Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Δικτατορία του προλεταριάτου Ετιέν Μπαλιμπάρ
|
|
- Ξάνθιππος Στεφανόπουλος
- 7 χρόνια πριν
- Προβολές:
Transcript
1 του μετάφραση Δημήτρης Δημούλης Μόνο πρόσφατα έγινε δυνατό να κατανοήσουμε με ποιόν τρόπο το περιεχόμενο και η χρήση της έννοιας «δικτατορία του προλεταριάτου» (ΔΠ) συνοψίζουν τα προβλήματα που θέτει ο μαρξισμός ως πολιτική θεωρία. Και αυτό διότι τώρα ολοκληρώνεται ένας κύκλος στον οποίο μπορούμε να διακρίνουμε διαδοχικά τη δημιουργία της έννοιας, την τυποποίηση της στη «μαρξιστική» θεωρία των κομμάτων της εργατικής τάξης, τη θεσμοποίησή της στη σοβιετική επανάσταση και το κομμουνιστικό κίνημα της τρίτης Διεθνούς και, τελικά, την αποδόμησή της μέσα στην κρίση του «σοσιαλιστικού συστήματος» και των κομμουνιστικών κομμάτων. Κατά συνέπεια, μια απόπειρα ορισμού δεν μπορεί παρά να αποτελεί την ιστορία της έννοιας και των πρακτικών και θεωρητικών αντιφάσεων της. Για λόγους σαφήνειας θα διακρίνουμε τέσσερις στιγμές που διαδέχονται η μια την άλλη και στις οποίες αντιστοιχούν ουσιώδεις μεταβολές στον ορισμό της ΔΠ. Είναι ευνόητο ότι αυτή η διάκριση δεν εκφράζει παρά τάσεις. Μια νέα σημασία και χρήση υιοθετείται πάντοτε σε συσχετισμό με τις προηγούμενες και συχνά εμφανίζεται ως απόλυτα πιστή στην αρχική έννοια, ως «ανάπτυξη» ή «επιστροφή» στην κλασική θεωρία. Κάθε μεταβολή αποτελεί, συγκεκριμένα, «απάντηση» στις απαιτήσεις μιας ιστορικά απρόβλεπτης κατάστασης και, συγχρόνως, ξεδίπλωμα των αντιφάσεων που υπήρχαν, σε λανθάνουσα μορφή, στις προηγούμενες στιγμές. Η πρώτη ιδιομορφία της έννοιας ΔΠ βρίσκεται στην αραιή και ασυνεχή χρήση του όρου στα κείμενα των Μαρξ και Ένγκελς παρ' ότι αναφέρεται σε ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα: την επαναστατική μετάβαση. Πολύ περισσότερο που η σημασία την οποία αποδίδουν οι κλασικοί του μαρξισμού στην ΔΠ κατευθύνει κυριολεκτικά την αντίληψη τους για το καπιταλιστικό κράτος, που θεωρείται σε όλες τις ιστορικές μορφές του ως «δικτατορία της αστικής τάξης» στα πλαίσια μιας προβληματικής που εκλαμβάνει κάθε κράτος ως θεσμό ή οργάνωση μιας συγκεκριμένης «ταξικής δικτατορίας». Η λειτουργία του όρου «δικτατορία» είναι λοιπόν καθοριστική. Πάντως ο όρος ΔΠ δεν χρησιμοποιείται πάνω από δέκα φορές, αν υπολογίσουμε και την αλληλογραφία, τα προσχέδια, και τα «κομματικά» κείμενα για εσωτερική χρήση (παράδειγμα η Κριτική τον Προγράμματος της Γκότα). Το μόνο κείμενο στο οποίο χρησιμοποιείται αρκετές φορές και συστηματικά, είναι η μπροσούρα για τους Ταξικούς Αγώνες στη Γαλλία (1850). Πρέπει επιπλέον να επισημάνουμε ότι οι αναφορές του Μαρξ και του Ένγκελς αποτελούν, από ιστορική άποψη, δύο σύνολα εντελώς ξεχωριστά, ανάμεσα στα οποία μεσολαβεί μια μακρόχρονη έκλειψη της έννοιας. ΔΠ Ι: Επαναστατική στρατηγική (Μαρξ) Συναντάμε αυτή την πρώτη σημασία στο σύντομο χρονικό διάστημα ανάμεσα στην κατάπνιξη των επαναστάσεων του και την οριστική διάλυση της «Λίγκας των Κομμουνιστών» (1852). Η ΔΠ δηλώνει στην περίοδο αυτή. την αναγκαία στρατηγική του προλεταριάτου στη συγκυρία της επαναστατικής κρίσης. Είναι πιθανό ότι ο όρος αυτός είχε ήδη χρησιμοποιηθεί στην περίοδο από τον Μπλανκί. τον οποίο ο Μαρξ θα αποκαλέσει το 1848 «πραγματικό ηγέτη του γαλλικού προλεταριακού κόμματος». Το βέβαιο είναι ότι σ' αυτό το σύντομο διάστημα της σημαντικής σύγκλισης του Μαρξ και του μπλανκισμού. και οι δύο χρησιμοποιούν τον όρο με συγγενικές σημασίες που θα διαφοροποιούνται στη συνέχεια όλο και περισσότερο (πρβλ. το σημαντικό κείμενο του Ένγκελς Programm der blanquistischen Kommune Flüchtlinge, 1874, MEW 18,528 επ.). Οι αναλύσεις του Μαρξ στηρίζονται σε τρεις θεμελιώδεις θέσεις: α. Οι ανταγωνισμοί που χαρακτηρίζουν την αστική κοινωνία, οδηγούν αναπόφευκτα σε μια ανοιχτή, Σελίδα 1 / 7
2 παγκόσμια κρίση. Ο «εμφύλιος πόλεμος» που λανθάνει στην αστική κοινωνία, δεν μπορεί πια να αποτραπεί ή να μετατεθεί. 6. Οι συνθήκες για την προλεταριακή επανάσταση, όμως δεν είναι παντού το ίδιο ώριμες. Η Αγγλία είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα στην οποία έχουν πλήρως αναπτυχθεί: αυτό αποκλείει, παραδόξως, την Αγγλία από το πεδίο εφαρμογής της ΔΠ. Οι συνθήκες αυτές υπάρχουν σε ανεπαρκή βαθμό ανάπτυξης στην Γαλλία και την Γερμανία: τις συνέπειες αυτής της άνισης ανάπτυξης αποτυπώνει ο Μαρξ στο στρατηγικό μοντέλο της «επανάστασης με διάρκεια» που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πως συναρθρώνεται η, ανολοκλήρωτη ακόμη, αστική επανάσταση με την, αναπότρεπτη πλέον, προλεταριακή επανάσταση. γ. Η τρίτη παραδοχή συνίσταται στη διαλεκτική σχέση επανάστασης και αντεπανάστασης που δεν επιτρέπει ουσιαστικά τις ειρηνικές διαδικασίες ή τις στάσεις σε ενδιάμεσα σημεία. Πρέπει υποχρεωτικά να επιλέξουμε ανάμεσα στην πρόοδο και την οπισθοδρόμηση αλλά και στις δυο περιπτώσεις ο συσχετισμός δυνάμεων θα είναι ιστορικά ασταθής. Τι είναι λοιπόν η ΔΠ; Είναι το σύνολο των μεταβατικών πολιτικών μέσων που πρέπει να χρησιμοποιήσει το προλεταριάτο για να κυριαρχήσει και, μ' αυτόν τον τρόπο, να θέσει τέρμα στην επαναστατική κρίση. Τα μέσα αυτά συνδέονται με μια κατάσταση ανάγκης και εξυπηρετούν καθαρά πρακτικούς σκοπούς: να δώσουν οριστική απάντηση σε ένα στρατηγικό δίλημμα του οποίου οι όροι έχουν ήδη τεθεί από την ιστορία «με την επιτακτικότητα των φυσικών διαδικασιών» και συγχρόνως να «ξεγεννήσουν» την αναγκαία εξέλιξη της. Μ' αυτό το πρίσμα πρέπει να ερμηνεύσουμε το πασίγνωστο απόσπασμα από το γράμμα στον Weydemeyer ( ): «Η συνεισφορά μου βρίσκεται στο ότι έδειξα (...) 2. ότι η ταξική πάλη οδηγεί κατ' ανάγκη στη δικτατορία του προλεταριάτου 3. ότι αυτή η δικτατορία αποτελεί τη μετάβαση προς την εξάλειψη όλων των τάξεων και την κοινωνία χωρίς τάξεις». (MEW, 28, 508). Στην επαναστατική συγκυρία η λογική των άκρων επιβάλλεται στις όνο ανταγωνιστικές τάξεις: ή «δικτατορία της αστικής τάξης» ή «δικτατορία του προλεταριάτου». Δεν υπάρχει μέση λύση. Καθοριστικό πρόβλημα στρατηγικής αποτελεί, συνεπώς, η ανατροπή των συμμαχιών. Ο Μαρξ μιλά για το «πένθιμο σόλο» μιας προλεταριακής επανάστασης που θα είχε εναντίον της την μάζα των μικροϊδιοκτητών αγροτών. Από αυτή την άποψη, βασικό ζήτημα στην ΔΠ είναι η προσπάθεια να βρεθούν τρόποι να αντικατασταθεί, για τον αγρότη, η «δικτατορία των εκμεταλλευτών του» από τη «δικτατορία των συμμάχων του». Σε αυτό κυρίως το σημείο ο Μαρξ διαφοροποιείται από τον Μπλανκί: απέναντι στην αστική (αντεπαναστατική) στρατηγική, το προλεταριάτο εγκαθιδρύει την δική του δικτατορία σε δύο φάσεις: στην αρχή επιβάλλεται από μια οργανωμένη μειοψηφία προσωρινό καθεστώς ανάγκης στη συνέχεια, αφού επιτευχθεί η ανατροπή των συμμάχων και περάσουν οι αγρότες στο προλεταριακό στρατόπεδο, δημιουργείται μια δικτατορία της πλειοψηφίας που εκλέγει τους αντιπροσώπους της με καθολική ψηφοφορία («δικτατορία του νομοθετικού» σε αντίθεση με την, βοναπαρτικού τύπου, «δικτατορία του εκτελεστικού»). Πρόκειται, συνεπώς, για δικτατορία με τη μορφή της λαϊκής δημοκρατίας, η οποία είναι πια ασυμβίβαστη με την αστική κυριαρχία. Εδώ ο Μαρξ αναφέρεται καθαρά στο παράδειγμα της Convention των Ορεινών (γιακωβίνων). Όταν στις αρχές της δεκαετίας του '50 ο Μαρξ διαπιστώνει πως είναι αδύνατο να πραγματοποιηθεί προλεταριακή επανάσταση στις συγκεκριμένες συνθήκες (έναρξη μιας νέας περιόδου ανάπτυξης της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς) και ασκεί κριτική στο «βολονταρισμό» των Μπλανκί και Βίλλιχ, το στρατηγικό μοντέλο της «επανάστασης με διάρκεια» διορθώνεται με «υλιστικό» τρόπο με σκοπό να περιλάβει τις αντικειμενικές οικονομικές συνθήκες των επαναστατικών κρίσεων και να τις συνθέσει με την ιστορική ανάπτυξη του προλεταριάτου. Το 1848, το προλεταριάτο δεν ήταν «ώριμο» να διευθύνει και να επιβάλλει την επανάσταση. Αλλά στο διάστημα της προετοιμασίας, η διαδικασία προλεταριοποίησης εξακολουθεί σε όλες τις χώρες, μέσω της βιομηχανικής επανάστασης, γεγονός που θα οδηγήσει τελικά στην εξάλειψη των αποστάσεων, της άνισης ανάπτυξης. Σ' αυτές τις συνθήκες, η ΔΠ εξακολουθεί να είναι απαραίτητη; Περισσότερο από ποτέ, όπως φαίνεται, προκειμένου να υπερασπίσει εκ των υστέρων την επανάσταση της πλειοψηφίας απέναντι στην «αντίσταση των εκμεταλλευτών». Αυτή όμως η (από θεωρητική άποψη αδύναμη) ερμηνεία είναι, βασικά Σελίδα 2 / 7
3 μεταγενέστερο εφεύρημα. Στην πραγματικότητα, η απάντηση του Μαρξ ήταν όχι και γι' αυτό το λόγο δεν αναφέρεται μετά το 1852 στην ΔΠ. ΔΠ ΙΙ: Κράτος μη - Κράτος (Μαρξ, Ένγκελς) Ορθότερο είναι ότι η απάντηση θα ήταν «όχι» εάν τότε δεν άλλαζε περιεχόμενο για να μετασχηματισθεί, δυνάμει σε μια δεύτερη έννοια. Γι αυτό το λόγο επανεμφανίζεται το , μετά είκοσι έτη αφάνειας. Η δεύτερη σειρά διατυπώσεων των Μαρξ και Ένγκελς ανήκουν στην περίοδο μετά την Κομμούνα του Παρισιού και αναφέρονται πάντοτε, έμμεσα ή άμεσα σ' αυτή (βλ. Ένγκελς, Πρόλογος στην επανέκδοση του Εμφύλιου Πολέμου στη Γαλλία (ΕΠΓ, 1981.MEW17, 615 επ.). Η ΔΠ II δεν προορίζεται για την επεξεργασία ενός μοντέλου επαναστατικής στρατηγικής αλλά μιας πρωτότυπης πολιτικής μορφής, ειδικά «προλεταριακής» και κατάλληλης για τη διπλή λειτουργία που πρέπει να επιτελεσθεί σε κάθε περίπτωση, οποιοσδήποτε και αν είναι ο συσχετισμός δυνάμεων ανάμεσα στην επανάσταση και την αντεπανάσταση, το προλεταριάτο και την αστική τάξη, οποιεσδήποτε και αν είναι οι συνθήκες«βίαιες» (εξέγερση) ή «ειρηνικές» (εκλογική νίκη) - κατάληψης της εξουσίας: να οργανώσει το προλεταριάτο και. γενικότερα, τους εργαζόμενους σε κυρίαρχη τάξη. Κατά συνέπεια, η θέση για την αναγκαιότητα της ΔΠ αποκτά, για πρώτη φορά. γενική ισχύ στη μαρξιστική θεωρία: «Ανάμεσα στην καπιταλιστική και την κομμουνιστική κοινωνία παρεμβάλλεται η περίοδος επαναστατικού μετασχηματισμού της πρώτης στη δεύτερη, στην οποία αντιστοιχεί μια πολιτική μεταβατική περίοδος όπου το κράτος δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο παρά ; επαναστατική δικτατορία τον προλεταριάτου» (Μαρξ. Κριτική του Προγράμματος της Γκότα). Ο Μαρξ και ο Ένγκελς αναφέρονται ρητά στα θεσμικά χαρακτηριστικά και τα επαναστατικά μέτρα που πήρε η Κομμούνα, προκειμένου να προσδιορίσουν το περιεχόμενο της ΔΠ. Υπάρχουν τέσσερις σημαντικές πλευρές που συνδέονται στενά μεταξύ τους (MEW 19, σελ. 28). α. Ο ένοπλος λαός (ή λαϊκός στρατός) - αναγκαίος όρος και εγγύηση όλων των άλλων μέτρων - παρέχει στο προλεταριάτο τα υλικά μέσα άσκησης της εξουσίας. β. «Η Κομμούνα δεν έπρεπε να είναι ένας κοινοβουλευτικός οργανισμός αλλά ένα δρων σώμα, εκτελεστικό και νομοθετικό συγχρόνως». Πρόκειται για τη μετάβαση από τους πολιτικούς αντιπροσωπευτικούς μηχανισμούς σε μια άμεση δημοκρατία με σκοπό να δημιουργηθεί μια ιδιαίτερη εξουσία που να την ασκεί άμεσα ο εργαζόμενος λαός. Το ουσιώδες δεν είναι η «συνταγματική» αρχή αλλά η πραγματική κατάσταση που αποτελεί θεμέλιο της: η ύπαρξη μαζικών οργανώσεων της εργατικής τάξης. Πρέπει να σημειώσουμε την έλλειψη οποιασδήποτε αναφοράς στο ρόλο του επαναστατικού κόμματος στη διάρκεια της ΔΠ, την στιγμή που η αποδοχή ή μη της έννοιας αποτελεί, κατά τους Μαρξ και Ένγκελς, κριτήριο για την ορθότητα της θεωρητικής γραμμής των εργατικών κομμάτων (ΕΠΓ. MEW ). γ. Η καταστροφή του κατασταλτικού μηχανισμού του κράτους: κατάργηση των πολιτικών λειτουργιών της αστυνομίας και της «φενακιστικής ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης», γενική και ευθεία εξάρτηση (δυνατότητα άμεσης ανάκλησης) των δουλευτών, των δικαστούν και των υπαλλήλων που επανέρχονται στο επίπεδο του λαού (εν όψει και του «εργατικού μισθού» τους) ώστε να καταργηθεί κάθε «ιεραρχικό χρίσμα» και να γίνει το εξειδικευμένο προσωπικό του κρατικού μηχανισμού ένα σύνολο «υπεύθυνων υπηρετών της κοινωνίας» που προέρχονται από την ίδια και τοποθετούνται «έξω από αυτή». Η τάση που περιγράφεται μ 1 αυτό τον τρόπο, χαρακτηρίζει μια πολιτική εξουσία που, για πρώτη φορά στην ιστορία, θα είχε ως σκοπό την εξασθένιση του κρατικού μηχανισμού ή, ορθότερα, την πάλη ενάντια στην ίδια την ύπαρξη τον (ΕΠΓ, όπ. π. σελ ). δ. Πρόκειται, τέλος, για μια μορφή οργάνωσης της εθνικής παραγωγής - και σ' αυτό το σημείο οι Μαρξ και Σελίδα 3 / 7
4 Ένγκελς ασκούν πολεμική στους αναρχικούς - σύμφωνη με τις ανάγκες που προκύπτουν από την ανάπτυξη του καπιταλισμού. Συνίσταται αφ' ενός στη σχεδιοποίηση και τη συγκέντρωση των «γενικών λειτουργιών» της κοινωνίας και, αφ' ετέρου, στην επίτευξη της εθνικής ενότητας με την «πνευματική καθοδήγηση» των εργατών των πόλεων. Αποβλέποντας στην εκπλήρωση μιας συγκεκριμένης ιστορικής λειτουργίας (την κατάργηση των τάξεων και της εκμετάλλευσης) αυτές οι πλευρές αποτελούν, ουσιαστικά, μια πρόωρη εμφάνιση τον κομμουνισμού από την αρχή της διαδικασίας επαναστατικής μεταβολής και αυτό ανεξάρτητα από τη διάρκεια και την πολυπλοκότητα της (που ο Μαρξ ελαχιστοποιούσε). Η πρωτοτυπία της νέας αντίληψης που πρότεινε ο Μαρξ έγκειται στο ότι θεωρεί πως αυτή η νέα λειτουργία αποκτά μια ειδική πολιτική μορφή την οποία ορίζει όχι με νομικό αλλά με διαλεκτικό τρόπο, με βάση την εσωτερική ικανότητα αυτομετασχηματισμού της: «μια πολιτική μορφή απόλυτα δεκτική επέκτασης ενώ οι μέχρι τώρα μορφές διακυβέρνησης βασίζονταν στην καταστολή. Ιδού το πραγματικό μυστικό της: ήταν μια πραγματική κυβέρνηση της εργατικής τάξης, το αποτέλεσμα της ταξικής πάλης των παραγωγών ενάντια στην τάξη αυτών που ιδιοποιούνται την εργασία τους, μια πολιτική μορφή που θα καθιστούσε επί τέλους δυνατή την οικονομική χειραφέτηση της εργασίας» (Για την Κομμούνα, ΕΠΓ, MEW 17, 342). Είναι αυτό που ο Λένιν θα περιγράψει στο Κράτος και Επανάσταση ως αντίφαση ενός «κράτους που είναι συγχρόνως μη - κράτος», οργανωτής του μαρασμού του. Ο Γκράμσι θα μεταφράσει τη «μορφή που είναι δεκτική επέκτασης» (Ausdehnung) ως «μορφή ανάπτυξης» (espansivita) για να συγκεκριμενοποιήσει την ιδέα του αυτομετασχηματισμού. Είναι φανερό ότι σε αυτό το σημείο ανακύπτουν οι θεωρητικές δυσκολίες που δημιουργεί η αντίληψη του Μαρξ, η οποία αποτέλεσε απαραβίαστο δόγμα για την «ορθοδοξία» της Β' και της Γ' Διεθνούς. Οι ιδεολογικές παραλλαγές του μαρξισμού της σοσιαλδημοκρατίας (από τον Κάουτσκυ ως τον αυστρομαρξισμό περνώντας από τον Μπερνστάιν και το γερμανικό, ολλανδικό και ιταλικό «κίνημα στων Συμβουλίων»), αποτελούν διαφορετικές ερμηνείες της έννοιας «κυβέρνηση των παραγωγών». ΔΠ III: περίοδος της μετάβασης (Λένιν) Τα πράγματα είναι εντελούς διαφορετικά με τον Λένιν παρ' ότι και αυτός διεκδικεί την απόλυτη μαρξιστική ορθοδοξία. Το 1905 ο Λένιν αντιμετώπιζε τα προβλήματα των «δύο επαναστάσεων σε μια» (της αστικής και της προλεταριακής) στην «καθυστερημένη» Ρωσία και της συμμαχίας ανάμεσα στο προλεταριάτο και τους αγρότες. Δεν θέλησε να αναφερθεί στην Δ Π (σε αντίθεση με τους μενσεβίκους που την θεωρούσαν ωστόσο απραγματοποίητη) και διαμόρφωσε την έννοια μωσαϊκό «δημοκρατική επαναστατική δικτατορία του προλεταριάτου και των αγροτών» για να δηλώσει την ειδικά μπολσεβίκικη «τακτική» (που αντιστοιχεί σε αυτό, που αποκαλέσαμε πιο πάνω στρατηγικό πρόβλημα). Ο Τρότσκι θα βασιστεί σε αυτό για να επαναφέρει την έννοια της «διαρκούς επανάστασης». Στη διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης και της περιόδου , ο Λένιν επανέρχεται στην Δ Π για να της αποδώσει όμως μια δυνάμει νέα σημασία, την τρίτη κατά σειρά: η ΔΠ αποτελεί μια ιστορική περίοδο μετάβασης από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό (και όχι απλώς μια πολιτική μορφή ή μια «κυβερνητική μορφή» της μετάβασης). Αυτή την ιδέα είχε σκιαγραφήσει ο Μαρξ στην Κριτική του Προγράμματος της Γκότα διακρίνοντας τις «δύο φάσεις της κομμουνιστικής κοινωνίας». Στην αντίληψη του Λένιν ενυπάρχουν τα βασικά στοιχεία που συναντάμε στον Μαρξ αλλά έχει μεταβληθεί ριζικά η σημασία τους. Αρχικά, η έννοια της ταξικής πάλης για την εξουσία αποκτά νέες ιδεολογικές και πολιτιστικές διαστάσεις. (Τον Λένιν απασχολεί, κατά κύριο λόγο, μετά τον Οκτώβρη η αναγκαιότητα της" «πολιτιστικής επανάστασης»: «η δικτατορία του προλεταριάτου είναι μια επίμονη πάλη αιματηρή και αναίμακτη, βίαιη και ειρηνική, στρατιωτική και οικονομική, παιδαγωγική και διοικητική ενάντια στις δυνάμεις και τις παραδόσεις της παλιάς κοινωνίας. Η δύναμη της συνήθειας που υπάρχει σε εκατομμύρια, δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, είναι, η φοβερότερη δύναμη» - Ο αριστερισμός, παιδική αρρώστια τον κομμουνισμού, 1920) Κατά δεύτερο λόγο, τα στοιχεία που συμπληρώθηκαν όπως είδαμε, εμφανίζονται πια ως όψεις μιας μακρόχρονης περιόδου μετάβασης που συμπίπτει, δυνάμει, με αυτό που ο Μαρξ αποκάλεσε «πρώτη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας» ή «σοσιαλισμό». Έτσι, ο κομμουνισμός, αν και δημιουργείται από τις τάσεις του Σελίδα 4 / 7
5 καπιταλισμού, δεν μπορεί πια να θεωρηθεί προσχηματισμένος. Δεν είναι μόνον το αποτέλεσμα μιας ορισμένης πολιτικής αλλά και μιας ειδικής οικονομικής διαδικασίας, οι αντιφάσεις της οποίας πρέπει να αναδυθούν κάτω από τις διαφορετικές ιστορικές και εθνικές μορφές με τις οποίες είναι δυνατό να εμφανισθούν. θα πρόκειται, θεωρητικά, για τις αντιφάσεις ενός νέου κοινωνικού σχηματισμού (που έχει δική του βάση και εποικοδόμημα) και όπου συνυπάρχουν, αντιφατικά, στοιχεία κρατικού καπιταλισμού και (κομμουνιστικά) στοιχεία οργάνωσης και ελέγχου της παραγωγής από τους ίδιους τους εργαζόμενους. Το σημαντικό νέο στοιχείο σε σχέση με τον Μαρξ είναι ότι ο Λένιν ορίζει την ΔΠ ως περίοδο νέων ταξικών ανταγωνισμών που παίρνουν, μάλιστα, νέα μορφή: «Οι τάξεις υπάρχουν και θα εξακολουθούν να υπάρχουν στη διάρκεια της δικτατορίας του προλεταριάτου (...) αλλάζουν όμως όλες μορφή και οι μεταξύ τους σχέσεις μεταβάλλονται εξίσου. Η ταξική πάλη δεν εμφανίζεται στη δικτατορία του προλεταριάτου, απλώς υπάρχει σε διαφορετικές μορφές «(Η οικονομία και η πολιτική στην περίοδο της δικτατορίας τον προλεταριάτου, 1919). Από τις θεωρητικές συνέπειες αυτής της αλλαγής, δύο πρέπει να μας απασχολήσουν ειδικότερα: α. Η πρώτη είναι η εμφάνιση μιας σειράς έργων «οικονομικής θεωρίας» της ΔΠ, η οποία αντιμετωπίζεται ως νέος τύπος κοινωνικού σχηματισμού, και πρώτο από τα οποία είναι η «Οικονομία της περιόδου της μετάβασης» τον Μπουχάριν (1920). Η συζήτηση διακόπηκε βίαια στη σταλινική περίοδο και ξανάρχισε επί Χρουτσώφ, μετά ttjv αποτυχία του προγράμματος «περάσματος στον κομμουνισμό» που διαμόρφωσε το 22ο συνέδριο του ΚΚΣΕ (1961) και την αντικατάσταση του από το πρόγραμμα οικοδόμησης της «προωθημένης σοσιαλιστική κοινωνίας». Δεν αναφερόμαστε τόσο στους, εξαιρετικά πραγματιστές, υπέρμαχους της «αποκαταστάσεως του κέρδους» (Λίμπερμαν, Τραπέζνικωφ) όσο στη συζήτηση που ακολούθησε τη δημοσίευση των θεωρητικών θέσεων του Ja. A. Kronrod, (1971) οι οποίες θεωρήθηκαν πολύ περισσότερο «σκανδαλώδεις»: υποστηριζόταν ότι υπάρχουν περισσότεροι τρόποι παραγωγής στη μετάβαση στον κομμουνισμό και ταξικές σχέσεις στον σοσιαλισμό'. Πολύ γρήγορα, η συζήτηση διακόπηκε για δεύτερη φορά βίαια. β. Δεύτερη συνέπεια είναι η μαοϊκή αντίληψη της ΔΠ που κυριάρχησε στην «προλεταριακή πολιτιστική επανάσταση» μετά το 1966 αλλά που είχε εμφανιστεί ήδη στο προγενέστερο έργο του Μάο Τσε Τούνγκ. Σύμφωνα με τον Μάο, η ΔΠ είναι μια «αδιάκοπη επανάσταση» και η διάρκεια της δεν είναι δυνατόν να προσδιορισθεί. Περιλαμβάνει κατ' ανάγκην την ανάπτυξη νέων αντιθέσεων και, δυνητικά, νέων ταξικών ανταγωνισμών - πάντα στη βάση της ιστορικής αντίθεσης καπιταλισμού κομμουνισμού. Η κατάσταση μεταβάλλεται άρδην: η ΔΠ δεν αποτελεί πλέον τη μεταδοτική μορφή που διαδέχεται μια συγκεκριμένη (στιγμιαία) επανάσταση (κατάληψη της εξουσίας) αλλά γίνεται, δυνητικά, μια ακολουθία από περισσότερες λαϊκές επαναστάσεις που πρέπει να πραγματοποιηθούν πριν τον οικονομικό, πολιτικό, και ιδεολογικό μετασχηματισμό που θα οδηγήσει στην αταξική κοινωνία (και ιδίως στην κατάργηση του χωρισμού χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας που θεωρείται ως ο βαθύτερος πυρήνας των ταξικών ανταγωνισμό). Σ' αυτό το ακριβώς το σημείο επικεντρώνεται η διαφορά με το μαρξισμό σοβιετικού τύπου, διαφορά που παίρνει οξεία μορφή διότι από τη μαοϊκή προοπτική αμφισβητείται ο ρόλος του (κομμουνιστικού) Κόμματος στην ΔΠ. Μέχρι τον Λένιν, και παρά την έντονη πρακτική επεξεργασία του προβλήματος από τον ίδιο, το Κόμμα δεν είχε συνδεθεί ποτέ οργανικά με τη θεωρία της ΔΠ. θα δούμε ότι αυτό έγινε στην τέταρτη προσπάθεια καθορισμού (ΔΠ IV) με την οποία συνδέονται αντιθετικά, με ένα τρόπο φαινομενικά μόνο παράδοξο, τα ονόματα των Στάλιν και Γκράμσι. ΔΠ IV: Κόμμα - Κράτος (Στάλιν, Γκράμσι) Μπορούμε να αποδώσουμε στον Στάλιν και γενικότερα στο σταλινικό μαρξισμό μια πρωτότυπη αντίληψη για την ΔΠ; Το θεωρούμε αναμφισβήτητο. Κι αυτό γιατί ο Στάλιν όχι μόνο ασχολήθηκε πρακτικά, σε αντίθεση με τους προηγούμενους, με τη δημιουργία ενός κράτους αλλά και γιατί έθεσε καθαρά το θεωρητικό πρόβλημα που δεν είχε σαφή μορφή σ' εκείνους. Σελίδα 5 / 7
6 Ο Στάλιν ξεκινά από τις αναλύσεις του Λένιν για τη συγκυρία τη: ΝΕΠ και το ρόλο που αναλαμβάνουν στη διάρκεια της το σοβιετικό Κράτος, το κομμουνιστικό Κόμμα, τα συνδικάτα (μετά τη μεγάλη σύγκρουση του 1921 με τον Μπουχάριν, τον Τρότσκι και την «εργατική αντιπολίτευση») και οι μαζικές οργανώσεις (πρόβλημα της Προλετκούλτ). Από αυτές τις αναλύσεις ο Στάλιν συνάγει τον ορισμό ενός συστήματος της ΔΠ ή της ΔΠ ως κοινωνικού και θεσμικού «συστήματος». Το κόμμα γίνεται ο βασικός άξονας του όλου «συστήματος», η «ανώτερη μορφή οργάνωσης της προλεταριακής τάξης» και, κατά συνέπεια, η «ηγετική δύναμη του κράτους» γιατί το τελευταίο στη ΔΠ μπορεί να θεωρηθεί ως το σύνολο των «μορφών οργάνωσης της προλεταριακής τάξης». Το συνδικάτο αναλαμβάνει (θεωρητικά) την υπεράσπιση των συμφερόντων της εργατικής τάξης και την οργάνωση της παραγωγικής άμιλλας κάτω από τον έλεγχο του Κόμματος, για το οποίο αποτελεί τον κύριο «ιμάντα μεταβίβασης». Με αυτόν τον τρόπο επιλύεται, τυπικά τουλάχιστον, το πρόβλημα της κινητήριας δύναμης των ιστορικών μετασχηματισμών που ο Μαρξ είχε συμπεριλάβει στη «δεκτική επέκτασης μορφή» της ΔΠ και ο Λένιν στην «περίοδο μετάβασης» οι οποίες θα έπρεπε να οδηγήσουν στην αταξική κοινωνία: στην πραγματικότητα, ' το κόμμα αποτελεί την κατ' εξοχήν επαναστατική δύναμη που δημιουργείται και αναπαράγεται διαρκώς με βάση τα πιο προωθημένα στοιχεία του προλεταριάτου (και η οποία, αν χρειαστεί, «εκκαθαρίζεται» περιοδικά) και αυτή η ανατρεπτική δύναμη φωλιάζει στην καρδιά των δομών του κράτους! Η θεωρία της ΔΠ συγχωνεύεται λοιπόν με την έννοια της («μονολιθικής») ενότητας του κόμματος την οποία είχε επίσης θεωρητικοποιήσει ο Στάλιν με βάση τις συγκυριακές αναλύσεις του Λένιν (στο Τι να κάνουμε; και στα πρακτικά του 10ου συνεδρίου του ΚΚ(μπ).). Αυτή η συλλογιστική οδηγεί, αναγκαστικά, τον Στάλιν στο να «διορθώσει» τους προηγούμενους ορισμούς σε ένα βασικό σημείο: ο μαρασμός τον κράτους δεν είναι εξ ορισμού αναγκαίος (ως τάση) στην ΔΠ αλλά αναβάλλεται επ' αόριστον. «Το κράτος της ΔΠ» δεν είναι ένα «ημίκράτος» αλλά ένα «νέο» κράτος που τείνει να ενισχυθεί. Μετά τον Στάλιν, ο μαρξισμός των σοσιαλιστικών χωρών δεν διαφοροποιείται σε αυτό το σημείο. Στην ανάγκη, διατηρεί τη βάση της σταλινικής αντίληψης, εγκαταλείποντας τον όρο (γίνεται λόγος για «λαϊκή δημοκρατία», «Κράτος ολόκληρου του λαού» ή «των εργαζομένων»). Αυτές οι ταλαντεύσεις υπήρχαν εν σπέρματι και στον Στάλιν που ερμήνευε τη λενινιστική θέση για «συνέχιση της ταξικής πάλης» στην ΔΠ είτε ως «όξυνση της ταξικής πάλης» στο σοσιαλισμό είτε ως «εξαφάνιση των ταξικών ανταγωνισμών» (η εισήγηση για το Σύνταγμα του 1936 εξαγγέλλει το τέλος της ΔΠ στην ΕΣΣΔ). Το ουσιώδες είναι βέβαια ο θεσμοποιημένος ηγετικός ρόλος του κόμματος, η ταύτιση του με το κράτος. Για μια ακόμη φορά βρίσκουμε στον Μάο τις σημαντικότερες αναλύσεις των αντιφάσεων αυτής της αντίληψης. Η πολιτιστική επανάσταση - που αποτελεί με αυτή την έννοια τη μόνη αυθεντική προσπάθεια, κριτικής του σταλινισμού εκ των έσω - βασίζεται στο ότι η συνεχιζόμενη πάλη των τάξεων διαπερνά το ίδιο το κόμμα: δεν πρόκειται απλώς για «εκκαθαρίσεις» προκειμένου να εκπληρώσει τα καθήκοντα του. αλλά για την αναγνώριση του ότι προεκτείνονται στο εσωτερικό του Κόμματος οι κοινωνικοί ανταγωνισμοί που διαιρούν ολόκληρη την κοινωνία. Πάντως ο Μάο δεν κατορθώνει να αποφύγει την παλινδρόμηση ανάμεσα σε όνο εντελώς διαφορετικές αναλύσεις της θέσης αυτής που επικρατούν διαδοχικά στη διάρκεια της «πολιτιστικής επανάστασης»: πρώτον, την ιδέα ότι το Κόμμα πρέπει σε δεδομένες συνθήκες να τεθεί σε αμφισβήτηση εκ μέρους άλλων τύπων επαναστατικής οργάνωσης των μαζών, οι οποίες θα του αμφισβητήσουν το μονοπώλιο της πολιτικής διεύθυνσης και, δεύτερον, την ιδέα ότι οι ταξικοί ανταγωνισμοί «συγκεντρώνονται» στο εσωτερικό τον και εκεί πρέπει τελικά να δοθεί η λύση. Έτσι, διαφυλάσσεται το μονοπώλιο της πολιτικής διεύθυνσης με αντάλλαγμα την εγκατάλειψη του μύθου της «μονολιθικής» ενότητας. Αγγίζουμε πλέον τα ιστορικά και θεωρητικά όρια της έννοιας. Πάντως είναι δυνατόν να διευκρινισθούν περισσότερο σε μια νέα κατεύθυνση που μας προσφέρει το έργο του Γκράμσι. Ο Γκράμσι ασχολείται με το πρόβλημα της ΔΠ όταν θεωρητικοποιεί την ηγεμονία, την οποία και αντιμετωπίζει ως πρόβλημα που εμπεριέχει το «πριν» και το «μετά» της επανάστασης ή της κατάληψης της εξουσίας. Η ΔΠ δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει απλή αντικατάσταση μιας τάξης από μια άλλη (ή των αντιπροσώπων μιας τάξης από τους αντιπροσώπους μιας άλλης) σε μια μορφή κυριαρχίας (ή στη θέση του «κυβερνώντος») η οποία παραμένει αμετάβλητη. Σελίδα 6 / 7
7 Φαίνεται πόντιος ότι ο Γκράμσι ασχολείται με την ΔΠ ξεκινώντας από μια «παρανόηση» της σημασίας που είχε στο έργο του Μαρξ και κυρίως του Λένιν όπου εμπεριείχε ήδη όπως είδαμε - την ιδέα της δημοκρατίας των μαζών, του συστήματος οργανικής συμμαχίας των λαϊκών τάξεων αλλά και της επαναστατική; μορφωτικής ή «παιδαγωγικής» διαδικασία;. Όπιο; εξ άλλου σημειώνει ο Β. Τζερρατάνα «στα Τετράδια της φυλακής κάθε φορά που γίνεται αναφορά στην ΔΠ, ο όρος ερμηνεύεται ως "θεωρία του Κράτους ως δύναμης", κάτι που επισημαίνει αποκλειστικά και μόνο το κοινό στοιχείο που υπάρχει σε κάθε κράτος». Αυτό πρέπει να μας εκπλήσσει, αν είναι αλήθεια ότι η γκραμσιανή έννοια της ηγεμονίας δεν αποτελούσε παρά την επαναφορά και υπεράσπιση της πλήρους σημασίας της λενινιστικής ΔΠ σε αντιπαράθεση με τις θέσεις του Τρότσκι και του Μπορντίγκα. Όπως και να έχουν τα πράγματα, αυτός ο μεταγενέστερος περιορισμός δείχνει ότι, ακόμη και με αυτή την έννοια, η λενινιστική ΔΠ αφήνει για τον Γκράμσι άλυτο ένα θεμελιώδες πρόβλημα. Πρέπει να διαστείλουμε το φαινόμενο «διεύθυνση ηγεμονία» από τη «δικτατορία κυριαρχία» και να το αναλύσουμε ειδικά με βάση την αντίληψη του Γκράμσι. Πρέπει κυρίως να συναγάγουμε τις λειτουργίες και τα ηγεμονικά χαρακτηριστικά του κόμματος, που στον Λένιν παραμένουν ακαθόριστα. Από αυτό προκύπτει, τελικά μια τριπλή εννοιολογική μεταβολή: η αρχική σχέση ηγεμονίας και ΔΠ, αντιστρέφεται. Η ΔΠ γίνεται μια από τις πλευρές της ιστορικής ηγεμονίας, η «ευρύτερη» σύλληψη της οποίας περιλαμβάνει την ιδεολογική διεύθυνση που δεν προκύπτει από μια σχέση εξουσίας αλλά από τη σταδιακή ζύμωση των μαζών η οικοδόμηση του προλεταριακού κόμματος δεν περιορίζεται στην ανάδειξη μιας «πρωτοπορίας» («συνειδητής και οργανωμένης» κατά το κλισέ της Γ' Διεθνούς): είναι μια μακροχρόνια διαδικασία που πριν και μετά την κατάληψη της εξουσίας ενοποιεί το προλεταριάτο και τις μάζες κάτω από μια δεδομένη «κοσμοαντίληψη» που επενδύεται στην καθημερινή πρακτική και αντιπαρατίθεται στην αντίστοιχη των εκμεταλλευτριών τάξεων: η έννοια του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» (ή. αλλιώς, «οργανικού» - σε αντίθεση με τον «γραφειοκρατικό συγκεντρωτισμό») μεταφέρεται από το κόμμα στο ίδιο το κράτος. Το παράδοξο είναι πως, αν και αυτή η τροποποίηση έχει το πλεονέκτημα ότι ανοίγει ένα πεδίο ευρύτατων κριτικών αναλύσεων εντελώς διαφορετικό από το σταλινικό «σύστημα», προσκρούει στα ίδια ακριβώς θεωρητικά αδιέξοδα. Για τον Στάλιν, οι λειτουργίες του κόμματος απορροφώνται από τον κρατικό του ρόλο (ακριβώς όπως η ηγεμονία περιορίζεται στον έλεγχο που έχει το κόμμα στα συνδικάτα και τις μαζικές οργανώσεις). Το κόμμα είναι συνεπώς ο θεσμός που τείνει διαρκώς στο να ακυρώνει στην πράξη τη διεύθυνση ηγεμονία προς όφελος της δικτατορίας καταναγκασμού. Η προσπάθεια του Γκράμσι να αποτρέψει αυτή την αντιστροφή, αφήνει ανοιχτό το ζήτημα του «μαρασμού του κράτους». Για τον Γκράμσι υπάρχει, μάλλον, η προοδευτική δόμηση ενός κράτους νέου τύπου, ενός κράτους «ηθικού», για την υπέρβαση κάθε «οικονομικού κορπορατιστικού» (που θεμελιώνεται στην υπεράσπιση των ταξικών συμφερόντων, το χωρισμό πολιτικής και οικονομίας) και την υπέρβαση της διάκρισης κυβερνώντων κυβερνωμένων. Ένα τέτοιο «κράτος», ακόμη και αν δεν θεωρηθεί ως επάνοδος στην ουτοπία της κλασικής εξισωτικής δημοκρατίας, δεν αποτελεί, πάντως, μια μη έννοια. που δεν υφίσταται και δεν είναι δυνατόν να συγκροτηθεί στα πλαίσια της μαρξιστικής προβληματικής; Αν είναι έτσι τα πράγματα, κατανοούμε ακριβέστερα γιατί στο τέρμα μιας διαδικασίας διεύρυνσης που ανέσυρε προοδευτικά την ΔΠ από την κατάσταση μιας περιφερειακής, αν όχι περιθωριακής, έννοιας στη θεωρία, για να την συνδέσει τελικά με όλα τα κρίσιμα ζητήματα του μαρξισμού, η «κρίση» της έννοιας που σοβεί στη σημερινή πρακτική μπορεί να ταυτιστεί με την υπαρκτή «κρίση του μαρξισμού». Από αυτό το σημείο και πέρα είναι εντελώς μάταιο να προσπαθούμε να την αντιμετωπίσουμε ξεχωριστά, διατηρώντας το μύθο ενός ζωντανού και με εσωτερική συνοχή μαρξισμού... χωρίς αναφορά στην ΔΠ! Εκτός κι αν πρόκειται για πυροτεχνήματα καιροσκοπικής πολιτικής (βλέπε 22ο Συνέδριο του ΚΚΓ. 1976). Σελίδα 7 / 7
Τρίτη (Κοµµουνιστική) ιεθνής εύτερο Συνέδριο 1920. ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ Κοµµουνιστική Αποχική Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος
Τρίτη (Κοµµουνιστική) ιεθνής εύτερο Συνέδριο 1920 ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΣΜΟ Κοµµουνιστική Αποχική Φράξια του Ιταλικού Σοσιαλιστικού Κόµµατος 1. Ο κοινοβουλευτισµός είναι η µορφή πολιτικής εκπροσώπησης
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.4 ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ 4.4 ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ 1/12 Σοσιαλισμός
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο - ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2.4 Το σοσιαλιστικό σύστημα ή η σχεδιασμένη οικονομία
Διαβάστε περισσότεραΗ ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ - I ΡΥΣΗ ΚΑΙ ΕΞEΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚHΣ EΝΩΣΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΓ Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ - I ΡΥΣΗ ΚΑΙ ΕΞEΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΟΒΙΕΤΙΚHΣ EΝΩΣΗΣ ΩΣ ΤΟ 1941 100 Α. ΚΛΕΙΣΤΕΣ Ή ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα) Ερωτήσεις διαζευκτικής απάντησης ή του τύπου
Διαβάστε περισσότεραΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... VII XV ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Ο επιστημολογικός τόπος και το αντικείμενο της πολιτειολογίας: Κράτος, Πολιτεία και Πολίτευμα... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α ΓΝΩΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 2.
Διαβάστε περισσότεραΜαρξιστική θεωρία του κράτους. Γ. Τσίρμπας
Πολιτική Επιστήμη ΙΙ Μαρξιστική θεωρία του κράτους Γ. Τσίρμπας Η μαρξιστική θεωρία του κράτους «[ ]σκοπός της δεν είναι μόνο η κατανόηση του καπιταλιστικού κράτους, αλλά και η συμβολή στην καταστροφή του»
Διαβάστε περισσότεραΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΦΑΚΕΛΟΣ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΦΑΚΕΛΟΣ ΟΙ ΚΟΜΜΑΤΙΚΕΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 110398 2015-2016 ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ι. ΘΕΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ - ΥΛΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
Διαβάστε περισσότερατης εργασίας, της εμφάνισης της ατομικής ιδιοκτησίας και της διάσπασης
1 ΚΡΑΤΟΣ Το Κράτος είναι βασικός θεσμός στο πολιτικό σύστημα της ταξικής κοινωνίας, μέσω του οποίου διοικείται η κοινωνία και προστατεύεται η οικονομική και κοινωνική δομή της. Στις ταξικά ανταγωνιστικές
Διαβάστε περισσότεραΤο πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/ Οι θεμελιώδεις αρχές του πολιτεύματος
Εισαγωγή στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο Α εξάμηνο 2015/2016 Ν. Κανελλοπούλου Αναπλ. Καθηγ. Συνταγματικού Δικαίου Το πολίτευμα που προβλέπει το ελληνικό Σύνταγμα του 1975/1986/2001/2008 Διάγραμμα του
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία της Εκπαίδευσης
Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Συγκρουσιακές Θεωρήσεις Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 5ο (σελ. 128 136) Οι θέσεις του Althusser Οι θέσεις του Gramsci 2 Karl Marx (1818-1883)
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Οι πολιτικές συνέπειες του οικονομισμού Δημήτρης Μπελαντής
ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΣΜΟΥ 1 του Δημήτρη Μπελαντή 1. Ο νόμος της αξίας και η Ρωσική Επανάσταση Η σύγκρουση σχετικά με το νόμο της αξίας και τη διατήρηση ή μη των εμπορευματικών μορφών κατά
Διαβάστε περισσότεραΕισήγηση 21 θέσεων του Λένιν.
Εισήγηση 21 θέσεων του Λένιν. 1. Όλη η προπαγάνδα και η αναταραχή, πρέπει να φέρουν έναν πραγματικά κομμουνιστικό χαρακτήρα και σύμφωνα με το πρόγραμμα και τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Όλα
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Κομμουνισμός και Φιλοσοφία. Η θεωρητική περιπέτεια του Λουί Αλτουσέρ Παναγιώτης Σωτήρης
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΩΤΗΡΗΣ Στους γονείς μου, ως ελάχιστη αναγνώριση Ο Λουί Αλτουσέρ κατέχει μια σημαντική θέση στη σύγχρονη σκέψη. Προσπάθησε να διαμορφώσει στοιχεία μιας πρωτότυπης μαρξιστικής φιλοσοφίας και
Διαβάστε περισσότεραΠ Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α Πρόλογος: Μεθοδολογικές και εννοιολογικές αποσαφηνίσεις Ι. Αντικείμενο της μελέτης, σκοπός και μεθοδολογία ΙΙ. «Δικαιώματα» και «υποχρεώσεις» πολιτειακών οργάνων ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα
Διαβάστε περισσότεραΠερί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική*
2 Περί της έννοιας της άρνησης στη διαλεκτική* Πιστεύω, σ αυτό είμαστε όλοι σύμφωνοι, ότι ο προσδιορισμός του περιεχομένου της παρούσης ιστορικής περιόδου και, ειδικά, η ανάπτυξη του ύστερου καπιταλισμού
Διαβάστε περισσότερα«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ
«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία
Διαβάστε περισσότεραΛεωνιδας ΚυρΚος. Η δυναμική της ανανέωσης
Λεωνιδας ΚυρΚος Η δυναμική της ανανέωσης Τα BIBΛIA TOY ΤΖον Λε Καρε ςtiς EKδOςEIς KAςTANIωTH * Κι ο κλήρος έπεσε στον ςμάιλι, μυθιστόρημα, 2008 ο εντιμότατος μαθητής, μυθιστόρημα, 2009 οι άνθρωποι του
Διαβάστε περισσότεραΕνότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης
Ενότητα 13 - Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις της βιομηχανικής επανάστασης Ιστορία Γ Γυμνασίου Απεικόνιση των γεγονότων στην Haymarket Square Σικάγο - Μάιος 1886 Κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Mea culpa (?) Γιώργος Η. Οικονομάκης
MEA CULPA (?) του Γιώργου Η. Οικονομάκη Κύριε Διευθυντή. Μέχρι τη στιγμή που γράφω το σημείωμα τούτο γνωρίζω ότι για μια, τουλάχιστο, διατύπωση - θέση του τελευταίου άρθρου μου στο περιοδικό έγινα αντικείμενο
Διαβάστε περισσότεραζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.
Φίλες και Φίλοι, Από το 2007, όταν έθεσα για πρώτη φορά υποψηφιότητα για την ηγεσία της προοδευτικής παράταξης, χάσαμε πολλά. Μία ολόκληρη δεκαετία. Γύρω μας, ο κόσμος αλλάζει. Δυστυχώς,τώρα που ξαναγράφεται
Διαβάστε περισσότεραΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ Α1 α. σχολικό βιβλίο, σελ. 46. Φεντερασιόν: ήταν μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της Θεσσαλονίκης, με πρωτεργάτες σοσιαλιστές από την ανοικτή σε νέες ιδέες
Διαβάστε περισσότερα3. Να εξηγήσετε γιατί η αστική επανάσταση δεν κατόρθωσε να επιβληθεί και να οδηγήσει τη Ρωσία σ ένα φιλελεύθερο δηµοκρατικό πολίτευµα.
Β. ΑΝΟΙΚΤΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (ενδεικτικά παραδείγµατα) Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. Λαµβάνοντας υπόψη σας τα εθνικά, κοινωνικά, οικονοµικά και πολιτικά χαρακτηριστικά της τσαρικής Ρωσίας καθώς και τις ιδιαίτερες συνθήκες
Διαβάστε περισσότεραΓεωργία Καζάκου, ΠΕ09. Οικονομολόγος. Πολιτική Παιδεία. Β Τάξη Γενικού Λυκείου
Πολιτική Παιδεία Β Τάξη Γενικού Λυκείου 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ 3.3 ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 2 Άρθρο 1 του Συντάγματος Tο πολίτευμα της Eλλάδας είναι Προεδρευόμενη Kοινοβουλευτική Δημοκρατία.
Διαβάστε περισσότερα[30] Marx-Engels, Collected Works, ο.π., vol.10, p Από τα πρακτικά της συνάντησης για την κεντρική διεύθυνση [της Κομμουνιστικής Λίγκας]
Β) Από τους Ταξικούς αγώνες στη Γαλλία στην 18 η Brumaire του Λουδοβίκου Βοναπάρτη «Οι επαναστάσεις είναι οι ατμομηχανές της ιστορίας» 41 Γιατί η περίοδος 1848-1852 αποτελεί ορόσημο στην ιστορία των ιδεών
Διαβάστε περισσότεραhttps://www.pirateparty.gr/forum/viewtopic.p hp?f=176&t=5198&start=10#p69404
ΑΡΧΕΣ https://www.pirateparty.gr/forum/viewtopic.p hp?f=176&t=5198&start=10#p69404 Όλο το καταστατικό 2.1 Άμεσης Δημοκρατίας 2.2.1 Άμεσης Δημοκρατίας Μαζική αλλαγή. Οι αλλαγές στο 2.1 και 2.2.1 είναι στις
Διαβάστε περισσότεραΣημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1
Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.5 Αναρχισμός 4.5 ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ 1/13 Αναρχισμός
Διαβάστε περισσότεραΜία από τις πιο επαναστατικές ιδέες των καιρών μας, υπήρξε η Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Φίλες και φίλοι, Μία από τις πιο επαναστατικές ιδέες των καιρών μας, υπήρξε η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Με την έννοια την Άμεσης Δημοκρατίας. Της δυνατότητας δηλαδή οι πολίτες να βρίσκονται στο κέντρο της λήψης
Διαβάστε περισσότεραηµόσια ιδιοκτησία και Κοινοκτηµοσύνη
Άντον Πάννεκουκ ηµόσια ιδιοκτησία και Κοινοκτηµοσύνη Πηγή:http://sites.google.com/site/syrizaorizontia/in-thenews/ademosieutastaellenikaarthratouantonpanekouk ( ηµοσιεύτηκε στο περιοδικό Western Socialist,
Διαβάστε περισσότεραΑνάλυση Πολιτικού Λόγου
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 9η: Ο λόγος της Πολιτικής Οικολογίας 2 Γιάννης Σταυρακάκης, Καθηγητής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται
Διαβάστε περισσότεραΗ Γαλλική επανάσταση (1789-1794)
Η Γαλλική επανάσταση (1789-1794) Το πλαίσιο 18 ος αιώνας, Γαλλία: Παλαιό Καθεστώς, δηλ. 3 θεσμοθετημένες τάξεις: Κλήρος (0,5%) Ευγενείς (1,5%) Υπόλοιποι, δηλ. αστοί, αγρότες εργάτες (98%) Κριτήρια ένταξης:
Διαβάστε περισσότεραΤο ζήτημα του κράτους
1. Η θέση του Λένιν Κράτος & Επανάσταση (1917) Το ζήτημα του κράτους 1. Πραγματολογικά δεδομένα του κειμένου -Το έργο γράφεται ανάμεσα στον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο του 1917, στηριγμένο σε υλικό που
Διαβάστε περισσότεραΦορείς των νέων ιδεών ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ
Δ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ- ΔΙΧΑΣΜΟΣ (1909-1922) 1. Το κόμμα των φιλελευθέρων 1. Πριν τις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910 κανένα ΜΕΓΑΛΟ κόμμα δεν υποστήριζε τις μεταρρυθμίσεις που προτάθηκαν το 1909/1910 Φορείς των νέων
Διαβάστε περισσότεραKKE Η θεωρητική θεμελίωση της σοσιαλιστικής επανάστασης και της δικτατορίας του προλεταριάτου Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ
Α. ΜΙΑ ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΥΛΙΣΜΟ Το κράτος είναι προϊόν των ανειρήνευτων ταξικών αντιθέσεων, δεν υπήρχε πάντα στην ανθρώπινη κοινωνία. Δεν υπήρχε στο πρωτόγονο κοινοτικό σύστημα, όπου δεν υπήρχαν
Διαβάστε περισσότεραΔΙΑΦΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ
ΔΙΑΦΟΡΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΗΣ ΤΑΞΗΣ Δεν παραγνωρίζουμε τη διαστρωμάτωση μέσα και γύρω από την τάξη των μισθωτών εργαζομένων, τις δυσκολίες που δημιουργεί στη συνειδητοποίηση των εργατών και τα εμπόδια
Διαβάστε περισσότεραΚεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι
Κεφάλαιο και κράτος: Από τα Grundrisse στο Κεφάλαιο και πίσω πάλι Γιώργος Οικονομάκης geconom@central.ntua.gr Μάνια Μαρκάκη maniam@central.ntua.gr Συνεργασία: Φίλιππος Μπούρας Κομβικό-συστατικό στοιχείο
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Από τη «συντριβή της κρατικής μηχανής» στην «κρίση και μετεξέλιξη του κράτους» Γιάννης Μηλιός
Από τη «συντριβή της κρατικής μηχανής» στην «κρίση και μετεξέλιξη» του κράτους.(η θεωρητική τομή στο έργο του Ν. Πουλαντζά)του Γιάννη Μηλιού 1. Εισαγωγή Το έργο του Ν. Πουλαντζά περιλαμβάνει δεκάδες δημοσιεύσεις,
Διαβάστε περισσότεραΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Αξίες και τιμές παραγωγής. Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» Γιώργος Σταμάτης
Άξιες και τιμές παραγωγής: Η σχέση μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου» του Γιώργου Σταμάτη 1. Εισαγωγή Σκοπός μας δεν είναι να δείξουμε απλώς, ότι μεταξύ του 1ου και του 3ου τόμου του «Κεφαλαίου»
Διαβάστε περισσότεραΤι είναι ρεβιζιονισμός;
Τι είναι ρεβιζιονισμός; Τι είναι ρεβιζιονισμός; Κάποιοι, εσφαλμένα, θεωρούν ότι ρεβιζιονισμός είναι η απομάκρυνση από κάποια ορθόδοξη σκέψη, η «αναθεώρηση» κάποιας παράδοσης. Σε μαρξιστικό πλαίσιο, η θεώρηση
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία της Εκπαίδευσης
Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για
Διαβάστε περισσότεραΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ : ανέπτυξε τη θεωρία περί «άνισης ανταλλαγής». Η θεωρία του αποτελεί μέρος μιας πιο λεπτομερούς ερμηνείας της μεταπολεμικής
Διαβάστε περισσότεραστη Βουλγαρία και µετά την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1 η Ιανουαρίου 2007, κάτω από τον πιο εύγλωττο τίτλο Σύγχρονη
Σύγχρονη Βουλγαρία: Από το Ανατολικό Μπλοκ στην Ευρωπαϊκή Ένωση Πρόλογος Το παρόν βιβλίο προέκυψε µέσα από συζητήσεις που ξεκίνησαν στα τέλη του 2008 στη Σόφια γύρω από την αναγκαιότητα πρόσβασης του ελληνικού
Διαβάστε περισσότεραΠεριεχόμενα. Εισαγωγή... 13
Περιεχόμενα Εισαγωγή... 13 ΜΕΡΟΣ Ι Η μακρά ετερόδοξη παράδοση της χρηματοπιστωτικής σφαίρας ως αντιπαραγωγικής δραστηριότητας. Μια μαρξ(ιστ)ική αποτίμηση... 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ο παρασιτικός σταθερά απών ιδιοκτήτης
Διαβάστε περισσότεραΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΧΙΚΗΣ ΦΡΑΞΙΑΣ
ΙΤΑΛΙΚΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΧΙΚΗΣ ΦΡΑΞΙΑΣ Μάιος 1920 Ι 1. Ο κομμουνισμός είναι η διδασκαλία των κοινωνικών και ιστορικών προϋποθέσεων για την απελευθέρωση του προλεταριάτου.
Διαβάστε περισσότεραΣελίδα 1 από 5. Τ
Σελίδα 1 από 5 ΔΕΟ 10 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ- ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΟΜΟΙ Α & Α1 & Β ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ 1. Τι είναι κράτος; Κράτος: είναι η διαρκής σε νομικό πρόσωπο οργάνωση λαού
Διαβάστε περισσότεραΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ 1. Παπαδάκη Πολυξένη, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, γνωστικό αντικείμενο «Γενική Πολιτειολογία», Φ.Ε.Κ. διορισμού: 1/ 11-1-2016. 2. Διοικητική θέση στο Πανεπιστήμιο: Πρόεδρος του
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία του Πολιτισμού
Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 2: Κοινωνιολογία - πολιτισμός - κουλτούρα. Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150
Διαβάστε περισσότεραΙστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού
Ιστορία του Αραβοϊσλαμικού Πολιτισμού Ενότητα 7: Άκρα δεξιά στην Τουρκία: η περίπτωση του Alparşlan Turkeş Δημήτριος Σταματόπουλος Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative
Διαβάστε περισσότεραΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις
ΤΟΠΟΣ Επιστημονικές Εκδόσεις Επιμέλεια - Διόρθωση: Μαρία Αποστολοπούλου Εξώφυλλο: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε. 2014 Εκδόσεις Τόπος & Δημήτρης Καλτσώνης για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο [Οι εκδόσεις Τόπος είναι
Διαβάστε περισσότεραΚΙΝΗΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ
ΚΙΝΗΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ISBN 978-960-518-389-9 Παραγωγή: ΙΝΔΙΚΤΟΣ Καλλιδρομίου 64, 114 73 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210 8838007, e-mail: indiktos@indiktos.gr Ἑξαδακτύλου 5, 546 35 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΤΗΛ.: 2310 231083,
Διαβάστε περισσότεραΜήνυμα για την παγκόσμια μέρα της Γυναίκας
Μήνυμα για την παγκόσμια μέρα της Γυναίκας «Μπροστά στην 8η Μάρτη, η ΚΕ του ΚΚΕ χαιρετίζει τις γυναίκες του λαού στη χώρα μας και σε όλο τον κόσμο, έχοντας τη σκέψη της στο δρόμο που άνοιξε για την ισοτιμία
Διαβάστε περισσότεραΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Β ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ 4.1 Η πολιτική 4.1 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1/21 Η λέξη πολιτική
Διαβάστε περισσότεραΟρισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας
Ορισµένες διαστάσεις της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας Τα κυριότερα χαρακτηριστικά της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας είναι η συνέχεια στόχων και στρατηγικών επιλογών στη βάση των πολιτικών αντιλήψεων
Διαβάστε περισσότεραΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ Πρακτικά συνεδρίου Κοινωνική και πολιτική εκπροσώπηση. Προκλήσεις
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Η «Περεστρόικα», ο μαρξισμός και η Αριστερά Γ. Μηλιός, Τ. Κυπριανίδης
των Γιάννη Μηλιού και Τάσου Κυπριανίδη 1. Εισαγωγή Η ανάδειξη του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στην ηγεσία του ΚΚΣΕ και του κράτους της Σοβιετικής Ένωσης και οι αλλαγές που εγκαινίασε και προωθεί η νέα σοβιετική
Διαβάστε περισσότερα{ Μοναρχία. Κωνσταντίνος-Ιωάννης Δημητρόπουλος
{ Μοναρχία Κωνσταντίνος-Ιωάννης Δημητρόπουλος ΟΡΙΣΜΟΣ: Η Μοναρχία ή Βασιλεία είναι ο θεσμός διακυβέρνησης, όπου ο αρχηγός του κράτους είναι ο Βασιλιάς. Αυτό που τη χαρακτηρίζει είναι ότι ο τελευταίος κρατά
Διαβάστε περισσότεραΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ. Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον
ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ Αξιολογώντας το παρελθόν και το παρόν, προβλέποντας το μέλλον ΣΥΣΤΗΜΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΕΝΑ «ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ» ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ «Το ευρωπαϊκό big-bang, η απόφαση
Διαβάστε περισσότεραΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α.
ΕΝΩΣΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑΝΝΗ MΠΑΝΙΑ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣY.ΡΙΖ.Α. ΣΤΟ 14 ο ΤΑΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Ισχυρή Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση με αρμοδιότητες και πόρους» ΑΘΗΝΑ,
Διαβάστε περισσότεραΚαρλ Πολάνυι. Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη
Καρλ Πολάνυι Επιμέλεια Παρουσίασης: Άννα Κουμανταράκη Καρλ Πολάνυι (1886-1964) Καρλ Πολάνυι Ούγγρος διανοητής νομάδας εβραϊκής καταγωγής με έντονη πνευματική και πολιτική δράση, θεμελιωτής του κλάδου της
Διαβάστε περισσότερα17η ιδακτική Ενότητα ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΑΚΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ
17η ιδακτική Ενότητα ΑΡΧΗ ΤΗ ΙΑΚΡΙΗ ΤΩΝ ΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΑ ΠΟΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΟΙ Απόσπασµα από το ύνταγµα που ψήφισε η Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας το Μαΐο του 1827 το αρ. 5 Η κυριαρχία ενυπάρχει στο Έθνος
Διαβάστε περισσότεραΠροσχέδιο για τις επιστημονικοτεχνικές εργασίες
Προσχέδιο για τις επιστημονικοτεχνικές εργασίες Αποσπάσματα από το σχέδιο προγράμματος του ΚΚΡ (μπ.) Εισήγηση για το πρόγραμμα του κόμματος Σχέδιο απόφασης "για τον προλεταριακό πολιτισμό" Τα καθήκοντα
Διαβάστε περισσότεραΤρίτη Κομμουνιστική Διεθνής (Κομιντέρν) Οι 21 όροι του Λένιν
Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνής (Κομιντέρν) Οι 21 όροι του Λένιν Με την επικράτηση των μπολσεβίκων το 1917 στη Ρωσία, δημιουργήθηκε στους απανταχού κομμουνιστές η ελπίδα και η προσδοκία, ότι ο επαναστατικός
Διαβάστε περισσότεραεργατική τάξη, η νεολαία. Είναι μάχη που θα δυναμώσει τη μεγάλη υπόθεση της ανασύνταξης του εργατικού κινήματος, της συγκρότησης της κοινωνικής
ΟΜΙΛΙΑ Γ. ΠΡΩΤΟΥΛΗ «Φίλοι και φίλες, συντρόφισσες και σύντροφοι Σας καλωσορίζουμε στην παρουσίαση της έκδοσης της ΚΕ του ΚΚΕ για τα επιτεύγματα και τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης στο σοσιαλισμό. Αυτή
Διαβάστε περισσότεραKKE Θεωρητικά ζητήματα για τη στρατηγική και τακτική του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιδεολογική Επιτροπή της ΚΕ του ΚΚΕ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το κομμουνιστικό κόμμα, για να είναι το πρωτοπόρο απόσπασμα της εργατικής τάξης, πρέπει να διαμορφώνει και να εφαρμόζει στην πράξη ένα επαναστατικό πολιτικό πρόγραμμα. Να λειτουργεί και να δρα
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία του Πολιτισμού
Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 6: Η κουλτούρα στην κοινωνιολογική θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150
Διαβάστε περισσότεραΚοινή Γνώμη. Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015
Κοινή Γνώμη Κολέγιο CDA ΔΗΣ 110 Κομμωτική Καρολίνα Κυπριανού 11/02/2015 Έννοια, ορισμός και ανάλυση Κοινής Γνώμης Κοινή γνώμη είναι η γνώμη της πλειοψηφίας των πολιτών, πάνω σε ένα ζήτημα που αφορά την
Διαβάστε περισσότεραΗ κρίση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων Η ιταλική και γερμανική ενοποίηση. Φύλλο Εργασίας
Η κρίση της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων Η ιταλική και γερμανική ενοποίηση Φύλλο Εργασίας 1. Αφού συμβουλευτείτε τη σελίδα 44 του βιβλίου σας καθώς και το χάρτη που παρατίθεται, να συμπληρώσετε την πιο
Διαβάστε περισσότεραΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ: ΑΝΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΝΕΑ ΕΠΙΘΕΣΗ
-1- ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΠΡΙΝ (18/01/2009) ΜΕ ΚΥΡΙΟ ΤΙΤΛΟ Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Όταν δεν πρόκειται για απάτη, η «ελεύθερη πρόσβαση» είναι μια ρεφορμιστική στην ουσία
Διαβάστε περισσότερα12 Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ
Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε γενικευμένη κρίση. Οικονομική κρίση, που την κάνει να ισορροπεί επικίνδυνα στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Πολιτική κρίση, με την άρση εμπιστοσύνης στα πολιτικά
Διαβάστε περισσότεραΗ Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΑΤΟ Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη 1. Κοινωνική ιάρθρωση, διαστρωµάτωση, ταξική σύνθεση Ερώτηση ανάπτυξης Nα προσδιορίσετε τους λόγους για τους οποίους οι συγγραφείς
Διαβάστε περισσότεραΒουλή είναι εξοπλισμένη με αναθεωρητική αρμοδιότητα. Το ερώτημα συνεπώς που τίθεται αφορά την κατά χρόνον αρμοδιότητα αυτού τούτου του αναθεωρητικού
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ Η πρώτη σύνοδος αναθεωρητικής Βουλής και η λειτουργία τμήματος διακοπής των εργασιών της Βουλής : Η περίπτωση της Ζ Αναθεωρητικής Βουλής (συμβολή στην ερμηνεία των άρθρων 40, 64, 71
Διαβάστε περισσότεραΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ. Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι. Παρούσης Μιχαήλ. Τμήμα Φιλοσοφίας
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Ενότητα 3: Δισσοί Λόγοι Παρούσης Μιχαήλ Τμήμα Φιλοσοφίας 1 Σκοποί της ενότητας 1. Δισσοί λόγοι: τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο 2. Δίκαιο και εξουσία 1.Τί σημαίνει έχω δίκιο ή άδικο
Διαβάστε περισσότερα13/1/2010. Οικονομική της Τεχνολογίας. Ερωτήματα προς συζήτηση ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Τμήμα Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης Οικονομική της Τεχνολογίας Διάλεξη 6 η: Οικονομική Θεωρία και το Ζήτημα της Τεχνολογικής Αλλαγής: & II 1 Ερωτήματα
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης
Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου» Ενότητα 2: Αγροτική Κοινότητα και Αγροτικός Μετασχηματισμός (1/2) 2ΔΩ Διδάσκων:
Διαβάστε περισσότεραΗ λαϊκή άνοιξη του και οι αιτίες της ήττας.
Η λαϊκή άνοιξη του 2010-2012 και οι αιτίες της ήττας. Παρέμβαση της Κίνησης Κομμουνιστών Εργατικός Αγώνας στο επιστημονικό 3ήμερο του ΜΑΧOΜΕ που πραγματοποιήθηκε 12-13- 14 Γενάρη στην Αθήνα Το θέμα της
Διαβάστε περισσότεραΗ εποχή του Ναπολέοντα ( ) και το Συνέδριο της Βιέννης (1815)
Η εποχή του Ναπολέοντα (1799 1815) και το Συνέδριο της Βιέννης (1815) 1799 1804: Πρώτος Ύπατος «ένας ισχυρός λαϊκός ηγέτης που δεν ήταν βασιλιάς» Ο Ναπολέων «σώζει» το Διευθυντήριο Μάρτιος 1797: οι πρώτες
Διαβάστε περισσότεραΗ ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ
Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ Διόρθωση - Επιμέλεια: Χρήστος Κεφαλής Ηλεκτρονική Στοιχειοθεσία - Εξώφυλλο: Ορέστης Πασχαλινάς Εικόνα Εξωφύλλου: Σκίτσο του George Cruikshank, Η Σφαγή στο Πήτερλο,
Διαβάστε περισσότεραΗ Εκτελεστική Εξουσία. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης
Η Εκτελεστική Εξουσία Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης Εκτελεστική εξουσία -Πρόκειται για την πιο απαραίτητη συνιστώσα της διακυβέρνησης. -Η εκτελεστική εξουσία διαχωρίζεται ανάμεσα στο πολιτικό σκέλος, που χαράσσει
Διαβάστε περισσότεραΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κατάλογος διευκρινιστικού υλικού..................................... 18 Πρόλογος....................................................... 27 Ευχαριστίες......................................................
Διαβάστε περισσότεραΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.
2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται
Διαβάστε περισσότερα41 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ του σχολικού έτους
41 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ του σχολικού έτους 2015-16 (Κατά πάσα πιθανότητα. οι μισές ερωτήσεις που θα βάλω στις Εξετάσεις, θα προέρχονται από τις ερωτήσεις αυτές. Γενικά, είναι απαραίτητο να
Διαβάστε περισσότεραΑυτή η πλατφόρμα πολιτικών θέσεων μας βοηθάει όχι μόνο να αποσαφηνίσουμε τις προτάσεις μας για μια αταξική-ακρατική κοινωνία, αλλά μας βοηθάει στο να
Επειδή βρισκόμαστε σε μια εποχή σύγχυσης όπου οι λέξεις έχουν χάσει το νόημα τους θα πρέπει να επανακαθορίσουμε και να επανανοηματοδοτήσουμε το τι είναι Επανάσταση. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΜΑΖΙΩΤΗ ΜΕΛΟΣ ΤΟΥ
Διαβάστε περισσότεραΣυνταγματικό Δίκαιο. Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 8: Συντακτική Εξουσία και Αναθεωρητική Λειτουργία Λίνα Παπαδοπούλου, Αν. Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Σχολής ΑΠΘ Άδειες Χρήσης
Διαβάστε περισσότεραKομμουνιστική απελευθέρωση: Επικαιρότητα, αναγκαιότητα, δυνατότητα (Κομμουνισμός ή αφανισμός της ανθρωπότητας;)
Kομμουνιστική απελευθέρωση: Επικαιρότητα, αναγκαιότητα, δυνατότητα (Κομμουνισμός ή αφανισμός της ανθρωπότητας;) Το παρόν κείμενο έπειτα από μια σύντομη ανάλυση της σημερινής κρίσης του καπιταλισμού περνά
Διαβάστε περισσότεραΗ σύγχρονη εργατική τάξη και το κίνημά της (2) Συντάχθηκε απο τον/την ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ Παρασκευή, 11 Σεπτέμβριος :57
Για την πληρέστερη κατανόηση της μεθοδολογίας, με την οποία γίνεται από το μαρξισμό ο διαχωρισμός της αστικής κοινωνίας στο σύνολό της σε τάξεις, είναι απαραίτητο να αναφέρουμε τον κλασικό ορισμό που έδωσε
Διαβάστε περισσότερα«Τα Βήματα του Εστερναχ»
«Τα Βήματα του Εστερναχ» Τοποθέτηση του ΔΗΜ.ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στη παρουσίαση του βιβλίου ΑΛΕΚΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ-Λάρισα 16/1/2009 Κυρίες και κύριοι. Σε κάθε βιβλίο, μελέτη,διήγημα η ποίημα ο συγγραφέας
Διαβάστε περισσότερα1)Στην αρχαιότητα δεν υπήρχε διάκριση των κοινωνικών επιστημών από τη φιλοσοφία. Σ Λ
1.2.1 1)α)Σε ποιους, ας τους πούμε κλάδους, διαιρούσε ο Αριστοτέλης τη Φιλοσοφία (6 μονάδες); β)ποιο ήταν το περιεχόμενο κάθε κλάδου από αυτούς; β)ποιος από αυτούς ασχολούνταν, έστω και έμμεσα, με την
Διαβάστε περισσότεραΠρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας
Διαβάστε περισσότεραΘέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση Ηγεμονία και Πολιτική Συμμαχιών Αλέξανδρος Α. Χρυσής
: Σκέψεις και σχόλια στο φως της γκραμσιανής διάκρισης πολιτικής κοινωνίας και κοινωνίας των πολιτώντου Αλέξανδρου Α. Χρυσή Σε μια εποχή ραγδαίων και, όπως συχνά λέγεται, κοσμογονικών εξελίξεων, η κριτική
Διαβάστε περισσότεραΥπηρεσίες Βιβλιοθηκών για την Κοινότητα Διεθνής Διάσκεψη με θέμα τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Αθήνα, Ιούνιος 2003
Υπηρεσίες Βιβλιοθηκών για την Κοινότητα Διεθνής Διάσκεψη με θέμα τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα Αθήνα, Ιούνιος 2003 ΝΕΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ, ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Οι νέοι ρόλοι των δημόσιων βιβλιοθηκών στην
Διαβάστε περισσότεραΟ σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»
ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές
Διαβάστε περισσότεραΠροβλήματα εφαρμογής των ρυθμίσεων του Ν 4387/2016 για. την παράλληλη ασφάλιση 1
Προβλήματα εφαρμογής των ρυθμίσεων του Ν 4387/2016 για την παράλληλη ασφάλιση 1 Πατρίνα Β. Παπαρρηγοπούλου Καθηγήτρια Νομικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών - Δικηγόρος 1. Παράλληλη ή πολλαπλή ασφάλιση καλείται
Διαβάστε περισσότερα1) Σχετικά με την έννοια του ιμπεριαλισμού: Το ΚΚΕ αντιμετωπίζει αυτήν την έννοια, όπως την έχει
Επιστολή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας σχετικά με το σχέδιο Τελικής Ανακοίνωσης Αθήνα 26/10/2013 - Προς τα μέλη της Ομάδας Εργασίας - Κοινοποίηση στα ΚΚ του SOLIDNET Αγαπητοί σύντροφοι, Το κόμμα
Διαβάστε περισσότεραστις οποίες διαμορφώθηκαν οι ιστορικοί και οι πολιτισμικοί όροι για τη δημοκρατική ισότητα: στη δυτική αντίληψη της ανθρώπινης οντότητας, το παιδί
160 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τα δικαιώματα του παιδιού και οι συνέπειες της αναγνώρισής τους σε διεθνές επίπεδο αντιπροσωπεύουν μια τεράστια αλλαγή των αντιλήψεων και των νοοτροπιών για το παιδί, γεγονός που συνοδεύτηκε
Διαβάστε περισσότεραΗ ελληνική οικονοµία ως µια αποτυχία της καπιταλιστικής πατριαρχίας & η επιλογή της δυστοπίας
3ο Συνέδριο Επιστηµονικής Εταιρείας Πολιτικής Οικονοµίας «Η Ελληνική οικονοµία &ι ι η πολιτική των Μνηµονίων: κατάσταση & προοπτικές» Πάτρα, 14-15 15 Ιανουαρίου 2014 Η ελληνική οικονοµία ως µια αποτυχία
Διαβάστε περισσότεραΚάθε πότε γίνονται εκλογές; Κάθε τέσσερα χρόνια, εκτός αν η Βουλή διαλυθεί νωρίτερα.
Τι πρέπει να γνωρίζω για τη Βουλή Τι είναι η Βουλή; Είναι συλλογικό πολιτικό όργανο που αντιπροσωπεύει τον λαό. Αναδεικνύεται µε την ψήφο του εκλογικού σώµατος, δηλαδή όλων των ελλήνων πολιτών που έχουν
Διαβάστε περισσότεραΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΙΣ. 1.Στόχοι της εργασίας. 2. Λέξεις-κλειδιά ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΠΟΥΔΕΣ ΣΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΠΟ42 2 Η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2012-2013 ΘΕΜΑ: «Να συγκρίνετε τις απόψεις του Βέμπερ με αυτές του Μάρξ σχετικά με την ηθική της
Διαβάστε περισσότεραΚοινωνιολογία του Πολιτισμού
Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Κοινωνιολογία του Πολιτισμού Ενότητα 8: Η Σχολή της Φρανκφούρτης και η Κριτική Θεωρία Επίκ. Καθηγητής: Νίκος Φωτόπουλος e-mail: nfotopoulos@uowm.gr Τηλ. Επικοινωνίας: 23850-55150
Διαβάστε περισσότεραΔιαφωτισμός και Επανάσταση. 3 ο μάθημα
Διαφωτισμός και Επανάσταση 3 ο μάθημα 24.10.2018 Διαφωτισμός Τι πρεσβεύουν οι Διαφωτιστές; 1. τον ορθολογισμό και την πίστη στην πρόοδο, 2. αλλαγές σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης δράσης (στους πολιτικοκοινωνικούς
Διαβάστε περισσότερα