Τ.Ε.Ι. Πειραιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τ.Ε.Ι. Πειραιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής"

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. Πειραιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Συνοπτικές σημειώσεις του μαθήματος Αγορές Χρήματος και Κεφαλαίου (συμπληρωματικές των διανεμηθέντων συγγραμμάτων) 1 Αλίνα Χυζ 2015

2 ΧΡΗΜΑ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Ορισμός του Χρήματος: Οτιδήποτε είναι αποδεκτό για την πληρωμή των αγαθών και υπηρεσιών ή την εξόφληση των χρέων. Βασικές λειτουργίες του χρήματος 1. Μέσο ανταλλαγών. Η λειτουργία αυτή είναι η σημαντικότερη όλων των λειτουργιών διότι επιτρέπει καταμερισμό εργασίας, ο οποίος με την σειρά του συμβάλλει στην εξειδίκευση και αύξηση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας μιας οικονομίας. Η ανταλλαγή σε μία οικονομία είναι δυνατό να γίνει με δύο τρόπους: Α). με την ανταλλαγή του αγαθού που επιθυμούμε με το αγαθό που παράγουμε (αντιπραγματισμός, εμπράγματη οικονομία). Τι προβλήματα έχουν να αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι στην εμπράγματη οικονομία? Αναλύστε τα. Β). με την διχοτόμηση της πραγματικής ανταλλαγής σε δύο επιμέρους συναλλαγές. Το αγαθό Α ανταλλάσσεται με χρήμα, και στην συνέχεια το χρήμα χρησιμοποιείται για την απόκτηση του αγαθού Β (εγχρήματη οικονομία). Με την χρησιμοποίηση του χρήματος εμφανίζεται η πώληση και η αγορά των αγαθών. Ο πωλητής στην περίπτωση της ανταλλαγής "αγαθό έναντι χρήματος" αποκτά την δυνατότητα να αγοράσει (χρήμα για αγαθό) αργότερα ή και καθόλου Μονάδα μέτρησης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθολογική οργάνωση των ανταλλαγών είναι η ύπαρξη ενός κοινού μέτρου αξιών, μιας μονάδας μετρήσεως, με βάση την οποία να αξιολογούνται όλα τα αγαθά που παίρνουν μέρος στην διαδικασία της ανταλλαγής. Η λειτουργία του χρήματος σαν κοινό μέτρο μέτρησης αξιών προσφέρει τη λύση στο πρόβλημα αυτό. Εάν υποθέσουμε ότι σε μια οικονομία όπου δεν υπάρχει χρήμα έχουμε 1000 αγαθά πόσες τιμές θα χρειασθεί να προσδιορίσουμε? Ποια θα ήταν η απάντηση σας στην περίπτωση μιας εγχρήματης οικονομίας? 3. Μέσο αποθησαυρισμού. Η διχοτόμηση της πραγματικής ανταλλαγής σε πώληση ενός αγαθού και αγορά ενός άλλου, με την μεσολάβηση του χρήματος, έχει το πλεονέκτημα ότι η δεύτερη συναλλαγή είναι δυνατό να γίνει σε άλλο τόπο και μετά παρέλευση χρόνου. Έτσι μεταξύ της είσπραξης και της δαπάνης μεσολαβεί ένα διάστημα. Το χρήμα μπορεί να κρατηθεί ή να αποταμιευθεί για να χρησιμοποιηθεί αργότερα. Η απόδοση του χρήματος ως μέσου αποταμίευσης και διαφύλαξης αγοραστικής δύναμης είναι γενικά μικρότερη των άλλων επενδυτικών προϊόντων (ομόλογα, μετοχές, ακίνητα κλπ.). Το χρήμα όμως παρέχει συγκριτικά την υψηλότερη ρευστότητα. Ως ρευστότητα εννοούμε την ευκολία με την οποία ένα αγαθό

3 γίνεται χρήμα χωρίς ζημιά, δηλαδή χωρίς να χάσει μέρος της αξίας του. Γενικά ισχύει ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ρευστότητα τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος και ως εκ τούτου τόσο μικρότερη είναι η αναμενόμενη απόδοση. Επομένως η ρευστότητα και ο κίνδυνος συσχετίζονται αρνητικά με την απόδοση. Υποθέστε ότι ένα άτομο έχοντας ως σκοπό την μεγιστοποίηση του πλούτου κρατά πολύ λιγότερα χρήματα από όσα του χρειάζονται σε μία δεδομένη στιγμή. Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτή η απόφαση του για την συνολική απόδοση του? Ιδιότητες του χρήματος Ένα αγαθό για να μπορεί να ανταποκριθεί στις βασικές του λειτουργίες πρέπει να έχει κάποια χαρακτηριστικά, όπως: 1. Η φορητότητα. Το χρήμα πρέπει να μεταφέρεται εύκολα από ένα μέρος σε άλλο έτσι ώστε να είναι σε θέση κάποιος να πραγματοποιεί αγορές από τόπο σε τόπο. 2. Η ανθεκτικότητα. Η ανθεκτικότητα ενός αντικειμένου που χρησιμοποιείται σαν χρήμα εξασφαλίζει την διατήρηση της αξίας του διαχρονικά. Επειδή το χρήμα ως μέσο συναλλαγών κινείται από χέρι σε χέρι, θα πρέπει να είναι κατασκευασμένο από τέτοια ύλη, ώστε να μην επηρεάζεται το περιεχόμενό του και κατά συνέπεια η αγοραστική του δύναμη. 3. Η διαιρετότητα. Το χρήμα πρέπει να διαιρείται εύκολα σε μικρότερες μονάδες, χωρίς βέβαια να χάσει καθόλου την αξία του σαν σύνολο. Η ιδιότητα αυτή είναι αδύνατο να ικανοποιηθεί στο σύστημα του αντιπραγματισμού και της χρησιμοποίησης αγαθών σαν μέσο για την ανταλλαγή, επειδή τα περισσότερα αγαθά που χρησιμοποιήθηκαν σαν χρήμα δεν ήταν δυνατό να διαιρεθούν. 4. Η τυποποίηση (ομοιογένεια). Το χρήμα για να είναι χρήσιμο θα πρέπει να τυποποιηθεί, οι ίδιες μονάδες θα πρέπει να είναι ίσης αξίας σε ποιότητα και φυσικώς μη διακρίσημες, δηλαδή πρέπει να είναι ομοιογενείς. 3 Η εξέλιξη του χρήματος Την εξέλιξη του χρήματος, από τις πρωτόγονες μορφές του μέχρι τις πιο σύγχρονες, χαρακτηρίζει μια διαδικασία μετάβασης από απτές, υλικές μορφές σε μορφές λιγότερο ή και καθόλου υλικές. Η από-υλοποίηση αυτή του χρήματος διέρχεται από δύο στάδια: 1. το πέρασμα από το μεταλλικό χρήμα στο χαρτονόμισμα, και 2. το πέρασμα από χαρτονόμισμα σε μορφές λιγότερο υλικές, όπως ο τραπεζικός λογαριασμός, απλές δηλαδή λογιστικές εγγραφές στα βιβλία των τραπεζών ή ηλεκτρονικά μηνύματα καταχωρημένα στην μνήμη του υπολογιστή της τράπεζας. Επισκεφτείτε την έκθεση που παρουσιάζει την ιστορία του νομίσματος στο Νομισματικό Μουσείο (οδός Πανεπιστημίου 12), καθώς και το Mουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος (οδός Αμερικής 2). Μορφές χρήματος 1. Περιεκτικό χρήμα. Είναι το χρήμα οι λειτουργίες του οποίου ως μέσου συναλλαγών και ως μέτρου αξίας των εμπορευμάτων έχει ίση αξία με την εμπορευματική του αξία (βόδια, χρυσός, όστρακα, πολύτιμο μέταλλο).

4 Περιεκτικό χρήμα ήταν όλα τα είδη των προϊόντων που έχουν χρησιμοποιηθεί ως χρήμα και τα οποία έχουν χρήσεις άλλες από εκείνες του χρήματος. 2. Παραστατικό χαρακτηρίζεται το είδος του χρήματος που παριστάνει χρηματικές μονάδες χωρίς το ίδιο σαν αγαθό να έχει αντίστοιχη αξία. Το παραστατικό χρήμα είναι στοιχείο του νεότερου πολιτισμού και προϋποθέτει την εγγύηση του εκδότη για την αναγραφόμενη αξία. Τα μεταλλικά νομίσματα (χρυσά και αργυρά) ήταν ο προπομπός του ονομαζόμενου ψευδοπεριεκτικού χρήματος το οποίο δεν ήταν άλλο από τα χρεόγραφα που εξέδιδαν οι τράπεζες. Παρείχαν με αυτόν τον τρόπο την έγγραφη δέσμευση πως ο φέρων το χρεόγραφο τα πληρωνόταν την αναγραφόμενη αξία σε χρυσό ή αργυρό. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι το παραστατικό χρήμα είναι το χρήμα σε μορφή κερμάτων ή χαρτονομισμάτων που αντιπροσωπεύει μια ορισμένη αξία με συμβολικό τρόπο, και η αγοραστική του δύναμη δεν πηγάζει από την αξία του υλικού από το οποίο είναι κατασκευασμένο, αλλά από νομικό εξαναγκασμό. Τα κέρματα και τα χαρτονομίσματα που χρησιμοποιούμαι σήμερα είναι παραστατικό χρήμα. Κατηγορίες νομισμάτων 1. Μεταλλικά νομίσματα Είναι φτιαγμένα από μέταλλο, από χρυσό ή άργυρο και από ορισμένη αναλογία αγενούς μετάλλου, φέρουν διάφορες παραστάσεις και διακριτικά χαρακτηριστικά καθώς και χτυπημένη την αξία για την οποία γίνονται δεκτά στις συναλλαγές. Τα μεταλλικά νομίσματα έχουν δυο αξίες. Εκείνη που είναι επίσημα αποτυπωμένη επί του νομίσματος και βασίζεται σε σχετικούς νόμους της πολιτείας και η οποία καλείται νομισματική αξία και εκείνη που προέρχεται από την αξία του μετάλλου που είναι κατασκευασμένο το νόμισμα και λέγεται εσωτερική ή πραγματική αξία του νομίσματος. Χρήση δύο μετάλλων για τη κατασκευή νομισμάτων, π.χ. του χρυσού και αργύρου καλείται διμεταλλισμός ή διμεταλλική βάση. Ο διμεταλλισμός συνεπάγεται τον καθορισμό από το κράτος της αναλογίας ανταλλαγής μεταξύ χρυσού και αργύρου Χαρτονομίσματα (Τραπεζογραμμάτια) Η ανάγκη για την δημιουργία ασφαλών θησαυροφυλακίων από τους κατόχους χρημάτων δημιούργησε σταδιακά το χάρτινο νόμισμα. Αυτό στην εξέλιξη του ξεκίνησε σαν απόδειξη κατάθεσης χρημάτων (πολύτιμων μετάλλων) σε κρατικό ή ιδιωτικό οργανωμένο θησαυροφυλάκιο. Η χάρτινη απόδειξη, ότι υπάρχει κατατεθειμένο πολύτιμο μέταλλο σε κάποιο θησαυροφυλάκιο μπορούσε να παίξει το ρόλο του χρήματος στην αγορά αφού μεταβιβαζόταν από άτομο σε άτομο και κάθε φορά ο κάτοχος της ήταν ο κάτοχος του κατατεθειμένου μετάλλου ο οποίος μπορούσε οποιαδήποτε στιγμή να τις παρουσιάσει στο συγκεκριμένο θησαυροφυλάκιο και να το μετατρέψει στο αντίστοιχο μέταλλο. Έτσι δημιουργήθηκε το χαρτονόμισμα. Τα χαρτονομίσματα διακρίνονται σε πιστωτικά και αναγκαστικά. Τα αναγκαστικά χαρτονομίσματα έχουν την ίδια εμφάνιση με τα πιστωτικά με την διαφορά ότι το κράτος ή η τράπεζα που τα εξέδωσε δεν υποχρεούται να τα

5 ανταλλάξει με νομίσματα από πολύτιμο μέταλλο ή συνάλλαγμα. Η αποδοχή των αναγκαστικών τραπεζογραμματίων στις συναλλαγές είναι υποχρεωτική. Ο όρος "πιστωτικό" εμπλέκει την έννοια της καλής "πίστης", της εμπιστοσύνης που βρίσκεται στη βάση έκδοσης του χαρτονομίσματος. 3. Λογιστικό ή τραπεζικό χρήμα - χρήματα που εγγράφονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς και δημιουργούνται από τις τράπεζες μέσω της χορήγησης πιστώσεων. Η πιστωτική επέκταση των τραπεζών υπερβαίνει το άθροισμα των ιδίων κεφαλαίων και τις καταθέσεις τους, οι τράπεζες έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν χρήμα. Η διαδικασία μετάβασης από το χαρτονόμισμα στο τραπεζικό χρήμα είναι όμοια με τη διαδικασία περάσματος από το χρυσό στο χαρτονόμισμα. Στην μεγάλων διαστάσεων πληρωμή που απαιτεί την μεταβίβαση τεραστίων ποσών, η χρησιμοποίηση χαρτονομισμάτων δημιουργεί προβλήματα στους συναλλασσόμενους και βάζει εμπόδια στην ομαλή ανάπτυξη των συναλλαγών. Το νέο μέσο πληρωμής που ανακαλύφθηκε για να καλύψει αυτή την ανάγκη ήταν η τραπεζική επιταγή και η εντολή πληρωμής. Εγγραφή στα βιβλία των τραπεζών ολοκληρώνει την πληρωμή, μεταβιβάζοντας ποσά από λογαριασμό (χρεωστικό) σε λογαριασμό (πιστωτικό). 4. Ηλεκτρονικό χρήμα. π.χ. πιστωτική κάρτα. Η ουσία αυτού του τρόπου πληρωμής είναι να καταγράψει στη μνήμη του υπολογιστή τους τραπεζικούς λογαριασμούς τις καταθέσεις, αναλήψεις, διακανονισμούς που υλοποιούνται με τη χρήση μαγνητικών καρτών, στην οποία είναι γραμμένες οι κινήσεις που σχετίζονται με τα οικονομικά μας. 5 Η σταδιακή εγκατάλειψη των υλικών μορφών χρήματος και η μετάβαση προς ολοένα και περισσότερο απλοποιημένες και άυλες μορφές είναι συνέπεια της εξέλιξης του τραπεζικού συστήματος και των αλλαγών στις συναλλακτικές συνήθειες του κοινού. Διεθνές και περιφερειακό χρήμα Διεθνές χρήμα είναι τo χρήμα εκείνο που γίνεται αποδεκτό εκτός της χώρας, η οποία αυτό εκδίδει και χρησιμοποιείται στις διεθνείς συναλλαγές. Για να καταστεί ένα νόμισμα διεθνές θα πρέπει να επιτελεί τις λειτουργίες του χρήματος σε διεθνές επίπεδο, δηλαδή να είναι μέσο πληρωμών, μέσο αποθεματοποίησης του πλούτου και μέσο μέτρησης αξιών στην παγκόσμια οικονομία. Για να μπορέσει να επιτελέσει αυτές τις λειτουργίες, η οικονομία της χώρας που εκδίδει το νόμισμα, πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη και σταθερότητα. Μέχρι την περίοδο της μεγάλης οικονομικής κρίσης οι διεθνείς υποχρεώσεις ρυθμίζονταν με ροές χρυσού. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το ρόλο του διεθνούς νομίσματος επιτέλεσε το δολάριο ΗΠΑ και από το 1958 επίσης διάφορα άλλα νομίσματα δυτικών ευρωπαϊκών χωρών. Τέλος της δεκαετίας του '60 δημιουργήθηκαν οι διεθνείς λογιστικές μονάδες: 1/. Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα (Special Drawing Rights - SDR) και 2/. Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα (European Currency Unit - ECU) (μέχρι το 2002).

6 Περιφερειακό νόμισμα θεωρείται το νόμισμα που γίνεται αποδεκτό σε μια συγκεκριμένη περιοχή και επιτελεί τις λειτουργίες του χρήματος σε περιφερειακό επίπεδο. Τα «Ειδικά Τραβηχτικά Δικαιώματα, ΕΤΔ» (Special Drawing Rights-SDR) δημιουργήθηκαν το 1969 από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ως διεθνές αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο και εναλλακτική μορφή των υφιστάμενων επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών-μελών του. Τα ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα δεν είναι νόμισμα και δεν έχουν φυσική παρουσία όπως το χρήμα, αλλά αποτελούν λογιστική καταχώριση και αντιπροσωπεύουν απαίτηση για συναλλαγματικά αποθέματα νομισμάτων των χωρών-μελών του ΔΝΤ με τα οποία μπορούν να ανταλλαγούν. Παρά που τα ειδικά τραβηκτηκά δικαιώματα δεν αποτελούν χρήμα με την αυστηρή έννοια του όρου, μοιράζονται πολλά χαρακτηριστικά του καθώς φέρουν αγοραία αξία, αποτελούν τοκοφόρο περιουσιακό στοιχείο και χρησιμοποιούνται ως μέσο διευθέτησης χρέους. Εκτός από το ρόλο του ως συμπληρωματικό αποθεματικό στοιχείο, το SDR χρησιμεύει ως λογιστική μονάδα του ΔΝΤ. Η αξία του SDR αρχικά ορίστηκε στα 0, γρ. χρυσού, που αντιστοιχούσε τότε σε ένα δολάριο. Με την κατάρρευση του συστήματος των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Μπρέτον Γουντς το 1973, το SDR επανασχεδιάστηκε ως καλάθι νομισμάτων, στο οποίο αρχικά μετείχαν το δολάριο, το γεν, η στερλίνα, το μάρκο και το γαλλικό φράγκο. Τα δύο τελευταία αντικαταστάθηκαν από το ευρώ το Το SDR υπολογίζεται ως το σύνολο των συγκεκριμένων μεγεθών των τεσσάρων νομισμάτων αποτιμημένων σε δολάρια ΗΠΑ, βάσει συναλλαγματικού μηχανισμού που δημοσιοποιείται κάθε μεσημέρι στην αγορά του Λονδίνου. Η ποσοστιαία συμμετοχή αυτών των τεσσάρων νομισμάτων στο καλάθι για τη διαμόρφωση της ισοτιμίας του είναι: 41,9% USD, EUR 37,4%, JPY R,4%, GBP 11,3%. Το επιτόκιο των ειδικών τραβηκτικών δικαιωμάτων αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό των τόκων που βαρύνει τα μέλη σε περίπτωση δανειοδότησης από το ΔΝΤ και το επιτόκιο που καταβάλλεται στα μέλη που έχουν στην κατοχή τους SDR. Χρησιμοποιείται δηλαδή ως επιτόκιο αναφοράς. 6 Αναζητείστε στο Ιντερνετ πληροφορίες για το ECU. Ο χρυσός και η αξία του χρήματος Την περίοδο του Χρυσού Κανόνα ( ), κάθε χώρα έθετε μια σταθερή τιμή χρυσού σε όρους του νομίσματος της και σε αυτήν την τιμή, ο χρυσός ήταν μετατρέψιμος σε νόμισμα και το νόμισμα σε χρυσό. Στο σύστημα του Χρυσού Κανόνα, η βασική ευθύνη της κεντρικής τράπεζας μιας χώρας ήταν η διατήρηση της επίσημης ισοτιμίας μεταξύ του νομίσματός της και του χρυσού. Για να διατηρήσει αυτή την τιμή, η κεντρική τράπεζα έπρεπε να έχει στη διάθεση της ένα επαρκές απόθεμα χρυσού, δηλαδή πίσω από κάθε τυπωμένο νόμισμα έπρεπε να υπάρχει μια επαρκή ποσότητα χρυσού. Δεν υπάρχει πλέον κάλυψη σε χρυσό πίσω από το τυπωμένο χρήμα. Η αξία της χρηματικής μονάδας δεν είναι άλλη από την αγοραστική της δύναμη, δηλαδή την ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που το χρήμα μπορεί να αγοράσει. Κατά συνέπεια, όσο υψηλότερο είναι το γενικό επίπεδο τιμών, τόσο μικρότερη η ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών που η χρηματική μονάδα μπορεί να

7 αγοράσει. Με την ίδια λογική, όσο χαμηλότερο είναι το γενικό επίπεδο των τιμών, τόσο μεγαλύτερη είναι η ποσότητα των αγαθών και υπηρεσιών που μπορεί να αγοράσει, και συνεπώς τόσο μεγαλύτερη είναι η αξία της. Η ύπαρξη ή μη κάλυψης σε χρυσό δεν έχει καμιά σημασία για την αξία του χρήματος. Ο χρυσός είναι ένα μέταλλο με μακρόχρονη και πλούσια ιστορία καθηλωτικής επιρροής και έτσι αναμφίβολα υπάρχει μια ψυχολογική χρησιμότητα στο να έχουμε πίσω από ένα νόμισμα χρυσό. Όμως, έστω και αν το νόμισμα αυτό δεν μετατρέπεται σε χρυσό, κάθε νόμισμα απαιτεί μια στάση πίστης από τη μεριά των χρηστών του. Αν η εμπιστοσύνη είναι ακλόνητη, το χρήμα είναι «τόσο καλό όσο και ο χρυσός». Έτσι η ύπαρξη ή μη υποστήριξης σε χρυσό ενός νομίσματος είναι καθαρά ψυχολογικό πρόβλημα όσον αφορά την αξία ενός εθνικού νομίσματος. Αξίζει όμως, να δούμε το σημείο αυτό λίγο περισσότερο. Ας υποθέσουμε ότι χρησιμοποιούμε μόνο χρυσά νομίσματα σαν χρήμα. Το γεγονός αυτό θα βελτίωνε τη λειτουργία της οικονομίας μας; Θα είχαμε να αντιμετωπίσουμε ακόμη ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα, που το σημερινό χρήμα το αντιμετωπίζει μάλλον εύκολα. Πρόκειται για το πρόβλημα πως θα μπορούσαμε να αυξήσουμε την προσφορά χρήματος ή να τη μειώσουμε, καθώς οι ανάγκες της οικονομίας μεταβάλλονται. Με χρυσά νομίσματα σαν χρήμα είτε θα είχαμε ένα δεσμευμένο απόθεμα χρήματος ή η προσφορά χρήματος θα στηριζόταν στο έλεος της τύχης μας στα ορυχεία χρυσού ή στις εξελίξεις του διεθνούς εμπορίου που διοχετεύουν χρυσό στα χέρια μας ή το αφαιρούν από μας και συνακόλουθα, ένα χρυσό νόμισμα δεν θα απέφευγε τον πληθωρισμό, όπως έχει συμβεί σε πολλές χώρες όταν μια τυχαία ανακάλυψη χρυσωρυχείων αύξαινε τα αποθέματα χρυσού γρηγορότερα από το πραγματικό προϊόν. Ο χρυσός αντιμετωπίζεται σήμερα ως ένα διεθνώς εμπορεύσιμο αγαθό το οποίο έχει συγκεκριμένη αξία χρήσης, άρα και συγκεκριμένη τιμή που διαμορφώνεται από την προσφορά και τη ζήτηση στα κυριότερα διεθνή χρηματιστήρια. Το διάγραμμα κάτω παρουσιάζει την εξέλιξη της τιμής του χρυσού τα τελευταία δέκα χρόνια ($/ουγγιά (28,35 γρ.). 7 Πηγή: Ρόλος του χρήματος στην οικονομία

8 Το χρήμα αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες οικονομικές μεταβλητές στα σύγχρονα οικονομικά συστήματα. Για να λειτουργήσει σωστά μια οικονομία χρειάζεται μια απαραίτητη ποσότητα χρήματος και άσκηση μιας σωστής νομισματικής πολιτικής 1. Ο βασικός ρόλος του χρήματος στη σύγχρονη οικονομία μπορεί να αναλυθεί ως εξής: 1. Αύξηση της αποτελεσματικότητας Η ορθολογική οργάνωση του νομισματικού συστήματος αυξάνει την αποτελεσματικότητα της οικονομίας, επειδή το χρήμα και τα υποκατάστατα του χρήματος ενθαρρύνουν τον ευρύτερο καταμερισμό των έργων. Αλλά η αποδοτικότητα του ίδιου του νομισματικού συστήματος είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μικρότερη μερίδα από το σύνολο των παραγωγικών πόρων της οικονομίας χρειάζεται για να λειτουργήσει το σύστημα αυτό, όσο απλούστερη και λιγότερο κοπιαστική είναι η παρακολούθηση, η ρύθμιση και ο έλεγχος των επιδράσεων του νομισματικού συστήματος σε ολόκληρη την οικονομία. 2. Μεγέθυνση της οικονομίας Επειδή ακριβώς το χρήμα και τα υποκατάστατά του συμβάλλουν στην αύξηση της συνολικής αποτελεσματικότητας του παραγωγικού κυκλώματος, η ορθολογική οργάνωση της κυκλοφορίας μέσων πληρωμής προάγει τη μεγέθυνση της οικονομίας και επιταχύνει τον ρυθμό ανάπτυξή της. Ο έλεγχος της ροής χρηματικών μέσων, η υιοθέτηση βελτιωμένων μεθόδων διακίνησης του χρήματος και η συνεχής ανανέωση του συστήματος πληρωμών προς το καλύτερο, αποτελούν τις προϋποθέσεις για την ορθολογική οργάνωση της χρηματαγοράς και κεφαλαιαγοράς. Η οργάνωση αυτή πρέπει, σε τελική ανάλυση, να αποβλέπει στην εξοικονόμηση παραγωγικών συντελεστών από τη λειτουργική διαδικασία του νομισματικού συστήματος. Με την αποδέσμευσή τους οι συντελεστές αυτοί μπορούν να διοχετευτούν στην παραγωγή άλλων αγαθών και υπηρεσιών, των οποίων η παραγωγή θα αυξηθεί. Με τον τρόπο αυτό, θα αυξηθεί το συνολικό προϊόν της οικονομίας Σταθερότητα της οικονομίας Οικονομική σταθερότητα υπάρχει όταν οι βραχυχρόνιες διακυμάνσεις της παραγωγής, της απασχόλησης και του επιπέδου τιμών δεν είναι τόσο ισχυρές που να ανατρέπουν ή να επιβραδύνουν τη μακροχρόνια τάση μεγέθυνσης της οικονομίας. Ο έλεγχος της ποσότητας χρήματος που κυκλοφορεί στη οικονομία μπορεί να ασκηθεί με τρόπο κατάλληλο, ώστε να συγκρατηθούν και να περιοριστούν η ένταση και η έκταση των βραχυχρόνιων αποκλίσεων από τη μακροχρόνια τάση, που κι αυτή δεν μένει ανεπηρέαστη από τις νομισματικές εξελίξεις. Η παγκόσμια οικονομική ιστορία έχει να επιδείξει πολλές περιπτώσεις υπερπληθωρισμού ή ύφεσης και ανεργίας με γενεσιουργό αιτία τη αποτυχημένη λειτουργία ή την κακή διάρθρωση του νομισματικού και γενικότερα, του 1 Ώς άσκηση της νομισματικής πολιτικής εννοούμε τη διαδικασία με την οποία η νομισματική αρχή, (π.χ. η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) μιας οικονομίας ή μιας οικονομικής περιοχής, π.χ. ευρωζώνης ελέγχει την ποσότητα και το κόστος τους χρήματος σε μια οικονομία. Βασικοί στόχοι της νομισματικής πολιτικής είναι ο έλεγχος του πληθωρισμού, η ανάπτυξη της οικονομίας, η μείωση της ανεργίας και ο έλεγχος της ισοτιμίας του νομίσματος σε ξένα νομίσματα.

9 χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η ατελής οργάνωση του συστήματος πληρωμών μιας χώρας έχει τελικό αποτέλεσμα την αδυναμία του χρήματος να επιτελέσει τον ρυθμιστικό του ρόλο. Για τον λόγο αυτό, οι βραχυχρόνιες επιδράσεις του χρήματος πάνω στα πραγματικά οικονομικά μεγέθη αποτελούν αντικείμενο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον οικονομολόγο και για του φορείς της οικονομικής πολιτικής. Θυμηθείτε από το μάθημα της Μακροοικονομικής τις επιπτώσεις του πληθωρισμού σε μία οικονομία. Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος ( και βρείτε στο εκπαιδευτικό υλικό με τα τρία εκπαιδευτικά παιχνίδια: TOPFLOOR, ECONOMIA και Inflation Island με θέμα τις δραστηριότητες της κεντρικής τράπεζας και την οικονομία. Προσπαθήστε να παίξετε τουλάχιστον ένα από αυτά. Μοιραστείτε τις εμπειρίες σας με τους συμφοιτητές σας. Χρησιμοποιώντας τις γνώσεις σας από το μάθημα του Διεθνές Εμπορίου αναλύστε τις επιπτώσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών στις εξαγωγές και εισαγωγές μιας χώρας. Το επιτόκιο είναι το κόστος δανεισμού χρήματος. Πώς η διαμόρφωση του επιτοκίου επηρεάζει τις επιλογές των πηγών χρηματοδότησης από μια επιχείρηση? Μέτρηση του χρήματος (Νομισματικά μεγέθη) Τα νομισματικά μεγέθη αποτελούνται από ορισμένες υποχρεώσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων έναντι όλων των κατοίκων πλην των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και της κεντρικής κυβέρνησης. Οι υποχρεώσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που περιλαμβάνονται στα νομισματικά μεγέθη είναι: 1/. το νόμισμα σε κυκλοφορία, 2/. οι καταθέσεις μιας ημέρας, 3/. οι καταθέσεις προθεσμίας έως δυο ετών, 4/. οι καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως τριών μηνών, 5/. οι συμφωνίες επαναγοράς, 6/. τα εκδοθέντα από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χρεόγραφα αρχικής διάρκειας έως δυο ετών και 7/. τα μερίδια των αμοιβαίων κεφαλαίων διαθεσίμων (αγοράς χρήματος). Τα νομισματικά μεγέθη συνήθως συμβολίζονται με το γράμμα «Μ» (από την αγγλική λέξη "money") και αριθμούς που υποδηλώνουν το βαθμό ρευστότητας των περιουσιακών στοιχείων που περιέχονται σε αυτά (όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός τόσο χαμηλότερη είναι η ρευστότητα). Κάθε χώρα (ή ένωση χωρών) καθορίζει το πόσα νομισματικά μεγέθη θα χρησιμοποιηθούν. Στην αγγλοσαξονική βιβλιογραφία έχει καθιερωθεί ο συμβολισμός της ποσότητας του χρήματος με M 0 Μ 1, Μ 2 και Μ 3, όπου ο μεγαλύτερος δείκτης χρησιμοποιείται πάντα για μια ευρύτερη έννοια του χρήματος. 9 Συνήθως χρησιμοποιούνται τέσσερα μέτρα νομισματικών μεγεθών ήτοι:

10 1. Νομισματική βάση M 0 Η νομισματική βάση (M 0 ) από μακροοικονομικής σκοπιάς, είναι το άθροισμα των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων που βρίσκονται στην κατοχή του κοινού και κυκλοφορούν εκτός του τραπεζικού τομέα (νομισματική κυκλοφορία, C) καθώς και τα ρευστά διάθεσιμα των εμπορικών (R). Δηλαδή, η νομισματική βάση (M 0 ) ως νομισματικό μέγεθος είναι τμήμα της προσφοράς χρήματος που αποτελείται από τη νομισματική κυκλοφορία (C) και τα ρεσυτά διαθέσιμα των εμπορικών τραπεζών (R), ήτοι: M 0 = C + R Η νομισματική βάση (monetary base) ονομάζεται και πρωτογενές χρήμα (highpowered money). 2. Νομισματικό μέγεθος Μ 1 (στενή έννοια του χρήματος ) Το κύριο κριτήριο που χρησιμοποιείται για τον ορισμό του χρήματος με την στενή έννοια (Μ 1 ) είναι η ικανότητά του να χρησιμοποιείται σαν μέσο πληρωμής για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Στις επίσημες στατιστικές, αναφέρεται συνήθως ως χρήμα Μ 1 : Α. Το σύνολο των χαρτονομισμάτων και κερμάτων (νόμισμα σε κυκλοφορία) που βρίσκονται έξω από το τραπεζικό σύστημα, στα χέρια των ιδιωτών και Β. Το σύνολο καταθέσεων διάρκειας μιας ημέρας των ιδιωτών στις τράπεζες (D). M 1 = C + D Όπου οι καταθέσεις μιας ημέρας είναι οι καταθέσεις που λήγουν την επόμενη εργάσιμη ημέρα. Περιλαμβάνει κυρίως: 1/. Όσες καταθέσεις όψεως είναι πλήρως μεταβιβάσιμες (π.χ. μέσω επιταγών) και 2/. Μη μεταβιβάσιμες καταθέσεις που είναι μετατρέψιμες μόλις ζητηθούν ή έως το τέλος της επόμενης εργάσιμης ημέρας. Στο χρήμα με τη στενή έννοια, Μ 1, δεν περιλαμβάνονται τα αποθέματα σε μετρητά (χαρτονομίσματα και κέρματα), καθώς και οι καταθέσεις όψεως που διατηρούν οι εμπορικές τράπεζες στην Κεντρική Τράπεζα. Επίσης, δεν πρέπει να προσμετρούνται στο Μ 1 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα που βρίσκονται στο εξωτερικό. Για τον αποκλεισμό των μετρητών αυτών συνηγορεί η σκέψη ότι η επίδρασή τους στα διάφορα οικονομικά μεγέθη του εσωτερικού είναι ανύπαρκτη. Συμπεραίνοντας, καταλήγουμε ότι με τη στενή έννοια (Μ 1 ), η ποσότητα του χρήματος ορίζεται ως το σύνολο της νομισματικής κυκλοφορίας (χαρτονομίσματα και κέρματα) καθώς και των καταθέσεων όψεως, μείον τα μετρητά που βρίσκονται στο εξωτερικό και τα αποθέματα στην κεντρική τράπεζα Νομισματικό μέγεθος Μ 2 (κύρια έννοια του χρήματος ή μεσαίο νομισματικό μέγεθος) Το Μ 2 περιλαμβάνει: Το σύνολο των χαρτονομισμάτων και κερμάτων (νόμισμα σε κυκλοφορία) που βρίσκονται στα χέρια του κοινού. Το σύνολο των καταθέσεων όψεως των ιδιωτών στις τράπεζες. Τις καταθέσεις προθεσμίας μέχρι δυο ετών και τις καταθέσεις υπό προειδοποίηση μέχρι τριών μηνών που τηρούνται σε

11 χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Όπου: Καταθέσεις προθεσμίας μέχρι δυο ετών είναι προθεσμιακές καταθέσεις οι οποίες είτε δεν είναι μετατρέψιμες πριν από τη λήξη τους είτε μπορούν να μετατραπούν υπό τον όρο καταβολής ποινής και οι καταθέσεις υπό προειδοποίηση μέχρι τριών μηνών είναι καταθέσεις ταμιευτηρίου τις οποίες ο καταθέτης μπορεί να κάνει ανάληψη εφόσον ειδοποιήσει την τράπεζα πριν από ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα. 3. Νομισματικό μέγεθος Μ 3 (το χρήμα με την ευρεία έννοια) Ο ορισμός της ποσότητας χρήματος Μ 3 περιλαμβάνει: Α. Το σύνολο των χαρτονομισμάτων και κερμάτων (νομισματική κυκλοφορία) που βρίσκονται στα χέρια του κοινού. Β. Το σύνολο καταθέσεων διάρκειας μιας ημέρας των ιδιωτών στις τράπεζες Γ. Τις καταθέσεις προθεσμίας μέχρι δυο ετών και τις καταθέσεις υπό προειδοποίηση μέχρι τριών μηνών που τηρούνται σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Δ. Τις συμφωνίες επαναγοράς (repos), τα μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς, τίτλους χρηματαγοράς και τα χρεόγραφα διάρκειας έως δυο ετών που εκδίδονται από το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Όπου: Συμφωνίες επαναγοράς (repos) είναι συμφωνίες μεταξύ δυο μελών όπου ο πωλητής πουλά σήμερα ένα περιουσιακό στοιχείο με την υποχρέωση να το επαναγοράσει σε μία υψηλότερη τιμή σε κάποια μελλοντική στιγμή. Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων είναι η κατηγορία των αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύει σε τίτλους της χρηματαγοράς. Τίτλοι χρηματαγοράς είναι χρηματοδοτικά προϊόντα των οποίων χρονική διάρκεια είναι ίση ή μικρότερη του ενός έτους. 11 Σύνοψη: ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μ1 Μ2 Μ3 ΝΟΜΙΣΜΑ ΣΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Χ Χ Χ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ Χ Χ Χ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΣ ΜΕΧΡΙ Ο ΕΤΩΝ Χ Χ ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΥΠΟ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΡΙΩΝ ΜΗΝΩΝ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΠΑΝΑΓΟΡΑΣ ΜΕΡΙΔΙΑ ΑΜΟΙΒΑΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑΣ Χ Χ Χ Χ ΤΙΤΛΟΙ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑΣ Χ

12 ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ Ο ΕΤΩΝ Χ Στον πίνακα κάτω μπορείτε να δείτε την Ελληνική συμβολή 2 στα βασικά νομισματικά μεγέθη της ζώνης του ευρώ. Τέλος περιόδου Σεπ-15 I. Υπόλοιπα σε εκατ. ευρώ 1 Νόμισμα σε κυκλοφορία = Καταθέσεις μίας ημέρας Όψεως και τρεχούμενοι λογαριασμοί Απλού ταμιευτηρίου =1+2 Μ Καταθέσεις προθεσμίας έως 2 ετών Καταθέσεις υπό προειδοποίηση έως 3 μηνών =3+4+5 Μ Συμφωνίες επαναγοράς (ρέπος) Μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς Χρεόγραφα διάρκειας έως 2 ετών -1 10= Μ = ΙΙ. Ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής Μ1 9,2 Μ2-21,2 Μ3-21,6 Μ3 χωρίς νόμισμα σε κυκλοφορία -26, Από τον Ιανουάριο 2001, που η Ελλάδα εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ, τα ελληνικά νομισματικά μεγέθη που υπολογίζονται αφορούν στη λεγόμενη "ελληνική συμβολή" στα αντίστοιχα μεγέθη της ευρωζώνης. Η "ελληνική συμβολή" υπολογίζεται έτσι ώστε, αν αθροιστεί με τις αντίστοιχες "συμβολές" των άλλων χωρών της ζώνης του ευρώ, να προκύψει ακριβώς το νομισματικό μέγεθος της ζώνης του ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι: (α) Σε ό,τι αφορά τις καταθέσεις, η "ελληνική συμβολή" ισούται με τις καταθέσεις που έχουν στα ελληνικά ΝΧΙ, οι κάτοικοι Ελλάδος και οι κάτοικοι των λοιπών χωρών της ζώνης του ευρώ. (β) Σε ό,τι αφορά τα εκδοθέντα χρεόγραφα από ΝΧΙ (τραπεζικά ομόλογα), η "ελληνική συμβολή" ισούται με τα τραπεζικά ομόλογα που έχουν εκδώσει τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα μείον τα τραπεζικά ομόλογα που κρατάνε στο χαρτοφυλάκιο τους τα ελληνικά ΝΧΙ και έχουν εκδοθεί από ΝΧΙ της ζώνης του ευρώ. Επομένως, η "ελληνική συμβολή" στα εκδοθέντα χρεόγραφα ενδέχεται να είναι και αρνητικό μέγεθος. (γ) Ιδιαίτερο πρόβλημα υπάρχει με τον υπολογισμό της "ελληνικής συμβολής" στη νομισματική κυκλοφορία (τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε κυκλοφορία). Από τον Ιανουάριο 2002, που τέθηκαν σε κυκλοφορία τα τραπεζογραμμάτια σε ευρώ και αντικατέστησαν τα εθνικά τραπεζογραμμάτια, η νομισματική κυκλοφορία μπορεί να υπολογιστεί μόνο για το σύνολο της ζώνης του ευρώ και όχι για κάθε χώρα χωριστά. Το Ευρωσύστημα υιοθέτησε έναν συμβατικό κανόνα για τον υπολογισμό της νομισματικής κυκλοφορίας σε κάθε χώρα-μέλος. Σύμφωνα με τον κανόνα αυτόν, η συμβολή της Ελλάδας στη νομισματική κυκλοφορία προκύπτει αν θεωρήσουμε ότι το ποσόν των τραπεζογραμματίων που έχει θέσει σε κυκλοφορία η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ανάλογο με τη κλείδα συμμετοχής της Ελλάδας στο μετοχικό κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), εξαιρουμένου του ποσοστού 8% των εκδοθέντων τραπεζογραμματίων που αναλογεί στην ΕΚΤ. Γενικά, σε μία νομισματική ένωση αυτό που έχει σημασία είναι η διαμόρφωση της συνολικής προσφοράς χρήματος και όχι η εξέλιξη των μεγεθών ανά χώρα.

13 ΙΙΙ. Ροές Μ Μ Μ Μ3 χωρίς νόμισμα σε κυκλοφορία 1037 Πηγή: ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Στην ανάλυση που προηγήθηκε, έγινε μια εννοιολογική παρουσίαση τόσο των λειτουργιών του χρήματος, όσο και των επί μέρους αντικειμένων τα οποία θεωρούνται ή μπορούν να θεωρηθούν ως χρήμα. Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με την προσφορά χρήματος δηλαδή την ποσότητα του κυκλοφορούντος χρήματος στην οικονομία. Οι έννοιες «προσφορά χρήματος» και «ποσότητα χρήματος» θεωρούνται, στην ενότητα αυτή, ως ταυτόσημες έννοιες και χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Στην διαδικασία διαμόρφωσης της προσφοράς του χρήματος τέσσερις είναι οι κύριοι συμμετέχοντες: 1/. Κεντρική Τράπεζα 3 - εκδότρια τράπεζα: 4 Τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα που κυκλοφορούν στους κόλπους μιας οικονομίας εκδίδονται και τίθενται σε κυκλοφορία απ αυτήν. Μέσω του εκδοτικού προνομίου και της εποπτείας των εμπορικών τραπεζών ελέγχει την λειτουργία του συνολικού τραπεζικού συστήματος. Συγκεντρώνει, φυλάσσει και διαχειρίζεται τα συναλλαγματικά διαθέσιμα και επίσημα αποθέματα χρυσού μιας χώρας, ασκεί τους αναγκαίους συναλλαγματικούς ελέγχους, καθορίζει την ισοτιμία του εθνικού νομίσματος απέναντι στα ξένα νομίσματα, ελέγχει και εποπτεύει τις ντόπιες και ξένες τράπεζες που δρουν στα πλαίσια της εθνικής οικονομίας, παρέχει σ αυτές πιστωτικές διευκολύνσεις, καθορίζει τα επιτόκια των καταθέσεων, καθώς και τα επιτόκια χορηγήσεων προς τομείς της εθνικής οικονομίας. 13 2/. Οι εμπορικές τράπεζες - χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές που ο βασικός 3 Νοείται ότι ο ρόλος των Κεντρικών Τραπεζών είναι διαφορετικός και διακριτός, επηρεαζόμενος, μάλιστα, σε κάθε χώρα από το βαθμό ανεξαρτησίας που διαθέτει απέναντι στην εκτελεστική εξουσία. Σε γενικές γραμμές ο ρόλος των Κεντρικών Τραπεζών είναι η στήριξη της οικονομικής σταθερότητας και της ανάπτυξης με την άσκηση της νομισματικής, πιστωτικής και συναλλαγματικής πολιτικής, απολαμβάνοντας παράλληλα το αποκλειστικό προνόμιο της έκδοσης του χρήματος. Ο ρόλος της Κεντρικής Τράπεζας στη χώρα μας, της Τράπεζας της Ελλάδος, είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αφού, από τις αρχές του 2001, έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) και στο Ευρωσύστημα, που περιλαμβάνει την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και τις Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανήκουν στη ζώνη του Ευρώ. Έκτοτε η Τράπεζα της Ελλάδος συμβάλλει με τη δράση της στην επίτευξη των στόχων και την εκτέλεση των καθηκόντων του Ευρωσυστήματος, το οποίο χαράσσει και εφαρμόζει τη νομισματική πολιτική στη ζώνη του ευρώ. 4 Η Ελλάδα, με την ένταξή της στην Ευρωζώνη το 2001, παραχώρησε το προνόμιο αυτό στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

14 τους ρόλος είναι η συγκέντρωση των αποταμιεύσεων του κοινού και η παροχή δανείων 5. Γι αυτό και η κύρια πηγή εσόδων τους είναι η διαφορά μεταξύ επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων. Οι εμπορικές τράπεζες μετατρέπουν τις καταθέσεις σε πιστώσεις. Οι καταθέσεις σε τρεχούμενους λογαριασμούς αποτελούν κατά κανόνα τη βάση για τη χορήγηση βραχυπρόθεσμων πιστώσεων. Με τις προθεσμιακές καταθέσεις οι τράπεζες χορηγούν δάνεια μέσο- και μακροπρόθεσμα. Η ιδοποιός διαφορά μεταξύ των εμπορικών τραπεζών και της κεντρικής τράπεζας έγκειται στους στόχους τους. Ο κύριος στόχος της κεντρικής τράπεζας είναι η σταθερότητα των τιμών ενώ των εμπορικών τραπεζών η μεγιστοποίηση του κέρδους. 5 Σήμερα, το βασικό πλαίσιο ίδρυσης και λειτουργίας των πιστωτικών ιδρυμάτων, κατ εφαρμογή των σχετικών οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τίθεται με το νόμο 3601/ , με τον οποίο το πλαίσιο λειτουργίας των Τραπεζών προσαρμόζεται στους κανόνες της επιτροπής της Βασιλείας. Σύμφωνα με το νόμο, τα πιστωτικά ιδρύματα ιδρύονται υποχρεωτικά με τη νομική μορφή της ανώνυμης εταιρείας, με εξαίρεση τις συνεταιριστικές τράπεζες που ιδρύονται με τη νομική μορφή των αστικών συνεταιρισμών. Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν τα πιστωτικά ιδρύματα αναφέρονται αναλυτικά στην τραπεζική οδηγία 2004/39/ΕΚ, στην οδηγία 2006/48/ΕΚ και στον νόμο 3601/2007. Σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 3601/2007, οι δραστηριότητες που μπορούν να καλύψουν τα πιστωτικά ιδρύματα είναι οι ακόλουθες: Αποδοχή καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων. Χορήγηση δανείων ή λοιπών πιστώσεων (συμπεριλαμβανομένου και factoring). Χρηματοδοτική μίσθωση (leasing). Πράξεις διενέργειας πληρωμών περιλαμβανομένης της μεταφοράς κεφαλαίων. Έκδοση και διαχείριση μέσων πληρωμής (πιστωτικών, χρεωστικών καρτών, ταξιδιωτικών και τραπεζικών επιταγών). Εγγυήσεις και αναλήψεις υποχρεώσεων. Συναλλαγές για λογαριασμό του ιδρύματος ή της πελατείας σε : μέσα χρηματαγοράς (αξιόγραφα, Π/Κ, κ.τ.λ.) συνάλλαγμα. προθεσμιακά συμβόλαια χρηματοπιστωτικών τίτλων ή χρηματοοικονομικά δικαιώματα, συμβάσεις ανταλλαγής επιτοκίων και συναλλάγματος, κινητές αξίες. Συμμετοχές σε εκδόσεις τίτλων και παροχή συναφών υπηρεσιών (περιλαμβανομένου υπηρεσιών αναδόχου εκδόσεως τίτλων). Παροχή συμβουλών σε επιχειρήσεις (όσον αφορά την διάρθρωση του κεφαλαίου, τη βιομηχανική στρατηγική και συναφή θέματα παροχής συμβουλών στον τομέα της συγχώνευσης και της εξαγοράς επιχειρήσεων). Διαμεσολάβηση στις διατραπεζικές αγορές. Διαχείριση ή παροχή συμβουλών για τη διαχείριση του χαρτοφυλακίου. Φύλαξη και διαχείριση κινητών αξιών. Συλλογή και επεξεργασία εμπορικών πληροφοριών, περιλαμβανομένων και των υπηρεσιών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας πελατών. Εκμίσθωση θυρίδων. Έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος. 14

15 3/. Οι αποταμιευτές ιδιώτες, επιχειρήσεις ή οργανισμοί που διαθέτουν καταθέσεις στις εμπορικές τράπεζες. Οι αποταμιεύσεις των ιδιωτών και των επιχειρήσεων μπορούν να τοποθετηθούν στις τράπεζες ή τα ταμιευτήρια υπό την μορφή τρεχούμενων και προθεσμιακών λογαριασμών και αποτελούν τη βάση για τη χορήγηση πιστώσεων. Οι επενδυτικές αποφάσεις των αποταμιευτών επιδρούν σε μεγάλο βαθμό στην δανειοδοτική ικανότητα των τραπεζών σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. 4/. Οι χρηματοδοτούμενοι (πελάτες τραπεζών) - είναι νοικοκυριά, επιχειρήσεις ή οργανισμοί οι οποίοι δανείζονται από τις εμπορικές τράπεζες (χρηματοοικονομικούς διαμεσολαβητές). Η δημιουργία πρωτογενούς χρήματος, δηλαδή η δημιουργία χαρτονομισμάτων και κερμάτων, είναι αποκλειστικό προνόμιο της κεντρικής τράπεζας μιας χώρας. Η δημιουργία του είδους αυτού του χρήματος είναι απλή. Το νομισματοκοπείο αγοράζει διάφορα είδη μετάλλου και χάρτου και στη συνέχεια επεξεργάζεται και μετατρέπει τα υλικά αυτά σε κέρματα και χαρτονομίσματα. Η απλή αυτή ενέργεια της παραγωγής κερμάτων και χαρτονομισμάτων στην πραγματικότητα δεν δημιουργεί χρήμα. Χρήμα είναι τα χαρτονομίσματα και κέρματα τα οποία βρίσκονται σε κυκλοφορία και όχι όλα τα χαρτονομίσματα και κέρματα τα οποία έχει παράγει η κεντρική τράπεζα μιας χώρας. Και αυτό, επειδή τα χαρτονομίσματα και κέρματα τα οποία έχουν παραχθεί αλλά δεν βρίσκονται στα χέρια του κοινού, δεν ασκούν καμία επίδραση στη συνολική ζήτηση. Οι εμπορικές τράπεζες δεν έχουν τη δυνατότητα, όπως η Κεντρική Τράπεζα, να δημιουργούν πρωτογενές χρήμα (χαρτονομίσματα και κέρματα), έχουν όμως τη δυνατότητα να δημιουργούν λογιστικό χρήμα (καταθέσεις όψεως που κινούνται με επιταγές), το οποίο είναι χρήμα ακριβώς όπως είναι τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα. Οι εμπορικές τράπεζες και το κοινό μεταξύ τους δημιουργούν (λογιστικό) χρήμα σε πολλαπλάσιο ποσό από το ποσό των αρχικών καταθέσεων του κοινού στις τράπεζες αυτές. Οι τράπεζες διατηρούν ρευστά διαθέσιμα για να ικανοποιούν τις αναλήψεις των καταθετών τους, τα οποία είναι αρκετά λιγότερα από τις συνολικές τους υποχρεώσεις. Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των καταθέσεων, που διατηρούνται είτε ως υποχρεωτικά διαθέσιμα είτε ως πλεονάζοντα διαθέσιμα, τόσο λιγότερες πιστώσεις (δάνεια) μπορούν να χορηγήσουν οι εμπορικές τράπεζες. Το μέγεθος, λοιπόν, του λογιστικού χρήματος που μπορούν να δημιουργήσουν οι εμπορικές τράπεζες εξαρτάται από το μέγεθος των αποθεματικών που διατηρούν οι τράπεζες. Για να κατανοήσουμε τη διαδικασία της δημιουργίας λογιστικού χρήματος από τις εμπορικές τράπεζες ας χρησιμοποιήσουμε ένα υποθετικό αριθμητικό παράδειγμα. Υποθέτουμε ότι μια ποσότητα χρήματος σε μετρητά ύψους 100 ευρώ εισέρχεται στην εμπορική τράπεζα Α, ως κατάθεση από την πώληση ενός ομολόγου στην κεντρική τράπεζα. Υποθέτουμε επίσης ότι ο συντελεστής υποχρεωτικών διαθεσίμων (r) είναι 20% και η τράπεζα δεν κρατάει πλεονάζοντα διαθέσιμα, διότι δεν εισπράττει από αυτά τόκους. Στην τράπεζα Α αυξήθηκαν, λοιπόν, οι καταθέσεις όψεως κατά 100 ευρώ και τα ρευστά διαθέσιμα επίσης κατά 100 ευρώ, όπως απεικονίζεται στον παρακάτω ισολογισμό. 15

16 Ισολογισμός Τράπεζας Α ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ρευστά Διαθέσιμα 100 Καταθέσεις όψεως 100 Η τράπεζα δεν μπορεί να χορηγήσει το σύνολο του ποσού της κατάθεσης των 100 ευρώ σε δάνεια αλλά υποχρεούται να κρατήσει μέρος του ποσού αυτού στα ταμεία της ως ελάχιστο ποσό ρευστών διαθεσίμων (ελάχιστα αποθεματικά) δηλαδή 20 ευρώ, και το υπόλοιπο ποσό των 80 ευρώ, να το χορηγήσει δάνεια (πιστώσεις). Με τη χορήγηση του δανείου θα γίνουν οι εξής μεταβολές στον ισολογισμό της τράπεζας Α. Ισολογισμός Τράπεζας Α ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ρευστά Διαθέσιμα Δάνεια Καταθέσεις όψεως 100 Το δάνειο των 80 ευρώ θα δημιουργήσει μέσα στην ίδια ή άλλη τράπεζα μια ισόποση κατάθεση (με την υπόθεση βέβαια ότι καμία ποσότητα δεν μένει στα χέρια του κοινού). Υποθέτουμε, επίσης, ότι αυτός που πήρε το δάνειο (δανειολήπτης) καταθέτει το σύνολο των χρημάτων του στην τράπεζα Β. Στην τράπεζα Β αυξήθηκαν οι καταθέσεις όψεως κατά 80 ευρώ και τα ρευστά διαθέσιμά της επίσης κατά 80 ευρώ, όπως απεικονίζεται στον παρακάτω ισολογισμό. Ισολογισμός Τράπεζας Β ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ρευστά 80 Καταθέσεις 80 Διαθέσιμα όψεως Η τράπεζα Β, ως κερδοσκοπική επιχείρηση, θα προσπαθήσει να μεγιστοποιήσει το κέρδος της, χορηγώντας όσο το δυνατόν περισσότερες πιστώσεις. Θα κρατήσει, όπως προβλέπεται από το νόμο, το 20% της κατάθεσης των 80 ευρώ στα ταμεία της ως ελάχιστα ρευστά διαθέσιμα, δηλαδή θα κρατήσει στο ταμείο της 16 ευρώ ως ελάχιστα υποχρεωτικά ρευστά διαθέσιμα, και το υπόλοιπο ποσό των 64 ευρώ θα το χορηγήσει δάνεια. Ο ισολογισμός της τράπεζας Β θα διαμορφωθεί ως έξης: Ισολογισμός Τράπεζας Β ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ Ρευστά Διαθέσιμα Δάνεια Καταθέσεις όψεως Ο νέος δανειολήπτης που πήρε δάνειο 64 ευρώ, καταθέτει τα χρήματα στην τράπεζα Γ και έτσι η Τράπεζα Γ έχει αύξηση των καταθέσεων κατά 64 ευρώ και αύξηση ρευστών διαθεσίμων επίσης 64 ευρώ. Ο ισολογισμός της τράπεζας Γ διαμορφώνεται ως έξης: Ισολογισμός Τράπεζας Γ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ

17 Ρευστά Διαθέσιμα 64 Καταθέσεις όψεως 64 Η τράπεζα Γ πρέπει να διατηρήσει μόνο το 20% αυτής της κατάθεσης ή 12,8 ευρώ στο ταμείο της ως ελάχιστα υποχρεωτικά διαθέσιμα και το υπόλοιπο ποσό των 51,2 ευρώ το δανείζει. Ο ισολογισμός της τράπεζας Γ διαμορφώνεται ως έξης: Ισολογισμός Τράπεζας Γ Ρευστά Καταθέσεις 64 Διαθέσιμα Δάνεια 12,8 51,2 όψεως Η αλυσίδα, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Ο δανειολήπτης καταθέτει αυτά τα χρήματα από το δάνειο στην ίδια ή σε άλλη τράπεζα. Η ίδια ή η νέα τράπεζα θα ακολουθήσει την ίδια διαδικασία με τις προηγούμενες τράπεζες, δηλαδή θα κρατήσει το 20% ως ελάχιστα ρευστά διαθέσιμα και το υπόλοιπο ποσό θα το χορηγήσει δάνεια. Έτσι, λοιπόν, βλέπουμε ότι η αρχική κατάθεση δημιούργησε μια αλυσίδα πολλαπλής δημιουργίας καταθέσεων (καταθέσεων πιστώσεων νέων καταθέσεων), η οποία συνεχίζεται μέχρι που το τελευταίο ποσό στην αλυσίδα των καταθέσεων-πιστώσεων-νέων καταθέσεων να τείνει προς το μηδέν. Με την πρόσθεση των παραχωρούμενων από τις τράπεζες πιστώσεων παίρνουμε: ,2 + = 100 (1 + 0,8 + 0,64 + 0, = 100 [1 + 0,8 + (0,8) 2 + (0,8) 3 + ] = Άρα: 1+x+x 2 +x 3 +x 4 + +x n = Εφαρμόζοντας την εξίσωση αυτή στην αλυσίδα των καταθέσεων όψεως λαμβάνουμε: 17 Η αρχική κατάθεση των 100 ευρώ δημιούργησε παράγωγο χρήμα 400 ευρώ με αποτέλεσμα το χρήμα που εισέρευσε συνολικά στην οικονομία να ανέρχεται στα 500 ευρώ. Στη διαδικασία αυτή υποθέσαμε ότι: 1). Κάθε τράπεζα διακρατεί ακριβώς το 20% των απαιτούμενων αποθεματικών και 2). Ο δανειολήπτης καταθέτει εκ νέου το ποσό του δανείου στην επόμενη τράπεζα. Γενικά: Όπου: D το άθροισμα των καταθέσεων όψεως r το ποσοστό των καταθέσεων που πρέπει να διατηρηθεί σε μορφή ρευστών διαθεσίμων από κάθε μια τράπεζα ΔΜC Η αρχική κατάθεση όψεως που γίνεται σε μια τράπεζα σε χαρτονομίσματα και ή κέρματα Ο λόγος 1 δια του ποσοστού των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων (1/r)

18 ονομάζεται Πολλαπλασιαστής Δημιουργίας Καταθέσεων Όψεως ή Τραπεζικός Πολλαπλασιαστής (k). Η δυνατότητα αύξησης της ποσότητας (προσφοράς) χρήματος από το εμπορικό τραπεζικό σύστημα εξαρτάται: 1/. Από το ύψος του ποσού της αρχικής κατάθεσης όψεως (ΔΜC). 2/. Από το ύψος του ποσοστού των υποχρεωτικών ρευστών διαθεσίμων (r). Παράδειγμα Αν η αρχική κατάθεση όψεως είναι ευρώ και το απαιτούμενο ποσοστό ρευστών διαθεσίμων είναι 10%, τότε η συνολική δημιουργία καταθέσεων όψεως και συνεπώς, η συνολική αύξηση της προσφοράς χρήματος από το εμπορικό τραπεζικό σύστημα θα είναι: 1/0.1 * = 10 * = ευρώ. Ο πολλαπλασιαστής δημιουργίας καταθέσεων όψεως στην περίπτωση αυτή είναι: 1/0.10 =10. Αν υποθέσουμε τώρα ότι αντί της αύξησης έχουμε μείωση των καταθέσεων όψεως κατά ευρώ και το απαιτούμενο ποσοστό διατήρησης ρευστών διαθεσίμων είναι 15%, τότε η συνολική μείωση των καταθέσεων όψεως και συνεπώς η συνολική μείωση της προσφοράς χρήματος είναι: 1/0.15*( )= 6.66*( ) = ευρώ. Ο πολλαπλασιαστής δημιουργίας καταθέσεων όψεως είναι: 1/0.15=6.66. Από τα παραπάνω φαίνεται καθαρά ότι το εμπορικό τραπεζικό σύστημα έχει τη δυνατότητα να αυξάνει την προσφορά χρήματος, αλλά και να την μειώνει. 18 Στην μέχρι τώρα ανάλυσή μας, δείξαμε πως η κεντρική τράπεζα μπορεί να δημιουργήσει πρωτογενές χρήμα και εξηγήσαμε μηχανιστικά τη διαδικασία που οι εμπορικές τράπεζες δημιουργούν τραπεζικό λογιστικό χρήμα. Θα προχωρήσουμε τώρα σε πιο λεπτομερή προσδιορισμό της προσφοράς χρήματος. Η συνολική προσφορά χρήματος (M 1 ) ισούται με το άθροισμα της νομισματικής κυκλοφορίας (C) και των τραπεζικών καταθέσεων (D). M 1 = C +D (1) Στη διαμόρφωση της συνολικής προσφοράς χρήματος ιδιαίτερη σημασία έχει η σχέση που υπάρχει μεταξύ των ρευστών διαθεσίμων του κοινού (c) και των ρευστών διαθεσίμων των τραπεζών (r). Ο λόγος ρευστών διαθεσίμων του κοινού (c) ισούται με τη νομισματική κυκλοφορίας (C) προς τις συνολικές καταθέσεις (D), c =C/D ή C = cd (2) Ο λόγος ρευστών διαθεσίμων των εμπορικών τραπεζών (r) ισούται με τα ρευστά διαθέσιμα των τραπεζών (R) προς τις συνολικές καταθέσεις (D), r = R/D ή R = rd (3) Η νομισματική βάση (M 0 ) ως νομισματικό μέγεθος αποτελείται από τη νομισματική κυκλοφορία (C) και τα ρευστά διαθέσιμα των εμπορικών τραπεζών (R), ήτοι: M 0 = C + R Άρα: M 0 = cd + rd ή M 0 = (c +r) D ή

19 D = M 0 /(c+r) (4) Συνεπώς, η συνολική προσφορά χρήματος (Μ 1 ) είναι: Μ 1 = cd + D ή Μ 1 = (1 + c)d και Μ 1 = (1 + c) * M 0 /(c + r) ή Μ 1 = (1 + c)/(c + r)* M 0 Άρα η συνολική προσφορά χρήματος είναι: Μ 1 = m * M 0 όπου: m = (1 + c)/(c + r) - πολλαπλασιαστής της νομισματικής βάσης Ο πολλαπλασιαστής της νομισματικής βάσης δηλώνει πόσες φορές θα αυξηθεί η ποσότητα του χρήματος στην οικονομία από μια μεταβολή της νομισματικής βάσης από τις νομισματικές αρχές. Ο πολλαπλασιαστής νομισματικής βάσης (m) είναι και ο λόγος της προσφοράς χρήματος (M 1 ) προς τη νομισματική βάση (M 0 ), ήτοι: 19

20 ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάθε υγιής οικονομία χρειάζεται ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα (financial system) ικανό να μεταφέρει πόρους από τις μονάδες που αποταμιεύουν στην τρέχουσα διαχείριση στις οικονομικές μονάδες που δανείζονται για να επενδύσουν στις παραγωγικές ευκαιρίες που έχουν εντοπίσει. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα παρέχει τα μέσα και τις υπηρεσίες που απαιτούνται για τη μεταβίβαση χρηματικών πόρων από τις πλεονασματικές σε ελλειμματικές μονάδες. Ο ρόλος του είναι λοιπόν η συγκέντρωση των πλεονασματικών κεφαλαίων της οικονομίας και η αποτελεσματική διοχέτευσή τους σε όσες οικονομικές μονάδες που τα χρειάζονται για επενδυτικούς ή καταναλωτικούς σκοπούς. Στο χρηματοπιστωτικό σύστημα υπάρχουν διαφορετικοί τύποι χρηματοπιστωτικών οργανισμών (financial insitutions), όπως τα πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες), οι επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, οι ανώνυμες χρηματιστηριακές εταιρίες, οι εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης, διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων κ.λπ. Στο χρηματοπιστωτικό σύστημα διαπραγματεύονται διάφορα χρηματοπιστωτικά μέσα ή προϊόντα (financial instruments). Αυτά τα αξιόγραφα είναι αποδεικτικά χρέους ή ιδιοκτησίας, τα οποία εκδίδονται από όλους εκείνους τους οργανισμούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς, που επιθυμούν να αντλήσουν κεφάλαια, κατά κανόνα από το ευρύ επενδυτικό κοινό. Τα συγκεκριμένα προϊόντα μπορούν να θεωρηθούν ως χρηματοδοτική ευκαιρία για τις εταιρείες που εξασφαλίζουν κεφάλαια με αυτό τον τρόπο (εκδότες χρέους) ή ως επενδυτική ευκαιρία για όσους αποφασίζουν να τα αγοράσουν (επενδυτικό κοινό). Τα αξιόγραφα κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την ιδιότητα του εκδότη (κρατικά ή ιδιωτικά), ανάλογα με τη νομική τους διάσταση (τίτλοι που ενσωματώνουν χρέος ή τίτλοι που ενσωματώνουν ιδιοκτησία και τη σταθερότητα των αναμενόμενων εσόδων τους). Το χρηματοπιστωτικό σύστημα περιλαμβάνει τρία βασικά υποσυστήματα: τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. 20 Η λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος σχετίζεται με: Μείωση του κόστους των συναλλαγών και του κόστους της πληροφόρησης Μείωση του κινδύνου μέσο δημιουργίας χαρτοφυλακίου Προαγωγή νέων χρηματοπιστωτικών προϊόντων Ορθολογική κατανομή των διαθεσίμων κεφαλαίων Τι δυσκολίες θα αντιμετώπιζαν οι αποταμιευτές (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) αν αποφάσιζαν να «τοποθετήσουν» τις αποταμιεύσεις τους στην περίπτωση που δεν υπήρχαν οι τράπεζες? Η μεταφορά των πλεονασματικών κεφαλαίων μέσω των χρηματοπιστωτικών αγορών μπορεί να πραγματοποιηθεί με δυο τρόπους: 1. με άμεση χρηματοδότηση (direct financing) και 2. με έμμεση χρηματοδότηση (indirect financing). Στην περίπτωση της άμεσης χρηματοδότησης πρόκειται ουσιαστικά για την

21 απευθείας χρηματοδότηση των ελλειμματικών μονάδων από τις πλεονασματικές μονάδες. Βασικές μορφές της άμεσης χρηματοδότησης είναι: 1/. απευθείας συναλλαγές σε μια ιδιωτική αγορά μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών μονάδων 2/. συναλλαγές που απαιτούν μεσολάβηση κάποιου ειδικού, όπως dealer (αγοραπωλησία χρεογράφων για δικό του λογαριασμό) ή broker (αγοραπωλησία χρεογράφων για λογαριασμό τρίτων) Ένα μειονέκτημα της άμεσης χρηματοδότησης είναι ότι η απαίτηση της ελλειμματικής μονάδας μπορεί να μην συμπίπτει με την απαίτηση που η πλεονασματική μονάδα είναι διατεθειμένη να αγοράσει, διότι σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει ίδια ονομαστική αξία, ίδια λήξη και ίδιο μέγεθος χρεογράφων μεταξύ αυτών που θέλουν να αγοράσουν και αυτών που θέλουν να πωλήσουν. Στην περίπτωση της έμμεσης χρηματοδότησης οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί παρεμβαίνουν μεταξύ των οικονομικών μονάδων που αποταμιεύουν και των οικονομικών μονάδων που χρειάζονται κεφαλαία. Παράδειγμα: όταν ένα άτομο καταθέτει τα χρήματα του στην τράπεζα τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε δάνειο για μια επιχείρηση. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές διακρίνονται σε: 1. αγορές χρήματος (χρηματαγορές) (money market) και 2. αγορές κεφαλαίου (κεφαλαιαγορές) (capital market). Η χρηματαγορά είναι η αγορά στην οποία διακινούνται αξιόγραφα βραχυχρόνιας διάρκειας (<1 έτους). Χαρακτηρίζονται από χαμηλό κίνδυνο και υψηλό βαθμό ρευστότητας. Συνεπώς είναι στενά υποκατάστατα του χρήματος. Τα πιο σημαντικά (από άποψη αξίας) προϊόντα που διακινούνται στην αγορά χρήματος είναι: πιστοποιητικά καταθέσεων, συμφωνίες επαναγοράς, έντοκα γραμμάτια του δημοσίου. 21 Η αγορά κεφαλαίου (κεφαλαιαγορά) είναι η αγορά στην οποία διακινούνται αξιόγραφα (χρηματοπιστωτικοί τίτλοι) μακροχρόνιας διάρκειας (>1 έτους). Χαρακτηρίζονται από τον υψηλότερο κίνδυνο αθέτησης των υποχρεώσεων του εκδότη και σχετικά χαμηλότερη ρευστότητα. Τα πιο γνωστά αξιόγραφα είναι οι μετοχικοί τίτλοι και ομόλογα. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές διακρίνονται και σε πρωτογενείς (primary market) και δευτερογενείς (secondary market). Πρωτογενείς αγορά αναφέρεται στην έκδοση νέων μετοχών ή νέων ομολόγων. Τα έσοδα πηγαίνουν στις εταιρίες ή το δημόσιο που εκδίδουν τα χρηματοδοτικά προϊόντα. Στην αγορά αυτή η τιμή είναι γνωστή και παραμένει αμετάβλητη για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που καθορίζεται από τους αναδόχους και την εταιρεία τα αξιόγραφα της οποίας διατίθενται στο ευρύ επενδυτικό κοινό για πρώτη φορά. Δευτερογενή αγορά αναφέρεται στην αγορά όπου γίνεται η αγοραπωλησία των υπαρχόντων αξιογράφων. Άρα η ύπαρξη της αυξάνει την ελκυστικότητα της πρωτογενούς αγοράς, διότι αυξάνει την ρευστότητα. Ενώ στην πρωτογενή αγορά οι επενδυτές αγοράζουν τα αξιόγραφα που επιθυμούν από τους εκπροσώπους των εταιριών που τα έχουν εκδώσει, στη δευτερογενή αγορά οι αγοραπωλησίες γίνονται μεταξύ αυτών που τα κατέχουν και εκείνων που

22 επιθυμούν να τα αγοράσουν (αγοραπωλησίες για κερδοσκοπικούς λόγους). Σε αυτή την περίπτωση, από τις αγοραπωλησίες δεν δημιουργούνται νέα αξιόγραφα. Περαιτέρω οι δευτερογενή αγορά διακρίνεται σε οργανωμένη αγορά (organized exchange), π.χ. Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.), χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης (NYSE) στη Wall Street όπου οι λειτουργίες της διέπονται από κανόνες και μη οργανωμένη αγορά (over the counter market) όπου οι κανόνες τίθενται από τους συναλλασσόμενους, βάσει των προτιμήσεών τους (εξωχρηματιστηριακές αγορές). Υπάρχει επίσης διάκριση σε τρέχουσα αγορά και προθεσμιακή αγορά. Όπου ως τρέχουσα αγορά εννοούμε την αγορά στην οποία συμφωνείται σήμερα μία συναλλαγή με στόχο να ολοκληρωθεί στην παρούσα ή σε άμεση μελλοντική στιγμή. Προθεσμιακή αγορά είναι η αγορά στην οποία συμφωνείται σήμερα η τιμή στην οποία θα ολοκληρωθεί η συναλλαγή αλλά η ίδια η συναλλαγή θα λάβει χώρα στο μέλλον. Χρηματοπιστωτικά προϊόντα Τα σύγχρονα χρηματοπιστωτικά προϊόντα χαρακτηρίζονται από πολύ μεγάλη ποικιλία η οποία δημιουργήθηκε χάρη στη προσπάθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος να καλύψει τις διάφορες ανάγκες των ενδιαφερομένων. Σε γενικές γραμμές τα προϊόντα αυτά διακρίνονται σε: 1/. προϊόντα της χρηματαγοράς και 2/. προϊόντα της κεφαλαιαγοράς. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διάκριση αυτή είναι τεχνητή και εισήχθηκε πιο πολύ για λόγους εκπαιδευτικούς και απλούστευσης της ανάλυσης. Στην πραγματικότητα η χρηματοπιστωτική αγορά είναι ενιαία. 22 Προϊόντα της χρηματαγοράς Πιστοποιητικά Καταθέσεων (Certificates of deposits (CDs)) Συμφωνίες επαναγοράς (repos) Έντοκα Γραμμάτια του Δημοσίου (Treasury Bills) Εμπορικά γραμμάτια (Commercial papers) Επιταγές Αποδοχής Τράπεζας (Bankers' acceptances) Πιστοποιητικά Καταθέσεων (Certificates of deposits (CDs)) Τα πιστοποιητικά καταθέσεων συνιστούν μια ιδιαίτερη μορφή προθεσμιακής κατάθεσης, τα οποία εκδίδονται για μια συγκεκριμένη περίοδο αναφοράς, επί ενός συγκεκριμένου ποσού και με ορισμένο επιτόκιο, ενώ αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στη δευτερογενή αγορά χρήματος. Το επιτόκιο έκδοσης μπορεί να είναι σταθερό ή κυμαινόμενο, οπότε στη δεύτερη περίπτωση προσδιορίζεται μερικές μέρες πριν την έναρξη της κάθε τοκοφόρου περιόδου. Συνήθως η διάρκειά τους είναι μηνιαία, τρεις μήνες, έξι μήνες, ή ένα έως πέντε έτη. Τα ιδρύματα παρέχουν συνήθως υψηλότερα επιτόκια από ό, τι στους λογαριασμούς μιας ημέρας. Παρά που συνήθως τα προσφερόμενα επιτόκια είναι σταθερά υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις όπου προσφέρονται κυμαινόμενα επιτόκια τα οποία συνδέονται π.χ. με δείκτη του χρηματιστηρίου, αγορά ομολόγων, κ.λπ. CDs συνήθως απαιτούν μια ελάχιστη κατάθεση. Τα CD αξίας

23 υψηλότερης από δολάρια ονομάζονται "jumbo CDs". Σχεδόν όλα τα jumbo CDs και ορισμένα μικρά CD είναι διαπραγματεύσιμα. Οι αναλήψεις των χρημάτων πριν από την λήξη συνήθως υπόκεινται σε σημαντική ποινή. Οι κυρώσεις αυτές εξασφαλίζουν ότι γενικά δεν είναι προς το συμφέρον ενός κατόχου να αποσύρει τα χρήματα πριν από τη λήξη. Στην περίπτωση προβλημάτων ρευστότητας ή εμφάνισης πιο ελκυστικών επενδύσεων ο κάτοχος των CDs μπορεί να τα ρευστοποίηση στην δευτερογενή αγορά. Η δημιουργία των CDs διευκολύνει τις τράπεζες στην διαχείριση του ενεργητικού. Σήμερα τα CDs δεν έχουν πια υλική μορφή και αντιστοιχούν σε μια απλή καταχώρηση στα βιβλία της τράπεζας. Ουσιαστικά, τα πιστοποιητικά καταθέσεων συνιστούν μηχανισμό απαλλαγής του ισολογισμού των τραπεζών από το στοιχείο των υποχρεώσεων με ταυτόχρονη διασφάλιση της αναγκαίας για αυτές ρευστότητας. Παράδειγμα: Ένας πελάτης καταθέτει με προθεσμία ένα ποσό σε μία τράπεζα και η κατάθεση διατηρείται στην τράπεζα μέχρι τη λήξη οπότε ο πελάτης λαμβάνει την κατάθεση συν τον τόκο. Συμφωνίες επαναγοράς (Repurchase agreement, repos) Συμφωνίες επαναγοράς είναι συμφωνίες μεταξύ ενός δανειστή και ενός οφειλέτη να πουλήσουν και μετά να επαναγοράσουν κάποιο χρεόγραφο μικρού κινδύνου, συνήθως έντοκα γραμμάτια Δημοσίου. Ένας οφειλέτης (πχ. ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός) εκδίδει ένα repo κάνοντας συμφωνία να πουλήσει χρεόγραφα σε έναν δανειστή σε μία συγκεκριμένη τιμή και ταυτόχρονα συμφωνεί να τα επαναγοράσει σε μία μελλοντική στιγμή και σε μία συγκεκριμένη τιμή. Η διαφορά μεταξύ των δύο τιμών είναι η απόδοση του δανειστή. Με άλλα λόγια, το ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη δανείζεται χρήματα για να καλύψει τις ανάγκες ρευστότητας του, χρησιμοποιώντας ως ενέχυρο ένα χρεόγραφο γνωστής αξίας από το χαρτοφυλάκιό του. Το χρονικό διάστημα που διατηρούμε τα repos είναι συνήθως μικρό από μια μέρα (overnight repo) μέχρι ένα μήνα, αλλά δεν είναι σπάνιο να φτάσει τα 2 χρόνια. Σαν επένδυση έχουν ρίσκο, στην περίπτωση που ο πωλητής αδυνατεί να επαναγοράσει τα χρεόγραφα. 23 Έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου Έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου είναι κρατικά βραχυπρόθεσμα γραμμάτια (χρεόγραφα) με εκδότη το Δημόσιο και διάρκεια 3, 6 ή 12 μήνες στην Ελλάδα. Θεωρητικά είναι τα χρεόγραφα με τον μικρότερο κίνδυνο σε σχέση με όλα τα άλλα προϊόντα στις χρηματαγορές και κεφαλαιαγορές, επειδή είναι κρατικά χρεόγραφα και άρα έχουν μικρή έως μηδενική πιθανότητα πτώχευσης ή μη εκπλήρωσης των συμβατικών υποχρεώσεων του εκδότη. Γενικά, δεν δίνουν τοκομερίδια (zero-coupon bond) αλλά η τιμή πώλησης είναι μικρότερη από την ονομαστική αξία που θα εισπράξει ο κάτοχος στην λήξη τους. Η διαφορά μεταξύ τιμής πώλησης και ονομαστικής αξίας είναι και η απόδοση που θα εισπράξει ο επενδυτής στην λήξη. Είναι ένας τρόπος να δανειστεί χρήματα το κράτος για ένα μικρό χρονικό διάστημα από ένα τρίμηνο μέχρι ένα έτος. Παράδειγμα: Όταν αγοράζουμε ένα γραμμάτιο π.χ ευρώ δίνουμε λιγότερα χρήματα καθώς στο τέλος θα εισπράξουμε ευρώ στα οποία εμπεριέχεται ο τόκος μας.

24 Αν η διάρκεια είναι ετήσια και το επιτόκιο 4,85% τότε η τρέχουσα αξία του γραμματίου είναι 9.537,44 (αφού οι είναι η μελλοντική αξία ενός ποσού χ με επιτόκιο 4,85% το οποίο θα λάβουμε μετά από ένα έτος, άρα = χ*(1+0,0485)). Εάν επιπλέον υπολογίσουμε την προμήθεια της τράπεζας (π.χ. 0,15%) επί της ονομαστικής αξίας (10.000), δηλαδή 15 ευρώ τότε η επιβάρυνσή μας είναι 9.537, = 9552,44 ευρώ και η καθαρή απόδοση 4,69%. Αν θέλουμε να συγκρίνουμε το καθαρό επιτόκιο με το μικτό επιτόκιο των προθεσμιακών καταθέσεων θα πρέπει να υπολογίσουμε πόσο θα ήταν το επιτόκιο αν πληρώναμε φόρο π.χ. 10%, δηλαδή η μικτή απόδοση θα ήταν 4,69%/0,9=5,21%. Εμπορικά γραμμάτια (Commercial papers) Εμπορικό γραμμάτια είναι ένα βραχυπρόθεσμο υποσχετικό χρεόγραφο που εκδίδεται συνήθως από μεγάλες τράπεζες και οργανισμούς με σκοπό την άντληση κεφαλαίων. Συνήθως, δεν δίνουν τοκομερίδια αλλά η τιμή πώλησης είναι μικρότερη από την ονομαστική αξία που θα εισπράξει ο κάτοχος στην λήξη τους. Η διαφορά μεταξύ τιμής πώλησης και ονομαστικής αξίας είναι και η απόδοση που θα εισπράξει ο επενδυτής στην λήξη. Τα χρεόγραφα αυτά μπορούν να ιδωθούν και ως το αντίστοιχο των έντοκων γραμματίων για επιχειρήσεις. Επιταγές Αποδοχής Τράπεζας (Bankers' acceptances) Επιταγές αποδοχής τράπεζας είναι μια υπόσχεση μελλοντικών πληρωμών η οποία είναι αποδεκτή και εγγυημένη από τράπεζα και αντιστοιχεί σε κατάθεση στην τράπεζα. Χρησιμοποιούνται κυρίως σε διεθνείς εμπορικές συναλλαγές. Οι επιταγές αποδοχής τράπεζας μπορούν να πωληθούν στις δευτερογενείς αγορές με έκπτωση. Ο κάτοχος της αποδοχής μπορεί να πουλήσει με έκπτωση το χρεόγραφο σε έναν αγοραστή ο οποίος είναι διατεθειμένος να περιμένει μέχρι την ημερομηνία λήξης για το ποσό της ονομαστικής αξίας της κατάθεσης. Επιταγές αποδοχής κάνουν μια συναλλαγή μεταξύ δύο μερών που δεν γνωρίζουν ο ένας τον άλλον ασφαλέστερη. Οι επιταγές αποδοχής συνήθως αντιστοιχούν σε ποσά πολλαπλάσια των δολαρίων. Παράδειγμα: Φανταστείτε μια επιχείρηση A (στις ΗΠΑ) που εισάγει υπολογιστές από μια επιχείρηση B (στην Ιαπωνία). Η επιχείρηση Α έχει ένα λογαριασμό στην τράπεζα Γ στις ΗΠΑ, ενώ η επιχείρηση Β στην τράπεζα Δ στην Ιαπωνία. Η επιχείρηση Α θέλει να αγοράσει εμπορεύματα αξίας X από την επιχείρηση B. Η επιχείρηση Α ζητά μια πίστωση ποσού X από την τράπεζα Γ, με την επιχείρηση Β ως δικαιούχο. Η τράπεζα Γ θα εκδώσει μια επιταγή αποδοχής είτε με εξασφάλιση από εγγυήσεις ή αν η επιχείρηση Α καταθέσει X σε λογαριασμό στην τράπεζα Γ. Η τράπεζα Γ στέλνει ένα αντίγραφο της επιταγής στην τράπεζα Δ, η οποία ενημερώνει την επιχείρηση Β ότι η πίστωση είναι αποδεκτή και μπορούν να στείλουν στην επιχείρηση Α το εμπόρευμα. Η εικόνα κάτω παρουσιάζει τα επιμέρους βήματα στη δημιουργία της επιταγής αποδοχής τράπεζας. 24

25 Όπου: L/C - letter of credit Ευρωνομίσματα (Eurocurrency) Κάθε τραπεζική κατάθεση εκφρασμένη σε νόμισμα διαφορετικό από αυτό της χώρας στην οποία είναι εγκατεστημένη η τράπεζα είναι μία κατάθεση ευρωνομίσματος. Π.χ. τα Ευρωδολάρια είναι καταθέσεις δολαρίων Η.Π.Α. σε τράπεζες έξω από τα γεωγραφικά σύνορα των Η.Π.Α. Διατραπεζική αγορά Τη δεκαετία του 1960 στο Λονδίνο αναπτύχθηκε η διατραπεζική αγορά, ως μια αγορά στην οποία τράπεζες, που δεν είχαν συμψηφιστεί δάνειζαν ποσά η μία στην άλλη. Από τότε η αγορά αυτή χρησιμοποιείται με σκοπό τον αμφίδρομο δανεισμό (lending and borrowing). Η διατραπεζική αγορά δίνει την δυνατότητα στις τράπεζες να ισορροπήσουν την εισροή καταθέσεων με την ζήτηση για δάνεια. Παράδειγμα: Μία τράπεζα με νέες καταθέσεις και καμία άμεση ζήτηση για δάνεια μπορεί να κάνει μία κατάθεση στην διατραπεζική αγορά και να έχει μία απόδοση στα κεφάλαια της ή μία τράπεζα με άμεση ζήτηση για δάνεια και χωρίς νέες καταθέσεις μπορεί να αντλήσει προσωρινά κεφάλαια. 25 LIBOR (London Interbank Offer Rate) Το LIBOR είναι το επιτόκιο στο οποίο οι μεγάλες διεθνείς τράπεζες στο Λονδίνο δανείζονται κεφάλαια μεταξύ τους. Χρησιμοποιείται επίσης σαν επιτόκιο αναφοράς για τον καθορισμό πολλών άλλων κυμαινόμενων επιτοκίων σε πολλές αγορές του κόσμου. Είναι με άλλα λόγια ένα διατραπεζικό επιτόκιο. Το LIBOR, σαν διατραπεζικό επιτόκιο, είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί δίνει μία εκτίμηση στις τράπεζες του οριακού κόστους άντλησης νέων κεφαλαίων. Το Libor δίνεται για δέκα νομίσματα (συμπεριλαμβανομένου του ευρώ, του δολαρίου, του γιεν, του ελβετικού φράγκου) και 15 διάρκειες (overnight έως έτος). Στο σχήμα κάτω μπορείτε να δείτε την ιστορική εξέλιξη των επιτοκίων LIBOR του USA$.

26 Πηγή: Euribor (Euro Interbank Offered Rate) Το Euribor είναι μια σειρά επιτοκίων με τα οποία δανείζει η μία τράπεζα την άλλη στην ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά. Το Euribor δημιουργήθηκε το 1999 μαζί με το ευρώ αντικαθιστώντας τις εθνικές διατραπεζικές αγορές - και τα αντίστοιχα Pibor του Παρισιού, Fibor της Φρανκφούρτης κ.ο.κ. Το 2001 εντάχθηκε και η ελληνική αγορά και καταργήθηκε το Athibor, που είχε δημιουργηθεί στις αρχές της δεκαετίας του Πρότυπα για όλα τα επιτόκια ibor ήταν το βρετανικό Libor. Επιτόκιο Euribor υπάρχει για διάρκειες από μία έως τρεις εβδομάδες και από ένα έως δώδεκα μήνες. Καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Τραπεζών στις ώρα κεντρικής Ευρώπης και είναι ο μέσος όρος του επιτοκίου καταθέσεων που προσφέρει μια ομάδα ευρωπαϊκών τραπεζών (η Εθνική από την Ελλάδα). Οι τράπεζες της ομάδας αυτής είναι υποχρεωμένες να ανακοινώνουν καθημερινά τα επιτόκια με τα οποία είναι διατεθειμένες να προσφέρουν την πλεονάζουσα ρευστότητα, που διαθέτουν στις άλλες τράπεζες και για διαφορετικές χρονικές διάρκειες, οι οποίες ξεκινούν από τη μία ημέρα, φτάνοντας τον έναν χρόνο. Ταυτοχρόνως ανακοινώνουν για τις ίδιες χρονικές περιόδους, το επιτόκιο το οποίο είναι διατεθειμένες να καταβάλουν στις άλλες τράπεζες προκειμένου να αντλήσουν ρευστότητα εφόσον τη χρειαστούν. Ο μέσος όρος των επιτοκίων αυτών αποτελεί το επιτόκιο euribor για κάθε μία χρονική διάρκεια. Στο σχήμα κάτω μπορείτε να δείτε την εξέλιξη του επιτοκίου EURIBOR 12- μηνής διάρκειας για το τελευταίο έτος (2015). 26 Πηγή: Προϊόντα κεφαλαιαγοράς

27 Ομόλογα Ένα ομόλογο είναι ένα χρεόγραφο, για το οποίο ο εκδότης έχει την υποχρέωση να καταβάλει, στη λήξη της σύμβασης, την ονομαστική αξία αυτού και στην περίπτωση των ομολόγων με κουπόνι, σε τακτά προκαθορισμένα διαστήματα ένα ποσό χρημάτων. Τα ομόλογα εκδίδονται γενικώς για ένα καθορισμένης διάρκειας χρονικό διάστημα (η λεγόμενη ωριμότητα), μεγαλύτερο του ενός έτους. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ένα ομόλογο είναι απλώς ένα δάνειο, το οποίο αντλείται από τον εκδότη του δανείου όχι μέσω της τραπεζικής διαμεσολάβησης αλλά μέσω των κεφαλαιαγορών. Ο εκδότης είναι ο οφειλέτης, ο κάτοχος ομολόγων ο δανειστής και το κουπόνι (αν υπάρχει) είναι ο τόκος. Τα ομόλογα επιτρέπουν στον εκδότη να χρηματοδοτήσει μακροπρόθεσμες επενδύσεις με εξωτερικά κεφάλαια. Χαρακτηριστικά στοιχεία Ονομαστική Αξία (Face Value): είναι το αρχικό ποσό έκδοσης του χρεογράφου το οποίο ο εκδότης υπόσχεται να αποπληρώσει στην ημερομηνία λήξης του ομολόγου. Εύλογη Αξία (Fair Value): Είναι το άθροισμα της παρούσας αξίας των μελλοντικών χρηματοροών του ομολόγου (κουπόνια και ονομαστικό ποσό στη λήξη). Τιμή (Price): Η τιμή του ομολόγου ορίζεται με βάση το εκατό (100), το οποίο αντιστοιχεί στην ονομαστική του αξία. Όταν η τιμή του ομολόγου είναι υψηλότερη από την ονομαστική του αξία, δηλαδή υπέρ το άρτιο (100), το ομόλογο διαπραγματεύεται με ανατίμηση (premium). Όταν η τιμή του ομολόγου είναι χαμηλότερη από την ονομαστική του αξία, δηλαδή υπό το άρτιο (100), το ομόλογο διαπραγματεύεται με έκπτωση (discount). Με βάση τα ανωτέρω, διακρίνουμε τις εξής τιμές: Τιμή Έκδοσης (Issue Price): Είναι η τιμή στην οποία διατίθεται το ομόλογο από τον εκδότη του, κατά την έκδοσή του. Τιμή Αγοράς: Είναι η τιμή στην οποία ο επενδυτής αγοράζει το ομόλογο. Τιμή Πώλησης: Είναι η τιμή στην οποία ο επενδυτής πουλάει το ομόλογο. Τιμή Αποπληρωμής (Redemption Price): Είναι η τιμή στην οποία αποπληρώνει ο εκδότης τον επενδυτή, κατά την λήξη του ομολόγου. Εκδότης: Είναι ο χρηματοοικονομικός οργανισμός (τράπεζα, εταιρεία, κράτος) ο οποίος δανείζεται κεφάλαια από τους επενδυτές µε την έκδοση του οµολόγου: (µπορεί να είναι η κυβέρνηση ή μια εταιρεία). Τοκοµερίδιο (κουπόνι): Οι περιοδικές πληρωμές τόκου που καταβάλλονται στον κάτοχο του οµολόγου. Απόδοση (Yield): Το καθαρό κέρδος από την αγορά των οµολόγων, το οποίο βασίζεται στην τιµή αγοράς και τον τόκο που θα αποκομίζει μέσω των κουπονιών ο επενδυτής. Απόδοση στη λήξη (yield to maturity): Η απόδοση που αποφέρει ένα οµόλογο από την ημερομηνία αγοράς έως την ημερομηνία λήξης του. Απόδοση κατά την ημερομηνία εξαγοράς (yield to call): Η απόδοση που αποφέρει ένα οµόλογο από την ημερομηνία αγοράς µέχρι την ημερομηνία εξαγοράς του από τον εκδότη του 27

28 Ημερομηνία Έκδοσης (Issue Date): Είναι η ημερομηνία που εκδίδεται το ομόλογο. Ημερομηνία Λήξης (Maturity Date): Είναι η ημερομηνία λήξης του ομολόγου. Τοκομερίδιο έκδοσης: Είναι το επιτόκιο βάσει του οποίου υπολογίζονται οι τόκοι του ομολόγου σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (συνήθως μήνας, τρίμηνο, εξάμηνο, ή έτος) και εκφράζεται ως ποσοστό επί τοις 100 (%), επάνω στην ονομαστική αξία του ομολόγου. Το κουπόνι, το οποίο ορίζεται κατά την έκδοση του ομολόγου, μπορεί να είναι σταθερό ή κυμαινόμενο. Επιτόκιο Έκδοσης (coupon rate). Υπάρχουν ομόλογα σταθερού επιτοκίου (fixed rate bond), δηλαδή ομόλογα που πληρώνουν το ίδιο τοκομερίδιο σε όλη την διαρκή της ζωής τους, και ομόλογα μεταβλητού ή κυμαινόμενου επιτοκίου (adjustable, variable rate bond), δηλαδή ομόλογα των οποίων το επιτόκιο μεταβάλλεται κατά την διάρκεια της ζωής τους σύμφωνα με κάποιο άλλο βασικό επιτόκιο (επιτόκιο αναφοράς). Ένα συνηθισμένο επιτόκιο αναφοράς είναι για τα ομόλογα που αποτιμώνται σε ευρώ είναι το EURIBOR: ένα ομόλογο κυμαινόμενου επιτοκίου μπορεί να εκδοθεί π.χ. με επιτόκιο EURIBOR + 2%. Αυτό σημαίνει ότι ο εκδότης θα πληρώνει στον κάτοχο τοκομερίδια 2% πάνω από το εκάστοτε επιτόκιο EURIBOR. Το ποσοστό μεταξύ του επιτοκίου του τοκομεριδίου και του επιτοκίου αναφοράς είναι το λεγόμενο περιθώριο (margin ή spread). Το Περιθώριο μπορεί επίσης να μην αναφέρεται ως ποσοστό επί της εκατό, αλλά σε μονάδες βάσης (Basis Points), όπου οι 100 μονάδες βάσης αντιστοιχούν σε 1%. Με την αγορά ενός ομολόγου κυμαινόμενου επιτοκίου ο επενδυτής εξασφαλίζει για μια μακροχρόνια επένδυση επιτόκια κοντά στις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς. Συχνότητα τοκομεριδίου (coupon frequency). Τα τοκομερίδια καθορίζονται από το επιτόκιο έκδοσης και η συχνότητα πληρωμής τους διαφέρει από έκδοση σε έκδοση. Δεδουλευμένος Τόκος (Accrued Interest): Είναι ο οφειλόμενος από τον εκδότη αλλά μη απαιτητός ακόμα από τον επενδυτή (κάτοχο του ομολόγου) τόκος που έχει σωρευτεί μεταξύ της ημερομηνίας τελευταίας πληρωμής τοκομεριδίου και της ημερομηνίας πώλησης του ομολόγου. 28 Είδη Ομολόγων Τα οµόλογα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες: Ανάλογα µε την ιδιότητα του εκδότη, δηλαδή αν ο εκδότης είναι το δηµόσιο ή ιδιωτικές εταιρίες. Έτσι τα οµόλογα διακρίνονται σε κρατικά και εταιρικά,δημοτικά,υπερεθνικά η διεθνή. Ανάλογα με τον Εκδότη: Κυβερνητικό ομόλογο (treasury bond), Επιχειρηματικό ομόλογο (corporate bond), Δημοτικό ομόλογο (municipal bond), Υπερεθνικό ομόλογο (supranational bond) Ανάλογα µε το είδος του επιτοκίου (τοκοµερίδιο) που πληρώνουν διακρίνονται σε σταθερού (fixed coupon) και κυμαινόμενου επιτοκίου (floating rate note). Ανάλογα µε τον τρόπο είσπραξης των αποδόσεων, υπάρχουν οµόλογα µε κουπόνι (coupon bonds) και οµόλογα χωρίς κουπόνι (zero coupon bonds). Ανάλογα µε την διάρκεια ζωής τους, υπάρχουν οµόλογα διάρκειας µερικών µηνών έως και ομόλογα που δεν έχουν λήξη (διηνεκείς

29 ομολογίες) όπου το κουπόνι καταβάλλεται από τον εκδότη επ' άπειρο. Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης (Ε.Ο.Π.Α.) Εξωτερικοί Οργανισμοί Πιστοληπτικής Αξιολόγησης (Ε.Ο.Π.Α.) εκτιμούν τον πιστωτικό κίνδυνο (κίνδυνος πτώχευσης) των εκδοτών των ομολόγων. Συγκεντρώνουν και διασταυρώνουν πληροφορίες από πολλές πηγές που αφορούν τον εκδότη των χρεογράφων, την αγορά στην οποία αναπτύσσει τη δραστηριότητά του, τη γενική οικονομική του κατάσταση, τη φύση του χρεογράφου και γενικότερα την ικανότητα του εκδότη να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι στον κάτοχο ομολόγου. Τα αποτελέσματα αυτά πρέπει να αξιολογούνται από τους επενδυτές, οι οποίοι πρέπει να σταθμίζουν τους πιθανούς κινδύνους μη αποπληρωμής ή πτώσης της αγοραίας τιμής των ομολόγων. Ανάλογα µε την πιστοληπτική αξιολόγηση που λαµβάνει ένα οµόλογο κατηγοριοποιείται σε υψηλής φερεγγυότητας (investment bonds), (βαθµολόγηση ΑΑΑ ΒΒΒ από S &P) και χαµηλής φερεγγυότητας / επισφαλές οµόλογο (junk bond) (βαθµολόγηση από ΒΒ - C από S & P). Η τιμή των ομολόγων επηρεάζεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό από την πιστοληπτική τους διαβάθμιση και από τυχόν αλλαγή της κατά τη διάρκεια της ζωής του ομολόγου. Η πιστοληπτική ικανότητα των οµολόγων είναι άµεσα συνδεδεμένη µε την απόδοση τους. Πλεονεκτήματα ομολόγων: Σταθερό εισόδηµα σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Το εισόδηµα από συγκεκριµένες κατηγορίες οµολόγων δεν φορολογείται. Μειονεκτήματα των ομολόγων: Πληθωρισµός: Σε περίπτωση οµολόγων σταθερού επιτοκίου υπάρχει πιθανότητα η αξία των οµολόγων να διαβρωθεί από τον πληθωρισµό. Επιτόκια: Οι τιµές των οµολόγων κινούνται σε αντίθετη τροχιά µε τις τιµές των επιτοκίων. Άρα όταν υπάρχει αύξηση στα επιτόκια υπάρχει µείωση στις τιµές των οµολόγων ενώ οι τιµές των οµολόγων αυξάνονται όταν υπάρχει µείωση στα επιτόκια. Πιστοληπτικός Κίνδυνος: Υπάρχει κίνδυνος ο εκδότης να είναι χαµηλής οικονοµικής φερεγγυότητας και να αδυνατεί να αποπληρώσει το χρέος του στον επενδυτή. Κίνδυνος Ρευστότητας: Η ρευστοποίηση των οµολόγων εξαρτάται από τη προσφορά ή τη ζήτηση. Υπάρχει ζήτηση για οµόλογα υψηλής φερεγγυότητας αλλά όχι για επισφαλή οµόλογα 29 Εφαρμογές 1/. Εύρεση τιμής ομολόγου Παράγοντες διαμόρφωσης των πληρωμών του ομολόγου: ονομαστικό επιτόκιο ή εκδοτικό επιτόκιο ή επιτόκιο τοκομεριδίου ή κουπόνι, % r, ονομαστική αξία FV, τοκομερίδιο ή κουπόνι, r*fv) Γραμμή του χρόνου (βλέπε σχήμα κάτω)

30 Η τιμή του ομολόγου καθορίζεται από την απόδοση που απαιτούν οι επενδυτές ανάλογα με τον κίνδυνο του ομολόγου i (απαιτούμενη απόδοση) και βρίσκεται από την προεξόφληση των μελλοντικών εισοδημάτων με την απαιτούμενη απόδοση. o Εάν r> i P>FV (το ομόλογο είναι υπέρ το άρτιο) o Εάν r= i P=FV (το ομόλογο είναι στο άρτιο) o Εάν r< i P<FV (το ομόλογο είναι υπό το άρτιο) Σε περίπτωση όπου το ομόλογο πληρώνει κάθε εξάμηνο ή κάθε τρίμηνο θα πρέπει να προσαρμόσουμε τον αριθμό των περιόδων, καθώς και το επιτόκιο και την απαιτούμενη απόδοση! 2/. Εύρεση απόδοσης Η εύρεση της απόδοσης μπορεί να γίνει με τη μέθοδο του εσωτερικού βαθμού απόδοσης, διότι ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης είναι εκείνο το προεξοφλητικό επιτόκιο για το οποίο η παρούσα αξία των εισοδημάτων ισούται με την παρούσα αξία των ταμειακών εκροών. Με άλλα λόγια, το IRR είναι το επιτόκιο όπου η παρούσα αξία των εισπράξεων ισούται με την παρούσα αξία του κόστους της επένδυσης και κατά συνέπεια η καθαρή παρούσα αξία ισούται με το μηδέν. Η εξίσωση του εσωτερικού βαθμού απόδοσης είναι: n R n 0 0 (1 ) C ή i IRR i 1 30 R1 R2 (1 IRR) (1 IRR) 2 R3 (1 IRR) 3 Ri... (1 IRR) i C 0 0 όπου, R i = εισόδημα για την περίοδο i IRR= ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης Co = το αρχικό κόστος της επένδυσης n= η τελευταία περίοδος της ταμειακής εισροής Η εξεύρεση του εσωτερικού βαθμού απόδοσης μπορεί να γίνει με δυο τρόπους: 1. με την μέθοδο των διαδοχικών προσεγγίσεων 2. με την μέθοδο της γραμμικής παρεμβολής. Η διαδικασία υπολογισμού του IRR σύμφωνα με την μέθοδο των διαδοχικών προσεγγίσεων περιλαμβάνει τα εξής βήματα: 1. Επιλέγουμε κατά εκτίμηση ένα αρχικό συντελεστή προεξόφλησης και με αυτόν υπολογίζουμε την παρούσα αξία των εισοδημάτων. 2. Δεδομένου ότι υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ της παρούσας αξίας και του προεξοφλητικού επιτοκίου όταν η παρούσα αξία των εισοδημάτων είναι

31 μικρότερη από το κόστος της επένδυσης τότε επιλέγουμε ένα χαμηλότερο συντελεστή προεξόφλησης και πάλι επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία. 3. Εάν η παρούσα αξία των εισοδημάτων είναι μεγαλύτερη από το κόστος της επένδυσης τότε επιλέγουμε ένα υψηλότερο συντελεστή προεξόφλησης και πάλι επαναλαμβάνουμε τη διαδικασία. 4. Αυτό συνεχίζουμε μέχρι που βρεθεί ο συντελεστής προεξόφλησης που εξισώνει την παρούσα αξία των ταμειακών εισροών με εκείνη την αξία των δαπανών κεφαλαίου. Ο υπολογισμός του εσωτερικού βαθμού απόδοσης μπορεί επίσης να βασισθεί στην μέθοδο της γραμμικής παρεμβολής, όπου η διαδικασία υπολογισμού αρχίζει με τον υπολογισμό μιας καθαρής παρούσας αξίας. Αν η ΚΠΑ είναι θετική, τότε εφαρμόζεται ένα μεγαλύτερο συντελεστή προεξόφλησης. Στην περίπτωση που η καθαρά παρούσα αξία προκύψει αρνητική αυτό σημαίνει ότι το IRR βρίσκεται μεταξύ των δύο αυτών ποσοστών. Αν τα δύο ποσά (το θετικό και το αρνητικό) βρίσκονται κοντά στο μηδέν ή δεν διαφέρουν περισσότερο από 1 ή 2 % τότε χρησιμοποιούμε τον παρακάτω τύπο: i r PV ( i2 i1) i1 PV NV * PV όπου, - i r είναι το IRR - PV είναι η θετική ΚΠΑ στο χαμηλό συντελεστή προεξόφλησης του i 1 - NV είναι η αρνητική ΚΠΑ στο υψηλό συντελεστή προεξόφλησης του i 2 Οι αριθμητικές αξίες των PV και NV, που χρησιμοποιούνται στον τύπο, είναι θετικές. Ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης μπορεί να υπολογισθεί επίσης με την χρήση της οικονομικής συνάρτησης του φύλλου εργασίας EXCEL. Η συνάρτηση υπολογισμού του εσωτερικού βαθμού απόδοσης είναι η παρακάτω: 31 IRR(values;guess) Values είναι πίνακας ή αναφορά κελιών που περιέχει αριθμούς (ποσά εισοδημάτων), για τους οποίους θέλετε να υπολογίσετε το συντελεστή εσωτερικής απόδοσης. Guess είναι μια πρόβλεψη που κάνετε για το αποτέλεσμα της συνάρτησης IRR. ή εάν χρησιμοποιήσουμε ενδεικτικά κελιά θα έχουμε: = IRR (A1:F1) όπου: A1:F1 κελιά στο φύλλο εργασίας, όπου αναγράφονται τα εισοδήματα και το αρχικό κόστος της επένδυσης. Παραδείγματα προς λύση (ενδεικτικά) 1. Εταιρεία εκδίδει άληκτες ομολογίες ονομαστικής αξίας 100 ευρώ, ονομαστικού επιτοκίου 20%. Η τρέχουσα τιμή της ομολογίας είναι 90 ευρώ. Τι απόδοση

32 απαιτούν οι ομολογιούχοι? Αφού ο επενδυτής θα καταβάλει σήμερα 90 ευρώ ως αντάλλαγμα των 20 ευρώ κάθε χρόνο στο διηνεκές τότε η απόδοση (ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης) είναι: = 20/90=22,2% 2/. Βρισκόμαστε στο Το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 10%. Υπολογίστε την τιμή των ακόλουθων ομολογιών με τιμή εξόφλησης 100 ευρώ και εξαμηνιαία βάση 6 : α/. 9,5%, λήξης 2018 β/. 15%, λήξης /. Ας υποτεθεί ότι εξετάζεται η αγορά (δηλ. η επένδυση) ενός ομολόγου διάρκειας 20 ετών, ονομαστικής αξίας 1000 Ευρώ που υπόσχεται καταβολή ετήσιου επιτοκίου 14 % σε εξαμηνιαία βάση. Αν υποτεθεί ότι ο εμπλεκόμενος επενδυτής προσδιορίζει ότι το κόστος ευκαιρίας του κεφαλαίου του είναι 18 % και ότι το συγκεκριμένο ομόλογο προσφέρεται αντί 800 Ευρώ, πιστεύετε ότι πρέπει να το αγοράσει; Γιατί, γιατί όχι; Η άσκηση αυτή μπορεί να λυθεί και με τη χρήση της Καθαρής Παρούσας Αξίας. Η καθαρή παρούσα αξία ορίζεται ως η διαφορά των παρουσών αξιών όλων των εισοδημάτων και του αρχικού κόστους. Η εξίσωση της καθαρής παρούσας αξίας είναι: R R R 1 k 1 k (1 k) 1 2 n... 2 n C 32 n t 1 Rt (1 k) n C όπου, R= εισόδημα για την περίοδο t k= απαιτούμενη απόδοση C = το αρχικό κόστος n= η τελευταία περίοδος Εάν η καθαρή παρούσα αξία είναι θετική η πρόταση επένδυσης θα πρέπει να εγκριθεί. Όταν δηλαδή το άθροισμα των προεξοφλούμενων με την απαιτούμενη απόδοση εισοδημάτων υπερβαίνει το κόστος, η επένδυση εγκρίνεται, ενώ όταν είναι μικρότερη απορρίπτεται. Μεταξύ δυο αμοιβαία αποκλειόμενων επενδύσεων επιλέγουμε εκείνο το οποίο έχει υψηλότερη καθαρή παρούσα αξία. Η ΚΠΑ μπορεί να υπολογισθεί επίσης με την χρήση της οικονομικής συνάρτησης του φύλλου εργασίας EXCEL. Συγκεκριμένα η σύνταξη της συνάρτησης είναι: NPV(rate;value1;value2;...). Όπου: Rate είναι το προεξοφλητικό επιτόκιο κατά τη διάρκεια μίας περιόδου. 6 Ένας εύκολος τρόπος προσδιορισμού της παρούσας αξίας των μελλοντικών πληρωμών είναι ο υπολογισμός της παρούσας αξίας σταθερής ράντας. Δηλαδή:

33 Value1, value2,... είναι 1 έως 29 ορίσματα που αντιπροσωπεύουν πληρωμές και εισοδήματα. ή εάν χρησιμοποιήσουμε ενδεικτικά κελιά θα έχουμε: = NPV (A2; B1:F1) όπου: A2 κελί όπου αναγράφεται η τιμή του προεξοφλητικού επιτοκίου κατά τη διάρκεια μίας περιόδου, B1:F1 κελιά στο φύλλο εργασίας, όπου αναγράφονται οι ταμειακές ροές της επένδυσης και το αρχικό κόστος της επένδυσης. Μετοχές Μετοχή είναι ένα από τα ίσα μερίδια, στα οποία διαιρείται το κεφάλαιο μιας ανώνυμης εταιρίας. Η μετοχή, ως αξιόγραφο, ενσωματώνει τα δικαιώματα του μετόχου που πηγάζουν από τη συμμετοχή του στην ανώνυμη εταιρία. Τα δικαιώματα αυτά, είναι ανάλογα του αριθμού μετοχών που κατέχει ο μέτοχος. Ενδεικτικά δικαιώματα που προκύπτουν από την κατοχή μετοχών είναι: 1/. το ποσοστό ίσο με τον αριθμό των μετοχών που κατέχει ο μέτοχος προς το σύνολο των μετοχών της εταιρείας, του μερίσματος από τα διανεμόμενα κέρδη της εταιρίας, καθώς και 2/. αντίστοιχο ποσοστό από την περιουσία της εταιρίας, σε περίπτωση που αυτή διαλυθεί. 3/. αντίστοιχο αριθμό ψήφων στην Γενική Συνέλευση των μετόχων. 33 Οι μετοχές διακρίνονται σε: 1/. κοινές, 2/.προνομιούχες. Η κοινή μετοχή είναι ο πιο συνηθισμένος τύπος μετοχής και περιλαμβάνει όλα τα βασικά δικαιώματα ενός μετόχου, όπως δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη, στην έκδοση νέων μετοχών, στο προϊόν της εκκαθάρισης, καθώς και δικαίωμα ψήφου στη Γενική Συνέλευση της εταιρείας και συμμετοχής στη διαχείρισή της. Η προνομιούχος μετοχή προσφέρει ένα προβάδισμα έναντι των κατόχων κοινών μετοχών, στη λήψη μερίσματος και στη λήψη του προϊόντος της εκκαθάρισης σε περίπτωση διάλυσης της επιχείρησης, αλλά συνήθως στερείται του δικαιώματος ψήφου και συμμετοχής στη διαχείριση της επιχείρησης. Ομόλογα και μετοχές - διαφορές 1/. Τα ομόλογα και οι μετοχές είναι και τα δύο χρεόγραφα, αλλά η διαφορά είναι ότι οι κάτοχοι μετοχών είναι ιδιοκτήτες ενός μέρους (τμήματος) της εκδότριας εταιρείας (έχουν εταιρικό μερίδιο), ενώ οι κάτοχοι ομολόγων είναι στην ουσία δανειστές του εκδότη. 2/. Επίσης τα ομόλογα έχουν συνήθως έναν καθορισμένο χρόνο ή ωριμότητα, μετά την πάροδο της οποίας το ομόλογο εξαγοράζεται ενώ οι μετοχές μπορούν

34 να είναι, κατά κάποιο τρόπο, αόριστου χρόνου. 3/. Τέλος, η πληρωμή του αντίστοιχου κουπονιού ενός ομολόγου προηγείται της απόδοσης μερίσματος από την αντίστοιχη εταιρεία (γεγονός πολύ σημαντικό σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρείας και επιπλέον, ο κάτοχος του ομολόγου μπορεί να προσφύγει στη δικαιοσύνη στην περίπτωση που δεν του αποδοθεί το κουπόνι του, ενώ με το μέρισμα μιας μετοχής δεν ισχύει κάτι τέτοιο). Τραπεζικό σύστημα Στο σύγχρονο χρηματοοικονομικό περιβάλλον ο ρόλος των τραπεζών καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικός. Σύμφωνα με την τραπεζική νομοθεσία η τράπεζα είναι ένας οργανισμός του οποίου η τρέχουσα δραστηριότητα συνίσταται στην αποδοχή καταθέσεων του κοινού και στη χορήγηση δανείων. Βέβαια η σύγχρονη τράπεζα δεν είναι πλέον ένας απλός διαμεσολαβητής μεταξύ πλεονασματικών και ελλειμματικών μονάδων με σκοπό την εξομάλυνση της κατανομής εισοδημάτων και επενδύσεων νοικοκυριών και επιχειρήσεων υπό καθεστώς ατελών αγορών και ασύμμετρης πληροφόρησης. Οι σύγχρονες τράπεζες επιτελούν μια σειρά από διακριτές λειτουργίες, όπως είναι η λειτουργία των πληρωμών, διαχείριση κινδύνου, επεξεργασία πληροφοριών. Για αυτό σήμερα αναφερόμαστε πλέον σε τράπεζες ως οργανισμούς πολλαπλών δραστηριοτήτων (universal banking) 7. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα σύγχρονα πιστωτικά ιδρύματα έχουν τη δυνατότητα δραστηριοποίησης στην προσφορά όλων των προϊόντων και των υπηρεσιών του χρηματοπιστωτικού χώρου, αξιοποιώντας τις δυνητικές οικονομίες κλίμακας και φάσματος που προκύπτουν από τις διαφορετικές, αλλά συμπληρωματικές δραστηριότητες. Ας αναλύσουμε συνοπτικά αυτούς τους όρους. Όπως γνωρίζετε από τα μαθήματα της μικροοικονομικής οικονομίες κλίμακας είναι η τάση του μακροχρόνιου μέσου συνολικού κόστους να μειώνεται όταν αυξάνεται η ποσότητα της παραγωγής. Καθώς αυξάνονται οι ποσότητες όλων των χρησιμοποιούμενων παραγωγικών συντελεστών, η ποσότητα του προϊόντος μπορεί να αυξάνεται: 1/. κατά το ίδιο ποσοστό, οπότε και θα υπάρχουν σταθερές αποδόσεις κλίμακας παραγωγής (constant returns to scale). 2/. κατά μεγαλύτερο ποσοστό, οπότε και θα υπάρχουν αύξουσες αποδόσεις κλίμακας παραγωγής (increasing returns to scale). 3/. κατά μικρότερο ποσοστό οπότε και θα υπάρχουν φθίνουσες αποδόσεις κλίμακας παραγωγής (decreasing returns to scale). Όταν αναφερόμαστε στις οικονομίες κλίμακας στον τραπεζικό κλάδο εννοούμε τις αύξουσες οικονομίες κλίμακας. Δηλαδή μείωση του κόστους συναλλαγών ανά επενδυμένη χρηματική μονάδα όσο το μέγεθος των συναλλαγών αυξάνει. Το τραπεζικό σύστημα λειτουργεί ως μια τεράστια δεξαμενή συλλογής αποταμιευτικών πόρων και πιστώσεων, γεγονός που έχει ως συνέπεια την 34 7 Με την Δεύτερη Τραπεζική Οδηγία καθορίζεται το εύρος των δραστηριοτήτων των τραπεζών και τα θέματα που αφορούν την προληπτική εποπτεία του συστήματος. Με τη βασική αυτή οδηγία εισάγεται ουσιαστικά το πρότυπο των τραπεζών πολλαπλών συναλλαγών (universal banking), όπου κάθε τράπεζα δύναται να παρέχει όχι μόνο τις κλασσικές υπηρεσίες αλλά και επενδυτικές υπηρεσίες και συμβουλές, υπηρεσίες διαμεσολάβησης σε χρηματαγορές και κεφαλαιαγορές, διαχείρισης χαρτοφυλακίου, αναδοχής, χρηματοδοτικής μίσθωσης, κ.λπ., εκτός από τις καθαρά ασφαλιστικές υπηρεσίες που εξαιρούνται 7.

35 αυξημένη αποτελεσματικότητα στην εκτέλεση αυτών των συναλλαγών και τη συνεπακόλουθη μείωση του κόστους ανά χρηματική μονάδα συναλλαγής. Οι οικονομίες φάσματος υφίστανται όταν δυο ή περισσότερα τραπεζικά προϊόντα μπορούν να προσφερθούν από τον ίδιο οργανισμό με μικρότερο κόστος από ό, τι αν τα ίδια προϊόντα παρέχονταν από διαφορετικές οικονομικές μονάδες. Για παράδειγμα, οι τραπεζικές εργασίες που σχετίζονται με τη χορήγηση δανείων χαρακτηρίζονται από οικονομίες φάσματος, αφού έχουν πρόσβαση σε προνομιακή πληροφόρηση σχετικά με την οικονομική επιφάνεια των υποψηφίων πιστούχων, εφόσον οι τελευταίοι διακρατούν λογαριασμούς στην τράπεζα. Πέρα από τις οικονομίες κλίμακας και φάσματος οι τράπεζες μπορούν αποτελεσματικά να διαχειρίζονται το πρόβλημα της ρευστότητας μέσω του σχηματισμού του χαρτοφυλακίου (porfolio). Ένα χαρτοφυλάκιο είναι ένα επενδυτικό πορτοφόλι που περιλαμβάνει το σύνολο των τοποθετήσεων που διαθέτει μία τράπεζα. Οι τράπεζες στην λειτουργία τους μετασχηματίζουν το πιστωτικό τους χαρτοφυλάκιο (με βάση τη ζήτηση από τους δανειστές) σε ένα χαρτοφυλάκιο καταθέσεων (με βάση τη προσφορά αποταμιεύσεων). Επίσης, αναλαμβάνουν να συνδυάσουν ένα μεγάλο αριθμό δανειζόμενων και αποταμιευτών, έτσι ώστε και οι δυο πλευρές να είναι ικανοποιημένες, αφού τα πιστωτικά ιδρύματα τους εξασφαλίζουν την απαραίτητη ρευστότητα. Ένα ικανοποιητικά διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο πιστώσεων έχει ως συνέπεια την ελαχιστοποίηση του πιστωτικού κινδύνου (δεν πτωχεύουν όλοι ταυτόχρονα). Επίσης καλά διαφοροποιημένες πηγές άντλησης χρηματοδότησης εξασφαλίζουν ότι οι περισσότερες καταθέσεις δε θα ρευστοποιηθούν στη λήξη τους αλλά θα ανανεωθούν για μια ακόμη περίοδο. 35 Ασύμμετρη πληροφόρηση Η ασύμμετρη πληροφόρηση ορίζεται σαν η άνιση κατανομή πληροφοριών μεταξύ δύο πλευρών σε μια οικονομική συναλλαγή. Στην αγορά πιστώσεων ο δανειζόμενος είναι συνήθως πολύ πιο καλά πληροφορημένος για τις ικανότητές του, όπως και για την προθυμία του να αποπληρώσει το δάνειο που παίρνει, παρά αυτός που δανείζει. Αντίστοιχα η τράπεζα γνωρίζει πολύ καλύτερα από τους επενδυτές την ποιότητα του χαρτοφυλακίου της. Η ασύμμετρη πληροφόρηση δημιουργούν δύο δυσλειτουργίες της αγοράς. Συγκεκριμένα: 1/. τη «δυσμενή επιλογή» (adverse selection) 8 και 8 Το 1970 στο Quarterly Journal of Economics ο George Akerlof στο άρθρο του με τίτλο «The Market for Lemons» εξήγησε το φαινόμενο της δυσμενής επιλογής. Ο Akerlof χρησιμοποίησε την αγορά μεταχειρισμένων αυτοκινήτων για να εξηγήσει το πρόβλημα της δυσμενούς επιλογής. Στην αγορά αυτή υπάρχουν δύο είδη αυτοκίνητα, υπέθεσε, τα «λεμόνια» και τα «ροδάκινα». Τα λεμόνια είναι κακής ποιότητας αυτοκίνητα και αφήνουν τον ιδιοκτήτη με μια ξινή γεύση στο στόμα κάθε φορά που τα χρησιμοποιεί, τον αφήνουν δηλαδή στο δρόμο κλπ. Τα ροδάκινα είναι τα καλής ποιότητας αυτοκίνητα και αφήνουν μια ευχάριστη γλυκιά γεύση στο στόμα του ιδιοκτήτη τους κάθε φορά που τα οδηγεί. Οι ιδιοκτήτες γνωρίζουν φυσικά την ποιότητα του αυτοκινήτου τους. Οι αγοραστές όμως δεν γνωρίζουν και έτσι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν μια μέση τιμή για να αποκτήσουν αυτοκίνητο. Δηλαδή θέλουν να πληρώσουν το μέσο όρο μεταξύ λεμονιού και ροδάκινου. Οι ιδιοκτήτες των καλών αυτοκινήτων δεν δέχονται να πουλήσουν σε αυτή τη τιμή ενώ οι ιδιοκτήτες των λεμονιών είναι πολύ ικανοποιημένοι από αυτή την τιμή. Έτσι η αγορά γεμίζει λεμόνια, αυτό γίνεται γνωστό και κανείς δεν

36 2/. τον «ηθικό κίνδυνο» (moral hazard). Το πρόβλημα των δυσμενών επιλογών εμφανίζεται προτού πραγματοποιηθεί η συναλλαγή. Οι τράπεζες κατά τη χορήγηση των δανείων αξιολογούν τον πιστωτικό κίνδυνο και ανάλογα με τις εκτιμήσεις τους για τη φερεγγυότητα κάθε υποψηφίου δανειστή προσαρμόζουν το επιτόκιο. Από ένα ύψος επιτοκίου και άνω η επιβάρυνση καθίσταται απαγορευτική για την πλειονότητα των δανειζόμενων. Οι τράπεζες, επομένως είναι υπερβολικά επιφυλακτικές προς όσους δανειζόμενους αποδέχονται τις ιδιαίτερα υψηλές επιβαρύνσεις. Απορρίπτουν, κατά συνέπεια, τις δανειοδοτήσεις πάνω από ένα ύψος επιτοκίου. Έτσι, η προσπάθεια περιορισμού των επισφαλών απαιτήσεων έχει ως αποτέλεσμα να μη χρηματοδοτούνται κάποιες δυνητικές επενδύσεις υψηλής αποδοτικότητας. Το πρόβλημα του ηθικού κινδύνου ανακύπτει αφού ολοκληρωθεί η συναλλαγή.αφορά την περίπτωση εκείνη κατά την οποία ο δανειζόμενος αναλαμβάνει επενδυτικά προγράμματα ή εμπλέκεται σε οικονομικές δραστηριότητες που είναι ανεπιθύμητες με βάση τη συνάρτηση ευημερίας του δανειστή (φερεγγυότητα του), διότι καθιστούν λιγότερο πιθανή την αποπληρωμή του δανείου. Εφόσον οι δανειζόμενοι λάβουν το δάνειο, έχουν περισσότερα κίνητρα να πραγματοποιήσουν οικονομικές δραστηριότητες υψηλού κινδύνου, επειδή ουσιαστικά δε διακινδυνεύουν δικά τους κεφάλαια. Κατά συνέπεια, ο ηθικός κίνδυνος μειώνει την πιθανότητα αποπληρωμής του δανείου, αποθαρρύνοντας έτσι την πιστωτική επέκταση των τραπεζών (χορήγηση νέων δανείων). Διάκριση των πιστωτικών ιδρυμάτων Μία από τις πιο συνηθισμένες διακρίσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι αυτή σε κεντρικές και λοιπές τράπεζες. Όπου ως κεντρική τράπεζα μίας χώρας ή μιας ένωσης χωρών εννοούμε εκείνο το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που συντονίζει τις εγχώριες τράπεζές της ως προς τη γενική πολιτική τους και η τράπεζα που διαθέτει το εκδοτικό προνόμιο, την αρμοδιότητα δηλαδή να εκδίδει νέο χρήμα. Άρα μια κεντρική τράπεζα οριοθετεί τα επιτόκια των τραπεζών. Είναι και η μόνη τράπεζα που δικαιούται να εκδώσει και να θέσει σε κυκλοφορία τα τραπεζογραμμάτια που κυκλοφορούν σε ένα κράτος και γενικότερα να ελέγξει τη συνολική προσφορά του χρήματος σε μια οικονομία. Στα άλλα πιστωτικά ιδρύματα ανήκουν οι εμπορικές τράπεζες (commercial banks) και οι ειδικοί πιστωτικοί οργανισμοί (special credit institutions), όπως συνεταιριστικές τράπεζες, επενδυτικές τράπεζες. Οι τραπεζικοί οργανισμοί που σε περίπτωση πτώχευσης επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό όλο το σύστημα θεωρούνται ως συστημικές τράπεζες. Η έννοια αυτή προέρχεται από τον συστημικό κίνδυνο 9 36 αγοράζει πλέον μεταχειρισμένα αυτοκίνητα. Η δυσμενής επιλογή επηρεάζει όλες τις αγορές όπου η πληροφόρηση είναι άνιση. 9 Συστημικός κίνδυνος είναι ο αναπότρεπτος κίνδυνος ο οποίος μπορεί να επηρεάσει τις αξίες ενός μεγάλου εύρους επενδύσεων. Ο συστημικός κίνδυνος δεν μπορεί να αποφευχθεί μέσω διαφοροποίησης του χαρτοφυλακίου. Για αυτό ονομάζεται και μη διαφοροποιήσιμος κίνδυνος (non diversifiable risk) ή "κίνδυνος αγοράς" (market risk).

37 Στον πίνακα κάτω μπορείτε να δείτε τα οικονομικά στοιχεία των ελληνικών εμπορικών τραπεζών. 37

38 Πηγή: 38

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Οι λειτουργίες του. ιδακτικοί στόχοι. χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του

Οι λειτουργίες του. ιδακτικοί στόχοι. χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του Χρήµα ιδακτικοί στόχοι Κατανόηση της λειτουργίας του χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος σε µια οικονοµία. Οι λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες:

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: α Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. β Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές).

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1. Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: 1) Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. 2) Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες:

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: α Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. β Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 27. Ορισμός χρήματος

Κεφάλαιο 27. Ορισμός χρήματος Το Νομισματικό Σύστημα Κεφάλαιο 27 Εισαγωγή στην Μακροοικονομική Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Ορισμός χρήματος Χρήμα είναιτοσύνολοτωνοικονομικών αξιών που οι άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή..................................................... 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Έννοια, λειτουργίες και εξέλιξη του χρήματος.................. 19 1.1 Ορισμός του χρήματος..........................................

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών

Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Μάρκετινγκ Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Ενότητα 1: Εφαρμογή των αρχών του Μάρκετινγκ στον χρηματοπιστωτικό τομέα Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Μάθημα 6 Χρήμα και Τράπεζες Ορισμός χρήματος! Χρήμα είναι το σύνολο των οικονομικών αξιών που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα & Προσφορά ρ Χρήματος Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Διάκριση μεταξύ τραπεζών και μη αποταμιευτικών ιδρυμάτων Ηβ βασική ήδιαφορά ανάμεσα

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις. Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος

Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις. Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος Μέρος 1 Εισαγωγή στην Τραπεζική Κεφάλαιο 1 Ποια είναι η Ιδιαιτερότητα των Τραπεζών Στόχοι Μάθησης Η κατανόηση του ρόλου των φορέων χρηματοοικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ. Της Δόκτορος ΔΕΛΗΘΕΟΥ Βασιλικής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ. Της Δόκτορος ΔΕΛΗΘΕΟΥ Βασιλικής ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ Της Δόκτορος ΔΕΛΗΘΕΟΥ Βασιλικής Η Έννοια της Επένδυσης Επένδυση θεωρείται η χρησιμοποίηση κεφαλαίων με σκοπό την απόδοση εισοδήματος ή κέρδους. Η επένδυση προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργία των τραπεζών 1. Περιεχόμενα. Ιούλιος 2012

Η λειτουργία των τραπεζών 1. Περιεχόμενα. Ιούλιος 2012 1 του Σαράντη Λώλου Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή... 1 2. Ο ισολογισμός της τράπεζας... 2 3. Ο Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης... 4 4. Μεγιστοποίηση του κέρδους...

Διαβάστε περισσότερα

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος Τμήμα ΜΙΘΕ Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος 2010-2011 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Θεματικές Ενότητες Επισκόπηση της Μακροοικονομικής-Τα

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld Paul Krugman Maurice Obsfeld Διεθνής Οικονομική Κεφάλαιο 21 Η Διεθνής Αγορά Κεφαλαίου και τα κέρδη από το Εμπόριο Διεθνής Τραπεζική Λειτουργία και Διεθνής Κεφαλαιαγορά Φιλίππου Ευαγγελία Α.Μ. 1207 Μ069

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32 ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Macroeconomics, 5/e Olivier Blanchard 1 of 32 4-1 Η Ζήτηση Χρήματος Το χρήμα, το οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 7.1 Τι είναι το χρήμα; Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 1) Ένα μειονέκτημα του συστήματος του αντιπραγματισμού είναι ότι Α) δεν υπάρχει εμπόριο. Β) οι άνθρωποι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες

Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες 1 Περιεχόμενα Χρηματοπιστωτικό σύστημα Αγορές Χρήματος Χρηματοοικονομική Διοίκηση Μακροπρόθεσμο χρέος 2 Το χρηματοπιστωτικό σύστημα Οι μονάδες οι οποίες έχουν τρέχουσες

Διαβάστε περισσότερα

2) Στην συνέχεια υπολογίζουμε την ονομαστική αξία του πιστοποιητικού με το συγκεκριμένο αυξημένο επιτόκιο όπως και προηγουμένως, δηλαδή θα έχουμε:

2) Στην συνέχεια υπολογίζουμε την ονομαστική αξία του πιστοποιητικού με το συγκεκριμένο αυξημένο επιτόκιο όπως και προηγουμένως, δηλαδή θα έχουμε: 2) Στην συνέχεια υπολογίζουμε την ονομαστική αξία του πιστοποιητικού με το συγκεκριμένο αυξημένο επιτόκιο όπως και προηγουμένως, δηλαδή θα έχουμε: ( ) ( ) 3) Επομένως η θεωρητική αξία του πιστοποιητικού

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία κατάρτισης της νέας σειράς επιτοκίων τραπεζικών καταθέσεων και δανείων

Μεθοδολογία κατάρτισης της νέας σειράς επιτοκίων τραπεζικών καταθέσεων και δανείων Μεθοδολογία κατάρτισης της νέας σειράς επιτοκίων τραπεζικών καταθέσεων και δανείων Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), εφαρµόζοντας την Π /ΤΕ 2496/28.5.2002, άρχισε από το Σεπτέµβριο του 2002 να συγκεντρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ L 202/54 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 4.8.2009 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 17ης Ιουλίου 2009 για τροποποίηση της απόφασης ΕΚΤ/2006/17 σχετικά με

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» (σελ. 196-206)

«ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» (σελ. 196-206) ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑ: ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΑΝ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

1. Χρήμα είναι οτιδήποτε γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής από τα άτομα μιας κοινωνίας.

1. Χρήμα είναι οτιδήποτε γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής από τα άτομα μιας κοινωνίας. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8Ο : ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 8.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Για τις παρακάτω προτάσεις, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

Ο όρος «Χρηματοδότηση» περιλαμβάνει δύο οικονομικές δραστηριότητες.

Ο όρος «Χρηματοδότηση» περιλαμβάνει δύο οικονομικές δραστηριότητες. Κεφάλαιο 3ο Χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων 3.1. Η φύση και ο ρόλος της χρηματοδότησης 3.1.1 Γενικά Ο όρος «Χρηματοδότηση» περιλαμβάνει δύο οικονομικές δραστηριότητες. Η 1 η έχει ως στόχο την απόκτηση

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Α. Η χρηµατοοικονοµική επιστήµη εξετάζει: 1. Τον κόσµο των χρηµαταγορών,των κεφαλαιαγορών και των επιχειρήσεων 2. Θέµατα που περιλαµβάνουν τη χρονική αξία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση 1 Χρηματοοικονομική ανάλυση Χρηματοοικονομική Ανάλυση είναι η ανάλυση που σκοπός της είναι: ο προσδιορισμός των δυνατών

Διαβάστε περισσότερα

Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο

Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο Χρηματοοικονομικά Παράγωγα και Χρηματιστήριο Ενότητα 1: Χρηματοπιστωτικό Σύστημα Κυριαζόπουλος Γεώργιος Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1 Αντικείµενο Διεθνούς Μακροοικονοµικής Η διεθνής µακροοικονοµική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ όταν καταθέτετε χρήματα σε μια τράπεζα, η τράπεζα δεν τοποθετεί τα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες Μυρτώ - Σμαρώ Γιαλαμά Α.Μ.: 1207 Μ 075 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος;

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκων: Διονύσιος Π. Φλάμπουρας, Εντεταλμένος Διδασκαλίας, Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Χειμερινό Ακαδημαϊκό Εξάμηνο:

Διδάσκων: Διονύσιος Π. Φλάμπουρας, Εντεταλμένος Διδασκαλίας, Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Χειμερινό Ακαδημαϊκό Εξάμηνο: ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Διδάσκων: Διονύσιος Π. Φλάμπουρας, Εντεταλμένος Διδασκαλίας, Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Χειμερινό Ακαδημαϊκό Εξάμηνο:

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Εισαγωγή. 1.2 Ορισμός συναλλαγματικής ισοτιμίας

1.1 Εισαγωγή. 1.2 Ορισμός συναλλαγματικής ισοτιμίας Κεφάλαιο 1: Αγορά Συναλλάγματος 1.1 Εισαγωγή Η αγορά συναλλάγματος (foreign exchange market) είναι ο τόπος ανταλλαγής νομισμάτων και στα πλαίσια αυτής συμμετέχουν εμπορικές τράπεζες, ιδιώτες, επιχειρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ. Κυριαζόπουλος Γεώργιος ΤΜΗΜΑ: Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ Η ΤΡΑΠΕΖΑ Επιχείρηση που ασχολείται με χρηματοπιστωτικές συναλλαγές Σκοπός είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους Μέσω της διαφοράς ανάμεσα σε επιτόκιο δανεισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ Εισαγωγή Ο σκοπός της διαχείρισης του ενεργητικού και παθητικού μιας τράπεζας είναι η μεγιστοποίηση του πλούτου των μετόχων. Η επίτευξη αυτού

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΜΑ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΧΡΗΜΑ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΧΡΗΜΑ ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Χρήμα είναι κάθε αντικείμενο το οποίο είναι γενικά αποδεκτό από μια κοινωνία σαν μέσο ανταλλαγής των εμπορευμάτων. Το χρήμα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος

Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος 1. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες και οι τιμές των αγαθών 2. Περιγραφή της αγοράς συναλλάγματος 3. Η ζήτηση νομισμάτων ως ζήτηση περιουσιακών στοιχείων 4.

Διαβάστε περισσότερα

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι χρήμα; 2. Προσφορά και ζήτηση χρήματος 3. Προσφορά χρήματος και συναλλαγματική ισοτιμία (βραχυχρόνια περίοδος) 1 Εισαγωγή Στην 2 η ενότητα διαλέξεων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ L 247/38 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 18.9.2013 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 30ής Ιουλίου 2013 που τροποποιεί την κατευθυντήρια γραμμή ΕΚΤ/2011/23

Διαβάστε περισσότερα

Συχνές Ερωτήσεις. Ομολογιακά Δάνεια & Ομόλογα. Έκδοση 2.0 Αύγουστος 2016

Συχνές Ερωτήσεις. Ομολογιακά Δάνεια & Ομόλογα. Έκδοση 2.0 Αύγουστος 2016 ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Συχνές Ερωτήσεις Ομολογιακά Δάνεια & Ομόλογα Έκδοση 2.0 Αύγουστος 2016 Σημαντική Σημείωση Το Χρηματιστήριο Αθηνών (Χ.Α.) καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να διασφαλίσει ότι οι

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός Η Κλασσική Θεωρία του Πληθωρισμού «Κλασική Θεωρία»: λέγεται κλασική επειδή υποθέτει ότι οι τιμές είναι ευέλικτες και οι αγορές ισορροπούν (D=S) Επομένως,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Ενότητα 1: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑ. ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Τμήμα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Ενότητα 1: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑ. ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Τμήμα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ Ενότητα 1: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑ ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Τμήμα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

ΔΟΜΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Θέματα Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης 24 ος Διαγωνισμός Εξεταζόμενο μάθημα: Μικροοικονομική Μακροοικονομική και Δημόσια Οικονομική Θέμα 3ο (κληρώθηκε) α) Ποια μέσα διαθέτει η Ευρωπαϊκή

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία

Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία Αγορές Συναλλάγματος (Foreign exchange markets) Συντάκτης :Σιώπη Ευαγγελία Αγορά συναλλάγματος Αγορά συναλλάγματος είναι μια παγκόσμια αγορά η οποία περιλαμβάνει όλα τα χρηματοοικονομικά κέντρα του κόσμου

Διαβάστε περισσότερα

MetLife Alico Α.Ε.Δ.Α.Κ. ΑΜΟΙΒΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ "ALICO ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΟΛΛΑΡΙΑΚΟ" ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ: 2/8/ ΦΕΚ: 205/B/30.03.

MetLife Alico Α.Ε.Δ.Α.Κ. ΑΜΟΙΒΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ALICO ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΟΛΛΑΡΙΑΚΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ: 2/8/ ΦΕΚ: 205/B/30.03. MetLife Alico Α.Ε.Δ.Α.Κ. ΑΜΟΙΒΑΙΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ "ALICO ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΔΟΛΛΑΡΙΑΚΟ" ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ: 2/8/21.02.1994 ΦΕΚ: 205/B/30.03.1994 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΗΝ 31.12.2012 (Άρθρα 11,77 Ν.4099/12)

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 193/134 ΑΠΟΦΑΣΗ (ΕΕ) 2015/1196 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 2ας Ιουλίου 2015 που τροποποιεί την απόφαση ΕΚΤ/2010/21 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ/2015/26)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Μάθημα 7 Ζήτηση χρήματος Ζήτηση χρήματος! Όπως είδαμε στο προηγούμενο μάθημα η προσφορά χρήματος επηρεάζεται από την Κεντρική Τράπεζα και ως εκ τούτου είναι εξωγενώς δεδομένη!

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΟΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΟΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΟΡΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΓΟΡΑΣ Η απόδοση μιας αγοράς εξαρτάται από την απόδοση των επενδυτικών προϊόντων που γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ 6.9.2014 L 267/9 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 3ης Ιουνίου 2014 που τροποποιεί την κατευθυντήρια γραμμή ΕΚΤ/2013/23 σχετικά με τη στατιστική δημοσίων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΤΑΜΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑΣ / ΤΑΜΕΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ «ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ» ΚΑΙ ΤΗΣ «ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ» ΓΙΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ Η «Λογιστική Κατάσταση για

Διαβάστε περισσότερα

MANAGEMENT OF FINANCIAL INSTITUTIONS

MANAGEMENT OF FINANCIAL INSTITUTIONS MANAGEMENT OF FINANCIAL INSTITUTIONS ΔΙΑΛΕΞΗ: «ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ» (Foreign Exchange Risk) Πανεπιστήμιο Πειραιώς Τμήμα Χρηματοοικονομικής Καθηγητής Γκίκας Χαρδούβελης 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ορισμός Συναλλαγματικού

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 68/54 ΑΠΟΦΑΣΗ (ΕΕ) 2015/425 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 15ης Δεκεμβρίου 2014 που τροποποιεί την απόφαση ΕΚΤ/2010/21 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ/2014/55)

Διαβάστε περισσότερα

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Τι θα δούμε σε αυτό το κεφάλαιο Τι είναι απαίτηση Ποια είναι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Πως διακρίνονται οι απαιτήσεις Πιστωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 320/18 ΑΠΟΦΑΣΗ (ΕΕ) 2017/2239 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 16ης Νοεμβρίου 2017 που τροποποιεί την απόφαση (ΕΕ) 2016/2247 σχετικά με τους ετήσιους λογαριασμούς της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΩΝ ΕΠΙΤΟΚΙΩΝ Εισαγωγή Αν μια τράπεζα θέλει να μειώσει τις διακυμάνσεις των κερδών που προέρχονται από τις μεταβολές των επιτοκίων θα πρέπει να έχει ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Τι είναι χρήμα Από τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι προσπάθησαν να καλύψουν τις ανάγκες τους με αγαθά που δεν μπορούσαν να παράγουν οι ίδιοι. Για το λόγο αυτό αντάλλασσαν

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Σάββατο 4 Μαρτίου 2017

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Σάββατο 4 Μαρτίου 2017 Βιογραφικό σημείωμα Η Ζιζή Σαλίμπα γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε οικονομικά στη Νομική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (DEA) και διδακτορικό δίπλωμα

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην. χρηματοοικονομική ανάλυση

Εισαγωγή στην. χρηματοοικονομική ανάλυση Εισαγωγή στην 1 χρηματοοικονομική ανάλυση Ορισμός, οικονομική θέση, ενδιαφερόμενοι, λήψη αποφάσεων Τι είναι η χρηματοοικονομική ανάλυση; Τι σχέση έχει με την λογιστική; Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΕΚΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ο Αντιπραγματισμός προϋποθέτει διπλή σύμπτωση επιθυμιών Σπατάλη Πόρων (Χρόνος, προσπάθεια)

Ο Αντιπραγματισμός προϋποθέτει διπλή σύμπτωση επιθυμιών Σπατάλη Πόρων (Χρόνος, προσπάθεια) Χρήμα, Τράπεζες και Ισορροπία στις Χρηματοπιστωτικές Αγορές - Χρήμα: Συνολικό Απόθεμα περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούν άμεσα οι άνθρωποι σε μια οικονομία για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. - Χρησιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 07: Χρήμα Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Λογιστική ΙΙ. Τι θα δούμε σε αυτή την ενότητα

Λογιστική ΙΙ. Τι θα δούμε σε αυτή την ενότητα Λογιστική ΙΙ Συναλλαγές σε ξένο νόμισμα Ν. Ηρειώτης Δ. Μπάλιος Β. Ναούμ Ηρειώτης-Μπάλιος-Ναούμ 1 Τι θα δούμε σε αυτή την ενότητα Τι είναι οι συναλλαγές σε ξένο νόμισμα Πως αποτιμώνται νομισματικά και μη

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος Μακροοικονομική Η ζήτηση χρήματος Θα εξετάσουμε τη ζήτηση χρήματος (ρευστού) μέσα στην οικονομία και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Βασικοί παράγοντες για τη διακράτηση ρευστών είναι για συναλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ 24.1.2012 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 19/37 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 21ης Δεκεμβρίου 2011 για τροποποίηση της κατευθυντήριας γραμμής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑ ΕΜΒΑΘΥΝΣΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Έστω ότι ένας καταθέτης μπορεί να αποταμιεύσει 100 ευρώ σε μια τράπεζα. Αν το ποσοστό των καταθέσεων που είναι υποχρεωμένες να κρατούν διαθέσιμο οι

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Το διάγραμμα κυκλικής ροής της οικονομίας (κεφ. 3, σελ. 100 Mankiw) Εισόδημα Υ Ιδιωτική αποταμίευση S Αγορά συντελεστών Αγορά χρήματος Πληρωμές συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

Dr. Μαρκοπούλου Χρύσα

Dr. Μαρκοπούλου Χρύσα Dr. Μαρκοπούλου Χρύσα Αγορές Χρήματος και Κεφαλαίου Χρονική αξία του χρήματος Επενδύσεις, καταθέσεις και δάνεια Χρηματοοικονομική Διοίκηση 2 3 Αγορές πραγματικών αγαθών Αγορές χρηματοοικονομικών αγαθών

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία των Διεθνών Νομισματικών Σχέσεων

Η Θεωρία των Διεθνών Νομισματικών Σχέσεων Η Θεωρία των Διεθνών Νομισματικών Σχέσεων Περιεχόμενα Κεφαλαίου Α. Η Αγορά Συναλλάγματος Η ζήτηση και η προσφορά συναλλάγματος Η μετατρεψιμότητα και η ισοτιμία των νομισμάτων Β. Συστήματα Συναλλαγματικών

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

λειτουργίες της Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

λειτουργίες της Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Κεντρική Τράπεζα Ρόλος και λειτουργίες της Δρ. Β. Μπαμπαλός ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΕΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Εισαγωγή Η κορυφή της πυραμίδας του τραπεζικού συστήματος. Επιτελεί διαφορετικό ρόλο από

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική ανάλυση

Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική ανάλυση Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική ανάλυση Αλεξόπουλος Γιώργος Μάιος-Ιούνιος 2013 1 - Ορισμός - οικονομική θέση, - ενδιαφερόμενοι, - λήψη αποφάσεων 2 1 Τι είναι η Χρηματοοικονομική Ανάλυση; Τι Σχέση έχει

Διαβάστε περισσότερα

1. Στο τέλος του άρθρου 1 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος: (*) ΕΕ L 275 της , σ. 39.» 2. Στο άρθρο 2 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 4:

1. Στο τέλος του άρθρου 1 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος: (*) ΕΕ L 275 της , σ. 39.» 2. Στο άρθρο 2 προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος 4: L 330/20 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 15.12.2007 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΕΚ) αριθ. 1489/2007 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 29ης Νοεμβρίου 2007 που τροποποιεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2423/2001 (ΕΚΤ/2001/13)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ Ο Ισολογισμός είναι η κύρια οικονομική κατάσταση που απεικονίζει, την περιουσίας μιας επιχείρησης σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή (συνήθως 31/12

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντικείμενο Διεθνούς Μακροοικονομικής Η διεθνής μακροοικονομική ασχολείται με το προσδιορισμό των βασικών μακροοικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική Θεωρία Ι

Μακροοικονομική Θεωρία Ι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μακροοικονομική Θεωρία Ι Διάλεξη 7: Ζήτηση Χρήματος Διδάσκων: Γιαννέλλης Νικόλαος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Χρήμα και Τράπεζες

Μακροοικονομική. Χρήμα και Τράπεζες Μακροοικονομική Χρήμα και Τράπεζες Στα προηγούμενα κεφάλαια είδαμε πως γίνεται η ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών και πως διαμορφώνεται η ισορροπία. Όπως θα δούμε τα αγαθά δεν ανταλλάζονται μεταξύ τους αλλά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Διάλεξη 5 ΧΡΗΜΑΤΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1 από 35 Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης

Διαβάστε περισσότερα

Απόστολος Γ. Χριστόπουλος

Απόστολος Γ. Χριστόπουλος axristop@econ.uoa.gr Προπαρασκευαστικό μάθημα στο ΤΕΙ Πειραιά Θέμα: Παράγωγα Προϊόντα Παράγωγα προϊόντα Προθεσμιακές Συμφωνίες Συμφωνίες Ανταλλαγών Συμβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης Δικαιώματα Προαίρεσης

Διαβάστε περισσότερα

Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την

Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την χρησιμότητα και εμφανίζει την φύση και τις τάσεις των τρεχουσών

Διαβάστε περισσότερα

Αποταμιεύσεις και Επενδύσεις

Αποταμιεύσεις και Επενδύσεις Αποταμιεύσεις και Επενδύσεις Είτε αποταμιεύουν τα νοικοκυριά είτε όχι, δεν πρόκειται να επενδύσει κανένας στην Ελλάδα όσο η ζήτηση είναι χαμηλή γεγονός που σημαίνει ότι, η ελληνική τραγωδία θα συνεχίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Σύντομη ιστορική αναδρομή

Εισαγωγή. Σύντομη ιστορική αναδρομή ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΙΜΑ ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ Δ.Α.Κ. Τα Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (Δ.Α.Κ.) είναι μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων τα οποία εκδίδονται από Ανώνυμες Εταιρίες Διαχείρισης Αμοιβαίων Κεφαλαίων (ΑΕΔΑΚ)

Διαβάστε περισσότερα

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Προσφορά και ζήτηση χρήματος 2. Προσφορά χρήματος και συναλλαγματική ισοτιμία (βραχυχρόνια περίοδος) 3. Χρήμα, τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία (μακροχρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Eπεξηγηµατικές Σηµειώσεις στους Νοµισµατικούς, Χρηµατοπιστωτικούς και άλλους χρηµατοοικονοµικούς δείκτες.

Eπεξηγηµατικές Σηµειώσεις στους Νοµισµατικούς, Χρηµατοπιστωτικούς και άλλους χρηµατοοικονοµικούς δείκτες. Eπεξηγηµατικές Σηµειώσεις στους Νοµισµατικούς, Χρηµατοπιστωτικούς και άλλους χρηµατοοικονοµικούς δείκτες. Προσφορά Χρήµατος Η Προσφορά Χρήµατος Μ1 αντιστοιχεί στην Πρωτογενή Ρευστότητα στην εθνική ορολογία.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ 15.6.2018 L 153/161 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ (ΕΕ) 2018/861 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 24ης Απριλίου 2018 που τροποποιεί την κατευθυντήρια γραμμή ΕΚΤ/2013/23 σχετικά με τη

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η οικονομική μονάδα? Διακρίσεις οικονομικών μονάδων

Τι είναι η οικονομική μονάδα? Διακρίσεις οικονομικών μονάδων Τι είναι η οικονομική μονάδα? Οικονομική μονάδα αποτελεί κάθε οργανωμένη προσπάθεια για συγκρότηση περιουσίας για την παραγωγή και διάθεση οικονομικών αγαθών και υπηρεσιών με βάση τις βασικές αποδεκτές

Διαβάστε περισσότερα

Οι Διεθνείς Χρηματαγορές και οι Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Η Διεθνής Αγορά Συναλλάγματος και η Ακάλυπτη Ισοδυναμία των Επιτοκίων

Οι Διεθνείς Χρηματαγορές και οι Συναλλαγματικές Ισοτιμίες. Η Διεθνής Αγορά Συναλλάγματος και η Ακάλυπτη Ισοδυναμία των Επιτοκίων Οι Διεθνείς Χρηματαγορές και οι Συναλλαγματικές Ισοτιμίες Η Διεθνής Αγορά Συναλλάγματος και η Ακάλυπτη Ισοδυναμία των Επιτοκίων 1 Η Διεθνής Αγορά Συναλλάγµατος Διεθνές αποκεντρωµένο δίκτυο διαπραγµατευτών

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος)

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) 1 γ Ποιος είναι ο αριθμητικός μέσος όρος ενός δείγματος ετησίων αποδόσεων μιας μετοχής, της οποίας

Διαβάστε περισσότερα

δ Είναι ομάδα περιουσίας που αποτελείται από κινητές αξίες, μέσα χρηματαγοράς και

δ Είναι ομάδα περιουσίας που αποτελείται από κινητές αξίες, μέσα χρηματαγοράς και ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 1 β Tο Αμοιβαίο Κεφάλαιο: α Είναι νομικό πρόσωπο. β Είναι ομάδα περιουσίας, που αποτελείται από κινητές αξίες, μέσα χρηματαγοράς και μετρητά, της οποίας τα επί μέρους στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος)

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) 1. Ποιος είναι ο αριθμητικός μέσος όρος ενός δείγματος ετησίων αποδόσεων μιας μετοχής, της οποίας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ L 356/94 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 22.12.2012 ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ της 10ης Δεκεμβρίου 2012 που τροποποιεί την κατευθυντήρια γραμμή

Διαβάστε περισσότερα

- Παράγωγα σχετιζόμενα με εμπορεύματα και εκκαθαρίζονται με ρευστά διαθέσιμα.

- Παράγωγα σχετιζόμενα με εμπορεύματα και εκκαθαρίζονται με ρευστά διαθέσιμα. Γενικά Η Εταιρία λαμβάνει κάθε εύλογο μέτρο, ώστε να επιτυγχάνει είτε κατά τη λήψη και διαβίβαση των εντολών σε τρίτους είτε κατά την εκτέλεση των εντολών επί για λογαριασμό των πελατών της το βέλτιστο

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΙΙI

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΙΙI ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΙΙI Τα χαρακτηριστικά των τραπεζικών προϊόντων και υπηρεσιών και πως αυτά μπορούν να προσδώσουν στον τραπεζικό οργανισμό ανταγωνιστικό και συγκριτικό πλεονέκτημα Καταθετικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ. ΣΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΝΟΜΟΙ, ΑΡΘΡΑ ΝΟΜΩΝ ή ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ. ΣΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΝΟΜΟΙ, ΑΡΘΡΑ ΝΟΜΩΝ ή ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΑΓΟΡΩΝ Διδάσκων: Διονύσιος Π. Φλάμπουρας, Εντεταλμένος Διδασκαλίας, Δρ. Νομικής, Δικηγόρος Χειμερινό Ακαδημαϊκό Εξάμηνο:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Σταθεροποιητική πολιτική Πολιτική για τη σταθεροποίηση του προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα. Από το Διμεταλλισμό στο Ευρώ. Καθ. Γ. Αλογοσκούφης, Διεθνής Οικονομική,

Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα. Από το Διμεταλλισμό στο Ευρώ. Καθ. Γ. Αλογοσκούφης, Διεθνής Οικονομική, Το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Από το Διμεταλλισμό στο Ευρώ 1 Το Τρίληµµα των Ανοικτών Οικονοµιών 1. Σταθερότητα και Ελεγχος Συναλλαγματικής Ισοτιμίας 2. Χρήση Νομισματικής Πολιτικής για Εσωτερική Ισορροπία

Διαβάστε περισσότερα

Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να κάνει τους τροχούς της βιομηχανίας και της γεωργίας να γυρίσουν.

Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να κάνει τους τροχούς της βιομηχανίας και της γεωργίας να γυρίσουν. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Κεφάλαιο 5 Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Περίγραμμα κεφαλαίου Ισοζύγιο Πληρωμών Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε μια ανοικτή οικονομία Αποταμίευση και επένδυση σε μια μικρή ανοικτή οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Όροι Χρεωστικού Υπολοίπου σε Χρήματα DEGIRO

Όροι Χρεωστικού Υπολοίπου σε Χρήματα DEGIRO Όροι Χρεωστικού Υπολοίπου σε Χρήματα EIRO Περιεχόμενα Άρθρο 1. Ορισμοί... 3 Άρθρο 2. Συμβατική Σχέση... 3 Άρθρο 3. Καταχώρηση Πιστώσεων... 4 Άρθρο 4. Χρεωστικό Υπόλοιπο σε Χρήματα... 4 Άρθρο 5. Απλή Εκτέλεση...

Διαβάστε περισσότερα