Ερευνητική εργασία: ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Transcript

1 Ερευνητική εργασία: ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σχολικό έτος: Υπεύθυνος καθηγητής: Χρήστος Τζουμερκιώτης, ΠΕ 09 Ομάδα Μέλη Ερευνητική Εργασία Anonymous Searchers D lta Forc Glee Pinkies Τραγανός Κάβουρας Γραμμένου Μαρία Κασσιανού Περσεφόνη Θεοδώρα Παναγιωτοπούλου Αριστέα Φισέκου Άντζελα Γιόβας Δημήτριος Κατηφόρης Δημήτριος Κουτσουράς Δημήτριος Μελάς Δημήτριος Αδαμοπούλου Βασιλική Καπώνη Κωνσταντίνα Κατσανιώτη Ιωάννα Κουργιαλά Νικολία Δημακίδη Ευρυδίκη Δρακιά Γεωργία Κλουμάση Αντωνία Κυπριώτη Ελένη Δημητροπούλου Σταυρούλα Ζαπάντη Αγγελική Μοραγλής Γεώργιος Χριστακόπουλος Αναστάσιος Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Τραπεζικά δάνεια και εργασίες

2 Ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ιδρύθηκε την 1η Ιουνίου 1998 με κεντρικά γραφεία στην. Φρανκφούρτη Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (Ε.Κ.Τ.) είναι μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, έχοντας την αρμοδιότητα της ρύθμισης της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και του ευρώ, του ενιαίου νομίσματος. Το ευρώ χρησιμοποιείται από περίπου 300 εκατομμύρια Ευρωπαίους σαν βασικό νόμισμα σε 17 χώρες - μέλη.το μοντέλο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στηρίζεται σε αυτό της γερμανικής Bundesbank και της επίσης γερμανικής Landesbanken. Η Ε.Κ.Τ. διευθύνεται από ένα συμβούλιο με επικεφαλής τον πρόεδρο. Συμμετέχουν επίσης αντιπρόσωποι από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών - μελών μέσω του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών. Πρόεδρος Το 1999 ο Βιμ Ντούιζενμπεργκ, πρώην πρόεδρος της Ολλανδικής Τράπεζας και πρώην υπουργός Οικονομικών της Ολλανδίας, έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Το Νοέμβριο του 2003 τη θέση του πήρε ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ, που παρέμεινε πρόεδρος μέχρι τον Νοέμβριο του Από την 1η Νοεμβρίου 2011 πρόεδρος της ΕΚΤ είναι ο Ιταλός οικονομολόγος Μάριο Ντράγκι, πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ιταλίας.Στόχος της Ε.Κ.Τ. είναι να κρατάει την σταθερότητα της νομισματικής πολιτικής μέσα στην Ευρωζώνη όπως επίσης και κάποια βασικά οικονομικά μεγέθη όπως τον πληθωρισμό και τα επιτόκια. Επίσης η τράπεζα πρέπει να στηρίζει τις πολιτικές αποφάσεις της Ε.Ε. ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ του Ε.Σ.Κ.Τ και Ευρωσυστήματος είναι: Η χάραξη και η εφαρμογή νομισματικής πολιτικής για τη ζώνη του ευρώ. Η διενέργεια πράξεων συναλλάγματος. Η κατοχή και η διαχείριση των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων των χωρών ζώνης του ευρώ. Η προώθηση της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών. Τα τραπεζογραμμάτια. (Η Ε.Κ.Τ έχει το αποκλειστικό δικαίωμα έγκρισης της έκδοσης τραπεζογραμματίων)στατιστικά στοιχεία. (Σε συνεργασία με τις Εθν.Κ.Τ, η Ε.Κ.Τ συλλέγει τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση των καθηκόντων, είτε από τις εθνικές αρχές είτε απευθείας από τους οικονομικούς φορείς) ΒΑΣΙΚΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ Χρηματοπιστωτική σταθερότητα και εποπτεία. (Το Ευρωσύστημα συμβάλλει στην ομαλή πολιτική που προωθούν οι αρμόδιες αρχές για την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και τη

3 σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος).συνεργασία σε διεθνές και Ευρωπαϊκό επίπεδο. (Η Ε.Κ.Τ διατηρεί σχέσεις συνεργασίας με αντίστοιχα όργανα, οργανισμούς και φορείς εντός της Ε.Ε, αλλά και διεθνώς, όπου εξετάζονται θέματα σχετικά με τα καθήκοντα που έχουν ανατεθεί στο ευρωσύστημα) Τράπεζες-μέλη Χώρα Τράπεζα Διευθυντής[1] Ιστοσελίδα Χώρες που ανήκουν στην Ευρωζώνη Ευρωζώνη Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα Ζαν-Κλοντ Τρισέ [1] Αυστρία Εθνική Τράπεζα της Αυστρίας Έβαλντ Νόυοτνι [2] Βέλγιο Εθνική Τράπεζα του Βελγίου Γκάι Κιάντεν [3] Κύπρος Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Αθανάσιος Ορφανίδης [4] Φινλανδία Τράπεζα της Φιλανδίας Έρκι Λιίκανεν [5] Γαλλία Τράπεζα της Γαλλίας Κρίστιαν Νόϊερ [6] Γερμανία Εθνική Τράπεζα της Γερμανίας Άξελ Α. Βέμπερ [7] Ελλάδα Τράπεζα της Ελλάδος Γεώργιος Προβόπουλος [8] Ιρλανδία Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας Πάτρικ Χόνοχαν [9] Ιταλία Τράπεζα της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι [10] Λουξεμβούργο Κεντρική Τράπεζα του Λουξεμβούργου Ίβες Μέρστς [11] Μάλτα Κεντρική Τράπεζα της Μάλτας Μίκαελ Βονέλλο [12] Ολλανδία Τράπεζα της Ολλανδίας Νούτ Βέλλινγκ [13] Πορτογαλία Τράπεζα της Πορτογαλίας Βίκτορ Κονστάνσιο [14] Σλοβακία Εθνική Τράπεζα της Σλοβακίας Ζοζέφ Μάκουτς [15] Σλοβενία Τράπεζα της Σλοβενίας Μάρκο Κράντζες [16] Ισπανία Τράπεζα της Ισπανίας Μιγκέλ Φερντάντες Ορντόνεζ [17] Χώρες που δεν ανήκουν στην Ευρωζώνη Βουλγαρία Εθνική Τράπεζα της Βουλγαρίας Ιβάν Ίσκροφ [18] Τσεχία Εθνική Τράπεζα της Τσεχίας Ζντένεκ Τούμα [19] Δανία Εθνική Τράπεζα της Δανίας Νίλς Βέρνστεϊν [20] Εσθονία Τράπεζα της Εσθονίας Άντρες Λίπστοκ [21] Ουγγαρία Εθνική Τράπεζα της Ουγγαρίας Αντράς Σίμορ [22] Λεττονία Εθνική Τράπεζα της Λεττονίας Ιλμάρς Ριμσένιτς [23] Λιθουανία Τράπεζα της Λιθουανίας Ρέϊνολδιζους Σαρκίνας [24] Πολωνία Εθνική Τράπεζα της Πολωνίας Σλαβομίρ Σκρζίπεκ[2] [25] Ρουμανία Εθνική Τράπεζα της Ρουμανίας Μουγκούρ Ισαρέσκου [26] Σουηδία Κεντρική Τράπεζα της Σουηδίας Στεφάν Ίνγκβες [27] Ηνωμένο Βασίλειο Τράπεζα της Αγγλίας Μέρβιν Κίνγκ [28] ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), που εδρεύει στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, διαχειρίζεται το ευρώ, δηλαδή το ενιαίο νόμισμα της ΕΕ, και διαφυλάσσει τη σταθερότητα των τιμών στην ΕΕ. Η ΕΚΤ είναι επίσης αρμόδια για τη χάραξη και την εφαρμογή της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι ένα από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Κύριοι στόχοι της είναι : να διαφυλάττει τη σταθερότητα των τιμών (μέσω της διατήρησης του πληθωρισμού υπό έλεγχο), ιδίως σε χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ, να διαφυλάττει τη σταθερότητα του δημοσιονομικού συστήματος διασφαλίζοντας την κατάλληλη εποπτεία των κεφαλαιαγορών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Η Τράπεζα συνεργάζεται με τις κεντρικές τράπεζες και των 27 κρατών μελών της ΕΕ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Ηγείται επίσης της στενής συνεργασίας μεταξύ των κεντρικών τραπεζών της ευρωζώνης, δηλαδή των 17 χωρών της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Η συνεργασία στο πλαίσιο αυτής της μικρότερης ομάδας τραπεζών αποκαλείται "ευρωσύστη Στις αρμοδιότητες της ΕΚΤ συγκαταλέγονται οι εξής: ο καθορισμός βασικών επιτοκίων για την ευρωζώνη και ο έλεγχος της προσφοράς χρήματος, η διαχείριση των συναλλαγματικών αποθεματικών της ευρωζώνης και η αγορά ή πώληση νομισμάτων όταν κρίνεται αναγκαία για τη διατήρηση της ισορροπίας των συναλλαγματικών ισοτιμιών,η συμβολή στη διασφάλιση της κατάλληλης εποπτείας των κεφαλαιαγορών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τις εθνικές αρχές, καθώς και της ομαλής λειτουργίας των συστημάτων πληρωμών,η παροχή άδειας στις κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης να εκδίδουν χαρτονομίσματα του ευρώ,η παρακολούθηση των τάσεων των τιμών και η αξιολόγηση του κινδύνου που αυτές συνεπάγονται για τη σταθερότητα των τιμών στην ευρωζώνη. ΔΟΙΗΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΟΜΗ Η Εκτελεστική Επιτροπή, η οποία παρακολουθεί τη διαχείριση των τρεχουσών υποθέσεων της τράπεζας. Απαρτίζεται από 6 μέλη (1 πρόεδρο, 1 αντιπρόεδρο και 4 άλλα μέλη) που διορίζονται για 8 χρόνια από τους ηγέτες των χωρών της ευρωζώνης. Το Διοικητικό Συμβούλιο, το οποίο

4 διαμορφώνει τη νομισματική πολιτική της ευρωζώνης και καθορίζει τα επιτόκια δανεισμού που επιβάλλει η Κεντρική Τράπεζα στις εμπορικές τράπεζες. Απαρτίζεται από τα μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και από τους διοικητές των 17 κεντρικών τραπεζών των χωρών της ευρωζώνης.το Γενικό Συμβούλιο, το οποίο συμμετέχει στις συμβουλευτικές και συντονιστικές λειτουργίες της ΕΚΤ και στην προετοιμασία της προσχώρησης νέων χωρών στην ευρωζώνη. Απαρτίζεται από τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο της ΕΚΤ και από τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών και των 27 κρατών μελών της ΕΕ. Η ΕΚΤ είναι απολύτως ανεξάρτητη. Η Τράπεζα, οι εθνικές κεντρικές τράπεζες του ευρωσυστήματος, αλλά και όλα τα μέλη των οργάνων λήψης αποφάσεών τους δεν μπορούν να ζητούν ή να δέχονται υποδείξεις από οποιονδήποτε άλλον οργανισμό. Όλα τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και οι εθνικές κυβερνήσεις οφείλουν επίσης να σέβονται αυτήν την αρχή. ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΕΚΤ Το Eurotower, έδρα της ΕΚΤ, στη Φραγκφούρτη (Γερμανία),Το Eurotower τη νύχτα Από την 1η Ιανουαρίου 1999 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι υπεύθυνη για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ τη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ζώνη του ευρώ έγινε πραγματικότητα όταν η ευθύνη για την άσκηση νομισματικής πολιτικής εκχωρήθηκε από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες 11 κρατών μελών της ΕΕ στην ΕΚΤ τον Ιανουάριο του Η Ελλάδα έγινε μέλος το 2001, η Σλοβενία το 2007, η Κύπρος και η Μάλτα το 2008, η Σλοβακία το 2009 και η Εσθονία το Η δημιουργία της ζώνης του ευρώ και η ίδρυση ενός υπερεθνικού οργάνου, της ΕΚΤ, αποτέλεσε βασικό στάδιο στη μακρόχρονη και πολύπλοκη πορεία προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Προκειμένου να ενταχθούν στη ζώνη του ευρώ, οι 17 χώρες έπρεπε να πληρούν τα κριτήρια σύγκλισης. Αυτό θα ισχύσει και για άλλα κράτη μέλη της ΕΕ προτού υιοθετήσουν το ευρώ. Τα κριτήρια θέτουν τις οικονομικές και νομικές προϋποθέσεις για την επιτυχημένη συμμετοχή στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και το Καταστατικό του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αποτελούν τη νομική βάση για την ενιαία νομισματική πολιτική. Με το Καταστατικό, ιδρύθηκαν η ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ) την 1η Ιουνίου Η ΕΚΤ ιδρύθηκε ως πυρήνας του Ευρωσυστήματος και του ΕΣΚΤ. Η ΕΚΤ και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες εκτελούν από κοινού τα καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί. Η ΕΚΤ διαθέτει νομική προσωπικότητα σύμφωνα με το δημόσιο διεθνές δίκαιο. Το ΕΣΚΤ αποτελείται από την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες (ΕθνΚΤ) όλων των κρατών μελών της ΕΕ είτε έχουν υιοθετήσει το ευρώ είτε όχι. Το Ευρωσύστημα αποτελείται από την ΕΚΤ και τις ΕθνΚΤ των χωρών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Το Ευρωσύστημα και το ΕΣΚΤ θα συνυπάρχουν όσο διάστημα υπάρχουν κράτη μέλη που δεν ανήκουν στη ζώνη του ευρώ. Η ζώνη του ευρώ αποτελείται από τις χώρες της ΕΕ που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Το Διοικητικό Συμβούλιο (Ιούλιος 2012) Το Διοικητικό Συμβούλιο συνεδριάζει δύο φορές τον μήνα. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων της ΕΚΤ. Απαρτίζεται από τα έξι μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής και τους διοικητές των εθνικών κεντρικών τραπεζών των 17 χωρών της ζώνης του ευρώ. Αρμοδιότητες Καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές και λαμβάνει τις αναγκαίες αποφάσεις για την εκπλήρωση των καθηκόντων που έχουν ανατεθεί στο Ευρωσύστημα. Χαράσσει νομισματική πολιτική για τη ζώνη του ευρώ. Το καθήκον αυτό περιλαμβάνει τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τους στόχους της νομισματικής πολιτικής, τα βασικά επιτόκια, την προσφορά διαθεσίμων στο Ευρωσύστημα, καθώς

5 και τη θέσπιση κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή των εν λόγω αποφάσεων. ΠΡΟΕΔΡΟΙ-ΜΕΛΗ ΕΚΤ Μario Draghi Βιογραφικό σημείωμα Πρόεδρος της ΕΚΤ,Vítor Constâncio Βιογραφικό σημείωμα Αντιπρόεδρος της ΕΚΤ,Jörg Asmussen Βιογραφικό σημείωμα Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ,Benoît Cœuré Βιογραφικό σημείωμα Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, Yves Mersch Βιογρ, Peter Praet Βιογραφικό σημείωμα, Μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ. Luc Coene Διοικητής, Nationale Bank van België / Banque Nationale de Belgique. Jens Weidmann Πρόεδρος, Deutsche Bundesbank. Patrick Honohan Διοικητής, Banc Ceannais na héireann/central Bank of Ireland.Γεώργιος Α. Προβόπουλος Διοικητής, Τράπεζα της Ελλάδος.Luis María Linde Διοικητής, Banco de España.Ardo Hansson Διοικητής, Eesti Pa. Πανίκος Δημητριάδης Διοικητής, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.Gaston Reinesch Διοικητής, Banque centrale du Luxembourg. Josef Bonnici Διοικητής, Bank Ċentrali ta Malta/Central Bank of Malta. Klaas Knot Πρόεδρος, De Nederlandsche Bank. Ewald Nowotny Διοικητής, Oesterreichische Nationalbank. Carlos Costa Διοικητής, Banco de Portugal. Marko Kranjec Διοικητής, Banka Slovenije.Ivan Šramko Διοικητής, Národná banka Slovenska. Erkki Liikanen Διοικητής, Suomen Pankki - Finlands Bank

6 H νομισματική πολιτική του Ευρωσυστήματος 1. Η εντολή και το καθήκον της άσκησης νομισματικής πολιτικής Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναθέτει στο Ευρωσύστημα τον στόχο της διατήρησης της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Συγκεκριμένα, ορίζει ότι «ο κύριος στόχος του ΕΣΚΤ [Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών] είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών». Η πρόκληση που αντιμετωπίζει η ΕΚΤ μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ πρέπει να επηρεάζει τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά χρήματος και, κατ επέκταση, το επίπεδο των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων, ούτως ώστε να διασφαλίζει τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών μεσοπρόθεσμα.πρώτον, η νομισματική πολιτική είναι σημαντικά αποτελεσματικότερη εάν παρέχει ένα σταθερό σημείο αναφοράς σχετικά με τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, δηλ. τις προσδοκίες των ανθρώπων για τις μελλοντικές αυξήσεις των τιμών. Από αυτή την άποψη, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να προσδιορίζουν τους στόχους τους, να τους επεξεργάζονται λεπτομερώς και να εφαρμόζουν πιστά μια συνεπή και συστηματική μέθοδο για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής, καθώς και να επικοινωνούν με τους πολίτες με ειλικρίνεια και σαφήνεια. Αυτά αποτελούν βασικά στοιχεία για την επίτευξη υψηλού βαθμού αξιοπιστίας. Εάν μια κεντρική τράπεζα δεν τηρεί τον λόγο της, οι πολίτες θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους προς αυτήν, με αποτέλεσμα να υποστεί πλήγμα η αξιοπιστία της κεντρικής τράπεζας. Η αξιοπιστία αποτελεί, επομένως, απαραίτητη προϋπόθεση για τη διαμόρφωση των προσδοκιών των πολιτών για τον πληθωρισμόδεύτερον, επειδή οι επιδράσεις στην οικονομία από τις μεταβολές επιτοκίων (δηλ. η διαδικασία μετάδοσης) εκδηλώνονται με χρονική υστέρηση, οι τρέχουσες μεταβολές της νομισματικής πολιτικής θα επηρεάσουν το επίπεδο των τιμών μόνο μετά την πάροδο αρκετών τριμήνων ή ετών. Αυτό σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να εξακριβώνουν ποια είναι η ενδεδειγμένη κατεύθυνση πολιτικής, προκειμένου να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιμών στο μέλλον, όταν θα έχουν πραγματοποιηθεί όλες οι προσαρμογές στην οικονομία. Υπό την έννοια αυτή,

7 η νομισματική πολιτική πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς το μέλλον.η κεντρική τράπεζα πρέπει να είναι προσανατολισμένη προς το μέλλον, ωστόσο η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να αντισταθμίζει απροσδόκητα γεγονότα τα οποία μπορεί να έχουν αντίκτυπο στην οικονομία, αυτά δηλαδή που αποκαλούμε οικονομικές διαταραχές. Σε περίπτωση διαταραχής του επιπέδου των τιμών βραχυπρόθεσμα (π.χ. της διαταραχής που προκαλείται επειδή μεταβάλλονται οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων διεθνώς ή οι έμμεσοι φόροι), είναι αναπόφευκτη κάποια βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα των ρυθμών πληθωρισμού. Επιπλέον, επειδή ο τρόπος με τον οποίο η νομισματική πολιτική επηρεάζει την οικονομία είναι πολύπλοκος, οι επιδράσεις των οικονομικών διαταραχών και της νομισματικής πολιτικής χαρακτηρίζονται πάντα από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Για τους λόγους αυτούς, η νομισματική πολιτική θα πρέπει να διατηρεί έναν μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό, προκειμένου να αποφεύγεται η ανάληψη υπερβολικά επιθετικών ενεργειών και η πρόκληση άσκοπης αστάθειας στην πραγματική οικονομία.τέλος, ακριβώς όπως κάθε άλλη κεντρική τράπεζα, η ΕΚΤ αντιμετωπίζει σημαντική αβεβαιότητα όσον αφορά, μεταξύ άλλων, την αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων τα οποία λαμβάνει και αφορούν την οικονομία (δηλ. των οικονομικών δεικτών), τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία, δηλ. η διάρθρωση της οικονομίας της ζώνης του ευρώ, και τον τρόπο μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής στην οικονομία. Επομένως, μια επιτυχημένηνομισματική πολιτική πρέπει να στηρίζεται σε ευρεία βάση, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις συναφείς πληροφορίες, προκειμένου να κατανοεί τους παράγοντες που καθοδηγούν τις οικονομικές εξελίξεις, και δεν μπορεί να βασίζεται σε ένα μικρό σύνολο δεικτών ή σε ένα μόνο υπόδειγμα της οικονομίας. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ έχει υιοθετήσει και ανακοινώσει μια στρατηγική νομισματικής πολιτικής1 για να διασφαλίσει μια συνεπή και συστηματική προσέγγιση ως προς τη λήψη αποφάσεων νομισματικής πολιτικής. Η στρατηγική αυτή ενσωματώνει τις γενικές αρχές που προαναφέρθηκαν, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η κεντρική τράπεζα. Αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου, εντός του οποίου θα μπορούν να λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με το κατάλληλο επίπεδο των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων και στη συνέχεια θα μπορούν να ανακοινώνονται στο ευρύ κοινό. Τα βασικά στοιχεία της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ Πρωταρχικός στόχος του Ευρωσυστήματος είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ και, επομένως, η προστασία της αξίας του ευρώ διεθνώς ή της αγοραστικής του δύναμης. Η διασφάλιση σταθερών τιμών είναι η σημαντικότερη συμβολή της νομισματικής πολιτικής στην επίτευξη ευνοϊκού οικονομικού περιβάλλοντος και υψηλού επιπέδου απασχόλησης. Τόσο ο υψηλός πληθωρισμός όσο και ο αποπληθωρισμός μπορούν να αποδειχτούν εξαιρετικά επιζήμιοι για την κοινωνία, από οικονομική και κοινωνική άποψη. Με την επιφύλαξη του

8 πρωταρχικού στόχου της σταθερότητας των τιμών, το Ευρωσύστημα στηρίζει επίσης τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, το Ευρωσύστημα ενεργεί σύμφωνα με τις αρχές της οικονομίας της ανοικτής αγοράς, όπως ορίζεται στη Συνθήκη.Αν και η Συνθήκη ορίζει ρητώς τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών ως κύριο στόχο της ΕΚΤ, δεν παρέχει ακριβή ορισμό της. Προκειμένου να προσδιορίσει ακριβέστερα τον στόχο αυτό, το 1998 το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ανακοίνωσε τον ακόλουθο ποσοτικό ορισμό: «Η σταθερότητα των τιμών ορίζεται ως η ετήσια αύξηση του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ με ρυθμό χαμηλότερο του 2%. Η σταθερότητα των τιμών πρέπει να διατηρείται μεσοπρόθεσμα». Το 2003 το Διοικητικό Συμβούλιο διασαφήνισε περαιτέρω ότι, στο πλαίσιο του εν λόγω ορισμού, αποσκοπεί στη διατήρηση ρυθμών πληθωρισμού σε επίπεδα κάτω, αλλά πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα.το Διοικητικό Συμβούλιο αποφάσισε να ανακοινώσει έναν ποσοτικό ορισμό της σταθερότητας των τιμών στους πολίτες για διάφορους λόγους. Πρώτον, ο ορισμός διασαφηνίζει τον τρόπο με τον οποίο το Διοικητικό Συμβούλιο ερμηνεύει το καθήκον που του έχει ανατεθεί από τη Συνθήκη και έτσι διευκολύνει την κατανόηση του πλαισίου της νομισματικής πολιτικής (δηλαδή, προσδίδει στη νομισματική πολιτική μεγαλύτερη διαφάνεια). Δεύτερον, ο ορισμός της σταθερότητας των τιμών παρέχει ένα σαφές και μετρήσιμο σημείο αναφοράς βάσει του οποίου οι πολίτες μπορούν να ελέγχουν την ΕΚΤ για τις πράξεις της2. Σε περίπτωση απόκλισης της εξέλιξης των τιμών από τον ορισμό της σταθερότητας των τιμών, η ΕΚΤ θα πρέπει να δώσει σχετικές εξηγήσεις και να αναλύσει τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να αποκαταστήσει τη σταθερότητα των τιμών εντός αποδεκτού χρονικού διαστήματος. Τέλος, ο ορισμός καθοδηγεί τους πολίτες και τους επιτρέπει να διαμορφώνουν τις δικές τους προσδοκίες όσον αφορά τη μελλοντική εξέλιξη των τιμών.ο ορισμός της σταθερότητας των τιμών έχει πολλά αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά. Πρώτον, η εντολή που έχει δοθεί στην ΕΚΤ αφορά το σύνολο της ζώνης του ευρώ. Συνεπώς, οι αποφάσεις για την ενιαία νομισματική πολιτική αποσκοπούν στην επίτευξη της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο. Αυτή η εστίαση της προσοχής στη ζώνη του ευρώ ως σύνολο είναι η φυσική συνέπεια του ότι σε μια νομισματική ένωση η νομισματική πολιτική μπορεί να επηρεάζει μόνο το μέσο επίπεδο των επιτοκίων της αγοράς χρήματος στο εσωτερικό της περιοχής αυτής, δηλαδή δεν μπορεί να καθορίζει διαφορετικά επιτόκια για διαφορετικές περιοχές της ζώνης του ευρώ.ο ΕνΔΤΚ Ο ορισμός προσδιορίζει επίσης έναν συγκεκριμένο δείκτη τιμών δηλαδή τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) για τη ζώνη του ευρώ ο οποίος χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της επίτευξης της σταθερότητας των τιμών. Η χρήση ενός ευρέος δείκτη τιμών καθιστά σαφή τη δέσμευση της ΕΚΤ για πλήρη και

9 αποτελεσματική προστασία έναντι της μείωσης της αγοραστικής δύναμης του χρήματος. Ο ΕνΔΤΚ, τον οποίο δημοσιεύει η Eurostat, η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ο βασικός δείκτης που μετρά την εξέλιξη των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Ο δείκτης αυτός έχει εναρμονιστεί σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, με σκοπό τον υπολογισμό της εξέλιξης των τιμών σε συγκρίσιμη βάση. Ο ΕνΔΤΚ είναι ο δείκτης που επιτρέπει τη μέτρηση, με τη μεγαλύτερη δυνατή προσέγγιση, των μεταβολών που σημειώνονται με την πάροδο του χρόνου στην τιμή ενός αντιπροσωπευτικού καλαθιού καταναλωτικών αγαθών στη ζώνη του ευρώ.κάνοντας αναφορά στην «αύξηση του ΕνΔΤΚ με ρυθμό χαμηλότερο του 2%», ο ορισμός καθιστά σαφές ότι τόσο ο πληθωρισμός με ρυθμό άνω του 2% όσο και ο αποπληθωρισμός (δηλ. η πτώση του επιπέδου των τιμών) δεν συμβαδίζουν με τη σταθερότητα των τιμών. Από την άποψη αυτή, η σαφής ένδειξη από μέρους της ΕΚΤ ότι στόχος είναι η διατήρηση του ρυθμού πληθωρισμού σε επίπεδο χαμηλότερο, αλλά πλησίον του 2%, σηματοδοτεί τη δέσμευσή της να παρέχει ένα επαρκές περιθώριο για την αποφυγή των κινδύνων αποπληθωρισμού. Ο μεσοπρόθεσμος προσανατολισμός της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ Βασική πτυχή της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ είναι το γεγονός ότι θέτει ως στόχο την επίτευξη σταθερότητας των τιμών «μεσοπρόθεσμα». Όπως περιγράφεται παραπάνω, αυτό αντανακλά την ομοφωνία ότι η νομισματική πολιτική δεν μπορεί, και επομένως δεν θα πρέπει, να επιχειρεί την εξομάλυνση της εξέλιξης των τιμών ή του πληθωρισμού σε βραχυπρόθεσμους ορίζοντες διάρκειας μερικών εβδομάδων ή μηνών. Οι αλλαγές στη νομισματική πολιτική επηρεάζουν τις τιμές μόνο με χρονική υστέρηση και το μέγεθος των ενδεχόμενων επιπτώσεων είναι αβέβαιο. Αυτό υποδηλώνει ότι η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να αντισταθμίσει όλες τις απροσδόκητες διαταραχές του επιπέδου των τιμών. Συνεπώς, κάποια βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα του πληθωρισμού είναι αναπόφευκτη.η οικονομία υπόκειται συνεχώς σε διαταραχές που είναι σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτες και επηρεάζουν επίσης την εξέλιξη των τιμών. Ταυτόχρονα, η επίδραση της νομισματικής πολιτικής στην εξέλιξη των τιμών εκδηλώνεται μόνο με σημαντική χρονική υστέρηση, η οποία ποικίλλει και, όπως συμβαίνει στις περισσότερες οικονομικές σχέσεις, είναι αρκετά αβέβαιη. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν αδύνατο για τις κεντρικές τράπεζες να διατηρούν ανά πάσα στιγμή τον πληθωρισμό σε συγκεκριμένο επίπεδο-στόχο ή να τον επαναφέρουν στο επιθυμητό επίπεδο μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Άρα, η νομισματική πολιτική χρειάζεται να ενεργεί με προσανατολισμό προς το μέλλον και μπορεί να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών μόνο για πιο μακροχρόνιες περιόδους. Αυτοί είναι οι λόγοι που αιτιολογούν τον μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό της ΕΚΤ.Η έννοια μεσοπρόθεσμος περιέχει εσκεμμένα κάποια ευελιξία ως προς τον ακριβή προσδιορισμό του χρονικού διαστήματος. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι δεν είναι σκόπιμο να προσδιορίζεται εκ των προτέρων (ex ante) ένας

10 συγκεκριμένος χρονικός ορίζοντας για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής, καθώς ο χρόνος μετάδοσής της στην οικονομία είναι μεταβλητός και αβέβαιος. Μια εξαιρετικά επιθετική αντίδραση της νομισματικής πολιτικής για την αποκατάσταση της σταθερότητας των τιμών μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ενδέχεται, υπό αυτές τις συνθήκες, να προκαλέσει σημαντικό κόστος από την άποψη της μεταβλητότητας της παραγωγής και της απασχόλησης, που θα μπορούσε σε έναν πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα να επηρεάσει και την εξέλιξη των τιμών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ευρέως αποδεκτό ότι η σταδιακή αντίδραση της νομισματικής πολιτικής είναι ενδεδειγμένη τόσο για την αποφυγή μιας άσκοπης υψηλής μεταβλητότητας της πραγματικής δραστηριότητας όσο και για τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Επομένως, ο μεσοπρόθεσμος προσανατολισμός παρέχει επίσης στην ΕΚΤ την ευελιξία που χρειάζεται για να ανταποκρίνεται κατάλληλα στις διαφορετικές οικονομικές διαταραχές που ενδέχεται να προκύψουν. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι, από μια προοπτική εκ των υστέρων («ex post»), η ΕΚΤ μπορεί να θεωρείται υπόλογη μόνο για τις τάσεις του πληθωρισμού Οι δύο πυλώνες της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ Το πλαίσιο που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ για την οργάνωση, την εξέταση και τη διασταύρωση των πληροφοριών που κρίνονται σημαντικές για την αξιολόγηση των κινδύνων διατάραξης της σταθερότητας των τιμών βασίζεται σε δύο προσεγγίσεις ανάλυσης, που αναφέρονται ως οι δύο «πυλώνες».στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΚΤ, οι αποφάσεις νομισματικής πολιτικής βασίζονται σε μια ενδελεχή ανάλυση των κινδύνων για τη σταθερότητα των τιμών. Η ανάλυση αυτή πραγματοποιείται βάσει δύο συμπληρωματικών προσεγγίσεων για τον προσδιορισμό της εξέλιξης των τιμών. Η πρώτη προσέγγιση αποβλέπει στην αξιολόγηση των βραχυμεσοπρόθεσμων προσδιοριστικών παραγόντων της εξέλιξης των τιμών, με έμφαση στην πραγματική δραστηριότητα και τις χρηματοπιστωτικές συνθήκες της οικονομίας. Λαμβάνει υπόψη το γεγονός ότι η εξέλιξη των τιμών σε αυτούς τους χρονικούς ορίζοντες επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την αλληλεπίδραση της προσφοράς και της ζήτησης στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών και συντελεστών παραγωγής. Η ΕΚΤ αποκαλεί αυτή την προσέγγιση «οικονομική ανάλυση». Η δεύτερη προσέγγιση, που αποκαλείται «νομισματική ανάλυση», επικεντρώνεται σε έναν πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, εκμεταλλευόμενη τη μακροχρόνια σχέση μεταξύ χρήματος και τιμών. Η νομισματική ανάλυση χρησιμεύει κυρίως ως μέσο διασταύρωσης, από μια μεσομακροπρόθεσμη προοπτική, των βραχυμεσοπρόθεσμων ενδείξεων για τη νομισματική πολιτική που προκύπτουν από την οικονομική ανάλυση.η προσέγγιση βάσει των δύο πυλώνων έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ότι, κατά την αξιολόγηση των κινδύνων διατάραξης της σταθερότητας των τιμών, αξιοποιούνται όλες οι σημαντικές πληροφορίες

11 και ότι δίδεται η δέουσα προσοχή στις διαφορετικές προσεγγίσεις και στη διασταύρωση των πληροφοριών, προκειμένου να εκτιμηθούν συνολικά οι κίνδυνοι διατάραξης της σταθερότητας των τιμών. Αντιπροσωπεύει την έννοια της διαφοροποιημένης ανάλυσης, την οποία και μεταδίδει στους πολίτες, διασφαλίζοντας τη λήψη ορθών αποφάσεων βάσει διαφορετικών προσεγγίσεων ανάλυσης. ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

12 Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ ) είναι μια συμφωνία ανάμεσα στα συμμετέχοντα Ευρωπαϊκά έθνη να μοιράζονται ένα κοινό νόμισμα, το ευρώ, και μια κοινή οικονομική πολιτική με προκαθορισμένους όρους δημοσιονομικής ευθύνης. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή 27 κράτη-μέλη με διαφορετικούς βαθμούς ενσωμάτωσης στην ΟΝΕ. Δεκατρία κράτη-μέλη έχουν υιοθετήσει το ευρώ: Αυστρία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβενία και Ισπανία. Τρία άλλα κράτη-μέλη, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία και η Σουηδία, δεν έχουν άμεσα σχέδια υιοθέτησης του ευρώ. Έντεκα άλλα κράτη-μέλη, Κύπρος, Μάλτα, Λιθουανία, Εσθονία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Βουλγαρία βρίσκονται σε διάφορα στάδια υιοθέτησης του ευρώ και αναμένεται να προσχωρήσουν στην Ευρωζώνη μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια. Αμέσως μετά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο τα περισσότερα νομίσματα του βιομηχανοποιημένου κόσμου ήταν στενά συνδεδεμένα με το δολάριο με τον λεγόμενο «κανόνα του χρυσού» υπό το Σύστημα Bretton Woods. Η de facto υπεροχή το δολαρίου και οι αναγκαστικές υποτιμήσεις μερικών Ευρωπαϊκών νομισμάτων οδήγησαν τους Ευρωπαίους πολιτικούς να αποκαταστήσουν αυτήν την ανισορροπία μέσω μεγαλύτερης οικονομικής ενοποίησης μεταξύ των Ευρωπαϊκών εθνών. Τα σχέδια για ένα κοινό Ευρωπαϊκό νόμισμα ξεκίνησαν το 1969 με την Αναφορά Barre, την οποία εισηγήθηκε η εξαμελής τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ ). Ακολούθησε, αργότερα εκείνο το χρόνο, μια συνάντηση των Αρχηγών των Κρατών ή των Κυβερνήσεων στη Χάγη με σκοπό τον σχεδιασμό της δημιουργίας μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Η διαδικασία καθυστέρησε λόγω της κατάρρευσης του Συστήματος Bretton Woods το 1971, μετά από τη μονομερή απόφαση του Προέδρου Nixon να καταστήσει το δολάριο αμετάτρεπτο σε χρυσό και την πετρελαϊκή κρίση του Στο μεταξύ η ΕΟΚ μεγάλωσε και συμπεριλάμβανε πλέον εννέα κράτη, πολλά από τα οποία δίσταζαν να εγκαταλείψουν το εθνικό τους νόμισμα. Σήμερα, οι συμμετέχουσες Ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να ενσωματωθούν σε τρία διαφορετικά οικονομικά στάδια, τα οποία αντιστοιχούν στα ιστορικά στάδια της εξέλιξης της ΕΟΚ. Στάδιο Ι Το 1979 καθιερώθηκε το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα (ΕΝΣ ) για τη σύνδεση των Ευρωπαϊκών νομισμάτων μεταξύ τους και την αποτροπή μεγάλων διακυμάνσεων ανάμεσα στις

13 αντίστοιχες τιμές τους. Το ΕΝΣ δημιούργησε τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ ), στο πλαίσιο του οποίου οι συναλλαγματικές ισοτιμίες του νομίσματος κάθε κράτους-μέλους όφειλαν να περιοριστούν σε ένα στενό περιθώριο διακυμάνσεων (±2,25% ) εκατέρωθεν μιας τιμής αναφοράς. Αυτή η τιμή αναφοράς ορίστηκε σε ένα συγκεντρωτικό καλάθι όλων των συμμετεχόντων νομισμάτων, το οποίο ονομάστηκε Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα (ECU), και σταθμίστηκε ανάλογα με το μέγεθος των οικονομιών των κρατών-μελών. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η αγορά κάθε κράτους-μέλους ήρθε πιο κοντά με τις γειτονικές της, διαμορφώνοντας αυτό που τελικά θα ονομαζόταν Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά. Το διεθνές εμπόριο στην Κοινή Αγορά δυσχεραινόταν από το ρίσκο των συναλλαγματικών ισοτιμιών παρά τη σχετική σταθερότητα που έφερε ο ΜΣΙ και τα αυξημένα κόστη των συναλλαγών που αυτό συνεπαγόταν. Η δημιουργία ενός κοινού νομίσματος για την Κοινή Αγορά φαινόταν μια λογική λύση και έτσι η ιδέα ενός κοινού νομίσματος επανήλθε στο προσκήνιο. Το Φεβρουάριο του 1986 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή του Jacques Delors πέρασε την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη, σκοπός της οποίας ήταν να άρει τους θεσμικούς και οικονομικούς περιορισμούς μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και να θέσει το στόχο μιας κοινής Ευρωπαϊκής αγοράς. Το 1989 έγιναν σχέδια για την υλοποίηση της ΟΝΕ σε τρία στάδια. Παρότι οι διαδικασίες του Σταδίου Ι άρχισαν το 1979 με το ΕΝΣ, το πρώτο στάδιο ξεκίνησε επίσημα το 1990, όταν καταργήθηκαν οι έλεγχοι των συναλλαγματικών ισοτιμιών, απελευθερώνοντας έτσι τις κινήσεις κεφαλαίων εντός της ΕΟΚ. Το 1992 τα τρία στάδια που είχε οραματιστεί η Επιτροπή Delors τυποποιήθηκαν στη Συνθήκη του Μάαστριχτ και συμπεριέλαβαν οικονομικά κριτήρια σύγκλισης για την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος. Στην ουσία, αυτό μεταμόρφωσε την ΕΟΚ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κριτήρια για την ιδιότητα του μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την υιοθέτηση του ευρώ διατυπώνονται σε τρία έγγραφα. Το 1ο είναι η Συνθήκη του Μάαστριχτ του 1992, που τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου του Αργότερα εκείνον το χρόνο δημιουργήθηκε το 2ο, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην Κοπεγχάγη και τη δημιουργία των «Κριτηρίων της Κοπεγχάγης», τα οποία αποσαφήνισαν τους γενικούς στόχους της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Το 3ο είναι η Σύμβαση-Πλαίσιο που τίθεται υπό διαπραγμάτευση με κάθε υποψήφια χώρα πριν από την ένταξή της στην ΕΕ. Τα κριτήρια έχουν επίσης αποσαφηνιστεί στην νομοθεσία της ΕΕ και με αποφάσεις των Ευρωπαϊκών δικαστικών αρχών μέσα στα χρόνια. Το 1ο Στάδιο της εξέλιξης της ΟΝΕ μπορεί να αντιστοιχιστεί με μια σημερινή υποψήφια χώρα που αρχικά πληροί τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και κατόπιν εντάσσεται στην ΕΕ. Στάδιο ΙΙ Στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης τον Σεπτέμβριο του 1995 η Γερμανία υποστήριξε επιτυχώς την αλλαγή του ονόματος του ECU σε «ευρώ». Το λεγόμενο «σενάριο της Μαδρίτης» προέβλεψε επίσης και μια μεταβατική περίοδο ανάμεσα στην λογιστική καθιέρωση του ευρώ και τη χρήση του στις συναλλαγές, η οποία έπεται. Στο δεύτερο στάδιο της ΟΝΕ δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα (ΕΝΙ ) ως πρόδρομος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ ). Τον Ιούνιο του 1997 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Άμστερνταμ ήρθε σε συμφωνία για το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και δημιούργησε τον ΜΣΙ ΙΙ, που θα διαδεχόταν το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα και το ΜΣΙ μετά την κυκλοφορία του ευρώ. Τον επόμενο χρόνο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλες επέλεξε έντεκα χώρες να υιοθετήσουν το ευρώ το 1999 και γεννήθηκε η ΕΚΤ, επιφορτισμένη με την αποστολή να χαράξει τη νομισματική πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση και να επιβλέπει τις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών των εθνικών τραπεζών που θα έθεταν σε εφαρμογή τις αποφάσεις της ΕΚΤ, θα τύπωναν χαρτονομίσματα και θα έκοβαν νομίσματα και θα βοηθούσαν τις πρώτες χώρες του ευρώ να ικανοποιήσουν τα κριτήρια σύγκλισης. Το 2ο Στάδιο της εξέλιξης της ΟΝΕ μπορεί να αντιστοιχιστεί με ένα πρόσφατα ενταγμένο κράτοςμέλος που εισέρχεται στον ΜΣΙ ΙΙ, όπου πρέπει να παραμείνει τουλάχιστον για δύο χρόνια, πριν υιοθετήσει το ευρώ.

14 Στάδιο ΙΙΙ Την 1η Ιανουαρίου 1999 το ευρώ υιοθετήθηκε άυλα, με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες για τα νομίσματα 11 κρατών-μελών από τα 15 που ήταν τότε να κλειδώνουν την τελευταία μέρα του Τον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών (ΜΣΙ ) διαδέχτηκε ο ΜΣΙ ΙΙ, ο οποίος λειτουργούσε παρόμοια με τον αρχικό ΜΣΙ, αλλά μέσα στο πλαίσιο ενός υφιστάμενου νομίσματος ευρώ. Η ΕΚΤ άρχισε να εφαρμόζει μια κοινή νομισματική πολιτική με τη βοήθεια των Κεντρικών Τραπεζών των κρατών-μελών και άρχισε η μεταβατική περίοδος των τριών ετών που είχε οριστεί στη Μαδρίτη, η οποία θα έληγε την 1η Ιανουαρίου Στο μέσο του 2000 η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα μπορούσε επίσημα να προχωρήσει στο τρίτο στάδιο του κοινού νομίσματος την 1η Ιανουαρίου του Το ευρώ ήταν πια μια πραγματικότητα για τις 12 χώρες τη λεγόμενης Ευρωζώνης Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία και Φινλανδία. Το χρησιμοποιούσαν στη λογιστική και οι εταιρίες μπορούσαν να διεξάγουν με ασφάλεια συναλλαγές σε ευρώ, εφόσον γνώριζαν ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες μεταξύ των κρατών-μελών ήταν κλειδωμένες. Οι τιμές σε ευρώ εμφανίστηκαν στους τραπεζικούς λογαριασμούς δίπλα στο εθνικό νόμισμα, ώστε ο κόσμος να εγκλιματιστεί στον νέο νόμισμα. Κάθε χώρα που θα υιοθετούσε το νέο νόμισμα την 1η Ιανουαρίου του 2002 έπρεπε να πληροί τα «Κριτήρια Σύγκλισης» που προέβλεπε η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Τα κριτήρια συμπεριλαμβάνουν τέσσερις προϋποθέσεις: Οι ισοτιμίες του νομίσματός της πρέπει να παραμείνουν μέσα στην ζώνη που ορίζει ο ΜΣΙ για δύο τουλάχιστον χρόνια. Τα μακροπρόθεσμα επιτόκια δεν μπορούν να είναι ξεπερνάνε κατά περισσότερες από δύο εκατοστιαίες μονάδες τα επιτόκια των τριών πιο αποδοτικών κρατών-μελών. Ο πληθωρισμός πρέπει να είναι κάτω από μια τιμή αναφοράς (μέσα σε 3 χρόνια οι τιμές δεν πρέπει να ξεπερνάνε κατά περισσότερο από 1,5% τις αντίστοιχες του πιο αποδοτικού μέλους ). Το δημόσιο χρέος πρέπει να είναι μικρότερο από το 60% του ΑΕΠ (ή να βαίνει προς αυτόν τον στόχο ) και τα ελλείμματα του προϋπολογισμού μικρότερα από 3%. Κατά την προετοιμασία για την κυκλοφορία του ευρώ, την 1η Ιανουαρίου του 2002, τυπώθηκαν περισσότερα από 14 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα, συνολικής αξίας περίπου 633 δισεκατομμυρίων ευρώ, και κόπηκαν 52 δισεκατομμύρια νομίσματα, για τα οποία χρησιμοποιήθηκαν τόνοι μετάλλου. Στην πορεία προς την 1η Ιανουαρίου 1999 επικρατούσαν οι απαισιόδοξοι, που έσπερναν φόβο και σύγχυση. Στα μέσα ενημέρωσης εμφανίζονταν όλο και περισσότερα δημοσιεύματα που υποστήριζαν ότι μια τέτοια μαζική αλλαγή νομίσματος δεν θα μπορούσε να πετύχει. Αλλά τέτοιοι φόβοι αποδείχτηκαν αβάσιμοι. Τα ATM των τραπεζών άρχισαν να προμηθεύουν το νέο νόμισμα από το πρώτο λεπτό μετά τα μεσάνυχτα και μέσα σε μερικές μέρες οι πολίτες συναλλάσσονταν με ευρώ. Το 3ο Στάδιο της εξέλιξης της ΟΝΕ μπορεί να αντιστοιχιστεί με ένα κράτος-μέλος που, έχοντας εισέρθει στον ΜΣΙ ΙΙ και ικανοποιήσει τα Κριτήρια Σύγκλισης για δύο τουλάχιστον χρόνια, εισέρχεται στην Ευρωζώνη. Εξέλιξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας Την πρώτη μέρα της διαπραγμάτευσής του στο χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, στις 4 Ιανουαρίου 1999, το ευρώ είχε τιμή 1,1789 σε σχέση με το Δολάριο ΗΠΑ (US$ ). Από κείνη τη μέρα και μετά η τιμή του έπεφτε, κατέβηκε κάτω από τη μονάδα μόλις ένα χρόνο αργότερα και συνέχισε να πέφτει μέχρι τις 26 Οκτωβρίου 2000, όταν το νέο νόμισμα έφτασε στο ελάχιστό του, στην τιμή US$0,8225. Μέσα στο έτος η μέση ισοτιμία ήταν US$0,95. Το ευρώ δεν ανέκαμψε μέχρι την κυκλοφορία των ευρώ στην αγορά το 2002, οπότε ανέβηκε από $0,90 σε $1,02 στο τέλος του Ένα χρόνο αργότερα έφτασε στο $1,24. Το Νοέμβριο του 2004 ξεπέρασε το φράγμα του $1,30 και στις 30 Δεκεμβρίου του 2004 έκλεισε το έτος με την ιστορικά

15 υψηλότερη τιμή του, $1,3668. Μέσα στο 2005 το ευρώ είχε πτωτική πορεία, φτάνοντας μέχρι και $1,18 τον Δεκέμβριο, αφού είχε σημειώσει ακόμα χαμηλότερες τιμές τον Νοέμβριο. Στο 2006 το ευρώ ανήλθε από $1,1813 στις 2 Ιανουαρίου σε $1,2958 στις 5 Ιουνίου. Στο τέλος του χρόνου το νόμισμα σημείωσε νέα κορυφή, πλησιάζοντας την ιστορικά υψηλότερη τιμή του, αφού με ευκολία έσπασε το φράγμα του $1,30, και φαίνεται αποφασισμένο να μείνει σε αυτά τα επίπεδα.

16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1.1 ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΣΟΤΙΜΙΑ (exchange rate) 1.2 ΤΡΟΠΟΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΝΑΛΛΓΜΑΤΙΚΗΣ ΙΣΟΤΙΜΙΑΣ 1.3 ΈΜΜΕΣΗ ΑΝΑΦΟΡΑ (indirect quotation) 1.4 ΙΣΟΤΙΜΙΕΣ ΑΓΟΡΑΣ-ΠΩΛΗΣΗΣ (bid - ask rates) 1.5 ΔΙΑΦΟΡΑ (SPREAD) 1.6 ΣΥΣΤΥΜΑ ΙΣΟΤΙΜΙΩΝ ΜΠΡΕΤΟΝ ΓΟΥΝΤΣ 1.7 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 1.8 Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗ 1.9 Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 1.10 ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΧΡΥΣΟΥ 1.11 ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 1.12 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 1.13 Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1.14 ΟΙΚΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 2.ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 3.ΕΞΩΧΩΡΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 3.1 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΙ 3.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 3.3 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΥΠΕΡΑΚΤΙΑΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

17 3.4 ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ 3.5 ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΥΠΕΡΑΚΤΙΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ 3.6 ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 4.Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδος 4.1 ΈΔΡΑ ΊΔΡΥΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 4.2 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 4.3 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ 1.ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 1.1 Συναλλαγματική Ισοτιμία (exchange rate) Συναλλαγματική ισοτιμία είναι η τιμή στην οποία ανταλλάσσονται δύο εθνικά νομίσματα στην διεθνή αγορά συναλλάγματος, δηλαδή η ποσότητα ενός νομίσματος που απαιτείται για την αγορά μίας μονάδος ενός άλλου νομίσματος. Παράδειγμα: Μία ισοτιμία /$ 0,50 σημαίνει ότι χρειάζεται 1$ για να αγοραστεί 0,5. Η μεγάλη μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών επηρεάζει τις εθνικές οικονομίες γιατί οι αυξομειώσεις των τιμών ενός νομίσματος διαμορφώνουν την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων τους και τελικά την οικονομική δραστηριότητα. Πιο αναλυτικά, η ανατίμηση ενός νομίσματος αποδυναμώνει τις εξαγωγές και την παραγωγή γιατί μειώνεται η διεθνής ανταγωνιστικότητα της συγκεκριμένης χώρας, ενώ η υποτίμηση ενισχύει τον πληθωρισμό (εισαγόμενο) αφού οι εισαγωγές γίνονται ακριβότερες και οι εξαγωγές φθηνότερες. Η συναλλαγματική ισοτιμία διαφέρει από την ονομαστική ισοτιμία. 1.2 Τρόποι υπολογισμού συναλλαγματικής

18 ισοτιμίας Άμεση αναφορά (direct quotation) Ένας τρόπος αναφοράς μίας συναλλαγματικής ισοτιμίας είναι η άμεση αναφοράς όπου η συναλλαγματική ισοτιμία αναφέρεται ως η τιμή του εγχώριου νομίσματος για μία δεδομένη ποσότητα του ξένου νομίσματος. Εάν οριστεί ως HC το εγχώριο νόμισμα (home currency) και ως FC το ξένο νόμισμα (foreign currency), η ισοτιμία HC/FC = Ν σημαίνει ότι μία μονάδα ξένου νομίσματος κοστίζει Ν μονάδες εγχώριου νομίσματος. Παράδειγμα: Στην εποχή πριν το ευρώ, στην Γαλλία το γερμανικό μάρκο (DM) αναφερόταν σε γαλλικά φράγκα (FRF): FRF/DM = 4 (δηλαδή 1 μάρκο ισούται με 4 φράγκα), ενώ στη Γερμανία το γαλλικό φράγκο αναφερόταν σε γερμανικά μάρκα: DM/FRF = 0,25 (δηλαδή 1 φράγκο ισούται με 0,25 μάρκα). Αυτός είναι και ο πιο συνηθισμένος τρόπος που χρησιμοποιούν οι τράπεζες για συναλλαγές με μη τραπεζικούς πελάτες. 1.3 Έμμεση αναφορά (indirect quotation) Ένας άλλος τρόπος αναφοράς είναι ο έμμεσος, όπου η ισοτιμία αναφέρεται ως η τιμή του ξένου νομίσματος για μία δεδομένη ποσότητα του εγχώριου νομίσματος. Σε αυτήν την περίπτωση, η ισοτιμία FC/HC = Ν σημαίνει ότι μία μονάδα εγχώριου νομίσματος κοστίζει Ν μονάδες ξένου νομίσματος. Ο τρόπος αυτός αναφοράς συναλλαγματικών ισοτιμιών χρησιμοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Παράδειγμα: Στο ΗΒ η τιμή του δολαρίου εκφράζεται ως: USD/BP = 1,65, δηλαδή 1 αγγλική λίρα ισούται με 1,65$. Αμερικάνικοι και Ευρωπαϊκοί όροι Επίσης οι ισοτιμίες ενδέχεται να αναφέρονται είτε σε αμερικάνικους όρους (american terms), όπου εκφράζει μία μονάδα του ενός νομίσματος σε δολάρια Η.Π.Α., είτε σε ευρωπαϊκούς (european terms), όπου εκφράζει μία μονάδα δολαρίου Η.Π.Α. σε ένα άλλο νόμισμα. 1.4 Ισοτιμίες αγοράς - πώλησης (bid - ask rates) Οι τράπεζες που διαπραγματεύονται νομίσματα συνήθως βγάζουν

19 το κέρδος τους από την διαφορά (spread) μεταξύ τιμής αγοράς και τιμής πώλησης ενός νομίσματος. Μία τράπεζα θα ανακοινώσει πάντα και τις δυο τιμές, δηλαδή την τιμή στην οποία είναι διατεθειμένη να αγοράσει ένα νόμισμα και την τιμή στην οποία είναι διατεθειμένη να πωλήσει ένα νόμισμα. Πρώτη δίνεται πάντα η τιμή στην οποία η τράπεζα είναι διατεθειμένη να αγοράσει ένα νόμισμα (bid rate/price) και δεύτερη η τιμή στην οποία η τράπεζα είναι διατεθειμένη να πουλήσει ένα νόμισμα (ask/offer rate). Παράδειγμα: Μία τράπεζα δίνει τιμή για το ευρώ: $1,2030-1,2037. Αυτό σημαίνει ότι είναι διατεθειμένη να αγοράσει στην τιμή 1 =1,2030$ και να πουλήσει 1 στην τιμή 1 = 1,2037$ Υπάρχει δυνατότητα να γίνουν αγοραπωλησίες νομισμάτων σε μελλοντικό χρόνο μέσω των προθεσμιακών ισοτιμιών. 1.5 Διαφορά (spread) Σε γενικές γραμμές το κέρδος της τράπεζας, δηλαδή η προμήθεια της, για κάθε συναλλαγή σε συνάλλαγμα θα εξαρτάται από την διαφορά μεταξύ των δύο αυτών τιμών, δηλαδή: spread = τιμή αγοράς - τιμή πώλησης Η διαφορά αντανακλά το βάθος και την ρευστότητα της αγοράς του συγκεκριμένου νομίσματος (πχ. όσο μικρότεροι οι όγκοι συναλλαγών σε ένα νόμισμα τόσο μεγαλύτερα τα spreads) αλλά και την αβεβαιότητα σχετικά με το νόμισμα, καθώς και τα διαθέσιμα της τράπεζας. Παράδειγμα: Τα spreads θα αυξάνουν σε περιόδους διακοπών, αργιών, κατά το άνοιγμα/κλείσιμο της αγοράς, κ.λ.π. Συνήθως το spread αναφέρεται σε ποσοστιαία βάση και υπολογίζεται ως εξής: Για το ανωτέρω παράδειγμα με το ευρώ, το spread εκφρασμένο σε ποσοστιαίες μονάδες θα ήταν: [(1,2037-1,2030)/1,2037] * 100 = 0,058%. Ας σημειωθεί ότι οι τιμές του συναλλάγματος που γράφονται στις εφημερίδες δεν είναι οι τιμές που θα πληρώσει ένας ιδιώτης ή μία επιχείρηση σε μία τοπική τράπεζα, αλλά οι τιμές στις οποίες συναλλάσσονται στην διατραπεζική αγορά.

20 (ποσότητα νομίσματος ανα 1 ) Συναλλαγματικές Ισοτιμίες [5] Νόμισμα Σειρά Σύμβο λο 1 Δολλάριο ΗΠΑ USD ($) 2 Ιαπωνικό Γεν JPY ( ) 3 Λίρα Αγγλίας GBP ( ) 4 Φράγκο Ελβετίας CHF (Fr) 5 Δολλάριο Χονκ HKD Κονγκ ($) 6 Δολλάριο AUD Αυστραλίας ($) 7 Δολλάριο Καναδά CAD ($) 8 Κορώνα Σουηδίας SEK (kr) 9 Δολλάριο Νέας Ζηλανδίας NZD ($) Τιμή Πώλησης 1, ,2804 0,8442 1, ,1044 1,3011 1,3182 8,8470 1, Σύστημα ισοτιμιών Μπρέτον Γουντς Το Σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Μπρέττον Γουντς ήταν ένα σύστημα το οποίο προσδιόριζε σταθερές ισοτιμίες μεταξύ των νομισμάτων των χωρών που συμμετείχαν σε αυτό. Ονομάσθηκε έτσι από την ομώνυμη Νομισματική και Χρηματοοικονομική Διάσκεψη στο Μπρέττον Γουντς στο Νιου Χάμσαϊρ των ΗΠΑ η οποία έγινε το από την 1 έως τις 22 Ιουλίου του 1944 και στην οποία συμμετείχαν οι 44 συμμαχικές δυνάμεις οι οποίες είχαν βγει νικήτριες από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Μπρέττον Γουντς ίσχυσε έως και το 1971.

21 Η διάσκεψη Κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, η ανθρωπότητα γνώρισε μια περίοδο πολύ μεγάλης νομισματικής αστάθειας που περιλάμβανε υπερπληθωριστικές τάσεις με φυσικό επακόλουθο τις συχνές και μεγάλες μεταβολές στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Έτσι προς το τέλος του πολέμου, πραγματοποιήθηκε η Διάσκεψη του Μπρέττον Γουντς και εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), της Παγκόσμιας Τράπεζας, της GATT καθώς και η υιοθέτηση του συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών που έγινε γνωστό ως το σύστημα του Μπρέττον Γουντς. Ακόμα, σύμφωνα με το σύστημα αυτό οι επί μέρους χώρες μπορούσαν αν υπήρχε σχετική νομισματική αναγκαιότητα να προχωρήσουν σε υποτίμηση του εθνικού τους νομίσματος έως και 10% χωρίς την άδεια αλλά με την επίβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αν υπήρχε αναγκαιότητα για υποτίμηση μεγαλύτερη του 10% τότε έπρεπε να υπάρχει σχετική έγκριση από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Η εγκατάλειψη του συστήματος Η ανελαστικότητα των τιμών στα τέλη της δεκαετίας του 1960 και η γενικότερη αστάθεια στην διεθνή πολιτική και οικονομική σκηνή προκάλεσαν διαδοχικές υποτιμήσεις και ανατιμήσεις των ισχυρών νομισμάτων πράγμα που οδήγησε σε αστάθεια,

22 αβεβαιότητα και την ανάγκη λήψης νομισματικών μέτρων από τις ΗΠΑ για την στήριξη του δολαρίου. Τα μέτρα αυτά όμως δεν απέδωσαν καθώς τόσο το ελλειμματικό ισοζύγιο των ΗΠΑ όσο και το κλίμα της διεθνούς αβεβαιότητας συνέχισαν να συντηρούνται στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, και τελικά το 1971 με απόφαση του προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την μετατρεψιμότητα του δολαρίου σε χρυσό και μαζί μ αυτήν το σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών του Bretton Woods. Έτσι αρχίζει η νεότερη εποχή των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών. 1.7 Ανάλυση και ιστορική αναδρομή Μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και συγκεκριμένα από το 1800 έως το 1914, μία από τις πιο «οικονομικά σταθερές» εποχές της Ιστορίας, όλα τα σημαντικά νομίσματα παγκοσμίως ήταν συνδεδεμένα με το χρυσό. Επειδή δε η ποσότητα του χρυσού ήταν περιορισμένη, δεν μπορούσαν να εκδοθούν περισσότερα χρήματα - οπότε δεν ήταν δυνατόν να δημιουργηθούν οι υπερβολές (φούσκες), οι οποίες χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη εποχή (οφείλονται προφανώς στην αλόγιστη πιστωτική επέκταση, μέσα από τη δημιουργία χρημάτων από το πουθενά, την οποία προκαλεί/προωθεί σκόπιμα το αχόρταγο και ανεξέλεγκτο πλέον τραπεζικό σύστημα). Όλες οι χώρες λοιπόν ήταν υποχρεωμένες να διαχειρίζονται με σύνεση τα οικονομικά τους, να διατηρούν ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς δηλαδή, ενώ τόσο οι τράπεζες, όσο και το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο εν γένει, ήταν αδύνατον να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των υπολοίπων «συντελεστών παραγωγής» πόσο μάλλον των ίδιων των κρατών και κατ επέκταση των φορολογουμένων Πολιτών τους, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα, σε μία έκταση άνευ προηγουμένου. Περαιτέρω, το «ευγενές μέταλλο» διαχωρίστηκε από τα χρήματα, έπαψε δηλαδή να ισχύει ο κανόνας του χρυσού, το 1914 επειδή ο εξοπλισμός για τη διεξαγωγή του πρώτου παγκοσμίου πολέμου απαιτούσε τεράστιες ποσότητες χρημάτων, για τις οποίες δεν υπήρχαν τα ανάλογα αποθέματα χρυσού. Εάν λοιπόν είχε διατηρήσει κανείς τον κανόνα, είναι προφανές ότι δεν θα μπορούσε να διεξαχθεί ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος - για τη χρηματοδότηση του οποίου, ειδικά η Fed (η οποία ιδρύθηκε το 1913), εκτύπωσε κατά πολύ περισσότερα χαρτονομίσματα, από όσα «δικαιούταν», πλημμυρίζοντας στην κυριολεξία τις αγορές. Όπως συνέβη και πρόσφατα, έτσι και τότε (η υπερπαραγωγή άχρηστου χρήματος συνέχισε δυστυχώς μετά το τέλος του 1 ου

23 παγκοσμίου πολέμου), οι τράπεζες είχαν στη διάθεση τους υπερβολικά μεγάλες ποσότητες χρήματος από τις κεντρικές τους χρήματα που προωθούσαν στους πελάτες τους με τη μορφή φθηνών (χαμηλού επιτοκίου) πιστώσεων. Οι πελάτες τους αυτοί με τη σειρά τους επένδυαν τα «άχρηστα» χαρτονομίσματα στις χρηματαγορές - με στόχο την αποκόμιση γρήγορων κερδών, τα οποία δεν μπορούσε να τους προσφέρει η πραγματική οικονομία. Έτσι λοιπόν, στα τέλη της δεκαετίας του 1920, η αγορά μετοχών των Η.Π.Α. ήταν τόσο υπερβολικά αποτιμημένη που ήταν αδύνατον να αποφευχθεί το «σπάσιμο της φούσκας» - συνέβη τη γνωστή «μαύρη Πέμπτη», στις 24. Οκτωβρίου του Εκατομμύρια Αμερικανοί έχασαν σε μία ημέρα όλα τους τα υπάρχοντα, ενώ τα αποτελέσματα του κραχ για ολόκληρο τον κόσμο ήταν καταστροφικά. Ακολούθησε φτώχεια, δυστυχία, πείνα και κοινωνικές αναταραχές, οι οποίες κατέληξαν στη Μεγάλη Ύφεση και στο φασισμό όπου κυρίως ο Χίτλερ στη Γερμανία, αλλά και ο Μουσολίνι στην Ιταλία ή ο Φράνκο στην Ισπανία, θέλησαν να οδηγήσουν την Ευρώπη στην έξοδο από την κρίση. Ο τελικός προορισμός ήταν ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος, ο οποίος καταδίκασε εκατομμύρια ανθρώπους στο θάνατο - χρηματοδοτούμενος ξανά από τις ίδιες τράπεζες, οι οποίες είχαν προκαλέσει την καταστροφική χρηματοπιστωτική φούσκα, είχαν διευκολύνει το φασισμό και ήταν υπεύθυνες για όλα τα δεινά της μετέπειτα εποχής. 1.8 Ο ΚΑΝΟΝΑΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΚΑΙ Η ΥΠΕΡΧΡΕΩΣΗ Όπως αναφέραμε ήδη, η κατάργηση του κανόνα του χρυσού οδηγεί αξιωματικά στην υπερχρέωση, αφού τα κράτη (αλλά και οι ιδιώτες) παύουν να διαχειρίζονται συνετά τα οικονομικά τους - εξοφλώντας τις συνεχώς αυξανόμενες υποχρεώσεις τους με φρεσκοτυπωμένα χρήματα χωρίς αντίκρισμα (οι ιδιώτες με δάνεια και «υποσχετικές πληρωμών»). Συνεχίζοντας υπενθυμίζουμε ότι, η τελική κατάληξη του καπιταλισμού ήταν ανέκαθεν ο πληθωρισμός ή/και η χρεοκοπία επειδή τα χρέη δεν μπορούν να μειωθούν με άλλον τρόπο, εκτός από την απαξίωση των χρημάτων. Η μοναδική σήμερα χώρα που δεν μπορεί να χρεοκοπήσει (οπότε ο πληθωρισμός είναι μονόδρομος) είναι οι Η.Π.Α. αφού διαθέτουν το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους διεθνώς σε δολάρια. Επομένως, μπορούν να πληρώνουν όλες τις οφειλές τους τυπώνοντας νέα χρήματα γεγονός όμως που οδηγεί στην σταδιακή μείωση της αγοραστικής τους αξίας.

24 1.9 Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ Η τιμή του χρυσού αυξάνεται συνεχώς από το 2001 και εντεύθεν, ενώ είναι πολύ πιθανόν να καταγράψει επίπεδα ρεκόρ, αφού πολλοί υποθέτουν πως εισερχόμαστε με μεγάλη ταχύτητα στη φάση του υπερπληθωρισμού η οποία ενδεχομένως θα συνοδευθεί από την πλήρη απαξίωση των χαρτονομισμάτων, σε ένα χρονικό διάστημα που κανείς δεν μπορεί να υπολογίσει. Η τιμή μίας ουγγιάς χρυσού (31,1 γραμμάρια) έχει ανέλθει στα 1870 $ (περί τα ), ενώ ακριβαίνει σχεδόν καθημερινά. Η αιτία δεν είναι ουσιαστικά η άνοδος της αξίας του χρυσού, αλλά το ότι τα χρήματα (τόσο τα χαρτονομίσματα, όσο και τα πολλαπλάσια τους λογιστικά), με τα οποία πληρώνουμε το χρυσό, χάνουν συνεχώς σε αξία. Όπως λέγεται, στην αρχαία Ρώμη κόστιζε ένα ακριβό ένδυμα της εποχής, με τη ζώνη του και ένα ζευγάρι σαντάλια, μία ουγγιά χρυσού. Σήμερα, 2000 χρόνια αργότερα, κοστίζουν σχεδόν το ίδιο σε χρυσό, μία ουγγιά δηλαδή (1.870 $), ένα ακριβό κοστούμι, η ζώνη και ένα ζευγάρι παπούτσια. Επομένως, ο χρυσός δεν μπορεί να θεωρηθεί ακριβός, παρά το ότι η τιμή του έχει οκταπλασιαστεί σε δολάρια, μέσα στα δέκα τελευταία χρόνια. Εάν δε σημειώσουμε ότι, τον Ιανουάριο του 1980 μία ουγγιά χρυσού κόστιζε περί τα 850 $, τότε δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ότι πρόκειται για μία ακόμη υπερβολή (φούσκα) της εποχής μας. Απλούστατα, η χειραγώγηση της τιμής του χρυσού ήταν η αιτία της μέχρι πρόσφατα χαμηλής ισοτιμίας του - κυρίως απέναντι στο δολάριο και δευτερευόντως απέναντι στο ευρώ. Εκτός αυτού, όσο δεν προβλέπεται άνοδος του ευρώ, λόγω της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, επίσης όχι άνοδος του δολαρίου, λόγω των τεράστιων οικονομικών προβλημάτων των Η.Π.Α., δεν μπορεί λογικά να αναμένεται μη χειραγωγημένη μείωση της τιμής του χρυσού. Η πτώση της αξίας του Ευρώ, η οποία ουσιαστικά οφείλεται στον πληθωρισμό, τοποθετείται επίσημα στο 2-3% ετησίως. Εν τούτοις, όπως αναφέραμε, με κριτήριο την τιμή του χρυσού, ο πληθωρισμός τα τελευταία δέκα έτη στην Ευρωζώνη ήταν κατά