ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

Transcript

1 Ê ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΙΣΡΑΗΛΙΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΑΘΗΝΩΝ Τ Ε Υ Χ Ο Σ 4 9 Μ Α Ϊ Ο Σ - Ι Ο Υ Ν Ι Ο Σ Σ Ι Β Α Ν - Τ Α Μ Ο Υ Ζ

2 περιεχοµενα 03 συνταξης σηµειωµα 04 κοινοτητας διοικηση «η ζωη µου στην προεδρια της Κοινοτητας», η προκληση της αλλαγης γενιας 06 λιγα λογια για την Μπερρυ, επικηδειος οµιλια 08 Θεσσαλονικη:«ποτε ξανα» σε ενα ακοµη Ολοκαυτωµα 10 Θεσσαλονικη, 70 χρονια απο την αναχωρηση του πρωτου συρµου 11 χειρογραφο Μπερρυς Ναχµια 12 κατα µηνα Μαρτιο του ροσκυνηµα στο Αουσβιτς-Μπιρκεναου 15 March of the Living αποφθεγµα φωτογραφια Εβραιοι που επηρεασαν τον κοσµο Φελιξ Μεντελσον 20 µια ξεχωριστη εµπειρια 21 ο σπορος που εκανε µια ερηµη γη ν ανθισει 23 εµπειρια και συναισθηµα στο Ισραηλ 24 ειστε ελευθεροι 26 η Χρυση Αυγη θελει µια Εκκλησια να σταυρωνει και οχι να σταυρωνεται 27 ποιος πρεπει να ζητησει συγνωµη απο ποιον 28 ενα ιστορικο δηµοτικο τραγουδι για τον Συνταγµαταρχη Μαρδοχαιο Φριζη, εκδηλωση στο Μουσειο της πολεως των Αθηνων 29 «ντοκουµεντα» 30 σχολια 31 τεχνης σχολια - βιβλια Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ: Ισραηλιτική Κοινότης Αθηνών, Μελιδόνη 8, Αθήνα , τηλ.: , fax: , athjcomm@otenet.gr. ΕΚ ΟΤΗΣ: ο Πρόεδρος της Ι.Κ.Α. Βενιαµίν Αλµπάλας ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ-ΣΥΝΤΑ- ΞΗΣ: Βίκτωρ Ελιέζερ fax: , victorel@otenet.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑ Α: Βίκτωρ Ελιέζερ, Ηλίας Νάχµαν, Ντορίτα Τρέβεζα ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ-ΚΑΛΛ/ΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ρασέλ Μπαλέστρα ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΑΛΦΑΒΗΤΟ ΑΕΒΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ Σ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ: Μπέλλα Ααρών,Μπένης Αλµπάλας, Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάϊ, Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ, Υβόννη Καπουάνο, Τίλντα Καράσσο-Καββασιάδη, Μίνος Μωυσής, Αχιλλέας Πεκλάρης, ανάη Πολίτη, Ρίτα Σασσών, Ελένη Χοντολίδου.

3 συνταξης σηµειωµα 03 προσωπα και Η πόλη της Θεσσαλονίκης, 70 χρόνια µετά, αποτίνει φόρο τιµής στους Εβραίους δηµότες της, που έπεσαν θύ- µατα της ναζιστικής θηριωδίας. Μια µεγαλειώδης πορεία, µε επικεφαλής τον ίδιο τον δήµαρχο Γιάννη Μπουτάρη, µαζί µε τους οµήρους που γύρισαν ζωντανοί από τη κόλαση και βρίσκονται ακόµη ανάµεσά µας, µαζί µε τον πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης αβίδ Σαλτιέλ, που συµβολίζει την αναγέννηση από τις στάχτες της ολοκληρωτικής καταστροφής και χιλιάδες Ελλήνων και ξένων πολιτών, ήταν το ηχηρό µήνυµα αλληλεγγύης και αγώνα, κατά του φασισµού και του ναζισµού, που απειλούν την ελληνική δηµοκρατία. Ευχαριστούµε τη κοινοτική Σύµβουλο του δήµου Θεσσαλονίκης, Τίλντα Καράσσο-Καββασιάδη, που µοιράζεται τις σκέψεις και τα συναισθήµατά της µε τους αναγνώστες του Άλεφ. Στην πορεία των ζωντανών στο Άουσβιτς, στο March of the Living, µετείχε ο Γιάννης Μπουτάρης, επικεφαλής αντιπροσωπείας του δήµου Θεσσαλονίκης, του Αριστοτελείου πανεπιστηµίου, συνοδευόµενοι από τον αντιπρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας, Λάρυ Σεφιχά. Ο δήµαρχος Θεσσαλονίκης, κλήθηκε να ανάψει µία από τις έξι δάδες, που συµβολίζουν τα Εβραίους, θύ- µατα του Ολοκαυτώµατος, µαζί µε τον πρόεδρο του παγκοσµίου εβραϊκού συνεδρίου, Ρόναλντ Λάουντερ. Ευχαριστούµε την πανεπιστηµιακό Ελένη Χοντολίδου, για το ρεαλιστικό και ταυτόχρονα συγκινητικό κείµενο, που έγραψε ειδικά για τους αναγνώστες του Άλεφ. Μαζί τους και η αποστολή της εβραϊκής νεολαίας Ελλάδας, ευχαριστούµε την Νέλλη Αρούχ και τη Ρίτα Σασσών, για το επι- µορφωτικό έργο που προσφέρουν στους νέους µας. Ο Γενικός Γραµµατέας Θρησκευµάτων Γιώργος Καλαντζής, µετά τις οµιλίες του στην Λάρισα την ηµέρα µνή- µης των θυµάτων του Ολοκαυτώµατος και στην Αθήνα στη τελετή για το Γιοµ Ασοά στο νεκροταφείο, εξακολουθεί να δίνει τον δικό του αγώνα κατά του νεοναζισµού, µε ένα κείµενο µε τίτλο: «Η Χρυσή Αυγή θέλει µια Εκκλησία να σταυρώνει και όχι να σταυρώνεται», που δη- µοσιεύθηκε στο βιβλίο «Νεοναζιστικός Παγανισµός και Ορθόδοξη Εκκλησία», το οποίο φιλοξενούµε και στο Άλεφ. Έφυγε από κοντά µας η Μπέρρυ Ναχµία, η εµβληµατική φυσιογνωµία αυτών που επέζησαν από τα κολαστήρια του Μένγκελε, η γυναίκα που σε πείσµα εκείνων που ήθελαν να την κάνουν να σιωπήσει, εκείνη µιλούσε... Μιλούσε συνεχώς και παντού για την δική της τραγική εµπειρία, διδάσκοντας όχι το µίσος και την εκδίκηση αλλά τη µνήµη και την αγάπη. Ευχαριστούµε τη Μπέλλα Ααρών, για το ιστορικό κείµενο που έγραψε για την ενη- µέρωση των αναγνωστών του Άλεφ και για το χειρόγραφο της Μπέρρυ Ναχµία, που αποτελεί ιστορική κληρονοµιά προς όλους µας. Το Ισραήλ γιόρτασε τα 65 χρόνια από την ίδρυσή του και είναι τιµή για το Άλεφ, να φιλοξενεί κατ αποκλειστικότητα ένα αποκαλυπτικό άρθρο του δηµοσιογράφου Αχιλλέα Πεκλάρη, µε έντονο ισραηλινό χρώµα αλλά και ιστορική ελληνική πινελιά. Μια ανθρώπινη ιστορία, µια συλλογική προσπάθεια, ένας αγώνας για την ανεξαρτησία και την ευηµερία µιας ολόκληρης κοινωνίας. Επισκεφθείτε το blog του, Επί του πιεστηρίου, θερµά συγχαρητήρια στον πρόεδρο του ΚΙΣΕ αβίδ Σαλτιέλ, ο οποίος στις 7 Μαΐου εξελέγη, ως ένας εκ των αντιπροέδρων του παγκοσµίου εβραϊκού συνεδρίου. Στις 9 Ιουνίου θα διεξαχθούν οι εκλογές για την ανάδειξη νέα Συνέλευσης και νέου ιοικητικού Συµβουλίου της Ισραηλιτικής Κοινότητας της Αθήνας. Ο νυν πρόεδρος Μπένης Αλµπάλας, δήλωσε ότι αποχωρεί από την προεδρεία της Κοινότητας, παραδίδοντας τα ηνία στην επόµενη γενιά. Η οµάδα του Άλεφ ευχαριστεί θερµά τον Μπένη Αλµπάλα, για την αµέριστη εµπιστοσύνη που µας περιέβαλλε, την άριστη συνεργασία που είχαµε και τη σπουδαία συµβολή του στην ενηµέρωση των αναγνωστών µας. Καλή ανάγνωση Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ* *Οσο και εάν κάποιοι µου επιτίθενται προσωπικά µε ανυπόστατες κατηγορίες, επειδή οι απόψεις µου τους ενοχλούν, λοιδορώντας ακόµη και το πατρώνυµό µου, δεν πρόκειται να τους ακολουθήσω στον λασπω- µένο δρόµο του λαϊκισµού. Παραµένω πιστός στις αρχές µου, υπηρετώντας µε συνέπεια και αφοσίωση την αλήθεια και την ενηµέρωση των αναγνωστών του Άλεφ.

4 κοινοτητας διοικηση 04 «η ζωη µου στην Βενιαµίν Αλµπάλας, Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών της Κοινοτητας» Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από όταν δέχτηκα µια πρόσκληση από τις τότε δύο κύριες κοινοτικές παρατάξεις που µου ζήτησαν να παίξω το ρόλο του «ισορροπιστή» στο υπό κατάρτιση κοινοτικό Συµβούλιο. Μόλις είχα παραιτηθεί από το Στρατό, είχα χρόνο, µε ήξεραν ως «συναινετικό», «συνεργάσιµο» και «λογικό», άρα τους έκανα! Αριστίνδην µέλος του κοινοτικού Συµβουλίου! εν είχα υποβάλλει υποψηφιότητα στις τότε εκλογές, το αποτέλεσµα των οποίων έφερε σχεδόν τις ίδιες έδρες στις δύο παρατάξεις. Τέσσερα µέλη από εδώ, τέσσερα από εκεί και εγώ ο ένατος στη µέση! Πρόεδρος εκλέχθηκε ο ανιήλ Αλχανάτης, ο άνθρωπος που µε έµπασε στη ζωή του «Προέδρου» της Κοινότητας. Έτσι µου κόλλησε, τυχαία θα έλεγα, το µικρόβιο! Ήταν φαίνεται αρκετά δυνατό και σιγά σιγά (αναπληρωτής Γεν. Γραµµατέας, Γενικός Γραµµατέας) ήλθε η στιγµή να εκλεγώ Πρόεδρος, µετά από εκλογές, µε µεγάλο αριθµό σταυρών, στη θέση του απερχό- µενου Προέδρου, γιατί είχε συµπληρώσει ήδη πέντε συνεχείς τριετίες και βάσει του καταστατικού δεν µπορούσε να επανεκλεγεί. Ο ανιήλ Αλχανάτης παραδίδει τη σκυτάλη στην επόµενη γενιά. Το 1995, πρώτη χρονιά στην προεδρία και το «δυνατό µικρόβιο» για την Κοινότητα µε κάνει να νιώθω «έρωτα» γι αυτήν και µάλιστα µεγάλο! Πρόσφατα, όταν εξοµολογήθηκα, σε κάποια συγκέντρωση, τον «έρωτά» µου για την Κοινότητα κάποιος µου είπε εγώ νιώθω «αγάπη». Καλή και η «αγάπη» αλλά ο «έρωτας» κάνει την διαφορά Ευτυχώς ή δυστυχώς, τουλάχιστον για µένα, χωρίς να νιώθεις «έρωτα» δεν µπορείς ούτε να αποδώσεις ούτε να ξεπεράσεις τον εαυτό σου σε αυτό που κάνεις για την Κοινότητά σου. Όπως και στον πραγµατικό έρωτα, έτσι και στον «έρωτα» για την Κοινότητα και θα υποφέρεις, και θα ευχαριστηθείς, και θα στεναχωρηθείς, και θα ικανοποιηθείς, και θα ξενυχτήσεις από αγωνία για τα θέµατα που έχεις να λύσεις, και θα χάσεις ώρα µε τη σκέψη «τι κάνω τώρα;», και θα ακούσεις τα πολλά και παράξενα, και πρέπει να είσαι ευγενικός, και πρέπει να καταλάβεις το πόνο του άλλου (η δουλειά του Προέδρου) και να προσέχεις την ασφάλεια των παιδιών και όλων των οµοθρήσκων (και αυτό δουλειά του Προέδρου) και τα οικονοµικά γιατί δει δη χρηµάτων (και αυτό ο Πρόεδρος πρέπει να συντονίσει και να βρει δωρητές) και τα θρησκευτικά µας (χωρίς αυτά δεν είµαστε Εβραίοι), και ο συντονισµός του Συµβουλίου (µε δυσκολίες, αρκετές φορές, αναλόγως σύνθεσης), και των Επιτροπών και µε απόλυτη διαφάνεια προς όλους και για όλα και πώς να αντιµετωπίσεις την όποια αντιπολίτευση και να αντι- µετωπίσεις (µε χαµόγελο παρακαλώ!) την κάθε κακοπιστία, το κάθε κουτσοµπολιό, την κάθε υπερβολή (συνήθως προς την κακόπιστη πλευρά!) και σπάνια, που και που, να ακούς και κάποιο ευχαριστώ και κάποιο καλό λόγο!! Μπράβο ποτέ!! Πιστεύω µε τη σύντοµη περιγραφή των συναισθηµάτων µου, έπεισα ότι η ζωή στην προεδρία της Κοινότητας είναι ένας «έρωτας» δύσκολος! Για όλα προσπαθείς, όλα τα υποµένεις, αρκετά σε ευχαριστούν, νιώθεις την γαλήνη ότι µπορείς και προσφέρεις και συνειδητοποιείς ότι, όπως όλοι οι µεγάλοι έρωτες έχουν αρχή και τέλος. Έτσι ύστερα, από πέντε τριετίες διακεκοµµένες στην προεδρία είπα στον εαυτό µου πριν από πολλούς µήνες: καιρός φίλε να φύγεις δυνατός, υγιής, αγαπητός, µε καλή υστεροφηµία και ευχαριστηµένος µε τον «έρωτά» σου!». Ποτέ δεν µου άρεσε το δόγµα «από το γραφείο στο νεκροταφείο», αρρώστια αρκετών προέδρων. Ξεχνάµε φαίνεται ότι η καρέκλα του προέδρου δεν µεταφέρεται, αλλά παραµένει στη γη για το διάδοχό του. Έζησα συναρπαστικές στιγµές αλλά και πολλές απογοητεύσεις µέχρι και πίκρες. Θύµωσα και χάρηκα. Έκανα ό,τι µπορούσα καλύτερο µαζί µε τους άξιους συνεργάτες µου, που ήταν και πολλοί ύστερα από τόσες προεδρίες. Παρόλα αυτά θα πρέπει να σηµειώσω και το λέω ξεκάθαρα, ότι αυτό που τρώει από µέσα την Κοινότητα είναι το «σκουλήκι» του κουτσοµπολιού, της στρεβλωµένης πληροφορίας (πολλές φορές όχι καλόπιστης), τα «µου είπαν κάτι», τα «άκουσα, αλλά δεν ξέρω

5 05 από που», «γιατί εγώ και όχι αυτός», και άλλα γνωστά ευτράπελα καθηµερινής παράνοιας. υστυχώς ή ευτυχώς είµαστε λίγοι, τα σαλόνια και οι βεγγέρες είναι ο τόπος του κουτσοµπολιού και της υπερβολής. Φαίνεται χωρίς αυτά δεν κάνουµε! Γι αυτό ο πρόεδρος πρέπει να είναι «ερωτευµένος» µε την Κοινότητα!! Για να χαµογελάει, να ακούει, να αξιολογεί, να βοηθάει, να συµπαραστέκεται, να καταλαβαίνει, να µην ενοχλείται (πολύ!), να ξεχνάει (όσο µπορεί!), να είναι συναινετικός, να είναι πραγµατικός εθελοντής. Απλά, να θέλει να προσφέρει χωρίς προαπαιτούµενα και χωρίς επό- µενα. Με άλλα λόγια σκέτος «έρωτας», άδολος και γνήσιος! Όταν εργάζεσαι δεν µπορείς να µην κάνεις και λάθη και παραλείψεις, αρκεί να µην αδικήσεις από πρόθεση. ούλεψα για το καλό της Κοινότητας, οι τελευταίες δύο θητείες µου ήταν οι πιο συναρπαστικές. Μνηµείο Ολοκαυτώµατος, η Κοινότητά µας γίνεται γνωστή και σεβαστή εντός και εκτός της Ελλάδος, οικονοµική κρίση (ευτυχώς έχουµε φίλους που είναι κοντά µας), σχολείο-νηπιαγωγείο διαµάντι, το κόσµηµα της Κοινότητάς µας, κανένα παιδί δεν έφυγε και δεν θα φύγει από το σχολείο για οικονο- µικούς λόγους, κανένας οµόθρησκος δεν πείνασε και δεν θα πεινάσει, ετοιµάζουµε καινούριο Ραββίνο ένα νέο άνθρωπο από τα σπλάχνα της Κοινότητας, άνοδος της εξτρεµιστικής ακροδεξιάς που µας προβληµατίζει, αύξηση του αντισηµιτισµού, δίκη του γνωστού βιβλίου (και µάρτυρας κατηγορίας και κατηγορούµενος), σχέσεις εµπιστοσύνης και σεβασµού µε όλους τους φορείς, εκπληκτική ενεργοποίηση της νεολαίας µας. Τα παραπάνω θα συνεχιστούν και θα προστεθούν και άλλα στα επιτεύγµατα της νέας προεδρίας. Είµαι απόλυτα βέβαιος, ότι ο υποψήφιος πρόεδρος Μίνος Μωυσής θα συνεχίσει το δρόµο και τη σκυτάλη που πήρα και εγώ από τους προκατόχους µου. Πράγµατι, είναι όµορφο να προσφέρεις, να είσαι «ερωτευµένος» µε αυτό που κάνεις! Κοινοτητα Αθηνων, η προκληση της γενιας Στις 9 Ιουνίου 2013, ημέρα Κυριακή, γίνονται οι εκλογές της Κοινότητάς μας, που θα αναδείξουν τη νέα 50-μελή Γενική Συνέλευση, η οποία στη συνέχεια θα εκλέξει το νέο κοινοτικό Συμβούλιο. Καθήκον όλων μας είναι η παρουσία στις εκλογές, γιατί αυτό δείχνει το ενδιαφέρον μας για την Κοινότητα, την ευθύνη μας για τη συνέχεια της πορείας της, την αναγνώριση στο πρόσωπο των εθελοντών, που την υπηρετούν και την εμπιστοσύνη στα πρόσωπα που επιλέγουμε με τη ψήφο μας. Ο Πρόεδρος της Κοινότητας Μπένης Αλμπάλας, όπως άλλωστε είχε δηλώσει ήδη από την προηγούμενη τριετία, αποχωρεί από τη θέση του, παραδίδοντας τη σκυτάλη στην επόμενη γενιά, για να υπηρετήσει με την ίδια συνέπεια, σοβαρότητα και ευθύνη την Κοινότητα. Του είμαστε όλοι υπόχρεοι, για την πολυετή προσφορά του στα κοινοτικά μας πράγματα. Ήρθε λοιπόν, η ώρα της επόμενης γενιάς να πάρει τα ηνία στην διοίκηση της Κοινότητας. Η πρώτη γενιά, που δεν έζησε τον Πόλεμο, αναλαμβάνει σε μια πραγματικά δύσκολη συγκυρία, να οδηγήσει την Κοινότητα Αθηνών με σταθερότητα και αισιοδοξία για το μέλλον της. Στην προσπάθεια αυτή πήρα την απόφαση να τεθώ επικεφαλής, έχοντας κοντά μου άξιους συνεργάτες, έμπειρους από τη συμμετοχή τους στα κοινά αλλά και νεότερους, που μοιράζονται την ίδια όρεξη για δουλειά και το ίδιο μεράκι για εθελοντική προσφορά. Η οικονομική κρίση έχει επηρεάσει σοβαρά την Κοινότητά μας. Με ταμειακό έλλειμμα πάνω από ευρώ για το 2012, λόγω κυρίως της μεγάλης μείωσης των εσόδων από ακίνητα και ταυτόχρονης αύξησης των φόρων τους, η Κοινότητά μας βρίσκεται πραγματικά σε δύσκολη θέση. Στρατηγική επιλογή είναι και θα είναι η συνέχιση της πληρότητας της κοινοτικής μας ζωής, η διατήρηση όλων των εκφάνσεων που την χαρακτηρίζουν. Είμαστε μεν, μια μικρή Κοινότητα, έχουμε όμως μια γεμάτη κοινοτική ζωή που καλούμαστε να υπηρετήσουμε. Βασικό μέλημα πρέπει να είναι η εξεύρεση σταθερών πηγών χρηματοδότησης της Κοινότητας και στην κατεύθυνση αυτή θα εξαντλήσουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, από αδελφούς οργανισμούς μέσα και έξω από την Ελλάδα. Θα πρέπει όμως αυτή η προσπάθεια να βρει απήχηση και σε κάθε ομόθρησκο, μέλος της Κοινότητάς μας, που ακόμα κι αυτές τις δύσκολες - για πολλούς-εποχές, οφείλει να ανταποκριθεί στην υποχρέωσή του να στηρίξει την Κοινότητα με εισφορές και δωρεές. Θα είναι πραγματικά πολύ επικίνδυνο, αν για λόγους προσαρμογής στα οικονομικά της δεδομένα, η Κοινότητα αναγκαστεί να αναστείλει έστω και μια από τις δραστηριότητές της, η αλυσίδα θα έχει σπάσει και πολύ δύσκολα στο μέλλον θα ξανακολλήσει. Πέρα όμως από τα οικονομικά, οι προκλήσεις είναι και άλλες πολλές.

6 06 Αλληλεγγύη σε όσους έχουν ανάγκη από τη ζεστή φροντίδα της Κοινότητας, σχολείο και νεολαία, θρησκευτικός τομέας, πνευματικό κέντρο, εξωστρεφής επικοινωνία και σχέσεις με την πολιτεία και την κοινωνία, αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών. Τέλος, υπάρχει η πρόκληση της στάσης απέναντι στα φαινόμενα ρατσισμού και αντισημιτισμού, που εξαπλώνονται ανησυχητικά και απαιτούν συσπείρωση όλων μας και τόλμη για την αντιμετώπισή τους αλλά και ευρύτερες συμμαχίες. Ελπίζουμε ότι θα τα καταφέρουμε. Έχουμε σίγουρα την δέσμευση όλων των εθελοντών, που υπηρετούν την Κοινότητά μας στις διάφορες Επιτροπές της και οργανώσεις της, χρειαζόμαστε όμως συνεχώς, την προσθήκη νέων για να ανανεωθούν και οι ιδέες, οι πρακτικές και οι μέθοδοι. Η γενιά μας θα κάνει το καθήκον της. Σας καλώ να την εμπιστευτείτε, δίνοντας το παρών στις εκλογές την Κυριακή 9 Ιουνίου, στο πνευματικό κέντρο. Μίνος Αβραάμ Μωυσής Επικεφαλής του συνδυασμού ΕΝΟΤΗΤΑ Ανακοίνωση της «Κοινοτικής Ανασυγκρότησης» Η «ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ» έντονα προβληματισμένη από τις δυσμενείς συνθήκες οι οποίες επικρατούν δεν είναι σε θέση, σήμερα 12 Μαΐου 2013, καταληκτική ημερομηνία υποβολής προεκλογικού υλικού στο περιοδικό Άλεφ, να ενημερώσει τα μέλη της Κοινότητάς μας για τις αποφάσεις της, που αφορούν στις εκλογές της 9ης Ιουνίου Η «ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟ- ΤΗΣΗ» επιφυλάσσεται να το πράξει σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για την Συντονιστική Επιτροπή Ντόνα-Λίλιαν Καπόν λιγα λογια για την Μπερρυ Σήμερα αποχαιρετάμε την Μπέρρυ. Την Μπέρρυ, μαμά της Ρίτας και του Βίκου, αλλά και μητέρα όλων εμάς, των μελών της δεύτερης γενιάς, των παιδιών των επιζησάντων, που πριν 20 χρόνια μας μάζεψε, μας άνοιξε την αγκαλιά της και μας ένωσε μέσα σʼ αυτήν, κάνοντας πράξη τους λόγους του Ιωήλ (1:2-3). «Ακούσατε ταύτα οι πρεσβύτεροι, και όλοι οι κάτοικοι της γης. Συνέβη ποτέ τέτοιο πράγμα επί των ημερών σας ή επί των ημερών των πατέρων σας; Διηγηθείτε αυτό εις τους υιούς σας και οι υιοί σας εις τους υιούς των και οι υιοί αυτών εις την επόμενη γενεά...» Γέννημα της Καστοριάς, όπου έζησε τα παιδικά της χρόνια, ορφανή από μητέρα, δείχνοντας από μικρή τον δυναμισμό του χαρακτήρα της, διάλεξε μόνη το όνομά της γιατί αυτό της άρεσε! Διανύοντας την εφηβεία, η μοίρα της επιφύλασσε να την ολοκληρώσει στην κόλαση των ναζιστικών στρατοπέδων. Να επιβιώσει. Να γυρίσει στην ιδιαίτερη πατρίδα της και να βρει τη δύναμη να συνεχίσει να ζει, πρώτα στη Θεσσαλονίκη και μετά στην Αθήνα. Να παντρευτεί, να αποκτήσει παιδιά, να προσπαθεί να θεραπευτεί από τα τραύματα, να ορθοποδήσει, να καλλιεργηθεί, να ασχοληθεί με την ψυχολογία και στη συνέχεια να αφιερώσει τον εαυτό της στη διάδοση της αλήθειας για το Ολοκαύτωμα, με την ζωντανή της μαρτυρία. Συγκέντρωσε ξανά τους επιζώντες, τους οργάνωσε, τους ενθάρρυνε να αντιμετωπίσουν το παρελθόν τους, τους πρόσφερε ευχάριστες ώρες. Άρχισε να τους εκπροσωπεί, στη χώρα μας αλλά και στο εξωτερικό. Η ίδια δεν αρνήθηκε ποτέ να παρουσιαστεί και να μιλήσει, όπου την καλούσαν, από μια σχολική αίθουσα μέχρι και την τηλεόραση, κάνοντας έργο τα δανεισμένα από το δευτερονόμιο (6:4-9) λόγια του Πρίμο Λέβι: Άκουε Εσείς που ζείτε µ ασφάλεια στα ζεστά σπίτια σας, εσείς που όταν γυρνάτε το βράδυ βρίσκετε φαΐ ζεστό και πρόσωπα φίλων: Σκεφτείτε εάν αυτό είναι άντρας; αυτός που δουλεύει στο βούρκο και ηρεµία δεν γνωρίζει για µισό καρβέλι ψωµί πολεµά και πεθαίνει για ένα ναι ή ένα όχι. Σκεφτείτε εάν αυτό είναι γυναίκα, δίχως µαλλιά δίχως όνοµα χωρίς δύναµη να θυµάται ακόµα τα µάτια της κενά και παγωµένο το στέρνο της σαν βάτραχος το χειµώνα. Αν όλα αυτά υπήρξαν, εγώ εντέλλοµαι σε σας τα εξής ρήµατα χαράξατε αυτά εις καρδίας σας καθήµενοι εν οίκω υµών και πορευό- µενοι εν οδώ κοιταζόµενοι και διανιστάµενοι: και προβιβάσετε αυτά στους υιούς σας. Άλλως θα καταρρεύσει το σπίτι σας, η αρρώστια θα στενέψει τα βήµατά σας, θα αποστρέψουν τα πρόσωπά τους από σάς τα µωρά σας. 10 Ιανουαρίου 1946* Τους δικούς της βραδινούς εφιάλτες, τους νικούσε κάθε πρωί στην αρχή με τα πρόσωπα των παιδιών της, μετά των εγγονών της και τέλος με τις χαμογελαστές φωτογραφίες των δισέγγονων και της μικρής της εγγονής.

7 07 Παράλληλα αφιερώθηκε και στη συγγραφή του γνωστού σε όλους μας αυτοβιογραφικού της βιβλίου «Κραυγή για το αύριο» και στη συνέχεια, στην ιστορία της αγαπημένης της Καστοριάς, όπου μάλιστα είχε και τη χαρά να δει να στήνεται και το μνημείο, που θυμίζει την Κοινότητα που χάθηκε. Γυναίκα δυναμική, ανεξάρτητη, με πείσμα, δύναμη και στόχους. Με όρεξη για δράση, δούλευε για να τους πραγματοποιήσει. Χρησιμοποιώντας τους δικούς της τρόπους, ευθείς ή πλάγιους και την ευστροφία της να χειρίζεται καταστάσεις, ήξερε να πετυχαίνει αυτό που ήθελε. Σε όλα έβαζε ψυχή για να πετύχουν. Της άρεσε να συμβουλεύει και να καθοδηγεί. «Να προσπαθείς να είσαι πρώτη», μου έλεγε. Κοινωνική, μετείχε σε όλες της δραστηριότητες της κοινοτικής μας ζωής και όχι μόνο. Δεν ήθελε να μένει πίσω από την εποχή της, προσπαθούσε να είναι ενήμερη, να προσαρμόζεται στις καταστάσεις και να τις παρακολουθεί. Όταν αρρώστησε, μου ήταν πολύ δύσκολο να πιστέψω ότι η αρρώστια διάλεξε απλά να χτυπήσει το μυαλό της, που έπαψε πια να λειτουργεί κανονικά, να δημιουργεί και να διδάσκει. Όμως εμείς η δεύτερη γενιά, θα τη θυμόμαστε όπως τη γνωρίσαμε, γιʼ αυτά που μας έδωσε και για όσα μας άφησε. Δίδαγμα και κληρονομιά μας, όπως μου το εξέφρασε πριν λίγες ώρες η Άννα Νεγρίν, «είναι η ώθηση που έδωσε με το παράδειγμά της στους γονείς μας και σε μας να κοιτάξουμε το Ολοκαύτωμα κατάματα, να το αγγίξουμε, να μη σιωπούμε, να μη το κρύβουμε ότι είμαστε κομμάτι του, να το αντιμετωπίσουμε, να το μεταδώσουμε, να δείξουμε ότι επιζήσαμε και βγήκαμε δυνατοί από αυτό». Και κλείνω με αποσπάσματα από ομιλία της, τον Μάιο του 2005, σε εκδήλωση της ΕΝΑ στο εβραϊκό σχολείο της Αθήνας, μετά την συμμετοχή μελών της ΕΝΑ αλλά και μη Εβραίων Ελλήνων μαθητών στο March of the living. Διαβάζω από το ίδιο το χειρόγραφό της. Το κείμενο αυτό, αφιερώνεται στη μνήμη της Μπέρρυ Ναχμία, από τα μέλη της «δεύτερης γενιάς», που μου ανέθεσαν να γράψω κάτι για εκείνη και να το διαβάσω, αντί για ένα τυπικό ψήφισμα, την ημέρα της κηδείας. Δέχτηκα ευχαρίστως, γιατί είχα μαζί της εκτός από συνεργασία και έναν ιδιαίτερο φιλικό σύνδεσμο. Όμως αυτό, για λόγους ανεξάρτητους από μας, δεν έγινε εφικτό. Το έδωσα λοιπόν για δημοσίευση, ακριβώς όπως συντάχθηκε, αυθόρμητα, κάτω από το συναισθηματικό φόρτο της απώλειάς της, όπως και θα διαβαζόταν. Μπέλλα Ααρών *Το κείμενο είναι μετάφραση από τα εβραϊκά από τον Ι. Σιμπή επικηδειος οµιλια για την Μπερρυ της Υβόννης Μόλχου Καπουάνο Σήμερα αποχαιρετούμε μια ηρωίδα. Την ΜΠΕΡΡΥ μας. Μια ηρωίδα του 20ου αιώνος. Θεωρώ ότι, όλοι οι επιβιώσαντες των καταραμένων γερμανικών στρατοπέδων υπήρξαν νικητές αυτής της βάρβαρης γενιάς. Η Μπέρρυ μας, αγωνίστηκε με την ψυχή της, την καρδιά της και το πνεύμα της. Πρώτιστος σκοπός της ζωής της να μιλήσει, να μεταδώσει, να φωνάξει τʼ απίστευτα κι όμως πραγματικά, που βίωσε στα στρατόπεδα Άουσβιτς - Μπιρκενάου η ίδια, καθώς και όλοι οι συγκρατούμενοί της. Και νίκησε! Μάλιστα, νίκησε τους Γερμανούς, τους ισχυρούς του αιώνος εκείνης της εποχής. Στόχος της ζωής της να το φωνάξει, να το διαλαλήσει με την στεντόρεια φωνή της, αλλά ιδίως, να ενημερώνει τις καινούργιες γενιές που αγνοούσαν τα πάντα. Κι έτρεχε σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης να τους τα πει, να τʼ ακούσουν, για τη ντροπή που χαρακτήρισε τον 20ο αιώνα, σʼ εκείνους που αγνοούν την Shoah, που σημαίνει στην εβραϊκή γλώσσα «γεγονός», διότι στον 20ο αιώνα μόνο ένα γεγονός υπήρξε, που άλλοι, σημαντικά μέλη των άλλων χωρών τα ήξεραν αλλά δεν διαμαρτυρήθηκαν. Έπρεπε όμως ο απληροφόρητος κόσμος να τα ακούσει από την Μπέρρυ, όπως η ίδια τα είχε ζήσει και ήξερε να τα πει, για να μην επαναληφθούν. Μπέρρυ αγαπητή φιλενάδα όλης της ομάδας μας, σου ευχόμαστε καλό σου ταξίδι και σου υποσχόμαστε να συνεχίσουμε το έργο σου με συνεχή ενημέρωση. Θα σʼ έχουμε πάντα στη μνήμη μας. Καλό σου ταξίδι. ΣΟΥ ΑΞΙΖΕΙ! Η Υβόννη Μόλχου Καπουάνο είναι ιατρός και υπεύθυνη της Ομάδας JAGLOM των Κυριών της Ισραηλιτικής Κοινότητος Αθηνών.

8 08 Θεσσαλονίκη: «ποτε ξανα» σε ενα ακοµη «Ποτέ ξανά» στον ρατσισμό, στην ανοχή και τη σιωπή, «ποτέ ξανά» σε ένα ακόμη Ολοκαύτωμα, είπαν οι εκατοντάδες πολίτες που «πλημμύρισαν», σήμερα το πρωί, την πλατεία Ελευθερίας, στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να λάβουν μέρος στην «πορεία των ζωντανών», που διοργανώθηκε στη μνήμη των Θεσσαλονικέων Εβραίων, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα κολαστήρια, που είχε στήσει ανά την Ευρώπη το Γ Ράιχ. Εβδομήντα χρόνια πριν, οι «πύλες της κολάσεως» άνοιξαν για την πολυάριθμη τότε εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, με τους πρώτους 2500 χιλιάδες Εβραίους να στοιβάζονται με τη βία στα τρένα, σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή για τους περισσότερους. Εβδομήντα χρόνια μετά, όσοι επέστρεψαν κι είναι ακόμη ζωντανοί, οι απόγονοί τους, ομόθρησκοί τους από διάφορες γωνιές του πλανήτη, άνθρωποι με διαφορετική καταγωγή ή θρήσκευμα, απέτισαν τον δικό τους φόρο τιμής στα θύματα της χειρότερης θηριωδίας από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, του Ολοκαυτώματος. Αφήνοντας ένα λουλούδι στις ράγες του παλιού σιδηροδρομικού σταθμού, από όπου ξεκινούσαν τα τρένα προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης - κι όπου κατέληξε η σημερινή πορεία σιγοτραγουδώντας, κάποιο από τα σεφαραδίτικα τραγούδια, μαζί με τη χορωδία της ισραηλιτικής κοινότητας ή ψάλλοντας στα εβραϊκά μαζί με τον Ραββίνο, στο μνημόσυνο που τελέστηκε στη μνήμη αυτών που δεν επέστρεψαν, όσοι πήραν μέρος στη σημερινή πορεία, βροντοφώναξαν «ποτέ ξανά» και υποσχέθηκαν να μην αφήσουν τη μνήμη να σβήσει. Γιατί, όπως έχει πει και ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης Ισραηλινός συγγραφέας Ελί Βιζέλ, «...το να ξεχνάς ένα Ολοκαύτωμα, είναι σαν να σκοτώνεις κάποιον για δεύτερη φορά». Εκτός των μελών της ισραηλιτικής κοινότητας, που έδωσαν το δικό τους βροντερό «παρών» στην εκδήλωση, με επικεφαλής τον πρόεδρό τους και πρόεδρο του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου, Δαβίδ Σαλτιέλ και τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, στην εκδήλωση παρέστησαν επίσης - μεταξύ άλλων - εκπρόσωποι του Παγκόσμιου και του Ευρωπαϊκού Εβραϊκού Συνεδρίου (World Jewish Congress & European Jewish Congress), ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Κώστας Γκιουλέκας, οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Τάσος Κουράκης και Γιάννης Αμανατίδης, εκπρόσωποι των τοπικών και πανεπιστημιακών αρχών, του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και ξένων διπλωματικών αποστολών (ανάμεσά τους, βέβαια και ο πρέσβης της Ελλάδας στο Ισραήλ, Άριε Μέκελ). Χαιρετισμό στην εκδήλωση απέστειλε και η Δημοκρατική Αριστερά. «Η πόλη έχασε ένα δυναμικό της κομμάτι στο Ολοκαύτωμα και η απώλειά της είναι πολλαπλώς σημαντική για την οικονομία, τον πολιτισμό και την οικογεωγραφία της. Δεν είναι μόνο οι συμπολίτες μας, που χάθηκαν και μαζί με αυτούς τα ταλέντα, τα όνειρα, οι προσδοκίες τους. Χάσαμε τους γείτονες, τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μας, τον σημαντικό μας Έτερο», τόνισε στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, Γιάννης Μπουτάρης. «Σήμερα είναι ημέρα περισυλλογής», ανέφερε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου και της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ, υπογραμμίζοντας

9 09 πως «ο μεγαλύτερος συνένοχος είναι η σιωπή και η απάθεια πολιτισμένων ανθρώπων», καλώντας μας όλους να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή. Εντυπωσιασμένος από τη μεγάλη συμμετοχή του κόσμου στην πορεία, δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο επικεφαλής του αρμόδιου για τα ΜΜΕ γραφείου του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου Μάικλ Θάιντικσμαν. «Είμαστε ευγνώμονες προς τον δήμαρχο για τη συμβολή του στη διοργάνωση αυτής της σπουδαίας εκδήλωσης», ανέφερε χαρακτηριστικά. Η συγκινητική παρουσία των επιζώντων κι ένα «συγγνώµη» που ήρθε από µακριά Ξεχωριστές παρουσίες - μεταξύ άλλων - ανάμεσα στο πλήθος ο 88χρονος Μοσέ Αελιόν και ο νεότερός του Αβραάμ (Τούλι) Ασκεναζί, που ταξίδεψαν από το Ισραήλ προκειμένου να τιμήσουν τη μνήμη όσων έφυγαν μαζί τους, αλλά δεν επέστρεψαν, η Ζάνα Σαντικάριο, μητέρα της Ελληνίδας ευρωβουλευτή Χρυσούλας Παλιαδέλη, κι άλλοι επιζώντες από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Αλλά και δύο Γερμανίδες, που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη για να ζητήσουν «συγγνώμη» για τα όσα αποτρόπαια, όχι οι ίδιες, αλλά οι πρόγονοί τους - και συγγενικά τους πρόσωπα - έπραξαν κατά τον πόλεμο. Ο Μοσέ Αελιόν ήταν μόλις 16 ετών, όταν επιβιβάστηκε σε ένα από τα βαγόνια θανάτου προς το Άουσβιτς, μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς του. Κανείς δεν κατάφερε να επιβιώσει, παρά μόνο ο ίδιος. Με δάκρια στα μάτια, ο 88χρονος, πρόεδρος σήμερα ενός συνδέσμου επιζησάντων στο Ισραήλ, θυμάται ακόμη, πώς η απόφαση να ακολουθήσει η μικρή του αδελφή τις γυναίκες κι όχι τον ίδιο και τον πατέρα τους, ήταν ένα «εισιτήριο» θανάτου. «Αυτό το γεγονός με σημάδεψε και στη μνήμη της αδελφής μου έγραψα ένα τραγούδι, στα Λαντίνο (ισπανοεβραϊκά), το «La Djovinika al Lager», ανέφερε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ ο κ. Αελιόν, που κρατώντας ένα τριαντάφυλλο στο χέρι άκουσε λίγο αργότερα, με έκδηλη τη συγκίνηση, τη χορωδία της Κοινότητας να το τραγουδά. Μία ημέρα πριν, στα εγκαίνια της έκθεσης «Θεσσαλονίκη, άνθος των Βαλκανίων», που εντάσσεται στο πλαίσιο των διήμερων εκδηλώσεων μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος, που διοργανώνονται στη Θεσσαλονίκη από την Ισραηλιτική Κοινότητα, το ΑΠΘ και την πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα, υπό την αιγίδα του δήμου, ο Μοσέ Αελιόν, ο οποίος εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Ισραήλ μετά τον πόλεμο, άκουσε τις απολογίες δύο Γερμανίδων, της Ruth Karrer (Ρουτ Κάραρ) και της Tina Pompe (Τίνα Πόμπε). Οι δύο νεαρές γυναίκες μεγάλωσαν σε μία μικρή κωμόπολη της Γερμανίας, κοντά στη Στουτγκάρδη κι έως πριν από μερικά χρόνια, δεν φαντάζονταν ποτέ πως συγγενείς τους ήταν ένα γρανάζι της «ναζιστικής μηχανής» θανάτου. «Ο παππούς μου ήταν μέλος του γερμανικού στρατού και υπηρετούσε στο ναυτικό. Ανακάλυψα ότι ήταν στην Ελλάδα, την περίοδο του πολέμου. Σοκαρίστηκα. Τότε ένιωσα ότι το Ολοκαύτωμα δεν είναι απλώς ένα κεφάλαιο της ιστορίας, που διδασκόμαστε στο σχολείο, αλλά ακουμπά τις ίδιες μας τις οικογένειες. Ένιωσα την ανάγκη να ζητήσω συγγνώμη για την βαρβαρότητα», δήλωσε στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η Ρουτ. Ανείπωτη τραγωδία Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος, οι Έλληνες εβραϊκού δόγματος, στις παραμονές του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ανέρχονταν σε άτομα και συγκροτούσαν 25 συμπαγείς θρησκευτικές κοινότητες. Από τις κοινότητες αυτές, η μεγαλύτερη ήταν της Θεσσαλονίκης, με άτομα (από το βιβλίο «Έλληνες στο Άουσβιτς - Μπίρκεναου» της Φ. Τομαή). Τον Φεβρουάριο του 1943, έφτασε στη Θεσσαλονίκη ο Άϊχμαν και μαζί με τον στρατιωτικό σύμβουλο Μαξ Μέρτεν, τους εντεταλμένους εβραϊκών υποθέσεων του υπουργείου Εξωτερικών του Γ Ράιχ, Ντιέτερ Βισλισένι και Αλόις Μπρούνερ και τον γενικό πρόξενο Σχένμπεργκ, έβαλαν σε εφαρμογή το σχέδιο εκτοπισμού των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Το πρώτο τρένο προς τα στρατόπεδα κολαστήρια του Γ Ράιχ, αναχώρησε από την Θεσσαλονίκη στις 15 Μαρτίου του 1943, μεταφέροντας πάνω από 2500 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Χωρίς τρόφιμα και νερό, υπό άθλιες συνθήκες, τα ασφυκτικά γεμάτα βαγόνια (σχεδόν 80 άτομα στοιβάζονταν σε κάθε βαγόνι), πολλοί πέθαιναν στη διαδρομή. Μέχρι τις 2 Αυγούστου του 1943, Εβραίοι της Θεσσαλονίκης με συνολικά 19 σιδηροδρομικές αποστολές, θα οδηγούνταν τελικά στα στρατόπεδα Άουσβιτς - Μπίρκεναου. Από αυτούς δεν θα ξαναγύρισαν πάρα μόνο Πηγή:

10 10 του ΒΙΚΤΩΡΑ ΙΣΑΑΚ ΕΛΙΕΖΕΡ 70 Θεσσαλονικη, χρονια απο την αναχωρηση του συρµου 15 Μαρτίου Μαρτίου 2013 Με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από την αναχώρηση του πρώτου συρμού, με τον οποίο εκτοπίστηκαν βίαια Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, με προορισμό τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου, ο δήμος Θεσσαλονίκης, η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, διοργάνωσαν στις και 17 Μαρτίου 2013, σειρά εκδηλώσεων. Χωρίς αμφιβολία οι εκδηλώσεις αυτές αποτέλεσαν το κορυφαίο γεγονός της χρονιάς, αφού τα μηνύματά τους ήταν ηχηρά, τόσο στο πολιτικό όσο και στο κοινωνικό επίπεδο. Ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης και ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαβίδ Σαλτιέλ, κατέστησαν την πόλη τους στη διάρκεια των εκδηλώσεων αυτών, κέντρο διεθνούς ενδιαφέροντος. Αναλυτικό ρεπορτάζ παρατίθεται σε άλλη σελίδα από την εφημερίδα «Καθημερινή». Για πρώτη φορά Έλληνας πρωθυπουργός, ο Αντώνης Σαμαράς, επισκέπτεται την εβραϊκή συναγωγή της Θεσσαλονίκης, αποτίνει φόρο τιμής στους Εβραίους της πόλης, θύματα του ναζισμού και εκπέμπει σαφές πολιτικό μήνυμα, κατά του ρατσισμού και του αντισημιτισμού. «Θα εξακολουθήσουμε, όπως και στο παρελθόν, με νομοθετικά μέτρα όποτε χρειάζεται, να δείχνουμε μηδενική ανοχή στην αντιμετώπιση κρουσμάτων βίας και ρατσισμού», δήλωσε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, κατά την ομιλία του στη Συναγωγή Μοναστηριωτών της Θεσσαλονίκης, όπου στις έγινε η δέηση στη μνήμη των Ελλήνων Εβραίων της Θεσσαλονίκης, που εξοντώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 70 χρόνων από την αναχώρηση του πρώτου τρένου για το κολαστήριο του Άουσβιτς. Τα φαινόμενα του ρατσισμού και του νεοναζισμού εμφανίζονται και πάλι στην Ευρώπη, λόγω και της κρίσης, είπε ο πρωθυπουργός και σημείωσε: «Τώρα, το μέτωπο κατά του νεοναζισμού είναι πιο απαραίτητο από κάθε άλλη φορά, τώρα, το μέτωπο κατά του αντισημιτισμού είναι πιο επιτακτικό, τώρα είναι που δεν πρέπει να αφήσουμε την απάθεια, τον εφησυχασμό να διαβρώσουν τα κράτη, τους λαούς της Ευρώπης. Σας βεβαιώνω ότι στην Ελλάδα, δεν θα αφήσουμε να συμβεί κάτι τέτοιο». Και συνέχισε, ο Αντώνης Σαμαράς: «Αυτή την απαράμιλλη αντίσταση, αυτή την ηθική και πολιτική νίκη ολόκληρου του ελληνικού λαού, την προσβάλλουν βάναυσα και την αμαυρώνουν σήμερα οι ελάχιστες μεμονωμένες φωνές, που προσπαθούν να αναβιώσουν το ρατσισμό και τον αντισημιτισμό. Μπορεί να είναι λίγοι. Μπορεί να είναι λιγότεροι απʼ ότι σε άλλες δυτικές κοινωνίες. Αλλά και λίγοι προσβάλλουν. Προσβάλλουν τη μνήμη των θυμάτων του ναζισμού. Όλων των θυμάτων! Χριστιανών και Εβραίων. Γιατί τα αδέλφια μας που χάθηκαν τότε, οι Έλληνες Εβραίοι, ήταν αυτό ακριβώς: αδέλφια μας! Και μαζί τους χάθηκαν και εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, πολεμώντας τους κατακτητές. Ο ελληνοεβραίος Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής, υπήρξε ο πρώτος ανώτατος Έλληνας αξιωματικός, που σκοτώθηκε πολεμώντας τα φασιστικά στρατεύματα του Μουσολίνι στην εποποιία της Αλβανίας! Ως πρωθυπουργός αυτής της χώρας, στέλνω από το βήμα αυτό ένα ισχυρό μήνυμα σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία: θα εξακολουθήσουμε όπως και στο παρελθόν, με νομοθετικά μέτρα όποτε χρειάζεται, να δείχνουμε μηδενική ανοχή στην αντιμετώπιση κρουσμάτων βίας και ρατσισμού. Από το βήμα αυτό, τιμώντας τους νεκρούς μας, σας καλώ όλους στον αγώνα, που απαιτεί η υπόσχεσή όλων μας. Η υπόσχεση του «Ποτέ ξανά». Μηνύματα κατά του ρατσισμού έστειλαν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Βενιαμίν Νετανιάχου και ο επικεφαλής της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, Αλέξης Τσίπρας, με χαιρετισμούς, που διαβάστηκαν στην εκδήλωση. Τα μηνύματα αυτά συμπυκνώνονται στη φράση «ποτέ ξανά ολοκαύτωμα, ποτέ ξανά γενοκτονία». Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ επισήμανε ότι, «πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο πριν είναι αργά» και ο κ. Τσίπρας ζήτησε να ξηλωθούν από δρόμους της Θεσσαλονίκης ονόματα ανθρώπων που συνεργάστηκαν με τους ναζί, «να μην επιτρέψουμε άλλη γενοκτονία και να μην εκκολαφθεί το ʻαυγό του φιδιούʼ».

11 11 Ο πρόεδρος του παγκόσµιου εβραϊκού συνεδρίου στη Συναγωγή Θεσσαλονίκης Έκκληση προς το ελληνικό κοινοβούλιο να κάνει ό, τι είναι δυνατόν, προκειμένου να τεθεί εκτός νόμου η Χρυσή Αυγή, απηύθυνε ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου (World Jewish Congress) Ρόναλντ Λόντερ, μέσα από την ομιλία του στην τελετή μνήμης για τα θύματα του Ολοκαυτώματος: «Σήμερα, αν και υπάρχει ειρήνη, δεν είναι όλα ειρηνικά. Οι Εβραίοι έχουν λόγο για νʼ ανησυχούν. Όχι για τυχόν εξολόθρευσή τους αλλά για τον εξτρεμισμό, τη φανατική ιδεολογία, μία ιδεολογία, που έφερε την καταστροφή πριν από 70 χρόνια. Μιλώ για την Χρυσή Αυγή». «Οι εξτρεμιστές δεν έχουν καμιά θέση στην Ελλάδα ή αλλού. Αλλά υπάρχουν. Οι ηγέτες τους, χρησιμοποιούν τον χιτλερικό χαιρετισμό. Χρησιμοποιούν τη σβάστικα, στις συγκεντρώσεις του κόμματός τους. Μιλούν για ʻαίμα και τιμήʼ. Τιμούν τους ηγέτες της ναζιστικής Γερμανίας. Αμφισβητούν ανοιχτά το Ολοκαύτωμα και αρνούνται την ύπαρξη των θαλάμων αερίων. Διαβάζουν αντισημιτικά κείμενα, ειδικά τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών. Αυτοί οι άνθρωποι, δεν έχουν καμία θέση στην Ελλάδα ή αλλού στον κόσμο», υπογράμμισε ο πρόεδρος του παγκόσμιου εβραϊκού συνεδρίου. «Αυτή η ομάδα έχει να κάνει μόνο με το μίσος. Επιτίθενται σε ανθρώπους στους δρόμους, μόνο και μόνο, επειδή το χρώμα του δέρματός τους είναι διαφορετικό. Απειλούν δημοσιογράφους. Μιλούν όπως οι ναζί. Συμπεριφέρονται όπως οι ναζί. Είναι ναζί». Σύμφωνα με τον κ. Λόντερ, «υπάρχουν πολλά εξτρεμιστικά κόμματα σε πολλές χώρες στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, όπως η Χρυσή Αυγή» και γιʼ αυτό «θα πρέπει να επαγρυπνούμε και να είμαστε πολύ προσεκτικοί για το μέλλον» που, όπως τόνισε, «είναι πολύ σημαντικό για όλους μας, για τα παιδιά μας, τις κοινότητές μας». Σημείωσε δε, πως η Ελλάδα, όπου αιώνες τώρα υπάρχει δημοκρατία, «θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα, θέτοντας εκτός νόμου κάτι, όπως τη Χρυσή Αυγή». «Ο λόγος» ανέφερε, «για τον οποίο η ηγεσία του Παγκόσμιου Εβραϊκού Συνεδρίου και οι επικεφαλής πολλών εβραϊκών Κοινοτήτων είναι εδώ σήμερα, δεν είναι μόνο για να θυμηθούμε το παρελθόν. Δεν είναι μόνο, για να αποτίσουμε φόρο τιμής στα θύματα των πλέον τερατοειδών εγκλημάτων στην ανθρώπινη ιστορία. Είναι και για να δείξουμε την αλληλεγγύη του παγκόσμιου εβραϊσμού, προς τους Εβραίους της Ελλάδας, τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης». χειρόγραφο της Μπέρρυ Ναχμία από τη Μπέλλα Ααρών

12 της ΤΙΛΝΤΑΣ ΚΑΡΑΣΣΟ-ΚΑΒΒΑΣΙΑ Η 12 κατα µηνα Μαρτιο του * Ηπορεία στη μνήμη των αδικοχαμένων Εβραίων Θεσσαλονικιών, με αφορμή τη συμπλήρωση εβδομήντα ετών από την αναχώρηση του πρώτου συρμού από τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, στις 15 Μαρτίου 1943 προς τον χαμό, ήταν ιδέα του φίλου Ιακώβ (Τζάκο) Σιμπή, φίλου από τα παλιά, όταν οι οικογένειές μας, εννοώ της εβραϊκής Κοινότητας, τις δεκαετίες του ʼ60 και ʼ70 διαβιούσαν στη Θεσσαλονίκη, ακόμη σιωπηλές. Την ιδέα αγκάλιασαν ο δήμος Θεσσαλονίκης και εκτέλεσε η 1η δημοτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης. Ως μέλος του Συμβουλίου της 1ης δημοτικής Κοινότητας, καθώς και της επιτροπής που συστάθηκε για την υλοποίηση αυτής της εκδήλωσης, ήμουν σχετικά συγκρατημένη, επιθυμία μου ήταν - και νομίζω πολλών από την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης - το σύνολο των εκδηλώσεων και ειδικά η πορεία, να αποτελέσει ευκαιρία απόδοσης φόρου τιμής στους νεκρούς μας, εκ μέρους των συμπολιτών μας, μη Εβραίων, και όχι να αποτελέσει εκδήλωση της ΙΚΘ. Πολύς κόσμος πήρε μέρος σ' αυτήν την πορεία, πολύ περισσότερος απ' ότι υπολογίζαμε, αισθανόμουν ότι ζούσα ένα όνειρο, επιτέλους δημόσια ακολουθούσαμε οι Θεσσαλονικείς, ενωμένοι, τα βήματα αυτών που χάθηκαν άδικα, που δεν γνωρίσαμε ποτέ και μας έλειπαν τόσα χρόνια. Η περιοχή που συγκεντρώνονταν οι Εβραίοι για την αποστολή τους στα στρατόπεδα του θανάτου ήταν ο συνοικισμός Βαρώνου Χιρς, δίπλα στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό, που έγινε για μένα κατά την προετοιμασία της εκδήλωσης, πια πολύ συγκεκριμένη: οριοθετείτο από 4 κάθετους προς τη θάλασσα δρόμους, την Σταύρου Βουτυρά, την Παλαιστίνης, την Μωυσέως και την Ιατρού Περέιρα. Οι κάτοικοι αυτών των δρόμων γέμισαν πρώτοι αυτοί τα τρένα για τον θάνατο. Οι παράλληλες οδοί δεν είχαν καν όνομα. Μέχρι τότε γνώριζα μόνο την Βουτυρά, γιατί είναι η μόνη από τις 4 οδούς που παρέμεινε με την ίδια ονομασία, οι άλλες 3 ονομάζονται σήμερα διαφορετικά και έτσι εξαφανίστηκαν και εδώ τα εβραϊκά ίχνη της Θεσσαλονίκης. Η πορεία από την Πλατεία Ελευθερίας προς τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό επελέγη λίγο αυθαίρετα, λόγω της βαρύτητας που έχει η πλατεία για τους Θεσσαλονικείς Εβραίους, γιατί εκεί συγκεντρώθηκαν κατʼ εντολήν των Γερμανών οι άρρενες Εβραίοι, τον Ιούλιο του ʼ42, εκ των οποίων πολλοί εστάλησαν σε καταναγκαστικά έργα, όπως κι ο πατέρας μου. Από τα λεγόμενα αυτοπτών μαρτύρων και από φωτογραφίες της εποχής γνωρίζουμε ότι οι Εβραίοι οδηγούνται μέσω της Εγνατίας, προς τον συνοικισμό Βαρώνου Χιρς. Κατά την περίοδο της προετοιμασίας των εκδηλώσεων ακολούθησα τη συγκεκριμένη πορεία, από το ύψος της Αγίας Σοφίας και αναρωτιόμουν ποια πορεία ακολούθησαν η γιαγιά μου Ματθίλδη και ο παππούς μου Χαΐμ, που έφυγαν για το ταξίδι χωρίς επιστροφή από την Παύλου Μελά, στο ύψος της Διαγωνίου. Ανέβηκαν από την Παύλου Μελά κατʼ ευθείαν στην Εγνατία ή συνέχισαν στην Ερμού, μέχρι την Πλατεία Χρηματιστηρίου και μετά, μέσω της Συγγρού, ανέβηκαν στην Εγνατία; Ερωτήσεις, ερωτήσεις, χωρίς καμία δυνατότητα απάντησης. Η πορεία ήταν σημαντική για μένα προσωπικά, αλλά και για τους πολλούς ομοθρήσκους, ντόπιους και αυτούς που ήρθαν από άλλες πόλεις της χώρας μας, όπως και από το εξωτερικό. Από τις ευχαριστίες τους, την ευγνωμοσύνη τους για το γεγονός ότι έγινε αυτή η πορεία μνήμης αισθάνθηκα πάρα πολύ έντονα, πόσο αναγκαία ήταν για όλους μας. Το αποκορύφωμα ήταν το που έλαβα με την ευχή προς όλους τους διοργανωτές: «οι ευλογίες όλων αυτών που χάθηκαν να είναι πάντα κοντά μας». Χαίρομαι που ήμουν εκεί, χαίρομαι που ήμουν μία από τις διοργανώτριες και το ότι εκλέχθηκα με τη διοίκηση Μπουτάρη αξίζει, έστω και μόνο για την πραγματοποίηση αυτής της πορείας, στις 16 Μαρτίου *Ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το βιβλίο του Γιώργου Ιωάννου, Η Πρωτεύουσα των Προσφύγων, εκδόσεις Κέδρος. Η Τίλντα Καράσσο-Καββασιάδη είναι κοινοτική Σύμβουλος στην 1η Κοινότητα του δήμου Θεσσαλονίκης.

13 της ΕΛΕΝΗΣ ΧΟΝΤΟΛΙ ΟΥ* 13 προσκυνηµα στο Αουσβιτςτων παιδιών: αυτών που χάθηκαν αυτών που δεν χάθηκαν και των σηµερινών παιδιών, της µόνης µας ελπίδας 7-9 Απριλίου 2013, επίσημη αποστολή του δήμου Θεσσαλονίκης στην «πορεία των ζώντων 2013» στο Άουσβιτς συμμετέχοντες, από όλες τις χώρες του κόσμου σχεδόν: Ισραήλ (η μερίδα του λέοντος, καθώς η πορεία των ζώντων είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για νέους Εβραίους αλλά ευτυχώς, όχι μόνον νέους και όχι μόνον Εβραίους), Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Καναδάς, Παναμάς, Βραζιλία, Μεγάλη Βρετανία, Βέλγιο, Ελβετία, Γαλλία και φυσικά, Ελλάδα. Η Ελλάδα με την αποστολή των νέων Εβραίων, για πολλοστή φορά και εμείς, οι ενήλικες Εβραίοι, χριστιανοί (κατά την ταυτότητα και ίσως όχι επί της ουσίας), αντιπροσωπεία από τον δήμο, το Αριστοτέλειο πανεπιστήμιο (Πρύτανης και Αντιπρύτανης) και την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, η πρώτη επίσημη αποστολή. Είμαι περήφανη τόσο που ήμουν εκεί, όσο και γιατί ήταν η πρώτη επίσημη συμμετοχή. Λίγες μέρες πριν, είχα την τιμή να είμαι μέλος της οργανωτικής επιτροπής των εκδηλώσεων για τα 70 χρόνια από την πρώτη αναχώρηση τρένων για το Άουσβιτς. Στο διήμερο αυτό, αλλά κυρίως στην πορεία των ανθρώπων, ζήσαμε στιγμές ανεπανάληπτης συγκίνησης. Ως μέλος της πανεπιστημιακής κοινότητας, εδώ και 32 χρόνια και ως κοινοτική Σύμβουλος στην 1η Κοινότητα τα τελευταία 6 χρόνια, δεν μπορώ παρά να υπογραμμίσω την αγαθή συγκυρία να έχει η πόλη και το ΑΠΘ για πρώτη φορά, αρχές που επιθυμούν και εργάζονται σε συνεργασία και με συνέπεια για την αποκατάσταση της αλήθειας και της μνήμης μας, με το όποιο συναισθηματικό κόστος και μείωση γοήτρου της αυτο-εικόνας μας. Η Θεσσαλονίκη, αργά και βασανιστικά, αποκτά συνείδηση της ιστορίας της κι ας μην μπορεί να είναι πάντοτε περήφανη γιʼ αυτήν, ακριβώς γιʼ αυτό πιο πολύ είμαι ικανοποιημένη. Υπάρχει ένα χρέος απέναντι στους Εβραίους συμπολίτες μας, το οποίο πρέπει να αναγνωριστεί, όχι τόσο για τους ίδιους, όσο για μας. Γιατί εν τη απουσία της μνήμης, είμαστε η αμνησία μας και αυτό δεν είναι καλό για κανέναν. Κι ίσως κατανοήσουμε κάποτε: «τι δίνουμε, τι μας δίνουν και περισσεύει το άδικο 1». Πάντως η επίσκεψη-προσκύνημα στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου δεν έδωσε απαντήσεις στα ερωτήματά μου για την κακότητα της ανθρώπινης φύσης, συνολικά. Έκανε όμως κάτι

14 14 άλλο, ίσως πιο σοβαρό: μου έδειξε απερίφραστα ότι ο άνθρωπος είναι ικανός για το απόλυτο κακό και ότι ειδικά σήμερα, πρέπει να επαγρυπνούμε γιατί ο κίνδυνος είναι πάντοτε εδώ και καραδοκεί την εξασθένιση των θεσμών, το αδυνάτισμα της δημοκρατίας. Και οι εκάστοτε μειονότητες που επιλέγονται: ρομά, ομοφυλόφιλοι, κομμουνιστές, Εβραίοι, ανάπηροι και γενετικά διαφορετικοί στο παρελθόν, και, σήμερα, οι σκουρόχρωμοι -κυρίωςμετανάστες, μας είναι πολύτιμοι. δεν μας περισσεύει κανείς στην πολύχρωμη δημοκρατία, που θέλουμε να κατοχυρώσουμε. Αυτοί που πραγματικά μας περισσεύουν, είναι όσες και όσοι δεν θέλουν να συμμορφωθούν με την δημοκρατική νομιμότητα. Ό, τι έχουμε δει σε φωτογραφίες ή σε ταινίες πριν την επίσκεψή μας στα στρατόπεδα υπολείπεται της αυθεντικής εμπειρίας, ακόμη κι αν ο χρόνος είναι πιεσμένος και οι «προσκυνητές» πολλοί, όπως στην περίπτωσή μας. Ένας αφόρητος πόνος είναι διάχυτος σε όλον τον χώρο. «Να ζεις και να πεθαίνεις με αξιοπρέπεια», ιδού ένας φιλόδοξος στόχος ζωής που μάς μαθαίνει η επίσκεψη-προσκύνημα. Φιλοξενούμενοι του οργανισμού March of the living 2013, είχαμε -λόγω δημάρχου- την τιμητική μας: βαδίζαμε δεύτεροι και είχαμε θέση καθημένων για την πολύ καλά προετοιμασμένη και λιτή δίωρη τελετή που περιείχε ιστορικά φιλμάκια, τραγούδια, ομιλίες και μία μεγαλύτερη δόση θρησκευτικότητας, από όση θα ήθελα και αντέχω προσωπικά. Η τελετή είχε ξεκινήσει, και ακόμη βλέπαμε στις γιγαντο-οθόνες και άλλους να έρχονται, και να έρχονται, σε μία υποδειγματικά οργανωμένη και σιωπηλή πορείαμνήμης για τους «προγραμματισμένους στο χαμό 2». Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης ήταν ένα από τα έξι τιμώμενα πρόσωπα που άναψαν τις έξι δάδες προς τιμήν όλων των θυμάτων, και μάλιστα, εκλήθη πρώτος να ανάψει την πρώτη δάδα, προς τιμήν των Δικαίων των Εθνών. Φεύγοντας από το Άουσβιτς βαθειά προβληματισμένη κατανόησα τρία πράγματα: πρώτον, το Ολοκαύτωμα δεν προέκυψε από το πουθενά. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια εκπαίδευσης και εξοικείωσης με το μίσος και τις ανοησίες της φυλετικής καθαρότητας, οι οποίες, βεβαίως, «κούμπωσαν» με τις ιστορικές και οικονομικές συνθήκες της εποχής. Δεύτερον, το Ολοκαύτωμα δεν θα είχε τόσο μεγάλη επιτυχία εάν δεν υπήρχε τόσο εκκωφαντική σιωπή, συνενοχή και συνεργασία από τόσους πολλούς. Τρίτον, οι Εβραίοι δεν εμφανίζονται στην ιστορία της ανθρωπότητας με το Ολοκαύτωμα και συνεπώς, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι ίδιοι (ούτε εμείς για λογαριασμό τους) να τους επιφυλάσσουμε το ρόλο του θύματος. Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είναι εν πολλοίς εβραϊκός ή έστω και εβραϊκός. Φύγαμε όλοι με την υποχρέωση να στήσουμε ένα «σπίτιμουσείο μνήμης» και εμείς των δικών μας χαμένων στο Άουσβιτς: των αναπήρων, των ομοφυλόφιλων, των τσιγγάνων, των κομμουνιστών και των Εβραίων, που θανατώθηκαν με τον πιο βάρβαρο τρόπο, με χρήση της μοντερνικής τεχνολογίας και της διαστροφής της επιστήμης - ακόμη και αυτήν της ιατρικής- μόνο και μόνο επειδή ήταν αυτό που ήταν, χάρη σε μία παράλογη ιδεολογία φυλετικής καθαρότητας. Τουλάχιστον πριν φύγουν από την ζωή και οι τελευταίοι επιζώντες. Το πρόβλημα με την πορεία των ζώντων είναι ότι ξεκίνησε και συνεχίζει να είναι ένα πρόγραμμα κυρίως για Εβραίους και πρόγραμμα του κράτους του Ισραήλ. Παρʼ ότι το πρόγραμμα είναι πολύ καλά οργανωμένο και η φιλοξενία υποδειγματική και γενναιόδωρη, το Ολοκαύτωμα στενεύει πολύ και αυτο-υπονομεύεται, όταν οργανώνεται από ένα και μόνο κράτος (του Ισραήλ), με κοινό-στόχο κυρίως τους Εβραίους. Σε μία ιδανική κοινωνία, το πρόγραμμα θα ήταν παγκόσμιο, θα χρηματοδοτούνταν από όλα τα κράτη και θα αφορούσε σε όλους τους νέους, ειδικά τους σημερινούς, που χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις, ζώντας σε έναν αβέβαιο κόσμο με επισφαλή εργασία, πιο μορφωμένοι από ποτέ, πιο ελπιδοφόροι παρά ποτέ, έχουν να αντιμετωπίσουν το τέρας του φασισμού, του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας. Όλοι αυτοί οι νέοι σήμερα θα έπρεπε να περνούν, ως κομμάτι της πολιτικής τους εκπαίδευσης για την ενδυνάμωση της πολιτειότητάς (citizenship) τους από το Άουσβιτς, ώστε να είμαστε σίγουροι για την ασφάλεια του συνθήματος: «Ποτέ ξανά!». Γιατί, τα παιδιά θα έχουν διαβάσει τα μηνύματα, θα έχουν διορθώσει τα λάθη, θα έχουν σβήσει τα ψέματα, θα έχουν ονοματίσει σωστά, χωρίς ρομαντισμούς. Γιʼ αυτό και η αφιέρωση σʼ αυτά. Όµως θαρρώ, οι µόνοι που ίσως καταλάβουν θα ναι τα παιδιά, πλούσια απ την κληρονοµιά µας πρώτη φορά, τα παιδιά σκληρά στη µνήµη, σκληρά σε µας, θα διαβάσουν ίσως έγκαιρα τ αδέξια µηνύµατα των προτελευταίων ναυαγών διορθώνοντας τα λάθη, σβήνοντας τα ψέµατα, ονοµατίζοντας σωστά, χωρίς ροµαντισµούς τα παιδιά, χωρίς αναγραµµατισµούς ηλικίας σηµαδεµένα από την αστραπή τη γνώση της µοναξιάς της δύναµης που σε µας άργησε τόσο πολύ να ρθει. 1 Οδυσσέας Ελύτης, Μικρός Ναυτίλος. 2 Ντίνος Χριστιανόπουλος, τίτλος βιβλίου. Η Ελένη Χοντολίδου είναι πανεπιστημιακός και κοινοτική Σύμβουλος στην 1η Κοινότητα του δήμου Θεσσαλονίκης. Οι στίχοι, είναι απόσπασμα από την Κατάσταση Πολιορκίας, της Ρένας Χατζηδάκη, εκδόσεις Ολκός.

15 15 March of the Living 2013 Από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου στην Αθήνα και την πλατεία Ελευθερίας στην Θεσσαλονίκη, µε τελικό προορισµό την Τρεµπλίνκα, το Μαϊντάνεκ, το Μπιρκενάου, το Άουσβιτς. Το March of the Living είναι ένα ετήσιο εκπαιδευτικό πρόγραµµα, το οποίο καλεί νέους από όλο τον κόσµο στην Πολωνία, προκειµένου να µελετήσουν την ιστορία του Ολοκαυτώµατος και να εξετάσουν τις ρίζες της προκατάληψης, της µισαλλοδοξίας και του µίσους. Η φετινή ελληνική αποστολή περιελάµβανε 28 νέους από Αθήνα και Θεσσαλονίκη. 28 νέα παιδιά διαφορετικών ηλικιών και ενδιαφερόντων, µε ένα µόνο κοινό στόχο. Να δουν από κοντά όσα, τόσα χρόνια προσπαθούν να µας εξιστορήσουν γιαγιάδες και παππούδες και να αποτίσουν φόρο τιµής στα εκατοµµύρια ανθρώπων, που χάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μετά από ένα οδοιπορικό στην Πολωνία, δύσκολα µπορείς να περιγράψεις την εµπειρία µε λέξεις. Ανάµεικτα συναισθήµατα σε πληµµυρίζουν, µαζί µε αναπάντητα γιατί. Κοντά στα Εβραίοι αποτελούσαν τον εβραϊκό πληθυσµό της Πολωνίας. Χρόνια εβραϊκής ιστορίας και παράδοσης, επιρροές σε όλους τους τοµείς, σχολεία, συναγωγές, που σήµερα τα περισσότερα διατηρούνται ως µουσεία. Ακολουθούν επισκέψεις στα στρατόπεδα. Στα µνηµεία της Τρεµπλίνκα, προσπαθείς να συλλάβεις τη φρίκη, στο Μαϊντάνεκ νιώθεις πως µυρίζεις τη στάχτη και τρελαίνεσαι, στο Άουσβιτς και στο Μπιρκενάου αντιλαµβάνεσαι πόσο άρτια ήταν όλα οργανωµένα. Την κορύφωση του ταξιδιού αποτελεί µια πορεία τριών χιλιοµέτρων µε τα πόδια, από το Άουσβιτς στο Μπιρκενάου, η λεγόµενη «Πορεία των Ζωντανών». Μια σιωπηλή πορεία, µε συµµετέχοντες από όλο τον κόσµο, ως ελάχιστος φόρος τιµής σε όλα τα θύµατα του Ολοκαυτώµατος. Από το πρώτο March of the Living το 1988, έχουν συµµετάσχει συνολικά πάνω από νέοι από όλο τον κόσµο, περπατώντας στο ίδιο µονοπάτι που οδηγεί από το Άουσβιτς στο Μπιρκενάου, την Ηµέρα Μνήµης Θυµάτων Ολοκαυτώµατος. Η φετινή χρονιά ήταν ιδιαίτερη σηµαντική, µιας και φέτος συµπληρώνονται 70 χρόνια από την ηρωική εξέγερση του γκέτο της Βαρσοβίας και 70 χρόνια από την αναχώρηση του πρώτου συρµού, για το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου, από την Θεσσαλονίκη. ική µας ευθύνη και χρέος, δεύτερης και τρίτης γενιάς απογόνων θυµάτων του Ολοκαυτώµατος, να θυµόµαστε και ακόµα πιο σηµαντικό, να θυµίζουµε σε όσους τείνουν να ξεχάσουν, το έγκληµα ενάντια στην ανθρωπότητα και στα ανθρώπινα δικαιώµατα. Εκ µέρους της ελληνικής αποστολής Σασών Ρίτα

16 16 τι ειπαν τι εγραψαν Σαρίτα Ναµία Ένα ταξίδι φόρος τιµής, για όλους αυτούς που χάθηκαν τόσο άδικα. Ευχαριστούµε, που µέσα από το ταξίδι εκπληρώνουµε το χρέος µας σε αυτούς. Ποτέ δεν θα ξεχάσουµε. Σαρίνα Σαλώµ Μοναδική εµπειρία ζωής µε πολλά µαθήµατα και πολλά ερωτηµατικά... Γιώργος Κανέλλος ( ιευθυντής εβραϊκού σχολείου Αθήνας) Ένα εξαιρετικό ταξίδι, µια µοναδική εµπειρία. Τα λόγια δεν φτάνουν για να περιγράψουν τα µοναδικά συναισθήµατα που ένιωσα αυτές τις µέρες. Θεωρώ τον εαυτό µου προνοµιούχο, που µου δόθηκε η ευκαιρία να συµµετέχω σε αυτή την αποστολή. Ποτέ ξανά. Αλµπέρτος Ναµίας Ένα ταξίδι από το παρελθόν. Ένα µάθηµα για το µέλλον. Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν αυτό το ταξίδι, ανεξαρτήτως θρησκείας αλλά ιδιαίτερα σηµαντικό για εµάς. Σαλβατώρ Λεβής Βουτιά στα βαθιά. Συµπαγές και περιεκτικό. Νοµίζω ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει να το κάνουν και να αντιµετωπίσουν τα ερωτήµατα που γεννά το µυαλό, ανεξάρτητα από την απάντηση που θα δώσουν. Μπράβο για την πραγµατοποίηση Νέλλυ! Ρεβέκα Βιτάλ Ένα ταξίδι, 29 άτοµα (η οµάδα µας), πολλές σκέψεις, χιλιάδες συναισθήµατα άνθρωποι στην πορεία, για να τιµήσουµε τα εκατοµ- µύρια ανθρώπων που χάθηκαν. Εµπειρία ζωής! Λέων αυίδ Ποτέ ξανά! Είµαι εδώ για τον Λέων Χαίµ αυίδ. Χρήστος Κυριακόπουλος Ένα ταξίδι που άργησε να γίνει. Ένα ταξίδι, που ξεκίνησε ως πράξη περιέργειας και σεβασµού και κατέληξε, ως συνείδηση της άλλης όψης του ανθρώπου. Ένα µεγάλο ευχαριστώ σε όσους βοήθησαν, ώστε το ταξίδι να µου µείνει αξέχαστο και ιδιαίτερα στην Νέλλυ Καπόν. Ρόζα Αλχανάτη εν πρόκειται να ξεχάσω πόσο σηµαντική ήταν η πρώτη µου επίσκεψη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Πολωνίας και όλες τις προσωπικές ιστορίες που άκουσα. Ευχαριστούµε πολύ για τη συνοδεία και την υποµονή σου. Ραφαήλ Χαγουέλ Το µεγαλύτερο µάθηµα ζωής, µέσα από ένα πραγµατικό ταξίδι στη κόλαση. «Μέσα από τις στάχτες και το θάνατο, υπάρχει µια ηλιαχτίδα φωτός κι ελπίδας». Ποτέ ξανά. εν ξεχνάω ΠΟΤΕ. ώρα Στανατιώτη και Σοφία Σηφάκη (δασκάλες εβραϊκού σχολείου Αθήνας) Ένα ταξίδι µε πολλές εικόνες και έντονα συναισθήµατα... Ευχαριστούµε για την εµπειρία που µας χαρίσατε! Ροζίτα Καράσσο Μια πολύ έντονη εµπειρία, που δεν περιορίζεται στα πλαίσια ενός και µόνο ταξιδιού! Αφορµή για αµέτρητες συζητήσεις και προβληµατισµούς, για τα πόσα θαύµατα και πόσες καταστροφές µπορεί να προκαλέσει η ανθρωπότητα. Ευχαριστούµε πολύ για αυτή την ευκαιρία. Εµένα πάντως µια φορά δεν µου αρκεί. Ρίτα Σασών Μια φορά δεν είναι αρκετή και τελικά ούτε η δεύτερη φτάνει... Ευχαριστώ πολύ! Λέων Μεβοράχ Απίστευτη εµπειρία, πολλά συναισθήµατα, λύπη και χαρά. Πιστεύω ότι ο καθένας µας πρέπει να έρθει µια φορά, να γνωρίσει και να νιώσει. Ντέλια Φιλοσώφ Μια πρωτόγνωρη εκδροµή, ίσως η πιο πρωτόγνωρη εµπειρία και εκδροµή. Πολλές σκέψεις και ακόµα περισσότερα συναισθήµατα. Μπόνυ Μεβοράχ Μια εκδροµή γεµάτη συναισθήµατα και σκέψεις. Ένα ταξίδι στην κόλαση, που είχε σκοπό να µας αφανίσει και να µας χωρίσει. Κατάφερε να µας πληγώσει αλλά και να µας ενώσει (περισσότερο) για µια ζωή. Γιώφι Φλωρεντίν Ρασέλ Ουζιέλ - Μπουρλά Ντέµπορα Επστάιν Ένα τροµερό ταξίδι, που σε συντροφεύει για πάντα, ανεξάρτητα από το πόσες φορές έρχεσαι. Ευχαριστώ τον κάθε έναν από εσάς ξεχωριστά για την συγκλονιστική εµπειρία που µοιραστήκαµε. Νίνο Ντογιού Ήµουν αρκετά δύσπιστος για αυτό τα ταξίδι και τώρα δυσκολεύοµαι να το αφήσω πίσω µου. Ευχαριστώ πολύ για την εµπειρία, θα µείνει µαζί µου για πάντα. Σάρα Ρούσσου Το march of the living ήταν µια πολύ συγκινητική εκδροµή, όπου βλέποντας και ακούγοντας τις ιστορίες των ανθρώπων και το τι πέρασαν, µε έκανε να αναρωτηθώ και να αλλάξω άποψη για πολλά πράγµατα! Φίλιππος Μπενζονάνα Ένα τροµερό ταξίδι, στο οποίο πάντα ήθελα να πάρω µέρος και δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ. ε θα ξεχάσω ποτέ τις ιστορίες των ανθρώπων που χάθηκαν. Σάµης Λίτσης Ήταν µια ξεχωριστή εµπειρία και µάθαµε πολλές και ενδιαφέρουσες ιστορίες. Ευχαριστώ! Ισαάκ Τεπελένης Ήταν ένα τροµερό ταξίδι µε τη Νέλλυ και τον Ίζο. Ποτέ ξανά! Φελίτσε Ματαθίας Θυµός, φρίκη, λύπη, ρατσισµός! Γιατί; Μπορεί ποτέ να µη µάθουµε το γιατί. Όµως θα πρέπει πάντα να θυµόµαστε, να το υπενθυµίζουµε σε άλλους, να εκπαιδεύουµε τις νεότερες γενιές. Ποτέ ξανά. Βασιλική Πλαγιανάκου (δασκάλα εβραϊκού σχολείου Αθήνας) Μάθηµα ζωής πάνω από όλα.

17 «Αυτό που θαυµάζω στην τέχνη σας», είπε ο Άλµπερτ Αϊνστάιν, «είναι η παγκοσµιότητά της. εν λέτε µία λέξη και όµως, όλος ο κόσµος σας καταλαβαίνει.» «Είναι αλήθεια», απαντάει ο Τσάπλιν, «αλλά η δόξα σας είναι ακόµα πιο µεγάλη. Όλος ο κόσµος σας θαυµάζει και κανένας δεν σας καταλαβαίνει» συνάντηση Tσάπλιν και Αϊνστάιν

18 18 οι 100 Εβραιοι που επηρεασαν τον κοσµο 43 Φελιξ Μεντελσον ( )

19 19 ΟΦέλιξ Μέντελσον, είναι ένας από τους χαρισματικούς και σημαίνοντες μουσικούς του 19ου αιώνα και είναι εγγονός του Μόζες Μέντελσον, φιλοσόφου κατά την περίοδο του γερμανικού διαφωτισμού. Παιδί θαύμα, δεξιοτέχνης πιανίστας, καινοτόμος μαέστρος και πρωτοπόρος συνθέτης της ρομαντικής μουσικής, ο Μέντελσον πολύ σύντομα άλλαξε τον τρόπο σύνθεσης, το παίξιμο και τον τρόπο ακρόασης της μουσικής. Η ζωή του Μέντελσον είναι χαρακτηριστική της ζωής του Εβραίου κατά τον 19ο αιώνα, που ανορθώθηκε μετά από αιώνες καταπίεσης και υποβάθμισης, σε ένα επίπεδο φωτισμένης έκφρασης και με μια προσωπικότητα ευγενική και συμπονετική. Το «Κονσέρτο για Βιολί» θεωρείται ως το πιο εκλεπτυσμένο έργο του είδους του, είναι μια μίξη κλασσικών και ρομαντικών στοιχείων. Ο Μέντελσον παραλληλίζεται με τον ποιητή Γκαίτε για αυτόν τον μοναδικό συνδυασμό των κλασσικών και ρομαντικών στοιχείων. Ο Φέλιξ καταγόταν από πλούσια και καλλιεργημένη οικογένεια. Ο πατέρας του, Αβραάμ, ήταν τραπεζίτης και προσέφερε στην οικογένειά του ένα πολυτελές σπιτικό, που εμπλουτιζόταν από τις μουσικές δραστηριότητες των παιδιών του. Προς χάρη του Φέλιξ, του παιδιού θαύματος, οργάνωναν στο σπίτι τους μουσικές βραδιές, στις οποίες συμμετείχαν οι δύο αδελφές καθώς και ο αδελφός του, που ήταν ταλαντούχοι μουσικοί. Ιδίως η αδελφή του Φάνη, ήταν εξαιρετική πιανίστρια και συνθέτης, καθώς και η μυστικοσύμβουλός του. Ο Φέλιξ Μέντελσον καθώς και ο Μότσαρτ είναι τα πιο γνωστά παιδιά θαύματα στην ιστορία της μουσικής. Ο ίδιος, όπως και ο Μότσαρτ ήρθαν σε επαφή με τις πιο σημαίνουσες προσωπικότητες, τόσο τις φιλολογικές όσο τις καλλιτεχνικές και μουσικές, της εποχής τους. Στην περίπτωση του Μέντελσον ήταν ο Γκαίτε, ο φιλόσοφος Χέγκελ, οι συνθέτες πιανίστες Κλεμέντι, Φιλντ και Μόσελες. Από τον ποιητή Γκαίτε, ο Φέλιξ επηρεάστηκε στον συνδυασμό του κλασσικού σχεδιασμού με την αριστοκρατική έκφραση. Η σειρά των συμφωνιών για έγχορδα που συνέθεσε τα πρώτα χρόνια της εφηβείας του, ακολούθησαν στα 16 και 17 του χρόνια, το μεγάλο έργο δωματίου για έγχορδα, το Οκτέτο και η εισαγωγή στο έργο του Σαίξπηρ «Όνειρο Θερινής Νυκτός». Αυτά τα δύο έργα είναι τόσο αρμονικά και μελωδικά, που δεν πιστεύει κανείς ότι γράφτηκαν από έναν τόσο νέο σε ηλικία συνθέτη. Στα 1829, 79 χρόνια μετά τον θάνατο του Μπάχ, αναβίωσε το κορυφαίο έργο «Τα Κατά Ματθαίον Πάθη» και ουσιαστικά εδραίωσε την φήμη αυτού του μεγάλου συνθέτη, στρέφοντας το ενδιαφέρον του κοινού και των μουσικών, στην μουσική που είχε γραφτεί παλαιότερα. Ο Μέντελσον μετέβαλε δραστικά το ρεπερτόριο των συναυλιών και συνέβαλε στην αναβίωσή τους, καθώς έως τότε οι σύγχρονοί του έπαιζαν μονάχα έργα ζώντων συνθετών. Ο Μέντελσον ήταν ο πρώτος διευθυντής ορχήστρας, με την πρωτοποριακή εικόνα, αυτού που συντονίζει την ορχήστρα να παίζει ως ένα σύνολο, καθώς μέχρι τότε το πρώτο βιολί έδινε τον τόνο. Ανέλαβε διευθυντής στο Ωδείο της Λειψίας, το διδακτικό προσωπικό αποτελούνταν από εξαίρετους δασκάλους και συνθέτες, όπως τον Ρόμπερτ Σούμαν και την πιανίστρια, σύζυγό του, Κλάρα Σούμαν. Ο Μέντελσον τίμησε την μουσική των σύγχρονών του, όπως του Σοπέν, του Λιστ και του αγαπημένου φίλου του, Σούμαν. Έγραψε μουσική για θεατρικά έργα. Με πρότυπα τον Μπαχ και τον Χέντελ συνέθεσε ορατόρια, με θέματα από την Βίβλο. Η θρησκευτική ζωή του Μέντελσον είναι συμβολική της ζωής πολλών Γερμανών Εβραίων, του 19ου αιώνα. Εγγονός του πιο σημαντικού φιλοσόφου μετά τον Μαϊμονίδη και τον Σπινόζα, ο Φέλιξ σε ηλικία επτά ετών προσηλυτίστηκε στον Λουθηρανισμό. Αργότερα, ο πατέρας του τον υποχρέωσε να προσθέσει και το όνομα Μπάρτολντι στο όνομά του, ως προφανή ένδειξη της αφομοίωσής του. Πολλές συνθέσεις του, φέρουν το όνομα Μέντελσον-Μπάρτολντι και θεωρούσε τον εαυτό του Προτεστάντη. Η εβραϊκή του κληρονομιά τον οδηγούσε στο να πιστεύει ότι, ο χριστιανισμός είναι η λογική συνέχεια του εβραϊσμού. Εκείνη την εποχή, υπήρχε μεγάλος αντισημιτισμός στο Βερολίνο και παρά τους νόμους που εξασφάλιζαν στους Εβραίους πολιτικές ελευθερίες, μεγαλύτερη ισότητα και αποδοχή εξασφαλιζόταν μετά από προσηλυτισμό. Η αφομοίωση και ο πλούτος, του άνοιξαν πολλές πόρτες. Ο ίδιος δεν ήταν ικανοποιημένος με μια άνετη αστική ζωή και γι αυτό καταπιάστηκε με πολλά σε διαφορετικούς τομείς και με επιτυχία. Παντρεύτηκε την κόρη ενός Καλβινιστή ιερέα και απέκτησε πέντε παιδιά. Ο θάνατος της αδελφής του όμως, τον συνέτριψε. Υπέστη πολλά εγκεφαλικά επεισόδια και σε ηλικία 38 ετών, πέθανε από εγκεφαλική αιμορραγία. Ήταν ο πιο καθιερωμένος μουσικός της εποχής του στην Ευρώπη. Από το ομότιτλο βιβλίο τού MICHAEL SAPIRO μετάφραση Αλίκη Αρούχ-Μορδεχάι

20 20 µια ξεχωριστη Όταν μία στενή μου φίλη, μου σύστησε τον δημοσιογράφο Αχιλλέα Πεκλάρη, που μένει στο Ισραήλ, η εύλογη ερώτηση ήταν: Τι κάνεις στο Κιμπούτς Αχιλλέα Πεκλάρη; Η απάντηση, σαφής, περιγραφική, και κυρίως αρμονική: «Είναι η τρίτη μου φορά εδώ, μετά το ʼ06-ʼ07 και το ʼ08. Συνολικά έχω μείνει στο Γιοτβατά κάτι λιγότερο από ένα χρόνο και έχω πάρα πολλούς και καλούς φίλους. Μπορώ να πω ότι από τα μέρη στα οποία έχω ζήσει για μικρά ή μεγαλύτερα διαστήματα, εδώ είναι που έχω συναντήσει τους πιο πολλούς φιλικούς, απλούς και ευγενικούς ανθρώπους. Εκφράζομαι απόλυτα από τον κοινοβιακό τρόπο ζωής, τη λειτουργία στο πλαίσιο μιας οργανωμένης κοινότητας σχετικώς ομονοούντων ανθρώπων, τη σχέση ανταλλαγής εργασίας αγαθών, τη μη χρήση χρημάτων, τον Σοσιαλισμό στη διανομή των πόρων, τις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες στη λήψη αποφάσεων και την ανάδειξη της αρετής της εργατικότητας και της προσφοράς ως βασικό κριτήριο διάκρισης των αξίων. Όλα αυτά αποτελούν για μένα παράδειγμα μιας δίκαιης κοινωνίας, με τις όποιες ανθρώπινες αδυναμίες και μικροπροβλήματά της. Το Ισραήλ γενικότερα έχει τεράστιο δημοσιογραφικό ενδιαφέρον και ανεξάντλητη θεματολογία, ενώ ένα Κιμπούτς στη μέση της ερήμου, όπου οι έγνοιες της καθημερινότητας του καπιταλισμού απουσιάζουν εκκωφαντικά, είναι ένα ιδανικό περιβάλλον για κάποιον που ασχολείται με το γράψιμο. Ιδίως δε για κάποιον που πέρασε τα τελευταία δύο χρόνια στην Ελλάδα της κρίσης, όπου η κυρίαρχη καθημερινή συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το τρίπτυχο λογαριασμοί φόροι χρέη, η μετάβαση σε ένα περιβάλλον που δεν έρχεσαι σε επαφή με χρήματα λειτουργεί έως και ψυχοθεραπευτικά, προσφέροντας απερίγραπτη ανακούφιση. Ο ισορροπημένος συνδυασμός χειρονακτικής και πνευματικής / δημιουργικής εργασίας, σε καθημερινή βάση, δίνει μια άλλη διάσταση στη φιλοσοφία νους υγιής εν σώματι υγιή, διαγράφει ένα νέο μοντέλο ζωής και χαρίζει αίσθηση αρμονίας». Ο Αχιλλέας Μ. Πεκλάρης, γεννήθηκε στην Αθήνα τον Ιούλιο του Το επίσημο επάγγελμά του από το 1995 είναι δημοσιογράφος αλλά κατά καιρούς έχει δουλέψει από λογογράφος πολιτικών και πολιτικός αναλυτής, μέχρι εργάτης σε κιμπούτς, μάνατζερ σε beach bar και διοργανωτής πάρτι και εκδηλώσεων. Μετά από 11 χρόνια στο πολιτικό ρεπορτάζ (Αθήνα 984, Αξία, Athens Voice κα.) και δύο χρόνια στη Νέα Υόρκη (ʼ01- ʼ03), καλύπτοντας την 11η Σεπτεμβρίου, ξεκίνησε να ταξιδεύει το 2006 και διαδοχικά έζησε στο Βελιγράδι, την Πρίστινα, τη Βουδαπέστη, το Τελ Αβίβ, την Ιερουσαλήμ και τη Νέα Υόρκη, γράφοντας για την «Καθημερινή» και άλλα έντυπα. Το 2010 εκδόθηκε το βιβλίο-ντοκιμαντέρ για τη ΝΥ «Hopes, Dreams and Hard Times» (Βιβλιοπωλείον της Εστίας), μαζί με τον φωτογράφο Αλ. Λαμπροβασίλη, το οποίο παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη και τα Φεστιβάλ Φωτογραφίας της Σαγκάης και της Νέας Υόρκης. Σήμερα, ο Αχιλλέας ζει και εργάζεται στο Κιμπούτς Γιοτβατά, στο νότιο Ισραήλ και συνεργάζεται τακτικά με τα έντυπα της Καθημερινής και το Protagon.gr, ενώ διατηρεί το blog blogspot.co.il. Ευχαριστούμε τον Αχιλλέα Πεκλάρη για την αποδοχή της πρότασής μας, το κείμενο που έγραψε αποκλειστικά για το Άλεφ, να αποτελέσει το δικό μας αφιέρωμα στην 65η επέτειο της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ. Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ