Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ"

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ... 2 Α.1. Η μεγάλη έκρηξη... 3 Α.2. Ταξίδι στο παρελθόν των άστρων... 4 Α.3. Τα σύνορα του σύμπαντος... 4 Α.4. Μαύρες τρύπες στο Σύμπαν... 5 Α.5. Η ηλικία του Σύμπαντος... 6 Β. ΓΑΛΑΞΙΕΣ... 8 Γ. ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ.1. Ο ήλιος, ο γίγαντας του κόσμου μας Γ.2 Η δράση του Ήλιου Γ.3. Σχέσεις Ήλιου και Γης Δ. ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Ε. ΚΟΜΗΤΕΣ-ΜΕΤΕΩΡΙΤΕΣ-ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΕΙΣ Ε.1.Τι ονομάζουμε μετέωρα και μετεωρίτες Ε.2 Αστεροειδείς Ε.3 Ο μετεωρίτης Τουνγκούσκα Ε.4. Καταστροφικοί μετεωρίτες ΣΤ. Η ΓΗ ΣΤ.1. Πώς σχηματίστηκε η Γη ΣΤ.2. Η σελήνη ΣΤ.3. Η Γη ως πλανήτης ΣΤ.4. Τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη στο νησί Κρακατόα ΣΤ.5. Οι κίνδυνοι από το Διάστημα Ζ. ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ Ζ.1. Οι συνέπειες της εξερεύνησης του διαστήματος Ζ.2. Ιστορία πριν από τον Σπούτνικ Ζ.3. Το πρόγραμμα «Απόλλων» Ζ.4. Διαστημικό Λεωφορείο ή Διαστημικό Σύστημα Μεταφοράς (STS: Space Transport System) ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

2 Α. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Ο κόσμος που μας περιβάλλει, άπειρος σε χώρο και χρόνο και οι μορφές που παίρνει η ύλη, στην πορεία της εξέλιξής της, Γη, ήλιος, πλανήτες, κομήτες, δορυφόροι, γαλαξίες, άστρα, κοσμική ύλη, και ο,τιδήποτε άλλο, μπορεί να γίνει αντιληπτό και προσιτό στον παρατηρητή και πέρα από αυτόν τον χώρο, αποτελεί το Σύμπαν. Κανένα από αυτά τα σώματα δεν αποτελεί ανεξάρτητη και αυτοτελή μονάδα, αλλά στοιχείο ενός τεράστιου συνόλου που ρυθμίζεται από φυσικούς νόμους και υπόκειται σε εξέλιξη. Οι αστρονόμοι σήμερα, αν και διαθέτουν τελειότατα τηλεσκόπια, δεν είναι σε θέση να περιγράψουν με ακρίβεια το Σύμπαν στην ολότητά του. Με νέες όμως μεθόδους βελτιωμένες, με ολοένα μεγαλύτερα τηλεσκόπια, με τη βοήθεια της αστροναυτικής, συγκεντρώνονται στοιχεία που είναι διαρκώς και πιο πλούσια, για την εξαγωγή θεμελιωμένων συμπερασμάτων. Με λίγα λόγια το σύνολο της ύλης και της ενέργειας αποτελεί το Σύμπαν. Τα δομικά υλικά του Σύμπαντος είναι οι γαλαξίες, συγκροτήσης μεγάλου αριθμού αστέρων και μεσοαστρικής ύλης από αέρια (κυρίως υδρογόνο) και κοσμική σκόνη. Υπολογίζεται πώς μέσα στο χώρο που μπορεί να δει και να ανιχνεύσει ο άνθρωπος, με την τόσο προηγμένη τεχνολογία του, υπάρχουν γύρω στα εκατό δισ. γαλαξίες. Η δημιουργία των γαλαξιών πιστεύεται ότι έγινε στη πρώτη φάση της διαμόρφωσης του Σύμπαντος από την κατάρρευση (καταστροφική πτώση της ύλης προς το κέντρο βαρύτητας) αερίων νεφών από υδρογόνο (Η) και ήλιο (He), στοιχεία που δημιουργήθηκαν σε αναλογία 10:1 κατά την Μεγάλη Έκρηξη (bing bang) πριν από15-20 δισ. χρόνια. Οι γαλαξίες είναι δισκοειδείς σχηματισμοί και χωρίζονται σε δύο κύριες κατηγορίες : α) τους ελλειπτικούς και β) τους σπειροειδείς. Η πλειονότητα των λαμπρών γαλαξιών ανήκει στους σπειροειδείς. Σ' αυτούς και στους ανώμαλους μορφολογικά γαλαξίες λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας σε μεσοαστρική ύλη, είναι τόπος συνεχούς γένεσης αστέρων. Αντίθετα οι ελλειπτικοί χαρακτηρίζονται μόνο από τους αρχικούς αστέρες που δημιουργήθηκαν στην αρχική φάση του σχηματισμού τους. Ο δικός μας Γαλαξίας, (το Γ κεφαλαίο για το δικό μας Γαλαξία) είναι μέλος μιας τοπικής ομάδας από 20 περίπου γαλαξίες και είναι δισκοειδής με σπειροειδή μορφή. Παρόμοια μορφή έχει και ο γαλαξίας της Ανδρομέδας, που είναι ο πλησιέστερος γαλαξίας προς τον δικό μας. Ο Γαλαξίας μας περιέχει εκατό δισεκατ. αστέρες περίπου και μεσοαστρική ύλη (κυρίως υδρογόνο) που εκπροσωπείτο 10% της μάζας του. Μια τυπική μορφή αστέρα του Γαλαξία μας είναι ο Ήλιος γύρω από τον οποίον περιστρέφεται ο μικρός και κοσμικά ασήμαντος κόσμος μας. Η κατάρρευση - (πτώση προς το κέντρο βαρύτητας) μεσοαστρικής ύλης μέσα στον Γαλαξία και ο θρυμματισμός τους σε μικρότερα κομμάτια έχει σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία αστέρων. 2

3 Α.1. Η μεγάλη έκρηξη Όσον αφορά την κατανομή των γαλαξιών στο χώρο, αυτή είναι ανομοιόμορφη και κινούνται κατά σμήνη. Τα κανονικά σμήνη έχουν συνήθως τεράστια μάζα. Είναι σφαιρικά και αποτελούνται από δεκάδες χιλιάδες γαλαξίες. Οι μάζες των ανωμάλων σμηνών είναι πολύ μικρότερες και ο αριθμός των γαλαξιών μέσα στα σμήνη αρκετές φορές μιαρότερος από όσο στα κανονικά σμήνη. Ένα ερώτημα που προβάλλει πολύ σημαντικό είναι ποιά η κίνηση των γαλαξιακών σμηνών και των μεμονωμένων μακρινών γαλαξιών; Η απάντηση δόθηκε και ήταν η μεγαλύτερη ανακάλυψη της Σχηματική μορφή του Γαλαξία. Πάνω πλάγια όψη του Γαλαξία και κάτω κάτοψη του Γαλαξία μας. Η διάμετρος του δίσκου είναι έτη φωτός. Δηλαδή το φως για να διανύσει το Γαλαξία μας από την μία άκρη στην άλλη χρειάζεται εκατό χιλιάδες χρόνια. επιστήμης του εικοστού αιώνα. Επιβεβαιώθηκε πρόσφατα, τον Απρίλιο του 1992 ότι ζούμε σε ένα Σύμπαν που διαστέλλεται συνεχώς. Σμήνη γαλαξιών απομακρύνονται το ένα από το άλλο και όλη η ύλη στο Σύμπαν βρίσκεται σε κατάσταση διαστολής, μετά από μια μυστηριώδη έκρηξη - τη μεγάλη έκρηξη - που συνέβη στο πολύ μακρινό παρελθόν. Πριν δισεκατ. χρόνια. Η πυκνότητα της ύλης στο Σύμπαν ήταν πολύ μεγαλύτερη πριν 20 δισεκατ. χρόνια κοντά στην χρονική στιγμή που άρχισε η διαστολή. Γαλαξίες, αστέρες και άλλα ουράνια σώματα 3

4 δεν μπορούσαν να υπάρξουν σαν ξεχωριστά αντικείμενα. Όλη η ύλη βρισκόταν σε κατάσταση ενός συνεχούς ομοιογενούς μέσου. Το μέσον αποχωρίστηκε σε μικρότερες μάζες πολύ αργότερα στη διάρκεια της διαστολής και στη συνέχεια οι μάζες αυτές σχημάτισαν τα διάφορα ουράνια σώματα. Πρόσφατες απόψεις αναφέρουν πως οι γαλαξίες σχηματίζουν ομάδες σε σταθερές αποστάσεις400 εκατομ. ετών φωτός. Αυτό έδειξαν τα τηλεσκόπια στην Αριζόνα και Αυστραλία. Α.2. Ταξίδι στο παρελθόν των άστρων Όταν αντικρίσουμε το φως του ήλιος, του αστεριού που μας δίνει ζωή και δύναμη, ήδη το φως που φτάνει στα μάτια μας έχει ηλικία 8 λεπτών της ώρας. Τόση ώρα χρειάζεται το φως για να διανύσει την απόσταση που χωρίζει τη γη από τον ήλιο. Τη νύχτα όταν το φως του αμέσως πλησιέστερου άστρου στη γη μετά από τον ήλιο φτάσει στα μάτια μας έχει ηλικία 4 χρόνων. Εκείνη τη στιγμή βλέπουμε το πρόσφατο πριν 4 χρόνια παρελθόν του άστρου αυτού. Το φως που φτάνει στη γη από το πιο μακρινό αστέρι που μπορεί να γίνει αντιληπτό με γυμνό μάτι έχει ηλικία δύο εκατομμυρίων ετών. Δηλαδή φτάνει στο μάτι μας η εικόνα της γωνίας αυτής του Σύμπαντος όπου βρίσκεται ή βρισκόταν το αστέρι αυτό και μας δείχνει πώς ήταν πριν από 2 εκατ. χρόνια. Να σημειωθεί ότι αν και βλέπουμε το φως του άστρου αυτού δε σημαίνει ότι το άστρο αυτό υπάρχει σήμερα. Γιατί το φως που βλέπουμε τώρα ξεκίνησε από το άστρο πριν 2 εκατομ. χρόνια και από τότε μέχρι τώρα δεν ξέρουμε τί μπορεί να έχει συμβεί. Για να το μάθουμε πρέπει να περιμένουμε 2 εκατομ. χρόνια. Πρόσφατες ανακαλύψεις αναφέρουν πως το φως άστρων, γαλαξιώνών νεφελωμάτων που μπορεί να διακριθεί με το καλύτερο τεχνολογικό εξοπλισμό της γης έχει ηλικία που πλησιάζει τα 15 δισεκατ. χρόνια. Πολύ κοντά στη Μεγάλη Έκρηξη την αρχή της δημιουργίας του Σύμπαντος. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτές τις τεράστιες αποστάσεις; Όσο και αν είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό, κρύβεται ο χρόνος. Όσο διεισδύουμε στο αχανές διάστημα τόσο πιο κοντά φτάνουμε στο μακρινό παρελθόν του Σύμπαντος. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του Γαλαξία μας είναι το λαμπερό σφαιρικό κέντρο. Αλλά εμείς δε βρισκόμαστε εκεί. Από το κέντρο ξεκινούν ακτινωτά σπειροειδείς βραχίονες με αμέτρητα άστρα όπως οι κόκκοι της άμμου. Εμείς δεν είμαστε παρά ένα από τα εκατομμύρια ασήμαντα στίγματα κάπου στα προάστια. Ο Γαλαξίας μας δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο, έχει δύο μικρότερους γαλαξίες συνοδούς τα νέφη του Μαγγελάνου που απέχουν από μας έτη φωτός. Στο Σύμπαν είναι αδύνατο να παραμείνει κάτι ακίνητο όταν έλκεται από τη βαρύτητα τόσων αστέρων και γαλαξιών. Όλα τα αστέρια ενός γαλαξία έλκουν ομαδικά τα αστέρια των γειτονικών γαλαξιών. Οι γαλαξίες κινούνται στο Σύμπαν σαν σύνολα. Στο πέρασμα των αιώνων οι γαλαξίες μπορεί να διαταράξουν ο ένας τον άλλον, επηρεάζοντας μακροπρόθεσμα το μέλλον του σύμπαντος. Αυτή τη στιγμή που διαβάζετε αυτή την πρόταση η Γη έχει διανύσει 1000 μίλια της πορείας της μέσα στο Γαλαξία και το νεφέλωμα του Ωρίωνα έχει απομακρυνθεί μίλια από μας. Το Σύμπαν είναι αεικίνητο. Παντού κινούνται τα πάντα. Α.3. Τα σύνορα του σύμπαντος Το σύμπαν όπως είπαμε είναι ο αχανής χώρος έξω από τη γη μας άγνωστος και α- νεξερεύνητος, οριοθετημένος μέχρι την δυνατότητα παρατήρησης που έχουμε άλλων γαλαξιών και αστρικών συστημάτων που βρίσκονται σε απόσταση πολλών δισεκατ. ετών φωτός από μας (1 έτος φωτός = 9,46 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Όμως και το σύνορο αυτό δεν αποτελεί κάποιο όριο στο χώρο του σύμπαντος. Το σύνορο του σύμπαντος 4

5 βρίσκεται στο χρόνο. Είναι γνωστό ότι το φως κινείται με ταχύτητα χιλ. το δευτερόλεπτο. Όσο μακρύτερα βρίσκεται ένα άστρο που παρατηρούμε τόσο περισσότερο χρόνο χρειάζεται το φως για να φτάσει στη γη με αποτέλεσμα να το δούμε και βέβαια όπως ήταν πριν η ακτινοβολία του άστρου αυτού ταξιδέψει μέχρι εμάς. Για παράδειγμα αν το άστρο απέχει από εμάς 5 έτη φωτός το βλέπουμε όπως ήταν πριν 5 έτη, αν όμως αυτή τη στιγμή συμβεί κάτι στο άστρο αυτή η πληροφορία θα φτάσει σε μας μετά 5 έτη. Μ' αυτό τον τρόπο μπορεί να καταλάβει κανείς την παρατήρηση στο σύμπαν. Τεράστια τεχνικά έργα παρατήρησης ερευνούν ακούραστα τα σκοτεινά βάθη του διαστήματος ανάμεσα σε μακρινούς γαλαξίες και κβάζαρς. Το σύμπαν που μας περιβάλλει σε μια έκταση εκατοντάδων εκατομμυρίων παρσέκ (1 παρσέκ = 3,26 έτη φωτός) περιλαμβάνει γαλαξίες σε μεγάλο αριθμό, όσο όμως απομακρυνόμαστε από τις αποστάσεις αυτές τόσο η παρατήρηση των κοσμικών αντικειμένων γίνεται δυσκολότερη και μόνον τα πολύ φωτεινά άστρα τους κβάζαρς μπορούμε να δούμε. Πέρα από τις αποστάσεις αυτές η παρατήρηση γίνεται με βάση την αρχή της διαστολής του σύμπαντος και έχουν ταχύτητα απομάκρυνσης από εμάς ανάλογη της απόστασης τους. Αυτή η ταχύτητα απομάκρυνσης προκαλεί μια μεταβολή στο μήκος κύματος του εκπεμπόμενου από το άστρο φωτός, με αποτέλεσμα το φαινόμενο της μετατόπισης προς το ερυθρό. Η μέτρηση αυτής της μετατόπισης των φασματικών γραμμών προς το ερυθρό μας δίνει την ταχύτητα και την απόσταση του άστρου. Οι αστροφυσικοί και αστρονόμοι αυτή τη μετατόπιση προς το ερυθρό χρησιμοποιούν σαν μέτρο για τις κοσμικές αποστάσεις. Μέσα στο πλήθος των τεχνικών μέσων και τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών δύο Βρετανοί αστροφυσικοί κατόρθωσαν τον Αύγουστο του 1986 ανάμεσα σε άλλα ουράνια σώματα να εντοπίσουν ένα κβάζαρς που βρίσκεται πέρα από 12,5 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τα τελευταία όρια του σύμπαντος και είναι ο πιο μακρινός κβάζαρς που παρατηρήθηκε ποτέ. Σ' αυτές τις τρομακτικές αποστάσεις οι κανονικοί γαλαξίες εμφανίζονται σαν φυσιολογικά άστρα στον παρατηρητή. Η λαμπρότητά τους οφείλεται στην προσθετικότητα της λάμψης των άστρων που τους αποτελούν. Α.4. Μαύρες τρύπες στο Σύμπαν Από όλες τις συλλήψεις του ανθρώπινου νου η μαύρη τρύπα είναι ίσως η πιο συναρπαστική. Μια τρύπα με τόσο ισχυρό βαρυτικό πεδίο (δύναμη βαρύτητας) που ακόμη και το φως δε μπορεί να ξεφύγει. Η μαύρη τρύπα μοιάζει ν' ανήκει περισσότερο στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας παρά στο πραγματικό Σύμπαν. Παρ 'όλα αυτά οι νόμοι της σύγχρονης φυσικής απαιτούν την ύπαρξή της. Και υπάρχουν αναρίθμητες από αυτές. Στον Γαλαξία μας μονάχα είναι πιθανόν να υπάρχουν εκατομμύρια. Μαύρες τρύπες δημιουργούνται όταν πεθαίνουν κολοσσιαίου μεγέθους αστέρες και η ανακάλυψή τους έγινε από το Canbridge της Αγγλίας. Για να καταλάβουμε όμως περίπου το θέμα - μαύρες τρύπες- πρέπει να πούμε μερικά ακόμη πράγματα. Σήμερα στην εποχή των διαστημικών πτήσεων η ταχύτητα διαφυγής ενός αντικειμένου (π.χ. ενός πυραύλου) από την επιφάνεια της γης είναι 11,2 χλμ. το δευτερόλεπτο. Η ταχύτητα διαφυγής στην επιφάνεια της Σελήνης ισούται με 2,4 χλμ. το δευτερόλεπτο, στον Δία 61 χλμ. το δευτερόλεπτο και στον Ήλιο 620 χλμ το δευτερόλεπτο. Ενώ στην επιφάνεια των αστέρων νετρονίων φτάνει τα χλμ. το δευτερόλεπτο. Οι αστέρες νετρονίων έχουν μάζα σχεδόν όσο μια ηλιακή μάζα αλλά η ακτίνα τους είναι σχεδόν 10 χλμ. Αν θεωρήσουμε ένα ουράνιο σώμα στην επιφάνεια του οποίου η ταχύτητα διαφυγής ξεπερνά την ταχύτητα του φωτός ( χλμ.), τότε το φως αυτού του αστέρα δεν θα μπορέσει να υπερνικήσει τη βαρύτητα και να διαφύγει στο διάστημα. Όπως συμβαίνει με το φως του Ήλιου μας. Έτσι όμως δε μπορούμε να δούμε τον αστέρα ακόμη και αν εκπέμπει φως. Μέσα σ' αυτόν τον αστέρα θα μπορούσε κάτι να πέσει από τα τόσα που υπάρχουν στο διαστημικό χώρο, αλλά δε θα μπορούσε ποτέ να διαφύγει. Σήμερα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αν το φως δε μπορεί να μας έρθει από κάποια 5

6 περιοχή του διαστήματος τότε τίποτα δε μπορεί να διαφύγει απ'αυτήν. Σ' αυτήν την περιοχή αναφερόμαστε όταν μιλάμε για μια μαύρη τρύπα. Σήμερα απ' όσα γνωρίζουμε για την εξέλιξη των αστέρων όλα οδηγούν σ' ένα αναπόφευκτο συμπέρασμα : τα ουράνια σώματα με μεγάλη μάζα (πολλαπλάσια του Ήλιου) στην τελευταία φάση της ζωής τους πρέπει να μετατρέπονται σε μαύρες τρύπες. Σαν επίλογο μπορούμε να πούμε ότι μια μαύρη τρύπα δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από έναν ογκώδη αστέρα που έχει κλείσει τον κύκλο της ζωης του. Η θεωρία σε γενικές γραμμές αποδέχεται ότι αστέρες που έχουν μάζα τουλάχιστον όση τρεις Ήλιοι και μέχρι οι ηλιακές μάζες κατά ανώτατο όριο στο τέλος της ζωής τους, όταν δηλαδή όλα τα πυρηνικά αποθέματά τους έχουν καταναλωθεί, όταν η ύλη από την οποία αποτελούνται έχει εξαντλήσει κάθε περιθώριο κατάρρευσης (καταστροφική πτώση της ύλης προς το κέντρο), όταν κάθε εκπομπή ακτινοβολίας έχει σχεδόν μηδενιστεί και το βαρυτικό πεδίο που είναι η κύρια δύναμη στο Σύμπαν έχει αυξηθεί σε βαθμό που να μπορεί να έλκει ακόμη και τη φωτεινή ακτινοβολία, τότε οι αστέρες αυτοί έχουν μετατραπεί σε μαύρες τρύπες. Αν η Γη μπορούσε να μετατραπεί σε μαύρη τρύπα θα έπρεπε να έχει συσταλεί τόσο, ώστε να γίνει ένα μικρό σφαιρίδιο με ακτίνα 1 εκατοστό του μέτρου. Αν ο ήλιος γινόταν μαύρη τρύπα θα είχε ακτίνα τριών χιλιομέτρων και πυκνότητα 1016 γραμ. ανά κυβικό εκατοστό, μια τρομακτική πυκνότητα. Παρ 'όλο ότι γνωρίζουμε τόσα πολλά για τις μαύρες τρύπες εν τούτοις δεν έχουμε ανακαλύψει ούτε μία μέχρι σήμερα. Η παρουσία τους αποδεικνύεται θεωρητικά και συνήθως η θεωρία προηγείται. Κι αυτό γιατί η οπτική τους παρατήρηση αποκλείεται εξαιτίας της ανυπαρξίας κάθε είδους εκπομπής. Ο εντοπισμός τους όμως γίνεται μέσα από την παρατήρηση φαινομένων που συμβαίνουν στο περιβάλλον τους και τα οποία αποδεικνύουν την παρουσία τους. Χώροι που φιλοξενούν μαύρες τρύπες είναι το κέντρο του Γαλαξία μας, ο γιγάντιος γαλαξίας Μ 87 καθώς και περιοχή στον αστερισμό του Κύκνου. Τον Απρίλιο του 1991 τρεις αστρονόμοι χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο στη Χαβάη ανέφεραν ότι εντόπισαν μια μαύρη τρύπα σε απόσταση 300 εκατ. έτη φωτός, μακριά από τη γη. Τα τηλεσκόπια της τελευταίας δεκαετίας του 2000 είναι ικανά να βλέπουν όσα διαφεύγουν του ανθρώπινου οφθαλμού και υπόσχονται πολλές και συγκλονιστικές ανακαλύψεις για το Σύμπαν και την εξέλιξή του. Α.5. Η ηλικία του Σύμπαντος Αν μπορεί να υπολογιστεί η ηλικία των στοιχείων, τι γίνεται με το ίδιο το Σύμπαν; Υπάρχει κανένας τρόπος να μετρηθεί η ηλικία του; Μια τέτοια μέτρηση δεν μπορεί φυσικά να γίνει με ραδιενεργά ισότοπα, γιατί σχηματίσθηκε όταν στο σύμπαν δεν υπήρχαν ακόμα ραδιενεργά στοιχεία. Αλλά η μέτρηση της ηλικίας του σύμπαντος μπορεί να γίνει χάρη σε ένα από τα γνωστότερα γεγονότα σχετικά με το σύμπαν - τη διαστολή του. Η διαστολή του σύμπαντος διαπιστώθηκε από την ονομαζόμενη μετατόπιση προς το ερυθρό. Όταν οι αστρονόμοι εξετάζουν το φως από μακρινούς γαλαξίες, διαπιστώνουν ότι τα χρώματά τους έχουν μετατοπιστεί προς το ερυθρό άκρο του φάσματος. Ως γνωστόν το χρώμα του φωτός εξαρτάται από την συχνότητα των κυμάτων του, το ερυθρό φως έχει μικρότερη συχνότητα από το ιώδες. Έτσι η συχνότητα των κυμάτων του φωτός των γαλαξιών είναι χαμηλότερη από εκείνην που θα' πρεπε. Η καλύτερη εξήγηση του φαινομένου αυτού - τουλάχιστον σύμφωνα με όσους φυσικούς νόμους γνωρίζουμε - είναι το φαινόμενο Ντόπλερ. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται σε όλες τις κυματικές κινήσεις, όταν η πηγή απομακρύνεται ή πλησιάζει σχετικά με τον παρατηρητή. Αυτό παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στα ηχητικά σήματα και εκφράζει τη μείωση της συχνότητας με την απομάκρυνση της πηγής από τον παρατηρητή. Κατά τον ίδιο τρόπο τα κύματα του φωτός από μακρινούς γαλαξίες μεταβάλλονται σύμφωνα με το φάσμα, προς το ερυθρό, η συχνότητά τους μειώνεται, άρα οι γαλαξίες θα πρέπει ν' απομακρύνονται από μας. Αποδεικνύεται λοιπόν πως οι μακρινοί γαλαξίες που φαίνονται μικρότεροι και αμυδρότεροι απομακρύνονται πιο γρήγορα. Αλλά από που (αν από κάπου) απομακρύνονται; Γνωρίζοντας τη θέση των γαλαξιών, και την ταχύτητα με την οποία κινούνται απο- 6

7 μακρυνόμενοι από μας και επί πόσο διάστημα, μας δίνουν αποτελέσματα πολύ περίεργα. Φαίνεται πως πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, το σύμπαν και όλη η ύλη μέσα σε αυτό ήταν συμπυκνωμένο σε έναν όγκο πολύ μικρότερο από τον σημερινό. Η ύλη αυτή που βρισκόταν σε ασύλληπτη σχεδόν πίεση και θερμοκρασία, δεν ήταν καθόλου όπως τη ξέρουμε, μόρια ή άτομα. Αυτό το τρομερά συμπιεσμένο σύμπαν εξερηγνύετο εξακοντίζοντας τεράστιες μάζες προς κάθε κατεύθυνση. Οι μάζες αυτές καθώς απομακρύνονταν διαστέλλονταν και ψύχονταν, έγιναν γαλαξίες και μέρος από την ύλη συμπυκνώθηκε σε αστέρες και πλανήτες. Αυτή η έκρηξη, σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία της κοσμογονίας, είναι η αρχή του σύμπαντος. Αν οι αστρονόμοι έχουν υπολογίσει με κάποια ακρίβεια, η έκρηξη θα πρέπει να έγινε πριν από δισ. χρόνια. Στο σημείο αυτό, η επιστημονική προσέγγιση του μεγάλου χρόνου φτάνει στα τελευταία όριά της. Η επιστήμη πλησίασε πολύ και χρονολόγησε τις ρίζες του ανθρώπου, της ζωής, της γης, των στοιχείων και του ίδιου του σύμπαντος. Και το τί υπήρχε, αν υπήρχε, είναι κάτι για το οποίο μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν. 7

8 Β. ΓΑΛΑΞΙΕΣ Οι γαλαξίες είναι συστήματα δισεκατομμυρίων άστρων, αερίου και σκοτεινής ύλης. Διαφέρουν ως προς το μέγεθος, το σχήμα, το χρώμα, την ποσότητα σκόνης που περιέχουν καθώς και το είδος και ηλικία των αστρικών πληθυσμών που τους αποτελούν. Η βαρυτική κατάρρευση του πρωταρχικού αερίου στο Σύμπαν δημιούργησε τους πρώτους γαλαξίες και αργότερα αυτοί εξελίχθηκαν μέσω συγκρούσεων με γείτονές τους στους γαλαξίες που βρίσκουμε στο Σύμπαν σήμερα. Οι γαλαξίες συγκρούονται ακόμη και σήμερα μεταξύ τους με αποτέλεσμα να παραμορφώνονται, να ανταλλάσουν αέριο και άστρα, ακόμη και να συγχωνεύονται μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα νέο μεγαλύτερο γαλαξία και ίσως μια υπερμεγέθη μελανή οπή στο κέντρο του. Η βαρύτητα κάνει τους γαλαξίες να ζουν σε ομάδες, τα λεγόμενα σμήνη και υπερσμήνη. Ο δικός μας γαλαξίας είναι μέλος του τοπικού σμήνους, που αποτελείται από 45 γαλαξίες σε ακτίνα περίπου 3 εκατομμυρίων ετών φωτός, και του τοπικού υπερσμήνους Παρθένος, που αποτελείται από περισσότερους των 4500 γαλαξιών σε ακτίνα μεγαλύτερη των 60 εκατομμυρίων ετών φωτός. Επί πλέον, τα σμήνη και υπερσμήνη, βρίσκονται κατανεμημένα σε νηματοειδείς δομές, με τεράστια κενά ύλης ανάμεσά τους. Όλοι οι γαλαξίες στο Σύμπαν απομακρύνονται μεταξύ τους, και μάλιστα όσο πιο μακριά βρίσκονται τόσο ταχύτερα απομακρύνονται, σύμφωνα με τον νόμο του Hubble. Ενώ στους περισσότερους κανονικούς γαλαξίες (όπως ο δικός μας) δεν βλέπουμε κανένα ίχνος δραστηριότητας στο κέντρο τους, εντούτοις υπάρχει ένα μικρό ποσοστό γαλαξιών με εξαιρετικά λαμπρούς πυρήνες που είναι ορατοί ακόμη και σε τεράστιες αποστάσεις, στα σύνορα του γνωστού μας Σύμπαντος. Αυτοί ονομάζονται Ενεργοί Γαλαξίες. Οι Ενεργοί Γαλαξίες αποτελούν τα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα στον ουρανό και εκπέμπουν σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, από τις ακτίνες γ και Χ ως τα ραδιο-κύματα. Οι συμπαγείς πυρήνες τους αποτελούν εξαιρετικά ενεργητικά φαινόμενα, έχοντας λαμπρότητα της τάξης των εκατοντάδων ή και χιλιάδων γαλαξιών, που προέρχεται από μια περιοχή με μέγεθος μικρότερο από το Ηλιακό μας Σύστημα! Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως στα κέντρα τους κρύβουν υπερμεγέθεις μελανές οπές που τρέφονται με αέριο και άστρα μετατρέποντας την βαρυτική ενέργεια σε κινητική και ηλεκτρομαγνητική ενέργεια. Στο κέντρο σχεδόν κάθε γαλαξία υπάρχει κάποιο είδος συμπαγούς πυρήνα που καταλαμβάνει μηδαμινό ποσοστό (ίσο με το 1 με 30 μηδενικά μπροστά του) του όγκου ολόκληρου του γαλαξία. Οι μελανές οπές στα κέντρα των Ενεργών Γαλαξιών όμως, έχουν μάζες της τάξης των εκατομμυρίων ή δισεκατομμυρίων ηλιακών μαζών, εξ ού και ο χαρακτηρισμός τους ως υπερμεγέθεις. Θα μπορούσαμε λοιπόν να τους θεωρήσουμε τεράστια εργαστήρια όπου πειραματιζόμαστε με ακραίες συνθήκες και νόμους φυσικής. Αλλά το μεγαλύτερο ενδιαφέρον που παρουσιάζουν είναι οτι αποτελούν την κυριότερη μέθοδο εξερεύνησης του Σύμπαντος σε μεγάλη κλίμακα, στις αρχές της δημιουργίας του. Παρά τις συνεχείς προσπάθειες των αστρονόμων να ενοποιήσουν όλους τους Ενεργούς Γαλαξίες με βάση κάποιες κοινές θεμελιώδεις παραμέτρους, αυτό έχει μέχρι στιγμής αποδειχτεί ιδιαίτερα δύσκολο και πολύπλοκο. Τέτοια θεμελιώδη χαρακτηριστικά πιστεύεται οτι είναι: η μάζα και η στροφορμή της μελανής οπής και ο ρυθμός με τον οποίο «καταβροχθίζει» την ύλη (αέριο και άστρα), το είδος του γαλαξία που την φιλοξενεί και οι πιθανές αλληλεπιδράσεις του με άλλους γειτονικούς γαλαξίες. 8

9 Χάρη στην ικανότητα των υπερσύγχρονων διαστημικών τηλεσκοπίων να εισχωρούν στα βάθη του Σύμπαντος καταγράφοντας το αμυδρό φως των πρώτων κοσμικών αντικειμένων, οδηγηθήκαμε στην ανακάλυψη των μακρινότερων Ενεργών Γαλαξιών, γνωστών με το όνομα quasars, που δημιουργήθηκαν όταν το Σύμπαν είχε ηλικία μικρότερη από 3 δισεκατομμύρια χρόνια (σύμφωνα με τα τελευταία παρατηρησιακά δεδομένα η ηλικία του Σύμπαντος κυμαίνεται μεταξύ δισεκατομμυρίων χρόνων με αβεβαιότητα της τάξης των 1-2 δισεκατομμυρίων). Φαίνεται οτι οι Ενεργοί Γαλαξίες ήταν πολύ συχνότεροι και λαμπρότεροι στο μακρινό παρελθόν απ οτι σήμερα, ίσως γιατί και οι γαλαξιακές συγκρούσεις ήταν πολύ συχνότερες τότε. Τι απέγιναν λοιπόν όλες εκείνες οι μελανές οπές του παρελθόντος; Οι αστρονόμοι πιστεύουν οτι αφού εξάντλησαν όλη την «τροφή» τους, έπεσαν σε ένα είδος χειμερίας νάρκης και ζούν υπολανθάνουσες στα κέντρα όλων των γαλαξιών, ακόμη και των πιο κοινών όπως ο δικός μας. 9

10 Γαλαξίες που ενώνονται μεταξύ τους Η θέση της Γης στο σύμπαν!!! 10

11 Γ. ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Ο ήλιος μας είναι ένας αστέρας από τα δισεκατομμύρια του Γαλαξία και κινείται μέσα σ' αυτόν με ταχύτητα 250 χιλιομ. το δευτερόλεπτο. Γύρω του κινούνται και άλλα ουράνια σώματα που λέγονται πλανήτες. Το ηλιακό μας σύστημα όσον αφορά τη μάζα των μελών του απαρτίζεται από δύο κύρια και πολλά, δευτερεύουσας σημασίας, σώματα. Τα δύο κύρια σώματα είναι: α) Ο Ήλιος, ένα διάπυρο αέριο σώμα αποτελούμενο από υδρογόνο (Η) και ήλιο(he) στο οποίο συγκεντρώνεται το 99,87% της μάζας ολόκληρου του πλανητικού συστήματος. β) Ο πλανήτη ς Δίας, ουράνιο σώμα της ίδιας χημικής σύστασης αλλά κατά πολύ μικρότερος και ψυχρότερος από τον Ήλιο και στον οποίο συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο από το υπόλοιπο0,13% της μάζας του ηλιακού συστήματος. Η βαρυτική αλληλεπίδραση των δύο σωμάτων έχει σαν αποτέλεσμα την περιφορά του Δία γύρω από τον Ήλιο σε μια σχεδόν κυκλική τροχιά. Τα δευτερεύοντα ουράνια σώματα του πλανητικού μας συστήματος είναι. α) Οι πλανήτες του ιδίου τύπου με τον Δία, δηλαδή της ίδιας χημικής σύστασης (αέριες σφαίρες αποτελούμενες κυρίως από υδρογόνο και 'Ήλιο) αλλά μικρότερων διαστάσεων. Οι πλανήτες αυτοί είναι ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Οι τροχιές τους βρίσκονται έξω από την τροχιά του Δία και μαζί με τον Πλούτωνα πού βρίσκεται στις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος ονομάζονται εξωτερικοί πλανήτες. β) Οι εσωτερικοί πλανήτες, στερεά ουράνια σώματα που αποτελούνται από πετρώδη πυρηνικά υλικά όπως η Γη και κινούνται σε τροχιές που βρίσκονται στο εσωτερικό της τροχιάς του Δία. Οι πλανήτες αυτοί είναι ο Ερμής (ο πλησιέστεροςστον Ήλιο), η Αφροδίτη, η Γη και ο Άρης. γ) Ένας μικρός πλανήτης, ο Πλούτωνας, του οποίου η τροχιά βρίσκεται στα εξωτερικά όρια του πλανητικού μας συστήματος. Η χημική του σύσταση είναι περίπου ίδια με τους εσωτερικούς πλανήτες. Δεν γνωρίζουμε πολλά γι' αυτόν τον πλανήτη. δ) Οι αστεροειδείς, πολυάριθμα μικρά στερεά σώματα των οποίων οι τροχιές βρίσκονται μεταξύ της τροχιάς του Δία και του Άρη. ε) Οι δορυφόροι των πλανητών (πάνω από τριάντα τέσσερις) στ) Οι κομήτες, δισεκατομμύρια μικρές μάζες από πάγο οι οποίες περιβάλλουν όλο το ηλιακό μας σύστημα υπό μορφή νέφους (νέφος του Oort) και μας επισκέπτονται κατά καιρούς για να απομακρυνθούν και πάλι. Ο Ήλιος καταναλώνει 600εκατ. τόνους υδρογόνου το δευτερόλεπτο μετατρέποντάς το σε ήλιο, με έκλυση τεραστίων ποσοτήτων ενέργειας. Συγχρόνως αλλάζει αργά αλλά σταθερά. Σε πέντε δισ. χρόνια θα έχει εξαντλήσει όλα τα καύσιμά του και τότε; Είμαστε σε θέση να πούμε με βεβαιότητα ότι η Σελήνη απομακρύνεται από μας με ρυθμό τριών εκατοστών τα χρόνο. Πρέπει να πούμε ακόμη ότι τα ουράνια σώματα δεν κινούνται απλώς το ένα γύρω από το άλλο αλλά και αλληλοεπηρεάζονται. Το φεγγάρι προκαλεί θαλάσσιες παλίρροιες και κλίσεις στα πετρώματα της γης - σαν αποτέλεσμα αυτών των παλιρροιακών δυνάμεων απομακρύνεται και μας δείχνει πάντα την ίδια όψη. Αλλά και η περιστροφή της γης γύρω από τον άξονά της επιβραδύνεται σταδιακά - κάποια μέρα στο μακρινό μέλλον θα δείχνει και εκείνη πάντα την ίδια όψη στον ήλιο. Αντίθετα στο παρελθόν η γη περιστρεφόταν γρηγορότερα και το έτος είχε περισσότερες μέρες. Προϊστορικά γεωλογικά ευρήματα μας δείχνουν ότι πριν μερικά εκατομμύρια χρόνια το έτος είχε 400 μέρες 11

12 Γ.1. Ο ήλιος, ο γίγαντας του κόσμου μας Ο ήλιος είναι ένας απλανής αστέρας που βασιλεύει στο ψυχρό και σκοτεινό χαός του γαλαξία και είναι σχετικά κοντά μας. Είναι ο πλησιέστερος απλανής αστέρας. Από τη Γη μας απέχει χλμ. Φαίνεται όμως μικρός λόγω της τεράστιας αυτής απόστασης που μας χωρίζει. Ο ήλιος είναι μια σφαίρα που έχει τις εξής διαστάσεις: α. Η ακτίνα του είναι χιλιόμετρα. β. Η επιφάνειά του τετρ. χιλιόμετρα. γ. Ο όγκος του κυβ. χιλιόμετρα ( φορές μεγαλύτερος από τον όγκο της γης). Ο ήλιος είναι μια πυρακτωμένη σφαίρα των ανωτέρω διαστάσεων, που περιστρέφεται σιγά σιγά γύρω από τον άξονά της και τρέχει ολοταχώς μέσα στο αχανές διάστημα, παρασέρνοντας και την σκοτεινή οικογένεια του, πλανήτες, δορυφόρους κλπ. Η επιφάνεια αυτής της σφαίρας είναι ένας απέραντος ωκεανός εκτυφλωτικού φωτός. Μέσα στον ηλιακό ωκεανό μπορεί να βυθιστεί όλη η γη, όλοι οι πλανήτες, όλοι οι δορυφόροι και όλοι οι κομήτες του κόσμου, χωρίς να μεταβληθεί αισθητά ο όγκος του. Γ.2 Η δράση του Ήλιου Ο ήλιος και η γη και ιδιαίτερα για τα φυτά και τα ζώα αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα ύπαρξής τους. Είναι ένα από τα δισεκατομμύρια άστρα του γαλαξία μας, του γιγάντιου αυτού συγκροτήματος άστρων και αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα ζωής στον πλανήτη μας. Σ' αυτόν οφείλεται το πράσινο χρώμα των φυτών, οι θαυμαστές αποχρώσεις των εντόμων και λουλουδιών, το τρίχωμα των ζώων και τα φτερά των πτηνών. Τα ψάρια, και τα οστρακοειδή που ζουν στα βάθη της θάλασσας, από τον ήλιο και τις ακτίνες του, παίρνουν τη ζωή, και τους χρωματισμούς τους. Ο ίδιος είναι υπεύθυνος για τους ανέμους και τις βροχές, για τα κύματα της θάλασσας και τα κάθε είδους φαινόμενα που συμβαίνουν πάνω στη γη. Από κυκλώνες και τυφώνες που ενεργοποιούνται γύρω από τον Ισημερινό μέχρι τις βροχές, αστραπές και καταιγίδες που παρατηρούνται σ' όλα τα μήκη και πλάτη της υδρογείου. Σ' αυτόν οφείλεται και η εναλλαγή μέρας και νύχτας καθώς και η ετήσια διαδοχική εναλλαγή των εποχών που 'χουν επιπτώσεις στον έμβιο κόσμο (χλωρίδα και πανίδα). Για όλες αυτές τις δραστηριότητές του και τη σημασία του λατρευόταν σαν θεός σ' όλους τους αρχαίους λαούς. Γ.3. Σχέσεις Ήλιου και Γης Είπαμε στα προηγούμενα πως στον Ήλιο παρατηρείται ένα σύνολο φαινομένων (σχηματισμός ηλιακών κηλίδων, πυρσών, νημάτων, νιφάδων, εκλάμψεων και διαταραχών) που αποτελούν τις μεταβολές της ηλιακής δραστηριότητας. Τα φαινόμενα αυτά μεταβάλλονται σε μια περίοδο 11 ετών. Υπάρχουν όμως και ορισμένες ασθενείς μεταβολές του μεγίστου του 11ετούς κύκλου με περίοδο 90 έτη. Στη Γη ο 11ετήςκύκλος αφήνει τα ίχνη του σε μια ολόκληρη σειρά από φαινόμενα της οργανικής και ανόργανης φύσης (διαταράξεις της ιονόσφαιρας, μεταβολές ταχύτητας ανάπτυξης των δένδρων με περίοδο 11 ετών, η οποία διαπιστώνεται από την εναλλαγή του πάχους των ετήσιων δακτυλίων κ.τ.λ.). Ο χρόνος ζωής μιας ξεχωριστής ενεργής περιοχής στον ήλιο μπορεί να φτάσει το 1 έτος. Οι διαταράξεις στην μαγνητόσφαιρα και πάνω στην ατμόσφαιρα της Γης, που προκαλούνται από την περιοχή αυτή του Ήλιου επαναλαμβάνονται κάθε 27 ημερονύκτια. Οι πιο ισχυρές 12

13 εκδηλώσεις της ηλιακής δραστηριότητας - οι ηλιακές εκλάμψεις συντελούνται μη κανονικά, η διάρκειά τους είναι 5-40 λεπτά και σπάνια φτάνει τις μερικές ώρες. Η σταθερότητα της ενέργειας που λαμβάνει η Γη από τον Ήλιο, εξασφαλίζει τη σταθερότητα της θερμικής ισορροπίας της Γης. Η ηλιακή δραστηριότητα δεν επιδρά σημαντικά στις ενεργειακές συνθήκες της Γης σαν πλανήτη, όμως ορισμένες πλευρές της ακτινοβολίας εκλάμψεων και των ενεργών περιοχών, μπορούν να ασκήσουν μεγάλη επίδραση σε πολλά φυσικά, βιοφυσικά και βιοχημικά φαινόμενα. Οι ενεργείς περιοχές είναι ισχυρές πηγές ακτινοβολίας σωματιδίων (κυρίως πρωτονίων), τα οποία διαδίδονται κατά μήκος των δυναμικών γραμμών του ενδοπλανητικού μαγνητικού πεδίου, από τις ενεργείς περιοχές και ενισχύουν τον ηλιακό άνεμο, δηλαδή το ρεύμα σωματιδίων που εκπέμπονται συνεχώς από τον ήλιο. Αυτές οι ενισχύσεις (εξάρσεις) του ηλιακού ανέμου συχνά επαναλαμβάνονται κάθε 27 μέρες και ονομάζονται επαναληπτικές. Ανάλογα ρεύματα, όμως, μεγαλύτερης ενέργειας και πυκνότητας εμφανίζονται κατά τις εκλάμψεις. Τα ρεύματα αυτά προκαλούν τις σποραδικές διαταραχές του ηλιακού ανέμου και φτάνουν στη γη σε χρονικό διάστημα 8-10 ώρες, ως 2 ημερονύκτια. Η ακτινοβολία βραχέων κυμάτων και οι ηλιακές κοσμικές ακτίνες, ιονίζουν τη γήινη ατμόσφαιρα, πράγμα που οδηγεί σε διακυμάνσεις της διαφάνειάς της στην υπεριώδη και υπέρυθρη περιοχή, καθώς και στις μεταβολές των συνθηκών διάδοσης των βραχέων ραδιοκυμάτων ( σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται διακοπές της ραδιοεπικοινωνίας βραχέων κυμάτων, ιονόσφαιρα). Οι διεργασίες αυτές συνοδεύονται από ταλαντεύσεις της έντασης του γεωμαγνητικού πεδίου (μαγνητική θύελλα), με πολικά σελάη και άλλα γεωγραφικά φαινόμενα, που αντανακλούν τη γενική διατάραξη του μαγνητικού πεδίου της Γης. Έτσι η επίδραση των ενεργών διαδικασιών στον ήλιο, πάνω στα γεωφυσικά φαινόμενα, πραγματοποιούνται τόσο με τη βοήθεια της ακτινοβολίας βραχέων κυμάτων, όσο και μέσω του μαγνητικού πεδίου της Γης. Προφανώς οι παράγοντες αυτοί είναι οι κύριες αιτίες για τις φυσικοχημικές και βιολογικές διεργασίες. Η παρακολούθηση όλης της αλυσίδας των σχέσεων, που οδηγούν στην ενδεκαετή περιοδικότητα πολλών φαινομένων της Γης, δεν έγινε δυνατή ακόμη. Διαπιστώθηκε όμως η συσχέτιση μεταξύ του ενδεκαετούς κύκλου της ηλιακής δραστηριότητας και των σεισμών, των ταλαντώσεων της στάθμης των λιμνών, των εσοδειών των αγροτικών καλλιεργειών, του πολλαπλασιασμού και της μετανάστευσης των εντόμων, των επιδημιών της γρίπης, τύφου, χολέρας, του αριθμού των καρδιακών-αρτηριακών παθήσεων κ.τ.λ. Οι σχέσεις Ήλιου - Γης παρουσιάζουν μεγάλο επιστημονικό και πρακτικό ενδιαφέρον και μελετώνται από την ηλιοφυσική, ηλιοβιολογία και ηλιομετεωρολογία. 13

14 Πλανητικά Στοιχεία Μέση Περίοδος Περίοδος. Ακτίνα/προς Μάζα/προς Μέση Αριθμός απόσταση της περι- την ακτίνα την μάζα πuκνό- δορυφόαπό τον τροχιάς/ στροφής της Γης της Γης τητα ρων Πλανήτης.Ηλιο/ΑΜ* σε χρόνια γύρω από (περίπου (περίπου 103 kg m- τον άξονά km) 6,0 Χ IOZ4kg) του/μέρες Ήλιος 25, ,000 1,4 Ερμής 0,39 0, ,38 0,055 5,42 Ο Αφροδίτη 0,72 0, ,95 0,815 5,27 Ο Γη 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 5,52 1 Άρης 1,52 1,88 1,03 0,53 0,108 3,95 2 Δίας 5,20 11,9 0,41 11, ,33 6 Κρόνος 9,54 29,5 0,43 9,5 95 0,69 10 Ουρανός 19,2 84,0 0,89 3, ,2 5 Ποσειδών 30, ,53 3,9 17,2 1,7 8 Πλούτων 39, ,4 0,5 0,1 1,6 1 Σελήνη 1,00 0,075 27,3 0,27 0,012 3,33 - * ΑΜ η αστρονομική μονάδα είναι η μέση απόσταση της Γης από τον Ήλιο: 1,496 Χ 10' km Το ηλιακό μας σύστημα 14

15 Δ. ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑΚΟΥ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΡΜΗΣ Ο πλησιέστερος στον ήλιο πλανήτης. Κινείται σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τον ήλιο, όπως όλοι οι πλανήτες. Στο περιήλιο, η απόσταση από τον ήλιο έιναι 46 εκατ. χιλιομ. και στο αφήλιο 70 εκατ. χλμ. Έχει μέση πυκνότητα 5,5 gr/cm3. Εκτελεί μια περιστροφή γύρω από τον ήλιο σε 88 ημέρες. Στερείται ατμόσφαιρας ή αν έχει είναι πολύ αραιά. Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του είναι C ανάλογα με τη θέση του μέρους της επιφάνειας, σε σχέση με τις ακτίνες του ήλιου. ΑΦΡΟΔΙΤΗ Είναι ο πλησιέστερος στον ήλιο πλανήτης, μετά τον Ερμή του ηλιακού μας συστήματος. μέση απόσταση από τον ήλιο είναι 108 εκατομ. χιλιομ. Ο χρόνος περιστροφής γύρω από τον ήλιο είναι 224 ημέρες. Είναι το λαμπρότερο ουράνιο σώμα μετά τον ήλιο και την σελήνη. Πολλές φορές, συνήθως τους θερινούς μήνες, φαίνεται προ την ανατολή, πρν από την ανατολή του ήλιου και ονομάζουμε το λαμπρό αυτό αστέρι Αυγερινό που πολλές φορές ακολουθεί τον ήλιο στη δύση του και τον ονομάζουμε εωσφόρο. Η μέση θερμοκρασία στην επιφάνειά της είναι 750 C περίπου. Δεν υπάρχει οξυγόνο και είναι αδύνατον να υπάρχει ζωή. H ύπαρξη ατμόσφαιρας στην Αφροδίτη αποδείχθηκε για πρώτη φορά από τον Λομονόσοφ. Η δε παρουσία διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης απεδείχθη με φασματοσκοπικά μέσα. Ίσως πάνω από τα σύννεφα υπάρχει μονοξείδιο του άνθρακα, υδρατμοί, οξυγόνο και υδροχλώριο. 15

16 ΑΡΗΣ Περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο σε ελλειπτική τροχιά σε μέση απόσταση 28 εκατ. χιλιομ. Η μέση ταχύτητα του πλανήτη είναι 24,2 χιλιομ. το δευτερόεπτο. Η περιφορά γύρω από τον κυμαίνεται σε 1,881 έτη. Η μέση πυκνότητα του πλανήτη είναι 3,97 gr/cm, η δε επιτάχυνση της βαρύτητά του είναι 0,38 της γήινης. Στην επιφάνεια του πλανήτη διακρίνονται σκοτεινές ή γκρίζες κηλίδες και διώρυγες καθώς και εκτεταμένες ποροκαλλέρυθρες περιοχές: οι πρώτες ονομάζονται θάλασσες και οι δεύτερες έρημοι. Ο Άρης είναι γεωλογικά ενεργός έχουν παρουσιαστεί στοιχεία πρόσφατης ηφαιστειακής δράσης και μεταβολών του φλοιού, καθώς και διαυρώσης από πάγους και άνεμο. Στην επιφάνειά του, υπάρχει ατμόσφαιρα που σε μεγαλύτερο ποσοστό είιναι CO2 με ίχνη υδρατμών. Η ατμοσφαιρική πίεση είναι 160 φορές μικρότερη της γης. Η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του είναι 220 C. Είναι ο πλέον συζητημένος πλανήτης γιατί υπάρχουν αμυδρές ενδείξεις ότι υπάρχει ζωή τον πλανήτη αυτόν. Οι μεγάλες όμως διακυμάνσεις της θερμοκρασίας του 220 C μέση θερμοκρασία και η έλλειψη οξυγόνου, κάνουν μάλλον απίθανη τη θεωρία ότι υπάρχει ζωή στον πλανήτη Άρη. Έχει δύο δορυφόρους το Φόβο και το Δείμο. Ο δορυφόρος "Φόβος" είναι ένας αστεροειδής (διαστάσεων 20 χλμ.) που παγιδεύτηκε από το πεδίο βαρύτητας του Άρη. ΔΙΑΣ Ο πλανήτης Δίας με τους 16 δορυφόρους είναι ο πέμπτος σε απόσταση από τον ήλιο και ο μεγαλύτερος από τους άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος. Περιφέρεται γύρω από τον ήλιο με περίοδο 11,86 χρόνια. Είναι ένας πλανήτης που βαθμιαία ψύχεται, εκπέμποντας θερμότητα στο διάστημα. Είναι όμως ακόμη πολύ θερμός ακτινοβολώντας τη διπλάσια ποσότητα θερμότητας σε σχέση μ' εκείνην που δέχεται από τον ήλιο. Παρά το μέγεθός του (1330 φορές τον όγκο της γης) περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του γρήγορα. Έχει μετρηθεί περίοδος περιστροφής 9 ωρών,55 λεπτών και 29 δευτερ. Η ολική μάζα του είναι 318 φορές μεγαλύτερη της Γης και έχει περίπου τα 3/4 της συνολικής μάζας όλων των πλανητών. Η μέση πυκνότητά του είναι λίγο μεγαλύτερη της πυκνότητας του νερού. Αυτό σημαίνει ότι ο Δίας όπως και ο Ήλιος αποτελείται κυρίως από υδρογόνο 16

17 και ήλιο με μικρή ποσότητα άλλων αερίων. Παρόμοια πυκνότητα έχουν και οι υπόλοιποι πλανήτες (Κρόνος, Ουρανός και Ποσειδώνας). Πέντε διαστημόπλοια έχουν επισκεφτεί το Δία : οι Pioner 10 και 11, οι Βόγιατζερ Ι και 2 και το Οδησσεύς. Οι Βόγιατζερ όμως ήταν εκείνοι που μετέβαλαν ριζικά τις απόψεις μας για τον Δία και τους δορυφόρους του, προσφέροντας πάνω από εξαιρετικής ποιότητας φωτογραφίες. Νέφη σε διαρκή ανατάραξη βρίσκονται στην πολύχρωμη ατμόσφαιρα του Δία. Τεράστιες καταιγίδες στροβιλίζονται σ' όλη την έκτασή της, ενώ γιγάντιοι κυκλώνες και αντικυκλώνες δημιουργούν κηλίδες μεγέθους ηπείρων. Αστραπές τεράστιας ενέργειας φωτίζουν τη νύκτα, καθώς νέφη παρασύρονται με μεγάλες ταχύτητες (μέχρι 540 χιλιομ. την ώρα) πάνω από έναν ωκεανό υδρογόνου. Η μεγάλη ερυθρά κηλίδα (στη θέση του δορυφόρου Ιω) είναι μια τεράστια ελλειπτική περιοχή και αποτελεί τη δίνη μιας βίαιης αντικυκλωνικής θύελλας η οποία υπάρχει εδώ και χρόνια περιφερόμενη γύρω από τον πλανήτη. 17

18 Ε. ΚΟΜΗΤΕΣ-ΜΕΤΕΩΡΙΤΕΣ-ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΕΙΣ Οι κομήτες είναι σώματα που προέρχονται έξω από το ηλιακό μας σύστημα και γίνονται ορατά από τη γη όταν πλησιάσουν τον Ήλιο σε απόσταση μικρότερη από 3 αστρον. μονάδες. Όταν παρατηρούνται για πρώτη φορά εμφανίζονται σαν μικρές φωτεινές κουκκίδες που περιβάλλονται από μια φωτεινή νεφεδώση κόμη. Καθώς πλησιάζουν αναπτύσσουν μια φαντασμαγορική ουρά. Ένας τυπικός κομήτης ξεκινά έξω από την περιοχή του ηλιακού μας συστήματος κινούμενος με μικρή ταχύτητα, πλησιάζει τον Ήλιο με ολοένα αυξανόμενη ταχύτητα, παίρνει μια πολύ κλειστή στροφή γύρω από αυτόν και εξαφανίζεται πάλι στα βάθη του ηλιακού μας συστήματος και κατόπιν έξω από αυτό. Οι περίοδοι περιφοράς τους σε άλλους είναι μικρή, από 5 έως 10 χρόνια και σε άλλους εκατ. χρόνια. Μεταξύ των κομητών ο γνωστότερος είναι ο κομήτης Halley που έχει επισημανθεί η διέλευσή του τουλάχιστον 30 φορές. Έχει περίοδο περιφοράς 76 χρόνια και εμφανίστηκε για τελευταία φορά το Οι κομήτες θεωρούνται σήμερα μέλη του ηλιακού μας συστήματος, το οποίο περιβάλλουν υπό μορφή σφαιρικού νέφους ακτίνας αστρον. μονάδων. Το νέφος αυτό (Νέφος του Oort) πιστεύεται ότι περιέχει περί τους 1011 κομήτες. Οι παρατηρήσεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι κομήτες όσο βρίσκονται μακριά από τον Ήλιο είναι ένα κομμάτι πάγου από νερό, αμμωνία, μεθάνιο (Η20, ΝΗ3' CH4) και προσμίξεις βαρύτερων στοιχείων. Όσο πλησιάζουν τον Ήλιο ένα μέρος των προαναφερομένων εξαερώνεται και έχουμε την μορφή των αερίων και τα στοιχεία Ca, Na, Si, Fe, Κ και Νί. Ένας συνήθης κομήτης υφίσταται απώλεια μάζας λόγω της εξαέρωσης του υλικού του κατά την περίοδο που βρίσκεται κοντά στον Ήλιο. Η απώλεια αυτή υπολογίζεται στο 1/200 της αρχικής μάζας πριν από τη διέλευση. Εκτός από την απώλεια μάζας οι κομήτες υφίστανται κατά τη διέλευσή τους από τον Ήλιο την επίδραση παλιρροιακών και βαρυτικών δυνάμεων που για πολλούς αποβαίνει καταστροφική όπως ο κομήτης Biela (περίοδος 7 έτη) που διασπάσθηκε σε δύο το 1846 και επανήλθε σαν δύο κομήτες το 1852 και από τότε δεν επανεμφανίστηκε. Έτσι μπορούμε να πούμε μετά από πολλές διελεύσεις και την συνεχή απώλεια μάζας οι κομήτες σβήνουν και διαλύονται. Ο κομήτης Σουίφτ Τατλ περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο με περίοδο 121 έτη. Τελευταία φορά πέρασε το 1860 και έπρεπε να επιστρέψει το 1981 αλλά δεν έκανε την εμφάνισή του, Α ν δεν εμφανιστεί σημαίνει ότι καταστράφηκε και έγινε κομμάτια. Ο κομήτης του Χάλεϋ, ένας τακτικός επισκέπτης του ηλιακού μας συστήματος κάθε 76 χρόνια. Στην φωτογραφία η εμφάνισή του το Οι κρατήρες και άλλα γεωλογικά χαρακτηριστικά και απολιθώματα στη Γη και τους άλλους πλανήτες δείχνουν οτι κάθε 28 εκατομ. χρόνια περίπου δεχόμαστε ένα βομβαρδισμό κομητών και αστεροειδών. Ο τελευταίος έγινε πριν 11 εκατομ. χρόνια, κι έτσι μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Το ερώτημα 18

19 όμως είναι τι διαταράσσει περιοδικά τους κομήτες; Η πιο φυσική εξήγηση είναι ότι σχετίζεται με την κίνηση μας στο Γαλαξία. Εμείς κάνουμε μια περιφορά το χρόνο γύρω από τον Ήλιο. Ο Ήλιος και ολόκληρο το ηλιακό σύστημα κάνουν μία περιφορά γύρω από το κέντρο του Γαλαξία κάθε 200 εκατ. χρόνια. Μερικές φορές περνάμε κοντά από άλλους αστέρες που διαταράσσουν τους κομήτες που βρίσκονται στην εξωτερική περιφέρεια του Ηλιακού μας συστήματος. Μερικοί από αυτούς ελευθερώνονται και χάνονται στο διάστημα και άλλοι κατευθύνονται προς τον Ήλιο, με τα προαναφερόμενα αποτελέσματα. Μερικοί κομήτες περνούν κοντά από τους μεγάλους πλανήτες, τον Δία και τον Κρόνο και παγιδεύονται στην έλξη τους. Μικρά θραύσματα αποσπώνται αφήνοντας ουρές πίσω από την κύρια μάζα. Οι φαντασμαγορικοί δακτύλιοι του Κρόνου είναι προφανώς θραύσματα νεκρών κομητών, καθώς και οι δακτύλιοι του Δία, την ύπαρξη των οποίων αγνοούσαμε πριν περάσει από εκεί το διαστημόπλοιο Βόγιατζερ. Όταν έφτασε το 1986 στον Ουρανό είδαμε πως έχει και αυτός δακτυλίους. Θραύσματα κομητών υπάρχουν παντού. Ε.1.Τι ονομάζουμε μετέωρα και μετεωρίτες Πολλές φορές όταν παρατηρούμε τον ξάστερο ουρανό βλέπουμε μικρούς αστέρες να εξαφανίζονται. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται συχνά και δεν πρόκειται βέβαια περί πραγματικών αστέρων, αλλά περί μικρών θραυσμάτων της κοσμικής ύλης, τα οποία κινούνται στο διάστημα με μεγάλη ταχύτητα, έλκονται από τη μάζα της γης και ενώ εισέρχονται στην ατμόσφαιρα αναφλέγονται. Τα μικρά αυτά σώματα ονομάζονται με το κοινό όνομα Μετέωρα. Ανάλογα με τις διαστάσεις τους και τον τρόπο που εμφανίζονται, τα μετέωρα διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: α) Τους διάττοντες αστέρες. β) Τις βολίδες και γ) τους μετεωρίτες. Οι διάττοντες είναι σώματα πού μικρά πολλές φορές ίσα με μικρούς βόλους, τα οποία διαγράφουν μια φωτεινή γραμμή που είναι ορατή για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, ή το πολύ 1-2 δευτερόλεπτα. Είναι τα μόνα εξωγήινα υλικά που έχουμε στη διάθεσή μας για μελέτη, σχετικά με το σχηματισμό της γης και των άλλων πλανητών. Μερικοί μάλιστα από αυτούς βρέθηκε ότι προέρχονται από τη ζώνη των αστεροειδών και επιπλέον είναι πιθανόν ότι έχουν προέλθει μέσα βαθιά από το εσωτερικό άλλων πλανητών που θρυμματίστηκαν στο μακρινό παρελθόν. Μετεωρίτες ονομάζονται τα υπολείμματα μεγάλων μετεώρων που έφτασαν στη γη μετά από τη φθορά τους στην ατμόσφαιρα. Πολλοί πέφτοντας στη γη σχηματίζουν μικρούς ή μεγάλους κρατήρες. Η πυκνότητα των μετεωριτών είναι μεγάλη που σημαίνει ότι δεν προέρχονται μόνον από υπολείμματα κομητών αλλά και από συγκρούσεις αστεροειδών. Οι περισσότεροι αστεροειδείς έχουν την ίδια σύνθεση με τους πετρώδεις μετεωρίτες. Πιθανολογείται ότι ορισμένοι μετεωρίτες προήλθαν από θραύσματα μεγάλων αστεροειδών διαμέτρου 200 χιλιομ. και πλέον και αντιπροσωπεύουν τη σοβαρότερη απειλή για τη γη. Η γήινη ατμόσφαιρα δέχεται ημερησίως 100 τόνους μετεωρικού υλικού περίπου. Ε.2 Αστεροειδείς Στην οικογένεια του ηλιακού μας συστήματος εκτός από 9 πλανήτες και πλήθος δορυφόρων μικρών και μεγάλων που περιστρέφονται γύρω από αυτούς, υπάρχουν σε μια ζώνη μεταξύ Άρη και Δία χιλιάδες άλλα μικρά και μεγάλα σώματα που περιστρέφονται και αυτά γύρω από τον ήλιο. Τα σώματα αυτά που είναι μικροσκοπικά συγκριτικά με τους πλανήτες λέγονται αστεροειδής. Οι μεγαλύτεροι κατά σειράν μεγέθους είναι οι εξής; Δήμητρα, με διάμετρο 767 χλμ., Παλλάδα, με διάμετρο 489 χλμ. και Ήρα, με 193 χλμ. Άλλοι 19

20 191 αστεροειδής έχουν διάμετρο μεταξύ 190 μέχρι101 χλμ. Άλλοι 193 έχουν διάμετρο μεταξύ42 και 17 χλμ. Άλλοι έχουν διάμετρο πολύ μικρότερη που φτάνει τα 3-4 χλμ. Οι περίπου αστεροειδείς που υπάρχουν (μικροί πλανήτες) πιστεύεται ότι έχουν προέλθει από τον θρυμματισμό μεγαλύτερων πλανητών που υπήρχαν κάποτε σ' αυτήν την περιοχή. Αν αθροίζαμε τη μάζα όλων των αστεροειδών, αυτή θα ήταν ίση με το 1/3000 της μάζας της γης. Ε.3 Ο μετεωρίτης Τουνγκούσκα 1908 Στις 30 Ιουνίου 1908 εμφανίστηκε ξαφνικά στον ουρανό μια πύρινη σφαίρα πάνω από τη δασώδη ακατοίκητη περιοχή του ποταμού Τουγκούσκα στη Σιβηρία 800 χιλιομ. βορειοδυτικά της λίμνης Βαϊκάλης. Η πύρινη σφαίρα πλησίαζε τη γη με ταχύτητα 40 χλμ. το δευτερόλεπτο. Ξαφνικά όταν έφτασε σε ύψος 9 χιλιομ. περίπου πριν συγκρουστεί με τη γη εξερράγει. Ο τρομακτικός κρότος της έκρηξης ακούστηκε σε απόσταση 1000 χλμ. ενώ τα δέντρα του δάσους έκτασης τετραγ. χλμ. έπεσαν σαν σπιρτόξυλα. Ένας κομήτης χτύπησε τη γη. Το ωστικό κύμα που προκλήθηκε στην ατμόσφαιρα από την έκρηξη του σώματος αυτού (σφαίρα από πάγο και βράχια διαμέτρου περίπου 100m, βάρους τόνων) έκανε δύο φορές το γύρω της γης πριν μειωθεί η έντασή του. Η πρόσπτωση του Τουνγκούσκα είχε μακροπρόθεσμα επιπτώσεις στον πλανήτη μας, απελευθερώνοντας τεράστιες ποσότητες μονοξειδίου του αζώτου (ΝΟ) σε ύψος χλμ. με συνέπεια αλλαγή της χημείας της ατμόσφαιρας, με κατακόρυφη μείωση του όζοντος και άλλα φαινόμενα. 20

21 Ε.4. Καταστροφικοί μετεωρίτες 1) Revelstoke στον Καναδά το ) Kincardine στον Καναδά το ) Στην Αριζόνα των Η.Π.Α. πριν χρόνια. 4) Τουνγκούσκα το 1908 στη Ρωσία. 5) Popigai πριν 30 εκατομ. χρόνια στη Ρωσία με απελευθέρωση τεραστίων ποσοτήτων ενέργειας Ομάδα ερευνητών πάνω στον μεγαλύτερο μετεωρίτη του κόσμου. Δεν διελύθη κατά την πρόσπτωση, είναι συμπαγής, πλούσιος σε νικέλιο και μίγματα σιδήρου. Ο όγκος του είναι 7κυβ. μέτρα και το βάρος του τόνους. Βρέθηκε το 1920 στη Ν.Δ. Αφρική. 21

22 ΣΤ. Η ΓΗ Είναι ο τρίτος πλανήτη ς του ηλιακού συστήματος κατά σειρά απόστασης από τον Ήλιο και πέμπτος σε μέγεθος και μάζα. Το σπουδαιότερο χαρακτηριστικό που διακρίνει τη Γη από τους άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, είναι η ύπαρξη ζωής η οποία έφτασε στην υψηλότερη και τελειότερη μορφή της με τον άνθρωπο. Η ζωή όμως είναι μια φυσική εξέλιξη της ύλης γι αυτό και δεν μπορούμε να πούμε ότι η Γη είναι το μόνο κατοικημένο σώμα στο σύμπαν και ούτε ης γήινες μορφές ζωής ως ης μόνες δυνατές ΣΤ.1. Πώς σχηματίστηκε η Γη Σύμφωνα με τις σύγχρονες αντιλήψεις της κοσμογονίας, η Γη σχηματίστηκε πριν 4,5-5 δισεκατομμύρια χρόνια από τη συμπύκνωση αερίου και σκόνης λόγω της βαρύτητας, τα οπαία βρίσκονταν διασκορπισμένα στα διάστημα γύρω από τον Ήλιο. Ο σχηματισμός αυτός συνοδευόταν από τη διαφοροποίηση αυτής της ύλης. Βαθμιαία επήλθε θέρμανση ταυ εσωτερικού της Γης κυρίως από την θερμότητα που παραγόταν από τη διάσπαση ραδιενεργών στοιχείων (ουράνιο, θόριο, κάλιο.). Αποτέλεσμα αυτής της διαφοροποίησης ήταν η διαίρεση της Γης σε ομόκεντρες στοιβάδες, που διαφέρουν στη χημική τους σύσταση, συσσωμάτωση και φυσικές ιδιότητες. Στα κέντρα διαμορφώθηκε ο πυρήνας της Γης της οποίας περιβάλλεται από τον Μανδύα. Ο φλοιός της Γης πάνω από τον μανδύα δημιουργήθηκε από τα ελαφρότερα συστατικά τα οποία αποβλήθηκαν στη διάρκεια διαδικασιών, από τον Μανδύα. Έξω από τον φλοιό βρίσκονται οι εξωτερικές γεώσφαιρες, η υδάτινη υδρόσφαιρα και α αέρας (η ατμόσφαιρα), οι οποίες δημιουργήθηκαν από τους ατμούς και τα αέρια που αποβλήθηκαν από τα εσωτερικό της Γης. Τα φαινόμενα αυτά των μεταβολών ταυ γήινου φλοιού συνέβαιναν σε ολόκληρη τη γεωλογική ιστορία της γης και συνεχίζονται και σήμερα. Ο δε πυρήνας της ψύχεται με ρυθμό γύρω στους O,25 C ανά ένα εκατομμύριο χρόνια. 22

23 ΣΤ.2. Η σελήνη Οι φάσεις της σελήνης, δηλ. τα ότι βλέπουμε διαφορετικό τα σχήμα και το μέγεθος της σε ορισμένα διαστήματα, οφείλεται στα σχήμα της, που είναι σφαιρικό όπως της Γης περίπου αλλά και της έλλειψης ατμόσφαιρας, έτσι που να παρουσιάζεται κατάμαυρη η σκιά της. Όταν η Γη βρίσκεται στην πλευρά της σελήνης όπου βρίσκεται και ο ήλιος, τότε ο δίσκος της σελήνης φαίνεται ολόκληρος. Όταν όμως η Γη βρίσκεται σε αντίθετη πλευρά της σελήνης από εκείνη που βρίσκεται ο ήλιος, τότε η σελήνη φαίνεται σαν ένα δρεπάνι. Η σελήνη είναι 80 φορές μικρότερη από τη Γη, και η μάζα της 81 φορές μικρότερη από τη μάζα της Γης. Η τροχιά της περιστροφής της είναι κάπως ελλειπτική. Το επίπεδο της εκλειπτικής και η τροχιά της σελήνης, σχηματίζουν γωνία 50 και 8'. Η απόσταση της σελήνης από τη γη είναι χλμ. μέχρι χλμ. στο απόγειό της. Η μέση απόσταση είναι χλμ. Η μέση πυκνότητά της είναι 3,34 gr/cm3. Η σελήνη πραγματοποιεί μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον άξονά της σε 27 ημέρες και 7 ώρες. Στον ίδιο ακριβή χρόνο κάνει και μια πλήρη περιφορά γύρω από τη Γη. Για το λόγο αυτό παρουσιάζει προς τη Γη πάντοτε το ίδιο ημισφαίριό της, που είναι το 59% της επιφάνειάς της. Στη διάρκεια της περιφοράς της, σε κάποια στιγμή έρχεται και παρεμβάλλεται στην ίδια ευθεία, που ενώνει τα κέντρα της γης και του ήλιου. Τη θέση αυτή τη λέμε σύνοδο της σελήνης. Όταν περάσει τη μισή τροχιά της, έρχεται σε τέτοια θέση, ώστε μεταξύ ήλιου και σελήνης παρεμβάλλεται τώρα η Γη. Αυτήν τη θέση τη λέμε αντίθεση της σελήνης. Ο χρόνος ανάμεσα στις δυο συνόδους της σελήνης λέγεται συνοδική περιφορά~ της σελήνης, ή σεληνιακός μήνας (27 μέρες, 7 ώρες και 53 λεπτά). Η επιτάχυνση της βαρύτητας στην επιφάνεια της σελήνης, είναι ίση με το ένα έκτο της βαρύτητας στην επιφάνεια της Γης. Και η ταχύτητα διαφυγής από την επιφάνεια της σελήνης είναι 2,375 μ. ανά δευτερόλεπτο. Εξ' αιτίας του μικρού πεδίου βαρύτητας δεν μπορεί να κρατήσει αέριο στρώμα ή νερό. Κατά μέσο όρο η σελήνη αντανακλά το 7,3% των ηλιακών ακτινών που πέφτουν πάνω σ' αυτήν. Η σελήνη περιστρέφεται ως προς τον ήλιο με περίοδο ίση προς τον μήνα και έτσι η μέρα με την νύχτα πάνω στη σελήνη διαρκεί η κάθε μία σχεδόν 15 μέρες. Η ανθρώπινη δραστηριότητα έφερε στην επιφάνεια της τους αστροναύτες Ν. Άρμστρονγκ και Ε. Άλτριν στις 21 Ιουλίου του 1969 σαν πρώτη ανθρώπινη παρουσία Γη και Σελήνη Η Γη και η σελήνη είναι δύο ουράνια σώματα, που κινούνται το μικρότερο (σελήνη) γύρω από τη Γη, που είναι 49 φορές μεγαλύτερη σε όγκο και τα δυο όμως μαζί γύρω από τον ήλιο, υπακούοντας στους νόμους της παγκόσμιας έλξης. Το ζεύγος αυτό κινείται με εκπληκτική ταχύτητα γύρω από τον ήλιο (19,5 χιλιομ. στο δευτερόλεπτο). Η σελήνη κινείται γύρω από τη γη με ταχύτητα 1 χιλιομ. στο 1 δευτερόλεπτο. 23

24 Η Γη κινείται γύρω από τον άξονά της σε 24 ώρες και συμπληρώνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον ήλιο σε 365 μέρες. Η σελήνη πραγματοποιεί μια περιφορά γύρω από τη Γη σε 27 και 1/3 ημέρες και μια περιφορά γύρω από τον εαυτό της σε ίσο χρονικό διάστημα, για το λόγο αυτό βλέπουμε διαρκώς την ίδια όψη της σελήνης. Υπάρχει πραγματικά μια αλληλεξάρτηση ανάμεσα στο δυο αυτά ουράνια σώματα. Η ίδια η σεληνιακή έλξη προκαλεί το φούσκωμα των ωκεανών, τις παλίρροιες και πολλά ακόμα καιρικά φαινόμενα. Στη σελήνη δεν υπάρχει ίχνος ατμόσφαιρας, επομένως δεν υπάρχουν καιρικές συνθήκες, άνεμοι, χιόνια, σύννεφα, βροχές. Εκεί δεν υπάρχει και ίχνος ζωής. Η απουσία της ατμόσφαιρας δημιουργεί παράξενα φαινόμενα Δεν υπάρχει ήχος, δεν υπάρχει χρώμα, κυριαρχεί μόνο μια μαυρίλα μέρα και νύχτα. Το γαλάζιο ουρανό που δημιουργεί στη Γη η ατμόσφαιρα με την ηλιακή ακτινοβολία, στη σελήνη δεν το συναντάμε. Χωρίς αέρα η επιφάνεια της σελήνης καίγεται κυριολεκτικά και φτάνει τους 130 C όταν βρίσκεται κατακόρυφα ο ήλιος. Αντίθετα, κατά την σεληνιακή νύχτα η θερμοκρασία κατεβαίνει στους -120 C που είναι ικανή να παγώσει ακόμα και τον υδράργυρο. Από τις παρατηρήσεις αυτές στο σεληνιακό έδαφος, συμπεραίνουμε ότι η ατμόσφαιρα που περιβάλλει τη γη είναι ένας μανδύας, που συγκρατεί αρκετό μέρος από τη θερμότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που κατευθύνεται προς την επιφάνεια της γης. Αλλά και την νύχτα δεν επιτρέπει την ακτινοβολία της γης να επιστρέψει στο διάστημα, γι' αυτό η διαφορά της ημερήσιας και της νυχτερινής θερμοκρασίας στην επιφάνειά της έχει μικρή σχετικά διαφορά. Όπως έδειξαν ραδιοπαρατηρήσεις οι τεράστιες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας στην επιφάνεια της σελήνης διαπερνούν μόνο μερικά δέκατα του μέτρου, εξ' αιτίας της εξαιρετικά μικρής θερμικής αγωγιμότητας των επιφανειακών στρωμάτων. Το ανάγλυφο της σεληνιακής επιφάνειας έγινε γνωστό μετά από πολύχρονες παρατηρήσεις και εξερευνήσεις επανδρωμένων και μη διαπλανητικών διαστημοπλοίων. Οι φωτογραφίες που διαβιβάστηκαν στη γη, έδειξαν πως η μη ορατή πλευρά της σελήνης διαφέρει από την ορατή εξ' αιτίας της απουσίας θαλασσών (επίπεδες επιφάνειες) με μόνο μερικές εξαιρέσεις (π.χ. η θάλασσα της Μόσχας). Όλη σχεδόν η επιφάνεια είναι ορεινή και καλύπτεται από κρατήρες διαφόρων μεγεθών. Παρατηρήθηκαν επίσης στην αόρατη πλευρά της σελήνης αλυσίδες από κρατήρες που φθάνουν σε μήκος αρκετές εκατοντάδες χλμ. Γενικά μπορεί να λεχθεί πως η επιφάνεια της σελήνης καλύπτεται από θάλασσες (επίπεδη επιφάνεια) που έχουν μικρούς κρατήρες, περιβάλλονται από κυκλικά χείλη, και διασχίζονται από ρωγμές και χαράδρες. Οι χάρτες που έγιναν και που βασίζονται στα στοιχεία που μας έδωσαν τα διαστημόπλοια δίνουν μια γενική 24

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Το Ηλιακό Σύστημα Το Ηλιακό Σύστημα αποτελείται κυρίως από τον Ήλιο και τους πλανήτες που περιφέρονται γύρω από αυτόν. Πολλά και διάφορα ουράνια

Διαβάστε περισσότερα

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή.

Η Γη είναι ένας πλανήτης που κατοικούν εκατομμύρια άνθρωποι, αλλά και ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε ότι υπάρχει ζωή. Το Ηλιακό Σύστημα. Ήλιος Ο Ήλιος είναι ο αστέρας του Ηλιακού μας Συστήματος και το λαμπρότερο σώμα του ουρανού. Είναι μια τέλεια σφαίρα με διάμετρο 1,4 εκατομμύρια χμ. Η σημασία του Ήλιου στην εξέλιξη

Διαβάστε περισσότερα

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;;

Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά. Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Μ αρέσει να κοιτάω ψηλά Αλλά τι είναι αυτό που βλέπω;; Ο ουρανός από πάνω μας : Η ανάλυση Όποιος έχει βρεθεί μακριά από τα φώτα της πόλης κοιτώντας τον νυχτερινό ουρανό αισθάνεται δέος μπροστά στο θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΉΛΙΟΣ Βρίσκεται στο κέντρο του Ηλιακού Συστήματος, ένα κίτρινο αστέρι της κύριας ακολουθίας ηλικίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων χρόνων.

ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. ΉΛΙΟΣ Βρίσκεται στο κέντρο του Ηλιακού Συστήματος, ένα κίτρινο αστέρι της κύριας ακολουθίας ηλικίας περίπου 5 δισεκατομμυρίων χρόνων. ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ως ηλιακό σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκροτούνται σε τροχιά γύρω του χάρης στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν όλα πριν 4,6 δις έτη σε ένα γιγάντιο μοριακό νέφος.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Μέλη ομάδας Οικονόμου Γιώργος Οικονόμου Στέργος Πιπέρης Γιάννης Χατζαντώνης Μανώλης Χαυλή Αθηνά Επιβλέπων Καθηγητής Βασίλειος Βαρσάμης Στόχοι: Να μάθουμε τα είδη των

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Το ηλιακό μας σύστημα απαρτίζεται από τον ήλιο (κεντρικός αστέρας) τους 8 πλανήτες, (4 εσωτερικούς ή πετρώδεις: Ερμής, Αφροδίτη, Γη και Άρης, και 4 εξωτερικούς: Δίας,

Διαβάστε περισσότερα

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ»

18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέμα 1 ο (Σύντομης ανάπτυξης): 18 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2013 Φάση 3 η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Θέματα του Γυμνασίου (Α) Ποιοι πλανήτες ονομάζονται Δίιοι; (Β) Αναφέρατε και

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Α. Μια σύντοµη περιγραφή της εργασίας που εκπονήσατε στο πλαίσιο του µαθήµατος της Αστρονοµίας. Β. ΘΕΜΑΤΑ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ Για να απαντήσεις στις ερωτήσεις που ακολουθούν αρκεί να επιλέξεις την ή τις σωστές

Διαβάστε περισσότερα

βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης αναφέρεται στον δικό μας

βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης αναφέρεται στον δικό μας Οι γαλαξίες αποτελούν τεράστια βαρυτικά συστήματα αστέρων, γαλαξιακών αερίων, αστρικής σκόνης και (πιθανώς) αόρατης σκοτεινής ύλης. Η ετυμολογία της λέξης προέρχεται από τα ελληνικά και σημαίνει άξονας

Διαβάστε περισσότερα

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης

Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Αφροδίτη, Κρόνος, Ερμής, Ουρανός, Δίας, Ποσειδώνας, Άρης Το χρώμα της Αφροδίτη είναι κίτρινο προς κόκκινο. Το μέγεθός της είναι 9,38-10 χλ. Η απόσταση από τη γη είναι 41.400.000 χλ. Δεν είναι αρκετή απόσταση

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΜΙΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ 1 ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Αστρονομία τι θα κάνουμε δηλαδή??? Ήλιος, 8 πλανήτες και πάνω από 100 δορυφόροι τους. Το πλανητικό μας σύστημα Οι πλανήτες

Διαβάστε περισσότερα

Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος: Ερευνητική εργασία:

Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος: Ερευνητική εργασία: Παχνίδης Άγγελος Περιβολάρη Ναταλία Πετρολέκα Γεωργία Πετρουτσάτου Σταυρίνα Σαμαρά Ελένη Σκορδαλάκη Μαρίνα Βθ1 Σχ.έτος:2015-16 Ερευνητική εργασία: Διάστημα ΑΣΤΕΡΙΑ Τα αστέρια ειναι : Κυρίως ήλιοι άλλων

Διαβάστε περισσότερα

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας.

Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Η πρόβλεψη της ύπαρξης και η έµµεση παρατήρηση των µελανών οπών θεωρείται ότι είναι ένα από τα πιο σύγχρονα επιτεύγµατα της Κοσµολογίας. Παρ' όλα αυτά, πρώτος ο γάλλος µαθηµατικός Λαπλάςτο 1796 ανέφερε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ

ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΣΤΕΡΩΝ Πολυχρόνης Καραγκιοζίδης Mcs χημικός www.polkarag.gr Μετά τη δημιουργία του Σύμπαντος 380.000 έτη 6000 ο C Τα ηλεκτρόνια μπορούν να συνδεθούν με τα πρωτόνια ή τους άλλους

Διαβάστε περισσότερα

Αστρική Εξέλιξη. Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων. Κοσμάς Γαζέας. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αστρική Εξέλιξη. Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων. Κοσμάς Γαζέας. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρική Εξέλιξη Η ζωή και ο θάνατος των αστέρων Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αστρική εξέλιξη Η εξέλιξη ενός αστέρα καθορίζεται από την κατανάλωση διαδοχικών «κύκλων» πυρηνικών

Διαβάστε περισσότερα

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Μαθαίνω και εξερευνώ: ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ Περιεχόμενα Τι είναι το Διάστημα;... 2 Το ηλιακό σύστημα... 4 Οι πλανήτες... 6 Ο Ήλιος... 10 Η Σελήνη... 12 Αστέρια και κομήτες... 14

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος;

Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος; Τι είναι η σελήνη; Πως Δημιουργήθηκε; Ποιες είναι οι κινήσεις της; Σημάδια ζωής στη σελήνη. Πόσο απέχει η σελήνη από την γη; Τι είναι η πανσέληνος; Μαγνητικό πεδίο. Κρατήρες. Ο πρώτος άνθρωπος που πήγε

Διαβάστε περισσότερα

"Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης)

Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου. (Οδυσσέας Ελύτης) "Στην αρχή το φως και η πρώτη ώρα που τα χείλη ακόμα στον πηλό δοκιμάζουν τα πράγματα του κόσμου." (Οδυσσέας Ελύτης) Το σύμπαν δεν υπήρχε από πάντα. Γεννήθηκε κάποτε στο παρελθόν. Τη στιγμή της γέννησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ

ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ! ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΑΤΣΙΑΒΑ ΚΑΙ ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΤΡΟΥΜΑΝΗ ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ως Ηλιακό Σύστημα θεωρούμε τον Ήλιο και όλα τα αντικείμενα που συγκρατούνται σε τροχιά γύρω του χάρις στη βαρύτητα, που σχηματίστηκαν

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική

Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική Ο Ήλιος, το Ηλιακό Σύστηµα και η δηµιουργία του Ηλιακού Συστήµατος! Παρουσίαση Βαονάκη Μαρία Βασιλόγιαννου Βασιλική Εισαγωγή Η πιο κάτω παρουσίαση είναι η αρχή του δρόµου στη µακριά λεωφόρο της γνώσης

Διαβάστε περισσότερα

β. ίιος πλανήτης γ. Ζωδιακό φως δ. ορυφόρος ε. Μετεωρίτης στ. Μεσοπλανητική ύλη ζ. Αστεροειδής η. Μετέωρο

β. ίιος πλανήτης γ. Ζωδιακό φως δ. ορυφόρος ε. Μετεωρίτης στ. Μεσοπλανητική ύλη ζ. Αστεροειδής η. Μετέωρο 1. Αντιστοίχισε τα χαρακτηριστικά, που καταγράφονται στη αριστερή στήλη με τα αντικείμενα ή φαινόμενα, που παρατηρούνται στο ηλιακό σύστημα και περιέχονται στην δεξιά στήλη Α. Κινείται σε ελλειπτική τροχιά.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ

ΜΙΚΡΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ ΜΙΚΡΑ ΣΩΜΑΤΑ ΣΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Ιωάννη. Χατζηδηµητρίου Καθηγητή του Φυσικού Τµήµατος του Α.Π.Θ. 1. Το εσωτερικό Ηλιακό Σύστηµα. Η ζώνη των αστεροειδών Η ζώνη των αστεροειδών

Διαβάστε περισσότερα

ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. Ηρακλή, καθώς και στην κίνηση του γαλαξία

ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. Ηρακλή, καθώς και στην κίνηση του γαλαξία Sfaelos Ioannis 1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΓΗΣ Η Γη είναι ο τρίτος στη σειρά πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο πέμπτος σε μέγεθος. έ θ Η μέση απόστασή της από τον Ήλιο είναι 149.600.000 km.

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ Η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι κύκλος αλλά έλλειψη. Αυτό σηµαίνει πως η Σελήνη δεν απέχει πάντα το ίδιο από τη Γη. Τα δύο σηµεία που έχουν ενδιαφέρον

Διαβάστε περισσότερα

Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ

Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ Παιχνίδια Προοπτικής στο Σύμπαν Ελένη Χατζηχρήστου Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, ΕΑΑ Όταν δυο ουράνια αντικείμενα βρίσκονται στην ίδια περίπου οπτική γωνία αν και σε πολύ διαφορετικές αποστάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή

Ιανουάριος Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή Σάββατο Κυριακή ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΝΙΔΙΟΥ Ε - ΣΤ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 2015 Στην ελληνική μυθολογία ο Ήλιος ήταν προσωποποιημένος ως θεότητα που οδηγούσε το πύρινο άρμα του στον ουρανό. Σαν πλανήτης είναι ο αστέρας του ηλιακού συστήματος

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 130 Κεφάλαιο 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. Απαντήσεις στις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. α, β 2. γ 3. ε 4. β, δ 5. γ 6. α, β, γ, ε Β. Απαντήσεις στις ερωτήσεις συµπλήρωσης κενού 1. η αρχαιότερη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ. Νικολέτα Δριγκάκη Ευαγγελία Δαβίλλα Θέλξη Κιμπιζή ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤHΜΑ.

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ. Νικολέτα Δριγκάκη Ευαγγελία Δαβίλλα Θέλξη Κιμπιζή ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤHΜΑ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Νικολέτα Δριγκάκη Ευαγγελία Δαβίλλα Θέλξη Κιμπιζή ΤΟ ΗΛΙΑΚΟ ΣΥΣΤHΜΑ. Το Ηλιακό Σύστημα. Το ηλιακό σύστημα δημιουργήθηκε από την κατάρρευση ενός τεράστιου μοριακού νέφους

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική Εξέταση. 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ»

Θεωρητική Εξέταση. 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2018 4 η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» Θεωρητική Εξέταση 23 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας 2018 4 η φάση Θεωρητική Εξέταση 1 Παρακαλούμε, διαβάστε

Διαβάστε περισσότερα

διατήρησης της μάζας.

διατήρησης της μάζας. 6. Ατομική φύση της ύλης Ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι η ύλη αποτελείται από δομικά στοιχεία ήταν ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος. Το πείραμα μετά από 2400 χρόνια ήρθε και επιβεβαίωσε την άποψη αυτή,

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φυσικά μεγέθη: Ονομάζονται τα μετρήσιμα μεγέθη που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου. Τέτοια μεγέθη είναι το μήκος, το εμβαδόν, ο όγκος,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΑ STEM. Μάθημα 2. Μοντέλο Ηλιακού Συστήματος

ΜΑΘΗΜΑΤΑ STEM. Μάθημα 2. Μοντέλο Ηλιακού Συστήματος ΜΑΘΗΜΑΤΑ STEM Μάθημα 2 Μοντέλο Ηλιακού Συστήματος 2 Ένα μοντέλο του Ηλιακού μας Συστήματος Εισαγωγή Το ηλιακό μας σύστημα απαρτίζεται από τον ήλιο (κεντρικός αστέρας) τους 8 πλανήτες, (4 εσωτερικούς ή

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ. Απόσταση 0 1 1.52 5.2 9.54 30 55 50,000 267,000 Κλιμακούμενη 10 cm 1 mm 16.3 m 56 m 102 m 321 m 600 m 540 km 3,000 km

ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ. Απόσταση 0 1 1.52 5.2 9.54 30 55 50,000 267,000 Κλιμακούμενη 10 cm 1 mm 16.3 m 56 m 102 m 321 m 600 m 540 km 3,000 km ΤΟ ΑΧΑΝΕΣ ΣΥΜΠΑΝ Αν υποθέσουμε ότι ο Ήλιος αναπαριστάται με σφαίρα (μεγέθους) διαμέτρου 10 cm, τότε η Γη τοποθετείται περίπου 11 μέτρα μακριά και έχει μέγεθος μόλις 1 mm (χιλιοστό). Ο Ερμής και η Αφροδίτη

Διαβάστε περισσότερα

Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009

Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009 Αστροφυσική ΙΙ Tεστ II- 16 Ιανουαρίου 2009 1. Μία περιοχή στο μεσοαστρικό χώρο με ερυθρωπή απόχρωση είναι a. Ο ψυχρός πυρήνας ενός μοριακού νέφους b. Μία περιοχή θερμού ιονισμένου αερίου c. Μία περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο

15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 15 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισµός Αστρονοµίας και Διαστηµικής 2010 Θέµατα για το Γυµνάσιο 1.- Από τα πρώτα σχολικά µας χρόνια µαθαίνουµε για το πλανητικό µας σύστηµα. Α) Ποιος είναι ο πρώτος και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΤΟΝΑ ΗΛΙΑΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

ΕΝΤΟΝΑ ΗΛΙΑΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΕΝΤΟΝΑ ΗΛΙΑΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Διαστημικός καιρός. Αποτελεί το σύνολο της ηλιακής δραστηριότητας (ηλιακός άνεμος, κηλίδες, καταιγίδες, εκλάμψεις, προεξοχές, στεμματικές εκτινάξεις ηλιακής μάζας) που επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή Οι µαύρες τρύπες είναι ουράνια σώµατα σαν όλα τα άλλα, όπως οι πλανήτες και ο ήλιος, τα οποία όµως διαφέρουν από αυτά σε µία µικρή αλλά θεµελ

Εισαγωγή Οι µαύρες τρύπες είναι ουράνια σώµατα σαν όλα τα άλλα, όπως οι πλανήτες και ο ήλιος, τα οποία όµως διαφέρουν από αυτά σε µία µικρή αλλά θεµελ ιαθεµατική Εργασία µε Θέµα: Οι Φυσικές Επιστήµες στην Καθηµερινή µας Ζωή Τµήµα: Β 2 Γυµνασίου Υπεύθυνος Καθηγητής: Παζούλης Παναγιώτης Συντακτική Οµάδα: Πάνου Μαρία, Πάνου Γεωργία 1 Εισαγωγή Οι µαύρες

Διαβάστε περισσότερα

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ Ι: H ΣΕΛΗΝΗ 1. Η Σελήνη μας είναι ο πέμπτος σε μέγεθος δορυφόρος του Ηλιακού μας συστήματος (εικόνα 1) μετά από τον Γανυμήδη (Δίας), τον Τιτάνα (Κρόνος), την Καλλιστώ (Δίας) και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ

ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΞΩΗΛΙΑΚΩΝ ΠΛΑΝΗΤΩΝ Κ.Ν. ΓΟΥΡΓΟΥΛΙΑΤΟΣ ΩΡΙΩΝ, 9/1/2008 Η ΘΕΣΗ ΜΑΣ ΣΤΟ ΣΥΜΠΑΝ Γη, ο τρίτος πλανήτης του Ηλιακού Συστήματος Περιφερόμαστε γύρω από τον Ήλιο, ένα τυπικό αστέρι της κύριας ακολουθίας

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Λυκείου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016

Ερωτήσεις Λυκείου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016 ΠΡΟΣΟΧΗ: Αυτό το έγγραφο ΔΕΝ θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε και τις σημειώσετε σ αυτό το έντυπο,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Μία απεικόνιση του Ήλιου: 1. Πυρήνας 2. Ζώνη ακτινοβολίας 3. Ζώνη μεταφοράς 4. Φωτόσφαιρα 5. Χρωμόσφαιρα 6. Σέ Στέμμα 7. Ηλιακή κηλίδα 8. Κοκκίδωση 9. Έκλαμψη Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε άτομο στο σώμα σου προέρχεται από έκρηξη άστρου και τα άτομα του αριστερού σου χεριού πιθανόν να προέρχονται από διαφορετικό άστρο απ ότι του

Κάθε άτομο στο σώμα σου προέρχεται από έκρηξη άστρου και τα άτομα του αριστερού σου χεριού πιθανόν να προέρχονται από διαφορετικό άστρο απ ότι του Είμαστε αστερόσκονη Είμαστε αστερόσκονη Αν θέλετε να ακουμπήσετε, να πιάσετε στα χέρια σας το εσωτερικό ενός άστρου αρκεί να χαϊδέψετε το πρόσωπό σας ή κάποιο αντικείμενο δίπλα σας. Όλα αυτά αποτελούνται

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Αστροφυσική

Εισαγωγή στην Αστροφυσική Εισαγωγή στην Αστροφυσική Ενότητα: Ασκήσεις Ξενοφών Μουσάς Τμήμα: Φυσικής Σελίδα 2 1. Ασκήσεις... 4 Σελίδα 3 1. Ασκήσεις Άσκηση 1 α. Τι είναι οι κηλίδες; β. Πώς δημιουργούνται; Αναπτύξτε την σχετική θεωρία

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ. www.meteo.gr - 1 -

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ. www.meteo.gr - 1 - ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ H Γη είναι ένας πλανήτης από τους οκτώ συνολικά του ηλιακού μας συστήματος, το οποίο αποτελεί ένα από τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστρικά συστήματα του Γαλαξία μας, ο οποίος με την

Διαβάστε περισσότερα

Οι αστέρες δαπανούν περίπου το 90% της διάρκειας της ζωής στη σύντηξη υδρογόνου που μετατρέπεται σε ήλιο σε υψηλή θερμοκρασία και υψηλή πίεση κοντά

Οι αστέρες δαπανούν περίπου το 90% της διάρκειας της ζωής στη σύντηξη υδρογόνου που μετατρέπεται σε ήλιο σε υψηλή θερμοκρασία και υψηλή πίεση κοντά Οι αστέρες δαπανούν περίπου το 90% της διάρκειας της ζωής στη σύντηξη υδρογόνου που μετατρέπεται σε ήλιο σε υψηλή θερμοκρασία και υψηλή πίεση κοντά στον πυρήνα. Ξεκινώντας από την μηδέν-ηλικία στην κύρια

Διαβάστε περισσότερα

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km

Ήλιος. Αστέρας (G2V) με Ζ= Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km. Μέση απόσταση: 1 AU = x 108 km Το Ηλιακό Σύστημα Ήλιος Αστέρας (G2V) με Ζ=0.012 Μάζα: ~ 2 x 1030 kg (99.8% του ΗΣ) Ακτίνα: ~700,000 km Μέση απόσταση: 1 AU = 1.496 x 108 km Τροχιές των πλανητών Οι νόμοι του Kepler: Ελλειπτικές τροχιές

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε βράδυ όταν κοιτάμε το νυχτερινό ουρανό αντικρίζουμε χιλιάδες αστέρια να λάμπουν στο απέραντο σύμπαν. Σπάνια όμως αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει πίσω

Κάθε βράδυ όταν κοιτάμε το νυχτερινό ουρανό αντικρίζουμε χιλιάδες αστέρια να λάμπουν στο απέραντο σύμπαν. Σπάνια όμως αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει πίσω ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Κάθε βράδυ όταν κοιτάμε το νυχτερινό ουρανό αντικρίζουμε χιλιάδες αστέρια να λάμπουν στο απέραντο σύμπαν. Σπάνια όμως αναρωτιόμαστε τι συμβαίνει πίσω από την κουρτίνα του σύμπαντος.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Μέρος 8ο (Πλανήτες) Ν. Στεργιούλας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Γη Άρης Αφροδίτη Ερμής Πλούτωνας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Δίας Κρόνος Ουρανός Γη Ποσειδώνας Πλούτωνας ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ Ήλιος Γη Δίας Πλούτωνας

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017

Ερωτήσεις Γυμνασίου 22 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2017 ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θα συμπληρώσετε τίποτα πάνω σε αυτό το έγγραφο, ούτε θα το αποστείλετε ηλεκτρονικά (μέσω e-mail). Απλά το αναρτήσαμε για την δική σας διευκόλυνση. Μόλις βρείτε τις απαντήσεις που γνωρίζετε,

Διαβάστε περισσότερα

θεμελιακά Ερωτήματα Κοσμολογίας & Αστροφυσικής

θεμελιακά Ερωτήματα Κοσμολογίας & Αστροφυσικής θεμελιακά Ερωτήματα Απόστολος Δ. Παναγιώτου Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστημονικός Συνεργάτης στο CERN Σχολή Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλος, 5 Απριλίου, 2014 1 BIG BANG 10 24 μ 10-19

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα Ευέλικτης Ζώνης Θέμα: Το ηλιακό μας σύστημα

Πρόγραμμα Ευέλικτης Ζώνης Θέμα: Το ηλιακό μας σύστημα Πρόγραμμα Ευέλικτης Ζώνης Θέμα: Το ηλιακό μας σύστημα Αφορμή για την επιλογή του θέματος υπήρξε η ενότητα «Το ηλιακό μας σύστημα» του κεφαλαίου «Μαθαίνουμε για τη Γη» από το μάθημα της Γεωγραφίας. Οι μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004

Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 Αστρονομία στο Υπέρυθρο - Ένας Αθέατος Κόσμος Δρ. Μανώλης Ξυλούρης, Φεβρουάριος 2004 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΕΑΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝA 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΥΠΕΡΥΘΡΟ 2. ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ 3. ΤΟ ΣΥΜΠΑΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΦΑΕΛΟΣ Ε. ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΑ Ποια είναι η ηµερήσια κίνηση του ήλιου ως ρος ένα ε ίγειο αρατηρητή; Ο ήλιος φαίνεται να διαγράφει

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρητική Εξέταση. 24 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ»

Θεωρητική Εξέταση. 24 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» 24 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2019 3 η φάση: «ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ» Θεωρητική Εξέταση 24 ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Αστρονομίας 2019 3 η φάση Θεωρητική Εξέταση 1 Παρακαλούμε, διαβάστε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗ 24.11.2005 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ MILANKOVITCH

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗ 24.11.2005 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ MILANKOVITCH TZΕΜΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Α.Μ. 3507 ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗ 24.11.2005 Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ MILANKOVITCH Όλοι γνωρίζουμε ότι η εναλλαγή των 4 εποχών οφείλεται στην κλίση που παρουσιάζει ο άξονας περιστροφής

Διαβάστε περισσότερα

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ

AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ AΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΙΙ: Ο ΗΛΙΟΣ 1. Ο Ήλιος μας είναι ένας από τους μεγαλύτερους αστέρες της περιοχής μας, του Γαλαξία μας αλλά και του σύμπαντος (NASA Science, εικόνα 1), όντας ο μοναδικός στο ηλιακό

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και

Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Κεφάλαιο 6 ο : Φύση και Διάδοση του Φωτός Φυσική Γ Γυμνασίου Βασίλης Γαργανουράκης http://users.sch.gr/vgargan Η εξέλιξη ξ των αντιλήψεων για την όραση Ορισμένοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ερμήνευαν την

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 4 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 2.1 Γενικά 2.2

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ

ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΤΑ ΑΚΡΟΤΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ Το λαμπρότερο αστέρι στον νυχτερινό ουρανό είναι ο Σείριος Α του αστερισμού του Μεγάλου Κυνός (a Canis Majoris) και αποτελεί μέρος διπλού συστήματος αστέρων. Απέχει από το ηλιακό

Διαβάστε περισσότερα

Ένα μέτριο αστέρι και γύρω οι πλανήτες, κάπου πριν 5-6 δις έτη...

Ένα μέτριο αστέρι και γύρω οι πλανήτες, κάπου πριν 5-6 δις έτη... Ένα μέτριο αστέρι και γύρω οι πλανήτες, κάπου πριν 5-6 δις έτη... Αυξανόμενης της απόστασης από τον ήλιο, μειώνεται η ταχύτητα των πλανητών... Η Γη απέχει από τον ήλιο 1A.U. 1,5 10 11 m Ηλιακός άνεμος

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός

Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ. Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός Η ΓΗ ΣΑΝ ΠΛΑΝΗΤΗΣ Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Σχήµα και µέγεθος της Γης - Κινήσεις της Γης Βαρύτητα - Μαγνητισµός ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Γεωγραφικά στοιχεία της Γης Η Φυσική Γεωγραφία εξετάζει: τον γήινο

Διαβάστε περισσότερα

19 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2014

19 ος Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικής 2014 Θέµα ο (Ανάπτυξης) 9 ος Πανελλνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Αστρονομίας και Διαστημικς 04 Φάση η : «ΙΠΠΑΡΧΟΣ» Ενδεικτικές Λύσεις στα Θέματα Λυκείου Σε διάφορες εποχές ανάπτυξης της Αστρονοµίας διατυπώθηκαν

Διαβάστε περισσότερα

αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό

αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό αστερισμοί Φαινομενικά αμετάβλητοι σχηματισμοί αστέρων που παρατηρούμε στον ουρανό Αστερισμός του χαμαιλέοντα Φυσικά χαρακτηριστικά αστέρων Λαμπρότητα Μέγεθος Θερμοκρασία-χρώμα Φασματικός τύπος Λαμπρότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Με τον όρο ακτινοβολία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ. Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ Aτµόσφαιρα της Γης - Η σύνθεση της ατµόσφαιρας Προέλευση του Οξυγόνου - Προέλευση του Οξυγόνου ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Aτµόσφαιρα της Γης Ατµόσφαιρα είναι η αεριώδης µάζα η οποία περιβάλλει

Διαβάστε περισσότερα

= 2, s! 8,23yr. Απαντήσεις Γυμνασίου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016

= 2, s! 8,23yr. Απαντήσεις Γυμνασίου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016 Απαντήσεις Γυμνασίου 21 ου Πανελλήνιου Διαγωνισμού Αστρονομίας Διαστημικής 2016 1. Αστρική μέρα ονομάζουμε: (α) τον χρόνο από την ανατολή μέχρι τη δύση ενός αστέρα (β) τον χρόνο περιστροφής ενός αστέρα

Διαβάστε περισσότερα

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015

Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 Φ230: Αστροφυσική Ι Λύσεις: Τελική Εξέταση 28 Αυγούστου 2015 1. Ο Σείριος Α, έχει φαινόμενο οπτικό μέγεθος mv - 1.47 και ακτίνα R1.7𝑅 και αποτελεί το κύριο αστέρι ενός διπλού συστήματος σε απόσταση 8.6

Διαβάστε περισσότερα

Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015

Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015 Έκλειψη Ηλίου 20ης Μαρτίου 2015 Πληροφοριακό υλικό Κέντρο Επισκεπτών Ινστιτούτο Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Την Παρασκευή 20 Μαρτίου

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟ ΠΛΑΝΗΤΙΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ Το ηλιακό ή πλανητικό μας σύστημα αποτελείται από: τον Ήλιο, που συγκεντρώνει το 99,87% της συνολικής μάζας του, τους 9 μεγάλους πλανήτες, που συγκεντρώνουν το υπόλοιπο 0,1299

Διαβάστε περισσότερα

Στοιχεία Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας. Μαρία Γεραγά Γεώργιος Ηλιόπουλος

Στοιχεία Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας. Μαρία Γεραγά Γεώργιος Ηλιόπουλος Στοιχεία Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας Μαρία Γεραγά Γεώργιος Ηλιόπουλος Ατμόσφαιρα Μοναδική μεταξύ των πλανητών Λόγω βαρύτητας Απορροφά ανεπιθύμητα φάσματα ακτινοβολίας Επιδρά στους ωκεανούς και χέρσο

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης

Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής. Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης. Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης. Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης Τίτλος Μαθήματος: Βασικές Έννοιες Φυσικής Ενότητα: Ατομική φύση της ύλης Διδάσκων: Καθηγητής Κ. Κώτσης Τμήμα: Παιδαγωγικό, Δημοτικής Εκπαίδευσης 6. Ατομική φύση της ύλης Ο πρώτος που ισχυρίστηκε ότι η

Διαβάστε περισσότερα

Στέμμα. 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km. Χρωμόσφαιρα. 500 km. Φωτόσφαιρα. τ500=1. -100 km. Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ

Στέμμα. 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km. Χρωμόσφαιρα. 500 km. Φωτόσφαιρα. τ500=1. -100 km. Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Στέμμα 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km Χρωμόσφαιρα 500 km -100 km Φωτόσφαιρα τ500=1 Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Η ΗΛΙΑΚΗ ΧΡΩΜΟΣΦΑΙΡΑ Περιοχή της ηλιακής ατμόσφαιρας πάνω από τη φωτόσφαιρα ( Πάχος της

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΜΗΝΗ Τα ρολόγια του σύμπαντος. Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Φυσικής

ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΜΗΝΗ Τα ρολόγια του σύμπαντος. Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Φυσικής ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΜΗΝΗ Τα ρολόγια του σύμπαντος Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Φυσικής Αστρικό σμήνος είναι 1 ομάδα από άστρα που Καταλαμβάνουν σχετικά μικρό χώρο στο

Διαβάστε περισσότερα

Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου.

Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου. Τα φωτόνια από την μεγάλη έκρηξη Τι είναι η Ακτινοβολία υποβάθρου. Σύμφωνα με την θεωρία της «μεγάλης έκρηξης» (big bang), το Σύμπαν, ξεκινώντας από μηδενικές σχεδόν διαστάσεις (υλικό σημείο), συνεχώς

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Στέμμα. 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km. Χρωμόσφαιρα. 500 km. Φωτόσφαιρα. τ500=1. -100 km. Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ

Στέμμα. 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km. Χρωμόσφαιρα. 500 km. Φωτόσφαιρα. τ500=1. -100 km. Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Στέμμα 2200 km Μεταβατική περιοχή 2100 km Χρωμόσφαιρα 500 km -100 km Φωτόσφαιρα τ500=1 Δομή της ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Η ΗΛΙΑΚΗ ΧΡΩΜΟΣΦΑΙΡΑ Περιοχή της ηλιακής ατμόσφαιρας πάνω από τη φωτόσφαιρα ( Πάχος της

Διαβάστε περισσότερα

4.8 Μετεωροειδή. 8. Μετεωροειδή 107 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. Δρ.Μ.Δανέζης - Δρ.Σ.Θεοδοσίου - Δ. Καργιολάκη

4.8 Μετεωροειδή. 8. Μετεωροειδή 107 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ. Δρ.Μ.Δανέζης - Δρ.Σ.Θεοδοσίου - Δ. Καργιολάκη 8. Μετεωροειδή 107 ΜΕΤΕΩΡΟΕΙΔΗ (meteoroids) Το πλανητικό μας σύστημα διατρέχουν και άλλα σώματα, που είναι όμως πολύ μικρά για να μελετηθούν ξεχωριστά. Τα σώματα αυτά, που καλούνται γενικά μετεωροειδή,

Διαβάστε περισσότερα

Κοσμολογία & Αστροσωματιδική Φυσική Μάγδα Λώλα CERN, 28/9/2010

Κοσμολογία & Αστροσωματιδική Φυσική Μάγδα Λώλα CERN, 28/9/2010 Κοσμολογία & Αστροσωματιδική Φυσική Μάγδα Λώλα CERN, 28/9/2010 Η φυσική υψηλών ενεργειών µελετά το µικρόκοσµο, αλλά συνδέεται άµεσα µε το µακρόκοσµο Κοσµολογία - Μελέτη της δηµιουργίας και εξέλιξης του

Διαβάστε περισσότερα

Αστροφυσικοί πίδακες: Εκροή ύλης από μαύρες τρύπες

Αστροφυσικοί πίδακες: Εκροή ύλης από μαύρες τρύπες Αστροφυσικοί πίδακες: Εκροή ύλης από μαύρες τρύπες Νίκος Κυλάφης Πανεπιστήμιο Κρήτης Μια περιήγηση στις τελευταίες επιστημονικές ανακαλύψεις που αφορούν στις μαύρες τρύπες. Ηράκλειο 9-12-17 Εισαγωγή Η

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις και τ

ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις και τ ΗΡΑΚΛΕΙΟ, 10 Οκτωβρίου, 2017 ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ Πανεπιστήμιο Κρήτης 1- ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ ΚΟΣΜΟΛΟΓΙΑ είναι ο τομέας τις ϕυσικής που προσπαθεί να εξηγήσει την γένεση και την εξέλιξη του σύμπαντος χρησιμοποιώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΩΡΙΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΤΡΑΣ

ΩΡΙΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΤΡΑΣ ΩΡΙΩΝ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΑΤΡΑΣ Κ. Ν. Γουργουλιάτος ΜΑΥΡΕΣ ΤΡΥΠΕΣ Η ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ Αντικείμενα που εμποδίζουν την διάδοση φωτός από αυτά Πρωτοπροτάθηκε γύρω στα 1783 (John( John Michell) ως αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ 1. Εισαγωγή. Η ενέργεια, όπως είναι γνωστό από τη φυσική, διαδίδεται με τρεις τρόπους: Α) δι' αγωγής Β) δια μεταφοράς Γ) δι'ακτινοβολίας Ο τελευταίος τρόπος διάδοσης

Διαβάστε περισσότερα

Μερικές αποστάσεις σε έτη φωτός: Το φως χρειάζεται 8,3 λεπτά να φτάσει από τον Ήλιο στη Γη (απόσταση που είναι περίπου δεκάξι εκατομμυριοστά του

Μερικές αποστάσεις σε έτη φωτός: Το φως χρειάζεται 8,3 λεπτά να φτάσει από τον Ήλιο στη Γη (απόσταση που είναι περίπου δεκάξι εκατομμυριοστά του ΦΩΣ Το έτος φωτός είναι μονάδα μέτρησης μήκους - απόστασης (και όχι χρόνου). Ορίζεται ως η απόσταση που θα ταξιδέψει ένα φωτόνιο, κινούμενο στο κενό, μακριά από μάζες και ηλεκτρομαγνητικά πεδία, σε ένα

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος»

Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος» Ερευνητική Εργασία με θέμα: «Ερευνώντας τα χρονικά μυστικά του Σύμπαντος» Σωτήρης Τσαντίλας (PhD, MSc), Μαθηματικός Αστροφυσικός Σύντομη περιγραφή: Χρησιμοποιώντας δεδομένα από το διαστημικό τηλεσκόπιο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΕΙΣ ΚΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ. Λεονάρδος Γκουβέλης. Διημερίδα Αστροφυσικής 4-5 Απριλίου

ΕΜΕΙΣ ΚΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ. Λεονάρδος Γκουβέλης. Διημερίδα Αστροφυσικής 4-5 Απριλίου ΕΜΕΙΣ ΚΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ Λεονάρδος Γκουβέλης Διημερίδα Αστροφυσικής 4-5 Απριλίου Συνοπτικά: Κοσμολογικές θεωρίες ανά τους αιώνες Σύγχρονη κοσμολογική άποψη Αστρονομικές αποδείξεις της θεωρίας του Big Bang Μεγάλα

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κοσμάς Γαζέας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοσμάς Γαζέας Η γέννηση της Αστροφυσικής Οι αστρονόμοι μελετούν τα ουράνια σώματα βασισμένοι στο φως, που λαμβάνουν από αυτά. Στα πρώτα χρόνια των παρατηρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

β. Το τρίγωνο που σχηματίζεται στην επιφάνεια της σφαίρας, του οποίου οι πλευρές αποτελούν τόξα μεγίστων κύκλων, ονομάζεται σφαιρικό τρίγωνο.

β. Το τρίγωνο που σχηματίζεται στην επιφάνεια της σφαίρας, του οποίου οι πλευρές αποτελούν τόξα μεγίστων κύκλων, ονομάζεται σφαιρικό τρίγωνο. ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Α ) & ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 19/04/2017 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑ ΙΙ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο 1) Να χαρακτηρίσετε

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ. Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ;

ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ. Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ; ΦΩΣ ΚΑΙ ΣΚΙΑ Πως δημιουργείτε η σκιά στη φυσική ; Λόγω της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός, όταν μεταξύ μιας φωτεινής πηγής και ενός περάσματος παρεμβάλλεται ένα αδιαφανές σώμα, δημιουργείτε στο πέρασμα

Διαβάστε περισσότερα

Υπάρχουν οι Μελανές Οπές;

Υπάρχουν οι Μελανές Οπές; Υπάρχουν οι Μελανές Οπές; ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΤΕΡΓΙΟΥΛΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Θεσσαλονίκη, 10/2/2014 Σκοτεινοί αστέρες 1783: Ο John Michell ανακαλύπτει την έννοια ενός σκοτεινού αστέρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣ. 111 Κατ οίκον εργασία # 8 - Επιστροφή Πέµπτη 09/11/2017

ΦΥΣ. 111 Κατ οίκον εργασία # 8 - Επιστροφή Πέµπτη 09/11/2017 ΦΥΣ. 111 Κατ οίκον εργασία # 8 - Επιστροφή Πέµπτη 09/11/2017 Οι ασκήσεις 1-10 στηρίζονται στα κεφάλαια 8 και 9 και των βιβλίων των Young και Serway και οι ασκήσεις 11-17 στο νόµο της παγκόσµιας έλξης κεφάλαιο

Διαβάστε περισσότερα

από τη μάζα του Ήλιου μετατρέπονται σε 650 εκατομμύρια τόνους ηλίου που συνεχίζουν να αποτελούν μάζα του Ήλιου. Από τη διαφορά αυτή 4,6 εκατομμύρια τό

από τη μάζα του Ήλιου μετατρέπονται σε 650 εκατομμύρια τόνους ηλίου που συνεχίζουν να αποτελούν μάζα του Ήλιου. Από τη διαφορά αυτή 4,6 εκατομμύρια τό Ο άνθρωπος πάντα ήθελε να ταξιδεύει μακριά, να γνωρίζει νέους τόπους και να κατακτά όλο και πιο μακρινούς ορίζοντες. Το ταξίδι στο διάστημα ήταν πάντα μια μακρινή μεν, αλλά μεγάλη του επιθυμία και η εξερεύνηση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΥΤΗΤΑ. Το μέτρο της βαρυτικής αυτής δύναμης είναι: F G όπου M,

ΒΑΡΥΤΗΤΑ. Το μέτρο της βαρυτικής αυτής δύναμης είναι: F G όπου M, ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΕΛΞΗΣ Ο Νεύτωνας ανακάλυψε τον νόμο της βαρύτητας μελετώντας τις κινήσεις των πλανητών γύρω από τον Ήλιο και τον δημοσίευσε το 1686. Από την ανάλυση των δεδομένων αυτών ο

Διαβάστε περισσότερα

Βαρύτητα Βαρύτητα Κεφ. 12

Βαρύτητα Βαρύτητα Κεφ. 12 Κεφάλαιο 1 Βαρύτητα 6-1-011 Βαρύτητα Κεφ. 1 1 Νόμος βαρύτητας του Νεύτωνα υο ή περισσότερες μάζες έλκονται Βαρυτική δύναμη F G m1m ˆ Βαρυτική σταθερά G =667*10 6.67 11 N*m Nm /kg παγκόσμια σταθερά 6-1-011

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ. Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH. Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ. Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH. Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα. Αστρονομία Μπιρσιάνης Γιώργος Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ Τα κυριότερα αντικείμενα της Μ. Άρκτου ALIOTH Μπλε γίγαντας ορατός με γυμνό μάτι. Απόσταση : 82 ε.φ. Διάμετρος : 6 εκ. χιλιόμετρα. Λαμπρότητα : 100 φορές τη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ

ΜΑΘΗΜΑ - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ ΜΑΘΗΜΑ - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗ ΥΛΗ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΑΡΚΕΙΑ ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΝΕΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ 3 ΩΡΕΣ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό καθεµιάς από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ

ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ ΤΟ Η/Μ ΦΑΣΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΥΛΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΗ 1 ΣΥΓΓΡΑΦΗ : Χ. ΦΑΝΙΔΗΣ -CDFAN@SCH.GR ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΣΜΥΡΝΗΣ 1 ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΚΟΥΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΌΤΑΝ ΚΛΑΙΜΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΑΡΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΗΤΑ Γ3

ΓΙΑΤΙ ΚΟΥΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΌΤΑΝ ΚΛΑΙΜΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΑΡΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΗΤΑ Γ3 ΓΙΑΤΙ ΚΟΥΡΑΖΟΜΑΣΤΕ ΌΤΑΝ ΚΛΑΙΜΕ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΑΡΑ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΝΙΚΗΤΑ Γ3 Έχω παρατηρήσει ότι συχνά κουράζομαι πολύ μετά το κλάμα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Σε αντίθεση με μια σειρά άλλων εκφράσεων συναισθημάτων,

Διαβάστε περισσότερα

Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ. Μελανές Οπές

Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ. Μελανές Οπές Δρ Μάνος Δανέζης Επίκουρος Καθηγητής Αστροφυσικής Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ Μελανές Οπές Αν η μάζα που απομένει να είναι μεγαλύτερη από 3,2 ηλιακές μάζες (M>3,2Mο), ο αστέρας δεν μπορεί να ισορροπήσει ούτε ως

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣIΚΗΣ ΑΠΘ

ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣIΚΗΣ ΑΠΘ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ 7 ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2016-2017 ΤΜΗΜΑ ΦΥΣIΚΗΣ ΑΠΘ 1ο Σ Ε Τ Α Σ Κ Η Σ Ε Ω Ν 1. Να κατασκευαστεί η ουράνια σφαίρα για έναν παρατηρητή που βρίσκεται σε γεωγραφικό πλάτος 25º και να τοποθετηθούν

Διαβάστε περισσότερα