Οδηγός Εφαρμογής για το Σχεδιασμό Έργων Αποχέτευσης-ΕΕΛ μέσω ΣΔΙΤ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΦΑΣΗ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΑΣΗ Α, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ...

Transcript

1 Οδηγός Εφαρμογής για το Σχεδιασμό Έργων Αποχέτευσης-ΕΕΛ μέσω ΣΔΙΤ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΦΑΣΗ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά για τον Οδηγό ΣΔΙΤ και Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» Η Γενική Κατάσταση σήμερα των Έργων Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων Η υλοποίηση ενός έργου Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων μέσω ΣΔΙΤ Ο Προγραμματισμός ενός έργου ΣΔΙΤ ΦΑΣΗ Α, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ)...19 Α.1.0 Σκοπός του Κεφαλαίου Α.1.1 Αντικείμενο του έργου...20 Α.1.2 Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και Παραδοχές...21 Α.1.3 Ενδιαφερόμενοι Φορείς...24 Α.1.4 Γενική Μεθοδολογική Προσέγγιση και Πηγές Πληροφοριών...26 Α.1.5 Δομή Παρουσίασης του ΟΑΠΕ ΤΔΕ- ΟΑΠΕ...27 Α.1.6 Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης...27 Κεφάλαιο Α.2, Προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου...36 Α.2.1 Αποτύπωση της Παρούσας Κατάστασης...37 Α.2.2 Ανάλυση Αναγκών - Προβλέψεις...41 Α.2.3 Επισκόπηση Κοινωνικών και Οικονομικών Δεδομένων...46 Α.2.4 Συγκριτική Ανάλυση και Προσέγγιση SWOT ΦΑΣΗ Β, ΑΝΑΛΥΣΗ και ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ, ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗΣ Κεφάλαιο Β.1, Η εκτίμηση του βασικού σχεδίου υλοποίησης του έργου, του επενδυτικού και λειτουργικού κόστους...71 Β.1.1. Γενικά...71 Β.1.2 Προσδιορισμός του λειτουργικού και επενδυτικού σχεδίου υλοποίησης του έργου Β.1.3 Οι παράγοντες κόστους και το κόστος επένδυσης και παγίων στοιχείων Β.1.4 Οι αναμενόμενες λειτουργικές και άλλες εισροές...87 Β.1.5 Τα αναμενόμενα λειτουργικά έξοδα...99 Κεφάλαιο Β.2, Η Ανάλυση Επιχειρησιακών Σχεδίων και Σεναρίων και Μελέτη Βιωσιμότητας Β.2.1 Οι χρηματοοικονομικές, τεχνικές και επιχειρηματικές υποθέσεις και παραδοχές ανά λειτουργικό σενάριο Β.2.2 Οι Χρηματοοικονομικές Προβλέψεις για κάθε σενάριο και η ανάλυση ευαισθησίας Β.2.3 Η εκτίμηση του οφέλους του Δήμου ανά σενάριο Κεφάλαιο Β.3, Ο Προσδιορισμός, Επιμερισμός και Διαχείριση Κινδύνων Κεφάλαιο Β.4, Η Συγκριτική Ανάλυση και η Επιλογή του Πλαισίου της Σύμπραξης Κεφάλαιο Β5. Το Επιλεχθέν Σχέδιο και ο Προγραμματισμός Ενεργειών Β.5.1 Γενικά Β.5.2 Παρουσίαση Προτεινόμενου Επιχειρηματικού Σχεδίου ΦΑΣΗ Γ, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Κεφάλαιο Γ. 1. Οι δράσεις εξέλιξης των Διαγωνιστικών Διαδικασιών TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 1

2 Οδηγός Εφαρμογής για το Σχεδιασμό Έργων Αποχέτευσης-ΕΕΛ μέσω ΣΔΙΤ Γ.1.1. Γενικές συστάσεις επί του νομικού πλαισίου για τις ΣΔΙΤ Γ.1.2 Εξέλιξη των Διαδικασιών μέσω της ΕΓ ΣΔΙΤ Γ.1.3 Συνήθεις Διαγωνιστικές Διαδικασίες ΣΔΙΤ Γ.1.4 Στάδια και Άξονες Πρόσκλησης Ενδιαφέροντος σύμφωνα με τον Ν.3389/ Γ.1.5 Υλοποίηση της Διαγωνιστικής Διαδικασίας στα πλαίσια του Ν.1418/ Κεφάλαιο Γ.2. Δράσεις Επικοινωνίας και Ενημέρωσης του Εξωτερικού Περιβάλλοντος ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 2

3 Οδηγός Εφαρμογής για το Σχεδιασμό Έργων Αποχέτευσης-ΕΕΛ μέσω ΣΔΙΤ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας Α1 ΤΕΧΝΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΡΓΟΥ -ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΡΓΟΥ...29 Πίνακας Α2, Γεωγραφική-Χωρική Ανάλυση Δήμου...37 Πίνακας Α3, Παρουσίαση Διοικητικών Υποδομών και επισκόπηση Βασικών Γενικών Υποδομών...37 Πίνακας Α4 Παρουσίαση Διοικητικών δομών που σχετίζονται με την Αποχέτευση και την ΕΕΛ...38 Πίνακας Α5, Δημογραφικά στοιχεία...38 Πίνακας Α6, Εξελίξεις -Οικονομική διάρθρωση κατά κλάδους **...38 Πίνακας Α7, Εξελίξεις Διάρθρωση Απασχόλησης κατά κλάδους *...39 Πίνακας Α8, Τεχνικές Υποδομές και Δυνατότητες...40 Πίνακας Α9, Εξέλιξη Ποσοτικών Δεδομένων Ύδρευσης και Αποχέτευσης***...43 Πίνακας Α10, Ανάγκες κατασκευής / επέκτασης/προσθήκης/αντικατάστασης δικτύου αποχέτευσης...44 Πίνακας Α11, Έλλειμμα εξυπηρέτησης από την ΕΕΛ στον Δήμο και τους οικισμούς...44 Πίνακας Α12, Επισκόπηση Σύγκρισης Σεναρίων...46 Πίνακας Α13 Εκτίμηση Ανάληψης και Επιμερισμού Κινδύνων*...48 Πίνακας Α14, Στοιχεία SWOT...49 Πίνακας Α15, Τεχνικό Δελτίο Έργου...52 Πίνακας Β1 Επενδυτικό και Λειτουργικό Σχέδιο...75 Πίνακας Β2. Κεφαλαιουχικές Δαπάνες έργου Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ *85 Πίνακας Β3 Εκτιμώμενες Εισροές έργου Αποχέτευσης -ΕΕΛ ***...90 Πίνακας Β4 Εκτιμώμενες Εκροές έργου Δικτύου Αποχέτευσης- ΕΕΛ * Πίνακας Β5 Παρουσίαση Εναλλακτικών Σεναρίων Πίνακας Β6 Επενδυτικό Πρόγραμμα Κεφαλαιουχικά θέματα Πίνακας Β7 Επενδυτικό Πρόγραμμα Κεφαλαιουχικά θέματα Δόσεις Τοκοχρεωλυτικού Δανείου, Πίνακας Β8 Λειτουργικές Εισροές Πίνακας Β9 Λειτουργικά Έξοδα και Κόστη Πίνακας Β10 Προβλεπόμενα Αποτελέσματα Εκμετάλλευσης Πίνακας Β11 Προβλεπόμενοι Ισολογισμοί Πίνακας Β12 Προβλεπόμενες Ταμειακές Ροές Πίνακας Β13 Δείκτες Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 3

4 Οδηγός Εφαρμογής για το Σχεδιασμό Έργων Αποχέτευσης-ΕΕΛ μέσω ΣΔΙΤ Πίνακας Β14 Ανάλυση Ευαισθησίας Πίνακας Β15 : Σημαντικοί κίνδυνοι για το έργο Πίνακας Β16 : Προτεινόμενη κατανομή κινδύνων Πίνακας Β17, Στοιχεία SWOT Πίνακας Β18, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, Κεφαλαιουχικές Δαπάνες..123 Πίνακας Β19, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση Αποτελεσμάτων Εκμετάλλευσης Πίνακας Β20, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, ΚΠΑ Πίνακας Β21, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, ΕΣΑ Πίνακας Β22, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, Άμεσα Κοινωνικά Οφέλη, Ποιοτικά- Ποσοτικά κριτήρια Πίνακας Β23, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, Έμμεσα Κοινωνικά Οφέλη 124 Πίνακας Β24, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, οφέλη πλαισίου συνεργασίας Πίνακας Β25, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, οφέλη πλαισίου συνεργασίας Πίνακας Β26, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, πολυκριτηριακή προσέγγιση Πίνακας Β27, Συγκριτική Ανάλυση και Αξιολόγηση, Συγκεντρωτική Βαθμολογία σεναρίων TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 4

5 1. ΦΑΣΗ 0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γενικά για τον Οδηγό Το εγχειρίδιο αυτό στοχεύει στην παροχή ενός πλαισίου οδηγιών και εργαλείων προς τους ΟΤΑ και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο, για το σχεδιασμό, προετοιμασία και επιλογή σχήματος συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού φορέα, στον τομέα των έργων Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων Ο Οδηγός απευθύνεται τόσο σε μη ειδικούς, σε τεχνικό και οικονομικό επίπεδο, όσο και στους εξειδικευμένους συνεργάτες τους, με σκοπό τη δημιουργία ενός πρακτικού εργαλείου υλοποίησης, επικοινωνίας και υποστήριξης της απόφασης σε πολιτικό και τεχνικό επίπεδο, για την υλοποίηση ενός έργου με τη μορφή της συνεργασίας Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, όπως αυτή διαμορφώθηκε από τον ν.3389/2005. Βασική επιδίωξη είναι η κατάλληλη προετοιμασία για την ολοκλήρωση της προσυμβατικής διαδικασίας και την προσέλκυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος. Στον παρόντα οδηγό δεν επιχειρείται ανάλυση και σύγκριση των τεχνικών λύσεων των έργων αυτών, αλλά προσέγγιση της πορείας υλοποίησης της προσυμβατικής διαδικασίας και της προέλκυσης επενδυτών, με βασική παράμετρο τα τεχνικά δεδομένα. Το παρόν έργο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ και συμπληρώνεται από τις οδηγίες και εκδόσεις της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ του ΥΠΟΙΟ. Η ανάγκη του προέκυψε, από τη μεγάλη ανταπόκριση των Δήμων για το σχεδιασμό έργων ΣΔΙΤ, μετά από την πρόσκληση και χρηματοδότηση του ΥΠΕΣΔΔΑ για σχετικά έργα και ενέργειες και επιδιώκει τη σωστή προετοιμασία των Δήμων και των τοπικών κοινωνιών για βιώσιμα έργα αυτής της μορφής χρηματοδότησης ΣΔΙΤ και Αναπτυξιακό Πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» Σήμερα οι πολίτες απαιτούν από τους Οργανισμούς Τοπικής αυτοδιοίκησης ουσιαστικότερο ρόλο προς την κατεύθυνση της εξυπηρέτησης των αναγκών της Τοπικής κοινωνίας. Ένας σύγχρονος ΟΤΑ δεν πρέπει να δραστηριοποιείται μόνο στους γνωστούς παραδοσιακούς τομείς, αλλά και σε νέους τομείς όπως η οικονομική ανάπτυξη και η απασχόληση στη περιοχή τους, η προστασία του περιβάλλοντος, η βελτίωση των υποδομών,η αναβάθμιση ποιότητας ζωής,η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των πολιτών σε τομείς όπως η Παραγωγή και Εξοικονόμηση Ενέργειας. Είναι όμως προφανές ότι για να ανταποκριθεί στο νέο αυτό ρόλο που επιβάλλει η κοινωνία χρειάζονται πρόσθετοι πόροι που δεν μπορούν κατά κανόνα να καλυφθούν μόνο από τις Εθνικές και Κοινοτικές επιχορηγήσεις και τα έσοδα του προϋπολογισμού των Δήμων. Προκύπτει επομένως η ανάγκη προσφυγής σε άλλες πηγές χρηματοδότησης όπως είναι οι συμπράξεις ιδιωτικού-δημοσίου τομέα Οι Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ. νόμος 3389/05) είναι μορφές συνεργασίας των Δημοσίων Φορέων μέσα στους οποίους περιλαμβάνεται και η Τοπική Αυτοδιοίκηση με επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα, που αποσκοπούν στον σχεδιασμό, στην κατασκευή, στη χρηματοδότηση και διαχείριση δημόσιων έργων υποδομής και στην παροχή δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και στην αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Τα οφέλη που προκύπτουν για τους ΟΤΑ είναι σημαντικά και αναφέρονται στη συνέχεια: TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 5

6 Η Τοπική Αυτοδιοίκηση εξασφαλίζει την πρόσβασή της σε ένα φάσμα ειδικοτήτων του ιδιωτικού τομέα που της επιτρέπει να παρέχει αποτελεσματικότερες και λιγότερο δαπανηρές υπηρεσίες. (την έγκαιρη και αποτελεσματική ολοκλήρωση των προγραμματισμένων έργων,τον έλεγχο και το περιορισμό του κόστους τους, την αποτελεσματική εποπτεία της εκτέλεσης των έργων) Ο ιδιωτικός τομέας αναλαμβάνει μία σειρά από κινδύνους, τους οποίους στο πλαίσιο μιας παραδοσιακής δημόσιας σύμβασης θα τους ανελάμβανε ο δημόσιος τομέας. H αποφυγή της επιβάρυνσης του δημοτικού χρέους και κατά συνέπεια των δημοτών. H μετάγγιση της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας των ιδιωτικών φορέων στο Δημόσιο με την ταυτόχρονη αξιοποίηση των ανθρώπινων και οικονομικών πόρων των δημόσιων φορέων. H βελτίωση της ποιότητας υλοποίησης και η μεταγενέστερη διαχείριση των έργων Το πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» προέβλεψε τις χρηματοδοτήσεις Δήμων ώστε, αυτοί, να προετοιμαστούν έγκαιρα στον τομέα αυτό. Κάθε υποπρόγραμμα του έχει ειδικό μέτρο για το σκοπό αυτό. Υποστηρίζει κάθε Δήμο με χρηματοδότηση της προσυμβατικής διαδικασίας (πρόσληψης συμβούλων) για την ωρίμανση και την ολοκλήρωση κάθε πρότασης που αρχικά φαίνεται βιώσιμη. Η υποστήριξη από το Πρόγραμμα «Θησέας» των συμπράξεων μεταξύ των Ο.Τ.Α. και του Ιδιωτικού τομέα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Οι κατηγορίες των έργων αναφέρονται στη συνέχεια: ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΑΣΤΕΡ ΠΛΑΝ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΥΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ ΓΙΑ ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΧΩΡΩΝ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ-ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΩΝ-ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΘΛΗΤΙΚΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΕΚΘΕΣΙΑΚΩΝ, ΣΥΝΕΔΡΙΑΚΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ & ΘΕΜΑΤΙΚΏΝ ΠΑΡΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ (ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ, ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΣ- ΟΡΕΙΝΟΣ, ΘΕΡΙΝΟΣ, ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ, ΚΛΠ.) ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΧΩΡΩΝ ΕΛΛΙΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ ΥΔΡΕΥΣΗ- ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ-ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΣΤΙΚΗ-ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΑΝΑΠΛΑΣΗ & ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ-ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΤΟΜΕΑ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ-ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΟΤΑ ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ-ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ & ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 6

7 H πρωτοβουλία JESSICA Η πρωτοβουλία JESSICA (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas) έχει ως στόχο να χρηματοδοτήσει με δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους προγράμματα αστικής ανάπτυξης. Πρακτικά υποστηρίζει την συνδυασμένη χρήση πόρων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία (επιχορήγηση) και από δανειακά κεφάλαια για τα έργα αστικής ανάπτυξης, με ουσιαστική ευθύνη των αρχών που θα διαχειριστούν τα έργα αυτά. Η JESSICA είναι πλαίσιο και προϊόν συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με σκοπούς: 1. να κινητοποιήσει δανειακά κεφάλαια για τις ΣΔΙΤ και άλλα έργα που κατευθύνονται στην Αστική Ανάπτυξη, 2. να αξιοποιήσει την εμπειρία στην χρηματοδότηση και στην διοίκηση διαχείριση συγχρηματοδοτούμενων έργων της ΕΤΕπ και άλλων Διεθνών Χρηματοοικονομικών Οργανισμών 3. να δημιουργήσει ισχυρά κίνητρα υιοθέτησης της ως μέσου χρηματοδότησης σημαντικών έργων αστικής ανάπτυξης, συνδυάζοντας επιχορηγήσεις και δάνεια Η συμβολή του ΕΤΠΑ θα έχει χαρακτήρα ανακυκλώσιμο (revoliving) Η Γενική Κατάσταση σήμερα των Έργων Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων. Σύμφωνα με τις προσεγγίσεις του Επιχειρησιακού Προγράμματος Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη , δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην επιτάχυνση των έργων και ενεργειών στον τομέα της Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που συνάδουν με τις υποχρεώσεις συμμόρφωσης της χώρας μας στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προστασία του Περιβάλλοντος. Με βάση την Οδηγία 91/271 (όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο της χώρας με την ΚΥΑ 5673/400/97), που αποτελεί τη βασική οδηγία προσαρμογής, οι αποδέκτες (ποτάμια, λίμνες, παράκτια νερά) της Ελλάδας κατατάσσονται, ανάλογα, σε ευαίσθητους και κανονικούς με κριτήριο την τροφική τους κατάσταση. Ανάλογα με το χαρακτηρισμό των αποδεκτών και σε συνδυασμό με τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό, η Οδηγία καθορίζει το απαιτούμενο επίπεδο επεξεργασίας των αστικών λυμάτων, που είναι τριτοβάθμια ή πρόσθετη της δευτεροβάθμιας / δευτεροβάθμια επεξεργασία και ορίζει προθεσμία συμμόρφωσης για κάθε κατηγορία. Οι κύριες κατηγορίες των έργων αποχέτευσης και διαχείρισης αστικών λυμάτων, όσον αφορά τις προτεραιότητες της οδηγίας 91/271 είναι: α) έργα προτεραιότητας Α, που έπρεπε να λειτουργούν το αργότερο από 31/12/1998 Αφορούν σε οικισμούς με πληθυσμό ΜΙΠ (μέσου ισοδύναμου πληθυσμού) και άνω σε ευαίσθητους αποδέκτες, όπου απαιτείται τριτοβάθμια επεξεργασία ή πρόσθετη της δευτεροβάθμιας επεξεργασίας με απομάκρυνση αζώτου ή και φωσφόρου. β) έργα προτεραιότητας Β, που έπρεπε να λειτουργούν το αργότερο από 31/12/2000 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 7

8 Αφορούν σε οικισμούς με πληθυσμό ΜΙΠ και άνω σε κανονικούς αποδέκτες, όπου απαιτείται δευτεροβάθμια επεξεργασία των λυμάτων. γ) έργα προτεραιότητας Γ και Δ, που πρέπει να λειτουργούν το αργότερο από 31/12/2005. Αφορούν σε οικισμούς με πληθυσμό μεταξύ ΜΙΠ με κανονικούς αποδέκτες και πληθυσμούς ΜΙΠ, όπου απαιτείται δευτεροβάθμια επεξεργασία των λυμάτων. Όσον αφορά στην κάλυψη του πληθυσμού αιχμής των οικισμών Α, Β, Γ προτεραιότητας της Οδηγίας 91/271/ΕΟΚ από Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων είναι περίπου 92%, δηλαδή το 92% περίπου του πληθυσμού αιχμής των οικισμών οι οποίοι υποχρεούνται σε συμμόρφωση ως προς την Οδηγία διαθέτουν ΕΕΛ (Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων) και μπορούν να επεξεργάζονται τα λύματά τους, με συνολική δυναμικότητα κατασκευασμένων ΕΕΛ 13,9 εκ ισοδύναμους κατοίκους. Σήμερα από το σύνολο του ισοδύναμου πληθυσμού των οικισμών Α, Β και Γ προτεραιότητας αποχετεύεται ποσοστό της τάξης του 85%. Ειδικότερα: 1. λειτουργούν 18 ΕΕΛ οικισμών Α προτεραιότητας και είναι σε διαδικασία κατασκευής μία (1) ακόμη. 2. έχουν κατασκευαστεί 67 ΕΕΛ οικισμών Β προτεραιότητας (από τις οποίες 3 αδρανούν) και κατασκευάζονται 4 ΕΕΛ που θα ολοκληρωθούν εντός του 3 ου ΚΠΣ, ενώ απομένει να καλυφθούν με υποδομές άλλοι 4 οικισμοί Β προτεραιότητας. 3. όσον αφορά στους οικισμούς Γ προτεραιότητας, έχουν κατασκευαστεί συνολικά 107 ΕΕΛ (από τις οποίες 22 αδρανούν, συνεπώς, λειτουργούν 85) και κατασκευάζονται άλλες 45 που θα ολοκληρωθούν εντός του 3 ου ΚΠΣ. Θα πρέπει πάντως να τονιστεί ότι παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια σε θέματα κατασκευής υποδομών διαχείρισης αστικών λυμάτων, υπάρχουν ακόμα αρκετές ελλείψεις για την κάλυψη του συνόλου των απαιτήσεων της Οδηγίας 91/271, με τις μεγαλύτερες ελλείψεις να εντοπίζονται για οικισμούς Γ προτεραιότητας.. Η κατανομή των οικισμών Γ προτεραιότητας που απομένει να καλυφθούν από υποδομές ΕΕΛ και δικτύων αποχέτευσης (ΔΑ) ανά Περιφέρεια δίνεται στον πίνακα που ακολουθεί. ΠΙΝΑΚΑΣ 01:Οικισμοί Γ προτεραιότητας, ανά περιφέρεια, που δεν καλύπτουν την οδηγία 91/271 1 Περιφέρεια Αριθμός Οικισμών Γ προτεραιότητας που δεν θα καλύπτουν τις απαιτήσεις της οδηγίας 91/271 στο τέλος της 3 ης Προγραμματικής Περιόδου Ανατολική Μακεδονία - Θράκη 12 2 Αττική 16 3 Δυτική Ελλάδα 9 4 Δυτική Μακεδονία 6 TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 8

9 Περιφέρεια Αριθμός Οικισμών Γ προτεραιότητας που δεν θα καλύπτουν τις απαιτήσεις της οδηγίας 91/271 στο τέλος της 3 ης Προγραμματικής Περιόδου 5 Ήπειρος 8 6 Θεσσαλία 20 7 Ιόνια Νησιά 1 8 Κεντρική Μακεδονία 38 9 Κρήτη Νότιο Αιγαίο Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Βόρειο Αιγαίο 4 Σύνολο 182 Ένα άλλο πρόβλημα εντοπίζεται στον τομέα της διαχείρισης των αστικών λυμάτων όπου το επίπεδο συντήρησης των υφιστάμενων ΕΕΛ είναι συχνά πλημμελές και παρουσιάζονται προβλήματα δυσλειτουργίας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι υπάρχουσες Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων είναι είτε αδρανείς είτε λειτουργούν με σοβαρές ποιοτικές ανεπάρκειες, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται οξυμμένα προβλήματα σε τοπικό επίπεδο ιδιαίτερα σε οικισμούς μεσαίου μεγέθους ή/ και τουριστικές περιοχές. Στο χώρο της διαχείρισης βιομηχανικών λυμάτων η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, όμως η αναφορά στις εγκαταστάσεις αυτές ξεφεύγει των περιεχομένων του παρόντος. Σήμερα εντοπίζονται σοβαρές ελλείψεις και στο επίπεδο αποχετευτικών δικτύων, ακόμα και σε περιοχές με λειτουργούσες μονάδες ΕΕΛ, με κύρια προβλήματα την ανυπαρξία επεκτάσεων και προβλέψεων, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης ακόμη και των προκαταρτικών μελετών, αλλά και την πλημμελή συντήρηση των υπαρχόντων δικτύων. Τα περισσότερα έργα στο τομέα της Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων έχουν χρηματοδοτηθεί από τα τρία ΚΠΣ και το Ταμείο Συνοχής, με πρόβλεψη συνέχισης της ένταξης σχετικών έργων. Παράλληλα, η εφαρμογή του Αναπτυξιακού Προγράμματος ΘΗΣΕΑΣ και η δυνατότητα που προσέφερε για τοπικού σχεδιασμού έργα και ενέργειες από τον ίδιο τον Δήμο, επέτρεψε τη μερική χρηματοδότηση επεκτάσεων δικτύων ή/και συντήρησης ΕΕΛ. Όμως, οι χρηματοοικονομικές ανάγκες των έργων αυτής της μορφής είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, μεγαλύτερες από τις δυνατότητες ενός Δήμου ή μιας ΔΕΥΑ. Το εκτιμώμενα νέα μέσα χρηματοδότησης για έργα Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων είναι τα προβλεπόμενα στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον (ΕΠΠΕΡ), στο Ταμείο Συνοχής, στο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα ΘΗΣΕΑΣ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και στην αναζήτηση εταίρου από τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ). Στην 4η Προγραμματική Περίοδο έχει συμπεριληφθεί η: TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 9

10 Συνολική κάλυψη των αναγκών των οικισμών Β και Γ προτεραιότητας (κατά την Οδηγία 91/271) σε πλήρως λειτουργικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων με την δημιουργία όπου απαιτείται και της απαραίτητης υποδομής αποχετευτικών δικτύων και η Επαναχρησιμοποίηση αστικών λυμάτων σε άλλες χρήσεις με ενδεικτικές κατηγορίες παρεμβάσεων: 1. Έργα κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και δικτύων αποχέτευσης σε οικισμούς Α, Β και Γ Προτεραιότητας κατά την Οδηγία 91/ Έργα ολοκλήρωσης εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και αποχετευτικών δικτύων, η υλοποίηση των οποίων ξεκίνησε με πόρους του ΚΠΣ και προηγούμενων προγραμματικών περιόδων και με επιδίωξη 334 οικισμοί Γ κατηγορίας να εξυπηρετούνται πλήρως από ΕΕΛ (ή περίπου κάτοικοι). Ο συνολικός προϋπολογισμός εκτιμάται σε 1 δις ευρώ μόνο για τα έργα που περιλαμβάνονται στο ΕΠΠΕΡ από τα οποία το 35% περίπου αφορά την κατασκευή ΕΕΛ και το υπόλοιπο έργα δικτύων Αποχέτευσης. Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, στα έργα Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων, θα συνεχίσουν να επενδύονται σημαντικά κεφάλαια και στην Τέταρτη Προγραμματική Περίοδο, χωρίς όμως να είναι εξασφαλισμένη η: κάλυψη του 100% των απαιτήσεων της οδηγίας 91/271 και κυρίως η ομαλή λειτουργία και συντήρηση ή/και εκσυγχρονισμός- επεκτάσεις δικτύων αποχέτευσης και ΕΕΛ. Εντούτοις, οι ρυθμοί χρηματοδότησης των έργων αυτής της μορφής συνεχίζουν να υστερούν σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς. Επιπλέον, οι χρηματοδοτήσεις μέσω των ΚΠΣ και των λοιπών ευρωπαϊκών πόρων, συνεχώς μειώνονται, με την σταδιακή απένταξη Περιφερειών από τον στόχο 1, αλλά και τις ανάγκες λειτουργίας, συντήρησης/ αντικατάστασης ή επέκτασης των εγκαταστάσεων. Από την άλλη πλευρά, έχει δημιουργηθεί εξαιρετικό απόθεμα τεχνογνωσίας, επενδύσεων και σε βάθος κατανόησης των προβλημάτων οργάνωσης και λειτουργίας τέτοιων συνόλων έργων τόσο: 1. στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και ιδιαίτερα στις ΔΕΥΑ, πολλές από τις οποίες αναγνωρίζουν την ανάγκη εκσυγχρονισμού αναδιοργάνωσης και βιώσιμης λειτουργίας, όσο και 2. στις κατασκευαστικές εταιρείες και συναφείς προμηθευτικές εταιρείες, που έχουν υλοποιήσει τεράστιο σχετικό έργο την τελευταία δεκαπενταετία, έχουν αποκτήσει τεχνογνωσία και οικονομικό μέγεθος, έχουν επενδύσει σε γνώση και πάγιο εξοπλισμό και οι οποίες πρέπει να αναδιοργανωθούν, με ενσωμάτωση νέων αντικειμένων όπως οι ΣΔΙΤ, συνεργαζόμενες με χρηματοοικονομικούς οργανισμούς και επενδυτικά σχήματα, ώστε όχι μονό να επιβιώσουν αποτελεσματικά αλλά και να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους σε Ελλάδα και εξωτερικό αλλά και 3. στις εξειδικευμένες μελετητικές εταιρείες του κλάδου, αλλά και του κλάδου των συμβουλευτικών υπηρεσιών, οι οποίες έχοντας δημιουργήσει εξαιρετικό αποθέματα στελεχιακού δυναμικού και γνώσης, σε επίπεδο σχεδιασμού, παρακολούθησης, επίβλεψης, ελέγχου και αξιολόγησης, και έχοντας αποκτήσει ανταγωνιστικό, και σε διεθνές επίπεδο, οικονομικό μέγεθος, αποτελούν έτοιμες TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 10

11 δομές υποστήριξης της αποτελεσματικής συνεχούς λειτουργίας των διαμορφωμένων εγκαταστάσεων και της επιχειρηματικής εξωστρέφειας. Συνεπώς, οι δυνατότητες χρηματοδότησης έργων Συστημάτων Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων, από επενδυτικά κεφάλαια της ιδιωτικής αγοράς, πρέπει να εξεταστούν σοβαρά και να αποτελέσουν πιθανώς ένα νέο πεδίο εξεύρεσης υγιών χρηματοδοτικών πόρων αλλά και επιτάχυνσης της εθνικής και τοπικής ανάπτυξης Η υλοποίηση ενός έργου Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων μέσω ΣΔΙΤ Τα έργα Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων, που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν μέσω ΣΔΙΤ μπορεί να είναι: 1. Συνολική Μελέτη, Κατασκευή, Λειτουργία και Συντήρηση Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ 2. Λειτουργία και Συντήρηση ΕΕΛ 3. Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ 4. Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Αποχέτευσης Ομβρίων, Αποχέτευσης και ΕΕΛ 5. Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Ύδρευσης, Αποχέτευσης και ΕΕΛ 6. πολλές άλλες ενδιάμεσες κατηγορίες. Η βασική επιχειρηματολογία για την υλοποίηση έργων μέσω ΣΔΙΤ είναι η μερική αδυναμία δημόσιας χρηματοδότησης έργων αυτής της μορφής, τουλάχιστον σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε Δήμου, και η αξιοποίηση διαθέσιμων πόρων της αγοράς. Παράλληλα όμως, η αξιοποίηση ιδιωτικών Κεφαλαίων και πολιτικών ιδιωτικού τομέα, όσον αφορά την διοίκηση και την διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποιεί ή/και απελευθερώνει σημαντικούς πόρους, οι οποίοι μπορούν να υποστηρίξουν συμπληρωματικά το μεγάλο εύρος έργων υποδομής που καλείται να υλοποιήσει η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Συνεπώς. για τη βιώσιμη αλλά και αποτελεσματική υλοποίηση και λειτουργία έργων αυτής της μορφής, τόσο όσον αφορά στη βιωσιμότητά τους ως επένδυση όσο και στην ικανοποίηση του καταναλωτή, θα πρέπει να εξεταστούν όλοι οι παράγοντες σε τεχνικό, θεσμικό και οικονομικό επίπεδο, στη βάση των αρχών της αειφορίας και των συνεπαγόμενων καταναλωτικών συμπεριφορών όπως π.χ. της αρχής ότι «ο ρυπαίνων πληρώνει» και της προστασίας του περιβάλλοντος. Οι κύριες φάσεις υλοποίησης ενός έργου Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων με την μορφή ΣΔΙΤ είναι: 1. Οι προπαρασκευαστικές ενέργειες για την προετοιμασία της διερεύνησης της βιωσιμότητας ενός έργου ΣΔΙΤ. 2. Ο Επιχειρησιακός Σχεδιασμός και η Οικονομική Ανάλυση, από όπου προκύπτει και η απόφαση για την υλοποίηση ή όχι ενός έργου μέσω ΣΔΙΤ και ο τύπος της σύμπραξης όπως και το θεσμικό πλαίσιο. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 11

12 3. Η προετοιμασία της προσέλκυσης επενδυτών και της διενέργειας της πρόσκλησης ενδιαφέροντος και επιλογής σχήματος συνεργασίας. 4. Η Λειτουργία και η Επίβλεψη της πορείας Υλοποίησης του έργου 5. Ο Έλεγχος και οι Διαδικασίες Ανάδρασης για τη διαφοροποίηση και επανεξέταση των όρων υλοποίησης του έργου, δεδομένου ότι αποτελεί ένα ανοικτό σύστημα, με στόχο πάντα τη βιώσιμη και αποτελεσματική λειτουργία. Οι τρεις πρώτες φάσεις ανήκουν στη λεγόμενη «προσυμβατική διαδικασία» και καταλήγουν στην επιλογή αναδόχου σχήματος ΣΔΙΤ, ενώ οι δυο επόμενες στη φάση «λειτουργίας του έργου». Η οργάνωση του ιδίου του έργου ΣΔΙΤ, ακολουθεί τρεις παράλληλες γραμμές διαδικασιών, που είναι, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα: 1. Οι πέντε κύριες φάσεις υλοποίησης, που αναφέρθηκαν παραπάνω 2. Οι υποστηριχτικές διαδικασίες και δομές 3. Οι ρυθμιστικές διαδικασίες και δομές. Οι πέντε κύριες φάσεις, αποτελούν τον κορμό διαδικασιών και ενεργειών για την υλοποίηση και λειτουργία του έργου, Οι Υποστηριχτικές Διαδικασίες και Δομές, αφορούν τις απαραίτητες ενέργειες και μηχανισμούς για την απρόσκοπτη συνεργασία και επικοινωνία των ενδιαφερομένων μερών για την ομαλή υλοποίηση του έργου, ενώ Οι Ρυθμιστικές Διαδικασίες και Δομές, αφορούν στην ενσωμάτωση ενεργειών και δράσεων αλλά και ευέλικτων δομών για την ομαλή λειτουργία του συστήματος και τις απαραίτητες αναπροσαρμογές του, όπως και του θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου, για την επιτυχή τήρηση του συμφωνηθέντος πλαισίου κανόνων. Οι ανωτέρω διαδικασίες συνοδεύονται από παράγοντες κλειδιά (key factors), οι οποίοι εφαρμόζονται σε κάθε στάδιο υλοποίησης του κύκλου ζωής του έργου, από την αρχική προετοιμασία και λήψη της απόφασης υλοποίησης, που αποτελεί αντικείμενο του παρόντος έργου. έως την τελική ολοκλήρωση του κύκλου του. Ο παρόν Οδηγός αναφέρεται στις τρεις πρώτες κύριες φάσεις υλοποίησης. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 12

13 Σχέδιο 1. Οργάνωση ενός έργου ΣΔΙΤ- Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων - Κατευθυντήριες οδηγίες υλοποίησης Διαδικασίες Υποστήριξης Δομή και μηχανισμοί των Εμπλεκόμενων- Ενδιαφερόμενων φορέων Διαχείριση Επικοινωνίας Διεργασίες ανάπτυξης δεξιοτήτων (capacity building) Κύριες διαδικασίες Προετοιμασία σύμβασης Τήρηση σύμβασης ΦΑΣΗ Α Προετοιμασία > ΦΑΣΗ Β Σχεδιασμός > ΦΑΣΗ Γ Διαγωνισμός > Λειτουργία & παρακολούθησ η > Ανανέωση Ανάλυση: Κοινωνική, τεχνική, οικονομική, περιβαλλοντική ΟΑΠΕ Ανάγκες, στόχοι, εμπόδια ΤΔΕ Master Plan Οικονομικός σχεδιασμός Σενάρια Επενδύσεις, τιμολόγηση Βιωσιμότητα ΣΔΙΤ ναι/όχι, είδος ΣΔΙΤ Σχεδιασμός διαδικασιών Διαγωνισμού Υποβολή προσφοράς, αξιολόγηση, διαπραγματεύσεις Κατακύρωση σύμβασης Λειτουργία, συντήρηση Παρακολούθηση Επέκταση, κατασκευή Λύση διαφωνιών Ανανέωση σύμβασης Επαναδιαπραγμ α-τεύσεις Διαιτησία Ρυθμιστική διαδικασία Διαδικασίες παρατήρησης και αναπροσαρμογών στο θεσμικό πλαίσιο Λειτουργία και συνεργασία με τον ρυθμιστικό φορέα Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Λ Proactive Διαχείριση κινδύνων Διαφάνεια Αξιοπιστία (Accountability) Εστίαση στον καταναλωτή Συμπράξεις με ισορροπία δυνάμεων Προσανατολισμός αποτελεσμάτων Κοινά κίνητρα Προστασία υδάτινων πόρων Πρόνοιες ασφαλούς λειτουργίας Χρήση χρηματοδοτικών μέσων TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 13

14 0.1.5 Ο Προγραμματισμός ενός έργου ΣΔΙΤ Στο ανώτερο πολιτικό επίπεδο του Δήμου, έχει προκύψει η ανάγκη να αντιμετωπιστεί το θέμα του Συστήματος Αποχέτευσης και Επεξεργασίας Αστικών Λυμάτων, με τις πιθανές ενδιάμεσες κατηγοριοποιήσεις έργων αυτής της μορφής. Το αντικείμενο του έργου είναι προσδιορισμένο σε πολύ γενικές γραμμές, ενώ η πληροφόρηση επί των διατιθεμένων πηγών και πόρων, συνήθως καταλήγουν σε αδυναμία συνολικής χρηματοδότησης της κατασκευής του έργου μέσω Δημοσίων Επενδύσεων ή/και χρηματοδοτήσεις από τα Κοινοτικά Πλαίσια. Συνεπώς αποφασίζεται η διερεύνηση της υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ, η οποία ακολουθεί τα παρακάτω στάδια: 1. Απόφαση επί της αρχής για την Προετοιμασία για την Διερεύνηση των δυνατοτήτων υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ (Φάση 0). a. Για την απόφαση επί της αρχής απαιτείται η απόφαση σε πολιτικό επίπεδο και στο ανώτερο συλλογικό όργανο (π.χ. Δημοτικό Συμβούλιο) (πρώτη βασική απόφαση). Η απόφαση αναφέρεται στον προσδιορισμό του προβλήματος και στη διερεύνηση υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ, προβλέποντας ενδιάμεσες αποφάσεις με την υλοποίηση κάθε σταδίου του έργου, εφ όσον κριθεί ότι προκύπτουν ενδείξεις επιτυχούς υλοποίησης του έργου με ιδιωτική χρηματοδότηση. b. Στο στάδιο αυτό απαιτείται εισήγηση από το αρμόδιο τμήμα στο Δημοτικό Συμβούλιο για έκδοση απόφασης διερεύνησης και σύσταση Ομάδας Επεξεργασίας Έργου (ΟΕΕ) από την Δημαρχιακή Επιτροπή. c. Στη φάση εμπλέκονται η Δημοτική Αρχή και οι παρατάξεις μειοψηφίας, οι υπηρεσίες του Δήμου και ιδιαίτερα η ΔΕΥΑ, εφ όσον υφίσταται, και κοινωνικοί φορείς. Στην περίπτωση λειτουργίας ΔΕΥΑ ακολουθούνται και οι σχετικές εσωτερικές διαδικασίες. d. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι οι αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου και των αρμοδίων οργάνων. e. Σημαντική δομή αποτελεί η Ομάδα Επεξεργασίας Έργου (ΟΕΕ) στην οποία απαιτείται η συνεργασία αρμόδιου πολιτικού προσώπου π.χ. (Αντιδημάρχου), με υπηρεσιακά στελέχη και, ανάλογα με το επίπεδο τεχνογνωσίας του Δήμου, ειδικό σύμβουλο με εμπειρία σε θέματα στα οποία εντοπίζονται ελλείψεις τεχνογνωσίας από τον Δήμο. Η ΟΕΕ συνιστάται να διατηρηθεί καθ όλη την διάρκεια υλοποίησης των τριών πρώτων φάσεων του έργου, σε συνεργασία με τους κατά φάση επιλεγέντες ειδικούς συμβούλουςεταιρείες, για την καλύτερη συνέχεια στην αντίληψη του έργου αλλά και την υποστήριξη της επικοινωνίας με τους ενδιαφερόμενους φορείς. f. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης αυτής της ενέργειας εκτιμάται 15 ημέρες. g. Συνιστάται, από την Φάση Α, οι Δήμοι έστω και με ίδιους πόρους, να εκπονήσουν ή να διαθέτουν έστω προκαταρτικές μελέτες σε τεχνικό επίπεδο ή αυτές να έχουν ολοκληρωθεί, στο στάδιο των προκαταρτικών μελετών ή ακόμη καλύτερα προμελετών, πριν την λήξη της Α Φάσης ή έστω την έναρξη της Β Φάσης αυτού. Η ενέργεια αυτή προτείνεται λόγω του εξειδικευμένου των έργων αυτής της μορφής και εκτιμάται ότι θα υποστηρίξει και τον καλύτερο σχεδιασμό αλλά και την τελική διαπραγμάτευση. 2. Φάση Α, Προετοιμασία. Το πλαίσιο του Έργου και προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 14

15 a. Οι εργασίες της ΟΕΕ, στοχεύουν στην Οριοθέτηση Αντικειμένου και στον καθορισμό του Πλαισίου του Έργου (ΟΑΠΕ), σε μορφή Τεχνικού Δελτίου ΤΔΕ-ΟΑΠΕ, το οποίο περιλαμβάνει προσεγγίσεις για: Το αντικείμενο του έργου Τους κύριους στόχους του έργου Περιορισμοί και παραδοχές Τη γενική μεθοδολογική προσέγγιση- Πηγές πληροφοριών Του ενδιαφερόμενους- εμπλεκόμενους φορείς Μετά την σύνταξη του ΤΔΕ- ΟΑΠΕ, η ΟΕΕ, διερευνά, σε επίπεδο επισκόπησης, b. Την υφιστάμενη κατάσταση (Αποτύπωση Παρούσας Κατάστασης) Την ανάλυση αναγκών με εκτιμήσεις και προβλέψεις Την επισκόπηση οικονομικών- κοινωνικών δεδομένων και Την αρχική συγκριτική ανάλυση και προσέγγιση SWOT Τον προσδιορισμό του προϋπολογισμού και των πηγών χρηματοδότησης στην περίπτωση συνέχισης του έργου στην επόμενη φάση Β. c. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι το Τεχνικό Δελτίου Έργου (ΤΔΕ), με ενδιάμεσο παραδοτέο το ΤΔΕ- ΟΑΠΕ, το οποίο αποτελεί και το πρώτο βασικό έγγραφο για την επικοινωνιακή πολιτική. d. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΕΕ, η πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς e. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται το ΤΔΕ του έργου, στο Δημοτικό Συμβούλιο για απόφαση συνέχισης του έργου στην Φάση Β του σχεδιασμού, η οποία αποτελεί και την έναρξη της προσυμβατικής διαδικασίας (δεύτερη βασική απόφαση). f. Σε περίπτωση θετικής απόφασης, προσδιορίζεται η πηγή χρηματοδότησης της προσυμβατικής διαδικασίας (ίδιοι ή άλλοι πόροι), όπως και η χρηματοδότηση τυχόν συμπληρωματικών μελετών. Στη δεύτερη περίπτωση το ΤΔΕ υποβάλλεται ως απαραίτητο έγγραφο για τη λήψη συμπληρωματικής χρηματοδότησης. g. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, είναι 45 ημέρες. 3. Φάση Β, Σχεδιασμός, Επιχειρηματικό Σχέδιο, Επιλογή Επικρατέστερου Σεναρίου και Πλαισίου Σύμπραξης a. Ως έναρξη της Φάσης Β, θεωρούνται οι ενέργειες επιλογής συμβούλου. Οι σχετικές αποφάσεις Δημοτικού Συμβουλίου θεωρούνται ενδιάμεσες διαδικασίες. b. Η ανάδοχος συμβουλευτική εταιρεία, σε συνεργασία με την ΟΕΕ, αποτελούν την Ομάδα Σχεδιασμού του Έργου (ΟΣΕ), η οποία θα εκπονήσει το σύνολο των χρηματοοικονομικών μελετών που θα οδηγήσουν στην επιλογή του επικρατέστερου σεναρίου και του πλαισίου σύμπραξης. Η ΟΣΕ θα προχωρήσει στις ενέργειες για: TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 15

16 την εκτίμηση του βασικού σχεδίου, του επενδυτικού και λειτουργικού κόστους. Την ανάλυση επιχειρησιακών σχεδίων και σεναρίων και τη μελέτη βιωσιμότητας. Τον προσδιορισμό, επιμερισμό και διαχείριση κινδύνων. Τη συγκριτική ανάλυση και η επιλογή του πλαισίου της σύμπραξης a. Παραδοτέο της ενέργειας αυτής είναι το Master Plan και το Επιχειρηματικό Σχέδιο του έργου, το οποίο αποτελεί βασικό έγγραφο επικοινωνιακής πολιτικής και διερεύνησης του επενδυτικού ενδιαφέροντος αλλά και το βασικό έγγραφο για την υποβολή αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ, για την ένταξη του έργου στον σχετικό κατάλογο έργων ΣΔΙΤ ή την υλοποίηση του έργου μέσω άλλων διαδικασιών. b. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΣΕ, η Πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς και ενδιαφερόμενοι επενδυτές. c. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται το ΤΔΕ του έργου, στο Δημοτικό Συμβούλιο για απόφαση υποβολής του αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ και της συνέχισης του έργου στην Φάση Γ του Διαγωνισμού για την επιλογή Αναδόχου (τρίτη βασική απόφαση). d. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, είναι 90 ημέρες, από την υπογραφή της σύμβασης με τον Σύμβουλο και 180 ημέρες συνολικά. e. Λόγω της ιδιαιτερότητας των έργων Δικτύων Αποχέτευσης και ΕΕΛ, εκτιμάται ότι ανάλογα με την έκταση του έργου, απαιτείται και συνεργασία με εξειδικευμένο τεχνικό σύμβουλο- εταιρεία, που συμμετέχει στην ΟΣΕ. 4. Φάση Γ, Διαγωνισμός για την επιλογή Αναδόχου Ιδιώτη Επενδυτή Η φάση αυτή ξεφεύγει από τα πλαίσια του παρόντος οδηγού, δεδομένης της πολυπλοκότητας των αποφάσεων και των υπηρεσιών που εμπλέκονται. Στον παρόντα οδηγό παρουσιάζεται επισκόπηση των σχετικών διαδικασιών όπως και βασικά κεφάλαια και άξονες των προκηρύξεων. Η φάση αυτή αρχίζει με την υποβολή του αιτήματος στην ΕΓΣΔΙΤ ή την απόφαση υλοποίησης της μέσω άλλης διαδικασίας π.χ. ν.1418/1983. Περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια: a. Σχεδιασμό των διαδικασιών και εγγράφων (Τεύχη Πρόσκλησης Ενδιαφέροντος) του διαγωνισμού, με πρόβλεψη πιθανών ενδιάμεσων σταδίων επιλογής. b. Επικοινωνιακή προβολή για την προσέλκυση επενδυτών c. Διαδικασίες ενδιάμεσων αξιολογήσεων και διαπραγματεύσεων και τελικής αξιολόγησης επιλογής αναδόχου. d. Διαπραγμάτευση με τον τελικό ανάδοχο e. Προετοιμασία σύμβασης και υπογραφή της. f. Παραδοτέα της ενέργειας αυτής είναι τα τεύχη προκήρυξης, το σχέδιο επικοινωνιακής πολιτικής, η τελική αξιολόγηση και η σύμβαση με τον τελικό ανάδοχο. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 16

17 g. Στην ενέργεια αυτή εμπλέκονται η ΟΣΕ, η πολιτική ηγεσία του Δήμου, η ΔΕΥΑ (αν υπάρχει) και οι υπηρεσίες του Δήμου, κοινωνικοί φορείς και οι συμμετέχοντες επενδυτές. h. Με απόφαση του Δημάρχου και της Δημαρχιακής Επιτροπής, εισάγεται η απόφαση της Δημαρχιακής Επιτροπής για το αποτέλεσμα του Διαγωνισμού και για την επιλογή Αναδόχου (τέταρτη απόφαση, στην ουσία δέσμη αποφάσεων για διενέργεια κλπ.). i. Η χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της φάσης αυτής, μέχρι την έκδοση της απόφασης του ΔΣ, μπορεί να είναι 6 έως 18 μήνες, ενώ περίπου 3 μήνες υπολογίζεται το διάστημα που απαιτείται από την ΕΓΣΔΙΤ για την έγκριση και υποβολή της αρχικής πρότασης στην ΔΕΣΔΙΤ. TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 17

18 2. ΦΑΣΗ Α, ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ) 1. Οριοθέτηση του Αντικείμενο του έργου 2. Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και παραδοχές 3. Γενική μεθοδολογική προσέγγιση- Πηγές πληροφοριών 4. Ενδιαφερόμενοι Φορείς 5. Δομή παρουσίασης του Παραδοτέου Πλαισίου ΕΡΓΟΥ 6. Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Κεφάλαιο Α.2, Προετοιμασία του Τεχνικού Δελτίου Έργου 1. Αποτύπωση της Παρούσας Κατάστασης 2. Ανάλυση Αναγκών- Προβλέψεις 3. Επισκόπηση Οικονομικών- Κοινωνικών Δεδομένων 4. Συγκριτική Ανάλυση και Προσέγγιση SWOT 5. Τεχνικό Δελτίο Έργου 6. Υπηρεσίες και Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 18

19 Κεφάλαιο Α.1, Οριοθέτηση Αντικειμένου Το Πλαίσιο του Έργου (ΟΑΠΕ) Α.1.0 Σκοπός του Κεφαλαίου Σκοπός του Κεφαλαίου αυτού είναι να προσδιοριστούν, με συνοπτικό και σαφή τρόπο, τα βασικά στοιχεία του συγκεκριμένου έργου, ώστε να δημιουργηθεί κοινή αντίληψη σε όλους τους ενδιαφερόμενους, η οποία θα αποτελέσει και τη βάση σχεδιασμού, επεξεργασιών, κατανόησης των δεδομένων, διαλόγου και λήψης αποφάσεων, από τα αρχικά στάδια επεξεργασίας. Η φάση αυτή άρχεται με την απόφαση για τη διερεύνηση υλοποίησης του έργου μέσω ΣΔΙΤ, προτείνεται σε επίπεδο Δημοτικού Συμβουλίου, και στη συνέχεια, με συνεργασία υπηρεσιακών στελεχών ή/και συμβούλων (ομάδα επεξεργασίας) και το εξουσιοδοτημένο πολιτικό πρόσωπο (π.χ. Αντιδήμαρχος) που αποτελούν την Ομάδα Επεξεργασίας έργου (ΟΕΕ), καταρτίζεται το Τεχνικό Δελτίο Πλαισίου Έργου (ΤΔΕ- ΟΑΠΕ) TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 19

20 Α.1.1 Αντικείμενο του έργου Η Οριοθέτηση του Αντικειμένου (το Πλαίσιο του Έργου- ΟΑΠΕ), αποτελεί το κρίσιμο εργαλείο για την προετοιμασία και τον σχεδιασμό του έργου που θα υλοποιήσει η ΣΔΙΤ. Με βάση το πλαίσιο του έργου, μπορεί να εξελιχθεί η διαδικασία για την εκπόνηση των μελετών βιωσιμότητας και της οικονομικής ανάλυσης αλλά και του διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη και των υπολοίπων διαδικασιών, αφού: θα έχουν, σε αρχικό επίπεδο, καθοριστεί το αντικείμενο και τα παραδοτέα του έργου, τα οποία πρέπει να καταλήγουν σε ποσοτικά και μετρήσιμα στοιχεία. με την κατανόηση των βασικών στοιχείων και στόχων, μπορούν να προωθηθούν οι διαδικασίες διαλόγου και η συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών που είναι ο ΟΤΑ, οι πολίτες χρήστες, οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές, το κράτος κλπ.. διευκολύνεται ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του έργου και οι απαραίτητες προσυμβατικές ενέργειες. δημιουργείται σταδιακά κατανοητή αντίληψη- βάση, για τη συνεχή αξιολόγηση του έργου και την αναπροσαρμογή του με πιθανές διορθωτικές παρεμβάσεις στο στάδιο υλοποίησης. Στην ενότητα αυτή, θα πρέπει με σαφή τρόπο να αναφέρεται το θέμα και οι υπό διερεύνηση παράμετροι. Αναλυτικότερα, πρέπει να παρατίθενται με σαφή τρόπο εποπτικά στοιχεία για τις παρακάτω ενότητες: 1. Αναφορά στην περιοχή εφαρμογής π.χ. Όλος ο Δήμος Δήμος.., Δημοτικό Διαμέρισμα Διαδημοτική Συνεργασία, κλπ. 2. Κύριοι Στόχοι του Έργου με αναφορά σε Παραδοχές και Περιορισμούς που προσδιορίζουν τους στόχους 3. Πρόβλημα προς επίλυση π.χ. Συνολική Μελέτη, Κατασκευή, Λειτουργία και Συντήρηση Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ Λειτουργία και Συντήρηση ΕΕΛ Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και Λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και Λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Αποχέτευσης Ομβρίων, Αποχέτευσης και ΕΕΛ Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και Λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Ύδρευσης, Αποχέτευσης και ΕΕΛ Διαδημοτικό Σύστημα για την Επέκταση, Αντικατάσταση, Συντήρηση και Λειτουργία υφιστάμενου Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ Συνδυασμένη με τα παραπάνω Επαναχρησιμοποίηση αστικών λυμάτων σε άλλες χρήσεις TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 20

21 Συνδυασμός των ανωτέρω 4. Λόγος Διερεύνησης υλοποίησης μέσω ΣΔΙΤ π.χ. Έλλειψη όλων αναγκαίων χρηματοοικονομικών πόρων ή μερική έλλειψη αυτών. Αδυναμία έγκαιρης υλοποίησης, στα χρονικά πλαίσια του ΕΣΠΑ, μελετών και ενεργειών προετοιμασίας (αδειοδοτήσεις, εγκρίσεις, κλπ.) ή χρονικών καθυστερήσεων της γραφειοκρατίας. Πιεστικές Ανάγκες και έλλειψη άμεσης χρηματοδότησης για άμεση υλοποίηση, λόγω της ανάγκης συμμόρφωσης με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες Έλλειψη τεχνογνωσίας και αδυναμία κάλυψης λειτουργικών δαπανών Ύπαρξη υποδομών που υπολειτουργούν λόγω έλλειψης κεφαλαίων, προσωπικού, αδυναμίας αποδοτικού management, κλπ. 5. Αρχή που διερευνά το θέμα και διαδικασίες πουν ακολουθήθηκαν για την αρχική διερεύνηση π.χ. Δήμος, Απόφαση Δημαρχιακής Επιτροπής ή Δημοτικού Συμβουλίου ΔΕΥΑ Διαδημοτική Συνεργασία, Αποφάσεις Δημοτικών Συμβουλίων Άλλο σχήμα 6. Φορείς που έχουν ενδιαφέρον ή εμπλέκονται στο έργο, με αναφορά αρχικών σκέψεων π.χ. Δήμος Επενδυτές Πολίτες- Χρήστες Ιδιοκτήτες πηγών ή κέντρων αφαλάτωσης Ιδιοκτήτες υπό απαλλοτρίωση περιοχών, κλπ., όπως αναλύονται στα επόμενα. Α.1.2 Κύριοι στόχοι του έργου- Περιορισμοί και Παραδοχές Στην ενότητα αυτή γίνεται σαφής και συνοπτική αναφορά στους στόχους του έργου, με αρχικό προσδιορισμό των περιορισμών και των πιθανών παραδοχών που λαμβάνονται υπ όψη. Τα στοιχεία αυτά είναι καθοριστικά για τη συνέχιση της διαδικασίας προετοιμασίας και σχεδιασμού του έργου αλλά και της διαδικασίας πρόσκλησης ενδιαφέροντος και επιλογής αναδόχου. Ο στόχος του έργου πρέπει να είναι σαφής και κατανοητός από το αρχικό στάδιο. Μπορεί, στην εξέλιξη ενός έργου, να επιλεγούν διαδικασίες που θα καταλήξουν σε ενδιάμεσα έργα ή συνεργασίες, πρέπει όμως να είναι κατανοητό πώς λειτουργούν συμπληρωματικά και αθροιστικά στον τελικό στόχο. Ο προσδιορισμός ενός πραγματικού στόχου πρέπει να προκύπτει λαμβάνοντας υπ όψη συγκεκριμένες παραδοχές αλλά και περιορισμούς τοπικού ή υπερ-τοπικού χαρακτήρα, σε όλους τους τομείς: όπως δημογραφικό, τεχνικό, θεσμικό, TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 21

22 χρηματοοικονομικό κλπ., που συνήθως γνωρίζουν ή αντιλαμβάνονται οι τοπικοί ενδιαφερόμενοι φορείς, στο πρώιμο αυτό σημείο της ανάλυσης. Οι στόχοι ενός έργου Δικτύου Αποχέτευσης και ΕΕΛ, είναι συνήθεις και θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στην πρόταση «μόνιμη και απρόσκοπτη αποχέτευση και επεξεργασία των αστικών λυμάτων για όλους τους κατοίκους και τις χρήσεις». Όμως, για την επιτυχία του έργου καλό είναι να προσδιορίζονται, σε αρχικό επίπεδο, ποσοτικά, ποιοτικά, χρονικά και να κατηγοριοποιούνται σε διαθέσιμους πόρους (φυσικούς, υπηρεσιών κλπ.), ενέργειες και παραδοτέα. Παράδειγμα προσδιορισμού στόχων: Ο Δήμος Α, είναι ορεινός/ νησιωτικός/ πεδινός, με κατοίκους, αλλά αντιμετωπίζει προβλήματα παλαιού δικτύου αποχέτευσης/ νέων αναγκών λόγω επέκτασης της πόλης και εποχικής τουριστικής περιόδου και αδυναμίας του υφιστάμενου βιολογικού καθαρισμού να εξυπηρετήσει νέες συνδέσεις. Παράλληλα, ο Δήμος δέχεται αιτήματα όμορων Δημοτικών Διαμερισμάτων ή Δήμων, για σύνδεση του ήδη κατασκευασμένου δικτύου αποχέτευσής τους, στην υφιστάμενη ΕΕΛ, ώστε να μη δημιουργηθεί νέο σημείο επεξεργασίας. Στόχος της Δημοτικής Αρχής είναι: a. Η επέκταση και συντήρηση δικτύων αποχέτευσης μήκους 30 χλμ και η επαρκής λειτουργία με επέκταση της ΕΕΛ για την εξυπηρέτηση ΜΙΠ κατοίκων (ποσοτικός προσδιορισμός) b. Συμμόρφωση προς τις οδηγίες της ΕΕ για την ποιότητα επεξεργασίας των αστικών λυμάτων (ποιοτικός προσδιορισμός) c. μέχρι το τέλος της επόμενης τριετίας (χρονικός προσδιορισμός) Στην συνέχεια, οι στόχοι κανονικοποιούνται και εξειδικεύονται με την υιοθέτηση παραδοχών και περιορισμών, οδηγώντας σε λεπτομερέστερη αποσαφήνιση του ΟΑΠΕ. Δίνονται σχετικά παραδείγματα: Παραδοχές. Για να πραγματοποιηθεί ο ανωτέρω στόχος απαιτούνται ορισμένες παραδοχές, που πρέπει να προσδιοριστούν με ευθύνη του αρχικά επιλεγέντος φορέα υλοποίησης (π.χ. Δήμος) και της ομάδας σχεδιασμού, όπως παρακάτω: 1. Παραδοχές Παραδοτέων Τα παραδοτέα απαιτείται να είναι ποσοτικά προσδιορισμένα ώστε να υποστηρίξουν το χρηματοοικονομικό και τεχνικό σχεδιασμό. Παραδοτέα μπορούν να είναι, εναλλακτικά ή σωρευτικά: a. Πλήρως ανασκευασμένο δίκτυο αποχέτευσης 30km ή b. Πλήρης λειτουργία ΕΕΛ για την υποδοχή φορτίου μέσης ημερήσιας παροχής ακαθάρτων κμ ανά ημέρα ή παροχή αιχμής 95 κμ το δευτερόλεπτο ή c. Αναβαθμισμένο σύστημα λειτουργίας και συντήρησης όλου του δικτύου αποχέτευσης και της συντήρησης και λειτουργίας της ΕΕΛ d. ή διάφοροι συνδυασμοί των παραπάνω 2. Παραδοχές Ενεργειών, TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 22

23 Οι παραδοχές επί των απαραίτητων ενεργειών αναφέρονται στον τρόπο που θα υλοποιηθεί το έργο, μέσω συγκεκριμένων ενεργειών ή συνδυασμό αυτών. Ως παραδοχές για τις απαραίτητες ενέργειες μπορεί να είναι: a. Η ενσωμάτωση υφιστάμενων μελετών ή η χρηματοδότηση κρίσιμων προμελετών. b. Οι διαδημοτικές ενέργειες και αποφάσεις για συνδυασμένη λειτουργία και διαχείριση της ΕΕΛ. c. Η επίλυση των καθεστώτων ιδιοκτησίας των χρησιμοποιούμενων εκτάσεων. d. Η συνδυασμένη πιθανή ενσωμάτωση υφιστάμενων δικτύων ή ΕΕΛ. e. Η υλοποίηση κατασκευαστικών δραστηριοτήτων συντήρησης ή εκτέλεσης έργων που ήδη εκτελούνται από άλλες πηγές χρηματοδότησης π.χ. Ταμείο Συνοχής, ΠΕΠ, ΘΗΣΕΑΣ κλπ.. f. Οι συνδυασμένες χρήσεις επαναχρησιμοποίησης αστικών λυμάτων σε άλλες χρήσεις g. Η προετοιμασία του συστήματος λειτουργίας και συντήρησης (Ο&Μ). h. Η προετοιμασία του πλαισίου διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού και η ενσωμάτωση υφιστάμενων ή νέων δομών και συνδυασμοί των παραπάνω. 3. Οι Παραδοχές επί των Πόρων, Οι παραδοχές επί των πόρων αναφέρονται στις διαθέσιμες ή απαιτούμενες πηγές και πόρους, σε επίπεδο φυσικής ή χρηματοοικονομικής υπόστασης ή υπηρεσίας, ώστε να παραχθούν τα παραδοτέα. Ως παραδοχές για τις διαθέσιμες ή απαιτούμενες πηγές και πόρους μπορεί να είναι: a. Μήκος δικτύου αποχέτευσης, νέου, παλαιού υπό συντήρηση, υπό αντικατάσταση. Χρήσιμη είναι η αρχική εκτίμηση κόστους και η υφιστάμενη κατάσταση. b. Χωρητικότητα και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά δικτύου αποχέτευσης c. Τεχνικά χαρακτηριστικά υφιστάμενης ΕΕΛ. d. Διαθέσιμη γη και κόστος κτήσης (αρχικές εκτιμήσεις) e. Διαθέσιμες μελέτες, αδειοδοτήσεις και εγκρίσεις επί των συστημάτων αποχέτευσης και ΕΕΛ f. Αρχικές εκτιμήσεις κόστους λειτουργίας και άλλων υπηρεσιών συμπεριλαμβανομένων των συμβουλευτικών. g. Αρχικές εκτιμήσεις για την λειτουργία και τις δυνατότητες του υπάρχοντος συστήματος λειτουργίας και συντήρησης και του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού και πόρων. h. Εκτιμήσεις για την κατάσταση του ΕΕΛ, την συμφωνία σε επίπεδο δημοτικό η διαδημοτικό για τη θέση και λειτουργία του ΕΕΛ, κλπ. Περιορισμοί. Οι περιορισμοί αποτελούν καθοριστικά δεδομένα που είτε υποστηρίζουν την εξέλιξη της διαδικασίας, αν είναι συγκεκριμένα τεχνικά στοιχεία ώστε να μην ακολουθηθεί δαιδαλώδης διερεύνηση, είτε δεν μπορεί να τα ξεπεράσει η ανάλυση και προσδιορίζουν την εξέλιξη και βιωσιμότητα του έργου, όπως παρακάτω: TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 23

24 1. Έντονη αντιπαράθεση για την υλοποίηση του έργου, που οδηγεί σε μη σταθερό πολιτικό περιβάλλον, μέσω της αδυναμίας λήψης απόφασης και εξουσιοδοτικών πράξεων. 2. Απροθυμία διαδημοτικής συνεργασίας που θα συνέβαλε σε βιώσιμα έργα και εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα για τις ΕΕΛ. 3. Περιορισμένη δυνατότητα τελικού αποδέκτη 4. Υποχρεωτική εφαρμογή κοινοτικών διατάξεων και οδηγιών. 5. Έλλειψη γης ή αμφίβολο πλαίσιο διαδικασιών απαλλοτριώσεων. 6. Υφιστάμενη λειτουργία δομών διαχείρισης των δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης, ΕΕΛ όπως π.χ. ΔΕΥΑ. 7. Συγκεκριμένες επιλογές για τα επίπεδα χρεώσεων και σχετικές μακροχρόνιες δεσμεύσεις. 8. Υφιστάμενες συμφωνίες κοινής διαχείρισης δικτύων αποχέτευσης και βιολογικών κλπ.. 9. Χρονικές καθυστερήσεις ή ματαιώσεις συμπληρωματικών εκτελούμενων έργων από άλλες πηγές χρηματοδότησης. 10. Προσδιορισμένο θεσμικό περιβάλλον για τον τρόπο είσπραξης των εσόδων και συνδυασμοί των παραπάνω 11. Υποχρεωτική επαναχρησιμοποίηση αστικών λυμάτων σε άλλες χρήσεις. Α.1.3 Ενδιαφερόμενοι Φορείς Ως ενδιαφερόμενοι φορείς προσδιορίζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς με το έργο που μπορεί να είναι: Η πολιτική εκπροσώπηση, σε επίπεδο αρχής υλοποίησης, η οποία καλείται να αποφασίσει, σχεδιάσει ή/και συμμετάσχει στη σχεδίαση, να υλοποιήσει το έργο και να ζήσει με τα αποτελέσματα του, αξιοποιώντας μια νέα πηγή συμπληρωματικής χρηματοδότησης μέσω των ΣΔΙΤ Η πολιτική εκπροσώπηση σε επίπεδο Περιφέρειας και Κυβέρνησης, η οποία καλείται να θεσμοθέτηση επί των παρουσιασθέντων ζητημάτων και να υποστηρίξει τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης ενός έργου, αλλά και πιθανώς να συμβάλει με συμπληρωματικές επενδύσεις ή εγγυήσεις, ώστε να εκτελεστεί απρόσκοπτα το έργο και να επιτευχθούν οι υποχρεώσεις έναντι της ΕΕ, εντός των χρονικών περιορισμών που θέτουν. Οι Δημότες- Καταναλωτές οι οποίοι χρησιμοποιούν και πληρώνουν τις εγκαταστάσεις αποχέτευσης και ΕΕΛ, επηρεάζουν τη ζήτηση και προσδιορίζουν την προσφορά και τα επακόλουθα συμπληρωματικά έργα, για την επίτευξη του καλύτερου επιπέδου υπηρεσιών, αλλά και το κόστος συντήρησης και βιώσιμης λειτουργίας των εγκαταστάσεων. Οι εργαζόμενοι στο τομέα της αποχέτευσης και ΒΙΟΚΑ, οι οποίοι θα κληθούν να ανταποκριθούν σε ένα διαφοροποιημένο περιβάλλον λειτουργίας, διοίκησης και διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων που δίνει νέες ευκαιρίες αξιοποίησης ακόμη και στην περίπτωση πλήρους εξασφάλισης των δικαιωμάτων τους, που συνήθως αποτελεί επιλογή κάθε Δημοτικής Αρχής. Οι κατασκευαστές Δημοσίων Έργων Αποχέτευσης- ΒΙΟΚΑ, οι οποίοι καλούνται να δραστηριοποιηθούν σε νέο - καινοτόμο πλαίσιο συνεργασίας με TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 24

25 ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια το οποίο απαιτεί σύγχρονες επιχειρηματικές αντιλήψεις και μεσοπρόθεσμο- μακροπρόθεσμο επιχειρηματικό σχεδιασμό. Οι επενδυτικοί και χρηματοοικονομικοί οργανισμοί, οι οποίοι μπορεί να διακρίνουν ενδιαφέρουσα περιοχή για επενδύσεις. Οι ρυθμιστικές αρχές που καλούνται να παρακολουθούν την ομαλή τήρηση των συμφωνηθέντων κανόνων και την τήρηση της Κοινοτικής Νομοθεσίας. Περιβαλλοντικές ομάδες και άλλοι κοινωνικοί εταίροι, που καλούνται να συνδράμουν με κάθε τρόπο για την ομαλή και βιώσιμη λειτουργία έργων αυτής της μορφής με ιδιαίτερα κρίσιμη επίδραση στο περιβάλλον. Οι φορείς αυτοί έχουν συμπληρωματικά, ανταγωνιστικά ή συγκρουόμενα συμφέροντα ή κατεστημένες συμπεριφορές που πιθανώς να οδηγήσουν σε διαφορετικές απόψεις και συγκρούσεις κατά την υλοποίηση των έργων αυτής της μορφής. Ο προσδιορισμός του ΟΑΠΕ, από τα πρώτα στάδια σύλληψης του έργου, επιτρέπει την καλύτερη διενέργεια διαδικασιών διαβούλευσης και διαλόγου και συμβάλλει στην κατανόηση, την άμβλυνση των αντιθέσεων και την ενσωμάτωση πιθανών νέων στοιχείων που βελτιώνουν την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του. Συνεπώς, συνιστάται η υλοποίηση χρονικά προσδιορισμένων ενεργειών διαβούλευσης, με βάση το ΟΠΑΕ, από συγκεκριμένη ομάδα/δομή, ώστε να εξελιχθεί απρόσκοπτα η συνολική διαδικασία επικοινωνίας και υλοποίησης του έργου. Παράδειγμα ενημέρωσης- επικοινωνίας μετά την σύνταξη του ΟΠΑΕ. Ο Δήμος Α ΜΙΠ κατοίκων, είναι παραθαλάσσιος και δε διαθέτει δίκτυο αποχέτευσης και μονάδα ΕΕΛ, παρά την ολοκλήρωση όλων των τεχνικών μελετών και την πρόσφατη οριστική χωροθέτηση της θέσης του ΒΙΟΚΑ. Οι λόγοι της καθυστέρησης οφείλονται σε καθυστερήσεις ολοκλήρωσης των μελετών, λόγω έλλειψης διαρκούς χρηματοδότησης, καθυστέρηση αδειοδοτήσεων και εγκρίσεων αλλά και σημαντικών αντιδράσεων για τη θέση του ΒΙΟΚΑ, που πρόσφατα λύθηκαν με οριστικές δικαστικές αποφάσεις, μετά από προσφυγές των κατοίκων ορισμένης περιοχής και οργανώσεων προστασίας του περιβάλλοντος. Αποτέλεσμα της μεγάλης αυτής χρονικής καθυστέρησης, η οποία ξεπέρασε τα 10 χρόνια, ήταν η απώλεια δυνατοτήτων ένταξης του έργου σε Επιχειρησιακά Προγράμματα των ΚΠΣ. Σήμερα λειτουργούν βόθροι και η συλλογή των λυμάτων γίνεται με οχήματα περισυλλογής και με ορατά πλέον προβλήματα ρύπανσης της θαλάσσιας περιοχής και της συνολικής εικόνας της πόλης. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται σε Από τις πρώτες εκτιμήσεις δεν προκύπτει επαρκής χρηματοδότηση για το έργο. Επιπλέον, η λειτουργία ΔΕΥΑ απαιτεί ειδική οργάνωση και κόστος λειτουργίας, ενώ δεν έχουν προβλεφθεί δαπάνες για την ίδια την επέκταση του συστήματος και τη συντήρηση του. Επίσης, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσπάθεια για να γίνει κατανοητό από τους πολίτες, αλλά και τους περισσότερους φορείς, ότι το κόστος αποχέτευσης ανά μονάδα και λοιπά τέλη (χρέωση ανά κυβικό μέτρο καταναλισκόμενου νερού, κόστος σύνδεσης, κλπ.) που πρέπει να πληρώνει ο καταναλωτής δεν πρέπει να υπολείπεται του κόστους διαχείρισης και αντικατάστασης των εγκαταστάσεων, ενώ το συνολικό περιβαλλοντικό κέρδος για την περιοχή είναι ανυπολόγιστο. Μέσω της διαβούλευσης γίνεται κατανοητή η ανάγκη ΣΔΙΤ για την ταχύτερη, αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση των απαιτούμενων έργων αλλά και της αντίληψης ότι μειώνοντας την άσκοπη κατανάλωση ακόμη και του νερού, εξοικονομούνται περισσότεροι πόροι σε οικογενειακό επίπεδο. Αυτό θα γίνεται διότι TEC ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ Α.Ε. 25