ηνκείο ε Τπφινηπε Διιάδα είλαη ε πην ξππνγφλα. εθηφο απφ ηνλ ηνκέα «Παξαγσγή ρεκηθψλ νπζηψλ θαη πξνηφλησλ» πνπ είλαη ε Αηηηθή θαη ηειεπηαία ε Τπφινηπε Διιάδα.

112 112 Στθν ςυνζχεια δείχνουμε τθν ςυνολικι ρφπανςθ ανά περιοχι ςτθν πάροδο του χρόνου Βλζπουμε ότι ςτθν Υπόλοιπθ Ελλάδα υπάρχει μείωςθ των ρφπων μετά το 2004.Στθν Αττικι υπάρχει μια αυξομείωςθ και ςτθν Θεςςαλονίκθ ζχουμε μείωςθ μετά το 2007.

113 113 Στθν ςυνζχεια κάνουμε διάκριςθ των ρφπων ανάλογα τθν περιοχι ςτθν πάροδο του χρόνου. Βλζπουμε ότι θ πορεία του CO2,ςε όλεσ τισ περιοχζσ,είναι ακριβώσ θ ίδια με τθν πορεία των ςυνολικών ρφπων

114 Βλζπουμε ότι ςτθ Υπόλοιπθ Ελλάδα υπάρχει μια μείωςθ από το 2004 και μετά,ενώ ςτθν Αττικι υπάρχει αφξθςθ από το 2004.Η Θεςςαλονίκθ δεν ζχει εκπομπζσ CO για 2 χρονιζσ,2004 και