Ιστοί Μεταλλικών Ορυκτών ΦΑΙ ΩΝΑΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ & ΚΑΡΕΝ ΣΤ. ΣΕΫΜΟΥΡ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ιστοί Μεταλλικών Ορυκτών ΦΑΙ ΩΝΑΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ & ΚΑΡΕΝ ΣΤ. ΣΕΫΜΟΥΡ"

Transcript

1 Ιστοί Μεταλλικών Ορυκτών ΦΑΙ ΩΝΑΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ & ΚΑΡΕΝ ΣΤ. ΣΕΫΜΟΥΡ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ 2010

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ιστολογία : Η μελέτη των ιστών (στην προκείμενη περίπτωση των μεταλλικών ιστών) Ιστός : Texture. Παρατηρείται με γυμνό μάτι, αλλά κυρίως με το μικροσκόπιο. Ιστός είναι η αμοιβαία διευθέτηση και σχέση των κρυστάλλων ενός, ή διαφορετικών ορυκτών εντός του χώρου (δηλαδή σε τρείς διαστάσεις). Οι ιστοί χωρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Δομή : Structure. Μεγαλύτερης κλίμακας από τον ιστό. Πρωτογενείς Ιστοί Προέρχονται από καθίζηση των κρυστάλλων από τήγματα και από καθίζηση από υδροθερμικά διαλύματα π.χ. πλήρωση ανοιχτού χώρου (open space filling) Δευτερογενείς Ιστοί Παράγονται από ψύξη (cooling), από μετεωρική εξαλλοίωση (weathering), από τεκτονική καταπόνηση (deformation) και από ανακρυστάλλωση (annealing). Ο ιστός δίνει πληροφορίες για τις συνθήκες γένεσης του κοιτάσματος, για τον μεταμορφισμό, για τον τεκτονισμό, για την εξαλλοίωση, για την ανακρυστάλλωση, για τον εμπλουτισμό του μεταλλεύματος και για τον τρόπο που μπορεί να γίνει η απόληψη του μετάλλου από το μετάλλευμα. Μικροσκοπικές μελέτες των ιστολογικών σχέσεων μεταλλευμάτων χρησιμοποιούνται για να διευκρινιστούν οι ορυκτολογικές παραγενέσεις, δηλαδή η σειρά αποθέσεως των μεταλλικών ορυκτών. Ορισμένα ορυκτά διατηρούν τους πρωτογενείς ιστούς τους και την σύσταση τους, περισσότερο από άλλα που τείνουν να αλλάζουν με τις αλλαγές της θερμοκρασίας. Τα ορυκτά αυτά λέγονται πυρίμαχα (refractory). Αντίθετα, υπάρχουν άλλα μεταλλικά ορυκτά που αναπροσαρμόζονται εύκολα στις αλλαγές της θερμοκρασίας (Τ) και της κατευθυνόμενης (τεκτονικής) πίεσης P (Σχήμα 1). Πυρίμαχα ορυκτά (με σειρά αντιστάσεως ελαττωμένης από το 1 προς το 4). 1. Οξείδια (χρωμίτης, μαγνητίτης) 2. Δισουλφίδια (σιδηροπυρίτης) 3. Αρσενίδια (αρσενοπυρίτης) 4. Σφαλερίτης Μη πυρίμαχα ορυκτά 1. Σουλφίδια Cu, Fe (χαλκοπυρίτης, κοβελλίνης, βορνίτης μαγνητοπυρίτης) 2. Αυτοφυή μέταλλα, αργεντίτης, θειοάλατα Σχήμα 1: Χρόνοι για να φτάσουν σε κατάσταση ισορροπίας σουλφίδια μετάλλων που είχαν λάβει μέρος σε διάφορες αντιδράσεις σε στερεά κατάσταση. Το εύρος των περιοχών αντιπροσωπεύει διαφορετικές ταχύτητες για διαφορετικές χημικές αντιδράσεις όπως επίσης και διαφορές στις ταχύτητες αντιδράσεως λόγω διακυμάνσεων στην σύσταση ενός ορυκτού όπως επίσης και ένα μεγάλο βαθμό πειραματικού σφάλματος. 1

3 ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ Πρωτογενείς Ιστοί Από Καθίζηση Κρυστάλλων Από Τήγματα Συνήθως, αν δεν υπάρχει ανταγωνισμός για χώρο, οι κρύσταλλοι που σχηματίζονται είναι ιδιόμορφοι.(εικόνα 1α) Αν υπάρχει, είναι αλλοτριόμορφοι.(εικόνα 5) Σε μια ενδιάμεση κατάσταση, είναι υπιδιόμορφοι.(εικόνα 1β) Αν το τήγμα, αντι για πυριτικό, ήταν μεταλλικό και : α) αν η ψύξη στο μεταλλικό τήγμα γινόταν ταχέως, τότε ο ιστός λέγεται ευτηκτοειδής (eutectoid), «σκωλικόμορφοι» σχηματισμοί μεταξύ των μεταλλικών ορυκτών (Εκόνα 3) ή σκελετικοί ή hopper κρύσταλλοι (skeletal crystals) όπως ο σκελετικός χρωμίτης της Εικόνας (4β). Αν η ψύξη γινόταν πιο αργά, τότε σχηματίζονται αλλοτριόμορφοι κρύσταλλοι με μορφή «αφρού» (foam texture)(εικόνα 5). Πρωτογενείς Ιστοί Από Καθίζηση Κρυστάλλων Από Υδροθερμικά Διαλύματα Όταν έχουμε ανεμπόδιστη ανάπτυξη σε κενό χώρο, που γεμίζει από υδροθερμικό υγρό, αυτό με την πάροδο του χρόνου υφίσταται μεταβολές στην θερμοκρασία (Τ), πίεση (P) και ως εκ τούτου στην διαλυτότητα των διαφόρων συστατικών. Σαν αποτέλεσμα των μεταβολών αυτών, δημιουργούνται στις παρειές των ρωγμών, ιδιόμορφοι, ζωνωμένοι κρύσταλλοι. Το είδος αυτό της ζώνωσης λέγεται αναπτυξιακή ζώνωση (growth zoning). (Εικόνα 6α, β) Επίσης δημιουργούνται κολλοειδείς ιστοί (colloidal textures) (Εικόνα 7α, β). Επιπρόσθετα λόγω των διακυμάνσεων Τ,P άρα και διαλυτότητας του υδροθερμικού ρευστού μπορεί να σχηματιστούν σκελετικοί (hopper) κρύσταλλοι λόγω διάλυσης-ανάπτυξης.(εικόνα 4α, β). Η εναπόθεση γίνεται συνήθως σε ανοιχτές ρωγμές (open fracture filling). Σαν αποτέλεσμα αυτής, έχουμε τους σχηματισμούς σε φλέβες με συμμετρική και ρυθμικά επαναλαμβανόμενη εναπόθεση (Σχήμα 2α, β): α) ζωνώδους: ή β) κτενοειδούς μορφής: Επιφλοιωμένη (comb texture) φλέβα Σχήμα 2 Ιστοί οι οποίοι χαρακτηρίζουν επιφανειακά η σχεδόν επιφανειακά περιβάλλοντα και διεργασίες (Με έμφαση στους «κολλοειδείς ιστούς») Κάτω από επιφανειακές συνθήκες τα μεταλλικά ορυκτά μπορούν να αποτεθούν με κολλοειδή μορφή. «Κολλοειδές» είναι ένα σύστημα που αποτελείται από δύο φάσεις οι οποίες διαχέονται αμοιβαία η μία μέσα στην άλλη. Τα κολλοειδή σωματίδια ποικίλουν σε μέγεθος, μεταξύ του μεγέθους ιόντων κανονικών διαλυμάτων και σωματιδίων μικρότερων από 10-3 cm μέσα σε αδρομερή αιώρηση. Το κολλοειδές υλικό μπορεί να είναι στερεό, υγρό ή αέριο διάσπαρτο σε ένα άλλο στερεό, υγρό ή αέριο. Κολλοειδή διαλύματα υπεύθυνα για την δημιουργία κοιτασμάτων συνήθως 2

4 αποτελούνται από στερεά σωματίδια διασπαρμένα μέσα σε υγρό και ονομάζονται sols. Τα σωματίδια μέσα στα sols προσροφούν κατιόντα η ανιόντα αποκτώντας έτσι ομοειδή ηλεκτρικά φορτία τα οποία απωθούνται μεταξύ τους, εμποδίζοντας την «κροκίδωση». Εάν προστεθεί ηλεκτρολύτης μέσα στο sol τα κολλοειδή σωματίδια γίνονται ουδέτερα, κροκιδώνονται και καταπίπτουν δίνοντας γένεση σε μια σειρά ιστών που περιλαμβάνουν : (α) Βοτρυοειδείς η νεφροειδείς συσσωματώσεις (β) Ταινίες ή πολύ λεπτές στρωματώσεις (γ) Δακτύλιοι Leisegang Επειδή σε ορισμένα υδροθερμικά κοιτάσματα είχαν παρατηρηθεί «κολλοειδείς» ιστοί υπετέθη ότι τα υδροθερμικά διαλύματα είναι σε κολλοειδή κατάσταση. Όμως η ανάλυση ρευστών εγκλεισμάτων από υδροθερμικά διαλύματα, έδειξε ότι τα τελευταία έχουν μεγάλη αλατότητα για να είναι κολλοειδή διαλύματα. Εν τούτοις ο Roedder (1968) πρότεινε ότι οι ιστοί που μοιάζουν με «κολλοειδείς», μπορούν να δημιουργηθούν από κανονικά διαλύματα σε χαμηλές θερμοκρασίες. Κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα κάνοντας πειράματα στα οποία παρατήρησε ότι πολλοί κολλοειδείς σφαλερίτες μέσα σε μεταλλεύματα Pb-Zn, αναπτύχθηκαν σαν μικροσκοπικά ινώδεις κρύσταλλοι (Εικόνα 3ε) προβαλλόμενοι μέσα σε υπέρκορο μεταλλοφόρο ρευστό. Γι αυτό προτείνεται ο όρος «κολλοειδής» να χρησιμοποιείται σαν περιγραφικός και όχι σαν γενετικός όρος. Εις το επιφανειακό περιβάλλον τα κολλοειδή διαλύματα είναι συνήθη. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση καθίζησης (μεταλλικού) ορυκτού από αληθές κολλοειδές διάλυμα περιλαμβάνουν (Εικόνα 3): 1) Ρωγμές αφυδάτωσης (της γέλης, gel) 2) Δακτύλιοι Liesegang (Liesegang rings): Είναι έγχρωμοι δακτύλιοι που δημιουργούνται όταν ένας ηλεκτρολύτης διαχέεται μέσα σε μία γέλη (gel). Είναι συνήθη σε μικροκρυσταλλικά ή κρυπτοκρυσταλλικά ορυκτά ή «ορυκτοειδή» (mineraloids) όπως αχάτης και οπάλιος. 3) Ποικίλη σύσταση των ταινιών ή και των αποθέσεων. Ορυκτά που αναπτύσσονται σε κενό χώρο (open space filling) και συνήθως παρουσιάζονται σε βοτρυοειδείς μορφές με κολλοειδείς ιστούς και ινώδεις κρυστάλλους αναπτυσσόμενους κάθετα στην διεπιφάνεια ζώνωσης (Εικόνα 3ε) είναι τα οξείδια και τα υδροξείδια Fe και Mn που συχνά σχηματίζονται σε ανοιχτές ρωγματώσεις σαν αποτέλεσμα κυκλοφορίας του μετεωρικού νερού. Τέτοια ορυκτά είναι ο γκαιτίτης (göthite), λεπιδοκροκ μίτης (lepidocrosite), κρυπτομέλας (cryptomelane). Άλλο ορυκτό με κολλοειδή ιστό είναι ο μελνικοβίτης δηλαδή ταινιώδης (banded) σιδηροπυρίτης- μαρκασίτης (Εικόνες 3α,β,γ,δ). Πρωτογενείς ιστοί από πλήρωση ανοιχτού χώρου (Open Space Filling) Η ανάπτυξη των μεταλλικών ορυκτών μέσα σε κοιλότητες και σε φλέβες σε ανοιχτό χώρο (Σχήμα 2α, β) χαρακτηρίζονται συνήθως από δημιουργία κρυστάλλων με καλά αναπτυγμένες κρυσταλλικές έδρες, κρυστάλλων που δείχνουν ζωνώδη ανάπτυξη και κολλοειδείς δομές. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αποτέλεσμα μιας ανεμπόδιστης ανάπτυξης των ορυκτών μέσα σε κενά που γέμισαν από υδροθερμικά διαλύματα, η ζώνωση είναι το αποτέλεσμα αλλαγής των φυσικό-χημικών συνθηκών αυτών των διαλυμάτων. Απόθεση από υδροθερμικό διάλυμα σε ανοιχτές σχισμές μπορεί επίσης να καταλήξει σε «δομή σχήματος κτένας» (comb structure) (Σχήμα 2β), όπου οι κρύσταλλοι αναπτύσσονται κάθετα στα τοιχώματα του χώρου που σχηματίζονται και σε συμμετρικά και ρυθμικά επιφλοιωμένες φλέβες (layered veins) (Σχήμα 2α). Κίνηση κατά μήκος τέτοιας φλέβας μπορεί να προκαλέσει ένα δευτερογενή ιστό που ονομάζεται λατυποπαγής ιστός και η διεργασία «λατυποπαγοποίηση» - (brecciation) (Εικόνα 5γ). Η λατυποπαγοποίηση λοιπόν έχει 3

5 ως αποτέλεσμα το λατυποπαγές μετάλλευμα. Όλοι αυτοί οι ιστοί μπορούν να είναι αναπτυγμένοι σε κλίμακα που εκτείνεται από μακροσκοπική σε μικροσκοπική. Η «πλήρωση ανοιχτού χώρου», μπορεί να γίνεται από σουλφίδια, τελλουρίδια του Cu- Pb-Zn-(Ag,Au), σιδηροπυρίτη, σφαλερίτη, γαληνίτη, χαλκοπυρίτη και σουλφοάλατα που περιέχουν Ag-Au ως μεταλλικά ορυκτά καθώς και χαλαζία και ασβεστίτη και άλλα συνοδά ορυκτά (Εικόνα 4α,β,γ,δ). Ο σιδηροπυρίτης σε αυτά τα μεταλλεύματα γενικά σχηματίζει απομονωμένους κύβους, πιο σπάνια πυριτόεδρα (Εικόνα 1α,β) ή σχηματίζει σύνολα από κρυστάλλους κατά μήκος των τοιχωμάτων των ρωγμών. Ο σφαλερίτης εμφανίζεται σαν μελί-κίτρινοι ή μαύροι κρύσταλλοι ή σαν κολλοειδή συσσωματώματα, με καλά αναπτυγμένη ταινιωτή ανάπτυξη ή ζώνωση (Εικόνα 3ε). Τα σκοτεινότερα χρώματα του σφαλερίτη οφείλονται σε υψηλότερες συγκεντρώσεις σιδήρου αλλά η συσχέτιση αυτή είναι αναξιόπιστη εάν οι συγκεντρώσεις του σιδήρου είναι μικρότερες από 5% wt. Ο γαληνίτης, συνήθως παρατηρείται αλλοτριόμορφος και ενδοκοκκώδης (Εικόνα 6β,11β,11ζ,12β,13γ). Σε πολλούς τύπους μεταλλευμάτων, συχνά εμφανίζεται σαν καλά διαμορφωμένοι κύβοι και ως λιγότερο συνήθεις οκταεδρικοί ή σκελετικοί κρύσταλλοι μέσα σε κενά. Επισοδειακή απόθεση και ανάπτυξη PbS εναλλασσόμενη με περιόδους «έκπλυσης» (leaching), συχνά αφήνει «σκελετικούς» (hopperlike) κρυστάλλους γαληνίτη (Εικόνα 2β,δ,ζ) ή και σιδηροπυρίτη (Εικόνα 18ζ). Η ανεμπόδιστη ανάπτυξη του χαλκοπυρίτη, του τετραεδρίτη, και του πολυβασίτη πηρσίτη (polybasite piercite, ruby-silver) συνήθως έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία ιδιόμορφων κρυστάλλων. Συνεχής απόθεση διαλυμάτων που περιέχουν κοβάλτιο και νικέλιο μπορεί να έχουν σαν αποτέλεσμα την ομόκεντρη ζωνωειδή ανάπτυξη κρυστάλλων σιδηροπυρίτη μπραβοΐτη, οι οποίοι συχνά αποκαλύπτουν κατά την ανάπτυξη τους εναλλασσόμενη κρυσταλλική μορφολογία (κύβος, οκτάεδρο, πυριτόεδρο) (Εικόνες 2α,γ,ε ). Ζωνώδεις επικαλύψεις μπορούν επίσης να προκύψουν από ρευστά πλούσια σε σουλφίδια των μετάλλων τα οποία καταλαμβάνουν τα ενδόκοκκα κενά στα ιζήματα. Τα ρευστά αυτά αφήνουν ομόκεντρες επικαλύψεις σουλφιδίων γύρω από τους κόκκους των ιζημάτων (Εικόνα 18α). ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ (i) Ιστοί Αντικατάστασης Στους αντικατάστασης περιλαμβάνονται οι ιστοί αντικατάστασης ή φαινομενικής αντικατάστασης ενός ορυκτού από ένα άλλο και δεν περιορίζεται μόνον στην μετεωρική εξαλλοίωση. Όταν αλλάζουν οι φυσικοχημικές συνθήκες ένα ορυκτό αντικαθίσταται από ένα άλλο με χημισμό ο οποίος χρησιμοποιεί μερικώς ή ολικώς τα ιόντα του ορυκτού που αντικαθίσταται. Συμβαίνει δηλαδή μια χημική αντίδραση και το καινούριο ορυκτό που δημιουργείται είναι σταθερό στις τρέχουσες φυσικοχημικές συνθήκες. Κατ επέκταση μπορούμε να πούμε ότι μια μεταλλική παραγένεση αντικαθίσταται από μία άλλη σταθερή στις νέες συνθήκες Τ, P, eh, ph. Όταν δύο μεταλλικά ορυκτά ευρίσκονται σε σχέση χημικής αντίδρασης η επιφάνεια επί της οποίας εφάπτονται (interface) είναι ανώμαλη, οδοντωτή, με εγκολπώσεις (reaction boundary) (Εικόνες 6, 7β,δ 19α,β,γ) τελείως διαφορετική από 4

6 την διεπιφάνεια που ενώνει μεταλλικά ορυκτά σε ισορροπία και η οποία είναι λεία και ευθύγραμμη (equilibrium boundary) (Εικόνα 14θ). Ο πιο συνηθισμένος ιστός αντικατάστασης είναι η κυψελίδα (boxwork) (Εικόνα 7). Για να γίνει δυνατή η αντικατάσταση χρειάζεται H 2 O για να μεταφέρει τα ιόντα. Γι αυτό το λόγο όλες οι ρωγμές, επιφάνειες σχισμού (cleavage planes) όπως και οι διεπιφάνειες (interfaces) μεταξύ του μεταλλικού ορυκτού και του μη μεταλλικού χρησιμοποιούνται ως δίαυλοι διέλευσης H 2 O (water conduits) και ως εκ τούτου σαν μέτωπα αντικατάστασης (replacement fronts). Γι αυτό η αντικατάσταση αρχίζει σαν μέτωπα στην περιφέρεια των κρυστάλλων του μεταλλικού ορυκτού, εκατέρωθεν μέσα στις ρωγμές και προχωρεί προς τα μέσα εις βάρος του αντικαθιστούμενου ορυκτού (Εικόνα 8ζ) που παραμένει στα προχωρημένα στάδια αντικατάστασης ως νησίδες (boxwork) και τελικά αντικαθίσταται πλήρως. Τέτοια παραδείγματα έχουμε από τα μη μεταλλικά ορυκτά όταν π.χ. ο φορστερικός ολιβίνης αντικαθίσταται από σερπεντίνη και όταν η αντικατάσταση είναι πλήρης δημιουργούνται «ψευδόμορφα» σερπεντίνη με τη κρυσταλλική μορφή του φορστερίτη. Όταν στα μεταλλικά ορυκτά γίνεται η αντίστοιχη διεργασία ιστολογικής αντικατάστασης, όπως είναι πολύ συνηθισμένο στα υπεργενετικά (supergene) κοιτάσματα και κυρίως στην ζώνη οξείδωσης που βρίσκεται πιο κοντά στην επιφάνεια της γης, δημιουργούνται ιστοί κυψελίδας (boxwork) π.χ. χαλκοπυρίτης (CuFeS 2 ) που αντικαθίσταται από βορνίτη ή συνηθέστερα σφαλερίτη (Εικόνα 6α),κοβελλίνη (Εικόνες 7β), χαλκοσίνη και αιματίτη και ο σφαλερίτης που αντικαθίσταται από αιματίτη (Εικόνα 8ζ). Χημική Σύσταση : Η χημική σύσταση του πρωτογενούς μεταλλικού ορυκτού κατευθύνει την σύσταση του μεταλλικού ορυκτού το οποίο το αντικαθιστά π.χ. κατά την διάβρωση και συχνά κατά την υδροθερμική αντικατάσταση, το δευτερογενές ορυκτό διατηρεί την ίδια σύσταση κατιόντων όπως το πρωτογενές ορυκτό με απλή αλλαγή της κατάστασης οξείδωσης όπως ο αιματίτης ο οποίος σχηματίζεται κατά την οξείδωση του μαγνητίτη (Fe ΙΙ O Fe III 2O O 2 3 Fe III 2O 3 ) ή ο βαϊολαρίτης που σχηματίζεται εις βάρος του πετλανδίτη. Μια άλλη περίπτωση είναι να γίνει αλλαγή στο ανιόν όπως π.χ. ο αιματίτης ο οποίος αντικαθιστά σιδηροπυρίτη (FeS O 2 2 FeO 3 + SO 2 ) ή ο ανγκλεσίτης ο οποίος αντικαθιστά γαληνίτη (PbS O 2 PbSO 4 ).Η αντικατάσταση επίσης μπορεί επιλεκτικά να απομακρύνει ένα κατιόν αφήνοντας ανέπαφο ένα άλλο κατιόν π.χ. η αντικατάσταση του χαλκοπυρίτη ή του βορνίτη από κοβελλίνη (Εικ ). Χημικός έλεγχος της αντικατάστασης φαίνεται επίσης στο παράδειγμα όπου ένα υδροθερμικό ρευστό πλούσιο σε χαλκό έχει κρυσταλλώσει βορνίτη γύρω από σιδηροπυρίτη. Όπου το χημικό δυναμικό του FeS 2 ήταν υψηλότερο, η χημική αντίδραση της αντικατάστασης είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία χαλκοπυρίτη αντί για βορνίτη. Η αντικατάσταση μπορεί να συμβεί επιλεκτικά επιδρώντας μόνο σε μία από τις ορυκτολογικές φάσεις σ έναν χημικώς ζωνωμένο κρύσταλλο π.χ. στους ζωνωμένους κρυστάλλους μπραβοΐτη (Εικόνα 8α,β,γ,δ) οι ζώνες που είναι πιο πλούσιες σε κοβάλτιο αντικαθίστανται πιο εύκολα και καταλήγουν σε δομή ατόλλης (Εικόνα 8ε). Οι λόγοι για τέτοια επιλεκτική αντικατάσταση τις περισσότερες φορές δεν είναι καλά κατανοητοί. Ιστοί Φαινομενικής Αντικατάστασης Αυτοί οι ιστοί κυρίως αντιπροσωπεύουν τη διαφορετική συμπεριφορά μεταλλικών ορυκτών που έχουν καταπονηθεί από τεκτονικό stress. Όπως επί παραδείγματι ο σιδηροπυρίτης με την καταπόνηση (strain) δείχνει θραυσιγενή συμπεριφορά (brittle behavior). Γι αυτό σχηματίζει ιστούς μικρολατυποπαγούς ή μικρές ρωγμές και διακλάσεις (Εικόνα 7α,γ,δ 11β,δ,ζ). Σε αντίθεση με τον σιδηροπυρίτη, ορυκτά όπως ο γαληνίτης, ο χαλκοπυρίτης, ο αργεντίτης ή ακόμα ο 5

7 μαγνητοπυρίτης τείνουν να δείχνουν πλαστική συμπεριφορά (plastic behavior) διότι είναι μαλακά ορυκτά και τείνουν να ολισθαίνουν εύκολα. Γι αυτό μπαίνουν μέσα στις ρωγμές των σκληρών πετρογενετικών και μεταλλικών ορυκτών όπως π.χ. ο σιδηροπυρίτης ή ακόμα και ο σφαλερίτης και σχηματίζουν φλεβίδια (Εικόνες 6β 11α 12α,δ 13α,β,γ). Τέτοιοι ιστοί μπορεί να θεωρηθούν σαν ιστοί αντικατάστασης όπου τα μαλακά μεταλλικά ορυκτά ήρθαν χρονικά ύστερα για να αντικαταστήσουν το σκληρό ορυκτό, ενώ ουσιαστικά είναι ιστοί τεκτονικής καταπόνησης. Μπορεί δηλαδή να δώσουν εικόνα ψευδούς παραγένεσης. (ii) Δευτερογενείς Ιστοί που προέρχονται από ψύξη Με την πτώσης της θερμοκρασίας τα πυρίμαχα μεταλλικά ορυκτά όπως ο μαγνητίτης, ο χρωμίτης, ο σιδηροπυρίτης, ο σφαλερίτης και μερικά αρσενίδια, όπως ο αρσενοπυρίτης συχνα διατηρούν την αρχική τους σύσταση και ιστό, ενώ πολλά σουλφίδια,(π.χ. μαγνητοπυρίτης) σουλφοάλατα και αυτοφυή μέταλλα επαναϊσορροπούν ιστολογικά κατά την διάρκεια της ψύξης (Σχήμα 1). Οι ιστολογικές αλλαγές οι οποίες προκαλούνται από ψύξη περιλαμβάνουν αυτές που συζητάμε πιο κάτω. Απόμειξη και Αποσύνθεση: Η απόμειξη στηρίζεται στην διάχυση των ιόντων και στην δημιουργία κρυστάλλων με διάχυση. Πολλά μεταλλικά ορυκτά υφίστανται δομικές ή και συστασιακές αλλαγές με την μορφή απόμειξης ή αντιστροφής καθώς ψύχονται από τις θερμοκρασίες της αρχικής τους κρυστάλλωσης ή της μείζονος θερμοκρασίας της μεταμορφικής ανακρυστάλλωσης (Εικόνα 17α,β 19δ). Κατά την απόμειξη η μία φάση αποβάλλεται από την άλλη συνήθως σε στερεά κατάσταση δίνοντας ένα χαρακτηριστικό σχέδιο. Μία λίστα των περισσότερο συνηθισμένων ορυκτών που δείχνουν απόμειξη δίνονται στον τον Πίνακα 1 και στις Εικόνες (9α,β,γ,δ 10α,β,γ 11γ 17α,β,γ 19δ). Μία πιο ολοκληρωμένη λίστα δίνεται από τον Ramdohr (1969, pp ). Η μορφή της φάσης που έχει απομειχθεί ποικίλλει ανάλογα με τα ορυκτά που λαμβάνουν μέρος, της σχετικές τους αναλογίες και την ιστορία ψύξεως του μεταλλεύματος. Η διεργασία της απόμειξης προκαλείται από διάχυση (συνήθως μεταλλικών ιόντων μέσω ενός κρυσταλλικού πλέγματος Θείου ή Οξυγόνου), τον σχηματισμό πυρήνων κρυστάλλωσης και την ανάπτυξη των κρυσταλλιτών σε κρυστάλλους. Ομοιότητες της κρυσταλλικής δομής και των χημικών δεσμών μεταξύ του ξενιστή (host) μεταλλικού ορυκτού και του απομειγέντος (exsolved phase), ειδικότερα η διευθέτηση των ατόμων σε ειδικά στρώματα που καταλήγουν σε ένα κοινό επίπεδο ατόμων, συνήθως υπαγορεύει ότι η απόμειξη κατευθύνεται κρυσταλλογραφικά και ονομάζεται συνεπής απόμειξη. Παραδείγματος χάριν ο πεντλανδίτης απομειγνύεται έτσι ώστε τα επίπεδα (111), (110) και (112) να είναι παράλληλα στα επίπεδα (001), (110) και (112), αντίστοιχα στον μαγνητοπυρίτη (Εικόνα 9β). Ο ουλβοσπινέλιος απομειγνύεται παράλληλα στα επίπεδα (111) του μαγνητίτη- ξενιστή. Εάν ο ξενιστής και το ορυκτό σε απόμειξη δεν έχουν κρυσταλλογραφική συνέχεια τότε δεν μπορεί να συμβεί συνεπής απόμειξη. Τέτοιο είναι το παράδειγμα του σιδηροπυρίτη με τον μαγνητοπυρίτη. Κάτω από 400 ο C ο σιδηροπυρίτης 6

8 απομειγνύεται με την ψύξη από τον μαγνητοπυρίτη. Επειδή ο σιδηροπυρίτης και ο μαγνητοπυρίτης έχουν διαφορετικές κρυσταλλογραφικές δομές και ο σιδηροπυρίτης έχει μεγάλη δύναμη κρυστάλλωσης, δηλαδή τείνει να σχηματίζει ιδιόμορφους κρυστάλλους, οι απομείξεις του σιδηροπυρίτη μέσα στο μαγνητοπυρίτη δεν εμφανίζονται σαν αναγνωρίσιμες λαμέλλες απομείξεως (Εικόνα 19δ) αλλά σαν ιδιόμορφοι κύβοι (ασυνεπής απόμειξη) (Εικόνα 11γ). Η μεγάλη ποικιλία των ιστών απόμειξης που παρατηρούνται είναι δύσκολο να μπούνε σε κατηγορίες χρησιμοποιώντας μία απλή ορολογία. Παρ όλα αυτά ορισμένοι όροι χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τους ιστούς αυτούς όπως περιθωριακός, με λαμέλλες (ταινιώδης), σαν γαλάκτωμα και μυρμηκιτικός ιστός απόμειξης (Εικ ). Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν οι απομείξεις σφαλερίτη- χαλκοπυρίτη. Αυξημένη διάχυση Zn μέσα σε χαλκοπυρίτη συμβαίνει πάνω από 500 o C, όπως και αντίστροφα. Με την πτώση της θερμοκρασίας η απόμειξη παίρνει τη μορφή αστεριών σφαλερίτη «sphalerite stars» μέσα σε χαλκοπυρίτη (Εικόνα 17α). Εγκλείσματα χαλκοπυρίτη μέσα σε σφαλερίτη παράλληλα προς στις κρυσταλλογραφικές διευθύνσεις μπορεί να χαρακτηριστούν ως απομείξεις (Εικόνα 17β) αλλά γενικότερα μη κρυσταλλογραφικά διευθετημένα εγκλείσματα χαλκοπυρίτη που έχουν μυρμηκτική ή σκωλικοειδή μορφή ονομάζονται χαλκοπυριτίωση. Αυτές οι μυρμηκιτικές μορφές είναι απομείξεις και αντιπροσωπεύουν επιταξιακή ανάπτυξη κατά τον σχηματισμό του σφαλερίτη ή ιστό αντικατάστασης όταν υδροθερμικά ρευστά πλούσια σε χαλκό αντιδράσουν με τον σφαλερίτη μετά τον σχηματισμό του. Μπορούμε να πούμε ότι η απόμειξη είναι ένα είδος αποσύνθεσης επειδή η αρχική συσταση υψηλών θερμοκρασιών δεν υπάρχει πια σαν μοναδική ομογενής φάση. Παρ όλα αυτά ο όρος αποσύνθεση κυρίως χρησιμοποιείται όταν μία ορυκτολογική φάση υφίσταται έναν απότομο διαχωρισμό σε δύο ορυκτολογικές φάσεις που έχουν διακριτά διαφορετικές συστάσεις όπως στην ευτηκτοειδή κατάρρευση (Εικόνα 1δ). Συμπερασματικά: Παράγοντες που επηρεάζουν την μορφή της απόμειξης: Κρυσταλλογραφική δομή του ορυκτού Θερμική ιστορία (ρυθμός πτώσης θερμοκρασίας (ΔΤ) μετά την απόμειξη) Ο λόγος ποσοτήτων ξενιστή προς απομεμιγμένη φάση Αντιστροφή (Inversion) Αντιστροφή ενός ορυκτού από μία δομική μορφή σε μία άλλη της ιδίας σύστασης δεν αναγνωρίζεται εύκολα ιστολογικά αλλα συνήθως παράγει χαρακτηριστικές διδυμίες. Μερικές φορές ενώ έχει συμβεί αντιστροφή η μορφολογία των κρυστάλλων της φάσης υψηλών θερμοκρασιών διατηρείται σαν παράμορφο (paramorph). Μερικά μεταλλικά ορυκτά υψηλών θερμοκρασιών αντιστρέφονται πολύ γρήγορα με την ψύξη έτσι ώστε μόνο οι μορφές χαμηλων θερμοκρασιών μπορούν να παρατηρηθούν π.χ. χαλκοσύνης, ακανθίτης, τροϊλίτης. Οξείδωση Απόμειξη και Αναγωγή Απόμειξη (Oxidation- Exsolution and Reduction- Exsolution) 7

9 Ταινίες ιλμενίτη μέσα σε μαγνητίτη (Σχήμα 3α) και πολύ πιο σπάνια μαγνητίτη μέσα σε ιλμενίτη, πολύ συχνά εμφανίζονται σε αναλογίες όγκου που υπερβαίνουν τα γνωστά όρια διαλυτότητας γι αυτά τα ορυκτά. (Σχήμα 3β). Για τα οξείδια του Fe-Ti αυτός ο ιστός μπορεί να εξηγηθεί με οξείδωση ή αναγωγή των οξειδίων αυτών των μετάλλων μέσα στο μάγμα. Δηλαδή, ένα δεδομένο ζεύγος Mt-Usp (Σχ ) θα υποστεί οξείδωση και θα σχηματιστούν ταινίες ιλμενίτη παράλληλα στα επίπεδα (111). Αντίστροφα, ένας ιλμενίτης πλούσιος σε Fe 2 O 3 που θα ψυχθεί κάτω από παρόμοιες συνθήκες θα υποστεί αναγωγή δίνοντας ταινίες Τιτανιούχου-μαγνητίτη παράλληλες προς στο κρυσταλλογραφικό επίπεδο (0001) (Εικόνες 10α,β,γ). Θερμικό Stress Τα περισσότερα μεταλλικά ορυκτά έχουν παρεμφερείς ή τους ιδίους συντελεστές θερμικής διαστολής και γι αυτό το λόγο τα περισσότερα μόνο- ή πολύορυκτολογικά μεταλλεύματα υφίστανται μικρή παραμόρφωση κατά την ψύξη. Μία σημαντική εξαίρεση αποτελεί ο πετλανδίτης (Fe,Ni) 9 S 8, του οποίου ο συντελεστής θερμικής διαστολής είναι 2 με 10 φορές μεγαλύτερος από τον συντελεστή των σουλφιδίων μαγνητοπυρίτη και σιδηροπυρίτη με τα οποία συνήθως συνυπάρχει. Σαν αποτέλεσμα τα φλεβίδια του πετλανδίτη που σχηματίζουν τον ιστό απομείξεως δικτύου σε υψηλές θερμοκρασίες (300 ο C 600 ο C ) τυπικά δείχνουν ρωγμές διότι έχουν υποστεί πολύ μεγαλύτερη συστολή (συρρίκνωση) από ότι ο ξενιστής μαγνητοπυρίτης κατά την ψύξη του μεταλλεύματος (Εικόνες 3α,γ). (iii) Δευτερογενείς Ιστοί Από Μεταμορφισμό και Τεκτονική Παραμόρφωση Συνήθως κατά την διάρκεια κατευθυνόμενων πιέσεων που οφείλονται στην τεκτονική παραμόρφωση τα «μαλακά» μεταλλικά ορυκτά όπως π.χ. ο γαληνίτης, ο χαλκοπυρίτης, ο αργεντίτης αλλά και τα αυτοφυή μέταλλα όπως ο χρυσός, ο άργυρος, όπως και το κράμα τους το ήλεκτρο (Σχήμα 1) παραμορφώνονται, παρεισφρύοντας μέσα σε ρωγμές, επίπεδα σχισμού, ανάμεσα στις διεπιφάνειες μεταξύ κόκκων σκληρότερων ορυκτών είτε αυτά είναι μεταλλικά (όπως ο σιδηροπυρίτης, αρσενοπυρίτης, μαγνητίτης, χρωμίτης) είτε αυτά είναι συνοδά ορυκτά (gangue) (Εικόνες 6β 11α 12δ 13α,β,γ). Ορισμένες φορές τα μαλακά μεταλλικά ορυκτά εμφανίζονται σαν «κόλλα» που ενώνει τα θραύσματα του μικρολατυποπαγούς (microbreccia) των σκληρότερων μεταλλικών ορυκτών (Εικόνες 6β 11α,β,ε,ζ 12α,β,δ,ε 13α,β,γ). Δεν είναι λίγες περιπτώσεις που τα «μαλακά» μεταλλικά ορυκτά επειδή παραμορφώνονται με πλαστικό τρόπο δείχνουν φολίωση (foliation) (Εικόνες 13δ 14α,β,γ) η οποία μάλιστα μπορεί να είναι παράλληλη με την φολίωση των πυριτικών ορυκτών λόγω καθολικής μεταμόρφωσης (Εικόνα 14γ). Η σχετική σκληρότητα των μεταλλικών ορυκτών και η από αυτό αντίδρασή τους (strain) στο καθεστώς κατευθυνόμενων πιέσεων (stress) κατά την διάρκεια ορογενέσεως μπορεί να προβλεφθεί από το Σχήμα 1. Ένα από τα φαινόμενα που παρατηρούνται στα μαλακά μεταλλικά ορυκτά δηλαδή αυτά που υφίστανται πλαστική παραμόρφωση και έχουν καλά αναπτυγμένο σχισμό όπως π.χ. ο γαληνίτης, είναι η ολίσθηση, κάμψη και παραμόρφωση των επιπέδων σχισμού τα οποία προδίδουν ότι ένα μεταλλικό ορυκτό έχει υποστεί παραμόρφωση (Εικόνα 14θ). Σε ορισμένες ακραίες περιπτώσεις «μαλακά» μεταλλικά ορυκτά μπορεί να δείχνουν μικροπτυχώσεις (Εικόνες 14ε,η) ή τα λιγότερο μαλακά π.χ. μαγνητοπυρίτης να δείχνουν τη δημιουργία υποκρυστάλλων από παραμόρφωση (subgrains) Kinkbands (Εικόνα 14ζ). Κατά την εφαρμογή της τεκτονικής δηλαδή κατευθυνόμενης πίεσης αποδίδεται στην μεταλλική παραγένεση επί πλέον ενέργεια. Αυτή η κατάσταση είναι ενεργειακά ασταθής και έχει σαν αποτέλεσμα την ανακρυστάλλωση (annealing) των ορυκτών της 8

10 μεταλλικής παραγένεσης. Συνήθως αυτό δημιουργεί ιστούς μωσαϊκών ισορροπίας (equilibrium mosaics) (Εικόνα 1ζ) αν δίνεται αρκετός χρόνος (t) από τις περιβάλλουσες συνθήκες για ενεργειακή και ως εκ τούτου ιστολογική εξισορρόπηση. Τα μωσαϊκά ισορροπίας (Εικόνα 1ζ) ονομάζονται και ιστοί αφρού (foam textures) και αντιπροσωπεύουν ιστολογική ισορροπία (equilibrium texture) επομένως μπορεί να αντιπροσωπεύουν όχι μόνο δευτερογενή αλλά και πρωτογενή ιστό. Στην καλύτερη περίπτωση π.χ. σε επαφή τριών (3) κόκκων μεταλλικού ορυκτού οι δίεδρες γωνίες είναι 120 ο (ανά δύο κρυστάλλους) σε σύνολο 3 x 120 ο = 360 ο για 3 κρυστάλλους σε επαφή. Η άνοδος της θερμοκρασίας συμβαίνει τόσο κατά την καθολική μεταμόρφωση (regional metamorphism) όσο και κατά την μεταμόρφωση επαφής (contact metamorphism). Επομένως annealing (ανακρυστάλλωση) συμβαίνει και κάτω από αυτές τις συνθήκες. Με την ανακρυστάλλωση συμβαίνει και η αύξηση μεγέθους των μεταλλικών και συνοδών ορυκτών και ως εκ τούτου θραύσματα κρυστάλλων από μικρολατυποπαγή που είχαν δημιουργηθεί κατά το πρωθύστερο στάδιο της τεκτονικής παραμόρφωσης αναδιοργανώνονται σε μεγαλύτερους κρυστάλλους που είναι ενεργειακά πιο ευσταθείς λόγω μικρότερης επιφανειακής ενέργειας (Εικόνα 15). Ορισμένα ορυκτά που έχουν μεγάλη δύναμη κρυστάλλωσης (force of crystallization) όπως ο γρανάτης (Εικόνες 15α 16α) (συνοδό πυριτικό για μεταλλοφορία που φιλοξενείται μέσα σε μετα-ιζήματα) και ο σιδηροπυρίτης από τα μεταλλικά ορυκτά σχηματίζουν πορφυροβλάστες (porphyroblasts) εις βάρος του χώρου των άλλων μεταλλικών η μη μεταλλικών ορυκτών που ανακρυσταλλώνονται κατά την ίδια περίοδο (Εικόνες 15 16). Οι πορφυροβλάστες μεγαλώνουν σαν τα πλοκάμια ενός χταποδιού που απορροφούν ιόντα ( nutrients ) από την βασική μάζα (groundmass), τα πλοκάμια αυξάνουν σε πάχος και τελικά συνενώνονται και σχηματίζουν τον πορφυροβλάστη (Εικόνα 15). Οι πορφυροβλάστες ορυκτού μεγάλης δύναμης κρυστάλλωσης δεδομένου του χρόνου μπορεί να σχηματίζουν ιδιόμορφους κρυστάλλους όπως ο σιδηροπυρίτης της Εικόνας 15ε. Αν οι πορφυροβλάστες π.χ. του σιδηροπυρίτη αναπτυχθούν μετά το επισόδειο της καθολικής μεταμόρφωσης μπορούν να περικλείουν ορυκτά που είχαν δημιουργηθεί κατ αυτήν όπως φυλλάρια χλωρίτη, βιοτίτη, μοσχοβίτη και είχαν αναπτυχθεί παράλληλα προς την ορογενετική φολίωση. Σε αυτήν την περίπτωση λέμε ότι ο πορφυροβλάστης του σιδηροπυρίτη της Εικόνας 16δ είναι μετα -ορογενετικός (post-orogenic) ή μετα-τεκτονικός (post-tectonic) δηλαδή κρυσταλλωμένος μετά την παραμόρφωση. Εάν ο πορφυροβλάστης έχει σχηματιστεί και έχει μετακυληθεί κατά την κύρια φάση του επισοδείου της ορογενετικής παραμόρφωσης όπως στην Εικόνα 16α και 16γ,τότε λέμε ότι ο πορφυροβλάστης π.χ. του σιδηροπυρίτη ότι είναι συνορογενετικός (synorogenic) ή συν-τεκτονικός (syntectonic). Προ-ορογενετικός (pre-orogenic) ή προ-τεκτονικός (pretectonic) είναι ο σιδηροπυρίτης της Εικόνας ο οποίος προυπήρχε του ορογενετικού επισοδείου και έχει δράσει σαν εμπόδιο στα μεταμορφικά ορυκτά που μεγαλώνουν παράλληλα προς την φολίωση της καθολικής μεταμόρφωσης, οπότε ή ανακλώνται ή σχηματίζουν μανδύα πάνω και γύρω από τον κρύσταλλο του FeS 2 (Εικόνα 16β). Στα ελάχιστα πιέσεως (pressure shadows) του σιδηροπυρίτη μπορεί να συγκεντρωθούν και να κρυσταλλωθούν μη μεταλλικά ή σχετικά μαλακά μεταλλικά ορυκτά όπως γαληνίτης, μαγνητοπυρίτης κ.λ.π. (Εικόνα 15ε). Κατά την διάρκεια της προϊούσας μεταμόρφωσης (prograde metamorphism) δηλαδή με την άνοδο της θερμοκρασίας ορισμένες χημικές αντιδράσεις ή στερεά διαλύματα λαβαίνουν χώρα, λόγω απώλειας του S ή της μεγαλύτερης κινητικότητας και διάχυσης των μεταλλικών ιόντων. Παραδείγματος χάριν προϊόντος του μεταμορφισμού η εξής αντίδραση είναι πολύ συνήθης: 9

11 2FeS 2 T o C 2FeS + S 2 Αν υπήρχε και χαλκοπυρίτης στην αρχική μεταλλοφορία τότε αυτή η αντίδραση θα παρήγαγε την παραγένεση: σιδηροπυρίτης- μαγνητοπυρίτης- χαλκοπυρίτης (Εικόνα 19β) Η παραγένεση αυτή είναι σταθερή μέχρι τους 500 ο C Πάνω από τους 550 o C η παραγένεση γίνεται: (MacLean et al 1972, Cabri 1973) σιδηροπυρίτης- μαγνητοπυρίτης iss Εάν η αρχική σύσταση της μεταλλοφορίας ήταν μέσα στο πεδίο του issσιδηροπυρίτη (Σχήμα 4), τότε με την πιο πάνω αντίδραση θα είχε δημιουργηθεί επί πλέον σιδηροπυρίτης. Με την πτώση της θερμοκρασίας κατά την ανάδρομη μεταμόρφωση όλες οι αντιδράσεις θα έπρεπε να αντιστραφούν. Λόγω όμως της αδράνειας για ανάδρομες χημικές αντιδράσεις που παρουσιάζει ο σιδηροπυρίτης (πυρίμαχος), οι αντιδράσεις δεν αντιστρέφονται πλήρως και δεν επέρχεται ισορροπία. Αυτό φαίνεται από τις λαμέλλες απόμειξης χαλκοπυρίτη- κουβανίτη (Εικόνα 19δ) και τους διαβρωμένους πορφυροβλάστες σιδηροπυρίτη μέσα σε χαλκοπυρίτη (Εικόνες 19α,γ). Οι ιστοί αυτοί σημαίνουν ότι με την πτώση της θερμοκρασίας ο σιδηροπυρίτης αντέδρασε μόνον μερικώς με το iss (ενδιάμεσο στερεό διάλυμα intermediate solid solution) (Εικ )και σχημάτισε χαλκοπυρίτη (cp) (CuFeS 2 )το δε υπόλοιπο iss είχε την σύσταση κουβανίτη (cb) (CuFe 2 S 3 ) και σχημάτισε λαμέλλες απόμειξης κουβανίτη. Λεπτά ελάσματα (lamellae) απόμειξης σιδηροπυρίτη (FeS 2 ) μέσα σε χαλκοπυρίτη (CuFeS 2 ) φαίνεται ότι σχηματίστηκαν κατά την θερμοκρασιακά ανάδρομη θείωση (sulphurization) του κουβανίτη (CuFe 2 S 3 ) σύμφωνα με την αντίδραση (McLean et al 1972, Sugaki et al 1975) : CuFe 2 S 3 + S CuFeS 2 + FeS 2 cb cp py Ανάλογες ανάδρομες αντιδράσεις προκαλούν την μερική αντικατάσταση του μαγνητοπυρίτη (Fe 1-x S) και του σιδηροπυρίτη από μαρκασίτη (Εικόνες 12η 18ζ) και την ελάττωση της περιεκτικότητας σε Fe του σφαλερίτη (Fe,Zn)S σε παραγενέσεις sph-py. Ακόμη ένα παράδειγμα της μεγαλύτερης διάχυσης των μεταλλικών ιόντων με την θέρμανση κατά τον καθολικό μεταμορφισμό ή τον μεταμορφισμό επαφής κατά την άνοδο γρανιτικής διείσδυσης αποτελεί το στερεό διάλυμα που δημιουργείται πάνω από 500 ο C δηλαδή μέσα στα πλαίσια της αμφιβολιτικής φάσης μεταμορφισμού, μέσα σε μεταλλοφορία συνυπάρχοντος χαλκοπυρίτη με λιγότερο σφαλερίτη. Πάνω από 500 ο C ο Zn διαχέεται μέσα στο πλέγμα του cp και με την πτώση της θερμοκρασίας κάτω από αυτό το θερμοκρασιακό όριο (500 o C) αποβάλλεται ως sph (Zn,Fe)S στα σημεία επαφής 3 κρυστάλλων του ξενιστή χαλκοπυρίτη. Επειδή η κρυστάλλωση του σφαλερίτη (sph) γίνεται γρήγορα σχηματίζονται εντυπωσιακοί σκελετικοί «τρίποδες» κρύσταλλοι σφαλερίτη (sph) μέσα στον ξενιστή χαλκοπυρίτη (cp), οι λεγόμενοι «αστέρες σφαλερίτου- sphalerite stars» που έχουν την κομψότητα νιφάδων χιονιού. Ο εντυπωσιακός αυτός ιστός απόμειξης υποδηλώνει ότι κάποτε στην ιστορία του το μετάλλευμα υπερέβη τους 500 ο C. Τέλος ισχύει και ο αντίστροφος ιστός, δηλαδή σταγονίδια απομείξεως χαλκοπυρίτη δημιουργηθεί παράλληλα προς τη κρυσταλλική διεύθυνση. 10

12 ΙΣΤΟΙ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ Φραμποειδή Ένας αριθμός ιστών που έχουν παρατηρηθεί σε μεταλλικά ορυκτά έχουν αρκετή ιδιαιτερότητα δηλαδή είναι σαφώς διακριτά ή είναι ευρέως παρατηρούμενα ώστε να έχουν πάρει ιδιαίτερα ονόματα. Τέτοιοι πρωτογενείς ιστοί είναι τα φραμποειδή (framboids) δηλαδή συσσωματώματα σφαιροειδών σωματιδίων (Εικόνα 12η) που συνήθως παρατηρούνται στον σιδηροπυρίτη (κυρίως αυτόν που προέρχονται από μαύρους καπνιστές (black smokers). Με την πάροδο του χρόνου ενώνονται και αναπτύσσονται σε μεγάλους και τελικά ιδιόμορφους κρυστάλλους. Ωόλιθοι Συναφείς προς αυτούς τους πρωτογενείς ιστούς είναι και οι ωολιθικοί που συναντώνται στους IRFM (Σχηματισμούς Fe) και στα μεταλλεύματα του Mn (Εικόνες 18α,β). Επίσης στους βωξίτες και γενικά στους λατερίτες Fe,Ni συναντώνται οι πισολιθικοί ιστοί (pisolites) που δεν έχουν σε αντίθεση με τους ωολίθους κλαστικό πυρήνα. Ειδικοί Ιστοί Αντικατάστασης Ειδικοί ιστοί ανάμεσα στους ιστούς αντικατάστασης είναι η αντικατάσταση του μαγνητίτη παράλληλα προς την κατεύθυνση σχισμού (111) που ονομάζεται μαρτιτίωση (martitization) (Εικ ), η χαρακτηριστική εξαλλοίωση του μαγνητοπυρίτη σε ένα λεπτόκοκκο μείγμα σιδηροπυρίτη και μαρκασίτη που δημιουργεί τον ιστό με το όνομα «Μάτι Πτηνού» (Bird s Eye) (Εικ ). Ειδικοί Ιστοί Απόμειξης Μερικοί δευτερογενείς ιστοί π.χ. η απόμειξη είναι τελείως χαρακτηριστικοί όπως οι φλόγες του πεντλανδίτη (Pn) μέσα στον μαγνητοπυρίτη (Pο) (Εικόνα 9γ), αστέρια του σφαλερίτη μέσα στον χαλκοπυρίτη (Εικόνα 17α) και η χαλκοπυριτίωση (Εικόνα 17β). Σκελετικοί Ιστοί Οι σκελετικοί ιστοί των μεταλλικών ορυκτών μπορεί να είναι πρωτογενείς από ανάπτυξη ή δευτερογενείς από διάλυση λόγω παλινδρόμησης των φυσικο- χημικών συνθηκών (απόθεση διάλυση: Εικόνες 2β,δ,ζ 18ζ). Σκελετικοί κρύσταλλοι μεταλλικών ορυκτών συνήθως ευρίσκονται μέσα σε λάβες διότι εκεί το ΔΤ (ρυθμός ψύξης) είναι μεγάλος ώστε οι κρύσταλλοι αναπτύσσονται πλημμελώς (hopper crystals) και πιο γρήγορα προς ορισμένες κρυσταλλογραφικές κατευθύνσεις που ευνοούνται ενεργειακά (skeletal growth). Συνηθισμένη είναι η σκελετική ανάπτυξη του χρωμίτη μέσα σε λάβες υπερβασικής σύστασης του Αρχαϊκού, τους κοματιίτες (Εικόνα 1ε). Συχνά αναγνωρίζονται σκελετικοί κρύσταλλοι μαγνητίτη η και ιλμενίτη μέσα σε βασαλτικές κυρίως αφυρικές λάβες. Στις Άνδεις αναγνωρίστηκαν λάβες οξειδίων του σιδήρου από τους σκελετικούς ιστούς αιματίτη και μαγνητίτη (ΔΤ ). Οι λάβες των οξειδίων του Fe συνευρίσκονταν με λάβες ανδεσιτών. 11

13 Διδυμίες Πολυδιδυμίες ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΙΣΤΩΝ Εικόνα 1 α) β) γ) δ) 12

14 ε) ζ) Εικόνα 2 α) β) γ) δ) 13

15 ε) ζ) Εικόνα 3 α) β) γ) δ) 14

16 ε) ζ) Εικόνα 4 α) β) γ) δ) 15

17 ε) ζ) (4α,4β) (4γ,4δ) η) θ) 16

18 Εικόνα 5 α) β) γ) δ) 17

19 Εικόνα 6 α) β) γ) 18

20 Εικόνα 7 α) β) γ) δ) 18

21 Εικόνα 8 α) β) γ) δ) ε) ζ) 19

22 Εικόνα 9 α) β) γ) δ) 20

23 Εικόνα 10 α) β) Σχήμα Οι φάσεις του συστήματος FeO Fe 2 O 3 TiO 2 δείχνουν τις σημαντικότερες σειρές απόμειξης μαγνητίτη-ουλβοσπινέλιου, αιματίτηιλμενίτη και ψευδομπρουκίτη-feti 2 O 5. Οι ενδείξεις είναι σε mole επί τοις εκατό. 21

24 Εικόνα 11 α) β) γ) δ) ε) ζ) 22

25 Εικόνα 12 α) β) γ) δ) ε) ζ) η) θ) ι) 23

26 Εικόνα 13 α) β) γ) δ) 24

27 Εικόνα 14 α) β) γ) δ) ε) ζ) Εικόνα 14 η) 25

28 θ) 26

29 Εικόνα 15 α) β) γ) δ) ε) 27

30 Εικόνα 16 α) β) γ) δ) 28

31 Εικόνα 17 α) β) γ) 29

32 Εικόνα 18 α) β) γ) δ) ε) ζ) 30

33 Εικόνα 19 α) β) γ) δ) 31

34 ΕΙΚΟΝΑ 1 1 (α) (β) Κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη πρωτογενούς ανάπτυξης σε ανοιχτό χώρο από υδροθερμικό διάλυμα με ιδιόμορφο πυριτόεδρο (1α) και υπιδόμορφους κύβους (1α) και κύβους και πυριτόεδρα (1β). Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols. (Κοίτασμα Pine-Point Καναδάς Pb-Zn σε ασβεστόλιθο και σε σερπετινίτη) 1 (γ) Υπιδιόμορφος κρύσταλλος χρωμίτη μέσα σε μάγμα. Ο χρωμίτης είναι σκληρό, πυρίμαχο μεταλλικό ορυκτό (H= 5.5) όπως φαίνεται από τον καλο βαθμό λείανσης που επιδεικνύει. Οι ρωγμές δείχνουν θραυσιγενή συμπεριφορά και ο υπιδιόμορφος ιστός δείχνει λείανση τριβής (ζύμωση) μέσα στον μαλακό σερπεντινίτη κατά την διάρκεια της επώθησης του οφιόλιθου. Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols. (Κοίτασμα χρωμίτη από οφειόλιθο του Βούρινου) 1 (δ) Ευτηκτοειδής Ιστός Πρωτογενής Ιστός από ταχεία κρυστάλλωση (ΔΤ) στην προκείμενη περίπτωση σουλφιδίων από μεταλλικό τήγμα. (Από πειράματα κρυστάλλων σουλφιδίων) 1 (ε) Σκελετικός Κρύσταλλος Χρωμίτη (μαύροι δενδρίτες) μέσα σε υπερβασική λάβα (Κοματιίτη). Οι ριπιδοειδείς κρύσταλλοι της κύριας μάζας είναι σκελετικοί πυρόξενοι. Διερχόμενο φως, παράλληλα Nicols (Ηφαιστειακή ακολουθία κοματιϊτικών λαβών Munro Township, Ontario, Καναδάς) 1 (ζ) Ιστός Αφρού μαγνητοπυρίτη χαλκοπυρίτη με σφαλερίτη περιφερειακά. Πρωτογενής ή και δευτερογενής ιστός (ανακρυστάλλωση) που δείχνει ιστολογική ισορροπία ανάμεσα σε κρυστάλλους μεταλλικής παραγένεσης με δίεδρες γωνίες 120 ο ανά 3 εφαπτόμενους κρύσταλλους. (Fe- Cu- Zn, Cu- κοίτασμα VMS- Volcanogenic Massive Sulfide. Αρχαϊκής ηλικίας περιοχής Mattagami, Quebec, Καναδάς)

35 ΕΙΚΟΝΑ 2 Χαρακτηριστικοί ιστοί, ανάπτυξης σε ανοιχτό χώρο από υδροθερμικό διάλυμα του οποίου η σύσταση παλινδρομεί ανταποκρινόμενη σε μεταβολές των φυσικοχημικών συνθηκών στις οποίες ευρίσκεται το υδροθερμικό ρευστό. (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 2 (α) (γ) (ε) Σύνθετοι κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη (pyrite FeS 2, ανοιχτό κίτρινο) μπραβοΐτη (bravoite ιώδεις κρύσταλλοι). Το σύστημα επιδεικνύει χημική ζώνωση (growth zoning), φαινόμενο χαρακτηριστικό της απόθεσης σε ανοιχτό χώρο. Επειδή ο μπραβοΐτης είναι λιγότερο πυρίμαχος από τον σιδηροπυρίτη προσβάλλεται περισσότερο εύκολα και παρουσιάζει τον ιστό ατόλλης της Εικόνας 2α (κάτω αριστερά) 2 (β) (δ) (ζ) Σκελετικοί κρύσταλλοι γαληνίτη (PbS) μέσα σε σφαλερίτη (Fe, Zn)S. Ο hopper (σκελετικός) γαληνίτης είναι σκελετικός από διάλυση και όχι αναπτυξιακός hopper (growth hopper) όταν το υδροθερμικό διάλυμα καθίσταται περιοδικά ακόρεστο σε PbS. (Κοίτασμα Pine-Point, Αρκτική Ζώνη, Καναδάς, Pb-Zn μέσα σε ασβεστολιθικά)

36 ΕΙΚΟΝΑ 3 Ιστοί Ανάπτυξης σε Ανοιχτό χώρο Ιστοί Γέλης (Colloidal- Gel Textures) (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 3 (α) (β) (γ) (δ) Κολλοειδής ιστός μελνικοβίτη (melnikovite) δηλαδή εναλλασσόμενων ταινιών σιδηροπυρίτη (pyrite FeS 2 κυβικό) μαρκασίτη (marcasite FeS 2 ρομβικό). 3 (ε) (ζ) Ανάπτυξη βελονοειδών κρυστάλλων κάθετα προς την διεπιφάνεια ανάπτυξης της γέλης. 3 (ε) Σφαλερίτης (Sphalerite - (Fe,Zn)S) 3 (ζ) Σαφφλορίτης (Safflorite (Co,Fe)As) ή αλλιώς γνωστ ς με το όνομα ιστός «Αστέρια ή Λουλούδια Σαφφλορίτη» ( Safflorite Stars or Safflorite Flowers ).

37 EIKONA 4 ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΕΙΡΟΣ ΑΠΟ ΦΛΕΒΕΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΛΛΟΦΟΡΙΑΣ (ΛΑΥΡΙΟ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕ ΑΝΟΙΧΤΟ ΧΩΡΟ 4 (α) (β) Επιφλοιωμένες φλέβες με ανάπτυξη του μοντέλου που παρουσιάζεται 4(ε) (Λαύριον) 4 (γ) (δ) Ιστός κτένας (comb texture) ανάπτυξη χαλαζία και ασβεστίτη μέσα σε φλέβες του Λαυρίου όπως υποδεικνύεται στην Εικόνα 4(ζ) 4 (η) (θ) Stockwork δηλαδή «Αναστατωμένες» φλέβες μολυβδαινίτη MoS 2 (Porphyry Moly Λέσβος)

38 ΕΙΚΟΝΑ 5 ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΕΙΡΟΣ ΑΠΟ ΦΛΕΒΕΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΛΛΟΦΟΡΙΑΣ (ΤΗΝΟΣ) ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΕ ΑΝΟΙΧΤΟ ΧΩΡΟ 5 (α) (β) (δ) Stockwork φλεβιδίων χαλαζία-ασβεστίτη από μεταλλόφορες φλέβες και ανάπτυξη σε κενό χώρο (open space filling, druses) 5 (γ) Υδροθερμικό λατυποπαγές από τις ίδιες φλέβες (hydrothermal or boiling breccia). Η λατυποπαγοποίηση (brecciation) συμβαίνει λόγω βρασμού του υδροθερμικού νερού από πτώση της Ρ όταν αυτό πλησιάζει προς την επιφάνεια της γης.

39 ΕΙΚΟΝΑ 6 ΙΣΤΟΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (REPLACEMENT TEXTURES) (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) Οι ιστοί χημικής αντίδρασης μεταξύ μεταλλικών ορυκτών (6α,6β) ή μεταξύ μεταλλικών και μη μεταλλικών ορυκτών (6γ), χαρακτηρίζονται από αμοιβαίες διεπιφάνειες που δεν είναι ευθείες αλλά ανώμαλες, οδοντωτές γενικώς όχι ευθείες. 6 (α) Αντικατάσταση χαλκοπυρίτη (κίτρινο, chalcopyrite, CuFeS 2 ) από σφαλερίτη (γκρίζο, sphalerite, FeZnS 2 ) 6 (β) Αντικατάσταση γαληνίτη (λευκό, galena, PbS) από σφαλερίτη. 6 (γ) Αντικατάσταση σιδηροπυρίτη (κίτρινο, FeS 2 ) από διοψίδιο (γκρί, CaMgSi 2 O 6 ).

40 ΕΙΚΟΝΑ 7 ΙΣΤΟΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (REPLACEMENT TEXTURES) (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 7 (α) (γ) Αντικατάσταση λατυποπαγοποιημένου μεταλλεύματος (breccia ore) σιδηροπυρίτη (κίτρινο, FeS 2 ) κουβανίτη (μπέζ, CuFe 2 S 3 ) από λειμωνίτη σε ιστό κυψελίδας (boxwork). 7(α) : Λεπτομέρεια του 7 (γ) που δείχνει τις ρωγμές της λατυποπαγοποίησης (brecciation) που διευκολύνουν την διέλευση ύδατος, μεταφορά ιόντων και ως εκ τούτου την αντικατάσταση. 7 (β) (δ) Αντικατάσταση χαλκοπυρίτη (7β), σιδηροπυρίτη (7δ) σε αρχικό στάδιο δημιουργίας κυψελίδας (incipient boxwork)

41 ΕΙΚΟΝΑ 8 ΙΣΤΟΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΖΩΝΩΣΗΣ (8α,8β,8γ,8δ,8ε) ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ (ιστός «ατόλλης» 8ε) και χημικής αντικατάστασης (8ζ)

42 ΕΙΚΟΝΑ 9 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΠΟΜΕΙΞΗ 9 (α) (β) (γ) (δ) Απόμειξη Πεντλανδίτη [pentlandite, (Fe,Ni) 9 S 8 ] μέσα σε μαγνητοπυρίτη (pyrrhotite, Fe 1-X S) (Reflected Light Ανακλώμενο Φως) Σε υψηλές θερμοκρασίες το Ni αντικαθιστά ελεύθερα τον Fe στον υψηλής θερμοκρασίας μαγνητοπυρίτη (mss monosulfide solid solution). Με την πτώση της Τ χαμηλότερα από τους 600 ο C το Ni σχηματίζει το δικό του ορυκτό, τον πεντλανδίτη, ο οποίος απομειγνύεται άμορφος στις τρίεδρες γωνίες μεταξύ της επαφής 3 κρυστάλλων μαγνητοπυρίτη (όπως εν μέρει ο πεντλανδίτης της 9α και 9γ). Όσο συνεχίζει να πέφτει η θερμοκρασία, η απόμειξη συμβαίνει στις επαφές μεταξύ δύο κρυστάλλων μαγνητοπυρίτη όπως στην εικόνα 9δ (οι 9α,9γ,9δ έχουν ελαφρά ημιδιασταυρωμένα τα Nicols ώστε να αναδειχθούν οι διαφορετικοί κρύσταλλοι του μαγνητοπυρίτη που προφανώς έχουν διαφορετικές οπτικές κατευθύνσεις). Η απόμειξη αυτή συνεχίζεται και σε χαμηλές θερμοκρασίες (γύρω στους 100 ο C) αλλά οι απομείξεις του πεντλανδίτη γίνονται πιο ντελικάτες και έχουν την μορφή μικρών φλογών (9β) όπου ο πεντλανδίτης (pn) απομυγνείεται μέσα στον όγκο του ξενιστή. Διάγραμμα Q 3 Σχέσεις φάσεων στο συμπυκνωμένο σύστημα Fe-Ni-S: (α) στους 650 o C (b) στους 400 ο C Κοιτάξτε το δείγμα Q 3 κάτω από το μικροσκόπιο & το διάγραμμα Q 3. α) Δώσατε τα ονόματα των μεταλλικών ορυκτών. β) Σε τι θερμοκρασία σχηματίστηκε το γκρίζο ορυκτό; γ) Σε τι θερμοκρασία σχηματίστηκε το κίτρινο ορυκτό; δ) Σε τι θερμοκρασία σχηματίστηκε ο πεντλανδίτης; ε) Σε τι Τ ο C σχηματίστηκαν τα «δίκτυα» πεντλανδίτη και σε τι Τ ο C οι «φλόγες»; ζ) Ο σιδηροπυρίτης στο δείγμα σχηματίστηκε πριν ή μετά από τον πεντλανδίτη; η) Πως λέγεται η αρχική σουλφιδική φάση που περιείχε όλα τα σουλφίδια των μετάλλων; Κατώτερη Τ ο C σταθερότητας;

43 OXIDES ΠΙΝΑΚΑΣ 1 EXSOLUTION PAIRS & GROUPS OBSERVED IN NATURAL OXIDE & SULFIDE TYPE ORES Cassiterite tantalite Chromite hematite Chromite ilmenite Corundum hematite Hematite rutile* Hematite ilmenite* Hematite ilmenite rutile Magnetite hematite Magnetite ilmenite* Magnetite spinel Tantalite columbite Tantalite rutile Tantalite ilmenite SULFIDES & RELATED MINERALS Alabandite pyrrhotite Bismuthinite argentite Bornite chalcocite Bornite chalcopyrite Bornite tetrahedrite Chalcocite covellite Chalcocite stromeyrite Chalcopyrite cubanite Chalcopyrite chalcopyrrhotite Chalcopyrite pyrrhotite Chalcopyrite tetrahedritite Cubanite pyrrhotite Galena argentite Galena matildite* Galena tetrahedrite Galena pyrargyrite Galena proustite Linnaeite millerite Pyrrhotite chalcopyrrhotite Pyrrhotite pentladite Sphalerite chalcopyrite* Sphalerite pyrrhotite Stannite chalcopyrite Stannite sphalerite* Stannite tetrahedrite Stannite pyrite Stannite cubanite Silver dyscrasite Tennantite chalcopyrite Bornite - linnaeite Ο ξενιστής αναφέρεται πρώτος εκτός αν υπάρχει αστερίσκος (*) οπότε ο ξενιστής μπορεί να είναι είτε το ένα είτε το άλλο ορυκτό.

44 ΕΙΚΟΝΑ 12 ΙΣΤΟΙ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΙΚΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΣΤΟ STRESS ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ 12 (α) (γ) (δ) (ζ) (θ) (ι) Τα σκληρά μεταλλικά ορυκτά όπως ο σιδηροπυρίτης δείχνουν θραυσιγενή συμπεριφορά και σχηματίζουν μικρολατυποπαγή (microbreccias). 12 (δ) Τα μαλακά ορυκτά όπως ο χαλκοπυρίτης δείχνουν πλαστική παραμόρφωση και εισδύουν ανάμεσα σε κόκκους σκληρών ορυκτών (όπως εδώ του σιδηροπυρίτη) η σε ρωγμές μέσα σε αυτά σχηματίζοντας φλεβίδια (4θ). 12 (α) Αν τα σκληρά ορυκτά όπως ο σιδηροπυρίτης της εικόνας βρίσκονται μέσα σε μια μάζα από μαλακά ορυκτά, όπως ο χαλκοπυρίτης εδώ, αυτά «ζυμώνονται» με την πίεση «προστατεύοντας» το σκληρό ορυκτό που δείχνει λιγότερες ρωγματώσεις. 12 (β) (ε) Τα «μαλακά» ορυκτά όπως ο γαληνίτης των εικόνων (με τα τρίγωνα σχισμού), δείχνουν κάμψη και στρέβλωση των επιπέδων σχισμού λόγω του stress. 12 (η) Επειδή τα μικρά κομμάτια που δημιουργούνται κατά την λατυποπαγοποίηση (brecciation) παρουσιάζουν καταστάσεις υψηλής ενέργειας (μεγάλη επιφανειακή ενέργεια, ενέργεια που τους προφέρεται κατά το stress) και για αυτό τον λόγο σχηματίζουν μεγαλύτερους κρυστάλλους δηλαδή ανακρυσταλλώνονται (annealing).

45 ΕΙΚΟΝΑ 14 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ ΑΠΟ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ 14 (α) (β) (γ) «Μαλακά» ορυκτά όπως ο αντιμονίτης (14α διασταυρωμένα Nicols, 14β παράλληλα Nicols) και ο χαλκοπυρίτης φολιώνονται προς διευθύνσεις παράλληλες προς αυτήν της καθολικής μεταμόρφωσης η οποία στην Εικόνα 14γ ορίζεται από τα φυλλάρια του βιοτίτη. (ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 14 (δ) Σχισμός και δημιουργία υποκρυστάλλων στο ματιλδίτη γαληνίτη. 14 (ε) Δημιουργία μικροπτυχών στον γαληνίτη και 14 (ζ) Δημιουργία Kinkbands στον μαγνητοπυρίτη. 14 (η) Δημιουργία μικροπτυχών (microfolds) στον ψιλομέλανα. 14 (θ) Δημιουργία κάμψεων των επιπέδων σχισμού στον γαληνίτη (αριστερά λευκό ορυκτό με χαρακτηριστικά τρίγωνα σχισμού) Η διεπιφάνεια επαφής με τον σφαλερίτη (δεξιά) είναι επιφάνεια που δείχνει ιστολογική ισορροπία μεταξύ των δύο αυτών μεταλλικών ορυκτών.

46 ΕΙΚΟΝΑ 15 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΡΦΥΡΟΒΛΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΧΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 15 (α) Ανάπτυξη πορφυροβλάστη γρανάτη μέσα σε χαλκοπυρίτη μέσα στην άλλω μεταμόρφωσης επαφής κατά την διάρκεια γρανατικής διείσδυσης (15α έχει ληφθεί χωρίς την παρέμβαση μπλε φίλτρου) 15 (β) (γ) (δ) (ε) (με μπλε φίλτρο) Διαδοχικά στάδια οργάνωσης και ανάπτυξης πορφυροβλαστών σιδηροπυρίτη από το ίδιο ορυχείο που προέρχεται η 14(α). Αρχαϊκό VMS (Volcanogenic Massive Sulfide) κοίτασμα, Mattagarri, Quebec, Καναδάς.

47 ΕΙΚΟΝΑ 16 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ ΑΠΟ ΠΑΡΑΜΟΡΦΩΣΗ [VMS (Volcanogenic Massive Sulfide), κοίτασμα Αρχαϊκής ηλικίας, Mattagarri Lake Mine, Καναδάς] 16 (α) (γ) Προ- εως συν- τεκτονικοί πορφυροβλάστες 16 (α) Πορφυροβλάστες γρανάτη (Διερχόμενο φως, κάθετα Nicols). Η διαφορετική κλίση των εγκλεισμάτων μέσα στους γρανάτες είναι δυνατόν να αναδεικνύει πιθανή μετακύλιση των πορφυροβλαστών δηλαδή συντεκτονικό χαρακτήρα. Συν- εως μετατεκτονική ανάπτυξη κρυστάλλων χαλαζία, αστρίων και μαρμαρυγία στις σκιές πιέσεως (pressure shadows) των γρανατών. 16 (γ) Ανάλογοι ιστοί ίσως όχι τόσο καλά αναπτυγμένοι παρουσιάζονται από τους (11) πορφυροβλάστες σιδηροπυρίτη που είναι εγκατεστημένοι σε μια μάζα από χαλκοπυρίτη. (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, χωρίς μπλε φίλτρο) Η φολίωση της καθολικής μεταμόρφωσης ορίζεται από τα φυλλάρια του βιοτίτη που βρίσκονται πάνω από τον σιδηροπυρίτη Νο 3. Οι σιδηροπυρίτες Νο 5,7,9,10,11 δείχνουν πιθανή μετακύλιση και φυλλάρια βιοτίτη αναπτύσσονται στην σκιά πιέσεως μεταξύ των κρυστάλλων Νο2 και Νο3. 16 (β) (δ) Προτεκτονικός (16β) και μετατεκτονικός (16δ), πορφυροβλάστες FeS 2 (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, με χρήση μπλε φίλτρου) 16 (β) Προτεκτονικός σιδηροπυρίτης Τα φυλλάρια του βιοτίτη (σκούρο γκρίζο) που ορίζουν την φολίωση της καθολικής μεταμόρφωσης προσκρούουν στον προϋπάρχοντα πορφυροβλάστη FeS 2 που είχε αναπτυχθεί κατά την διάρκεια μεταμόρφωσης επαφής από γρανιτική διείσδυση κοντά στο προϋπάρχον VMS κοίτασμα. 16 (δ) Μετατεκτονικός πορφυροβλάστης σιδηροπυρίτη Η φολίωση της καθολικής μεταμόρφωσης ορίζονται από την κατεύθυνση των φυλλαρίων συντεκτονικού βιοτίτη (σκούρο γκρί) τα οποία εγκλείονται εντός του FeS 2 δηλαδή αυτός έχει αναπτυχθεί μετατεκτονικά (post- tectonic).

48 ΕΙΚΟΝΑ 17 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΙΣ ΙΣΤΟΙ ΑΠΟ ΠΤΩΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΑΠΟΜΕΙΞΗ (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, χωρίς χρήση μπλε φίλτρου) 17 (α) Απόμειξη σφαλερίτη μέσα σε χαλκοπυρίτη: τα ονομαζόμενα «αστέρια σφαλερίτη» μέσα σε χαλκοπυρίτη όπως και αντίστροφη απόμειξη χαλκοπυρίτη μέσα σε σφαλερίτη 17 (γ) υποδεικνύουν ότι τα μεταλλικά ορυκτά έχουν βρεθεί σε θερμοκρασίες πάνω από 500 ο C. 17 (β) Απόμειξη χαλκομαγνητοπυρίτη (chalcopyrrhotite) μέσα σε μαγνητοπυρίτη (pyrrhotite) (ΠΙΝΑΚΑΣ 1)

49 ΕΙΚΟΝΑ 18 ΕΙΔΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ (ΙΣΤΟΙ ΜΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ) 18 (α) Ωόλιθος σιδηροπυρίτη (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols) 18 (β) Λεπτομέρεια ανάπτυξης ωολίθου αιματίτη (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, χωρίς μπλε φίλτρο) 18 (γ) Αναπτυξιακοί πολυδίδυμοι (growth twins penetration) κρύσταλλοι διείσδυσης μαρκασίτη. (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, χωρίς μπλε φίλτρο) 16 (δ) Ανάδειξη διδυμιών από παραμόρφωση σε σφαλερίτη (γκρίζο) μετά από «κάψιμο» με HCl οξύ. Ασπροκίτρινοι υπιδιόμορφοι κρύσταλλοι είναι σιδηροπυρίτης (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, με χρήση μπλε φίλτρου) 18 (ε) Δίδυμοι ολίσθησης (glide twins) από παραμόρφωση και δημιουργία υποκρυστάλλων (subgrains) σε ματιλδίτη (matildite). 18 (ζ) Οργάνωση αποικιών σωληνοειδών κρυστάλλων σιδηροπυρίτη σε κρυστάλλους hopper και μετέπειτα σε κανονικούς κρυστάλλους FeS 2. (Ανάπτυξη σουλφιδίων σε black smokers μαύρους καπνιστές, μεταλλοφόρες, υποθαλάσσιες υδροθερμικές πηγές).

50 ΕΙΚΟΝΑ 19 ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΧΩΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΜΕΤΑΜΟΡΦΙΣΜΟΥ ΣΤΙΣ ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΓΕΝΕΣΕΙΣ (Ανακλώμενο φως, παράλληλα Nicols, χωρίς μπλε φίλτρο) 19 (α) Αντίδραση χαλκοπυρίτη με σιδηροπυρίτη (Αντίδραση σιδηροπυρίτη) 19 (β) (γ) Πιο προχωρημένα στάδια της αντίδρασης που απεικονίζεται στην 19 (α). 19β: (χωρίς μπλε φίλτρο). Επίσης παρουσία μαγνητοπυρίτη. 19γ: (με χρήση μπλε φίλτρου). Απομεινάρια σιδηροπυρίτη που έχουν αντιδράσει με χαλκοπυρίτη (κύρια μάζα) φαίνονται στο δεξί μέρος της φωτογραφίας. 19 (δ) Λαμέλλες απομείξεως κουβανίτη (μπεζ) μέσα σε χαλκοπυρίτη (κίτρινο). Η Εικόνα 19 (α εως δ) έχει ληφθεί από το κοίτασμα Montauban Les Mines στον Καναδά το οποίο έχει μεταμορφωθεί στους 650 ο C. Από το ίδιο κοίτασμα προέρχονται και οι αμοιβαίες απομείξεις σφαλερίτη χαλκοπυρίτη της Εικόνας 17.

51 Διάγραμμα Q 1 Διάγραμμα Q 1 Προβολή ενός μέρους από το σύστημα SiO 2 -Cr 2 O 3 -(Mg,Fe)O, επεξηγεί ένα πιθανό τρόπο προέλευσης των στρώσεων του χρωμίτη στις στρωματοειδείς παρεισφρύσεις. Εάν το δείγμα που σας δίνουμε (Q 1 ) περιέχει μονορυκτολογικές στρώσεις χρωμίτη (monomineralic layers of chromite), τότε αφού πρώτα μελετήσετε προσεκτικά το διάγραμμα Q 1, να απάντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Ποιο φυσικοχημικό γεγονός απομάκρυνε το τήγμα από την κορυφή του ολιβίνη και το «έριξε» μέσα στο πεδία σταθερότητας του χρωμίτη και εκτός της συντηκτικής (cotectic) καμπύλης ol chr (ολιβίνη χρωμίτη); β) Σε ποιο σημείο (α,b,c,d,e κλπ) του διαγράμματος Q 1 συνέβη αυτό το φυσικοχημικό γεγονός; γ) Σύμφωνα με το διάγραμμα φάσεως τι ήταν πριν εξαλλοιωθούν τα πρασινοκίτρινα ορυκτά; δ) Τι είναι η πρασινοκίτρινη εξαλλοίωση; Διάγραμμα Q 2 Εάν η οξείδωση μέσα σε ένα βασαλτικό μάγμα έγινε σε τιμή (-log fo 2 ) ίση με ~10.5 και αφού μελετήσετε το διάγραμμα Q 2 απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις: α) Το δείγμα δείγμα σας τι αναλογία ιλμενίτη προς αιματίτη πρέπει να δείχνει; β) Σε τι θερμοκρασία (Τ ο C) συνέβη η οξείδωση του μάγματος που από Mt Usp έγινε η μετάβαση σε Ilm Hmt ; (όπου Mt= μαγνητίτης, Usp= ουλβοσπινέλλιος, Ilm= ιλμενίτης, Hmt= αιματίτης).

52 Διάγραμμα Q 4 Σχέσεις φάσεων στο κεντρικό μέρος του συστήματος Cu- Fe- S: (α) σχηματική αναπαράσταση σχέσεων στους 300 ο C, (b) πιθανές σχέσεις φάσεων στους 25 ο C. Σημειώστε με (x) πάνω σο σωστό διάγραμμα φάσεως Q4, τις παραγενέσεις των2 δειγμάτων σουλφιδίων που σας δίνονται.

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ-ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ-ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΠΘ ΤΟΜΕΑΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ-ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ ΥΠΑΙΘΡΟΥ: ΣΤΡΑΤΩΝΙ ΕΞΑΜΗΝΟ: Α ΜΑΘΗΜΑ: ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΜΕΙΚΤΑ ΘΕΙΟΥΧΑ ΟΡΥΚΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Αναχώρηση με λεωφορείο

Διαβάστε περισσότερα

Mορφές ανάπτυξης των κοιτασμάτων και δομές μεταλλευμάτων

Mορφές ανάπτυξης των κοιτασμάτων και δομές μεταλλευμάτων Mορφές ανάπτυξης των κοιτασμάτων και δομές μεταλλευμάτων Στην παρουσίαση αυτή υπάρχουν εικόνες με περιγραφή του τρόπου με τον οποίο πολλά μεταλλεύματα αναπτύσσονται στο χώρο, καθώς και επιλογή από εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

Μεταλλουργικά προιόντα Μεταλλουργικές πρώτες ύλες Ιδιότητες Μετάλλων

Μεταλλουργικά προιόντα Μεταλλουργικές πρώτες ύλες Ιδιότητες Μετάλλων ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ - ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ 157 80 ΖΩΓΡΑΦΟΥ Παραγωγικές Διεργασίες Eξαγωγική Μεταλλουργία

Διαβάστε περισσότερα

Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής

Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής Τα Fe-Ni-ούχα λατεριτικά μεταλλεύματα της Ελλάδας. Συμβολή της Ορυκτολογίας- Πετρολογίας στην αξιοποίησή τους. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής Στον Τομέα Γεωλογικών Επιστημών η Ορυκτολογία-Πετρολογία που

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 2 η Εφαρμογή Βασικών Αρχών Θερμοδυναμικής - Διαγράμματα Φάσεων Δύο Συστατικών

ΑΣΚΗΣΗ 2 η Εφαρμογή Βασικών Αρχών Θερμοδυναμικής - Διαγράμματα Φάσεων Δύο Συστατικών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ Πετρολογία Μαγματικών ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ & Μεταμορφωμένων Πετρωμάτων Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών Εξάμηνο 6 ο / Ακαδ. Έτος 2016-2017 Ονοματεπώνυμο: Αρ. Μητρώου: Oμάδα: Αριθμός Θέσης: Ημερομηνία:

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Ορυκτά και Πετρώματα

Δασική Εδαφολογία. Ορυκτά και Πετρώματα Δασική Εδαφολογία Ορυκτά και Πετρώματα Ορισμοί Πετρώματα: Στερεά σώματα που αποτελούνται από συσσωματώσεις ενός ή περισσοτέρων ορυκτών και σχηματίζουν το στερεό φλοιό της γης Ορυκτά Τα ομογενή φυσικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ

ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ ΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ Η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας συναντά ορισμένα τεχνικά προβλήματα, Τα προβλήματα αυτά είναι: (α) ο σχηματισμός επικαθίσεων (ή καθαλατώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Διαγράμματα φάσεων-phase Diagrams

Διαγράμματα φάσεων-phase Diagrams Διαγράμματα φάσεων-phase Diagrams Φωτογραφία ηλεκτρονικού μικροσκοπίου που δείχνει την μικροκρυασταλλική δομή ανθρακούχου χάλυβα με περιεκτικότητα 0,44%C Περλίτης Φερρίτης (φερρίτης+σεμεντίτης) Φάσεις

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Διαγράμματα Φάσεων Callister Κεφάλαιο 11, Ashby Οδηγός μάθησης Ενότητα 2

Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Διαγράμματα Φάσεων Callister Κεφάλαιο 11, Ashby Οδηγός μάθησης Ενότητα 2 Εισαγωγή στην Επιστήμη των Υλικών Διαγράμματα Φάσεων Callister Κεφάλαιο 11, Ashby Οδηγός μάθησης Ενότητα 2 Έννοιες που θα συζητηθούν Ορισμός Φάσης Ορολογία που συνοδεύει τα διαγράμματα και τους μετασχηματισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΒΩΞΙΤΩΝ Το 1844 ο Γάλλος επιστήμονας Dufrenoy χαρακτήρισε το ορυκτό που μελετήθηκε το 1821 απο το Γάλλο χημικός Berthier στο χωριό Les Baux, της Ν. Γαλλίας ως

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΩΝ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Χημική αποσάθρωση Διάσπαση και εξαλλοίωση υλικών κοντά στην επιφάνεια της γης Σχηματισμός προϊόντων κοντά σε κατάσταση χημικής ισορροπίας με την ατμόσφαιρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων

ΧΗΜΙΚΗ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Σ' όλα τα επίπεδα και σ' όλα τα περιβάλλοντα, η χηµική αποσάθρωση εξαρτάται οπό την παρουσία νερού καθώς και των στερεών και αερίων ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ Η αποσάθρωση ορίζεται σαν η διάσπαση και η εξαλλοίωση των υλικών κοντά στην επιφάνεια της Γης, µε τοσχηµατισµό προιόντων που είναι σχεδόν σε ισορροπία µε τηνατµόσφαιρα, την υδρόσφαιρα και τη

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Αριάδνη Αργυράκη

ΔΙΑΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Αριάδνη Αργυράκη ΔΙΑΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ Αριάδνη Αργυράκη Περιεχόμενα 2 1. ΟΡΙΣΜΟΣ- ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΔΙΑΓΕΝΕΣΗΣ 2. ΔΙΑΓΕΝΕΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ 3. ΔΙΑΓΕΝΕΤΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ 4. ΔΙΑΓΕΝΕΣΗ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΗΛΟΥ ΔΙΑΓΕΝΕΣΗ / ΟΡΙΣΜΟΣ & ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα

ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΜΑΘΗΜΑ: Περιβαλλοντικά Συστήματα ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Καθ. Γεώργιος Χαραλαμπίδης ΤΜΗΜΑ: Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης 1 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Μηχανικές ιδιότητες υάλων. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain)

Μηχανικές ιδιότητες υάλων. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain) Μηχανικές ιδιότητες υάλων Η ψαθυρότητα των υάλων είναι μια ιδιότητα καλά γνωστή που εύκολα διαπιστώνεται σε σύγκριση με ένα μεταλλικό υλικό. Διάγραμμα τάσης-παραμόρφωσης (stress-stain) E (Young s modulus)=

Διαβάστε περισσότερα

Κοιτασματολογία Ενότητα 4: Διαδικασίες υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας

Κοιτασματολογία Ενότητα 4: Διαδικασίες υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας Κοιτασματολογία Ενότητα 4: Διαδικασίες υποθαλάσσιας ηφαιστειακής δραστηριότητας Γεώργιος Χαραλαμπίδης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ. Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΕΡΕΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Περιληπτική θεωρητική εισαγωγή α) Τεχνική zchralski Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τεχνική ανάπτυξης μονοκρυστάλλων πυριτίου (i), αρίστης ποιότητας,

Διαβάστε περισσότερα

Κοιτασματολογία Ενότητα 3: Διαδικασίες σχηματισμού, περιεχόμενο και εμφανίσεις κοιτασμάτων

Κοιτασματολογία Ενότητα 3: Διαδικασίες σχηματισμού, περιεχόμενο και εμφανίσεις κοιτασμάτων Κοιτασματολογία Ενότητα 3: Διαδικασίες σχηματισμού, περιεχόμενο και εμφανίσεις κοιτασμάτων Γεώργιος Χαραλαμπίδης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστηριακή Άσκηση 02 Μεταλλογραφική Παρατήρηση Διδάσκοντες: Δρ Γεώργιος Ι. Γιαννόπουλος Δρ Θεώνη Ασημακοπούλου Δρ ΘεόδωροςΛούτας Τμήμα Μηχανολογίας ΑΤΕΙ Πατρών Πάτρα 2011

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 2 Ο ΜΕΡΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 2 Ο ΜΕΡΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΚΑ ΥΛΙΚΑ 2 Ο ΜΕΡΟΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΡΑΜΑΤΑ Καθαρές ουσίες είναι τα στοιχεία και οι χημικές ενώσεις. Τα μίγματα προέρχονται από ανάμιξη δύο τουλάχιστον καθαρών ουσιών και διακρίνονται σε ομογενή

Διαβάστε περισσότερα

Χρονική σχέση με τα φιλοξενούντα πετρώματα

Χρονική σχέση με τα φιλοξενούντα πετρώματα 1 Χρονική σχέση με τα φιλοξενούντα πετρώματα Συγγενετικές ανωμαλίες: Προκύπτουν συγχρόνως με το σχηματισμό των πετρωμάτων Επιγενετικές ανωμαλίες: Έπονται του φιλοξενούντος πετρώματος, τροποποιούν την ορυκτολογική

Διαβάστε περισσότερα

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής Επιστήμη των Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Φυσικής 2017 Α. Δούβαλης Σημειακές ατέλειες Στοιχειακά στερεά Ατέλειες των στερεών Αυτοπαρεμβολή σε ενδοπλεγματική θέση Κενή θέση Αριθμός κενών θέσεων Q

Διαβάστε περισσότερα

Ορυκτά και πολύτιμοι λίθοι της Ελλάδας

Ορυκτά και πολύτιμοι λίθοι της Ελλάδας Ορυκτά και πολύτιμοι λίθοι της Ελλάδας Βασίλης Μέλφος Λέκτορας Κοιτασματολογίας-Γεωχημείας Τομέας Ορυκτολογίας, Πετρολογίας, Κοιτασματολογίας Τμήμα Γεωλογίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης melfosv@geo.auth.gr

Διαβάστε περισσότερα

1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5.

1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5. 1. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΟΚΚΩΝ ΑΝΘΡΑΚΙΚΟΥ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ 2. ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΝΕΡΟΥ 3. ΚΥΡΙΑ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ 4. ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 5. ΒΙΟΓΕΝΗΣ ΚΑΘΙΖΗΣΗ 1 Σχηματισμός μέσα σε λεκάνες απόθεσης κυρίως στη θάλασσα Θαλάσσια

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ. Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ. Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑΛΛΩΝ ΜΕ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ Πλαστική παραμόρφωση με διατήρηση όγκου Περιοχή ευσταθούς πλαστικής παραμόρφωσης Η πλαστική παραμορφωση πέρα από το σημείο διαρροής απαιτεί την αύξηση της επιβαλλόμενης

Διαβάστε περισσότερα

Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, Απρίλιος 2007 ΠΥΡΙΤΙΚΆ ΟΡΥΚΤΆ

Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, Απρίλιος 2007 ΠΥΡΙΤΙΚΆ ΟΡΥΚΤΆ Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, Απρίλιος 2007 ΠΥΡΙΤΙΚΆ ΟΡΥΚΤΆ 92% των ορυκτών του φλοιού της γης είναι πυριτικά 39% 12% 12% 11% 5% 5% 5% 3% 8% Πλαγιόκλαστα Αλκαλικοί άστριοι Χαλαζίας Πυρόξενοι Αμφίβολοι Μαρμαρυγίες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ

ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓENIKA Θερµική κατεργασία είναι σύνολο διεργασιών που περιλαµβάνει τη θέρµανση και ψύξη µεταλλικού προϊόντος σε στερεά κατάσταση και σε καθορισµένες θερµοκρασιακές και χρονικές συνθήκες.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών

ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών ΔΙΔΑΣΚΩΝ : Δ. ΠΑΠΟΥΛΗΣ Ακαδ. Έτος 2010-2011 7 η ΔΙΑΛΕΞΗ 16/11/10 ΙΝΟΠΥΡΙΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ (CHAIN SILICATES) INOΠΥΡΙΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ Ινοπυριτικά με ΑΠΛΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 4: Γεωχημικά θερμόμετρα, Εφαρμογές της γεωχημείας στην αναζήτηση κοιτασμάτων, Πρωτογενές και Δευτερογενές Περιβάλλον Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ

ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ Σίφνος: Αρχαίο Μεταλλείο Αργύρου στον Αγ. Σώστη ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΒΕΛΙΔΙΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ - ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΙΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΟΡΥΚΤΟ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΟΡΥΚΤΟ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΟΠΤΙΚΟΣ ΟΡΥΚΤΟ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΟΥΛΦΙ ΙΑ Σιδηροπυρίτης FeS 2 Κυβικό Μεταλλική Κίτρινο Μαύρη 6-6½ Κυβικός, ποικίλσεις, με γαληνίτη, σφαλερίτη Χαλκοπυρίτης CuFeS 2 Τετραγωνικό Μεταλλική Κίτρινο Μαύρη,

Διαβάστε περισσότερα

Πετρολογία Μαγματικών & Μεταμορφωμένων μ Πετρωμάτων Μέρος 1 ο : Μαγματικά Πετρώματα

Πετρολογία Μαγματικών & Μεταμορφωμένων μ Πετρωμάτων Μέρος 1 ο : Μαγματικά Πετρώματα Πετρολογία Μαγματικών & Μεταμορφωμένων μ Πετρωμάτων Μέρος 1 ο : Μαγματικά Πετρώματα Ιωάννης Ηλιόπουλος Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Γεωλογίας Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών Μάρτιος 2017 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Είναι μίγματα ορυκτών φάσεων Οι ορυκτές φάσεις μπορεί να είναι ενός είδους ή περισσότερων ειδών Μάρμαρο

Είναι μίγματα ορυκτών φάσεων Οι ορυκτές φάσεις μπορεί να είναι ενός είδους ή περισσότερων ειδών Μάρμαρο Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011 Είναι μίγματα ορυκτών φάσεων Οι ορυκτές φάσεις μπορεί να είναι ενός είδους ή περισσότερων ειδών Μάρμαρο Πολλοί κρύσταλλοι ασβεστίτη Γρανίτης Κρύσταλλοι χαλαζία, πλαγιοκλάστου,

Διαβάστε περισσότερα

Γραπτή «επί πτυχίω» εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Ιανουάριος 2017

Γραπτή «επί πτυχίω» εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Ιανουάριος 2017 Ερώτηση 1 (10 μονάδες) - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ (Καθ. Β.Ζασπάλης) Σε μια διεργασία ενανθράκωσης

Διαβάστε περισσότερα

Διάβρωση και Προστασία. Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους Μάθημα 6ο

Διάβρωση και Προστασία. Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους Μάθημα 6ο Διάβρωση και Προστασία Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους 2016-17 Μάθημα 6ο Διάγραμμα δυναμικού Ε- ph για σίδηρο εμβαπτισμένο σε διάλυμα Fe 2+ με ενεργότητα = 1 Σε ph=2 για διάλυμα περιεκτικότητας σε ιόντα Fe 2+

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολή των ταχυτήτων των σεισµικών κυµάτων µε το βάθος

Μεταβολή των ταχυτήτων των σεισµικών κυµάτων µε το βάθος Μεταβολή των ταχυτήτων των σεισµικών κυµάτων µε το βάθος Image: METEOSAT 1/3/2005 Κυρατζή Α. "Φυσική της Λιθόσφαιρας" Φυσική της Λιθόσφαιρας Κεφάλαιο 2 Αναστασία Κυρατζή 02/2005 1 1/3/2005 Κυρατζή Α. "Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

4.11. Ορυκτά - Πετρώματα

4.11. Ορυκτά - Πετρώματα γκρατήσουν τον προστιθέμενο φώσφορο και συνεπώς ο φώσφορος μεταφέρεται στα υπόγεια νερά με όλες τις δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. 4.11. Ορυκτά - Πετρώματα 4.11.1 Ορυκτά Ορυκτά είναι φυσικά, στερεά

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Παράδειγμα εφαρμογής αντιδράσεων εξουδετέρωσης στον προσδιορισμό παραγόντων ρύθμισης του ph φυσικών νερών

Περιεχόμενα. Παράδειγμα εφαρμογής αντιδράσεων εξουδετέρωσης στον προσδιορισμό παραγόντων ρύθμισης του ph φυσικών νερών Αριάδνη Αργυράκη 1 Περιεχόμενα Παράδειγμα εφαρμογής αντιδράσεων εξουδετέρωσης στον προσδιορισμό παραγόντων ρύθμισης του ph φυσικών νερών Μελέτη ειδικής περίπτωσης από μια ιστορική μεταλλευτική περιοχή

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ - ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 2. ΟΡΥΚΤΑ - ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ

ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ - ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 2. ΟΡΥΚΤΑ - ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ - ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 2. ΟΡΥΚΤΑ - ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ Μαρία Περράκη, Επίκουρη Καθηγήτρια ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα Η κίνηση των ατόμων σε κρυσταλλικό στερεό Θερμοκρασία 0 Θερμοκρασία 0 Δ. Γ. Παπαγεωργίου Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων dpapageo@cc.uoi.gr http://pc164.materials.uoi.gr/dpapageo

Διαβάστε περισσότερα

Διπλή διάθλαση είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο το φως διερχόμενο μέσα από έναν ανισότροπο κρύσταλλο

Διπλή διάθλαση είναι το φαινόμενο, κατά το οποίο το φως διερχόμενο μέσα από έναν ανισότροπο κρύσταλλο ΠΕΤΡΟΓΕΝΕΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΩΣΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ 1. Συμπληρώστε τα κενά στις παρακάτω ερωτήσεις με τους σωστούς όρους. (30 μονάδες) Οι κρύσταλλοι, στους οποίους το φως διαδίδεται με ίδια ταχύτητα

Διαβάστε περισσότερα

Διάβρωση και Προστασία. Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους Μάθημα 4ο

Διάβρωση και Προστασία. Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους Μάθημα 4ο Διάβρωση και Προστασία Εαρινό εξάμηνο Ακ. Έτους 2016-17 Μάθημα 4ο Οι δύο γραμμές (Ο,Η) υπάρχουν σε όλα τα διαγράμματα E h -ph Η γραμμή (a) αντιστοιχεί στην 2 H + + 2 e = H 2 (g) Υποτίθεται p H2 = 1 atm

Διαβάστε περισσότερα

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ

ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΟΝΙΟΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ Η πρώτη ύλη με τη μορφή σωματιδίων (κόνεως) μορφοποιείται μέσα σε καλούπια, με μηχανισμό που οδηγεί σε δομική διασύνδεση των σωματιδίων με πρόσδοση θερμότητας.

Διαβάστε περισσότερα

Κοιτασματολογία Ενότητα 1: Κίνηση των λιθοσφαιρικών Πλακών Γεωλογικά Φαινόμενα

Κοιτασματολογία Ενότητα 1: Κίνηση των λιθοσφαιρικών Πλακών Γεωλογικά Φαινόμενα Κοιτασματολογία Ενότητα 1: Κίνηση των λιθοσφαιρικών Πλακών Γεωλογικά Φαινόμενα Γεώργιος Χαραλαμπίδης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά Πρότυπο διασποράς. Ευκίνητη φάση. Περιβάλλον κινητοποίησης στοιχείων. Περιβάλλον απόθεσης στοιχείων

Μεταφορά Πρότυπο διασποράς. Ευκίνητη φάση. Περιβάλλον κινητοποίησης στοιχείων. Περιβάλλον απόθεσης στοιχείων Ευκίνητη φάση Μεταφορά Πρότυπο διασποράς Περιβάλλον κινητοποίησης στοιχείων Περιβάλλον απόθεσης στοιχείων ΣΤΑΔΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΒΑΘΟΥΣ ΠΕΡΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ Διάχυση μετάλλων σε περιβάλλοντα πετρώματα

Διαβάστε περισσότερα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα

Αγωγιμότητα στα μέταλλα Η κίνηση των ατόμων σε κρυσταλλικό στερεό Θερμοκρασία 0 Θερμοκρασία 0 Δ. Γ. Παπαγεωργίου Τμήμα Μηχανικών Επιστήμης Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων dpapageo@cc.uoi.gr http://pc164.materials.uoi.gr/dpapageo

Διαβάστε περισσότερα

Έδαφος Αποσάθρωση - τρεις φάσεις

Έδαφος Αποσάθρωση - τρεις φάσεις Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Έδαφος Αποσάθρωση - τρεις φάσεις Στερεά (ανόργανα συστατικά οργανική ουσία) Υγρή (εδαφικό διάλυμα) Αέρια ( εδαφικός αέρας) Στερεά αποσάθρωση πετρωμάτων αποσύνθεση φυτικών και ζωικών

Διαβάστε περισσότερα

2.3 ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός

2.3 ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ. Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός 2.3 ΜΕΡΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ Επιμέλεια παρουσίασης Παναγιώτης Αθανασόπουλος Δρ - Χημικός Σκοπός του μαθήματος: Να επισημαίνουμε τη θέση των μετάλλων στον περιοδικό πίνακα των στοιχείων. Να αναφέρουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΛΑΣΗ. Το εργαλείο διέλασης περιλαμβάνει : το μεταλλικό θάλαμο, τη μήτρα, το έμβολο και το συμπληρωματικό εξοπλισμό (δακτυλίους συγκράτησης κλπ.).

ΔΙΕΛΑΣΗ. Το εργαλείο διέλασης περιλαμβάνει : το μεταλλικό θάλαμο, τη μήτρα, το έμβολο και το συμπληρωματικό εξοπλισμό (δακτυλίους συγκράτησης κλπ.). ΔΙΕΛΑΣΗ Κατά τη διέλαση (extrusion) το τεμάχιο συμπιέζεται μέσω ενός εμβόλου μέσα σε μεταλλικό θάλαμο, στο άλλο άκρο του οποίου ευρίσκεται κατάλληλα διαμορφωμένη μήτρα, και αναγκάζεται να εξέλθει από το

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2 Χημικοί Δεσμοί

Κεφάλαιο 2 Χημικοί Δεσμοί Κεφάλαιο 2 Χημικοί Δεσμοί Σύνοψη Παρουσιάζονται οι χημικοί δεσμοί, ιοντικός, μοριακός, ατομικός, μεταλλικός. Οι ιδιότητες των υλικών τόσο οι φυσικές όσο και οι χημικές εξαρτώνται από το είδος ή τα είδη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ Εισαγωγή ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΔΙΑΒΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΛΟΥΜΙΝΙΟΥ ΑΝΟΔΙΩΣΗ Το γαλβανικό κελί (γαλβανική διάβρωση) είναι μια ηλεκτροχημική αντίδραση οξείδωσης-αναγωγής (redox), η οποία συμβαίνει όταν δύο ανόμοια μέταλλα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων)

ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων) ΑΣΚΗΣΗ 5 ΟΠΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ (Σύνθεση και χαρακτηρισμός έγχρωμων υάλων οξειδίων) Το χρώμα σε ένα υλικό μπορεί να οφείλεται σε: Σκέδαση, Ανάκλαση και Διασπορά του φωτός Άτομα και Ιόντα Μόρια Μεταφορά

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών

Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών Θεματική Ενότητα 4: Διαδικασίες σε υψηλές θερμοκρασίες Τίτλος: Διαδικασίες μετασχηματισμού των φάσεων Ονόματα Καθηγητών: Κακάλη Γλυκερία, Ρηγοπούλου Βασιλεία Σχολή Χημικών

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ

ΧΗΜΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΩΝ Εδαφικά κολλοειδή Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) ή οργανική ουσία (χούμος) με διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ηάργιλος(

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος Γεωχρονολόγησης Re-Os

Μέθοδος Γεωχρονολόγησης Re-Os Μέθοδος Γεωχρονολόγησης Re-Os Γεωχημεία Re-Os Γεωχημεία Re-Os Το όσμιο είναι ένα ευγενές μέταλλο και ανήκει στην ομάδα των μετάλλων του λευκόχρυσου (PGE) Έχει θερμοκρασία τήξης 3033 C, το 4o κατά σειρά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ FeNi-ΟΥΧΑ ΛΑΤΕΡΙΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ.

ΤΑ FeNi-ΟΥΧΑ ΛΑΤΕΡΙΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ. ΤΑ FeNi-ΟΥΧΑ ΛΑΤΕΡΙΤΙΚΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΕΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ. Ευριπίδης Μπόσκος, Καθηγητής Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων-Μεταλλουργών

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Αριάδνη Αργυράκη

ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Αριάδνη Αργυράκη !1 ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Αριάδνη Αργυράκη ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ!2 1. ΥΠΟΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΘΕΡΜΕΣ ΠΗΓΕΣ 2. ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΑ ΡΕΥΣΤΑ 3. ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΥΔΡΟΘΕΡΜΙΚΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ 4. ΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ 5.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 2: Συχνότητα κατανομής, Γεωχημικός χαρακτηρισμός και ταξινόμηση των ύλικών Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΜΕΤΑΛΛΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΧΑΛΥΒΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΜΕΤΑΛΛΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΧΑΛΥΒΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΜΕΤΑΛΛΟΓΡΑΦΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΧΑΛΥΒΩΝ Εικόνα Π1.1: Διάγραμμα φάσεων Fe-C Μονοφασικά πεδία Κύρια χαρακτηριστικά α-fe φερρίτης - στερεό διάλυμα άνθρακα σε BCC Fe - μέγιστη διαλυτότητα σε C 0,025

Διαβάστε περισσότερα

ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΕΡΕΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΧΥΤΕΥΣΕΩΝ. Πορώδες αερίων

ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΕΡΕΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΧΥΤΕΥΣΕΩΝ. Πορώδες αερίων ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΕΡΕΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΧΥΤΕΥΣΕΩΝ Πορώδες αερίων Πορώδες που προέρχεται από αέρια διαλυμένα στο υγρό τα οποία εκροφώνται κατά τη στερεοποίηση λόγω μικρής διαλύτότητας. Κυρίως υδρογόνο είναι το αέριο

Διαβάστε περισσότερα

Εικ.IV.7: Μορφές Κυψελοειδούς αποσάθρωσης στη Νάξο, στην περιοχή της Στελίδας.

Εικ.IV.7: Μορφές Κυψελοειδούς αποσάθρωσης στη Νάξο, στην περιοχή της Στελίδας. ii. Μορφές Διάβρωσης 1. Μορφές Κυψελοειδούς Αποσάθρωσης-Tafoni Ο όρος Tafoni θεσπίστηκε ως γεωμορφολογικός από τον A. Penck (1894), εξαιτίας των γεωμορφών σε περιοχή της Κορσικής, που φέρει το όνομα αυτό.

Διαβάστε περισσότερα

Μη-κρυσταλλικάστερεάκαιύαλοι (non-crystalline solids and glasses)

Μη-κρυσταλλικάστερεάκαιύαλοι (non-crystalline solids and glasses) Μη-κρυσταλλικάστερεάκαιύαλοι (non-crystalline solids and glasses) glass Ένα εύθραυστο και διαφανές υλικό Πολλά περισσότερα αλλά και δύσκολο να καθοριστεί ακριβώς Ύαλοι=μη κρυσταλλικά στερεά που παράγονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον

ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ΕΝΟΤΗΤΑ 2η:Ταξινόμηση των στοιχείων-στοιχεία με ιδιαίτερο ενδιαφέρον 1. ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Η ανάγκη της ταξινόμησης των στοιχείων Ενώ στην αρχαιότητα ήταν γνωστά γύρω στα 13 περίπου στοιχεία, τον 18o αιώνα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ. Χ. Κορδούλης

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ. Χ. Κορδούλης ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝ Χ. Κορδούλης ΚΕΡΑΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Τα κεραμικά υλικά είναι ανόργανα µη μεταλλικά υλικά (ενώσεις μεταλλικών και μη μεταλλικών στοιχείων), τα οποία έχουν υποστεί θερμική κατεργασία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών

Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστήριο Τεχνολογίας Υλικών Εργαστηριακή Άσκηση 04 Επιμετάλλωση Διδάσκοντες: Δρ Γεώργιος Ι. Γιαννόπουλος Δρ Θεώνη Ασημακοπούλου Δρ Θεόδωρος Λούτας Τμήμα Μηχανολογίας ΑΤΕΙ Πατρών Πάτρα 2011 Διάβρωση Διάβρωση

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά)

Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εργαστήριο Υλικών ΙΙ (Κεραμικά & Σύνθετα Υλικά) Οπτικές Ιδιότητες Κεραμικών Διδάσκοντες: Αναπλ. Καθ. Σ. Αγαθόπουλος, Καθ. Δ. Γουρνής, Καθ. Μ. Καρακασίδης

Διαβάστε περισσότερα

Γραπτή εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών Ι»-Σεπτέμβριος 2016

Γραπτή εξέταση «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών Ι»-Σεπτέμβριος 2016 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ (Καθ. Β.Ζασπάλης) ΘΕΜΑ 1 ο (30 Μονάδες) Στην εικόνα δίνονται οι επίπεδες

Διαβάστε περισσότερα

Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ

Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011 Μαγματικά, πλουτώνια πετρώματα ΓΡΑΝΙΤΕΣ ΚΑΙ ΓΡΑΝΙΤΟΕΙΔΗ ΡΥΟΛΙΘΟΣ Καλιούχος Άστριος ή Πλαγιόκλαστο Χαλαζίας Βιοτίτης ή Κεροστίλβη + Μοσχοβίτης (όχι με Κεροστλίβη) + Μαγνητίτης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΤΡΟΓΕΝΕΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΩΣΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ

ΠΕΤΡΟΓΕΝΕΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΩΣΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ ΠΕΤΡΟΓΕΝΕΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΥΠΟ ΕΙΓΜΑ ΣΩΣΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ Θέμα 1: Επιλέξτε και απαντήστε σε 6 από τις ακόλουθες 10 ερωτήσεις (30 μονάδες) 1. Τι ονομάζουμε ευθύγραμμα ή γραμμικά πολωμένο φως; Ποια είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΣΤΙς ΘΕΣΕΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ΣΤΡΑΤΩΝΙ, ΣΚΟΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΣΤΙς ΘΕΣΕΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ΣΤΡΑΤΩΝΙ, ΣΚΟΥΡΙΕΣ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΕΩΣ ΣΤΙς ΘΕΣΕΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ, ΣΤΡΑΤΩΝΙ,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚEΣ ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Αριάδνη Αργυράκη

ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚEΣ ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ. Αριάδνη Αργυράκη 1 ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΙΚEΣ ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ Αριάδνη Αργυράκη Περιεχόμενα 2 1. Ορισμοί 2. Εξισορρόπηση αντιδράσεων οξειδοαναγωγής 3. Διαγράμματα Eh-pH 4. Σημαντικές βιο-γεωχημικές αντιδράσεις ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΤΟΜΕΑΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ Γραπτό τεστ (συν-)αξιολόγησης στο μάθημα: «ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών

ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών ΥΛΙΚΑ ΤΗΣ ΓΗΣ ΙI : Κρυσταλλοχημεία και Συστηματική των Ορυκτών ΔΙΔΑΣΚΩΝ : Δ. ΠΑΠΟΥΛΗΣ Ακαδ. Έτος 2010-2011 8 η ΔΙΑΛΕΞΗ 23/11/10 ΙΝΟΠΥΡΙΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ (CHAIN SILICATES) ΔΙΠΛΕΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ (DOUBLE CHAIN) INOΠΥΡΙΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Δύο προσεγγίσεις Ποιοτική εκτίμηση: για τη μελέτη ενός γεωλογικού συστήματος ή την πρόβλεψη της επίδρασης φυσικοχημικών μεταβολών (P/T/ P/T/Χ) σε ένα

Δύο προσεγγίσεις Ποιοτική εκτίμηση: για τη μελέτη ενός γεωλογικού συστήματος ή την πρόβλεψη της επίδρασης φυσικοχημικών μεταβολών (P/T/ P/T/Χ) σε ένα Πετρολογία Μαγματικών & Μεταμορφωμένων μ Πετρωμάτων Μέρος 1 ο : Μαγματικά Πετρώματα Ιωάννης Ηλιόπουλος Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Γεωλογίας Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών Φεβρουάριος 2016 ΣΙΚΕΣ ΡΧΕΣ ΘΕΡΜΟΔΥΝΜΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών. Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση

Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών. Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση Ηλίας Χατζηθεοδωρίδης, 2011 Καταστροφή προϋπαρχόντων πετρωμάτων (αποσάθρωση και διάβρωση) Πυριγενών Μεταμορφωμένων Ιζηματογενών Μεταφορά Απόθεση Συγκόλληση, Διαγένεση Αποσάθρωση (weathering) προϋπαρχόντων

Διαβάστε περισσότερα

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής

Επιστήμη των Υλικών. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τμήμα Φυσικής Επιστήμη των Υλικών Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Φυσικής 2017 Α. Δούβαλης Διαγράμματα Φάσεων Δημιουργία κραμάτων: διάχυση στοιχείων που έρχονται σε άμεση επαφή Πως συμπεριφέρονται τα επιμέρους άτομα των

Διαβάστε περισσότερα

Κοιτασματολογία Ενότητα 2: Βασικές και ενδογενείς διαδικασίες σχηματισμού των κοιτασμάτων

Κοιτασματολογία Ενότητα 2: Βασικές και ενδογενείς διαδικασίες σχηματισμού των κοιτασμάτων Κοιτασματολογία Ενότητα 2: Βασικές και ενδογενείς διαδικασίες σχηματισμού των κοιτασμάτων Γεώργιος Χαραλαμπίδης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος & Μηχανικών Αντιρρύπανσης ΤΕ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ACO 3. A = μέταλλο

ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ACO 3. A = μέταλλο Ανθρακικά ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ACO 3 A = μέταλλο Ομάδα Ασβεστίτη Τριγωνικό Ασβεστίτης CaCO 3 Μαγνησίτης MgCO 3 Σιδηρίτης FeCO 3 Ροδοχρωσίτης MnCO 3 Σμιθσωνίτης ZnCO 3 Ομάδα Αραγωνίτη Ρομβικό Αραγωνίτης CaCO 3 Κερουσίτης

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ. Ενότητα 3: Στερεά διαλύματα και ενδομεταλλικές ενώσεις. Γρηγόρης Ν. Χαϊδεμενόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών

Φυσική ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ. Ενότητα 3: Στερεά διαλύματα και ενδομεταλλικές ενώσεις. Γρηγόρης Ν. Χαϊδεμενόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών Φυσική ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ Ενότητα 3: Γρηγόρης Ν. Χαϊδεμενόπουλος Πολυτεχνική Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

2η Εργαστηριακή Άσκηση Εξάρτηση της ηλεκτρικής αντίστασης από τη θερμοκρασία Θεωρητικό μέρος

2η Εργαστηριακή Άσκηση Εξάρτηση της ηλεκτρικής αντίστασης από τη θερμοκρασία Θεωρητικό μέρος 2η Εργαστηριακή Άσκηση Εξάρτηση της ηλεκτρικής αντίστασης από τη θερμοκρασία Θεωρητικό μέρος Όπως είναι γνωστό από την καθημερινή εμπειρία τα περισσότερα σώματα που χρησιμοποιούνται στις ηλεκτρικές ηλεκτρονικές

Διαβάστε περισσότερα

Πείραμα 2 Αν αντίθετα, στο δοχείο εισαχθούν 20 mol ΗΙ στους 440 ºC, τότε το ΗΙ διασπάται σύμφωνα με τη χημική εξίσωση: 2ΗΙ(g) H 2 (g) + I 2 (g)

Πείραμα 2 Αν αντίθετα, στο δοχείο εισαχθούν 20 mol ΗΙ στους 440 ºC, τότε το ΗΙ διασπάται σύμφωνα με τη χημική εξίσωση: 2ΗΙ(g) H 2 (g) + I 2 (g) Α. Θεωρητικό μέρος Άσκηση 5 η Μελέτη Χημικής Ισορροπίας Αρχή Le Chatelier Μονόδρομες αμφίδρομες αντιδράσεις Πολλές χημικές αντιδράσεις οδηγούνται, κάτω από κατάλληλες συνθήκες, σε κατάσταση ισορροπίας

Διαβάστε περισσότερα

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή.

Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Πιο ενεργά συστατικά κολλοειδή κλασματα Διάμετρο μικρότερη από 0,001 mm ή 1μ ανήκουν στα κολλοειδή. Ανόργανα ορυκτά (άργιλος) οργανική ουσία (χούμος) Η άργιλος (< 2μ) των εδαφών, διαμέτρου

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική Χημεία ΙΙ. Ηλεκτροχημικά στοιχεία. Κεφ.1 Ηλεκτροδιαλυτική τάση. Σημειώσεις για το μάθημα. Ευκλείδου Τ. Παναγιώτου Σ. Γιαννακουδάκης Π.

Φυσική Χημεία ΙΙ. Ηλεκτροχημικά στοιχεία. Κεφ.1 Ηλεκτροδιαλυτική τάση. Σημειώσεις για το μάθημα. Ευκλείδου Τ. Παναγιώτου Σ. Γιαννακουδάκης Π. Σημειώσεις για το μάθημα Φυσική Χημεία ΙΙ Ηλεκτροχημικά στοιχεία Κεφ.1 Ηλεκτροδιαλυτική τάση Ευκλείδου Τ. Παναγιώτου Σ. Γιαννακουδάκης Π. Τμήμα Χημείας ΑΠΘ 1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΗΛΕΚΤΡΟΔΙΑΛΥΤΙΚΗ ΤΑΣΗ 1.1 των µετάλλων

Διαβάστε περισσότερα

4. ΒΛΑΒΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΘΡΑΥΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ

4. ΒΛΑΒΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΘΡΑΥΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ 4. ΒΛΑΒΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΘΡΑΥΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΒΡΩΣΗΣ Ως διάβρωση ορίζεται η διεργασία που επισυμβαίνει στην επιφάνεια μεταλλικών κατασκευών και οδηγεί σε ποικίλου βαθµού καταστροφή τους. Όταν ένα μέταλλο έρθει

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΔΡ. Α. ΞΕΝΙΔΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Mετασχηματισμοί διάχυσης στα στερεά / Πυρηνοποίηση στην στερεά κατάσταση. Ομογενής πυρηνοποίηση στα στερεά/μετασχηματισμοί διάχυσης.

Mετασχηματισμοί διάχυσης στα στερεά / Πυρηνοποίηση στην στερεά κατάσταση. Ομογενής πυρηνοποίηση στα στερεά/μετασχηματισμοί διάχυσης. Mετασχηματισμοί διάχυσης στα στερεά / Πυρηνοποίηση στην στερεά κατάσταση Ομογενής πυρηνοποίηση στα στερεά/μετασχηματισμοί διάχυσης. Το πρόβλημα: Ιζηματοποίηση φάσης β (πλούσια στο στοιχείο Β) από ένα υπέρκορο

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννης Πούλιος, Καθηγητής Εργ. Φυσικοχημείας Α.Π.Θ. Τηλ

Ιωάννης Πούλιος, Καθηγητής Εργ. Φυσικοχημείας Α.Π.Θ. Τηλ Φυσικοχημεία II, Διαλύματα Ιωάννης Πούλιος, Καθηγητής Εργ. Φυσικοχημείας Α.Π.Θ. Τηλ. 2310-997785 poulios@chem.auth.gr photocatalysisgroup.web.auth.gr ΚΡΑΜΑΤΑ Χρώμα κραμάτων αποτελούμενα από Χρυσό (Au),

Διαβάστε περισσότερα

1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ.

1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ. 1.2. Ο ΣΙΔΗΡΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΡΑΜΑΤΑ ΤΟΥ. Ο σίδηρος πολύ σπάνια χρησιμοποιείται στη χημικά καθαρή του μορφή. Συνήθως είναι αναμεμειγμένος με άλλα στοιχεία, όπως άνθρακα μαγγάνιο, νικέλιο, χρώμιο, πυρίτιο, κ.α.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΡΓΥΡΑΚΗ

ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΡΓΥΡΑΚΗ 1 ΓΕΩΧΗΜΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΑΡΙΑΔΝΗ ΑΡΓΥΡΑΚΗ 2 Γεωλογικός (Γεωχημικός) κύκλος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3 1. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2. ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗ 3. ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗΣ 4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΧΑΛΥΒΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ

ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΕΣ ΧΑΛΥΒΩΝ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Θ Ε Ρ Μ Ι Κ Ε Σ Κ ΑΤ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Ε Σ είναι σύνολο διεργασιών όπως: θέρμανση και ψύξη χάλυβα σε στερεά κατάσταση και σε καθορισμένες θερμοκρασιακές και χρονικές συνθήκες. Σ ΚΟ Π Ο Σ Θ Ε Ρ Μ Ι

Διαβάστε περισσότερα

Υδροχημεία. Ενότητα 10: Οξείδωση - Αναγωγή. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας

Υδροχημεία. Ενότητα 10: Οξείδωση - Αναγωγή. Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Υδροχημεία Ενότητα 10: Οξείδωση - Αναγωγή Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών Τμήμα : Γεωλογίας Σκοποί ενότητας Κατανόηση των οξειδοαναγωγικών φαινομένων, δυναμικό οξειδοαναγωγής Κατανόηση της διαδικασίας

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Σύστημα υπόγειου νερού. Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών. Ρύθμιση ph

Περιεχόμενα. Σύστημα υπόγειου νερού. Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών. Ρύθμιση ph Αριάδνη Αργυράκη 1 Περιεχόμενα Σύστημα υπόγειου νερού Αντιδράσεις υδρόλυσης πυριτικών ορυκτών Ρύθμιση ph 2 Σύστημα υπόγειου νερού εξέλιξη σύστασης 1. Είσοδος - χημική σύσταση κατακρημνισμάτων 2. Ζώνη αερισμού

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα :... Ημερομηνία:... /... /...

Όνομα :... Ημερομηνία:... /... /... Όνομα :... Ημερομηνία:... /... /... Επαναληπτικό Διαγώνισμα Χημείας Γ Λυκείου Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών (1 ο + 2 ο + 3 ο + 4 ο + 5 ο ΚΕΦ.) Διάρκεια 180 min ΘΕΜΑ Α Στις ερωτήσεις Α1 εως Α4

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΥΚΤΑ. Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας. Ορυκτό αλάτι (αλίτης)

ΟΡΥΚΤΑ. Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας. Ορυκτό αλάτι (αλίτης) ΟΡΥΚΤΑ & ΠΕΤΡΩΜΑΤΑ ΟΡΥΚΤΑ Ο όρος ορυκτό προέρχεται από το ρήμα «ορύσσω» ή «ορύττω» που σημαίνει «σκάβω». Χαλαζίας Ορυκτό αλάτι (αλίτης) Τα ορυκτά είναι φυσικά, στερεά και ομογενή σώματα της λιθόσφαιρας

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1 Δομή της Γης

Κεφάλαιο 1 Δομή της Γης Κεφάλαιο 1 Δομή της Γης Σύνοψη Στο κεφάλαιο 1 μελετάται εκτενώς η προέλευση των στοιχείων που προέρχονται από τα ορυκτά πετρώματα που βρίσκονται στον φλοιό της γης. Μελετώνται οι διεργασίες της υγροποίησης,της

Διαβάστε περισσότερα

Υλικά Ηλεκτρονικής & Διατάξεις

Υλικά Ηλεκτρονικής & Διατάξεις Τμήμα Ηλεκτρονικών Μηχανικών Υλικά Ηλεκτρονικής & Διατάξεις 3 η σειρά διαφανειών Δημήτριος Λαμπάκης Τύποι Στερεών Βασική Ερώτηση: Πως τα άτομα διατάσσονται στο χώρο ώστε να σχηματίσουν στερεά? Τύποι Στερεών

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών

ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΥ Ι Μεταλλουργία Σιδήρου Χυτοσιδήρου Θεωρία και Τεχνολογία Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων - Μεταλλουργών ΔΡ. Α. ΞΕΝΙΔΗΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 7. ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΑΝΑΓΩΓΗΣ ΑΔΕΙΑ ΧΡΗΣΗΣ 2 Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Φυσικοί μετασχηματισμοί καθαρών ουσιών

Φυσικοί μετασχηματισμοί καθαρών ουσιών Φυσικοί μετασχηματισμοί καθαρών ουσιών Ή εξάτμιση, η τήξη και η μετατροπή του γραφίτη σε διαμάντι αποτελούν συνηθισμένα παραδείγματα αλλαγών φάσης χωρίς μεταβολή της χημικής σύστασης. Ορισμός φάσης: Μια

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΥΠΟΕΡΓΟ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΡΜΑΡΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ (ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ)

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΥΠΟΕΡΓΟ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΜΑΡΜΑΡΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ (ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΟ ΕΡΓΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (ΕΤΠΑ) ΕΛΛΑΔΑΣ (ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ) ΕΡΓΟ:ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ

Διαβάστε περισσότερα