Η Επίδραση της Ηλικίας και του Επιπέδου Φυσικής ραστηριότητας στην Ταχύτητα Επεξεργασίας Πληροφοριών σε Άτομα Ηλικίας Ετών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η Επίδραση της Ηλικίας και του Επιπέδου Φυσικής ραστηριότητας στην Ταχύτητα Επεξεργασίας Πληροφοριών σε Άτομα Ηλικίας Ετών"

Transcript

1 Φυσική δραστηριότητα & ποιότητα ζωής- Ηλεκτρονικό περιοδικό τόμος 3 (2002), Φυσική δραστηριότητα & ποιότητα ζωής Ηλεκτρονικό περιοδικό Physical activity & quality of life Electronic journal Applied research Ημερομηνία δημοσίευσης: 25/7/2002 Η Επίδραση της Ηλικίας και του Επιπέδου Φυσικής ραστηριότητας στην Ταχύτητα Επεξεργασίας Πληροφοριών σε Άτομα Ηλικίας Ετών 1 Βασιλική Ζήση, 1 Ευθύμης Κιουμουρτζόγλου, 2 Γιώργος Γρούϊος & 2 Χαράλαμπος Τσορμπατζούδης. 1 ΤΕΦΑΑ ημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης 2 ΤΕΦΑΑ Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Περίληψη Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να βρεθεί η επίδραση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και της ηλικίας στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών σε τρεις δοκιμασίες, στις οποίες διαφοροποιείται η συνθετότητα των γνωστικών διαδικασιών - απλό χρόνο αντίδρασης, ταχύτητα απάντησης με επιλογή και αντικατάσταση συμβόλων - σε υγιείς άνδρες και γυναίκες ηλικίας ετών, οι οποίοι επιλέχθηκαν τυχαία από μία ημιαστική περιοχή. Στην έρευνα συμμετείχαν 60 άνδρες και 60 γυναίκες, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ηλικιακές κατηγορίες (60 67 και ετών) και κατατάχτηκαν σε τρία επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, ανάλογα με το σκορ τους στο ερωτηματολόγιο «Baecke for older adults». Το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας των συμμετεχόντων καθορίστηκε από τη συμμετοχή τους σε καθημερινές δραστηριότητες και όχι από τη συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης. Τα άτομα αυτά δεν διέφεραν στη δυνατότητα πραγματοποίησης καθημερινών δραστηριοτήτων και την υποκειμενική αντίληψη για την υγεία. Ο χρόνος αντίδρασης και η ταχύτητα απάντησης με επιλογή αξιολογήθηκαν με εργαστηριακά όργανα, ενώ η αντικατάσταση συμβόλων αξιολογήθηκε με το αντίστοιχο τεστ (DSST) της δέσμης WAIS-R. Από τα αποτελέσματα φάνηκε ότι, η ηλικία είχε αρνητική επίδραση σε όλες τις δοκιμασίες και η φυσική δραστηριότητα διαφορετική επίδραση σε κάθε δοκιμασία, όμως οι επιδράσεις του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και της ηλικίας διαφοροποιήθηκαν ανάλογα με το φύλο. Στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα, την καλύτερη απόδοση είχαν οι νεώτεροι και πιο δραστήριοι άνδρες, ενώ σε πιο μειονεκτική θέση βρίσκονταν οι μεγαλύτερες και λιγότερο δραστήριες γυναίκες. Στο χρόνο απάντησης με επιλογή, το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας συνέβαλλε στον περιορισμό των διαφορών που παρατηρήθηκαν λόγω ηλικίας στους άνδρες, ενώ στην αντικατάσταση συμβόλων δεν είχε σημαντικές επιδράσεις. Σύμφωνα με τα παραπάνω αποτελέσματα, η συνήθης φυσική δραστηριότητα δεν έχει τις ίδιες επιδράσεις στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών με αυτές που αναφέρεται από τη βιβλιογραφία ότι μπορεί να έχει η συστηματική άσκηση. Φαίνεται όμως, ότι μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων, που παρατηρούνται με την αύξηση της ηλικίας. Λέξεις κλειδιά: ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, χρόνος αντίδρασης, φυσική δραστηριότητα, τρίτη ηλικία Age and Physical Activity Effects on Information Processing Speed in Persons Aged 60 to 75 years Abstract The purpose of this study was to examine the influence of age and physical activity level on three tasks requiring increasingly complex cognitive processing simple reaction time to visual stimuli (SRT), choice response time (CRT) and digit symbol substitution test (DSST) in a random sample of healthy elderly men and women. Participants were 60 men and 60 women, who were divided in two age groups (60 67 and years old) and classified into three physical activity levels, according to their score on the Baecke for older adults questionnaire. Participants physical activity level was determined based on their activities of everyday life. All subjects had similar scores on questionnaires about activities of daily living and perceived health. Laboratory instruments were used to assess SRT and CRT, while DSST is a subtest of the WAIS-R. ιεύθυνση επικοινωνίας: Βασιλική Ζήση ημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού 7 ο χλμ. Κομοτηνή Ξάνθη, Κομοτηνή e mail: vasoz@otenet.gr

2 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Increasing age negatively affected all of the above tests. Effects of physical activity were different in each of these tests, while sex affected both age and physical activity. The most active younger group of older adults performed best on SRT and low active older women had the longest reaction times. The high level of physical activity contributed in eliminating differences between age groups in men s performance on CRT, but did not significantly affect DSST performance. It is concluded that habitual physical activity is not as effective as exercise with respect to information processing speed in the elderly, but it is possible to reduce the negative effects of ageing. Key words: information processing speed, reaction time, physical activity, elderly Εισαγωγή H αύξηση της ηλικίας συνδέεται στενά με τη μείωση της ταχύτητας στην κινητική συμπεριφορά των ατόμων, κάτι που φαίνεται και στην πραγματοποίηση των καθημερινών τους δραστηριοτήτων (Spirduso, 1995; Nishida, 1999). Όμως σε πολλές δεξιότητες που σχετίζονται με νοητικές λειτουργίες και κυρίως με τον απλό χρόνο αντίδρασης και το χρόνο αντίδρασης με επιλογή, εντοπίζεται μία μείωση της ταχύτητας στην επεξεργασία πληροφοριών (Rikli & Jones, 1995), κάτι που επηρεάζει τόσο τη μνήμη όσο και άλλες γνωστικές λειτουργίες στα άτομα τρίτης ηλικίας (Salthouse, 1995). Στην προσπάθεια να δοθεί ερμηνεία στη σχέση των γνωστικών λειτουργιών με την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρητικές απόψεις, οι περισσότερες από τις οποίες βασίζονται στην προσέγγιση της επεξεργασίας των πληροφοριών σε στάδια, στα οποία από την εμφάνιση του ερεθίσματος μέχρι την εκδήλωση της κίνησης, πραγματοποιούνται διάφορες διαδικασίες κωδικοποίησης, ανάκλησης και οργάνωσης των πληροφοριών (π.χ. Stelmach 1982). Μια από τις πιο αποδεκτές αυτές απόψεις είναι το θεωρητικό μοντέλο των Myerson, Hale, Wagstaff, Poon και Smith (1990), σύμφωνα με το οποίο, η αύξηση της ηλικίας επιδρά στον περιορισμό των πληροφοριών σε κάθε στάδιο, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η ταχύτητα επεξεργασίας, κάτι που έχει σαν αντίκτυπο την γενική μείωση της ταχύτητας στις γνωστικές λειτουργίες. Σε αντίθεση με αυτό το μοντέλο, κάποιες άλλες έρευνες δείχνουν ότι, η μείωση της ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών εντοπίζεται στο στάδιο προγραμματισμού της απάντησης, αφού οι ηλικιωμένοι καθυστερούν να επιλέξουν το κατάλληλο άκρο και να καθορίσουν τις διαστάσεις και την έκταση της κίνησης (Stelmach, Goggin & Amhrein, 1988; Stelmach, Goggin & Garcia-Colera, 1987). Έχει υποστηριχθεί ακόμη, η άποψη ότι η καθυστέρηση στο στάδιο προγραμματισμού της απάντησης, οφείλεται στο γεγονός ότι οι ηλικιωμένοι οργανώνουν μεμονωμένες κινήσεις, σε αντίθεση με τα νεαρά άτομα που οργανώνουν σειρές κινήσεων (Liao, Jagacinski & Greenberg, 1997). Οι παραπάνω θεωρητικές απόψεις δικαιολογούν το γεγονός ότι η ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών στους ηλικιωμένους αξιολογείται με περισσότερες από μία δοκιμασίες, στις οποίες διαφοροποιείται η πολυπλοκότητα των διαδικασιών για την λήψη απόφασης και ολοκλήρωσης της απάντησης. Η πιο αντιπροσωπευτική μέτρηση της ταχύτητας επεξεργασίας των πληροφοριών είναι ο χρόνος αντίδρασης, απλός και με επιλογή, ο οποίος πέρα από τα χαρακτηριστικά του ασκούμενου επηρεάζεται από την ποσότητα των πληροφοριών στις οποίες γίνεται επεξεργασία, έτσι ώστε να δοθεί η κατάλληλη απάντηση σε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα (Schmidt, 1988). Η δοκιμασία αντικατάστασης συμβόλων είναι μία ακόμη από τις πιο διαδεδομένες δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της ταχύτητας των αντιληπτικο κινητικών διαδικασιών και της κωδικοποίησης των πληροφοριών στους ηλικιωμένους (Spirduso, 1995). Η φυσική δραστηριότητα και η συστηματική άσκηση φαίνεται να έχουν θετική επίδραση στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών στα άτομα τρίτης ηλικίας. Θεωρείται ότι μπορούν να περιορίσουν την επιβράδυνση του χρόνου αντίδρασης, που παρατηρείται με την γήρανση, μέσα από επιδράσεις στις κεντρικές λειτουργίες (MacRae, Morris, Lee, Crum, Giessman, Greene & Ugolini, 1996). Η σχέση όμως της φυσικής δραστηριότητας με την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών δεν είναι ξεκάθαρη, αφού στις σχετικές έρευνες ο σχεδιασμός είναι διαφορετικός (παρεμβατικές ή συγκριτικές), το επίπεδο φυσικής κατάστασης των συμμετεχόντων ποικίλει, η ηλικία τους κυμαίνεται σε μεγάλο εύρος, η φυσική κατάσταση αξιολογείται με διαφορετικά μέσα, ενώ η συνθετότητα των δοκιμασιών για την αξιολόγηση του χρόνου αντίδρασης διαφοροποιείται (Etnier, Salazar, Landers, Petruzelo, Han & Nowell, 1997; Spirduso & Asplund, 1995). Στις παρεμβατικές μελέτες, το χρονικό διάστημα του προγράμματος που εφαρμόζεται, φαίνεται να είναι καθοριστικός παράγοντας για την εμφάνιση σημαντικών επιδράσεων. Όταν η παρέμβαση διαρκεί ένα έτος ή περισσότερο, εμφανίζεται βελτίωση του απλού χρόνου αντίδρασης (Lord, Caplan & Ward, 1993; Lord, Ward & Williams, 1996; Pugaard, Pedersen, Sandagar & Klitgaard, 1994; Rikli & Edwards, 1991). Όταν το χρονικό διάστημα της παρέμβασης διαρκεί λιγότερο από δύο μήνες, ο απλός χρόνος αντίδρασης δεν βελτιώνεται σημαντικά (Roberts, 1990; Whitehurst, 1991), εκτός και αν το επίπεδο φυσικής κατάστασης των συμμετεχόντων είναι πολύ χαμηλό (McMurdo & Rennie, 1994). Η επίδραση της άσκησης φαίνεται να είναι

3 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), πιο άμεση στις δοκιμασίες του χρόνου αντίδρασης με επιλογή, όπου απαιτείται πιο σύνθετη γνωστική επεξεργασία, αφού παρεμβάσεις διάρκειας λιγότερο από τέσσερις μήνες αρκούν για την βελτίωση της απόδοσης σε τέτοιες δοκιμασίες (Hassmen, Ceci & Bäckman, 1992; Moul, Goldman & Warren, 1995). Από τις συγκριτικές μελέτες φαίνεται ότι, υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας έχουν θετική επίδραση στις δεξιότητες που οι απαιτήσεις για προσοχή είναι αυξημένες, όπως είναι ο χρόνος αντίδρασης με επιλογή (Abourezk και Toole, 1995; Lupinacci, Rikli, Jones & Ross, 1993) και η δοκιμασία αντικατάστασης συμβόλων (Meyer, Goggin & Jackson, 1995). Ο απλός χρόνος αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα θεωρείται ότι επηρεάζεται μόνο από τη συστηματική συμμετοχή σε έντονες φυσικές δραστηριότητες (Simonen, Videman, Battie & Gibbons, 1998) και δύσκολα εντοπίζονται διαφορές μεταξύ ατόμων με μικρή διαφοροποίηση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας (Voorpis, Lemmink, Van Heuvelen, Bult & Van Staveren, 1993). Οι ασυμφωνίες που εμφανίζονται στα αποτελέσματα των ερευνών, που αφορούν την σχέση της φυσικής δραστηριότητας με τις γνωστικές λειτουργίες, αποδίδονται τόσο στα διαφορετικά δημογραφικά χαρακτηριστικά και την κατάσταση της υγείας των ατόμων που εξετάζονται (Etnier et al., 1997), όσο και στον τρόπο αξιολόγησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ελέγχεται το επίπεδο παρακίνησης των ατόμων, αφού ελάχιστες είναι οι έρευνες στην οποία η επιλογή του δείγματος είναι τυχαία, ενώ η συνθετότητα των αντίστοιχων δοκιμασιών διαφοροποιείται σε πολύ μικρό βαθμό. Θα πρέπει ακόμη, να επισημανθεί ότι σε όλες τις προαναφερόμενες έρευνες το επίπεδο φυσικής δραστηριοποίησης των ατόμων, καθορίζεται κατά κύριο λόγο, από την συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης. Στην ελληνική πραγματικότητα όμως, ο τρόπος ζωής και οι παραδόσεις δεν ενθαρρύνουν την συμμετοχή των ηλικιωμένων σε προγράμματα άσκησης και τα άτομα πάνω από 60 ετών που γυμνάζονται, αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό του πληθυσμού. Ο σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να βρεθεί αν η ηλικία και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, η οποία καθορίζεται κατά κύριο λόγο από τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, επηρεάζει την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών σε τρεις δοκιμασίες - απλό χρόνο αντίδρασης, ταχύτητα απάντησης με επιλογή και αντικατάσταση συμβόλων - σε υγιείς άνδρες και γυναίκες, ηλικίας ετών, οι οποίοι επιλέχθηκαν τυχαία από μία ημιαστική περιοχή. Οι παραπάνω δοκιμασίες χρησιμοποιήθηκαν γιατί, ενώ σε όλες αξιολογείται η ταχύτητα με την οποία ολοκληρώνεται η απάντηση, ο βαθμός συνθετότητας της γνωστικής λειτουργίας, που απαιτείται για την εκτέλεση κάθε δοκιμασίας είναι διαφορετικός. Η τυχαία επιλογή του δείγματος διασφαλίζει τα αποτελέσματα από τις επιδράσεις της εσωτερικής παρακίνησης, ενώ το γεγονός ότι τα άτομα προέρχονται από την ίδια περιοχή περιορίζει τις μεγάλες κοινωνικοοικονομικές διαφορές μεταξύ των ατόμων. Οι υποθέσεις της έρευνας ήταν ότι τόσο το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας όσο και η ηλικία θα επηρέαζαν την απόδοση στις τρεις δοκιμασίες με τις οποίες αξιολογήθηκε η ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών. Οι επιδράσεις αυτές αναμένονταν να διαφοροποιηθούν στους άνδρες και τις γυναίκες, αφού σύμφωνα με το κατεστημένο του τρόπου ζωής στον ελληνικό χώρο, οι γυναίκες ασχολούνται με διαφορετικό είδος δεξιοτήτων από τους άνδρες. Η αλληλεπίδραση επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και ηλικίας, θα επιβεβαίωνε τη θεώρηση των Stones και Kozma (1986a; 1986b), ότι η επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην κινητική απόδοση και την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών είναι ακόμη πιο εμφανής σε μεγάλη ηλικία. Μέθοδος και διαδικασία είγμα Στην έρευνα συμμετείχαν 120 άτομα, 60 άνδρες και 60 γυναίκες, ηλικίας ετών, τα οποία επιλέχθηκαν με την μέθοδο της στρωσιγενούς τυχαίας δειγματοληψίας, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη ηλικιακή κατανομή του δείγματος. Οι συμμετέχοντες δεν αντιμετώπιζαν κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας που να περιορίζει την συμμετοχή τους σε φυσικές δραστηριότητες, όπως βαριά καρδιακά, αναπνευστικά, νευρολογικά ή ψυχικά νοσήματα, σωματική αναπηρία ή σοβαρές αισθητηριακές διαταραχές. Όλοι οι εξεταζόμενοι συμμετείχαν στην έρευνα μετά από την έγγραφη συγκατάθεση τους, ενώ αξιολόγησαν την υποκειμενική αντίληψη της υγείας τους από «καλή» έως «πολύ καλή» και δήλωσαν ότι μπορούν να πραγματοποιούν με ευκολία δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, όπως φάνηκε από τα σχετικά ερωτηματολόγια. Για τους σκοπούς της έρευνας, τα άτομα χωρίστηκαν σε δύο ηλικιακές κατηγορίες και τρία επίπεδα φυσικής δραστηριότητας. Οι 30 νεώτεροι άνδρες και οι 30 νεώτερες γυναίκες κατατάχτηκαν στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία και τα υπόλοιπα άτομα στη μεγαλύτερη. Ανάλογα με την επίδοση τους στο ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας, οι εξεταζόμενοι χωρίστηκαν σε τρία επίπεδα φυσικής δραστηριότητας: χαμηλό, μεσαίο, και υψηλό. Επειδή, σύμφωνα με τους περιορισμούς της έρευνας, οι άνδρες ασχολούνταν με διαφορετικό είδος δραστηριοτήτων από τις γυναίκες και επειδή η αύξηση της ηλικίας συνδέεται με περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας (Booth, Owen, Bauman, Clavisi & Leslie, 2000; Campaneli, 1996), η κατάταξη των ατόμων στα παραπάνω επίπεδα έγινε ξεχωριστά σε κάθε ηλικιακή κατηγορία των ανδρών και των γυναικών. Τα χαρακτηριστικά των ατόμων, ανάλογα με την ηλικιακή τους κατηγορία και το επίπεδο φυσικής τους δραστηριότητας φαίνονται στον πίνακα 1.

4 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Πίνακας 1. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις (στις παρενθέσεις) για την ηλικία και το σκορ στα ερωτηματολόγια φυσικής δραστηριότητας, υποκειμενικής αντίληψης της υγείας και δυνατότητας πραγματοποίησης καθημερινών δραστηριοτήτων (ADL). Άνδρες Γυναίκες Νεώτεροι Μεγαλύτεροι Νεώτερες Μεγαλύτερες Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Ηλικία (έτη) 63,28 (2,71) 63,23 (2,21) 63,70 (2,23) 71,83 (2,71) 71,06 (2,40) 70,22 (1,66) 63,85 (1,99) 64,25 (2,48) 63,39 (2,68) 72,33 (2,09) 71,24 (2,05) 70,80 (2,40) Σκορ φυσικής δραστηριότητας (MET) 12,76 (2,60) 17,89 (1,03) 25,35 (3,32) 8,85 (2,30) 13,02 (1,70) 21,57 (4,84) 8,88 (1,25) 11,68 (1,09) 17,61 (3,24) 6,40 (1,19) 9,87 (1,30) 16,75 (3,30) Υποκειμενική αντίληψη υγείας (σκορ 5/βάθμια) 4,30 (0,82) 4,60 (0,52) 4,00 (0,82) 3,90 (0,90) 3,90 (0,88) 4,10 (0,88) 3,80 (0,63) 3,67 (0,50) 4,20 (0,79) 3,67 (0,71) 3,60 (0,70) 3,90 (0,74) ADL (σκορ 5/βάθμια) 4,81 (0,28) 4,92 (0,14) 4,89 (0,17) 4,63 (0,36) 4,77 (0,62) 4,99 (0,10) 4,80 (0,38) 4,90 (0,01) 4,96 (0,01) 4,78 (0,23) 4,77 (0,17) 4,79 (0,32) ιαδικασία Τα άτομα που επιλέχθηκαν να συμμετέχουν στην έρευνα, ενημερώνονταν αρχικά με μία επιστολή και μετά από τηλεφωνική επικοινωνία, καθορίζονταν η ώρα και η ημέρα προσέλευσης τους στον χώρο διεξαγωγής της έρευνας. Όσα άτομα δήλωσαν στην τηλεφωνική επικοινωνία, αδυναμία μετακίνησης, πρόβλημα υγείας ή ότι δεν θέλουν να συμμετέχουν στην έρευνα, αντικαταστάθηκαν από άλλα άτομα αντίστοιχης ηλικίας και φύλου, που επιλέγονταν με τον ίδιο τρόπο. Η αντικατάσταση αυτή γίνονταν και σε περίπτωση που κάποια από τα άτομα που προσέρχονταν ανέφεραν σοβαρά προβλήματα υγείας ή περιορισμούς στη γραφή και την ανάγνωση. Οι μετρήσεις γίνονταν σε δύο συνεχόμενες ημέρες. Την πρώτη ημέρα, τα άτομα ενημερώνονταν για τους γενικούς σκοπούς της έρευνας, υπέγραφαν το έντυπο συγκατάθεσης για συμμετοχή και στη συνέχεια καταγράφονταν τα προσωπικά στοιχεία του εξεταζόμενου, στοιχεία της υγείας του ιατρικό ιστορικό, καθώς και η υποκειμενική αντίληψη της υγείας του. Κατόπιν ακολουθούσαν οι δοκιμασίες για την αξιολόγηση της ταχύτητας επεξεργασίας πληροφοριών με την εξής σειρά: α) αντικατάσταση συμβόλων, β) απλός χρόνος αντίδρασης, γ) χρόνος απάντησης με επιλογή. Τη δεύτερη ημέρα οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν ένα ερωτηματολόγιο για τη δυνατότητα πραγματοποίησης καθημερινών δραστηριοτήτων (Thomas, Rockwood & McDowell, 1998) και με προσωπική συνέντευξη συμπληρώνονταν το ερωτηματολόγιο «Baecke for older adults» με το οποίο προσδιορίζεται η φυσική δραστηριότητα των ατόμων σε ετήσια βάση (Voorpis, Ravelli, Dongelmans, Deurenberg & Van Staveren, 1991). Μετρήσεις Απλός χρόνος αντίδρασης. Αξιολογήθηκε με το ειδικό λογισμικό «Reaction Test» του Vienna Test System (Schuhfried, 1996). Ο εξεταζόμενος τοποθετούσε το δείκτη του κυρίαρχου χεριού του σε ένα ευαίσθητο στην αφή πλήκτρο (πλήκτρο εκκίνησης). Μόλις αντιλαμβάνονταν ένα οπτικό ερέθισμα, δηλαδή έναν κίτρινο κύκλο που εμφανίζονταν στην οθόνη ενός υπολογιστή, έπρεπε να πιέσει ένα διακόπτη (πλήκτρο αντίδρασης), που βρισκόταν σε απόσταση 7 cm πιο ψηλά από το πλήκτρο εκκίνησης. Αφού ο εξεταζόμενος αντιδρούσε σωστά σε τέσσερα συνεχόμενα ερεθίσματα, άρχιζε η φάση αξιολόγησης, κατά την οποία εμφανίζονταν 24 ερεθίσματα. Όλα τα χρονικά διαστήματα μεταξύ των ερεθισμάτων είχαν διαφορετική διάρκεια ( sec), έτσι ώστε να αποφευχθεί η περίπτωση πρόβλεψης, και ακολουθούσαν ένα σταθερό πρωτόκολλο. Η ταχύτητα αντίδρασης καταγράφηκε ως το χρονικό διάστημα που μεσολαβούσε από την εμφάνιση του οπτικού ερεθίσματος μέχρι την απελευθέρωση του πλήκτρου εκκίνησης σε msec. Η μεταβλητή που υπολογίστηκε για την στατιστική ανάλυση ήταν ο μέσος όρος του χρόνου αντίδρασης των σωστών προσπαθειών. Το τεστ έχει υψηλό βαθμό αξιοπιστίας α του Cronbach = Χρόνος απάντησης με επιλογή. Αξιολογήθηκε με το ειδικό λογισμικό «DeterminationTest» του Vienna Test System (Schuhfried, 1997). Ο εξεταζόμενος τοποθετούσε τα δύο χέρια πάνω στο ειδικό πληκτρολόγιο του οργάνου, φορούσε ακουστικά και έπρεπε να απαντήσει σε κάθε ένα από τα πέντε οπτικά και δύο ηχητικά ερεθίσματα με το αντίστοιχο πλήκτρο. Τα οπτικά ερεθίσματα ήταν πέντε κύκλοι διαφορετικού χρώματος που εμφανίζονταν στην οθόνη του υπολογιστή και τα ηχητικά ερεθίσματα ήταν ήχοι διαφορετικής συχνότητας (2400

5 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Hz και 2000Hz αντίστοιχα). Τα ερεθίσματα εμφανίζονταν ακολουθώντας ένα σταθερό πρωτόκολλο και κάθε ερέθισμα εμφανίζονταν μόλις δίνονταν η απάντηση στο προηγούμενο. Η φάση εξάσκησης, που προηγούνταν της αξιολόγησης, είχε ως σκοπό ο εξεταζόμενος να εξοικειωθεί με τη σχέση ερεθίσματος και πλήκτρου απάντησης και να διασφαλίσει ότι κατάλαβε τη δοκιμασία. Η φάση αυτή είχε τρεις δευτερεύουσες φάσεις. Στην πρώτη ο εξεταζόμενος έκανε 10 προσπάθειες απαντώντας σε οπτικά μόνο ερεθίσματα, όπου εμφανίζονταν όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί ερεθίσματος απάντησης. Στη δεύτερη φάση ο εξεταζόμενος πατούσε πρώτα τα πλήκτρα που αντιστοιχούσαν στην απάντηση για κάθε ένα από τα ηχητικά ερεθίσματα, έτσι ώστε να εξοικειωθεί με τη διαφορά των ήχων και στη συνεχεία έκανε τέσσερις προσπάθειες απαντώντας σε ηχητικά μόνο ερεθίσματα. Στην τελευταία φάση της εξάσκησης έκανε 25 προσπάθειες απαντώντας σε οπτικά και ηχητικά ερεθίσματα. Στη συνέχεια άρχιζε η φάση αξιολόγησης, η οποία είχε διάρκεια τέσσερα λεπτά. Καταγράφηκε ο χρόνος απάντησης σε κάθε ερέθισμα και ο αριθμός των σωστών και λανθασμένων απαντήσεων στη διάρκεια των τεσσάρων λεπτών. Οι μεταβλητές που υπολογίστηκαν στην στατιστική ανάλυση ήταν η μέση τιμή του χρόνου απάντησης στις σωστές προσπάθειες και ο αριθμός των λανθασμένων απαντήσεων ως αριθμός λαθών. Το τεστ έχει υψηλό βαθμό αξιοπιστίας α του Cronbach = Νεώτεροι Μεγαλύτεροι Αντικατάσταση συμβόλων. Η δοκιμασία αυτή απαιτεί πιο σύνθετη επεξεργασία πληροφοριών από τις δύο προηγούμενες, αφού για την ολοκλήρωση της απαιτείται αναγνώριση ερεθίσματος, κωδικοποίηση και ανάκληση πληροφοριών από τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Αξιολογήθηκε με το τεστ Digit Symbol Substitution του WAIS-R (Wechsler, 1981), σύμφωνα με το οποίο ο εξεταζόμενος έπρεπε να συνδυάσει συγκεκριμένα σύμβολα με τους αριθμούς από το 1 έως το 9 και να αντιγράψει όσα περισσότερα σύμβολα μπορεί στα καθορισμένα διαστήματα στη διάρκεια των 90 sec της δοκιμασίας. Σε όλη τη διάρκεια της δοκιμασίας, ο εξεταζόμενος είχε στη διάθεση του τον πίνακα με την αντιστοιχία αριθμοί σύμβολα, ενώ πριν αρχίσει η αξιολόγηση αντέγραφε δοκιμαστικά 7 σύμβολα. Η επίδοση στη δοκιμασία αυτή ήταν ο αριθμός των συμβόλων που αντιγράφηκαν σωστά στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και χρησιμοποιήθηκε σαν μεταβλητή στη στατιστική ανάλυση. Στατιστική ανάλυση Για τον εντοπισμό των διαφορών μεταξύ των ατόμων στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα, το χρόνο αντίδρασης με επιλογή και την αντικατάσταση συμβόλων, έγινε ανάλυση διακύμανσης με τρεις παράγοντες (3way ANOVA), δηλαδή επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, ηλικιακή κατηγορία και φύλο Αποτελέσματα Απλός χρόνος αντίδρασης Σύμφωνα με το σχήμα 1, όπου παρουσιάζονται οι διαφορές στον χρόνο αντίδρασης ανάλογα με το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας των ανδρών και γυναικών της μικρότερης και μεγαλύτερης ηλικιακής κατηγορίας, όσο μεγαλύτερο είναι το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, τόσο καλύτερος είναι ο απλός χρόνος αντίδρασης. Στη στατιστική ανάλυση βρέθηκε σημαντική κύρια επίδραση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας (F (1, 108) =12.210, p<.01) και της ηλικιακής κατηγορίας (F (1, 108) =9.109, p<.01. Τα τεστ του Scheffe έδειξαν ότι στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία των ανδρών, τα άτομα που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας ήταν σημαντικά καλύτερα από αυτά που εντάχθηκαν στο χαμηλό επίπεδο (p<.05) (Πίνακας 2). Στις γυναίκες, τέτοια διαφορά εντοπίστηκε στη μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία, όπου τα άτομα που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δρα- msec 400 Άνδρες Γυναίκες Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας Σχήμα 1. Απόδοση όλων των ατόμων στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα (όσο μικρότερο είναι το σκορ, τόσο καλύτερη η απόδοση).

6 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Πίνακας 2. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των ανδρών στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα (σε msec), στο χρόνο απάντησης με επιλογή (σε msec) και την αντικατάσταση συμβόλων (αριθμός). Απλός χρόνος αντίδρασης (msec) Χρόνος απάντησης με επιλογή (msec) Αντικατάσταση συμβόλων (αριθμός) Νεώτεροι Μεγαλύτεροι Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Μ 319,40* 274,40 251,50* 348,40 295,10 280,40 SD 91,76 25,41 35,24 90,91 56,12 54,02 Μ 1080,3 997, , , , ,30 SD 275,45 111,54 155,70 178,85 240,47 98,99 Μ 26,60 29,20 21,20 18,13 17,20 19,10 SD 13,01 10,42 8,97 13,01 6,09 6,90 Πίνακας 3. Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις των γυναικών στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα (σε msec), στο χρόνο απάντησης με επιλογή (σε msec) και την αντικατάσταση συμβόλων (αριθμός). Απλός χρόνος αντίδρασης (msec) Χρόνος απάντησης με επιλογή (msec) Αντικατάσταση συμβόλων (αριθμός) Νεώτερες Μεγαλύτερες Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Χαμηλό Μέτριο Υψηλό Μ 304,10 293,70 272,70 374,00* 311,30 295,30* SD 45,43 45,05 32,19 48,8 69,46 45,92 Μ 1112, , , , , ,90 SD 159,14 131,89 69,50 239,03 223,18 181,83 Μ 18,60 20,78 23,10 15,44 17,40 15,70 SD 11,42 11,53 8,25 4,59 5,82 5,48 Νεώτεροι Μεγαλύτεροι msec 1600 Άνδρες Γυναίκες Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας Σχήμα 2. Απόδοση όλων των ατόμων στο χρόνο απάντησης με επιλογή (όσο μικρότερο είναι το σκορ, τόσο καλύτερη η απόδοση).

7 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Νεώτεροι Μεγαλύτεροι 12 Άνδρες Γυναίκες Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό Χαμηλό Μεσαίο Υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας Σχήμα 3. Απόδοση όλων των ατόμων στην αντικατάσταση συμβόλων. στηριότητας ήταν σημαντικά καλύτερα από αυτά που εντάχθηκαν στο χαμηλό επίπεδο (p<.05) (Πίνακας 3). Χρόνος απάντησης με επιλογή Στο σχήμα 2 παρουσιάζονται οι διαφορές μεταξύ των ατόμων στον χρόνο απάντησης με επιλογή, ανάλογα με το επίπεδο της φυσικής τους δραστηριότητας, την ηλικιακή τους κατηγορία και το φύλο τους. Σύμφωνα με το σχήμα 2, η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας δεν συμβαδίζει πάντα με βελτίωση του χρόνου απάντησης με επιλογή. Στους άνδρες, την καλύτερη απόδοση εμφάνισαν τα νεώτερα άτομα που εντάχθηκαν στο μεσαίο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, ενώ στις γυναίκες, την καλύτερη απόδοση εμφάνισαν τα νεώτερα άτομα που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Οι διαφορές λόγω ηλικίας είναι εμφανείς σε όλα τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, εκτός από το υψηλό επίπεδο των ανδρών, όπου οι διαφορές αυτές τείνουν να εξαφανίζονται. Στη στατιστική ανάλυση βρέθηκε σημαντική κύρια επίδραση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας (F (1, 108) = 3.109, p<.05), της ηλικιακής κατηγορίας (F (1, 108) = , p<.001) και του φύλου (F (1, 108) =4.238, p<.05), καθώς και σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ επίπεδου φυσικής δραστηριότητας, ηλικιακής κατηγορίας και φύλου (F (1, 108) = 3.390, p<.05). Για την ερμηνεία της παραπάνω αλληλεπίδρασης και για να εξετασθούν οι διαφορές μεταξύ των τριών επιπέδων φυσικής δραστηριότητας σε κάθε ηλικιακή κατηγορία των ανδρών και γυναικών, χρησιμοποιήθηκαν ανεξάρτητες one-way ANOVA. Σημαντικές διαφορές μεταξύ των επιπέδων φυσικής δραστηριότητας εντοπίστηκαν μόνο στις γυναίκες της μεγαλύτερης ηλικιακής κατηγορίας (F (1, 27) = 4.284, p<.05), όπου σύμφωνα με το τεστ του Scheffe οι διαφορές ήταν σημαντικές μεταξύ του χαμηλού και μεσαίου επιπέδου φυσικής δραστηριότητας (p<.05). Για να εξετασθούν οι διαφορές των δύο ηλικιακών κατηγοριών σε κάθε επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, ξεχωριστά στους άνδρες και τις γυναίκες χρησιμοποιήθηκαν t test. Στους άνδρες, σημαντικές διαφορές μεταξύ νεώτερων και μεγαλύτερων βρέθηκαν στο μεσαίο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας (t (18) =-3.415, p<.01), ενώ στο χαμηλό επίπεδο οι διαφορές αυτές πλησίασαν, αλλά δεν έφτασαν το επίπεδο σημαντικότητας (t (18) = , p=.055) (Πίνακας 2). Σημαντικές διαφορές μεταξύ νεώτερων και μεγαλύτερων γυναικών διαπιστώθηκαν στο χαμηλό (t (18) =-4.296, p<.001) και υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας (t (18) = , p<.01), (Πίνακας 3). Αντικατάσταση συμβόλων Οι διαφορές που εμφανίζονται στην αντικατάσταση συμβόλων είναι ανάλογες με αυτές που εμφανίζονται στο χρόνο αντίδρασης με επιλογή. Όπως φαίνεται από το σχήμα 3 η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας δεν συμβαδίζει πάντα με καλύτερη απόδοση στη δοκιμασία αυτή. Στους άνδρες, την καλύτερη απόδοση εμφάνισαν τα νεώτερα άτομα που εντάχθηκαν στο μεσαίο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, ενώ στις γυναίκες, την καλύτερη απόδοση εμφάνισαν τα νεώτερα άτομα που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Οι διαφορές λόγω ηλικίας είναι εμφανείς σε όλα τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, εκτός από το υψηλό επίπεδο των ανδρών, όπου οι διαφορές αυτές τείνουν να εξαφανίζονται. Από τη στατιστική ανάλυση βρέθηκε σημαντική κύρια επίδραση της ηλικιακής κατηγορίας (F (1, 108) =12.678, p<.001) και του φύλου (F (1, 108) = 3.959, p<.05). Σύμφωνα με τα t test, στους άνδρες, σημαντικές διαφορές ως προς την ηλικιακή κατηγορία βρέθηκαν στο μεσαίο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας (t (18) =3.144, p<.01) (Πίνακας 2), ενώ στις γυναίκες τέτοιες διαφορές εμφανίστηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας (t (18) =2.363, p<.05) (Πίνακας 3).

8 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Συζήτηση Από τα αποτελέσματα φαίνεται ότι το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και η ηλικία επηρέασαν με διαφορετικό τρόπο κάθε δοκιμασία, που χρησιμοποιήθηκε για την αξιολόγηση της ταχύτητας επεξεργασίας των πληροφοριών. Οι επιδράσεις αυτές, όπως ήταν αναμενόμενο, διαφοροποιήθηκαν στους άνδρες και τις γυναίκες, κάτι που μπορεί να αποδοθεί στο διαφορετικό είδος δεξιοτήτων με το οποίο ασχολούνται. Από το ερωτηματολόγιο καταγραφής της φυσικής δραστηριότητας φάνηκε ότι το είδος των δραστηριοτήτων με το οποίο ασχολούνταν οι συμμετέχοντες, ήταν σχετικά περιορισμένο σε αριθμό, αλλά το είδος των δραστηριοτήτων, στις οποίες δήλωναν ότι συμμετείχαν οι γυναίκες, ήταν διαφορετικό από αυτό των ανδρών. Όλες οι γυναίκες ασχολούνταν με τις δουλειές και την καθαριότητα του σπιτιού, ενώ οι πιο δραστήριες δήλωναν και ενασχόληση με κηπουρικές εργασίες. Οι άνδρες συμμετείχαν κατά πολύ λιγότερο στη συνήθη οικιακή φροντίδα, ενώ οι πιο δραστήριοι από αυτούς δήλωναν, ότι ασχολούνταν και με χειρωνακτικές αγροτικές εργασίες. Σε όλα τα άτομα το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας επηρεάστηκε από το χρόνο που δήλωναν ότι περπατούσαν, ενώ ελάχιστα άτομα δήλωσαν συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες, που αφορούσαν κυρίως συστηματικό κολύμπι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η ενασχόληση με διαφορετικό είδος δραστηριοτήτων των ανδρών και γυναικών, αλλά και η χαμηλότερη συνολική επίδοση των γυναικών (Πίνακας 1), αποτελεί μια διάσταση στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων, όταν παρουσιάζονται σημαντικές επιδράσεις του φύλου. Μια τέτοια διάσταση αποτελεί και η διαφορά στη συνολική επίδοση του ερωτηματολογίου φυσικής δραστηριότητας, που παρουσιάστηκε μεταξύ των ατόμων διαφορετικής ηλικιακής κατηγορίας στα χαμηλότερα, κυρίως επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, κάτι που ήταν αναμενόμενο, αφού η αύξηση της ηλικίας συνδέεται με περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας (Booth et al., 2000; Campaneli, 1996). Στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα, το υψηλότερο επίπεδο φυσικής δραστηριότητας και η μικρότερη ηλικία είχε σαν αποτέλεσμα καλύτερη απόδοση. Η σημαντική επίδραση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας διαφοροποιήθηκε ανάλογα με την ηλικία και το φύλο. Στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία, τις πιο γρήγορες απαντήσεις έδωσαν οι πιο δραστήριοι άνδρες, ενώ στη μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία, τις πιο αργές απαντήσεις έδωσαν οι λιγότερο δραστήριες γυναίκες. Η υπεροχή των πιο δραστήριων ανδρών στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία, αλλά και η απουσία σημαντικών διαφορών στη μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία, συμφωνεί με τα ευρήματα στη βιβλιογραφία που δείχνουν ότι μόνο η μακροχρόνια συμμετοχή σε έντονες φυσικές δραστηριότητες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα (Simonen et al., 1998). Άλλωστε, η επίδοση των νεώτερων και πιο δραστήριων ανδρών στο ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας (25.35), η οποία είναι από τις υψηλότερες που αναφέρονται στη βιβλιογραφία (21.7) (Voorpis et al, 1993), δείχνει ότι πρόκειται για άτομα που συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό σε έντονες δραστηριότητες. Τα αποτελέσματα αυτά συμφωνούν ακόμη με τα ευρήματα του Lupinacci και των συνεργατών του (1993), στην έρευνα των οποίων, το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας ανδρών, ηλικίας άνω των 55 ετών, το οποίο καθορίστηκε από τη συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης, είχε θετική επίδραση στον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα. Επομένως, υψηλά επίπεδα κινητικής δραστηριότητας στις συνήθειες της καθημερινής ζωής, μπορεί να επηρεάσουν τον απλό χρόνο αντίδρασης των ανδρών με τρόπο ανάλογο με τη συστηματική άσκηση. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, στην πιο μειονεκτική θέση όσον αφορά την επίδοση στη δοκιμασία του απλού χρόνου αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα, βρίσκονταν οι μεγαλύτερες γυναίκες με χαμηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, οι οποίες αποτελούν και την ομάδα με τη χαμηλότερη επίδοση στο ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας. Τα αποτελέσματα αυτά ερμηνεύονται από τα ευρήματα στη βιβλιογραφία, που δείχνουν ότι ο περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας στη μεγάλη ηλικία έχει αρνητική επίδραση στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών (Bunce, Barrowclough & Morris, 1996). Εξάλλου και άλλα ερευνητικά ευρήματα δείχνουν ότι η συνήθης φυσική δραστηριότητα των γυναικών δεν επηρεάζει τον απλό χρόνο αντίδρασης σε οπτικό ερέθισμα (Meyer et al., 1995; Voorpis et al., 1993). Χαρακτηριστικά, η Voorpis και οι συνεργάτες της (1993), αναφέρουν ότι οι δραστήριες γυναίκες που συμμετείχαν στην έρευνα τους, δεν είχαν τόσο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, όσο τα άτομα-κυρίως άνδρες -που συμμετείχαν στις έρευνες, στις οποίες εντοπίζονται διαφορές στον απλό χρόνο αντίδρασης. Προφανώς, αυτός είναι και ο λόγος που δεν φάνηκε σημαντική υπεροχή των πιο δραστήριων νεότερων γυναικών στον απλό χρόνο αντίδρασης και στην παρούσα έρευνα. Φαίνεται ότι οι γυναίκες αυτές δεν συμμετέχουν σε τόσο έντονες δραστηριότητες, όσο οι άνδρες αντίστοιχης ηλικίας, ώστε να εμφανιστούν διαφορές στον απλό χρόνο αντίδρασης μεταξύ των γυναικών με διαφορετικό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Η πιο έντονη δραστηριότητα που ανέφεραν οι γυναίκες και συνέβαλλε στη διαφοροποίηση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας, στις δύο ηλικιακές κατηγορίες, ήταν το βάδισμα. Σαν δραστηριότητα σε προγράμματα άσκησης ηλικιωμένων, το βάδισμα δεν αποδεικνύεται να συμβάλλει στη βελτίωση του απλού χρόνου αντίδρασης (Roberts, 1990) όπως άλλες κινητικές δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στα προγράμμα-

9 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), τα άσκησης (Lord et al., 1993; MacRae et al., 1996; Pugaard et al., 1994). Η διαφορετική επίδραση του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας μεταξύ των δύο φύλων στον απλό χρόνο αντίδρασης μπορεί να οφείλεται ακόμη και στο διαφορετικό είδος των καθημερινών δραστηριοτήτων, με τις οποίες ασχολούνται οι άνδρες και οι γυναίκες και οι οποίες ουσιαστικά δεν συμβάλλουν στη βελτίωση της επίδοσης στο ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, η οδήγηση σαν δραστηριότητα απαιτεί γρήγορες αντιδράσεις ή τουλάχιστον πιο γρήγορες απ ότι το βάδισμα. Σύμφωνα με τις συνήθειες των ατόμων που αξιολογήθηκαν, η οδήγηση περιλαμβάνονταν στις δραστηριότητες των ανδρών, αλλά όχι των γυναικών. Στο χρόνο απάντησης με επιλογή, η αύξηση της ηλικίας επηρέασε αρνητικά την απόδοση. Στους άνδρες, το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας περιόρισε αυτές τις αρνητικές επιδράσεις της ηλικίας, αφού τα μεγαλύτερα άτομα που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας είχαν περίπου την ίδια απόδοση με τα νεώτερα άτομα. Οι διαφορές μεταξύ αυτών των δύο ομάδων των ανδρών στο ερωτηματολόγιο φυσικής δραστηριότητας δεν είναι σημαντικές, ενώ οι επιδόσεις τους είναι οι μεγαλύτερες που εμφανίζονται στο σύνολο των ατόμων. Επομένως μπορεί να διατυπωθεί το συμπέρασμα, που είναι αντίστοιχο με αυτό που αναφέρεται και στη βιβλιογραφία, ότι το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, μπορεί να περιορίσει τις διαφορές που παρατηρούνται στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών με την αύξηση της ηλικίας (Spirduso, 1983). Το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας επηρέασε σημαντικά την απόδοση στο χρόνο απάντησης με επιλογή μόνο στις μεγαλύτερες γυναίκες. Τα ευρήματα αυτά είναι αντίστοιχα με αυτά που εμφανίστηκαν στον απλό χρόνο αντίδρασης και δείχνουν μία γενίκευση της επίδρασης του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας στην ταχύτητα μεθόδευσης των πληροφοριών και σε πιο σύνθετες καταστάσεις, κάτι που αντιστοιχεί με την υπόθεση της γενικής μείωσης της ταχύτητας στις γνωστικές λειτουργίες (Myerson et al., 1990; Salthouse & Somberg, 1982). Τα αποτελέσματα αυτά αποδίδονται στην αρνητική επίδραση που έχει ο περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας στην μεγάλη ηλικία, στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών (Bunce et al., 1996). Στους άνδρες, αλλά και στη μικρότερη ηλικιακή κατηγορία των γυναικών, η απόδοση στο χρόνο αντίδρασης με επιλογή των ατόμων που εντάχθηκαν στα υψηλότερα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, δεν διαφοροποιήθηκε από αυτά που εντάχθηκαν στα χαμηλότερα επίπεδα. Από τη βιβλιογραφία όμως, αναφέρονται θετικές επιδράσεις της φυσικής δραστηριότητας, η οποία συνδέεται με συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης, στο χρόνο απάντησης με επιλογή, τόσο για τις γυναίκες (Abourezk & Toole, 1995; MacRae et al., 1996), όσο και για τους άνδρες ηλικίας άνω των 55 ετών (Lupinacci et al., 1993). Πιθανά, η φυσική δραστηριότητα, που συνδέεται με τη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες, να μην έχει την ίδια επίδραση στο χρόνο απάντησης με επιλογή που μπορεί να έχει η συστηματική συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες. Από τη σύγκριση των μέσων όρων των ατόμων στις δοκιμασίες του απλού χρόνου αντίδρασης (σχήμα 1) και του χρόνου απάντησης με επιλογή (σχήμα 2) φαίνεται ότι η αύξηση της συνθετότητας της δοκιμασίας, είχε σαν αποτέλεσμα να αυξηθεί η διαφορά στην απόδοση, που παρατηρήθηκε μεταξύ του χαμηλότερου και των άλλων δύο επιπέδων φυσικής δραστηριότητας, ειδικά στη μεγαλύτερη ηλικιακή κατηγορία, αλλά και μεταξύ των ηλικιακών κατηγοριών σε κάθε επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Είναι εμφανές ότι όσο πιο σύνθετη είναι η δεξιότητα τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στις πιο μεγάλες ηλικίες. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι διαφορές στον χρόνο αντίδρασης, μεταξύ ατόμων με διαφορετικό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, εντοπίζονται σε κεντρικές διαδικασίες (MacRae et al., 1996), έτσι αναμένεται οι διαφορές αυτές να είναι ακόμη μεγαλύτερες στις συνθήκες αξιολόγησης του χρόνου αντίδρασης που απαιτούνται πιο περίπλοκες διαδικασίες επεξεργασίας, καθώς και γνωστικές διαδικασίες, όπως ο χρόνος απάντησης με επιλογή. Εξ άλλου, στους ηλικιωμένους, η δύναμη της συσχέτισης ανάμεσα στην φυσική δραστηριότητα και την γνωστική απόδοση, επηρεάζεται από την πολυπλοκότητα της γνωστικής δραστηριότητας (Rikli & Edwards, 1991). Η αύξηση του εύρους των διαφορών μεταξύ των δύο ηλικιακών κατηγοριών, στο χρόνο απάντησης με επιλογή σε σχέση με τον απλό χρόνο αντίδρασης, μπορεί να αποδοθεί στον προγραμματισμό της απάντησης, δηλαδή την επιλογή του κατάλληλου άκρου και την οργάνωση της κίνησης που απαιτούσε η συγκεκριμένη δοκιμασία. Ο χρόνος απάντησης με επιλογή, με τον τρόπο που αξιολογήθηκε στην παρούσα έρευνα περιελάμβανε περίπλοκες διαδικασίες μεθόδευσης, όπως αναγνώριση του ερεθίσματος, που παρουσιάζονταν με διαφορετικές αισθητηριακές απαιτήσεις (οπτικά και ακουστικά), επιλογή της κατάλληλης απάντησης από ένα σχετικά μεγάλο αριθμό εναλλακτικών απαντήσεων, επιλογή του άκρου με το οποίο θα δοθεί η απάντηση και οργάνωση της απάντησης, αφού τα αντίστοιχα πλήκτρα βρίσκονταν σε διαφορετικές θέσεις. Σύμφωνα με τον Stelmach και τους συνεργάτες του (1987; 1988), η αύξηση της ηλικίας δημιουργεί χρονικούς περιορισμούς στην οργάνωση των κινήσεων με μικρό εύρος, δηλαδή στην επιλογή του κατάλληλου άκρου, την κατεύθυνση και έκταση της κίνησης. Στην παρούσα έρευνα, αυτοί οι χρονικοί περιορισμοί μεγάλωσαν με την αύξηση της ηλικίας σε όλα σχεδόν τα άτομα, εκτός από

10 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), τους άνδρες που εντάχθηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Επομένως, το υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, μπορεί να περιορίσει την χρονική καθυστέρηση στην οργάνωση της κίνησης που συνδέεται με την αύξηση της ηλικίας. Στην αντικατάσταση συμβόλων, η απόδοση επηρεάστηκε από την ηλικία, αλλά όχι από το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας. Αντίστοιχα αποτελέσματα βρήκαν ο Lupinacci και οι συνεργάτες του (1993), οι οποίοι διαπίστωσαν ότι το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας δεν είχε σημαντική επίδραση στην απόδοση σ αυτή τη δοκιμασία και απέδωσαν αυτά τα αποτελέσματα στο υψηλό επίπεδο γνωστικής δραστηριοποίησης των εξεταζόμενων. Οι συγγραφείς ανέφεραν επίσης, ότι η φυσική δραστηριότητα επηρέασε περισσότερο τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, κάτι που δεν φάνηκε στην παρούσα έρευνα. Αλλά και στις γυναίκες, υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, που αποδίδονται σε συστηματική συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης συνδέονται με καλύτερη απόδοση σ αυτή τη δοκιμασία (Meyer et al., 1995). Σε μία σχετικά πρόσφατη έρευνα αποδεικνύεται ότι, η δοκιμασία αντικατάστασης συμβόλων σχετίζεται στενά με την νοητική ταχύτητα στους ηλικιωμένους (Zimprich, 1998). Αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι, τα αποτελέσματα για την ανάκληση συμβόλων, είναι αντίστοιχα με αυτά, για τον χρόνο απάντησης με επιλογή. Συγκεκριμένα, οι σημαντικές διαφορές μεταξύ νεώτερων και μεγαλύτερων γυναικών, που εντοπίστηκαν στο υψηλό επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, μπορεί να οφείλονται στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών, η οποία βελτιώνεται μέσα από τη συμμετοχή στις καθημερινές δραστηριότητες. Όμως, πιο χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας και προφανώς, το μικρό εύρος της ηλικίας, δεν επαρκούν για την εμφάνιση ανάλογων σημαντικών διαφορών και στα άλλα δύο επίπεδα φυσικής δραστηριότητας των γυναικών. Συνοπτικά, από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας φάνηκε ότι η συνήθης φυσική δραστηριότητα επηρέασε με διαφορετικό τρόπο την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, ανάλογα με τη συνθετότητα της δοκιμασίας και το επίπεδο δραστηριοποίησης των ατόμων. Η ηλικία είχε σημαντική επίδραση και στις τρεις δοκιμασίες, ενώ η αλληλεπίδραση της με το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας, επιβεβαίωσε τη θεώρηση των Stones και Kozma (1986a; 1986b), ότι η επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην κινητική απόδοση και την ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών είναι ακόμη πιο εμφανής σε μεγάλη ηλικία. Οι επιδράσεις του επιπέδου φυσικής δραστηριότητας και της ηλικίας διαφοροποιήθηκαν ανάλογα με το φύλο, κάτι που ήταν αναμενόμενο αφού οι άνδρες ασχολούνταν με διαφορετικές δραστηριότητες από τις γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα, ο απλός χρόνος αντίδρασης επηρεάστηκε θετικά μόνο από πολύ υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας-επίδραση που εντοπίστηκε κυρίως στους άνδρες και όχι στις γυναίκες ενώ η περιορισμένη φυσική δραστηριότητα είχε ιδιαίτερα αρνητικές επιδράσεις στις πιο μεγάλες ηλικίες. Στο χρόνο αντίδρασης με επιλογή και την αντικατάσταση συμβόλων, η συνήθης φυσική δραστηριότητα δεν είχε την ίδια επίδραση που αναφέρεται σε άλλες έρευνες ότι μπορεί να έχει η συστηματική ά- σκηση, όμως τα πολύ υψηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας των ανδρών κατάφεραν να περιορίσουν τις διαφορές που παρατηρούνται στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών με την αύξηση της ηλικίας. Τέλος, η αύξηση του εύρους των διαφορών μεταξύ των τριών επιπέδων φυσικής δραστηριότητας στο χρόνο απάντησης με επιλογή, σε σχέση με τον απλό χρόνο αντίδρασης, έδειξε ότι όσο πιο σύνθετη είναι η δεξιότητα, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση της φυσικής δραστηριότητας. Η σημασία για την ποιότητα ζωής Η διατήρηση ενός ποιοτικού επιπέδου ζωής σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ηλικία αποτελεί έναν από τους πιο σύγχρονους επιστημονικούς προβληματισμούς. Ένα ηλικιωμένο άτομο έχει καλή ποιότητα ζωής όταν μπορεί και χαίρεται μια δραστήρια και παραγωγική ζωή. Οι παράγοντες της γνωστικής λειτουργίας συμβάλλουν στην ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων, αφού επηρεάζουν την ανεξαρτησία, την παραγωγικότητα, τον κοινωνικό ρόλο και την ενεργητική αλληλεπίδραση των ηλικιωμένων με το περιβάλλον τους (Spirduso, 1995). Η έρευνα αυτή ανιχνεύει την επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών, που αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα στη γνωστική λειτουργία των ηλικιωμένων. Ο κινητικά δραστήριος τρόπος ζωής μπορεί να συμβάλλει στον περιορισμό των αρνητικών επιδράσεων της ηλικίας στην ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών των ατόμων τρίτης ηλικίας. Βιβλιογραφία Abourezk, T., & Toole, T. (1995). Effect of task complexity on the relationship between physical fitness and reaction time in older women. Journal of Aging and Physical Activity, 3, Booth, M.L., Owen, N., Bauman, A., Clavisi, O., & Leslie, E. (2000). Social cognitive and perceived environment influences associated with physical activity in older Australians. Preventive Medicine, 31, Bunce, D.J., Barrowclough, A., & Morris, I. (1996). The moderating influence of physical fitness on age gradients in vigilance and serial choice responding tasks. Psychology and Aging, 11,

11 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), Campanelli, L.C. (1996). Mobility changes in older adults: Implications for practitioners. Journal of Aging and Physical Activity, 4, Etnier, J.L., Salazar, W., Landers, D.M., Petruzzelo, S.J., Han, M., Nowell, P. (1997). The influence of physical fitness and exercise upon cognitive functioning: A meta-analysis. Journal of Sport and Exercise Psychology, 19, Hassmen, P. Ceci, R., & Bäckman, L. (1992). Exercise for older women: a training method and its influences on physical and cognitive performance. European Journal of Applied Physiology, 64, Liao, M., Jagacinski, R.J., & Greenberg, N. (1997). Quantifying the performance limitations of older and younger adults in a target acquisition task. Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 23, Lord, S.R., Caplan, G.A., & Ward, J.A. (1993). Balance, reaction time, and muscle strength in exercising and nonexercising older women: A pilot study. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 74, Lord, S.R., Ward, J.A., & Williams, P. (1996). Exercise effect on dynamic stability in older women: A randomized controlled trial. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 77, Lupinacci, N.S., Rikli, R.E., Jones, J.C., & Ross, D. (1993). Age and physical activity effects on reaction time and digit symbol substitution performance in cognitively active adults. Research Quarterly for Exercise and Sport, 64, MacRae, P.G., Morris, C., Lee, C.Y., Crum, K., Giessman, D., Greene, J.S., & Ugolini, J.A. (1996). Fractionated reaction in women as a function of age and physical activity level. Journal of Aging and Physical Activity Level, 4, McMurdo, M.E., & Rennie, L.M. (1994). Improvements in quadriceps strength with regular seated exercise in the institutionalized elderly. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 75, Meyer, R.D., Coggin, N.L., & Jackson, A.W. (1995). A comparison of grip strength and selected psychomotor performance measures in healthy and frail elderly females. Research Quarterly for Exercise and Sport, 66, 1 8.Moul, Goldman, & Warren, 1995 Myerson, J., Hale, S., Wagstaff, D., Poon, L., & Smith, G.A. (1990). The information-loss model: A mathematical theory of age-related cognitive slowing. Psychological Review, 97, Nishida, Y. (1999). Driving characteristics of the elderly: risk compensation of the elderly driver from the viewpoint of reaction behavior. Journal of Society of Automotive Engineers of Japan Review, 20, Pugaard, L., Pedersen, H.P., Sandager, E., & Klitgaard, H. (1994). Physical conditioning in elderly people. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 4, Rikli, R.E., & Edwards, D.J. (1991). Effects of a 3- year exercise program on motor function and cognitive processing speed in older women. Research Quarterly for Exercise and Sport, 62, Rikli, R.E., & Jones, C.J. (1995). Age, cognitive processing speed, and exercise: a critical overview. In: S., Harris, E., Heikkinen, & W.S., Harris (eds). Physical activity, aging and sports. Volume IV: Toward Healthy Aging - International Perspectives Part 2 (pp ). Albany, New York: Center for the Study of Aging. Roberts, B.L. (1990). Effects of walking on reaction and movement times among elders. Perceptual and Motor Skills, 71, Salthouse, T.A. (1995). Processing capacity and its role on the relations between age and memory. In F.E. Weinert, & W. Schneider (eds). Memory performance and competencies, issues in growth and development. NJ: Lawrence Erlbaum Associates, pg Salthouse, T.A., & Somberg, B.L. (1982). Isolating the age deficit in speed performance. Journal of Gerontology, 37, Schmidt, R.A. (1988). Motor control and learning: A behavioral emphasis. Champaign IL: Human Kinetics. Schuhfried, G. C. (1997). Determination test manual, A-2340 Modling. Austria. Schuhfried, G. C. (1996). Vienna reaction test manual, A-2340 Modling. Austria. Simonen, R.L., Videman, T., Battie, M.C., & Gibbons, L.E. (1998). The effect of lifelong exercise on psychomotor reaction: a study of 38 pairs of male monozygotic twins. Medicine and Science in Sport and Exercise, 30, Spirduso, W.W. (1995). Physical Dimensions of Aging. Champaign IL: Human Kinetics. Spirduso, W.W. (1983). Exercise and the aging brain. Research Quarterly for Exercise and Sport, 54, Spirduso, W.W., & Asplund, L.A. (1995). Physical activity and cognitive function in the elderly. Quest, 47, Stelmach, G.E. (1982). Information processing framework for understanding human motor behavior. In J.S., Kelso (Ed), Human motor behavior: An introduction (pp 63 92). Hilsdale, NJ: Erlbaum. Stelmach, G.E., Goggin, N.L., & Amhrein P.C. (1988). Aging and the restructuring of pre-

12 B. Ζήση κ.ά./ Φυσ. δραστηριότητα & ποιότητα ζωής 3 (2002), cued movements. Psychology and Aging, 3, Stelmach, G.E., Goggin, N.L., & Garcia-Colera, A. (1987). Movement specification time with age. Experimental Aging Research, 13, Stones, M.J., & Kozma, A. (1986a). Age by distance effects in running and swimming records: a note on methodology. Experimental Aging Research, 12, Stones, M.J., & Kozma, A. (1986b). Age trends in maximal physical performance: comparison and evaluation of models. Experimental Aging Research, 12, Thomas, V.S., Rockwood, K., & McDowell I. (1998). Multidimensionality in Instrumental and Basic Activities of Daily Living. Journal of Clinical Epidemiology, 51, Voorrips, L.E., Lemmink K.A., Van Heuvelen, M.J., Bult, P., & Van Staveren, W.A. (1993). The physical condition of elderly women differing in habitual physical activity. Medicine and Science in Sports and Exercise, 25, Voorpis, L.E., Ravelli, A.C., Dongelmans, P.C., Deurenberg, P., & Van Staveren, W.A. (1991). A physical activity questionnaire for the elderly. Medicine and Science in Sports and Exercise, 23, Wechsler, D. (1981). Wechsler Adult Intelligence Scale Revised. Texas: The Psychological Corporation, Harcourt Brace Jovanich. Whitehurst, M. (1991). Reaction time Unchanged in older women following aerobic training. Perceptual and Motor Skills, 72, Zimprich D. (1998). Speed of information processing and fluid intelligence in the elderly, Zeitschrift fur Gerontologie und Geriatrie, 31,

Φυσική δραστηριότητα και ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών σε ηλικιωµένες γυναίκες: Ο ρόλος της συστηµατικής άσκησης.

Φυσική δραστηριότητα και ταχύτητα επεξεργασίας πληροφοριών σε ηλικιωµένες γυναίκες: Ο ρόλος της συστηµατικής άσκησης. Ερευνητική Aναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 2 (2), 110 118 ηµοσιεύτηκε: 15 Σεπτεµβρίου 2004 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 2 (2), 110 118 Released: September 15, 2004

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Βασιλική Ζήση, PhD Φυσική δραστηριότητα: είναι οποιαδήποτε κίνηση του σώματος παράγεται

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλική Ζήση, PhD 1

Βασιλική Ζήση, PhD 1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ιάλεξη 3 Μάθημα: Αθλητισμός και Τρίτη Ηλικία Φυσική δραστηριότητα και γνωστική λειτουργία Vasiliki

Διαβάστε περισσότερα

Βασιλική Ζήση, PhD. Πυραμίδα του πληθυσμού στο μέσο του έτους 2004

Βασιλική Ζήση, PhD. Πυραμίδα του πληθυσμού στο μέσο του έτους 2004 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς «Ένα από τα πιο σίγουρα πράγματα στη ζωή μας - το μόνο σίγουρο ίσως είναι ότι κάθε μέρα,

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική ραστηριότητα και Γνωστική Λειτουργία σε Άτοµα Τρίτης Ηλικίας

Φυσική ραστηριότητα και Γνωστική Λειτουργία σε Άτοµα Τρίτης Ηλικίας Επισκόπηση Aναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµότόµος 1(1), 80 91 ηµοσιεύτηκε: 15 Μαρτίου 2003 www.hape.gr/emag.asp Inquiries in Sport & Physical Education Volume 1 (1), 80 91 Released: March 15,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Λέκτορας Διάλεξη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Λέκτορας Διάλεξη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Λέκτορας Διάλεξη

Διαβάστε περισσότερα

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995)

17/12/2007. Βασιλική Ζήση, PhD. Ποιότητα ζωής. Είναι ένα συναίσθημα που σχεδόν όλοι καταλαβαίνουμε, αλλά δεν μπορούμε να ορίσουμε (Spirduso, 1995) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Μάθημα: Ψυχολογική Υποστήριξη σε Κλινικούς Πληθυσμούς Γνωστικοί & συναισθηματικοί παράγοντες Γνωστική Ψυχική ευεξία λειτουργία Υγεία & fittness

Διαβάστε περισσότερα

KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία Διάλεξη 11η : Προπονητική. και aerobic (αεροβικός χορός) I

KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία Διάλεξη 11η : Προπονητική. και aerobic (αεροβικός χορός) I ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ KM 950: Αεροβικός χορός- οργάνωση - μεθοδολογία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΨΕΥΔΟΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΨΕΥΔΟΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Σχολή Επιστημών Υγείας Πτυχιακή εργασία ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΨΕΥΔΟΛΕΞΕΩΝ ΑΠΟ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΑ ΤΥΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Άντρια Πολυκάρπου Λεμεσός, Μάιος 2017 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Μεταπτυχιακό πρόγραµµα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Μεταπτυχιακό πρόγραµµα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραµµα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Μάθηση και Απόδοση 2. ΚΩ. ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: 710 3. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Συχνότητα και Πρόσληψη Οξυγόνου Ατόμων Μέσης Ηλικίας κατά την Εκτέλεση Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών

Καρδιακή Συχνότητα και Πρόσληψη Οξυγόνου Ατόμων Μέσης Ηλικίας κατά την Εκτέλεση Ελληνικών Παραδοσιακών Χορών Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισμό τόμος 6 (3), 329 339 Δημοσιεύτηκε: 31 Δεκεμβρίου 2008 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 6 (3), 329-339 Released: December 31, 2008 www.hape.gr/emag.asp

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ 10 ΧΡΟΝΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ονοματεπώνυμο Κεντούλλα Πέτρου Αριθμός Φοιτητικής Ταυτότητας 2008761539 Κύπρος

Διαβάστε περισσότερα

Σχέση µεταξύ της Μεθόδου των ερµατοπτυχών και της Βιοηλεκτρικής Αντίστασης στον Υπολογισµό του Ποσοστού Σωµατικού Λίπους

Σχέση µεταξύ της Μεθόδου των ερµατοπτυχών και της Βιοηλεκτρικής Αντίστασης στον Υπολογισµό του Ποσοστού Σωµατικού Λίπους Ερευνητική Aναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµότόµος 1(3), 244 251 ηµοσιεύτηκε: 2 8 εκεµβρίου 2003 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 1(3), 244 251 Released: December 28, 2003 www.hape.gr/emag.asp

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Τίτλος Ονοματεπώνυμο συγγραφέα Πανεπιστήμιο Ονοματεπώνυμο δεύτερου (τρίτου κ.ο.κ.) συγγραφέα Πανεπιστήμιο Η κεφαλίδα (μπαίνει πάνω δεξιά σε κάθε σελίδα): περιγράφει το θέμα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι. Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι. Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Διάλεξη 8 Εφαρμογές της στατιστικής στην έρευνα - Ι Υπεύθυνος Καθηγητής Χατζηγεωργιάδης Αντώνης 1 Μέρη της Έρευνας Περιγραφική στατιστική Πολυδιάστατη στατιστική Σχέσεις μεταξύ μεταβλητών

Διαβάστε περισσότερα

Μέτρηση της Ρυθµικής Ικανότητας σε Μαθητές Γυµνασίου που Ασχολούνται µε Αθλητικές ραστηριότητες Συνοδευµένες ή Όχι από Μουσική

Μέτρηση της Ρυθµικής Ικανότητας σε Μαθητές Γυµνασίου που Ασχολούνται µε Αθλητικές ραστηριότητες Συνοδευµένες ή Όχι από Μουσική Ερευνητική Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή & τον Αθλητισµό τόµος 3 (1), 22 28 ηµοσιεύτηκε: 11 Φεβρουαρίου 2005 Inquiries in Sport & Physical Education Volume 3 (1), 22-28 Released: February 11, 2005 www.hape.gr/emag.asp

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία

Άσκηση και Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία Άσκηση και Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία Ηλίας Σμήλιος, Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Προοπτική πληθυσμιακής εξέλιξης ανά ηλικιακή

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση αξιοποίησης του συστήματος σωματικής και νοητικής υγείας LLM Care στον τουρισμό των 55+ στην Ελλάδα Παναγιώτης Μπαμίδης Αναπλ.

Πρόταση αξιοποίησης του συστήματος σωματικής και νοητικής υγείας LLM Care στον τουρισμό των 55+ στην Ελλάδα Παναγιώτης Μπαμίδης Αναπλ. Πρόταση αξιοποίησης του συστήματος σωματικής και νοητικής υγείας LLM Care στον τουρισμό των 55+ στην Ελλάδα Παναγιώτης Μπαμίδης Αναπλ. Καθηγητής Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, Ιδρυτής & Επιστημονικά Υπεύθυνος

Διαβάστε περισσότερα

Κουτσονίδα, Μ. 1, Νταφούλης, Ε. 1, Παπαντωνίου, Γ. 2 & Μωραΐτου, Δ. 1

Κουτσονίδα, Μ. 1, Νταφούλης, Ε. 1, Παπαντωνίου, Γ. 2 & Μωραΐτου, Δ. 1 Κουτσονίδα, Μ. 1, Νταφούλης, Ε. 1, Παπαντωνίου, Γ. 2 & Μωραΐτου, Δ. 1 1Τμήμα Ψυχολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Νοημοσύνη Η νοημοσύνη

Διαβάστε περισσότερα

KM ιάλεξη 2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο. Απάντηση σε ερωτήσεις του τύπου. Στόχος του κεφαλαίου. Μεθόδευση πληροφοριών. 3 στάδια

KM ιάλεξη 2. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο. Απάντηση σε ερωτήσεις του τύπου. Στόχος του κεφαλαίου. Μεθόδευση πληροφοριών. 3 στάδια KM 0907- ιάλεξη 2 Αναµόρφωση προγράµµατος σπουδών του Τ.Ε.Φ.Α.Α ΠΘ- Αυτεπιστασία ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ιαδικασία πληροφόρησης και λήψης αποφάσεων Απάντηση σε ερωτήσεις του τύπου Με ποιο τρόπο η σωστή πρόβλεψη του

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ

ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ 27 Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΛΛΗΝΩΝ ΝΕΥΡΟΛΟΓΩΝ A096 ΒΑΔΙΣΗ «ΣΕ ΕΥΘΕΙΑ ΓΡΑΜΜΗ» ΩΣ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΟΔΗΓΗΣΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΝΟΣΟ ΠΑΡΚΙΝΣΟΝ Νίκος Ανδρονάς 1, Ίων Μπεράτης 1, Διονυσία Κονταξοπούλου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ

ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Σχολή Επιστημών Υγείας Πτυχιακή εργασία ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 65 ΕΤΩΝ ΜΕ ΑΝΟΙΑ Παναγιώτα Παπαϊωάννου Λεμεσός, Μάιος 2018 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΠΑΡΤΕΝΕΡ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΠΑΡΤΕΝΕΡ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Πρώτο Διεθνές Συνέδριο 23-25 Μαρτίου Κινητικές Διαταραχές Ομιλίας σε παιδιά και ενήλικες Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΠΑΡΤΕΝΕΡ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ. Λουΐζα Βωνιάτη PhD.,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ «LLM-Care»

ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ «LLM-Care» ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ «LLM-Care» 1 Μούσιου Αδαμαντία, 2 Αργυροπούλου Σοφία, 3 Γκογκολάκη Παναγιώτα, 4 Ρωμανοπούλου Ευαγγελία, 4 Ζηλίδου Βασιλική, 5 Καρτσακλής Α. Λυκούργος, 4 Μπαμίδης

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΟ.ΚΙ.Μ.Η. Κινητική Μέτρηση Ηλικιωμένου Glasgow Caledonian University, Later Life Training & the British Heart Foundation National Centre for Physical Activity and Health 2012 Αυτή είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 12 ο. Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 12 ο. Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο Πείραµα 12 ο Αρχική αξιολόγηση της κινητικής αδεξιότητας 2 Εισαγωγή Τα παιδιά µε κινητική αδεξιότητα (ή µε αναπτυξιακή διαταραχή της συναρµογής) είναι αυτά χωρίς (εµφανή)

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή διατριβή. Ονοματεπώνυμο: Αργυρώ Ιωάννου. Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Διερεύνηση της αποτελεσματικότητας εναλλακτικών και συμπληρωματικών τεχνικών στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σε άτομα με καρκίνο

Διαβάστε περισσότερα

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ

Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Κ. Αλεξανδρής Αν. Καθηγητής, ΤΕΦΑΑ, ΑΠΘ Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία Οδηγός Εκπόνησης Μεταπτυχιακής Εργασία ς Βασικά Σημεία Καθορισμός Θέματος Επιλογή Επιβλέποντα Πρωτογενή

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού

Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Κλινική Νευροψυχολογία του παιδιού Α εξάμηνο Διδάσκων : Α. Β. Καραπέτσας Ακαδημαϊκό έτος 2015-2016 1 ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ 2 Μία από τις πρώτες έρευνες που μελετούν και επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με μουσική

Διαβάστε περισσότερα

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή διατριβή Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος Ονοματεπώνυμο: Αρτέμης Παναγιώτου Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Αντρέας Χαραλάμπους

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΜΑΣΤΕΚΤΟΜΗ ΧΡΥΣΟΒΑΛΑΝΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΣ 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών παιχνιδιών στην ενδυνάμωση των νοητικών λειτουργιών

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών παιχνιδιών στην ενδυνάμωση των νοητικών λειτουργιών 9ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νόσου Alzheimer & Συγγενών Διαταραχών και 1ο Mεσογειακό Συνέδριο Ο ρόλος των εκπαιδευτικών παιχνιδιών στην ενδυνάμωση των νοητικών λειτουργιών Τουρίκα Μαρία Επισκέπτρια Υγείας Επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες

Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άσκηση στις αναπτυξιακές ηλικίες Ενότητα 2: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού 1 Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑ Λεμεσός 2012 i ii ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ

Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Επιβλέπων καθηγητής: Δρ Βασίλειος Ραφτόπουλος ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΜΕΤΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΙΑΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΤΙΚΑ ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ Από τη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΤΙΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ Η ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΤΙΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Κρίστια Κυριάκου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ,ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ Της Κρίστιας Κυριάκου ii Έντυπο έγκρισης Παρουσιάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης

Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Σχεδιασμός, εφαρμογή και καθοδήγηση προγραμμάτων άσκησης Ενότητα 1: Η επίδραση της άσκησης στην υγεία Γεροδήμος Βασίλειος, Καρατράντου Κωνσταντίνα Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Παράδειγμα: Γούργουλης Βασίλειος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Δ.Π.Θ.

Παράδειγμα: Γούργουλης Βασίλειος, Επίκουρος Καθηγητής Τ.Ε.Φ.Α.Α.-Δ.Π.Θ. Έλεγχος ύπαρξης στατιστικά σημαντικών διαφορών μεταξύ περισσότερων από δύο δειγμάτων, που διαχωρίζονται βάσει δύο ανεξάρτητων παραγόντων (Ανάλυση διακύμανσης για ανεξάρτητα δείγματα ως προς περισσότερους

Διαβάστε περισσότερα

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015

Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής Ευθύνης για Παιδιά και Νέους Αθήνα, Ιούνιος 2015 Η Επίδραση της Επαφής και της Διαδραστικής Συνεργασίας με Νέους με Αναπηρίες στη Στάση των Μαθητών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: Ένα Πιλοτικό Πρόγραμμα Παρέμβασης Σ.Κ.Ε.Π. - Σύνδεσμος Κοινωνικής

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Διάλεξη 7η Αναζήτηση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΕ ΟΠΤΙΚΟ ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΕ ΟΠΤΙΚΟ ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΕ ΟΠΤΙΚΟ ΕΡΕΘΙΣΜΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ του Χατζηθεοδώρου Κωνσταντίνου Μεταπτυχιακή Διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό

Διαβάστε περισσότερα

Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: ΣΟΦΙΑ ΑΡΑΒΟΥ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ

Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: ΣΟΦΙΑ ΑΡΑΒΟΥ ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Ταχ. Δ/νση : Λεωφ. Αντ.Τρίτση, Αργοστόλι Κεφαλληνίας Τ.Κ. 28 100 τηλ. : 26710-27311 fax : 26710-27312

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑ Σ. ΛΑΠΠΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕ ΣΤΟΧΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Γραµµές για την Ερµηνεία της Δύναµης Ανύψωσης της Γλώσσας (P max )

Κατευθυντήριες Γραµµές για την Ερµηνεία της Δύναµης Ανύψωσης της Γλώσσας (P max ) Κανονικές Τιµές Κανονικές Τιµές Δύναµης Ανύψωσης Γλώσσας Κανονικές Τιµές Γλωσσικής Αντοχής Κανονικές Τιµές Δύναµης Χειλιών Κατευθυντήριες Γραµµές για την Ερµηνεία της Δύναµης Ανύψωσης της Γλώσσας (P max

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση

710 -Μάθηση - Απόδοση 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 6η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Συμπεριφοράς Παρατήρηση III Η διάλεξη αυτή περιλαμβάνει: Διαδικασία της παρατήρησης & της αξιολόγησης Στόχοι και περιεχόμενο παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

710 -Μάθηση - Απόδοση

710 -Μάθηση - Απόδοση 710 -Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 6η Ποιοτική αξιολόγηση της Κινητικής Παρατήρηση Αξιολόγηση & Διάγνωση Η διάλεξη αυτή περιλαμβάνει: Διαδικασία της παρατήρησης & της αξιολόγησης Στόχοι και περιεχόμενο παρατήρησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΥΣΤΕΡΗΣΗ Νευροψυχολογική αξιολόγηση των νοητικά υστερούντων ατόμων στην Τρίτη Ηλικία - Αποτελέσματα παρούσας μελέτης Α. ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ, ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ε. ΛΥΚΟΥ, ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ Ι. ΠΑΠΑΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνδροµο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο (OSAS): γνωστικές λειτουργίες στους ηλικιωµένους

Σύνδροµο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο (OSAS): γνωστικές λειτουργίες στους ηλικιωµένους Σύνδροµο Αποφρακτικής Άπνοιας στον Ύπνο (OSAS): γνωστικές λειτουργίες στους ηλικιωµένους Επιδηµιολογικές ή διαχρονικές µελέτες σε ηλικιωµένους, ασθενείς µε ΣΑΑΥ ή δχες ύπνου Ηλικία και βαρύτητα ΣΑΑΥ Ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή

Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή Επιδράσεις Σωματικής Άσκησης σε Άτομα με Ήπια Νοητική Διαταραχή Χρήστος Μουζακίδης 1, Ελένη Πόπτση 1, Αριστείδης Αντωνόπουλος 2, Τσολάκη Μάγδα 3 1.Alzheimer Hellas, Μονάδα Αντιμετώπισης Προβλημάτων Νόσου

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ

ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ ΔΥΣΑΝΑΓΝΩΣΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΟΤΗΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗ ΜΝΗΜΗ ΧΑΜΗΛΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίμηση Επιπέδου Μεταγνωστικών Λειτουργιών και Παρέμβαση Ενίσχυσής τους στην Ήπια Γνωστική Εξασθένιση

Εκτίμηση Επιπέδου Μεταγνωστικών Λειτουργιών και Παρέμβαση Ενίσχυσής τους στην Ήπια Γνωστική Εξασθένιση Εκτίμηση Επιπέδου Μεταγνωστικών Λειτουργιών και Παρέμβαση Ενίσχυσής τους στην Ήπια Γνωστική Εξασθένιση Ήπια Γνωστική Εξασθένιση (ΗΓΕ) Μετάβαση φυσιολογικό γήρας άνοια Γνωστική έκπτωση (πολλαπλά/μεμονωμένα

Διαβάστε περισσότερα

Βετεράνοι αθλητές. Απόδοση & Ηλικία. Βασικά στοιχεία. Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη

Βετεράνοι αθλητές. Απόδοση & Ηλικία. Βασικά στοιχεία. Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη Διατήρηση η της αθλητικής απόδοσης 710: 8 η Διάλεξη Μιχαλοπούλου Μαρία Ph.D. Περιεχόμενο της διάλεξης αυτής αποτελούν: Αγωνιστικός αθλητισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία "Η ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΙΚΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΣΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ" Ειρήνη Σωτηρίου Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕ ΩΝ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΟΓΕΝΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ Γεωργία Χαραλάµπους Λεµεσός

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ

ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE ΑΠΟ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΤΥΦΛΩΣΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ- ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ BRAILLE

Διαβάστε περισσότερα

The purpose of this study is to investigate the attitudes of adolescents toward internet

The purpose of this study is to investigate the attitudes of adolescents toward internet 2/2015 ΣΤΑΣΕΙΣ ΕΦΗΒΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΕΘΙΣΜΟ Γιώργος Τσουβέλας Ψυχολόγος, Υποψήφιος Διδάκτορας ΕΚΠΑ Πολυξένη Παρασκευοπούλου Ψυχολόγος, Υποψήφια Διδάκτορας ΕΚΠΑ Ευαγγελία Κατέρη Έλενα Βιταλάκη Ορέστης

Διαβάστε περισσότερα

Η βασική μας εκπαίδευση στο WISC-V GR αποτελείται από 2 μέρη:

Η βασική μας εκπαίδευση στο WISC-V GR αποτελείται από 2 μέρη: Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ WISC-V G R Το WISC-V (Wechsler Intelligence Scale fr

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΝΕΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΣΕ ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΟΔΟ ΝΙΚΑΣ ΜΑΡΙΟΣ

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΝΕΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΣΕ ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΟΔΟ ΝΙΚΑΣ ΜΑΡΙΟΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΝΕΩΝ ΟΔΗΓΩΝ ΣΕ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΣΕ ΥΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΟΔΟ ΝΙΚΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας:

Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Στόχος της ψυχολογικής έρευνας: Συστηματική περιγραφή και κατανόηση των ψυχολογικών φαινομένων. Η ψυχολογική έρευνα χρησιμοποιεί μεθόδους συστηματικής διερεύνησης για τη συλλογή, την ανάλυση και την ερμηνεία

Διαβάστε περισσότερα

Η παραγωγή αναφορικών προτάσεων από κυπριόπουλα παιδιά με Γλωσσική Διαταραχή

Η παραγωγή αναφορικών προτάσεων από κυπριόπουλα παιδιά με Γλωσσική Διαταραχή Σχολή Επιστημών Υγείας Πτυχιακή εργασία Η παραγωγή αναφορικών προτάσεων από κυπριόπουλα παιδιά με Γλωσσική Διαταραχή Κωνσταντίνα Χατζηκαλλή Λεμεσός, Ιούνιος 2018 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΤΟ ΚΑΠΜΝΙΣΜΑ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ Κατσαρής Γιάγκος Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΖΩΗΣ ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ Φίλιππος Λουκά Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία. Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Κόπωση και ποιότητα ζωής ασθενών με καρκίνο Μαργαρίτα Μάου Λευκωσία 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 9 ο. Μέτρηση της αξιοπιστίας της δοκιµασίας «κατακόρυφο άλµα από το βαθύ κάθισµα»

Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο. Πείραµα 9 ο. Μέτρηση της αξιοπιστίας της δοκιµασίας «κατακόρυφο άλµα από το βαθύ κάθισµα» Μετρήσεις και αξιολόγηση στο σχολείο Πείραµα 9 ο Μέτρηση της αξιοπιστίας της δοκιµασίας «κατακόρυφο άλµα από το βαθύ κάθισµα» για την αξιολόγησης της µυϊκής ισχύος των κάτω άκρων 2 Εισαγωγή Η επιλογή και

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της έρευνας

1. Σκοπός της έρευνας Στατιστική ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων των εξετάσεων πιστοποίησης ελληνομάθειας 1. Σκοπός της έρευνας Ο σκοπός αυτής της έρευνας είναι κυριότατα πρακτικός. Η εξέταση των δεκτικών/αντιληπτικών

Διαβάστε περισσότερα

Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία.

Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία. CLINICAL TRIALS ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ 25 Οι επιδόσεις Ελλήνων στο Mini Mental State Examination με βάση την ηλικία και τη νοητική κατάσταση από την παιδική στην τρίτη ηλικία. Τσάνταλη, Ε. 1,2,3, Οικονομίδης,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Θεοφάνης Παύλου Αρ. Φοιτ. Ταυτότητας: 2010207299 Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφή επιστημονικής εργασίας ΨΧ 126

Συγγραφή επιστημονικής εργασίας ΨΧ 126 Σκοπός του μαθήματος Σχεδιάγραμμα Σεμιναρίου Τι περιλαμβάνει η επιστημονική έρευνα Επιστημονική μέθοδος Ερευνητικός σχεδιασμός Αξιοπιστία και Εγκυρότητα Μέθοδος έρευνας Ερευνητικά παραδείγματα Ασκήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων

Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων Σχεδιασμός και Διεξαγωγή Πειραμάτων Πρώτο στάδιο: λειτουργικοί ορισμοί της ανεξάρτητης και της εξαρτημένης μεταβλητής Επιλογή της ανεξάρτητης μεταβλητής Επιλέγουμε μια ανεξάρτητη μεταβλητή (ΑΜ), την οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός

ΠΕΡΙΛΗΨΗ. Εισαγωγή. Σκοπός ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή Η παιδική παχυσαρκία έχει φτάσει σε επίπεδα επιδημίας στις μέρες μας. Μαστίζει παιδιά από μικρές ηλικίες μέχρι και σε εφήβους. Συντείνουν αρκετοί παράγοντες που ένα παιδί γίνεται παχύσαρκο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΑΣ. January 1. Ανάλυση έτους 2012

ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΑΣ. January 1. Ανάλυση έτους 2012 ΑΝΑΦΟΡΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΙΑΣ January 1 2012 Σύγκριση έτους 2012 με έτος 2011 Ανάλυση έτους 2012 Περιγραφή του Δείγματος της Έρευνας Στον Πίνακα 1 και στο Σχήμα 1 που ακολουθούν παρουσιάζεται η κατανομή του δείγματος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή διατριβή

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ. Πτυχιακή διατριβή ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Πτυχιακή διατριβή ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗ ΜΕ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας

ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας ΓΙΑΤΙ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΡΟΑΓΟΥΝ ΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ; Γιάννης Θεοδωράκης Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας Θέµατα που θα συζητηθούν: Ποια είναι τα ερευνητικά δεδοµένα που δείχνουν ότι η προαγωγή της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Σχολή Επιστημών Υγείας Πτυχιακή εργασία ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΜΕΣΩ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΜΑΙΝ ΣΕ ΤΥΠΙΚΩΣ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Γεωργίου Μύρια Λεμεσός, Μάιος 2018 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

MSM Men who have Sex with Men HIV -

MSM Men who have Sex with Men HIV - ,**, The Japanese Society for AIDS Research The Journal of AIDS Research HIV,0 + + + + +,,, +, : HIV : +322,*** HIV,0,, :., n,0,,. + 2 2, CD. +3-ml n,, AIDS 3 ARC 3 +* 1. A, MSM Men who have Sex with Men

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Έρευνας ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μορφή µαθήµατος.

Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της Έρευνας ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μορφή µαθήµατος. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 1. Εισαγωγή στη Μεθοδολογία της έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2.

ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2. Χαράλαμπος Ταμβάκος, Αναστάσιος Κουτσοβασίλης, Αλέξης Σωτηρόπουλος, Μαρία Παππά, Ουρανία Αποστόλου,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΩΝΙΔΟΥ Λεμεσός, 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ. Φοινίκη Αλεξάνδρου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ Φοινίκη Αλεξάνδρου Λεμεσός 2014 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Kyriakou, Eupraxia. Neapolis University. þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å

Kyriakou, Eupraxia. Neapolis University. þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2014 þÿ À±³³µ»¼±Ä¹º ¹º±½ À à ÄÉ þÿ½ ûµÅÄν À Å µá³ ½Ä±¹ à þÿ µ½¹ºì Ã

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ

ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΕΥΝΑΣ (# 252) Ε ΕΞΑΜΗΝΟ 9 η ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΙΔΗ ΕΡΕΥΝΑΣ I: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ & ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΛΙΓΗ ΘΕΩΡΙΑ Στην προηγούμενη διάλεξη μάθαμε ότι υπάρχουν διάφορες μορφές έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ - 9900 ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΜΕ - 9900 ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ9900 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Έρευνα και Συγγραφή Λέκτορας Διάλεξη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μέθοδος. Μέρη της Έρευνας. Πώς ερευνήθηκε το πρόβληµα? Μέθοδος. Ερµηνεία µετρήσεων Αξιολόγηση. Μέτρηση.

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ. Μέθοδος. Μέρη της Έρευνας. Πώς ερευνήθηκε το πρόβληµα? Μέθοδος. Ερµηνεία µετρήσεων Αξιολόγηση. Μέτρηση. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ιάλεξη 5. Μετρήσεις στη Φυσική Αγωγή και

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Αθλητικής Ψυχολογίας

Εργαστήριο Αθλητικής Ψυχολογίας Εργαστήριο Αθλητικής Ψυχολογίας Μάθημα IΙ Ανασκόπηση της βιβλιογραφίας Περιεχόμενο διάλεξης 1. Ποιος είναι ο σκοπός της ανασκόπησης της βιβλιογραφίας; 2. Πώς ξεκινάς μια ανασκόπηση βιβλιογραφίας ; Από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΕΑΕΚ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Αναμόρφωση Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Π.Θ. - Αυτεπιστασία ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Συγχρηματοδότηση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (Ονοµασια Κωδικός) Τίτλος:: Οργάνωση και Σχεδιασµός Προγραµµάτων Φυσικής ραστηριότητας Κωδ.:7 2.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή εργασία ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή εργασία Η ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ Μαρία Χρίστου Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΠΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΙΦΝΙΔΙΟΥ ΒΡΕΦΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ Ονοματεπώνυμο: Λοϊζιά Ελένη Λεμεσός 2012 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα

των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα ΣΥΓΓΡΑΦΗ: Παρουσίαση Αποτελεσμάτωνσυζήτηση των αποτελεσμάτων της έρευναςσυμπεράσματα-επαναληψιμότητα έρευνας Καμπάς Αντώνης Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Εξειδίκευσης του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας

Διαβάστε περισσότερα

«Η προπόνηση με βάρη βελτιώνει τη δύναμη και τη μυϊκή υπερτροφία νεαρών αθλητών του βόλεϊ.»

«Η προπόνηση με βάρη βελτιώνει τη δύναμη και τη μυϊκή υπερτροφία νεαρών αθλητών του βόλεϊ.» «Η προπόνηση με βάρη βελτιώνει τη δύναμη και τη μυϊκή υπερτροφία νεαρών αθλητών του βόλεϊ.» ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της εργασίας ήταν να εξετάσει τις επιδράσεις ενός προγράμματος ανάπτυξης μυϊκής δύναμης και υπερτροφίας,

Διαβάστε περισσότερα

Εντοπισμός νοητικών ελλειμμάτων από απόσταση μέσω του εικονικού σούπερ μάρκετ

Εντοπισμός νοητικών ελλειμμάτων από απόσταση μέσω του εικονικού σούπερ μάρκετ Εντοπισμός νοητικών ελλειμμάτων από απόσταση μέσω του εικονικού σούπερ μάρκετ Virtual Super Market Remote Assessment Routine (VSM-RAR) Στέλιος Ζυγούρης MSc Ψυχολόγος Μάγδα Τσολάκη, MD, PhD Νευρολόγος Εικονική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Μεταπτυχιακό πρόγραμμα ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Αθλητισμός και Τρίτη Ηλικία 2. ΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Η βασική μας εκπαίδευση στο WAIS-IV GR αποτελείται από 2 μέρη:

Η βασική μας εκπαίδευση στο WAIS-IV GR αποτελείται από 2 μέρη: Κ Υ Π Ρ Ι Α Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ψ Υ Χ Ο Θ Ε Ρ Α Π Ε Ι Α Σ ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ WAIS-IV G R Το WAIS-IV (Wechsler Adult Intelligence Scale Fourth

Διαβάστε περισσότερα

þÿ ɺÁ Ä ÅÂ, ±»Î¼ Neapolis University þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å

þÿ ɺÁ Ä ÅÂ, ±»Î¼ Neapolis University þÿ Á̳Á±¼¼± ¼Ìù±Â ¹ º à Â, Ç» Ÿ¹º ½ ¼¹ºÎ½ À¹ÃÄ ¼Î½ º±¹ ¹ º à  þÿ ±½µÀ¹ÃÄ ¼¹ µ À»¹Â Æ Å Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Economic Sciences and Business http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2016 þÿ ͽ Á ¼ µà±³³µ»¼±ä¹º  þÿµ¾ Å ½Éà  ³º» ³¹ºÎ½ ½ à þÿ ɺÁ Ä ÅÂ,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμη και Τεχνολογία Τροφίμων και Διατροφή του Ανθρώπου» Κατεύθυνση: «Διατροφή, Δημόσια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΥΠΕΡΒΑΡΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. της Αικατερίνης Μανιουδάκη

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΥΠΕΡΒΑΡΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. της Αικατερίνης Μανιουδάκη ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΒΑΡΟΥΣ ΥΠΕΡΒΑΡΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ της Αικατερίνης Μανιουδάκη Μεταπτυχιακή Διατριβή που υποβάλλεται στο καθηγητικό σώμα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Πτυχιακή Εργασία Επιπτώσεις από τη χρήση αντικαταθλιπτικής αγωγής στην εγκυμοσύνη στο έμβρυο Όνομα Φοιτήτριας: Άντρια Λυσάνδρου Αριθμός φοιτητικής

Διαβάστε περισσότερα

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε.

Α. Τηλεοπτικές συνήθειες-τρόπος χρήσης των Μ.Μ.Ε. 38 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Ένας από τους βασικούς στόχους της παρούσας έρευνας ήταν η εύρεση εκείνων των χαρακτηριστικών των εφήβων τα οποία πιθανόν συνδέονται με τις μελλοντικές επαγγελματικές τους επιλογές. Ως

Διαβάστε περισσότερα