Τεχνικές εκμετάλλευσης τρωτοτήτων ασφάλειας πυρήνα. census, inc IT security research, development and services

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τεχνικές εκμετάλλευσης τρωτοτήτων ασφάλειας πυρήνα. census, inc IT security research, development and services"

Transcript

1 Τεχνικές εκμετάλλευσης τρωτοτήτων ασφάλειας πυρήνα Πάτροκλος Αργυρούδης census, inc IT security research, development and services University of Piraeus Software Libre Society Event #16: Computer Security Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

2 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 2 Πλαίσιο 3 Εκμετάλλευση 4 Συμπεράσματα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

3 Γιατί στον πυρήνα; Παράκαμψη τεχνολογιών αποτροπής εκμετάλλευσης Non-executable stack/heap, ASLR, προστασία της διεύθυνσης επιστροφής Δυνατότητα για απόλυτα αθόρυβες επιθέσεις και κερκόπορτες Πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

4 Γιατί (όχι) στον πυρήνα; Δυσκολίες Ο εντοπισμός σφαλμάτων κατά την εκμετάλλευση Η δημιουργία αξιόπιστου κώδικα εκμετάλλευσης Το βασικότερο πρόβλημα αποτελεί η συνέχιση του πυρήνα μετά την εκμετάλλευση η οποία αφήνει το σύστημα σε ασταθή κατάσταση Καλή γνώση του πυρήνα του λειτουργικού συστήματος που διερευνούμε Καλή γνώση x86 Assembly Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

5 Γιατί FreeBSD; Οι υπάρχουσες προγενέστερες εργασίες αφορούν Είτε άλλα συστήματα (Windows, Linux, OpenBSD) Είτε αρκετά παλαιότερες εκδόσεις του FreeBSD (40-411) Είτε ιδιαίτερα συγκεκριμένες περιπτώσεις εκμετάλλευσης οι οποίες δεν είναι γενικά εφαρμόσιμες Θα διερευνήσουμε την τελευταία έκδοση του FreeBSD (70) σε x86 Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

6 Προγενέστερες εργασίες (1) Exploiting kernel buffer overflows FreeBSD style (2000) Αφορά τις εκδόσεις 40 εώς 411 Η τρωτότητα βρίσκεται στη κλήση συστήματος jail(2) Παρουσιάζεται κατά τη ανάγνωση της κατάστασης του jail από το procfs όταν το εν λόγω jail έχει δημιουργηθεί με υπερβολικά μεγάλο hostname Μη επαναχρησιμοποιήσιμος αυθαίρετος κώδικας (shellcode) πυρήνα Μη επαναχρησιμοποιήσιμος αλγόριθμος εκμετάλλευσης Μετά από οχτώ χρόνια οι τεχνικές είναι μη εφαρμόσιμες Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

7 Προγενέστερες εργασίες (2) Kernel level vulnerabilities, 2001 Solaris (x86) Smashing the kernel stack for fun and profit, 2002 OpenBSD 2x-3x (x86) Κύρια συνεισφορά: τεχνική για τη συνέχιση του πυρήνα Kernel wars, 2007 Συγκεκριμένες περιπτώσεις εκμετάλλευσης τρωτοτήτων σε Windows, {Free, Net, Open}BSD (x86) Δεν δημοσιεύθηκαν λεπτομέρειες και κώδικας Attacking the core: kernel exploiting notes, 2007 Linux (x86, AMD64), Solaris (UltraSPARC) Κύρια συνεισφορά: ανάλυση τρωτοτήτων σωρού (heap) στον πυρήνα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

8 Κατηγορίες τρωτοτήτων πυρήνα Εκτέλεση αυθαίρετου κώδικα με στόχο την Κλιμάκωση προνομίων Διαφυγή από περιορισμένα περιβάλλοντα τύπου jail, chroot, κτλ Διαρροή πληροφοριών από τη μνήμη του πυρήνα Ιδιωτικά SSH κλειδιά από τη περιοχή μνήμης του sshd Περιεχόμενα ευαίσθητων αρχείων (/etc/masterpasswd) Δομή και περιεχόμενα της στοίβας ή/και του σωρού Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

9 Υπερχείλιση στοίβας Πολύ γνωστό και κατανοητό πρόβλημα, υπερχείλιση τοπικών μεταβλητών από αντιγραφή δεδομένων χωρίς έλεγχο ορίων Χαμηλές διευθύνσεις Κορυφή στοίβας local_buffer ESP local_char δείκτης π λαισίου στοίβας (SFP) EBP - 4 EBP Ροή επ έκτασης δεδομένων Ροή επ έκτασης στοίβας διεύθυνση επιστροφής arg_1 EBP + 4 arg_2 EBP + 8 Προηγούμενες συναρτήσεις, π χ main void func(int arg_1, char *arg_2) { char local_char; char local_buffer[512]; strcpy(local_buffer, arg_2); } Υψηλές διευθύνσεις Καταχωρητές Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

10 Στοίβες πυρήνα Ο ιδεατός χώρος διευθύνσεων χωρίζεται σε δύο τμήματα, ένα για τον πυρήνα και ένα για τις διεργασίες (σε x86) Κάθε διεργασία έχει τη δική της αποκλειστική στοίβα στον πυρήνα Όταν η διεργασία χρησιμοποιεί υπηρεσίες του πυρήνα (πχ int $0x80) ο ESP δείχνει στην αντίστοιχη στοίβα πυρήνα Οι στοίβες του πυρήνα έχουν σταθερό μέγεθος και δεν μεγαλώνουν δυναμικά, σε x86 το μέγεθος είναι δυο σελίδες Ο κύριος λόγος ύπαρξης τους είναι ότι πρέπει να παραμένουν πάντα στη μνήμη ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν πιθανά σφάλματα σελίδων Κατά την υλοποίηση εφαρμογών που πρόκειται να εκτελεστούν στον πυρήνα πρέπει να αποφεύγονται μεγάλες τοπικές μεταβλητές Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

11 Υπερχείλιση στοίβας του πυρήνα Δυο διαφορετικές περιπτώσεις υπερχείλισης Τοπικής μεταβλητής με αποτέλεσμα την επικάλυψη α) της διεύθυνσης επιστροφής της συνάρτησης, ή β) του δείκτη του πλαισίου στοίβας, ή γ) κάποιου δείκτη συνάρτησης που έχει οριστεί ως τοπική μεταβλητή Της στοίβας συνολικά από διαδοχικές ένθετες συναρτήσεις Σε περίπτωση υπερχείλισης προκαλείται σφάλμα προσπέλασης και ο πυρήνας του FreeBSD ``κρεμάει'' Θα μπορούσε απλά να τερματίζεται η διεργασία (Linux) Το FreeBSD (ορθώς) τα αντιμετωπίζει ως θεμελιώδη σφάλματα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

12 Αλγόριθμος εκμετάλλευσης πυρήνα 1 Εκτροπή της ροής εκτέλεσης του πυρήνα με στόχο την εύρεση του αυθαίρετου κώδικά μας 2 Αυθαίρετος εκτελέσιμος κώδικας μηχανής πυρήνα 3 Κλιμάκωση προνομίων της τρέχουσας διεργασίας (ή του γονέα της) 4 Συνέχιση πυρήνα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

13 Εκτροπή της ροής εκτέλεσης του πυρήνα Κώδικας που εκτελείται σε πλαίσιο διεργασίας (process context) μπορεί να ανατρέξει στον ιδεατό χώρο διευθύνσεων του χρήστη Πλαίσιο διεργασίας είναι το πλαίσιο κατά το οποίο ο πυρήνας εκτελείται για λογαριασμό κάποιας διεργασίας (πχ κλήση συστήματος) Συνεπώς μπορούμε να στείλουμε τη ροή εκτέλεσης στην περιοχή μνήμης που χρησιμοποιείται ως προέλευση στην προβληματική συνάρτηση Σε αντίθεση με την εκμετάλλευση απλών εφαρμογών όπου συνήθως χρησιμοποιούμε την περιοχή μνήμης που χρησιμοποιείται ως προορισμός Κύριο πλεονέκτημα: γνωρίζουμε ακριβώς πού βρίσκεται ο στόχος μας (δεν υπάρχει ανάγκη για λύσεις τύπου ελκήθρου από nop εντολές) Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

14 Αυθαίρετος κώδικας πυρήνα Συνήθως δεν είναι απαραίτητος στη μορφή που γνωρίζουμε από την εκμετάλλευση απλών εφαρμογών Μπορούμε να κάνουμε την υλοποίηση σε C και να επιστρέψουμε στην περιοχή μνήμης όπου βρίσκεται Εμείς θα παρουσιάσουμε αυθαίρετο κώδικα εξολοκλήρου σε Assembly Η γνωστή μέθοδος όπου αντικαθιστούμε την τρέχουσα διεργασία με αυτή που παρουσιάζει το σφάλμα ασφάλειας χρησιμοποιώντας συναρτήσεις της οικογένειας execve(2) προφανώς δεν λειτουργεί Ο κώδικάς μας πρέπει να 1 Εντοπίσει τη δομή του πυρήνα της τρέχουσας διεργασίας (ή του γονέα της) 2 Τροποποιήσει τα προνόμιά της (effective και real UID) στα ανώτερα δυνατά (0) 3 Διαφυγή από jail κτλ Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

15 Εντοπισμός της δομής διεργασίας Τα προνόμια είναι αποθηκευμένα στη δομή proc Η διεύθυνση της οποίας βρίσκεται στη δομή kinfo_proc Εύρεση της διεύθυνσης της proc μέσω του sysctl(9) interface του πυρήνα και της δομής kinfo_proc Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

16 sysctlnametomib(3) Η καταχώρηση kernprocpid του MIB παρέχει τη δομή kinfo_proc u_long get_proc(void) { int mib[4]; size_t len; struct kinfo_proc kp; len = 4; sysctlnametomib("kernprocpid", mib, &len); mib[3] = getppid(); len = sizeof(struct kinfo_proc); if(sysctl(mib, 4, &kp, &len, NULL, 0) == -1) { perror("sysctl"); exit(1); } } return (u_long)kpki_paddr; Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

17 Κλιμάκωση προνομίων Τα προνόμια είναι αποθηκευμένα σε δομή τύπου ucred η οποία υπάρχει στη δομή proc # η διεύθυνση της δομής proc στον ECX mov $0x , %ecx # EBX = ucred mov 0x30(%ecx), %ebx # EAX = 0 xor %eax, %eax # effective user ID = cr_uid = 0 mov %eax, 0x4(%ebx) # real user ID = cr_ruid = 0 mov %eax, 0x8(%ebx) Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

18 Συνέχιση πυρήνα Το βασικότερο πρόβλημα κατά την εκμετάλλευση τρωτοτήτων του πυρήνα Η στοίβα, οι καταχωρητές και συνεπώς το σύστημα γενικότερα βρίσκονται σε ασταθή κατάσταση μετά την επικάλυψη της στοίβας για την αντικατάσταση της διεύθυνσης επιστροφής Για να αποφύγουμε κατάρρευση του συστήματος πρέπει να διορθώσουμε την κατάσταση της στοίβας και των καταχωρητών Και να επιστρέψουμε τη ροή εκτέλεσης σε κατάλληλο σημείο Δεν είναι πάντα απαραίτητο, εξαρτάται από την τρωτότητα και το σύστημα Σε Linux συνήθως μπορούμε απλά να αγνοήσουμε αυτό το βήμα αφού ο πυρήνας απλά τερματίζει τη διεργασία Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

19 Τεχνικές συνέχισης πυρήνα Εξομοίωση της διαδικασίας επιστροφής από τον πυρήνα Δεν μετατρέπεται εύκολα σε αξιόπιστο αυθαίρετο κώδικα μηχανής Αλλαγή δομών πυρήνα, εκκρεμή σήματα/κλειδώματα Μπορούμε ``απλά'' να επιστρέψουμε τη ροή της εκτέλεσης στο σημείο που θα επέστρεφε εάν δεν υπήρχε η εκμετάλλευση της τρωτότητας (και ο αυθαίρετος κώδικάς μας) Η σύμβαση κλήσης κάθε αρχιτεκτονικής ορίζει ποιοι καταχωρητές πρέπει να επαναφερθούν στις αρχικές τους τιμές (σε x86: EBX, ESI, EDI) Επίσης πρέπει να δώσουμε κάποια έγκυρη τιμή στον EBP ώστε μετά την επιστροφή του αυθαίρετου κώδικά μας να δείχνει στο προηγούμενο πλαίσιο στη στοίβα πυρήνα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

20 Επιστροφή από τον πυρήνα push %ebx push %esi push %edi # αυθαίρετος κώδικας, πχ κλιμάκωση προνομίων pop %edi pop %esi pop %ebx # αποκατάσταση %ebp xor %eax, %eax push $διεύθυνση_επιστροφής_πυρήνα ret Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

21 Αποκατάσταση EBP EBP = ESP + VAL => VAL = EBP ESP Ο EBP πρέπει να δείχνει στο προηγούμενο πλαίσιο στη στοίβα πυρήνα Καταγράφουμε την τιμή του EBP κατά τον πρόλογο της προβληματικής συνάρτησης και από αυτή αφαιρούμε την τιμή του ESP μετά την επιστροφή της προβληματικής συνάρτησης στην προηγούμενη συνάρτηση Συνεπώς για να αποκαταστήσουμε τον EBP στη σωστή τιμή του μπορούμε να προσθέσουμε την τιμή VAL που υπολογίσαμε στον ESP lea 0xVAL(%esp), %ebp Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

22 Αποφυγή στατικής διεύθυνσης επιστροφής Κατά την εκτέλεση του αυθαίρετου κώδικά μας πρέπει να υπολογίσουμε δυναμικά τις διευθύνσεις των syscall και στη συνέχεια του σημείου στη συνάρτηση syscall στο οποίο πρέπει να επιστρέψει η ροή εκτέλεσης Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

23 Εύρεση της syscall Ο στόχος μας είναι να υπολογίσουμε δυναμικά τη διεύθυνση του χειριστή διακοπών int $0x80 syscall Το Interrupt Descriptor Table (IDT) χρησιμοποιείται για την διαχείριση διακοπών από το λειτουργικό σύστημα Όταν έχουμε διακοπή τύπου int $0x80 αρχικά καλείται ο χειριστής διακοπών Xint0x80_syscall, ο οποίος στη συνέχεια καλεί τον πραγματικό χειριστή syscall Η εντολή sidt παρέχει τη διεύθυνση του IDT (idt0 στο FreeBSD) Εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο υλοποιείται σε συστήματα εικονικοποίησης δεν λειτουργεί πάντα όπως περιμένουμε idt0 => Xint0x80_syscall => syscall Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

24 Εύρεση της διεύθυνσης επιστροφής Στόχος μας είναι να αποφύγουμε τι στατική μετατόπιση των 0x335 bytes Στο FreeBSD 70 η syscall διεκπεραιώνει κλήσεις συστήματος με την εντολή call *%edx Σε δεκαεξαδική κωδικοποίηση: ffd2 Συνεπώς εντοπίζουμε τη διεύθυνση της syscall μέσω του idt0 και στη συνέχεια από αυτή τη διεύθυνση ως σημείο εκκίνησης αναζητούμε την εντολή call *%edx Αφού την εντοπίσουμε απλά αυξάνουμε την τιμή της κατά ένα για να πάρουμε τη διεύθυνση επιστροφής του πυρήνα Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

25 Ολοκληρωμένος αλγόριθμος εκμετάλλευσης (1) 1 Εκτροπή της ροής εκτέλεσης του πυρήνα Οπουδήποτε στον ιδεατό χώρο διευθύνσεων του χρήστη Περιοχή μνήμης προέλευσης, μνήμη από mmap(2), μεταβλητές περιβάλλοντος, ορίσματα γραμμής εντολών, Εάν η τρωτότητα επιτρέπει αυθαίρετη επικάλυψη μνήμης: δείκτη συνάρτησης (ioctl), καταχώρηση του πίνακα sysent 2 Αυθαίρετος κώδικας πυρήνα Μπορεί να υλοποιηθεί σε C ή εξολοκλήρου σε Assembly 3 Απενεργοποίηση μέτρων ασφάλειας, αλλαγή securelevel, κτλ 4 Διαφυγή από jail, chroot, κτλ Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

26 Ολοκληρωμένος αλγόριθμος εκμετάλλευσης (2) 5 Κλιμάκωση προνομίων Εντοπισμός της δομής διεργασίας: sysctlnametomib(3) kernprocpid, mov %fs:0x0, %ecx, allproc Εντοπισμός της δομής ucred και αλλαγή των effective και real user ID 6 Εγκατάσταση κερκόπορτας 7 Συνέχιση πυρήνα Δεν είναι πάντα απαραίτητο βήμα Εξομοίωση της διαδικασίας επιστροφής από τον πυρήνα Επιστροφή της ροής εκτέλεσης στο κατάλληλο σημείο, αποκατάσταση καταχωρητών Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

27 Πραγματικές τρωτότητες πυρήνα (1) } Mac OS X bsd/netat/ddp_rtmptablec (Tobias Klein) zt_add_zone(name, length) char *name; short length; { at_nvestr_t zname; bcopy(name, &znamestr, length); znamelen = length; return (zt_add_zonename(&zname)); Linux drivers/isdn/act2000/capic (Dawson Engler) isdn_ctrl cmd; while((skb = skb_dequeue(&card->rcvq))) { msg = skb->data; memcpy(cmdparmsetupphone, msg->msgconnect_indaddrnum, msg->msgconnect_indaddrlen - 1); Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

28 Πραγματικές τρωτότητες πυρήνα (2) Linux arch/i386/kernel/mtrrc (Silvio Cesare) static ssize_t mtrr_write(struct file *file, const char *buf, size_t len, loff_t *ppos) { int i, err; memset(line, 0, LINE_SIZE); if(len > LINE_SIZE) len = LINE_SIZE; if(copy_from_user(line, buf, len - 1)) return -EFAULT; Madwifi net80211/ieee80211_wirelessc (Laurent Butti) static void giwscan_cb(void *arg, const struct ieee80211_scan_entry *se) { struct iwscanreq *req = arg; memset(&iwe, 0, sizeof(iwe)); memcpy(buf, se->se_wpa_ie, se->se_wpa_ie[1] + 2); iwecmd = IWEVGENIE; Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

29 Όχι τέλος αλλά αρχή Ανάλυση πραγματικών τρωτοτήτων Υλοποίηση προγραμμάτων εκμετάλλευσης για δημοσιευμένα προβλήματα Εύρεση τρωτοτήτων σε πυρήνες ανοικτού κώδικα Υπερχείλιση μεταβλητών στο σωρό του πυρήνα BSD -- zone allocator Linux -- buddy allocator Wargame/CTF Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

30 Παραπομπές Kirk McKusick and George Neville-Neil The design and implementation of the FreeBSD operating system Addison-Wesley, 2004 Esa Etelavuori Exploiting kernel buffer overflows FreeBSD style fbsdjailtxt, 2000 Last Stage of Delirium research group Kernel level vulnerabilities 5th Argus Hacking Challenge, 2001 Sinan "noir" Eren Smashing the kernel stack for fun and profit Phrack, Volume 0x0b, Issue 0x3c, 2002 Bitsec team Kernel wars Black Hat Europe, 2007 sgrakkyu and twiz Attacking the core: kernel exploiting notes Phrack, Volume 0x0c, Issue 0x40, 2007 Πάτροκλος Αργυρούδης (argp) Διερευνώντας το FreeBSD May, / 30

Εισαγωγή εκτελέσιμου κώδικα σε διεργασίες

Εισαγωγή εκτελέσιμου κώδικα σε διεργασίες 0x375 - Thessaloniki Tech Talks Sessions Event 0x2 19 Μαρτίου 2010 Περιεχόμενα 1 Εισαγωγή 2 Η κλήση συστήματος ptrace 3 Νήματα 4 Το πρόγραμμα εισαγωγής κώδικα prez 5 Επίλογος Γιατί; Πολλές φορές θέλουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ασφαλής προγραμματισμός σε γλώσσα C

Ασφαλής προγραμματισμός σε γλώσσα C Ασφαλής προγραμματισμός σε γλώσσα C Πάτροκλος Αργυρούδης Δημήτρης Γλυνός IT security research, development and services {argp, dimitris}@censusgr Συνέδριο Δημιουργών ΕΛ/ΛΑΚ 19-20 Ιουνίου 2009 census, inc

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ)

Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2017-18 Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) (Αρχιτεκτονική x86-64) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική x86(-64) 32-bit και 64-bit λειτουργία. Αρχιτεκτονική x86(-64) Αρχιτεκτονική επεξεργαστών x86(-64) Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ)

Αρχιτεκτονική x86(-64) 32-bit και 64-bit λειτουργία. Αρχιτεκτονική x86(-64) Αρχιτεκτονική επεξεργαστών x86(-64) Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2017-18 Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) (Αρχιτεκτονική x86-64) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ Σχεδιασμός και υλοποίηση υποδομής σημείωσης διεργασιών στον

Διαβάστε περισσότερα

ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών. Intel x86 ISA. Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών ΗΥ

ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών. Intel x86 ISA. Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών ΗΥ ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών Intel x86 ISA Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών ΗΥ RISC vs. CISC Η assembly των επεξεργαστών ARM, SPARC (Sun), και Power (IBM) είναι όμοιες

Διαβάστε περισσότερα

; Γιατί είναι ταχύτερη η λήψη και αποκωδικοποίηση των εντολών σταθερού μήκους;

; Γιατί είναι ταχύτερη η λήψη και αποκωδικοποίηση των εντολών σταθερού μήκους; Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2015-16 Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) (Δομή Εντολών και Παραδείγματα) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Έλεγχος Ροής Προγράμματος

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Έλεγχος Ροής Προγράμματος Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές Έλεγχος Ροής Προγράμματος Control Flow εντολές Jump related JMP Jcc (JZ, JNZ, JB, JNB etc) JCXZ, JECXZ LOOP LOOPE, LOOPNE Procedure related CALL RET INT IRET INTO ENTER LEAVE

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός Ι. Δυναμική Διαχείριση Μνήμης. Δημήτρης Μιχαήλ. Ακ. Έτος 2011-2012. Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Προγραμματισμός Ι. Δυναμική Διαχείριση Μνήμης. Δημήτρης Μιχαήλ. Ακ. Έτος 2011-2012. Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Προγραμματισμός Ι Δυναμική Διαχείριση Μνήμης Δημήτρης Μιχαήλ Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεματικής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ακ. Έτος 2011-2012 Ανάγκη για Δυναμική Μνήμη Στατική Μνήμη Μέχρι τώρα χρησιμοποιούσαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Η/Υ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Η/Υ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Η/Υ 4 ο Εξάμηνο Μαδεμλής Ιωάννης ΥΠΟΡΟΥΤΙΝΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 6 Οι υπορουτίνες αποτελούν αυτόνομα τμήματα κώδικα που διεκπεραιώνουν μία συγκεκριμένη εργασία και μπορούμε να τα καλούμε

Διαβάστε περισσότερα

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Εργαστήριο 6 C & Assembly

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Εργαστήριο 6 C & Assembly Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές Εργαστήριο 6 C & Assembly Real World Situation Στον πραγματικό κόσμο, κανείς δεν γράφει αποκλειστικά assembly Κουραστικό Δύσκολα συντηρήσιμος κώδικας Μηδενική φορητότητα Μεγάλη

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321)

Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321) Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321) Διάλεξη 2: Διεργασίες και Νήματα Διαδικαστικά 2 Γραφτήκατε στη λίστα; Σχηματίστε ομάδες (για το project)! Στο προηγούμενο επεισόδιο 3 Τι είναι λειτουργικό; Γενιές ΛΣ Βασικές

Διαβάστε περισσότερα

Δομημένος Προγραμματισμός

Δομημένος Προγραμματισμός ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Δομημένος Προγραμματισμός Ενότητα: Συναρτήσεις θεωρία Δ. Ε. Μετάφας Τμ. Ηλεκτρονικών Μηχ. Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Data-Level Parallelism Linking & Loading

Data-Level Parallelism Linking & Loading ΗΥ 232 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Διάλεξη 18 Data-Level Parallelism Linking & Loading Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Οργάνωση Η/Y (ECE 232) 1

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα 7ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Λειτουργικά Συστήματα 7ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Λειτουργικά

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ)

Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών 2016-17 Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών (ΙΙ) (Δομή Εντολών και Παραδείγματα) http://mixstef.github.io/courses/comparch/ Μ.Στεφανιδάκης Αρχιτεκτονική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΗΓΜΕΝΟΙ ΜΙΚΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ PROJECT 2: MEMORY MANAGEMENT

ΠΡΟΗΓΜΕΝΟΙ ΜΙΚΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ PROJECT 2: MEMORY MANAGEMENT ΠΡΟΗΓΜΕΝΟΙ ΜΙΚΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ PROJECT 2: MEMORY MANAGEMENT ΘΕΩΡΙΑ Στο project αυτό έχουμε υλοποιήσει τις βασικές συναρτήσεις της stdlib της C malloc και free Η συνάρτηση malloc είναι η void *malloc(int

Διαβάστε περισσότερα

EPL475:Εργαστήριο 5, GDB

EPL475:Εργαστήριο 5, GDB EPL475:Εργαστήριο 5, GDB Στο σημερινό εργαστήριο θα χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο gdb για αποσφαλμάτωση. Με το τέλος αυτού του εργαστήριου οι φοιτητές θα μπορούν να: Να φορτώνουν εκτελέσιμο αρχείο στον

Διαβάστε περισσότερα

MIPS functions and procedures

MIPS functions and procedures Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών - Μηχανικών Υπολογιστών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Νεκτάριος Κοζύρης MIPS functions and procedures Άδεια Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Υποστήριξη διαδικασιών στο υλικό των υπολογιστών

Υποστήριξη διαδικασιών στο υλικό των υπολογιστών Βήματα στην εκτέλεση μιας διαδικασίας (procedure) 1. Τοποθέτηση παραμέτρων 2. Μεταβίβαση ελέγχου στη διαδικασία 3. Λήψη πόρων αποθήκευσης 4. Εκτέλεση επιθυμητής εργασίας 5. Τοποθέτηση αποτελέσματος σε

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ)

Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ) Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ) Δομή Λειτουργικών Συστημάτων Βασίλης Σακκάς 20/11/2013 1 Δομή ενός Λ/Σ -1 Μονολιθικά συστήματα (monolithic systems) Λειτουργικά συστήματα με ανυπαρξία δομής: "η μεγάλη ακαταστασία"

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες Ι. ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι. Διάλεξη 4

Διαδικασίες Ι. ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι. Διάλεξη 4 ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι Διάλεξη 4 Διαδικασίες Ι Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Εισαγωγή στους Η/Υ (ΗΥ134) 1 Διευθυνσιοδότηση διακλαδώσεων

Διαβάστε περισσότερα

Δομές δεδομένων (2) Αλγόριθμοι

Δομές δεδομένων (2) Αλγόριθμοι Δομές δεδομένων (2) Αλγόριθμοι Παράγωγοι τύποι (struct) σύνοψη προηγουμένων Πίνακες: πολλές μεταβλητές ίδιου τύπου Παράγωγοι τύποι ή Δομές (struct): ομαδοποίηση μεταβλητών διαφορετικού τύπου struct Student

Διαβάστε περισσότερα

Συναρτήσεις-Διαδικασίες

Συναρτήσεις-Διαδικασίες ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών Διάλεξη 4 Συναρτήσεις-Διαδικασίες Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων 1 Διαδικασίες (procedures) Γνωστές και σαν υπορουτίνες (subroutines)

Διαβάστε περισσότερα

Ε-85: Ειδικά Θέµατα Λογισµικού

Ε-85: Ειδικά Θέµατα Λογισµικού Ε-85: Ειδικά Θέµατα Λογισµικού Προγραµµατισµός Συστηµάτων Υψηλών Επιδόσεων Χειµερινό Εξάµηνο 2009-10 «ιεργασίες και Νήµατα» Παναγιώτης Χατζηδούκας (Π.Δ. 407/80) E-85: Ε.Θ.Λ: Προγραµµατισµός Συστηµάτων

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Θέτοντας και επιστρέφοντας την τιµή της προτεραιότητας διεργασίας

Θέτοντας και επιστρέφοντας την τιµή της προτεραιότητας διεργασίας Θέτοντας και επιστρέφοντας την τιµή της προτεραιότητας διεργασίας Το επίπεδο προτεραιότητας µιας διεργασίας µπορεί να αλλάξει µε χρήση της συνάρτησης nice. Κάθε διεργασία διαθέτει µια τιµή που καλείται

Διαβάστε περισσότερα

Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ) Τμήματα ΚΜΕ (CPU) Ένα τυπικό υπολογιστικό σύστημα σήμερα. Οργάνωση Υπολογιστών (Ι)

Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ) Τμήματα ΚΜΕ (CPU) Ένα τυπικό υπολογιστικό σύστημα σήμερα. Οργάνωση Υπολογιστών (Ι) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2015-16 Οργάνωση Υπολογιστών (Ι) (η κεντρική μονάδα επεξεργασίας) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/csintro/ Μ.Στεφανιδάκης Ένα

Διαβάστε περισσότερα

6. Επιστροφή ελέγχου στο σημείο εκκίνησης

6. Επιστροφή ελέγχου στο σημείο εκκίνησης Υποστήριξη διαδικασιών στο υλικό των υπολογιστών Βήματα στην εκτέλεση μιας διαδικασίας (procedure) 1. Τοποθέτηση παραμέτρων 2. Μεταβίβαση ελέγχου στη διαδικασία 3. Λήψη πόρων αποθήκευσης 4. Εκτέλεση επιθυμητής

Διαβάστε περισσότερα

MIPS Interactive Learning Environment. MILE Simulator. Version 1.0. User's Manual

MIPS Interactive Learning Environment. MILE Simulator. Version 1.0. User's Manual MILE Simulator Version 1.0 User's Manual Νοέμβριος, 2011 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή στον προσομοιωτή...2 1.1 Εγκατάσταση...2 1.2 Βοήθεια Διευκρινήσεις...2 2. Ξεκινώντας με τον προσομοιωτή...3 2.1 Το memory

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα. Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα

Λειτουργικά Συστήματα. Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα Λειτουργικά Συστήματα Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας - Λευκάδα Στέργιος Παλαμάς, Υλικό Μαθήματος «Λειτουργικά Συστήματα», 2015-2016 Κεφάλαιο 4: Διεργασίες Πρόγραμμα Πρόγραμμα 1 Πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση Υπολογιστών (Ι)

Οργάνωση Υπολογιστών (Ι) Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υπολογιστών 2014-15 Οργάνωση Υπολογιστών (Ι) (η κεντρική μονάδα επεξεργασίας) http://di.ionio.gr/~mistral/tp/csintro/ Μ.Στεφανιδάκης Ένα

Διαβάστε περισσότερα

Παράλληλη Επεξεργασία

Παράλληλη Επεξεργασία Παράλληλη Επεξεργασία Φροντιστήριο: Εισαγωγή στα Πολυεπεξεργαστικά Συστήματα Διερασίες και Νήματα σε Πολυεπεξεργαστικά Συστήματα Εργαστήριο Πληροφοριακών Συστημάτων Υψηλής Επίδοσης Parallel and Distributed

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ενότητα 6: Διαδικασίες, Σωρός, Διαφανείς συναρτήσεις Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η/Υ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η/Υ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η/Υ ΔΟΜΗ ΤΟΥ Η/Υ (PC compatibles) RAM CPU PCI Bridge PCI Bridges P2P Bridge RAM CPU PCI Bridge PCI2ISA Bridge Δομή της CPU Register file IP CPU TLB Level-1 cache RAM SP MMU

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8o εξάμηνο, Ροή Υ, ΗΜΜΥ Σχεδιασμός και υλοποίηση υποδομής σημείωσης διεργασιών στον

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: Network Programming UDP Sockets, Signals

Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: Network Programming UDP Sockets, Signals Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ: Network Programming UDP Sockets, Signals Δρ. Απόστολος Γκάμας Διδάσκων 407/80 gkamas@uop.gr Δίκτυα Επικοινωνιών ΙΙ Διαφάνεια 1 1 UDP vs TCP Το UDP είναι ένα connectionless, μη αξιόπιστο,

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ενότητα 10: Πέρασμα Παραμέτρων σε Διαδικασίες. Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ)

Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ) Λειτουργικά Συστήματα (Λ/Σ) Βασικές Έννοιες Λειτουργικών Συστημάτων Βασίλης Σακκάς 13/11/2013 1 ΒασικέςΈννοιεςΛ/Σ Η επικοινωνία μεταξύ Λ/Σ και των προγραμμάτων του χρήστη γίνεται μέσω του συνόλου των «εκτεταμένων

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις θεωρίας MY. Μέρος Α. Υλικό.

Ερωτήσεις θεωρίας MY. Μέρος Α. Υλικό. Ερωτήσεις θεωρίας MY Μέρος Α. Υλικό. 1. Η μνήμη ROM είναι συνδυαστικό ή ακολουθιακό κύκλωμα; 2. α) Να σχεδιαστεί μία μνήμη ROM που να δίνει στις εξόδους της το πλήθος των ημερών του μήνα, ο αριθμός του

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή. Λειτουργικά Συστήματα Η/Υ. Διεργασίες. Ορισμός ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κεφάλαιο 3 «Διεργασίες»

1. Εισαγωγή. Λειτουργικά Συστήματα Η/Υ. Διεργασίες. Ορισμός ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κεφάλαιο 3 «Διεργασίες» 1. Εισαγωγή Λειτουργικά Συστήματα Η/Υ Κεφάλαιο 3 «Διεργασίες» Διδάσκων: Δ Λιαροκάπης Διαφάνειες: Π. Χατζηδούκας Η έννοια της διεργασίας (process) είναι θεμελιώδης για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ HARDWARE ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ HARDWARE ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΨΗΦΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ HARDWARE ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Γενικό διάγραμμα υπολογιστικού συστήματος Γενικό διάγραμμα υπολογιστικού συστήματος - Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας ονομάζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων. Minix Overview

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων. Minix Overview Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων Minix Overview Σύνοψη 5ης ιάλεξης Λειτουργικό Σύστημα Minix Οργάνωση του Λειτουργικού Συστήματος Οργάνωση πηγαίου κώδικα Minix recompilation Σύνοψη Μαθήματος Σύνοψη Μαθήματος

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου Ενότητα: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Νο 11 Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΜΕ. Εισαγωγή

Εργαστήριο 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΜΕ. Εισαγωγή Εισαγωγή Εργαστήριο 3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΜΕ Σκοπός του εργαστηρίου είναι να γνωρίσουµε την εσωτερική δοµή και αρχιτεκτονική της κεντρικής µονάδας επεξεργασίας, να κατανοήσουµε τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός συστημάτων UNIX/POSIX. Διεργασίες (processes)

Προγραμματισμός συστημάτων UNIX/POSIX. Διεργασίες (processes) Προγραμματισμός συστημάτων UNIX/POSIX Διεργασίες (processes) Δομή αρχείου προγράμματος Πρόγραμμα (program) ονομάζεται το εκτελέσιμο αρχείο που βρίσκεται αποθηκευμένο στο δίσκο (π.χ. το a.out, ή το ls ή

Διαβάστε περισσότερα

Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή. (συνέχεια) Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L.

Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή. (συνέχεια) Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy Chapter 2 Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή (συνέχεια) Διαφάνειες διδασκαλίας από το πρωτότυπο αγγλικό βιβλίο (4 η έκδοση), μετάφραση:

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη και Σχεδίαση Λογισμικού

Ανάπτυξη και Σχεδίαση Λογισμικού Ανάπτυξη και Σχεδίαση Λογισμικού Η γλώσσα προγραμματισμού C Γεώργιος Δημητρίου Δυναμική Κατανομή Μνήμης Δυναμική εκχώρηση μνήμης Σωρός Συναρτήσεις malloc(), calloc(), realloc(), free() Δυναμικές δομές

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ενότητα 13: (Μέρος Β ) Λειτουργικό Σύστημα Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής

Διαβάστε περισσότερα

Μεταγλώττιση και σύνδεση πολλαπλών αρχείων κώδικα. Προγραμματισμός II 1

Μεταγλώττιση και σύνδεση πολλαπλών αρχείων κώδικα. Προγραμματισμός II 1 Μεταγλώττιση και σύνδεση πολλαπλών αρχείων κώδικα Προγραμματισμός II 1 lalis@inf.uth.gr Χρήση λογισμικού που ήδη υπάρχει Τα πολύπλοκα συστήματα αναπτύσσονται σταδιακά, «χτίζοντας» πάνω σε υπάρχουσα λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Φροντιστήριο 4 Real Mode Interrupts

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Φροντιστήριο 4 Real Mode Interrupts Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές Φροντιστήριο 4 Real Mode Interrupts Επισκόπηση Μορφές control tranfer Γενικά μη προγραμματισμένες Ασυγχρονα προς την εκτέλεση του προγράμματος Hardware interrupts Σύγχρονα

Διαβάστε περισσότερα

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Εργαστήριο 4 - Editor

Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές. Εργαστήριο 4 - Editor Προηγμένοι Μικροεπεξεργαστές Εργαστήριο 4 - Editor Περιγραφή Υλοποίηση ενός υποτυπώδους editor που θα: Διαβάζει ένα προκαθορισμένο αρχείο Θα το απεικονίζει στην οθόνη Θα κάνει highlight με έναν ελεγχόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Κλήση Συναρτήσεων ΚΛΗΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ. Γεώργιος Παπαϊωάννου ( )

Κλήση Συναρτήσεων ΚΛΗΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ. Γεώργιος Παπαϊωάννου ( ) ΚΛΗΣΗ ΣΥΝΑΡΤΗΣΕΩΝ Γεώργιος Παπαϊωάννου (2013-16) gepap@aueb.gr Περιγραφή: Μορφές μεταβίβασης ορισμάτων σε συναρτήσεις (και μεθόδους) και οι επιπτώσεις τους Επιστροφή τιμών από κλήση συναρτήσεων Υπερφόρτωση

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες ΙI. ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι. Διάλεξη 5

Διαδικασίες ΙI. ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι. Διάλεξη 5 ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι Διάλεξη 5 Διαδικασίες ΙI Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων Εισαγωγή στους Η/Υ (ΗΥ134) 1 Κατανομή μνήμης Κείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη rootkit σε Λειτουργικό Σύστημα Linux

Ανάπτυξη rootkit σε Λειτουργικό Σύστημα Linux Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης Τμήμα Πληροφορικής Ανάπτυξη rootkit σε Λειτουργικό Σύστημα Linux Πτυχιακή εργασία Χατζηκυριάκου Ελένης Σεπτέμβριος 2008 Υπεύθυνος: Δρ. Ελευθέριος

Διαβάστε περισσότερα

Μετάφραση ενός Προγράμματος Εξαιρέσεις

Μετάφραση ενός Προγράμματος Εξαιρέσεις ΗΥ 134 Εισαγωγή στην Οργάνωση και στον Σχεδιασμό Υπολογιστών Ι Διάλεξη 7 Μετάφραση ενός Προγράμματος Εξαιρέσεις Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων 1 Στάδια μετάφρασης ενός προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία αρχιτεκτονικής μικροεπεξεργαστή

Στοιχεία αρχιτεκτονικής μικροεπεξεργαστή Στοιχεία αρχιτεκτονικής μικροεπεξεργαστή Αριθμός bit δίαυλου δεδομένων (Data Bus) Αριθμός bit δίαυλου διευθύνσεων (Address Bus) Μέγιστη συχνότητα λειτουργίας (Clock Frequency) Τύποι εντολών Αριθμητική

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διάλεξη 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι διαφάνειες έχουν καθαρά επικουρικό χαρακτήρα στην παρουσίαση των διαλέξεων του μαθήματος. Δεν αντικαθιστούν σε καμία περίπτωση την παρακάτω βιβλιογραφία που

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορική Αναδρομή Λειτουργικών Συστημάτων (ΛΣ) Εισαγωγή : ο πυρήνας (kernel) / ο φλοιός (shell) Β ΕΠΑΛ

Ιστορική Αναδρομή Λειτουργικών Συστημάτων (ΛΣ) Εισαγωγή : ο πυρήνας (kernel) / ο φλοιός (shell) Β ΕΠΑΛ Ιστορική Αναδρομή Λειτουργικών Συστημάτων (ΛΣ) Εισαγωγή : ο πυρήνας (kernel) / ο φλοιός (shell) Β ΕΠΑΛ http://leitourgika-systhmata-epal-b.ggia.info/ Σύγχρονο Λειτουργικό Σύστημα - ΛΣ Λειτουργικό Σύστημα:

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο 4. Εαρινό Εξάμηνο ΠΡΟΣΟΧΗ: Αρχίστε νωρίς το Εργαστήριο 4. Οι ασκήσεις είναι πιο απαιτητικές από τα προηγούμενα εργαστήρια.

Εργαστήριο 4. Εαρινό Εξάμηνο ΠΡΟΣΟΧΗ: Αρχίστε νωρίς το Εργαστήριο 4. Οι ασκήσεις είναι πιο απαιτητικές από τα προηγούμενα εργαστήρια. Τομέας Υλικού και Αρχιτεκτονικής Υπολογιστών ΗΥ134 - Εισαγωγή στην Οργάνωση και Σχεδίαση Η/Υ 1 Εργαστήριο 4 Εαρινό Εξάμηνο 2012-2013 Στόχοι του εργαστηρίου Χρήση στοίβας Συναρτήσεις ΠΡΟΣΟΧΗ: Αρχίστε νωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή. (συνέχεια) Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L.

Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή. (συνέχεια) Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy Chapter 2 Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή (συνέχεια) Διαφάνειες διδασκαλίας από το πρωτότυπο αγγλικό βιβλίο (4 η έκδοση), μετάφραση:

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασιακός Προγραμματισμός

Διαδικασιακός Προγραμματισμός Τμήμα ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Διαδικασιακός Προγραμματισμός Διάλεξη 14 η Διαχείριση Μνήμης και Δομές Δεδομένων Οι διαλέξεις βασίζονται στο βιβλίο των Τσελίκη και Τσελίκα C: Από τη

Διαβάστε περισσότερα

Μικροεπεξεργαστές - Μικροελεγκτές Ψηφιακά Συστήματα

Μικροεπεξεργαστές - Μικροελεγκτές Ψηφιακά Συστήματα Μικροεπεξεργαστές - Μικροελεγκτές Ψηφιακά Συστήματα 1. Ποια είναι η σχέση της έννοιας του μικροεπεξεργαστή με αυτή του μικροελεγκτή; Α. Ο μικροεπεξεργαστής εμπεριέχει τουλάχιστο έναν μικροελεγκτή. Β. Ο

Διαβάστε περισσότερα

Διεργασίες (μοντέλο μνήμης & εκτέλεσης) Προγραμματισμός II 1

Διεργασίες (μοντέλο μνήμης & εκτέλεσης) Προγραμματισμός II 1 Διεργασίες (μοντέλο μνήμης & εκτέλεσης) Προγραμματισμός II 1 lalis@inf.uth.gr Ο κώδικας δεν εκτελείται «μόνος του» Ο εκτελέσιμος κώδικας αποθηκεύεται σε ένα αρχείο Το αρχείο είναι μια «παθητική» οντότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Στοίβα και Σωρός Μνήμης Αντικείμενα ως ορίσματα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Στοίβα και Σωρός Μνήμης Αντικείμενα ως ορίσματα ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Αναφορές Στοίβα και Σωρός Μνήμης Αντικείμενα ως ορίσματα ΑΝΑΦΟΡΕΣ new Όπως είδαμε για να δημιουργήσουμε ένα αντικείμενο χρειάζεται να καλέσουμε τη new. Για

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Τμήμα Πληροφορικής

Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Τμήμα Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών Τμήμα Πληροφορικής Μεταγλωττιστές Στοίβα Εκτέλεσης και Εγγραφήματα Δραστηριοποίησης Σε όλες σχεδόν τις μοντέρνες γλώσσες προγραμματισμού,

Διαβάστε περισσότερα

Το λειτουργικό σύστημα. Προγραμματισμός II 1

Το λειτουργικό σύστημα. Προγραμματισμός II 1 Το λειτουργικό σύστημα Προγραμματισμός II 1 lalis@inf.uth.gr Συστήματα υπολογιστών Ειδικού σκοπού συστήματα για μια συγκεκριμένη εφαρμογή η εφαρμογή είναι γνωστή εκ των προτέρων περιορισμένοι υπολογιστικοί

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός Ι (ΗΥ120)

Προγραμματισμός Ι (ΗΥ120) Προγραμματισμός Ι (ΗΥ120) Διάλεξη 9: Συναρτήσεις Ορισμός συναρτήσεων () { /* δήλωση μεταβλητών */ /* εντολές ελέγχου/επεξεργασίας */ o Μια συνάρτηση ορίζεται δίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

#include <stdlib.h> Α. [-128,127] Β. [-127,128] Γ. [-128,128]

#include <stdlib.h> Α. [-128,127] Β. [-127,128] Γ. [-128,128] ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ Εξετάσεις Α Περιόδου 2017 (27/1/2017) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:................................................................................ Α.Μ.:...............................................

Διαβάστε περισσότερα

Μετατροπή χαρακτήρων ASCII σε αριθμό (atoi) & διάβασμα, και αποθήκευση του περιεχομένου του στη μνήμη. (Διάλεξη. Πανεπιστήμιο Κύπρου

Μετατροπή χαρακτήρων ASCII σε αριθμό (atoi) & διάβασμα, και αποθήκευση του περιεχομένου του στη μνήμη. (Διάλεξη. Πανεπιστήμιο Κύπρου Μετατροπή χαρακτήρων ASCII σε αριθμό (atoi) & Άνοιγμα αρχείου μέσα από τo SPIM, διάβασμα, και αποθήκευση του περιεχομένου του στη μνήμη (Διάλεξη 3) 1 Μετατροπή χαρακτήρων ASCII σε ακέραιο Ο πιο κάτω κώδικας

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργία & Τερματισμός Διεργασιών. Προγραμματισμός II 1

Δημιουργία & Τερματισμός Διεργασιών. Προγραμματισμός II 1 Δημιουργία & Τερματισμός Διεργασιών Προγραμματισμός II 1 lalis@inf.uth.gr Δημιουργία νέας διεργασίας pid_t fork() Η fork δεν έχει παραμέτρους Δημιουργεί μια νέα διεργασία που είναι ένα αντίγραφο της διεργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Μεγάλων Εφαρµογών στη Γλώσσα C (2)

Ανάπτυξη Μεγάλων Εφαρµογών στη Γλώσσα C (2) Ανάπτυξη Μεγάλων Εφαρµογών στη Γλώσσα C (2) Στην ενότητα αυτή θα µελετηθούν τα εξής επιµέρους θέµατα: Οργάνωση Προγράµµατος Header Files Μετάφραση και σύνδεση αρχείων προγράµµατος ΕΠΛ 132 Αρχές Προγραµµατισµού

Διαβάστε περισσότερα

Κατανεμημένα Συστήματα

Κατανεμημένα Συστήματα Κατανεμημένα Συστήματα Σημειώσεις εργαστηρίου Lab#7 - Διεργασίες, Nήματα, Πολυνημάτωση στη Python Νεβράντζας Βάιος-Γερμανός Λάρισα, Φεβρουάριος 2013 Lab#7 - Διεργασιές, Νη ματα, Πολυνημα τωση στη Python,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: QUIZ ΔΟΜΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: QUIZ ΔΟΜΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: QUIZ ΔΟΜΕΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ (Οι ερωτήσεις µε κίτρινη υπογράµµιση είναι εκτός ύλης για φέτος) ΕΙΣΑΓΩΓΗ Q1. Οι Πρωταρχικοί τύποι (primitive types) στη Java 1. Είναι όλοι οι ακέραιοι και όλοι οι πραγµατικοί

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ενότητα 13: Λειτουργίες Αρχείων Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και Αρχιτεκτονικής Υπολογιστών

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3.1: Λειτουργικά Συστήματα. Επιστήμη ΗΥ Κεφ. 3.1 Καραμαούνας Πολύκαρπος

Κεφάλαιο 3.1: Λειτουργικά Συστήματα. Επιστήμη ΗΥ Κεφ. 3.1 Καραμαούνας Πολύκαρπος Κεφάλαιο 3.1: Λειτουργικά Συστήματα 1 3.1.1 Λογισμικό και Υπολογιστικό Σύστημα Ένα σύγχρονο υπολογιστικό σύστημα αποτελείται από: το υλικό: τα ηλεκτρονικά μέρη του υπολογιστή και το λογισμικό: το σύνολο

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Κύριας Μνήμης

Διαχείριση Κύριας Μνήμης Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων Διαχείριση Κύριας Μνήμης Λειτουργικά Συστήματα Υπολογιστών 7ο Εξάμηνο, 2016-2017 Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Βασικές εντολές Εκτέλεση βήµα-βήµα Εξέταση/Ανάθεση GDB-101. Νίκος Ντάρµος Τµήµα Πληροφορικής Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

Εισαγωγή Βασικές εντολές Εκτέλεση βήµα-βήµα Εξέταση/Ανάθεση GDB-101. Νίκος Ντάρµος Τµήµα Πληροφορικής Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Νίκος Ντάρµος Τµήµα Πληροφορικής Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων Ιωάννινα, Μάιος 2010 Βασικές λειτουργίες ενός debugger: Εκτέλεση προγράµµατος ϐήµα-ϐήµα. Παρακολούθηση τιµών µεταβλητών. Εξέταση

Διαβάστε περισσότερα

Πληροφορική & Τηλεπικοινωνίες K18 - Υλοποίηση Συστηµάτων Βάσεων εδοµένων Εαρινό Εξάµηνο 2009 2010

Πληροφορική & Τηλεπικοινωνίες K18 - Υλοποίηση Συστηµάτων Βάσεων εδοµένων Εαρινό Εξάµηνο 2009 2010 Πληροφορική & Τηλεπικοινωνίες K18 - Υλοποίηση Συστηµάτων Βάσεων εδοµένων Εαρινό Εξάµηνο 2009 2010 Καθηγητής. Γουνόπουλος Άσκηση 1 Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η κατανόηση της εσωτερικής λειτουργίας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Στοίβα και Σωρός Αναφορές-Παράμετροι

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Στοίβα και Σωρός Αναφορές-Παράμετροι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Αναφορές Στοίβα και Σωρός Αναφορές-Παράμετροι new Όπως είδαμε για να δημιουργήσουμε ένα αντικείμενο χρειάζεται να καλέσουμε τη new. Για τον πίνακα είπαμε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ασκήσεις Εργαστηρίου Ενότητα: ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Νο 10 Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Εργαστήριο Ψηφιακών Συστημάτων και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Αντικείμενα ως ορίσματα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αναφορές Αντικείμενα ως ορίσματα ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Αναφορές Αντικείμενα ως ορίσματα Η μνήμη του υπολογιστή Η κύρια μνήμη (main memory - RAM) του υπολογιστή κρατάει τα δεδομένα για την εκτέλεση των προγραμμάτων.

Διαβάστε περισσότερα

Λύβας Χρήστος Αρχική επιµέλεια Πιτροπάκης Νικόλαος και Υφαντόπουλος Νικόλαος

Λύβας Χρήστος Αρχική επιµέλεια Πιτροπάκης Νικόλαος και Υφαντόπουλος Νικόλαος ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ IΙ Λύβας Χρήστος chrislibas@ssl-unipi.gr Αρχική επιµέλεια Πιτροπάκης Νικόλαος και Υφαντόπουλος Νικόλαος >_ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ +- Με τον όρο διεργασία στο UNIX εννοούμε τη δυναμικη πράξη της

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321)

Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321) Λειτουργικά Συστήματα (ΗΥ321) Διάλεξη 7: Εικονική Μνήμη Σελιδοποίηση & Πίνακες Σελίδων Ιδεατή Μνήμη Βασισμένη σε Σελίδες (Σελιδοποίηση) Σπάσε τη μνήμη σε κομματάκια σταθερού μεγέθους (σελίδες) Δίλλημα:

Διαβάστε περισσότερα

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Διαχείριση μνήμης III

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Διαχείριση μνήμης III ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Διαχείριση μνήμης III Υλικό από: Tanenbaum, Modern Operating Systems,Structured Computer Organization Stallings, Operating Systems: Internals and Design Principles. Silberschatz,

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος

Εργαστήριο Λειτουργικών Συστημάτων 8ο εξάμηνο, Ακαδημαϊκή περίοδος ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ KΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ http://www.cslab.ece.ntua.gr Εργαστήριο

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός Η/Υ 1 (Εργαστήριο)

Προγραμματισμός Η/Υ 1 (Εργαστήριο) Προγραμματισμός Η/Υ 1 (Εργαστήριο) Ενότητα 2: Δομή ενός προγράμματος C Καθηγήτρια Εφαρμογών: Τσαγκαλίδου Ροδή Τμήμα: Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Τ.Ε. Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο 9: Αρχεία

Εργαστήριο 9: Αρχεία Εργαστήριο 9: Αρχεία Στην ενότητα αυτή θα μελετηθούν τα εξής επιμέρους θέματα: - Αρχεία, Είσοδος/Έξοδος από/προς αρχεία - Δυαδικά αρχεία - Παραδείγματα ΕΠΛ035 Δομές Δεδομένων και Αλγόριθμοι για Ηλ. Μηχ.

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΥ Εργαστήριο Οργάνωσης Υπολογιστών και Μικροεπεξεργαστών

ΗΜΥ Εργαστήριο Οργάνωσης Υπολογιστών και Μικροεπεξεργαστών ΗΜΥ 213 - Εργαστήριο Οργάνωσης Υπολογιστών και Μικροεπεξεργαστών ΗΜΥ 213 Εργαστήριο Οργάνωσης Υπολογιστών και Μικροεπεξεργαστών Διάλεξη 4 Περίληψη Συναρτήσεις Χρονόμετρο Χρήση Διακοπτών Coprocessor Διαχείριση

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 9: Συμβολοσειρές και Ορίσματα Γραμμής Εντολής

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 9: Συμβολοσειρές και Ορίσματα Γραμμής Εντολής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 9: Συμβολοσειρές και Ορίσματα Γραμμής Εντολής Στο εργαστήριο αυτό θα δούμε πώς ορίζονται και πώς χρησιμοποιούνται οι συμβολοσειρές στην C. Επίσης, θα μελετήσουμε κάποιες από τις συναρτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Λειτουργικά Συστήματα

Λειτουργικά Συστήματα Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών Λειτουργικά Συστήματα Ενότητα 2: Βασικές Έννοιες ΛΣ. POSIX. Κλήσεις Συστήματος. Δομές ΛΣ. Kernel/Device Drivers. Bootstrap. Δρ. Μηνάς Δασυγένης mdasyg@ieee.org

Διαβάστε περισσότερα

Εικονική Μνήμη (Virtual Μemory)

Εικονική Μνήμη (Virtual Μemory) ΗΥ 431 Αρχιτεκτονική Παραλλήλων Συστημάτων Διάλεξη 16 Εικονική Μνήμη (Virtual Μemory) Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ Απλό πείραμα int *data = malloc((1

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αντικείμενα με πίνακες. Constructors. Υλοποίηση Στοίβας

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ. Αντικείμενα με πίνακες. Constructors. Υλοποίηση Στοίβας ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΣΤΡΑΦΟΥΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ Αντικείμενα με πίνακες. Constructors. Υλοποίηση Στοίβας Στην άσκηση αυτή θα υλοποιήσετε μια κλάση Geometric η οποία διαχειρίζεται μια γεωμετρική ακολουθία ακεραίων

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Εργαστήριο ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Εργαστήριο ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Εισαγωγή Σκοπός τόσο αυτού του εργαστηρίου, όσο και των εργαστηρίων που ακολουθούν, είναι να γνωρίσουμε τους τρόπους δημιουργίας και διαχείρισης των διεργασιών (processes)

Διαβάστε περισσότερα

Εντολές γλώσσας μηχανής

Εντολές γλώσσας μηχανής Εντολές γλώσσας μηχανής Στον υπολογιστή MIPS η εντολή πρόσθεσε τα περιεχόμενα των καταχωρητών 17 και 20 και τοποθέτησε το αποτέλεσμα στον καταχωρητή 9 έχει την μορφή: 00000010001101000100100000100000 Πεδία

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΥ- 402 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών ARM και x86

ΜΥΥ- 402 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών ARM και x86 ΜΥΥ- 402 Αρχιτεκτονική Υπολογιστών ARM και x86 Αρης Ευθυμίου Το σημερινό μάθημα! Λυση του lab02! Αρχιτεκτονική ARM σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει από τον MIPS! Αρχιτεκτονική x86 μια γρήγορη ματιά στη

Διαβάστε περισσότερα