Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές

Transcript

1 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1169/2011 σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές Αλεξάνδρα Νικολακοπούλου Μονάδα E.4, Διατροφή, σύστασης τροφών και πληροφόρησης Γενική Διεύθυνση Ασφάλειας Τροφίμων και Προστασίας του Καταναλωτή Health and Consumers 6 7 Νοέμβρη Ημερίδα "Νέα Κοινοτική Νομοθεσία σχετικά με την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα στους καταναλωτές"

2 Εργασίες Επιτροπής μετά την υιοθέτηση του κανονισμού Προετοιμασία και υιοθέτηση εκτελεστικών μέτρων / εκθέσεων Θέματα εφαρμογής και ερμηνείας 2

3 Εκτελεστικά μέτρα / Εκθέσεις χώρα καταγωγής και τόπος προέλευσης Εκτελεστικός Κανονισμός 1337/2013 όσον αφορά την ένδειξη της χώρας καταγωγής ή του τόπου προέλευσης για τα νωπά, διατηρημένα με απλή ψύξη ή κατεψυγμένα κρέατα χοιροειδών, προβατοειδών, αιγοειδών και πουλερικών Δεκ. '14 Εκτελεστικά μέτρα για την εφαρμογή του Άρθρου 26(3) (εθελοντική ένδειξη χώρας καταγωγής ή τόπου προέλευσης (εκκρεμούν) Ο νέος κανόνας δεν εφαρμόζεται προς το παρόν Έκθεση σχετικά με: κρέας ως συστατικό (Δεκέμβριος 2013) άλλα είδη κρέατος πλέον του βοείου, χοίρειου, αιγοπροβάτων και πουλερικών το γάλα το γάλα ως συστατικό γαλακτοκομικών προϊόντων τα μη μεταποιημένα τρόφιμα τα προϊόντα που αποτελούνται από ένα μόνο συστατικό τα συστατικά που αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 50 % τροφίμου 3

4 Άλλες εκθέσεις Έκθεση σχετικά με την αναγραφή συστατικών και διατροφική δήλωση αλκοολούχων (εκκρεμεί) Έκθεση σχετικά με τα τρανς-λιπαρά (αναμένεται αρχές 2015) 4

5 Άλλες δράσεις Βάση δεδομένων για ενωσιακές και εθνικές διατάξεις επισήμανσης ανά κατηγορίες τροφίμων (2015) 5

6 Θέματα ερμηνείας Έγγραφο ερωταπαντήσεων μετά από συμφωνία των Κρατών Μελών proposed_legislation_en.htm 6

7 Ευθύνες (οι γενικοί κανόνες) 7

8 Υποχρεώσεις των υπεύθυνων επιχειρήσεων σχετικά με την παροχή πληροφοριών (Άρθρο 8) Ο υπεύθυνος επιχείρησης τροφίμων αρμόδιος για την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα είναι εκείνος στο όνομα του οποίου ή της επιχείρησης του οποίου διατίθεται το τρόφιμο στην αγορά ή, εφόσον ο εν λόγω υπεύθυνος δεν είναι εγκατεστημένος στην Ένωση, ο εισαγωγέας στην αγορά της Ένωσης Επιχειρήσεις που δεν επηρεάζουν άμεσα την επισήμανση μπορεί να φέρουν περιορισμένη ευθύνη (διερεύνηση κατά περίπτωση) Απαγορεύεται ρητά η τροποποίηση της ετικέτας εάν αυτό θα παραπλανούσε τον καταναλωτή Διεύρυνση των υποχρεώσεων μεταβίβασης πληροφοριών εντός της τροφικής αλυσίδας για όλα τα τρόφιμα προοριζόμενα ή μη για τον τελικό καταναλωτή 8

9 Ευθύνες (Άρθρο 8) Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων, στις επιχειρήσεις που έχουν υπό τον έλεγχό τους, διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που σχετίζονται με μη προσυσκευασμένα τρόφιμα προοριζόμενα για τον τελικό καταναλωτή ή για παράδοση σε μονάδες ομαδικής εστίασης διαβιβάζονται στον υπεύθυνο επιχείρησης τροφίμων που παραλαμβάνει τα τρόφιμα (με τεκμηριωμένο τρόπο), έτσι ώστε να καταστήσει εφικτή, όταν απαιτείται, την παροχή υποχρεωτικών πληροφοριών για τα τρόφιμα στον τελικό καταναλωτή. 9

10 Ευθύνες (Άρθρο 8(7)) Στις περιπτώσεις που α) το προσυσκευασμένο τρόφιμο προορίζεται μεν για τον τελικό καταναλωτή, αλλά διατίθεται στο εμπόριο σε στάδιο που προηγείται της πώλησης στον τελικό καταναλωτή και εφόσον το στάδιο αυτό δεν αφορά πώληση σε μονάδα ομαδικής εστίασης (πχ αποθήκη). β) εφόσον το προσυσκευασμένο τρόφιμο προορίζεται για παράδοση σε μονάδες ομαδικής εστίασης προκειμένου να παρασκευασθεί, να μεταποιηθεί, να διαχωριστεί σε μέρη ή να τεμαχισθεί οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων μεριμνούν ώστε οι υποχρεωτικές ενδείξεις να αναγράφονται στην προσυσκευασία ή σε ετικέτα συνδεδεμένη με αυτήν ή στα εμπορικά έγγραφα που αναφέρονται στα τρόφιμα. 10

11 Ευθύνες (Άρθρο 8(7)). οι ενδείξεις που αφορούν την ονομασία του τροφίμου, την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή την τελική ημερομηνία ανάλωσης, τις τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και/ή συνθήκες χρήσης και το όνομα ή την εμπορική επωνυμία και τη διεύθυνση της υπευθύνης επιχείρησης Πρέπει να αναγράφονται και στην εξωτερική συσκευασία (Β2Β) με την οποία τα προσυσκευασμένα τρόφιμα διατίθενται στην αγορά. 11

12 Ευθύνες (Άρθρο 8(8)) Οι υπεύθυνοι επιχειρήσεων τροφίμων που προμηθεύουν σε άλλους υπεύθυνους επιχειρήσεων τροφίμων τρόφιμα μη προοριζόμενα για τον τελικό καταναλωτή ή μονάδες ομαδικής εστίασης μεριμνούν ώστε να παρέχονται στους άλλους υπεύθυνους επιχειρήσεων τροφίμων επαρκείς πληροφορίες.. (πχ. πρώτες ύλες) 12

13 Υποχρεωτική ένδειξη (Άρθρο 9(1)(η) Το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπεύθυνου επιχείρησης τροφίμων Ο αναγραφόμενος υπεύθυνος σε κάθε περίπτωση εντός Ε.Ε. 13

14 Ευθύνες (πρακτικά θέματα) Η υπεύθυνη επιχείρηση σύμφωνα με το Άρθρο 8(1) καθορίζει τα στοιχεία που πρέπει να αναφέρονται στην ετικέτα (Άρθρο 9(1)); Ή Η διεύθυνση και ονομασία που αναγράφονται στην ετικέτα καθορίζουν ποιος είναι υπεύθυνος; 14

15 Απάντηση: Καταρχήν καθορισμός του υπευθύνου με βάση το 8(1) και κατόπιν αναγραφή στην ετικέτα Κάποια κράτη μέλη προτείνουν απλώς: η ευθύνη να φέρεται από την επιχείρηση που αναγράφεται στην ετικέτα 15

16 Ευθύνη σε σχέση με προϊόντα που φέρουν την επωνυμία του παραγωγού (εντός Ε.Ε.) Σε αυτήν την περίπτωση ο παραγωγός είναι υπεύθυνος για την επισήμανση και η επωνυμία και διεύθυνσή του πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα 16

17 Προϊόν το οποίο πωλείται υπό το όνομα του λιανοπωλητή (με έδρα εντός Ε.Ε.) Ποια είναι η υπεύθυνη επιχείρηση τροφίμων σε αυτήν την περίπτωση; 17

18 Απάντηση: Υπεύθυνος κατά το Άρθρο 8(1) είναι ο λιανοπωλητής είτε στην περίπτωση που αυτός είναι ο παραγωγός είτε στην περίπτωση που αυτός αναθέτει την παραγωγή σε τρίτη εταιρία Ως συμπληρωματική πληροφορία: Το όνομα και η διεύθυνση του παραγωγού μπορούν να αναγράφονται επιπρόσθετα εφόσον οι ρόλοι διακρίνονται σαφώς (π.χ. Προϊόν Carrefour, παράγεται από Χ) 18

19 Προϊόν που φέρει εμπορικό σήμα ή μάρκα το οποίο δεν αντιστοιχεί σε κάποια εταιρία Ποιος είναι ο υπεύθυνος παραγωγός; 19

20 Απάντηση: Στις περιπτώσεις αυτές όσον αφορά το όνομα, η εμπορική επωνυμία μπορεί να αναγραφεί: Είτε το εμπορικό σήμα (Flora) (Boni) Είτε ο κύριος του εμπορικού σήματος (Unilever)(Colruyt) Σε κάθε περίπτωση ωστόσο η διεύθυνση η οποία θα δίνεται υπό το Άρθρο 9(1)(η) θα είναι αυτή του κυρίου του εμπορικού σήματος (Unilever) (Colruyt) ο οποίος είναι και ο υπεύθυνος παραγωγός αφού κατέχει το εμπορικό σήμα υπο το οποίο διατίθεται το προϊόν 20

21 Ετικέτες που χρησιμοποιούνται σε περισσότερα Κράτη Μέλη από διεθνείς εταιρίες Σε αυτήν την περίπτωση είναι αποδεκτή η αναγραφή περισσοτέρων διευθύνσεων οι οποίες αντιστοιχούν σε περισσότερα Κράτη Μέλη; Ή Είναι υποχρεωτική η αναγραφή μίας μόνον διεύθυνσης (π.χ. της μητρικής εταιρίας σε κάποιο Κράτος Μέλος) ακόμη και αν η εταιρία διαθέτει θυγατρικές / υποκαταστήματα σε άλλα Κράτη Μέλη; 21

22 Απάντηση: Και οι δύο παραπάνω τρόποι είναι αποδεκτοί. Ωστόσο, θα ήταν προτιμότερο να αναγράφεται η διεύθυνση των εθνικών υποκαταστημάτων ώστε να διευκολύνεται η επικοινωνία από πλευράς των καταναλωτών και των εθνικών ελεγκτικών αρχών 22

23 Επιτρέπονται εναλλακτικοί τρόποι αναγραφής της υπεύθυνης επιχείρησης τροφίμων; Ταχυδρομική θυρίδα; Ναι, εφόσον οι αρχές μπορούν να εντοπίσουν τη φυσική τοποθεσία εύκολα (π.χ. μικρή πόλη ή χωριό) Διαδικτυακός τόπος; Όχι Διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου; Όχι Τηλεφωνικό νούμερο ή τηλεομοιότυπο; Όχι 23

24 Πώληση εξ'αποστάσεως 24

25 Πώληση εξ αποστάσεως και ενδείξεις Άρθρο 14 Για τα τρόφιμα που διατίθενται προς πώληση με επικοινωνία εξ αποστάσεως: θα πρέπει όλες οι υποχρεωτικές ενδείξεις να είναι διαθέσιμες κατά τη στιγμή της παράδοσης, ενώ πριν την ολοκλήρωση της αγοράς να είναι διαθέσιμες όλες οι υποχρεωτικές ενδείξεις, εκτός της ημερομηνίας ελάχιστης διατηρησιμότητας ή τελικής ημερομηνίας ανάλωσης 25

26 Πώληση εξ αποστάσεως και ενδείξεις Άρθρο 14 Πριν από τη σύναψη της σύμβασης αγοράς, ο υπεύθυνος της επιχείρησης τροφίμων πρέπει να διαθέσει τις απαιτούμενες από τον Κανονισμό πληροφορίες στο υλικό που υποστηρίζει την εξ αποστάσεως πώληση είτε να τις παρέχει με άλλα κατάλληλα μέσα χωρίς συμπληρωματικό κόστος για τον τελικό καταναλωτή Επιπλέον, κατά τη στιγμή της παράδοσης, ο υπεύθυνος της επιχείρησης τροφίμων οφείλει να καθιστά διαθέσιμες όλες τις υποχρεωτικές ενδείξεις 26

27 Όταν τρόφιμα διατίθενται στην αγορά μέσω πώλησης εξ αποστάσεως, ποιος είναι υπεύθυνος α) για την παροχή πληροφοριών στους καταναλωτές; β) για την παρουσία και την ακρίβεια των πληροφοριών για τα τρόφιμα; 27

28 Απάντηση: α) Η παροχή των υποχρεωτικών πληροφοριών για το τρόφιμο πριν από τη σύναψη της σύμβασης αγοράς βαρύνει τον ιδιοκτήτη του δικτυακού τόπου β) Ο υπεύθυνος της επιχείρησης τροφίμων πρέπει να εξασφαλίζει την τη μεταβίβαση στον ιδιοκτήτη του δικτυακού τόπου και την ακρίβεια των παρεχομένων πληροφοριών 28

29 Προϊόντα για τα οποία ορισμένα στοιχεία ποικίλουν Θα πρέπει κατ' αρχήν να παρέχεται το ίδιο επίπεδο πληροφόρησης στην εξ'αποστάσεως πώληση όπως και στην πώληση στο κατάστημα Ωστόσο, χάριν μιας ρεαλιστικής προσέγγισης και δεδομένων των πρακτικών δυσχερειών που σχετίζονται με την εξ'αποστάσεως πώληση είναι δυνατό να δίνεται μία γενική ένδειξη στον ιστότοπο η οποία θα ενημερώνει τον καταναλωτή για τις διαφορετικές δυνατότητες σχετικά με την αγορά του Π.χ. Χώρα προέλευσης (Ιρλανδία, Βέλγιο ή Η.Β.) Ο καταναλωτής θα πρέπει να δύναται να δηλώσει προτίμηση για συγκεκριμένη προέλευση Π.χ. Διαθεσιμότητα προϊόντων (έλλειψη stock) δυνατότητα αντικατάστασης τους με άλλα παρόμοια προϊόντα Ο καταναλωτής θα πρέπει να ενημερώνεται πριν την παραλαβή για την πιθανότητα αντικατάστασης του προϊόντος 29

30 Πρίν από τη σύναψη της σύμβασης αγοράς, οφείλει ο υπεύθυνος να παράσχει: α) τον αριθμό παρτίδας; Όχι, δεδομένου του ότι ο αριθμός παρτίδας είναι μέσο εξασφάλισης ιχνηλασιμότητας και δεν θίγει την ευχέρεια επιλογής των καταναλωτών β) την ημερομηνία κατάψυξης; Όχι, η ημερομηνία κατάψυξης ακολουθεί τη λογική της ημερομηνίας ελάχιστης διατηρησιμότητας 30

31 Διαθεσιμότητα και παράθεση πληροφοριών 31

32 Η ετικέτα Εύκολα ορατή Ευανάγνωστη Ανεξίτηλη Δεν πρέπει να αφαιρείται εύκολα Οι υποχρεωτικές πληροφορίες δεν πρέπει να να κρύβονται / καλύπτονται / αποσπώνται ή διακόπτονται από άλλα κείμενα Οι προαιρετικές πληροφορίες δεν πρέπει να απεικονίζονται εις βάρος του χώρου που διατίθεται για υποχρεωτικές πληροφορίες 32

33 Αφαιρούμενες / αποκολλώμενες ετικέτες (peel-off labels) Αξιολόγηση κατά περίπτωση προκειμένου να εκτιμηθεί κατά πόσον πληρούνται οι γενικές απαιτήσεις: Σχετικά με τη διαθεσιμότητα και παράθεση των υποχρεωτικών πληροφοριών Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσον οι πληροφορίες για τα τρόφιμα που παρέχονται σε αυτού του είδους τις ετικέτες μπορούν να βρεθούν εύκολα Πρέπει να διασφαλίζεται ότι ο καταναλωτής μπορεί να ξεφυλλίσει την ετικέτα πρίν την αγορά χωρίς αυτό να σημαίνει υποχρέωση αγοράς του προϊόντος 33

34 Πολυσυσκευασίες: Πού αναγράφονται οι απαιτούμενες υποχρεωτικές ενδείξεις; Στην πολυσυσκευασία ή σε ετικέτα που επικολλάται σ'αυτήν Αν οι αυτοτελείς συσκευασίες (εκτός της πολυσυσκευασίας) προορίζονται στον τελικό καταναλωτή ως μονάδες πώλησης, οι υποχρεωτικές πληροφορίες πρέπει να αναγράφονται σε κάθε μεμονωμένη συσκευασία 34

35 Τι ισχύει για τις συσκευασίες σε μερίδες που παρουσιάζονται ως μέρος γεύματος; (π.χ. μαρμελάδα, μέλι, μουστάρδα) Δεν θεωρούνται ως μονάδες πώλησης Αρκεί οι υποχρεωτικές πληροφορίες να αναγράφονται στις πολυσυσκευασίες Σημ. Σε κάθε περίπτωση, οι υποχρεωτικές πληροφορίες για τα αλλεργιογόνα πρέπει να καθίστανται διαθέσιμες για τον τελικό καταναλωτή 35

36 Κατάλογος υποχρεωτικών ενδείξεων 36

37 Υποχρεωτικές ενδείξεις (άρθρο 9) Η ονομασία πώλησης Ο κατάλογος των συστατικών Κάθε συστατικό ή τεχνολογικό βοήθημα που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες και χρησιμοποιείται στην παραγωγή ή παρασκευή ενός τροφίμου και εξακολουθεί να υπάρχει στο τελικό προϊόν ακόμη και σε τροποποιημένη μορφή. Η ποσότητα ορισμένων συστατικών ή κατηγοριών συστατικών (QUID) Η καθαρή ποσότητα του τροφίμου Η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή η τελική ημερομηνία ανάλωσης (αλλαγή). Τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και/ή συνθήκες χρήσης 37

38 Υποχρεωτικές ενδείξεις (άρθρο 9) Το όνομα ή η εμπορική επωνυμία και η διεύθυνση του υπευθύνου επιχείρησης τροφίμων Η χώρα καταγωγής ή ο τόπος προέλευσης, όπως προβλέπεται στο άρθρο 26 Οδηγίες χρήσης εφόσον η παράλειψή τους θα δυσχέραινε τη σωστή χρήση του τροφίμου Η αναγραφή του αποκτηθέντος κατ όγκο αλκοολικού τίτλου για τα ποτά με περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη μεγαλύτερη από 1,2% κ. ο Διατροφική δήλωση (από ) Η ένδειξη που επιτρέπει την αναγνώριση της παρτίδας 38

39 Κατάλογος υποχρεωτικών ενδείξεων: Πρακτικά θέματα 39

40 Οδηγίες χρήσης Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το σύμβολο τηγανιού ή φούρνου χωρίς την ένδειξη "τηγάνι" ή "φούρνος"; Όχι, δεν είναι δυνατόν. Οι υποχρεωτικές ενδείξεις, όπως π.χ. οι οδηγίες χρήσης, πρέπει να αναγράφονται με λέξεις και αριθμούς. Η χρήση εικονογραμμάτων ή συμβόλων αποτελεί απλώς ένα συμπληρωματικό μέσο που θα εκφράζει τις εν λόγω ενδείξεις Ωστόσο, η Επιτροπή μπορεί να υιοθετήσει στο μέλλον κατ εξουσιοδότηση/εκτελεστικές πράξεις που επιτρέπουν μία ή περισσότερες υποχρεωτικές ενδείξεις να εκφράζονται μέσω εικονογραμμάτων ή συμβόλων αντί λέξεων ή αριθμών 40

41 Καθαρή ποσότητα (Παράρτημα ΙΧ σημεία 4 και 5) Τα προσυσκευασμένα τρόφιμα τα οποία αποτελούνται από δύο ή περισσότερες αυτοτελείς συσκευασίες που δεν θεωρούνται μονάδες πώλησης πρέπει να φέρουν τον συνολικό αριθμό των εν λόγω αυτοτελών συσκευασιών, επιπλέον της καθαρής ποσότητας της ολικής συσκευασίας Όταν, σύμφωνα με τις ορθές πρακτικές παραγωγής, η ακριβής αναφορά του ολικού αριθμού των αυτοτελών συσκευασιών δεν είναι δυνατή λόγω τεχνικών (κανένας έλεγχος μέτρησης τεμαχίων) ή άλλων περιορισμών παραγωγής, ο αριθμός αυτός μπορεί κατ εξαίρεση να αναφέρεται στον μέσο όρο. Ο όρος «περίπου» ή παρόμοια διατύπωση/συντομογραφία μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιούνται 41

42 Καθαρό βάρος και στραγγισμένο καθαρό βάρος γλασαρισμένου τροφίμου Όταν ένα κατεψυγμένο ή βαθιά κατεψυγμένο τρόφιμο έχει γλασαριστεί το καθαρό βάρος δεν περιλαμβάνει το γλάσο Κ.Β. = Σ.Κ.Β Διπλή ένδειξη: -Καθαρό βάρος: X g και -Στραγγισμένο καθαρό βάρος: X g Συγκριτική ένδειξη: -Καθαρό βάρος = στραγγισμένο βάρος = X g Μία μόνο ένδειξη: -Στραγγισμένο καθαρό βάρος X g ή -Καθαρό βάρος (χωρίς γλασάρισμα) X g *Δεν είναι δυνατή η προαιρετική πρόσθετη δήλωση του συνολικού βάρους περιλαμβανόμενου του γλάσου 42

43 Αναγραφή συστατικού ένδειξη πηγής φυτικών ελαίων 43

44 Παράρτημα VII-Αναγραφή και προσδιορισμός συστατικών Έλαια και λίπη εξευγενισμένα φυτικής προέλευσης που αποτελούν συστατικά τροφίμων μπορούν να ομαδοποιούνται στον κατάλογο συστατικών, υπό τον χαρακτηρισμό «φυτικά έλαια» ή «φυτικά λίπη», ανάλογα με την περίπτωση, ακολουθούμενο αμέσως μετά από απαρίθμηση ενδείξεων της ειδικής φυτικής προέλευσης, και μπορούν να ακολουθούνται από τη φράση «σε μεταβαλλόμενες αναλογίες». η έκφραση «πλήρως υδρογονωμένο» ή «μερικώς υδρογονωμένο», κατά περίπτωση, πρέπει να συνοδεύει την ένδειξη υδρογονωμένου ελαίου/λίπους 44

45 Αναγραφή και προσδιορισμός των συστατικών (παράρτημα VII) Είναι δυνατόν να τοποθετηθεί στην ετικέτα δήλωση: «μερικώς υδρογονωμένα φοινικέλαια ή κραμβέλαια», εάν ένας παραγωγός αλλάζει την πηγή του φυτικού ελαίου; Όχι, η ένδειξη αυτή δεν θα ήταν σύμφωνη με τον κανονισμό σχετικά με τις πληροφορίες για τα τρόφιμα στους καταναλωτές. Δεν είναι δυνατόν να αναγράφονται στην ετικέτα πληροφορίες που δεν είναι ακριβείς ή αρκετά συγκεκριμένες σχετικά με τα χαρακτηριστικά των τροφίμων, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να μπορεί να παραπλανηθεί Είναι ο κατάλογος της ένδειξης της ειδικής φυτικής προέλευσης υποχρεωτικός για κάθε τρόφιμο που περιέχει έλαια ή λίπη φυτικής προέλευσης, ανεξάρτητα από την ποσότητα της λιπαρής ύλης στα τρόφιμα; Ναι, είναι υποχρεωτικός ανεξαρτήτως της ποσότητας της λιπαρής ύλης στο εν 45 λόγω τρόφιμο

46 Υποχρεωτικές ενδείξεις που συνοδεύουν την ονομασία του τροφίμου (Παράρτημα VI) - Πρόσθετο νερό Ένδειξη της παρουσίας πρόσθετου νερού που υπερβαίνει το 5 % του βάρους του έτοιμου προϊόντος πρέπει να περιλαμβάνεται στην ονομασία του τροφίμου, στις ακόλουθες περιπτώσεις: προϊόντα με βάση το κρέας και παρασκευάσματα κρέατος, τα οποία έχουν τη μορφή τεμαχίου, τεμαχίου με κόκαλο, φέτας, μερίδας ή σφαγίου κρέατος αλιευτικά προϊόντα και παρασκευασμένα αλιευτικά προϊόντα τα οποία έχουν τη μορφή τεμαχίου, τεμαχίου με κόκαλο, φέτας, μερίδας, φιλέτου ή του συνόλου του αλιευτικού προϊόντος 46

47 Πρόσθετο νερό Ο στόχος της απαίτησης αυτής είναι η προστασία του καταναλωτή από αθέμιτες και παραπλανητικές πρακτικές. Οι καταναλωτές δεν αναμένουν να είναι παρούσα στα τρόφιμα αυτά σημαντική ποσότητα νερού. Τρόφιμα όπως π.χ. μορταδέλα, λουκάνικα hot dog κ.α....δεν θα απαιτούσαν την ένδειξη αυτή 47

48 Υποχρεωτικές ενδείξεις που συνοδεύουν την ονομασία του τροφίμου Πρωτεΐνες διαφορετικής ζωικής προέλευσης (Παράρτημα VI) Στην περίπτωση προϊόντων με βάση το κρέας, παρασκευασμάτων κρέατος και προϊόντων αλιείας που περιέχουν πρόσθετες πρωτεΐνες, συμπεριλαμβανομένων των υδρολυμένων πρωτεϊνών, διαφορετικής ζωικής προέλευσης, η ονομασία του τροφίμου φέρει ένδειξη της παρουσίας των εν λόγω πρωτεϊνών και της προέλευσής τους. 48

49 Υποχρεωτικές ενδείξεις που συνοδεύουν την ονομασία του τροφίμου Πρωτεΐνες διαφορετικής ζωικής προέλευσης (Παράρτημα VI) Αφορά πρωτεΐνες μεμονωμένες ή και συστατικά που τις περιέχουν (π.χ. σκόνη γάλακτος) Κρέας Αν προστίθενται πρωτεΐνες κρέατος πρέπει να αναφέρεται και το είδος του ζώου; Όχι αναφέρονται μόνο οι πρωτεΐνες μεμονωμένες Πρωτεΐνες ψαριού Παρασκεύασμα κρέατος με πρόσθετη πρωτεΐνη ψαριού Μπακαλιάρος με πρόσθετες πρωτεΐνες από ψάρια διαφορετικού είδους 49

50 Απαιτείται η ποσοτική αναγραφή για τις υποχρεωτικές ενδείξεις σύμφωνα με το ΠΑΡ. VI, Μέρος Α, σημεία 5 και 6; Όχι. Οι ενδείξεις πρόσθετου νερού και πρωτεΐνης είναι νέες απαιτήσεις. Ο νομοθέτης επέλεξε να απαιτήσει μόνο την ένδειξη της παρουσίας τους και όχι του ποσοστού Άλλωστε στις περισσότερες περιπτώσεις το QUID παρέχεται για το κρέας και το ψάρι 50

51 Υποχρεωτικές ενδείξεις που συνοδεύουν την ονομασία του τροφίμου (Παράρτημα VI) 'Μορφοποιημένο κρέας και ψάρι' Προϊόντα με βάση το κρέας, τα παρασκευάσματα κρέατος και τα προϊόντα αλιείας τα οποία μπορούν να δώσουν την εντύπωση ότι είναι παρασκευασμένα από ολόκληρο κομμάτι κρέατος ή ψαριού, αλλά στην πραγματικότητα αποτελούνται από διαφορετικά κομμάτια συνδυασμένα με άλλα συστατικά, συμπεριλαμβανομένων των προσθέτων τροφίμων και των ενζύμων τροφίμων ή με άλλα μέσα (binding agents), φέρουν την ακόλουθη ένδειξη "Μορφοποιημένο κρέας" "Μορφοποιημένο ψάρι" 51

52 'Μορφοποιημένο κρέας και ψάρι' Θα ήταν δυνατή η χρήση ονόματος προϊόντος π.χ. "Αμερικανική μπριζόλα" στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας χωρίς την επισήμανση "μορφοποιημένο κρέας" σε κοντινό σημείο εάν το όνομα του τροφίμου συνοδεύεται από τέτοια επισήμανση στο οπίσθιο μέρος; Ακόμη και αν το όνομα του τροφίμου συνοδεύεται από την επισήμανση "μορφοποιημένο κρέας", όταν δίδεται άλλος χαρακτηρισμός ή κοινό όνομα στην ετικέτα το οποίο επιτρέπει στους καταναλωτές να κατανοήσουν το είδος του προϊόντος (π.χ. κάνοντας χρήση του όρου "Αμερικανική μπριζόλα") ο καταναλωτής καταλαβαίνει ότι το προϊόν στα χέρια του είναι κρέας και ως εκ τούτου ο χαρακτηρισμός του προϊόντος ή το κοινό όνομα του πρέπει να συνοδεύονται από την επισήμανση "μορφοποιημένο κρέας" 52

53 Ημερομηνία κατάψυξης Κατεψυγμένο κρέας και παρασκευάσματα κρέατος Ημερομηνία κατάψυξης του σφάγιου; Κατεψυγμένα μη μεταποιημένα αλιευτικά προϊόντα Ημερομηνία κατάψυξης στο πλοίο; 53

54 Ποια η ημερομηνία κατάψυξης όταν το προϊόν έχει παραχθεί με παρτίδες πρώτων υλών με διαφορετικές ημερομηνίες κατάψυξης; Σ'αυτήν την περίπτωση αναγράφεται η παλαιότερη ημερομηνία κατάψυξης 54

55 Αλλεργιογόνα 55

56 Επιτρέπεται η επαναληπτική αναγραφή των αλλεργιογόνων σε ξεχωριστό πλαίσιο εκτός του καταλόγου των συστατικών; Όχι Πλήρης εναρμόνιση Πιθανές αλλεργίες ή δυσανεξίες σε άλλα συστατικά/ουσίες που δεν περιλαμβάνονται στο κατάλογο των αλλεργιογόνων Οι καταναλωτές πρέπει να εξετάζουν πάντα τον κατάλογο συστατικών 56

57 Σε περιπτώσεις που το σύνολο των συστατικών τροφίμου είναι ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες, όπως απαριθμούνται στο παράρτημα II του κανονισμού σχετικά με τις πληροφορίες για τα τρόφιμα στους καταναλωτές, πώς μπορεί να τονιστεί η παρουσία τους; Πρέπει όλα να επισημαίνονται στον κατάλογο των συστατικών και να τονίζονται Πρέπει να τονιστούν έναντι άλλων υποχρεωτικών πληροφοριών, όπως η λέξη «συστατικά» όταν εισάγει τον κατάλογο συστατικών 57

58 Στην περίπτωση των συσκευασιών τροφίμων ή περιεκτών των οποίων η μεγαλύτερη επιφάνεια έχει εμβαδόν μικρότερο από 10 cm2, με ποιον τρόπο επισημαίνεται η παρουσία ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες στο εν λόγω τρόφιμο; Αναφορά της παρουσίας ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες στο εν λόγω τρόφιμο, συμπεριλαμβάνοντας τη λέξη «περιέχει» ακολουθούμενη από το όνομα της ουσίας ή του προϊόντος που προκαλεί αλλεργίες ή δυσανεξίες Η παρουσία ουσιών ή προϊόντων που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες δεν χρειάζεται να αναφέρεται εάν η ονομασία του τροφίμου αναφέρεται σαφώς στην εν λόγω ουσία ή προϊόν Καμία υπογράμμιση 58

59 Γλουτένη Το όνομα του δημητριακού με έμφαση και η επισήμανση "γλουτένη" εθελοντικά (π.χ. σιτάρι (περιέχει γλουτένη)) Αν προστίθεται γλουτένη ως συστατικό, το όνομα του δημητριακού από το οποίο προέρχεται πρέπει επίσης να αναφέρεται (π.χ. γλουτένη (σιτάρι)) 59

60 Μη προσυσκευασμένα προϊόντα Μπορούν οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων να παρέχουν πληροφορίες για ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ή την προετοιμασία ενός μη προσυσκευασμένου τροφίμου, απλώς και μόνο έπειτα από αίτημα του καταναλωτή; Όχι. Η παροχή πληροφοριών για αλλεργίες/δυσανεξίες, όταν χρησιμοποιούνται ουσίες από το παράρτημα ΙΙ για την παρασκευή ενός μη προσυσκευασμένου τροφίμου, είναι υποχρεωτική. Πρέπει να είναι διαθέσιμη και εύκολα προσβάσιμη, ώστε ο καταναλωτής να ενημερώνεται ότι τα μη προσυσκευασμένα τρόφιμα δημιουργούν ζητήματα που συνδέονται με αλλεργιογόνα, και δυσανεξίες. Συνεπώς, δεν είναι δυνατόν να δοθούν πληροφορίες για αλλεργιογόνα/δυσανεξίες μόνο και απλώς έπειτα από αίτημα του καταναλωτή 60

61 Μη προσυσκευασμένα προϊόντα Μπορούν οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων τροφίμων να παρέχουν πληροφορίες για ουσίες ή προϊόντα που προκαλούν αλλεργίες ή δυσανεξίες που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή ή την προετοιμασία ενός μη προσυσκευασμένου τροφίμου με μέσα άλλα πλην της ετικέτας, συμπεριλαμβανομένων των μέσων σύγχρονης τεχνολογίας ή των προφορικών ανακοινώσεων; Τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίσουν εθνικά μέτρα Κατ αρχήν, επιτρέπονται όλα τα μέσα επικοινωνίας όσον αφορά την παροχή πληροφοριών για τα τρόφιμα, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών για τα αλλεργιογόνα/δυσανεξίες, π.χ. μια ετικέτα, άλλο συνοδευτικό υλικό ή οιοδήποτε άλλο μέσο, συμπεριλαμβανομένων των μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας ή των προφορικών ανακοινώσεων (δηλαδή μια επαληθεύσιμη προφορική ενημέρωση) Απουσία εθνικών μέτρων, Οι πληροφορίες για τα αλλεργιογόνα/δυσανεξίες πρέπει να παρέχονται σε γραπτή μορφή, εφόσον τα κράτη μέλη δεν έχουν θεσπίσει ειδικά εθνικά μέτρα. 61

62 Διατροφική δήλωση 62

63 Θα πρέπει η περιεκτικότητα σε θρεπτικές ουσίες για τα τρόφιμα να δηλώνεται «όπως παρασκευάζονται» για κατανάλωση ή «όπως πωλούνται»; (Άρθρο 31 παράγραφος 3); Καταρχήν όπως πωλούνται Αλλά, αντ αυτού και ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να αφορά το τρόφιμο όπως παρασκευάζεται για κατανάλωση, με την προϋπόθεση ότι παρέχονται επαρκώς λεπτομερείς οδηγίες παρασκευής. π.χ. η αφυδατωμένη σούπα σε σκόνη. 63

64 Πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί η δήλωση που αναφέρει ότι η περιεκτικότητα σε αλάτι οφείλεται αποκλειστικά στην παρουσία του φυσικώς ενεχόμενου νατρίου; (Άρθρο 30 παράγραφος 1) σε σημείο πολύ κοντά στη διατροφική επισήμανση στα τρόφιμα στα οποία δεν έχει προστεθεί αλάτι, π.χ. το γάλα, τα λαχανικά, το κρέας και τα ψάρια. όχι όταν έχει προστεθεί αλάτι κατά την επεξεργασία ή ως αποτέλεσμα της προσθήκης συστατικών που περιέχουν αλάτι, π.χ. ζαμπόν, τυρί, ελιές, γαύροι κ.λπ 64

65 Μπορεί η ενεργειακή αξία να παρέχεται μόνο σε kcal, όταν οι διατροφικές πληροφορίες επαναλαμβάνονται προαιρετικά στο κύριο οπτικό πεδίο; (Άρθρο 32 παράγραφος 1, παράρτημα XV) Όχι. Οι πληροφορίες σχετικά με την ενέργεια πρέπει να δηλώνονται συστηματικά, όποτε παρέχονται, τόσο σε kj (kilojoulesj όσο και σε kcal (kilocalories) 65

66 Είναι δυνατή η επισήμανση του περιεχομένου των συστατικών των προαιρετικών θρεπτικών ουσιών π.χ. «ωμέγα 3 λιπαρών οξέων», ως συστατικών των πολυακόρεστων; (Άρθρο 30) Όχι. Η διατροφική δήλωση είναι ένας κλειστός κατάλογος ενεργειακής αξίας και θρεπτικών ουσιών και δεν μπορεί να συμπληρώνεται με οποιεσδήποτε περαιτέρω διατροφικές πληροφορίες 66

67 Η ποσότητα της θρεπτικής ή άλλης ουσίας για την οποία διατυπώθηκε ισχυρισμός για τη διατροφή ή για την υγεία πρέπει, επίσης, να δηλώνεται. Μπορεί να αποτελέσει μέρος της διατροφικής δήλωσης; (Άρθρα 30 και 49) Όταν η θρεπτική ουσία για την οποία έχει διατυπωθεί ισχυρισμός για τη διατροφή ή ισχυρισμός για την υγεία είναι μέρος της διατροφικής επισήμανσης, δεν απαιτείται καμία πρόσθετη επισήμανση Όταν η θρεπτική ή άλλη ουσία για την οποία έχει διατυπωθεί ισχυρισμός για τη διατροφή ή ισχυρισμός για την υγεία δεν αποτελεί μέρος της διατροφικής δήλωσης, η ποσότητα της θρεπτικής ή άλλης ουσίας πρέπει να επισημαίνεται σε σημείο πολύ κοντά στη διατροφική δήλωση 67

68 Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ακρωνύμιο RI; (Άρθρα 32 και 33) Όποτε χρησιμοποιείται ένα ακρωνύμιο, π.χ. το RI για τις προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς, θα πρέπει να εξηγείται πλήρως κάπου στη συσκευασία Η δήλωση «Προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς ενός μέσου ενήλικα (8400 kj/2000 kcal)» δεν μπορεί να τροποποιηθεί 68

69 Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ακρωνύμιο GDA; (Άρθρα 32 και 33) Η πρόθεση του κανονισμού είναι να εναρμονίσει την περιεκτικότητα, την έκφραση και την παρουσίαση των διατροφικών πληροφοριών που παρέχονται στους καταναλωτές συμπεριλαμβανομένων των προαιρετικών πληροφοριών Με βάση αυτή την πρόθεση, δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί ο όρος συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα ή το ακρωνύμιό του, GDA, στο πλαίσιο της εφαρμογής των άρθρων 32 και 33 του κανονισμού Η έννοια των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων αναφοράς είναι διαφορετική από την έννοια της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας, καθώς ο όρος «προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς» δεν συνεπάγεται διατροφικές συμβουλές σε αντίθεση με τον όρο «συνιστώμενη» Δεν υπάρχουν διατροφικές συμβουλές για κατανάλωση, για παράδειγμα, 20 g κορεσμένων λιπαρών ανά ημέρα και οι καταναλωτές δεν θα πρέπει να θεωρούν ότι είναι μια ελάχιστη ποσότητα που είναι αναγκαία για τη διατήρηση της υγείας 69

70 Οι προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς για ενέργεια και θρεπτικές ουσίες απευθύνονται σε ενηλίκους. Μπορεί η ενεργειακή αξία και τα ποσά των θρεπτικών ουσιών που εκφράζονται προαιρετικά ως ποσοστό των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων αναφοράς για τα παιδιά, αντί ή επιπλέον των ποσοστών των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων αναφοράς για ενηλίκους; (Άρθρο 32 παράγραφος 4, άρθρο 36 παράγραφος 3 και άρθρο 43, παράρτημα XIII) Όχι. Η προαιρετική αναγραφή των προσλαμβανόμενων ποσοτήτων αναφοράς για συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες επιτρέπεται μόνο εάν υιοθετήθηκαν διατάξεις της Ένωσης ή, απουσία αυτών, εθνικοί κανόνες 70

71 Η ποσότητα «αλατιού» που δηλώνεται στην υποχρεωτική διατροφική ομάδα θα υπολογίζεται χρησιμοποιώντας τον τύπο: αλάτι = νάτριο 2,5. Πρέπει όλο το νάτριο που προέρχεται από κάθε συστατικό, π.χ., σακχαρινικό νάτριο, ασκορβικό νάτριο κ.λπ. να περιλαμβάνεται στον υπολογισμό; Ναι, η ισοδύναμη περιεκτικότητα σε αλάτι προέρχεται πάντα από τη συνολική περιεκτικότητα σε νάτριο του τροφίμου με τον τύπο: αλάτι = νάτριο 2,5 71

72 Η δήλωση της ποσότητας φυτικών ινών σε μη προσυσκευασμένο προϊόν πρέπει να συμπληρωθεί από τη δήλωση άλλων θρεπτικών ουσιών ; Πλήρης διατροφική δήλωση όπως προβλέπεται για τα προσυσκευασμένα : - ενεργειακή αξία; και - ποσότητα σε λιπαρά, κορεσμένα, υδατάνθρακες, σάκχαρα, πρωτεΐνη και αλάτι 72

73 Σε τρόφιμα που βρίσκονται σε υγρό κάλυψης η διατροφική δήλωση αντιστοιχεί στο καθαρό προϊόν (χωρίς το υγρό κάλυψης) ή στο συνολικό προϊόν (περιλαμβανομένου του υγρού κάλυψης); (Άρθρο 31(3)) Στο συνολικό προϊόν αν είναι πιθανόν να καταναλωθεί ολόκληρο (κονσέρβα τόνου σε παρθένο ελαιόλαδο ή φρουτοσαλάτα σε χυμό φρούτων) + εθελοντικά σε σχέση με το στραγγισμένο καθαρό προϊόν Στο στραγγισμένο καθαρό προϊόν αν δεν είναι πιθανόν να καταναλωθεί το υγρό κάλυψης (μοτσαρέλλα σε νερό, αγγουράκι τουρσί σε ξύδι) Η διατροφική δήλωση καθιστά σαφές ότι αναφέρεται στο στραγγισμένο καθαρό προϊόν ή στο συνολικό προϊόν 73

74 Είναι δυνατή η αναγραφή του περιεχομένου μιας μόνο από τις θρεπτικές ουσίες στην εμπρόσθια όψη της ετικέτας, με την ένδειξη για παράδειγμα Χ% λιπαρά (Άρθρο 30(3), Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1924/2006) Δεν επιτρέπεται αναγραφή μιας μόνο θρεπτικής ουσίας σε περίπτωση εθελοντικής επανάληψης της διατροφικής δήλωσης Μπορεί να αναγράφεται είτε η ενέργεια μόνη της είτε η ενέργεια συνοδευόμενη από τα λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, σάκχαρα και αλάτι Η αναγραφή του περιεχομένου μίας μόνο θρεπτικής ουσίας είναι δυνατή όταν αυτή επιβάλλεται από την νομοθεσία (π.χ. Οδηγία 2001/114/ΕΚ (Άρθρο 3(3) & 4) για ορισμένα, μερικά ή ολικά αφυδατωμένα, διατηρημένα γάλατα που προορίζονται για τη διατροφή του ανθρώπου) Επίσης, είναι δυνατή η αναγραφή ενδείξεων όπως χαμηλά λιπαρά ή λιπαρά <3% στα πλαίσια των ισχυρισμών διατροφής (Παράρτημα του Κανονισμού ((ΕΚ) αριθ. 1924/2006) 74

75 Επισήμανση προέλευσης φρέσκου κρέατος 75

76 Επισήμανση προέλευσης για το φρέσκο κρέας Κανονισμός 1337/2013 Πεδίο εφαρμογής καθορίζεται από τον Καν. 1169/2013 Καλύπτει φρέσκο και κατεψυγμένο κρέας από: Πουλερικά Χοιροειδή Προβατοειδή Αιγοειδή 76

77 Πουλερικά Χώρα τελευταίας περιόδου εκτροφής, διάρκειας τουλάχιστον ενός μηνός Σε περίπτωση που το ζώο έχει σφαγεί σε ηλικία μικρότερη του ενός μηνός, το κράτος μέλος ή η τρίτη χώρα όπου έλαβε χώρα η συνολική εκτροφή μετά την περίοδο πάχυνσης του ζώου 77

78 Χειροειδή > 6 μηνών κράτος μέλος ή της τρίτη χώραόπου έλαβε χώρα η τελευταία περίοδος εκτροφής < 6 μηνών & >80 kg βάρος ζώντος ζώου < 6 μηνών & <80 kg βάρος ζώντος ζώου κράτος μέλος ή η τρίτη χώρα όπου έλαβε χώρα η εκτροφή, αφού το ζώο έφθασε σε βάρος 30 κιλών κράτος μέλος ή η τρίτη χώρα όπου έλαβε χώρα η συνολική εκτροφή 78

79 Αιγοειδή & Προβατοειδή > 6 μηνών κράτος μέλος ή η τρίτη χώρα όπου έλαβε χώρα η τελευταία περίοδος εκτροφής, διάρκειας τουλάχιστον έξι μηνών < 6 μηνών κράτος μέλος ή η τρίτη χώρα όπου έλαβε χώρα η συνολική εκτροφή 79

80 Ενδείξεις επισήμανσης Εκτροφή στ.: (ονομασία του κράτους μέλους ή της τρίτης χώρας)» «Σφαγή στ.: (ονομασία του κράτους μέλους ή της τρίτης χώρας)» Για κρέας απο ζώα που έχουν γεννηθεί, εκτραφεί και σφαγεί σε ένα μόνο κράτος μέλος ή σε μία μόνο τρίτη χώρα : Καταγωγή: (ονομασία του κράτους μέλους ή της τρίτης χώρας)» Για κρέας από ζώα που έχουν γεννηθεί, εκτραφεί και σφαγεί σε διάφορες χώρες: «Εκτροφή σε: διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ» «Εκτροφή σε: διάφορες τρίτες χώρες» «Εκτροφή σε: διάφορες χώρες της ΕΕ και σε τρίτες χώρες» (οι χώρες μπορούν να αναφέρονται Κωδικός παρτίδας 80

81 Κωδικός παρτίδας Ο κωδικός παρτίδας πρέπει να βρίσκεται στην ετικέτα Και πρέπει να: Εξασφαλίζει τη συσχέτιση μεταξύ του κωδικού της παρτίδας με τον οποίο ταυτοποιείται το κρέας και της σχετικής παρτίδας ή παρτίδων κρέατος από τις οποίες αποτελείται η συσκευασία ή η παρτίδα που έχει επισημανθεί Το μέγεθος μιας παρτίδας δεν πρέπει να υπερβαίνει την ημερήσια παραγωγή σε μια εγκατάσταση Συνδέεται με ένα σύστημα ιχνηλασιμότητας 81

82 Παρεκκλίσεις Παρεκκλίσεις σχετικά με τις απαιτήσεις κωδικού παρτίδας για κρέας από τρίτες χώρες Για τον κιμά και τα τρίμματα κρέατος Καταγωγή Ε.Ε. Εκτός Ε.Ε. ή Ε.Ε. και εκτός Ε.Ε. 82

83 Πρόσθετες πληροφορίες Επιπλέον, η χρήση εθελοντικών ενδείξεων (όπως σημαίες) επιτρέπεται να γίνεται μαζί με τις υποχρεωτικές πληροφορίες Δεν πρέπει ωστόσο να είναι παραπλανητική 83

84