ΑΚΡΟΑΣΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Transcript

1 Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή REX/174 "Εξωτερική δράση της Ένωσης " Βρυξέλλες, 18 Ιανουαρίου 2005 ΑΚΡΟΑΣΗ του ειδικευμένου τμήματος "Εξωτερικές σχέσεις" με θέμα: "Εξωτερική δράση της Ένωσης": "Ο ρόλος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών" (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας) ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Εισηγητής: ο κ. ΚΟΡΥΦΙΔΗΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ: Béatrice PORRES DI CESE 5/2005 EL

2 Εισαγωγή 1.1 Η ΕΟΚΕ επεξεργάζεται μια γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα: ``Η εξωτερική δράση της Ένωσης και ο ρόλος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών με στόχο την αναζήτηση, τον προσδιορισμό και την ανάδειξη του ρόλου της ΕΟΚΕ και γενικότερα της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στον τομέα της εξωτερικής δράσης της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της ΚΕΠΠΑ Το ερέθισμα για την ως άνω αναζήτηση εντοπίζεται, καταρχήν, στο ρόλο της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, όπως αυτός διαμορφώθηκε ιστορικά, στους διάφορους τομείς της εξωτερικής δράσης (ειρήνη, αναπτυξιακή βοήθεια, εργασιακές σχέσεις, ανθρώπινα δικαιώματα κλπ). Εντοπίζεται, όμως επίσης, στις σύγχρονες προσδοκίες των πολιτών για τη θέση της Ευρώπης στον κόσμο και συγκεκριμένα: στις προσδοκίες της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, για την οικοδόμηση μιας πραγματικά κοινής και αποτελεσματικής Ευρωπαϊκής Εξωτερικής Πολιτικής στις προσδοκίες της, επίσης, για την όσο γίνεται γρηγορότερη ολοκλήρωση των ικανοτήτων και των δομών της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας, με στόχο θετικές δράσεις εκτός συνόρων της Ένωσης, για την εγγύηση της ασφάλειας και την πρόληψη των όποιων μορφών κρίσεων στις προσδοκίες, τέλος, της ΕΟΚΕ για τη δημιουργία προϋποθέσεων βιωσιμότητας στην ανάπτυξη όλων των πολιτικών της Ένωσης-ιδιαίτερα και κατά προτεραιότητα εκείνων-που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και τα περιβαλλοντικά προβλήματα, τη γνώση και τις σύγχρονες τεχνολογίες, τον τρόπο ζωής και το κοινωνικό κεκτημένο των ευρωπαίων πολιτών Πηγές και πλαίσιο αναφοράς για τον προσδιορισμό του ως άνω ρόλου της ΕΟΚΕ, αποτελούν οι ιδέες που εμπεριέχονται στο σχέδιο συνθήκης για τη θέσπιση του Συντάγματος της Ευρώπης οι σχετικές ιδέες, γενικότερα, που κατατέθηκαν στη Συνέλευση, για τις τομεακές πολιτικές της Ένωσης, καθώς και εκείνες που, εν δυνάμει, διακινούνται στα πλαίσια των αναζητήσεων για την υιοθέτηση της Συνταγματικής Συνθήκης. 1.2 Διευκρινίζεται ότι η οπτική και η επιχειρηματολογία για την προσέγγιση του όλου θέματος στηρίζεται, κατά βάση: στα αποτελέσματα του διαλόγου που αναπτύχθηκε στην ΕΟΚΕ, κατά την προετοιμασία και στο διάστημα της συμμετοχής της, ως παρατηρητή, στη Συνέλευση 1 στη σχετική εμπειρογνωμοσύνη της ΕΟΚΕ στην εμπειρογνωμοσύνη, δηλαδή, που συγκεντρώθηκε την τελευταία δεκαετία, μέσα από μια συνεχή και αδιάλειπτη διαδικασία ενεργού προσέγγισης και 1 Βλέπε σχετικά κείμενα ΕΟΚΕ και ιδιαίτερα το σχετικό Ψήφισμα, για το μέλλον της Ευρώπης της 12ης Σεπτεμβρίου 2001, καθώς τις προτεραιότητες για τη θητεία 2003/2004 του Προέδρου της ΕΟΚΕ κ. Briesch και τη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ (σημείο 3.1.3) σε σχέση με τη διακυβερνητική διάσκεψη του 2003 _ces

3 - 2 - παρακολούθησης των εξελίξεων σε τρίτες χώρες-μη εξαιρουμένων των υποψηφίων για ένταξη χωρών- ή σε ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη στη σχετική έγκυρη γνώση, όπως αυτή, εν δυνάμει, αναγνωρίζεται και υιοθετείται επίσημα, από τα όργανα της Ένωσης και τους διεθνείς οργανισμούς και στα υπαρκτά, όποιας διάστασης και έκτασης, προβλήματα που αντιμετωπίζει αυτή την περίοδο η ευρωπαϊκή οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, κατά βάση, εξαιτίας του νέου παγκόσμιου περιβάλλοντος που διαμόρφωσε η τείνει να διαμορφώσει η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και όχι μόνον. 2. Η ακρόαση 2.1 Στα πλαίσια της επεξεργασίας της ως άνω γνωμοδότησης και λόγω της μεγάλης σοβαρότητας του θέματος, η αντίστοιχη ομάδα μελέτης αποφάσισε να εισηγηθεί προς το Προεδρείο της ΕΟΚΕ, τη διοργάνωση μιας ακρόασης Με την εν λόγω ακρόαση επιχειρείται να ανοίξει ένας ευρύτερος διάλογος με τους πρωταγωνιστές της εξωτερικής δράσης της Ένωσης, για πολύπλευρη προσέγγιση του θέματος της γνωμοδότησης, έτσι ώστε, να αναδειχθούν όλες οι διαστάσεις του και να καταγραφούν όλες οι επί μέρους σχετικές προσεγγίσεις Η αναμενόμενη προστιθέμενη αξία από την ακρόαση σχετίζεται με το κεντρικό ζητούμενο της γνωμοδότησης 4. Την καλύτερη, δηλαδή, ανταπόκριση-ενεργό ανταπόκριση-της ΕΟΚΕ, της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών ευρύτερα και της Ένωσης γενικότερα, στις απαιτήσεις που δημιουργεί το νέο, όποιας μορφής, παγκόσμιο περιβάλλον. Συνεπώς εκείνο που συγκεκριμένα αναμένεται είναι να αναδειχθούν και να καταγραφούν οι τάσεις που διαμορφώνονται σε σχέση με το θέμα αυτό, οι σχετικές προτεραιότητες που αναδεικνύονται, κατά περίπτωση, καθώς και πιθανές εμπειρίες, νέες ιδέες και προτάσεις που θα κατατεθούν, για την ανάπτυξη μιας πιο ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής εξωτερικής δράσης, από την Ένωση Για τους προηγούμενους λόγους στην ακρόαση έχουν κληθεί και θα συμμετάσχουν αντιπρόσωποι από όλο το φάσμα που σχετίζεται με την εξωτερική δράση της Ένωσης και συγκεκριμένα: εκπρόσωποι των ευρωπαίων κοινωνικών εταίρων εκπρόσωποι Μ.Κ.Ο, που δραστηριοποιούνται στον τομέα της εξωτερικής δράσης εκπρόσωποι ΜΜΕ, που σχετίζονται ιδιαίτερα με το νέο παγκόσμιο περιβάλλον εκπρόσωποι, μεταναστών, που γνωρίζουν το περιβάλλον καταγωγής τους Η ακρόαση, υιοθετήθηκε από το Προεδρείο της ΕΟΚΕ, στη συνεδρίασή του, τον περασμένο Δεκέμβριο. Επισημαίνεται ότι εκτός από την πολιτική διάσταση της εξωτερικής δράσης της Ένωσης υπάρχει σαφώς μια οικονομική, μια κοινωνική, μια περιβαλλοντική και μια πολιτισμική διάσταση. Οι επιπλέον αυτές διαστάσεις αποκτούν στην εποχή μας μέγεθος μετρήσιμο και υπολογίσιμο που χρήζει προσοχής και αξιοποίησης, κατά τη διαμόρφωση, το σχεδιασμό και την άσκηση των κεντρικών πολιτικών της Ένωσης. Το σχετικό αναθεωρημένο προσχέδιο της γνωμοδότησης επισυνάπτεται, ως κείμενο προβληματισμού.

4 - 3 - εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, ειδικοί στους διάφορους τομείς της εξωτερικής δράσης εκπρόσωποι των οργάνων της Ένωσης, που έχουν μια άμεση σχέση και γνώση του νέου παγκόσμιου περιβάλλοντος οι διατελέσαντες πρόεδροι των ΜΣΕ της ΕΟΚΕ, καθώς και οι πρόεδροι κοινών επιτροπών, ή επιτροπών παρακολούθησης Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί, έχει ως στόχο να δώσει ερεθίσματα στους συμμετέχοντες στην ακρόαση, για να καταθέσουν τις όποιες σχετικές απόψεις τους, χωρίς ενδοιασμούς και αναστολές. Δεν αποτελεί, όμως, παρά ενδεικτικό πλαίσιο για τις τοποθετήσεις τους. * * *

5 - 4 - ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στον προσδιορισμό της έννοιας ``εξωτερική δράση της Ένωσης ): Ποιο περιεχόμενο προσδίδετε σήμερα στην έννοια ``εξωτερική δράση της Ένωσης ; Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που σας οδηγούν στον προσδιορισμό αυτόν και σε τι διαφέρουν από εκείνους της προηγούμενης δεκαετίας; Αποτελεί η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας αντικείμενο και πεδίο εξωτερικής δράσης της Ένωσης και σε ποιο βαθμό; Πόσο ταυτίζονται οι προηγούμενες προσεγγίσεις σας με τις επίσημες αντίστοιχες προσεγγίσεις της Ένωσης; Πως κρίνετε τις πολιτικές αυτές, για την προοπτική-ιδιαίτερα του τομέα δράσης σας-συγκριτικά πάντα με τις αντίστοιχες πολιτικές των άλλων δυνάμεων του πλανήτη; 2 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στον προσδιορισμό των στόχων της εξωτερικής δράσης της Ένωσης): Στο υπό διαμόρφωση περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και με βάση τις εμπειρίες σας, ποιους καταγράφετε ως εμφανείς στόχους των άλλων μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη; Πόσο συμβατούς θεωρείτε τους στόχους αυτούς με τους μεγάλους στόχους της Ένωσης; Ποιοι εσωτερικοί στόχοι της Ένωσης μπορούν ή πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να προωθηθούν ως παγκόσμιοι στόχοι; Μπορεί να αναδειχθεί σε παγκόσμια επιδίωξη η βιώσιμη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη; Μπορεί να προωθηθεί ως παγκόσμιο πρότυπο το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο; Πως και από ποιες οργανωμένες, εσωτερικά, δυνάμεις βλέπετε να προωθούνται τέτοιου είδους στόχοι, εκτός Ένωσης; Πόσο και πως σχετίζονται με τις προηγούμενες επιδιώξεις ο πολιτικός ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη και πόσο ρεαλιστική είναι η ισορροπία μεταξύ ανταγωνιστικότητας και αλληλεγγύης στις αναπτυσσόμενες και φτωχές χώρες; Στο ίδιο ως άνω περιβάλλον και στα πλαίσια ενός πολυκεντρικού συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης τι ρόλο μπορεί να παίξει η ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας; Μπορεί μια τέτοια πολιτική να επιδράσει θετικά στην παγκόσμια οικονομία και σε μια συμφωνημένη προοπτική ομαλής άμβλυνσης των ανισορροπιών του πλανήτη; 3 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στον προσδιορισμό του πλαισίου ανάπτυξης της εξωτερικής δράσης): Ποια μοντέλα εξωτερικής δράσης καταγράφονται σήμερα στο παγκόσμιο επίπεδο και ποιες είναι οι διαφορές τους από το αντίστοιχο, στην πράξη, ευρωπαϊκό μοντέλο; Σχετίζονται τα μοντέλα αυτά με τα όρια και το περιεχόμενο που αποδίδεται στην παγκοσμιοποίηση και πως;

6 - 5 - Στο βαθμό που η εξωτερική δράση της Ένωσης υπερβαίνει πλέον τα όρια των κλασικών εξωτερικών σχέσεων του χθες, πως βλέπετε να διαμορφώνεται ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο σχετικό πλαίσιο δράσης, συμβατό με το ευρωπαϊκό πολιτικό και κοινωνικό πρότυπο και ικανό να επιδράσει σοβαρά στη διαμόρφωση των όρων και των κανόνων λειτουργίας της παγκοσμιοποίησης; Στο βαθμό, επίσης, που η οικονομία της Ένωσης διαμορφώνεται και αναπτύσσεται με όρους παγκοσμιοποίησης, τι είδους ανάγκες διαβλέπετε για την προώθηση της ευρωπαϊκής παραγωγικής διαδικασίας και τη διασφάλιση του παγκόσμιου, υγιούς ανταγωνισμού; Σε ποιο επίπεδο και βαθμό εγκρίνετε εσωτερικές συνεργασίες, όποιας μορφής, απέναντι σε τρίτους και που ορίζετε το σημείο ισορροπίας μεταξύ ανταγωνισμού και εσωτερικής συνεργασίας για την προώθηση των συμφερόντων και των κοινών στόχων της Ένωσης; Πως βλέπετε να συντονίζονται εσωτερικά οι πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισμικές διαστάσεις των εξωτερικών δράσεων της Ένωσης; 4 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στον προσδιορισμό ρόλων για την ανάπτυξη της εξωτερικής δράσης): Ποιος είναι ο ρόλος των οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων στη διαμόρφωση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη της εξωτερικής δράσης των άλλων πολιτικών και οικονομικών συσπειρώσεων του πλανήτη; Ποιες οι ομοιότητες και οι διαφορές με το αντίστοιχο πρότυπο της Ένωσης και το δημοκρατικό κεκτημένο της, στη διαμόρφωση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη των αντίστοιχων πολιτικών; Πως επιδρά σήμερα η κοινωνία των πολιτών στην προώθηση των ευρωπαϊκών αντιλήψεων και επιδιώξεων σε παγκόσμιο επίπεδο; Υπάρχουν λόγοι και περιθώρια βελτίωσης της επίδρασης αυτής; Ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι και ποια τα περιθώρια; Πόσο ρεαλιστικός είναι ο συνδυασμός της εξωτερικής οικονομικής δράσης στις χώρες υποδοχής, με επιδιώξεις, όπως, η παγκόσμια ειρήνη και η πρόληψη των συγκρούσεων, η αναπτυξιακή βοήθεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα εργασιακά δικαιώματα κλπ. Ποιες δομές και προϋποθέσεις απαιτούνται, για μια αποτελεσματικότερη ανάπτυξη των μορφών της λεγόμενης ήπιας διπλωματίας; Ποιο ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, και ιδιαίτερα η ΕΟΚΕ, στο πλαίσιο του συστήματος των στόχων που επιδιώκονται με την εξωτερική δράση της Ένωσης για την πρόληψη κρίσεων ή την αντιμετώπιση συγκρούσεων, την επέμβαση, τη διαχείριση κρίσεων, την αποκατάσταση ή επανόρθωση της κοινωνικής τάξης σε χώρες με ανίκανες, αδύναμες οι ανύπαρκτες κυβερνήσεις; 5 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στον προσδιορισμό της μεθόδου ανάπτυξης της εξωτερικής δράσης): Είναι, κατά τη γνώμη σας, εφικτή και δημιουργεί προστιθέμενη αξία η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στη διαμόρφωση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη ολοκληρωμένων ευρωπαϊκών δράσεων, εκτός Ένωσης; Σε ποιο επίπεδο θεωρούνται οι δράσεις αυτές περισσότερο επιθυμητές; Στο επίπεδο της πρόληψης, ή στο επίπεδο της θεραπείας;

7 - 6 - Υπάρχουν πειστικά πρακτικά παραδείγματα τα οποία να αποδεικνύουν ότι η πολιτική της επιβολής όρων ξένων ανθρωπιστικών οργανώσεων, δωρητών, πιστωτικών ιδρυμάτων ή ΜΚΟ, όρων από τους οποίους εξαρτάται η εφαρμογή σχεδίων και προγραμμάτων, παραδείγματος χάρη για την αναδιάρθρωση σε τομείς της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, μπορεί να επιφέρει ουσιαστικές βελτιώσεις στο εσωτερικό μιας χώρας; Υπάρχουν παραδείγματα βέλτιστων πρακτικών, ικανών να ισχύσουν παντού και να μπορούν να συμβάλουν στην επίλυση των ακολούθων προβλημάτων: - της αύξησης του ενδιαφέροντος στο εσωτερικό μιας χώρας για την ίδρυση θεσμών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών μέσω κινήτρων από το εξωτερικό - της απόκτησης ικανοτήτων εκ μέρους των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που να τους επιτρέπουν να ελέγχουν αποτελεσματικά την κρατική δράση, με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας και των επιδόσεων, τη διαφάνεια και την υπευθυνότητα, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δίκαιη κατανομή του εθνικού πλούτου - την ίδρυση ή την υποστήριξη οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που καταπολεμούνται από τις εθνικές κυβερνήσεις επειδή φοβούνται ότι αποτελούν φυτώρια της αντιπολίτευσης - το πρόβλημα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών οι οποίες, λόγω περιορισμένου αριθμού μελών, δεν διαθέτουν ισχυρή οικονομική βάση, και οι οποίες, μετά την λήξη της μεταφοράς πόρων από το εξωτερικό, καταλήγουν σε οικονομική και πολιτική εξάρτηση από την κυβέρνηση, για τον έλεγχο της οποίας όμως ιδρύθηκαν. Γνωρίζετε άλλες, σχετικές καλές πρακτικές; Σε ποιους τομείς εξωτερικής δράσης και σε ποια βάση; Θεωρείτε εφικτή την ανάπτυξη μιας συνεργατικής μεταξύ δημοσίων διοικήσεων και της κοινωνίας των πολιτών κοινοτικής μεθόδου, για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων προληπτικών ευρωπαϊκών δράσεων, εκτός Ένωσης; 5 η ομάδα ερωτήσεων (αφορά στο σχετικό ειδικό ρόλο της ΕΟΚΕ): Πως μπορεί κατά τη γνώμη σας να αξιοποιηθεί περαιτέρω και στο επίπεδο της εξωτερικής δράσης της Ένωσης η εμπειρία και η ειδική γνώση που απέκτησε η ΕΟΚΕ από τη λειτουργία των Μικτών Συμβουλευτικών Επιτροπών, στη φάση της προετοιμασίας της μεγάλης διεύρυνσης; Πως μπορεί, επίσης, να διευρυνθεί η εμπειρία αυτή, πέρα από την επεξεργασία κοινών θέσεων και σε δράσεις που θα υλοποιούν στην πράξη τις θέσεις αυτές; Πως μπορεί, ακόμη, να αναπτυχθεί μια ενεργός προσέγγιση, της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών, προς μεγάλες περιοχές του πλανήτη, με βάση τα προβλήματα που έχουν οι περιοχές αυτές και τις ιδιαιτερότητές τους 5 ; Πόσο σημαντικός είναι ο συντονισμός μιας τέτοιας προσπάθειας και τι ρόλο μπορεί και καλείται να παίξει η ΕΟΚΕ σε μια τέτοια προοπτική; Ποιό ρόλο θα μπορούσε να αναλάβει η ΕΟΚΕ, ως εμπλεκόμενο μέρος της ευρωπαϊκής εξωτερικής δράσης, στην περίπτωση που μία χώρα βρίσκεται σε χαοτική κατάσταση μετά από στρατιωτική επέμβαση. Ποιά μέσα πρέπει να χρησιμοποιηθούν, προκειμένου η ΕΟΚΕ να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στα καθήκοντα αυτά σε αυτή την εξαιρετική περίπτωση? 5 Στην τελευταία φυσική καταστροφή που έπληξε την Ν/Α Ασία αναπτύχθηκε μια σαφώς θετική αντίδραση της ευρωπαϊκής κοινωνίας των πολιτών, στο εθνικό, όμως, επίπεδο. Η θετική αυτή αντίδραση θα μπορούσε, ίσως, να είναι πολλαπλάσια αποτελεσματική αν ήταν ενταγμένη σ ένα ευρύτερο πρόγραμμα σχετικών ολοκληρωμένων ευρωπαϊκών πολιτικών.

8 - 7 - Κρίνετε σκόπιμο να αναθέσει η Επιτροπή στην ΕΟΚΕ το καθήκον να καταρτίζει σε τακτικά διαστήματα έκθεση σχετικά με τις θετικές και αρνητικές εξελίξεις που σημειώνονται στα πλαίσια της εξωτερικής δράσης της Ένωσης, υπό το πρίσμα της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών; DI CESE 5/2005