ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ: Μακρή Παναγιώτα Α.Μ: ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: Θεοδώρα Μπακάρα Masters

Transcript

1 ΣΕΥΠ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΕΩΣ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ: Μακρή Παναγιώτα Α.Μ: ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: Θεοδώρα Μπακάρα Masters Ιωάννινα 2016

2 Περιεχόμενα Περίληψη Εισαγωγή Μέρος 1.1 Ουροποιητικό σύστημα Ανατομία νεφρών Κατασκευή νεφρού Ανατομία ουρητήρα Ανατομία ουροδόχου κύστης Ανατομία ουρήθρας Φυσιολογία ουροποιητικού συστήματος Νεφροί και υγρά του σώματος Μηχανισμός παραγωγής των ούρων Τα ούρα Καρκίνος ουροδόχου κύστης Μέρος 2.1 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης Ο ρόλος του νοσηλευτή στη θεραπεία Νοσηλευτική φροντίδα ασθενών κατά την χημειοθεραπεία Νοσηλευτική φροντίδα ασθενών κατά την ακτινοθεραπεία Ο ρόλος του νοσηλευτή στην προεγχειρητική φροντίδα Ο ρόλος του νοσηλευτή στην μετεγχειρητική φροντίδα Βασικές αρχές τοποθέτησης καθετήρα Ψυχοκοινωνική αποκατάσταση Μέρος Άρθρα- νέα δεδομένα Βιβλιογραφία.61-62

3 Εικόνες-σχήματα Εικόνα 1 Παράγοντες ανάπτυξης καρκίνου ουροδόχου κύστης. 5 Εικόνα 2 Ουροποιητικό σύστημα. 6 Εικόνα 3 Ανατομία νεφρού...8 Εικόνα 4 Ουρητήρας...9 Εικόνα 5 Ανατομία ουροδόχου κύστης άντρα...10 Εικόνα 6 Ανατομία ουροδόχου κύστης γυναίκας..10 Εικόνα 7 Γυναικεία και αντρική ουρήθρα...10 Εικόνα 8 Υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστης...16 Εικόνα 9 Ενδοφλέβια πυελογραφία Εικόνα 10 Αξονικός τομογράφος...17 Εικόνα 11 Μαγνητική τομογραφία...17 Εικόνα 12 Κυστεοσκόπηση...18 Εικόνα 13 Σταδιοποίηση καρκίνου ουροδόχου κύστης..19 Εικόνα 14 Επιφανειακός καρκίνος κύστης...20 Εικόνα 15 Πρόγνωση καρκίνου της κύστης σε διηθητικό στάδιο...21 Εικόνα 16 Καθετήρας folley...31 Εικόνα 17 Τοποθέτηση καθετήρα..32

4 Περίληψη Στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης, και αξιολογείται η κατάσταση των ασθενών που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα. Επίσης, αναφέρετε ο ρόλος του νοσηλευτή ο οποίος είναι απαραίτητος και σημαντικός για την εξέλιξη της νόσου. Ο ορισμός του καρκίνου καλείται ως η απορρύθμιση του κυτταρικού κύκλου που οδηγεί σε σειρά ανωμαλιών. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος του ουρογεννητικού συστήματος και προκαλείται συνήθως από λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης, κάπνισμα, έκθεση σε χημικές ουσίες. Η ουροδόχος κύστη ανήκει στα όργανα του ουροποιητικού συστήματος. Σκοπός της είναι να συλλέγει τα ούρα. Η διάγνωση γίνεται με συλλογή ούρων, υπερηχογραφικός έλεγχος κύστης και κυστεοσκόπηση. Ο ρόλος του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι να παρατηρείται η περιοχή για φλεγμονή ή οίδημα, να ελέγχονται οι καθετήρες όπως επίσης χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων. Είναι σημαντική η παρακολούθηση προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών από τον νοσηλευτή. Σκοπός: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάλυση και η μελέτη του καρκίνου της ουροδόχου κύστης και οι τρόποι αντιμετώπισης του, η ψυχοκοινωνική αποκατάσταση του ασθενή καθώς επίσης και ο ρόλος του νοσηλευτή στην θεραπεία. Υλικό και μέθοδος: Τo υλικό που χρησιμοποιήθηκε για την εργασία, αποτελείται από ιατρικά και νοσηλευτικά βιβλία, επιστημονικά περιοδικά, σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, google scholar, iatropedia, Pubmed, αλλά και ερευνητικά ιατρικά άρθρα των τελευταίων 10 ετών, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι η βιβλιογραφική ανασκόπηση της ελληνικής και διεθνούς βιβλιογραφίας. Συμπεράσματα: Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης αποτελεί μια επίπονη διαδικασία ερεθισμού της κύστης από διάφορους παράγοντες και επηρεάζει την ψυχολογία και την καθημερινότητα του ατόμου και πολλές φορές φτάνει στο τελικό αποτέλεσμα που είναι ο θάνατος. Έτσι με την αναγνώριση της νόσου καθώς και με την σωστή αντιμετώπιση και παρέμβαση, όπως πρόληψη και μια σειρά εξετάσεων μπορεί να αντιμετωπισθεί επιτυχώς. Λέξεις-κλειδιά: Καρκίνος ουροδόχου κύστης, κυστεκτομή, ουρολοιμώξεις, απόφραξη ουρητήρων. 1

5 SUMMARY This paper presents the bladder cancer, and assess the condition of the patients who experience this problem. Also, mention the role of the nurse, which is necessary and important for disease progression. The definition of cancer is called as the deregulation of the cell cycle leading to a series of anomalies. Bladder cancer is the second most common cancer of the urinary tract and is usually caused by bladder infections, smoking, exposure to chemicals. The bladder belongs to the urinary organs. Its purpose is to collect urine. The diagnosis is made with urine collection, ultrasound check cystoscopy and bladder. The role of the nurse in the treatment of bladder cancer is observed area for inflammation or edema, catheters can be controlled as well as administration of analgesic drugs. It is important to monitor intake and discharged fluid from the nurse. Purpose: The purpose of this paper is to analyze and study of bladder cancer and the ways of addressin, the psychosocial rehabilitation of the patient as well as the role of the nurse in the treatment. Material and method: the material used for the work, consisting of medical and nursing books, journals, in electronic databases, google scholar, iatropedia, Pubmed, and research medical articles of the last 10 years, in Greek and English. The method used is the literature review of Greek and international literature. Conclusions: Bladder cancer is a painful bladder irritation process by various factors and affects the psychology and everyday life of the individual and often reaches the final result is death. Thus the recognition of the disease and with the proper treatment and intervention as prevention and a series of tests can be successfully managed. Keywords: Bladder cancer, cystectomy, urinary tract infections, ureteral obstruction, renal insufficiency. 2

6 Εισαγωγή Σε όλες τις χώρες του Δυτικού κόσμου η προσπάθεια των Υπηρεσιών Υγείας επικεντρώνεται στην προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών σε θέματα υγείας μέσω του έντυπου και ηλεκτρονικού τύπου. Η αγωνία, ο πανικός, αλλά και η απόσυρση, συναισθήματα που ακολουθούν τη διάγνωση του καρκίνου πανικοβάλλουν τους περισσότερους πολίτες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει σήμερα άμεσες κατευθύνσεις σε όλα τα Κράτη-Μέλη για: -Ενεργοποίηση των Θεσμικών και Λειτουργικών εκείνων θέσεων, ώστε να περιοριστούν οι αιτιολογικοί παράγοντες για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης (τοξικά στους χώρους εργασίας, αποφυγή καπνίσματος κ.τ.λ) -Πλήρη καταγραφή των νέων περιπτώσεων καρκίνου ανά όργανο ή σύστημα. -Δημιουργία δομών και προγραμμάτων για επανένταξη των ασθενών. Όλα αυτά είναι σε θεσμικό πλαίσιο ενώ το βάρος του προβλήματος που λέγεται καρκίνος πέφτει και πάλι στον καθένα από εμάς. Η σημαντικότερη διαπίστωση των τελευταίων ετών είναι η μείωση της θνησιμότητας καθώς και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών με καρκίνο. Το θετικό αυτό συμπέρασμα οφείλεται σε δύο λόγους. Ο πρώτος έχει άμεση με την πρόοδο της έρευνας στον τομέα της θεραπείας ασθενειών όπως ο καρκίνος ενώ ο δεύτερος διαμορφώνεται από τα χαρακτηριστικά των ατόμων (ευαισθητοποίηση σε θέματα υγείας, ενημέρωση, αλλαγή φιλοσοφίας και αντιμετώπισης των προβλημάτων) τα οποία οδηγούν σε πρώιμη διάγνωση της νόσου και έγκαιρη θεραπεία. 'Όμως η προσπάθεια των επιστημών έκανε ακόμα ένα βήμα πιο πέρα αναζητώντας τρόπους και μεθόδους για τη διάγνωση νόσων πριν αυτές εμφανιστούν (screen test). Έτσι η βιοτεχνολογία κατάφερε σε μικρό χρονικό διάστημα να δημιουργήσει διαγνωστικές εξετάσεις (test). Έτσι η βιοτεχνολογία κατάφερε σε μικρό χρονικό διάστημα να δημιουργήσει διαγνωστικές εξετάσεις (test) οι οποίες γρήγορα, οικονομικά και ανώδυνα να ενημερώνουν και να αφυπνίζουν τον ενδιαφερόμενο ότι θα πρέπει γρήγορα να συμβουλευθεί τον ιατρό του. Αυτός ο οδηγός αφορά ασθενείς με καρκίνο της ουροδόχου κύστης ( Cornrer L. 2006). Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερος κόσμος ταλαιπωρείται με την αρρώστια του καρκίνου. Το σώμα μας αποτελείται από πληθυσμούς κυττάρων τα οποία βρίσκονται υπό συνεχή έλεγχο πολλαπλασιασμού και θανάτου με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του σώματος. Η απορρύθμιση του κυτταρικού κύκλου οδηγεί σε σειρά ανωμαλιών μια από τις οποίες είναι και ο καρκίνος. Με άλλα λόγια καρκίνος είναι ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων. ( Cornrer L. 2006). Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ αναφέρονται νέες περιπτώσεις καρκίνου της ουροδόχου κύστης, του οποίου η συχνότητα είναι πολύ μικρότερη στις γυναίκες. Το 1/5 περίπου των 3

7 ασθενών καταλήγει από την νόσο. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος του ουρογεννητικού συστήματος μετά τον καρκίνο του προστάτη με μέση ηλικία εμφάνισης τα 60 έτη. Το ετήσιο ποσοστό του αντιστοιχεί σε 18 νέες περιπέτειες ανά κατοίκους. Μέχρι πρόσφατα η προσβολή των ανδρών ήταν συχνότερη από αυτήν των γυναικών σε αναλογία 3:1. Τα τελευταία χρόνια η διαφορά αυτή τείνει να ισορροπήσει. Η Αγγλία εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο κύστης ενώ το χαμηλότερο παρουσιάζουν οι Ασιατικές χώρες. Ως αιτία θανάτου, ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης βρίσκεται στην έκτη θέση για τον άνδρα και στην όγδοη για τη γυναίκα. (Γουλιά Ε. 2007). Η ακριβής αιτιολογία ανάπτυξης του καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι άγνωστη. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης του: Αύξηση ηλικίας του ατόμου: Ευνοείται η ανάπτυξη του, πάνω από 70% των ασθενών είναι ηλικίας άνω των 65 ετών Το κάπνισμα: Οι καπνιστές διατρέχουν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο ουροδόχου κύστης σε σχέση με τους μη καπνιστές Έκθεση σε χημικές ουσίες στον χώρο εργασίας: Εργαζόμενοι σε χώρους επεξεργασίας δέρματος, βιομηχανικές ουσίες, βαφές και οδηγοί φορτηγών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο Χημειοθεραπεία με φάρμακα Ακτινοβολία στην πύελο (κάτω μέρος κοιλίας): Για τη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου ουροδόχου κύστης Μακροχρόνιες λοιμώξεις της ουροδόχου κύστης: Ασθενείς με μόνιμο ουροκαθετήρα, συχνές ουρολοιμώξεις. Οι μορφές του καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι ο επιφανειακός καρκίνος που είναι και ο συχνότερος σε ποσοστό 60-70%, το 30% καταλαμβάνει ο διηθητικός καρκίνος όπου εντοπίζεται στα βαθύτερα στρώματα του τοιχώματος της κύστης. Ένα μικρό ποσοστό του επιφανειακού καρκίνου δηλαδή 10-20% παρουσιάζει εξέλιξη σε διηθητικό καρκίνο. Επίσης, ένα μικρό ποσοστό είναι ήδη μεταστατικοί καρκίνοι όταν διεγνώσκονται. Η κάθε μορφή συνεπάγεται διαφορετική πρόγνωση, η οποία είναι συνάρτηση διαφόρων παραγόντων όπως το μέγεθος του όγκου, η ύπαρξη πολλαπλών εστιών, η βιολογική του συμπεριφορά, το βάθος διήθησης του όγκου, η ύπαρξη λεμφαδενικών μεταστάσεων. (Γουλιά Ε. 2007). 4

8 Εικόνα 1: Παράγοντες ανάπτυξης καρκίνου ουροδόχου κύστης Τα πιο συχνά συμπτώματα του καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι η αιματουρία. Πιο σπάνια συμπτώματα όμως είναι πόνος την κοιλιακή χώρα, αδυναμία, απώλεια βάρους, επώδυνη ούρηση, συχνοουρία. (Butcher, G. 2008). Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η ανάδειξη του ρόλου του νοσηλευτή στην πρόληψη και αντιμετώπιση του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, τη συμβολή του νοσηλευτή στην φροντίδα του ασθενή σε όλα τα στάδια της νόσου, για την αποπεράτωση και την ομαλή βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Παρακάτω, θα γίνει μια αναφορά στην ανατομία του ουροποιητικού συστήματος και την φυσιολογία του, τη διάγνωση και τη πρόληψη της νόσου, τη θεραπεία της καθώς επίσης και οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις που θα εφαρμοστούν στους ασθενείς που πάσχουν από την εν λόγω νόσο. Τέλος, μέσω της βιβλιογραφίας, θα γίνει παρουσίαση των νοσηλευτικών παρεμβάσεων σε ασθενείς με καρκίνο ουροδόχου κύστης, με σκοπό να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των ασθενών.( Roger V 2010). 5

9 1 ο. Μέρος 1.1 Ουροποιητικό σύστημα Η ουροδόχος κύστη ανήκει στα όργανα του ουροποιητικού συστήματος. Το ουροποιητικό σύστημα χρησιμεύει για την παραγωγή και την αποβολή των ούρων από τον οργανισμό όπου αποβάλλονται άχρηστα προϊόντα του οργανισμού. Το ουροποιητικό σύστημα αποτελείται από τους νεφρούς, τον ουρητήρα, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Ρόλος των νεφρών είναι να φιλτράρουν το αίμα και το απαλλάσσουν από τοξίνες και ουσίες που το σώμα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει και τις αποβάλλουν μέσω των ούρων. Οι δύο νεφροί βρίσκονται και από τις δυο μεριές της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ακριβώς κάτω από το διάφραγμα. Ο ουρητήρας βρίσκεται στα πλάγια της σπονδυλικής στήλης και ο ρόλος του είναι η μεταφορά των ούρων από τους νεφρούς στην κύστη. Η ουροδόχος κύστη είναι ένα κοίλο, μυϊκό όργανο, της οποίας το μέγεθος ποικίλει ανάλογα με τον όγκο των ούρων που περιέχεται σε αυτήν. Βρίσκεται πίσω από την ηβική σύμφυση και μέσα στη μικρή πύελο. Η ουροδόχος κύστη χωράει 1,5-2 κιλά ούρα. Ανάλογα με το φύλο του ατόμου η κύστη αλλάζει θέση και σχήμα. Τέλος, η ουρήθρα είναι ο σωλήνας που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη προς τα έξω κατά την ούρηση. Η γυναικεία ουρήθρα έχει μήκος περίπου 4 εκατοστά και αρχίζει από το στόμιο της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη και εκβάλλει ανάμεσα στα μικρά χείλη του αιδοίου. Η ανδρική ουρήθρα έχει μήκος 20 εκατοστά και αρχίζει από το στόμιο της ουροδόχου κύστης, περνάει μέσα από τον προστάτη και από την ουρήθρα και καταλήγει στο πέος. ( Mckinley 2006). Εικόνα 2: Ουροποιητικό σύστημα 6

10 1.1.2 Ανατομία νεφρών Οι νεφροί είναι δύο, ο δεξιός και ο αριστερός. Βρίσκονται στο πίσω μέρος της κοιλίας δεξιά και αριστερά από τη σπονδυλική στήλη αντίστοιχα στο ύψος του 12 ου θωρακικού και 3 ου οσφυϊκού σπονδύλου. Ο δεξιός νεφρός βρίσκεται λίγο πιο χαμηλά από τον αριστερό γιατί πιέζεται από το ήπαρ. Κάθε νεφρός ζυγίζει περίπου 150 γρ και έχει σχήμα φασολιού. Ο κάθε ένας ξεχωριστά εμφανίζει δυο επιφάνειες, τη μπροστινή και την πίσω, δυο άκρα τον άνω και τον κάτω και δυο χείλη το έσω και το έξω. Το έσω χείλος του νεφρού έχει σχήμα κοίλο και είναι στραμμένο προς την σπονδυλική στήλη. Στο μέσον του υπάρχει μια εντομή που ονομάζεται πύλη του νεφρού. Από την πύλη του μπαίνουν στο νεφρό η νεφρική αρτηρία και βγαίνουν η νεφρική φλέβα και η νεφρική πύελος. Η πύλη του νεφρού οδηγεί σε κοιλότητα την νεφρική κοιλία. Σε αυτή υπάρχουν οι νεφρικοί κάλυκες, η νεφρική πύελος και τα νεφρικά αγγεία. Η πίσω επιφάνεια κάθε νεφρού έρχεται σε επαφή με τη 12 η πλευρά., από την οποία διαιρείται σε δυο μοίρες, την άνω που είναι πιο μικρή και την κάτω που είναι πιο μεγάλη. Η μπροστινή επιφάνεια του δεξιού νεφρού έρχεται σε επαφή με το ήπαρ και το δωδεκαδάκτυλο. Η μπροστινή επιφάνεια του αριστερού νεφρού έρχεται σε επαφή με το στομάχι, το σπλήνα και του πάγκρεας. Το άνω άκρο του κάθε νεφρού ακουμπάει στο αντίστοιχο επινεφρίδιο. (Mckinley 2006) Κατασκευή του νεφρού Ο νεφρός αποτελείται από δυο ουσίες με διαφορετικό χρώμα, υφή, όψη και λειτουργία. Α. την μυελώδη που βρίσκεται στο κέντρο και Β. την φλοιώδη που βρίσκεται προς την περιφέρεια Η μυελώδης ουσία σχηματίζουν τις νεφρικές πυραμίδες λόγω του κωνικού σχήματος που δημιουργούνται από αυτήν. Η βάση των νεφρικών πυραμίδων στρέφεται προς τη φλοιώδη ουσία και η κορυφή προς τη νεφρική κοιλία. Η φλοιώδης ουσία περιβάλλει τη μυελώδη ουσία και δίνει προσεκβολές, που βρίσκονται ανάμεσα στις νεφρικές πυραμίδες. Μέσα στη φλοιώδη και μυελώδη ουσία του νεφρού βρίσκονται τα ουροφόρα σωληνάρια. Κάθε ουροφόρο σωληνάριο έχει μήκος 5,5 εκ και εμφανίζει τα εξής μέρη: 1. Το έλυτρο του Bowman βρίσκεται στη φλοιώδη ουσία όπου εκεί μαζεύεται το πρόουρο 7

11 2. Το εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο όπου είναι η συνέχεια του έλυτρου Bowman και ξεκινάει από τη φλοιώδη ουσία για να καταλήξει στην μυελώδη. 3. Το αγκυλωτό σωληνάριο (αγκύλη του Henle) όπου βρίσκεται στη μυελώδη ουσία 4. Το εμβόλιμο ή άπω εσπειραμένο σωληνάριο 5. Το αθροιστικό σωληνάριο όπου είναι και το τελικό τμήμα του ουροφόρου σωληναρίου Το νεφρικό σωληνάριο, το εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο, το αγκυλωτό και το άπω εσπειραμένο αποτελούν την λειτουργική και ανατομική μονάδα του νεφρού που ονομάζεται νεφρώνας. Χρησιμεύουν για την απέκκριση των ούρων, ενώ το αθροιστικό σωληνάριο χρησιμεύει για την παροχέτευση των ούρων. ( Σκανδαλάκης Π. 2006). Εικόνα 3: Ανατομία νεφρού Ανατομία ουρητήρα Ο ουρητήρας είναι ελαστικός σωλήνας που έχει μήκος 30εκ. Βρίσκεται στα πλάγια της σπονδυλικής στήλης. Αρχίζει από τη νεφρική πύελο και καταλήγει στην ουροδόχο κύστη. Κάθε ουρητήρας εμφανίζει 3 μοίρες: την κοιλιακή, την πυελική και την κυστική. Στην πορεία τους οι ουρητήρες εμφανίζουν 2 με 3 στενώματα. Όταν σχηματιστεί στους νεφρικούς κάλυκες ένας λίθος (πέτρα) μπορεί αυτή να μετακινηθεί προς τον ουρητήρα και να σφηνώσει σε ένα στένωμα. Κάθε μετακίνηση του λίθου προκαλεί ισχυρό πόνο που λέγεται κωλικό; Του νεφρού ή του ουρητήρα. Όταν σφηνώσει ο λίθος, τότε τα ούρα που παράγονται από το νεφρό δεν μπορούν να προχωρήσουν στην ουροδόχο κύστη και έτσι υπάρχει κίνδυνος καταστροφής 8

12 του νεφρού. Ο ουρητήρας στην κυστική του μοίρα έχει λοξή πορεία. Έτσι όταν η ουροδόχος κύστη γεμίσει με ούρα, το τοίχωμα της τεντώνει και πιέζει τον ουρητήρα. Με το μηχανισμό αυτό δεν γίνεται αντίστροφη πορεία των ούρων από την ουροδόχο κύστη προς τον ουρητήρα και κάθοδος των ούρων από τον ουρητήρα στην κύστη. ( Σκανδαλάκης Π. 2006). Εικόνα 4: Ουρητήρας Ανατομία ουροδόχου κύστης Όπως προανέφερα και πάνω στο ουροποιητικό σύστημα, η ουροδόχος κύστη είναι ένα κοίλο, μυϊκό όργανο όπου το μέγεθος της ποικίλει ανάλογα με τον όγκο των ούρων. Βρίσκεται μέσα στη μικρή πύελο και πίσω από την ηβική σύμφυση. Συγκεντρώνει τα ούρα που έρχονται από τους δυο ουρητήρες. Η ουροδόχος κύστη χωράει περίπου 1,5-2 κιλά ούρα δηλαδή γρ. Ούρα προκαλούν στον άνθρωπο την επιθυμία για ούρηση. Όταν η ουροδόχος κύστη είναι άδεια έχει σχήμα κωνικό, ενώ όταν είναι γεμάτη έχει σχήμα σφαιρικό. Ανάλογα με το φύλο του ανθρώπου, η ουροδόχος κύστη αλλάζει σχήμα και θέση. Η θέση της κύστης στη γυναίκα είναι ανάμεσα στην ηβική σύμφυση και στη μήτρα, ενώ στον άντρα είναι ανάμεσα στην ηβική σύμφυση και στο ορθόν. Στον άντρα κάτω από την ουροδόχο κύστη βρίσκεται ο προστάτης. Στην ουροδόχο κύστη διακρίνουμε: 1. Τη βάση ή πυθμένα, που βρίσκεται προς τα κάτω και από αυτή ξεκινάει η ουρήθρα 2. Το σώμα, που χωρίζεται από τη βάση με τις εκβολές των ουρητήρων 9

13 3. Την κορυφή, που βρίσκεται προς τα πάνω και μπροστά ( Fritsch H. 2009). Εικόνα 5: Ανατομία άντρα Εικόνα 6: Ανατομία γυναίκας Ανατομία ουρήθρας Η ουρήθρα είναι ο σωλήνας που μεταφέρει τα ούρα από την ουροδόχο κύστη προς τα έξω κατά την ούρηση. Η ουρήθρα στη γυναίκα διαφέρει από την ουρήθρα στον άνδρα. Η ουρήθρα της γυναίκας μεταφέρει μόνο ούρα, ενώ στον άνδρα εκτός από τα ούρα μεταφέρει και το σπέρμα δηλαδή εξυπηρετεί εκτός από το ουροποιητικό και το γεννητικό σύστημα. Η γυναικεία ουρήθρα έχει μήκος περίπου 4 εκατοστά και αρχίζει από το στόμιο της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη και εκβάλλει ανάμεσα στα μικρά χείλη του αιδοίου. Η ανδρική ουρήθρα έχει μήκος 20 εκατοστά και αρχίζει από το στόμιο της ουροδόχου κύστης, περνάει μέσα από τον προστάτη και από την ουρήθρα και καταλήγει στο πέος. ( Mckinley 2006). Εικόνα 7: Ανδρική και γυναικεία ουρήθρα 10

14 1.2. Φυσιολογία ουροποιητικού συστήματος Η φυσιολογική λειτουργία του ουροποιητικού συστήματος είναι να επεξεργάζεται το ανθρώπινο αίμα. Αφού αυτό πρώτα έχει πάρει όλα τα χρήσιμα συστατικά από τις τροφές, τα φρούτα και το νερό και τα έχει μοιράσει στα διάφορα όργανα για να μπορέσουν να λειτουργήσουν μέσα από ειδικές διαδικασίες, το ουροποιητικό σύστημα παίρνει όλα τα άχρηστα συστατικά, αυτά που θέλει και πρέπει να αποβάλλει ο οργανισμός, και τα διώχνει από αυτόν με την μορφή των ούρων. Έτσι ο οργανισμός συνεχώς θα έχει κενό χώρο για καινούρια συστατικά και ουσίες που είναι απαραίτητες για την φυσιολογική λειτουργία του. (Butcher, G. 2008) Νεφροί: επειδή είναι το πρώτο μέρος του ουροποιητικού συστήματος, αυτοί δέχονται πρώτοι τις άχρηστες ουσίες. Ουσιαστικά φιλτράρουν το αίμα και κρατάνε μόνο τις άχρηστες ουσίες αφήνοντας το υπόλοιπο αίμα να ξανάγυρίσει στην προηγούμενη κυκλοφορία του. Αυτό το υγρό που κρατάει και επεξεργάζεται ο κάθε νεφρός λίγο πριν φύγει από εκεί λέγεται ούρα. Ο κάθε νεφρός στέλνει τα ούρα στον επόμενο ουρητήρα του. (Butcher, G. 2008). Ουρητήρες: ο κάθε ουρητήρας υποδέχεται τα ούρα από τον νεφρό του και επειδή είναι ουσιαστικά ένας σωλήνας, απλά είναι το μέσο επικοινωνίας του νεφρού και της ουροδόχου κύστεως. (Butcher, G. 2008). Ουροδόχος κύστη: εκεί συλλέγονται όλα τα ούρα που με τον τρόπο που είπαμε περνούν από τα προηγούμενα μέρη του ουροποιητικού. Εδώ τα ούρα θα μείνουν στάσιμα για λίγο μέχρι να φτάσουν τουλάχιστον τα 350 κυβικά εκατοστά και να πάμε να την αδειάσουμε. Η ούρηση είναι μία λειτουργία εκούσια. Η φυσιολογική της λειτουργία δεν περιορίζεται μόνο στην αποθήκευση αλλά και στην εθελούσια αποβολή των ούρων σε χρόνο και χώρο που το άτομο αποφασίζει. Το ερμητικό κλείσιμο της κύστης επιτυγχάνεται με την ύπαρξη σφυγκτηριακών μηχανισμών που εξασφαλίζουν την στεγανότητα αλλά και την προγραμματισμένη ούρηση. Η μέγιστη χωρητικότητα της υπολογίζεται σε 450 κ.ε. Ούρων ενώ το πρώτο αίσθημα προς ούρηση εμφανίζεται ήδη από 200 κ.ε. (Butcher, G. 2008). Ουρήθρα: η ουρήθρα είναι ο σωλήνας αυτός που μας επιτρέπει να ουρούμε και περιλαμβάνει ένα σφιγκτήρα που υπόκειται στη θέληση μας δηλαδή εμείς ελέγχουμε το πότε θα πάμε για ούρηση και πότε όχι. Όταν κοιμόμαστε όμως αυτός μένει κλειστός και γι αυτό δεν έχουμε ατυχήματα. Έτσι όταν έχουμε ανάγκη να ουρήσουμε, η ουροδόχος κύστη αφήνει τα ούρα να περάσουν μέσα από την ουρήθρα, ο σφικτήρας χαλαρώνει και τελικά ουρούμε. (Butcher, G. 2008). 11

15 1.2.1 Οι νεφροί και τα υγρά του σώματος Απαραίτητη προϋπόθεση για τη ζωή και τη καλή λειτουργία των κυττάρων του οργανισμού είναι η διατήρηση του ισοζυγίου του νερού και των ηλεκτρολυτών σε σταθερά επίπεδα. Το νερό προσλαμβάνεται αυτούσιο ή με τις τροφές ή με την καύση των διαφόρων συστατικών της τροφής και ιδιαίτερα των υδατανθράκων. Νερό χάνεται από τον οργανισμό μέσω αναπνοής από το δέρμα, με τη μορφή ιδρώτα, με τα κόπρανα από τον γαστρεντερικό σωλήνα και με τα ούρα από τους νεφρούς. Η πρόσληψη του νερού ρυθμίζεται από το αίσθημα της δίψας, που εμφανίζεται σε περίπτωση αρνητικού ισοζυγίου του νερού στον οργανισμό. Η δίψα είναι το αίσθημα της ανάγκης για την πρόσληψη του νερού και οφείλεται σε ένα αντανακλαστικό, το οποίο ενεργοποιείται από το κέντρο της δίψας που βρίσκεται στον υποθάλαμο. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες η απώλεια νερού με την άδηλο αναπνοή και με τα κόπρανα είναι περισσότερο ή λιγότερο σταθερές. Μεγαλύτερες διακυμάνσεις παρατηρούνται στην απώλεια υγρών από το δέρμα με τη μορφή ιδρώτα κατά τη θερμορύθμιση σε θερμό περιβάλλον και από τον γαστρεντερικό σωλήνα σε περίπτωση εμετών ή διάρροιας. Τον κύριο ρόλο στη ρύθμιση της ισορροπίας του νερού στον οργανισμό τον έχουν οι νεφροί. Οι νεφροί έχουν την ικανότητα να συμπυκνώνουν ή να αραιώνουν σε μεγάλο βαθμό τα ούρα που αποβάλλουν, καθώς αποτελούν τον κύριο ρυθμιστικό παράγοντα στην ισορροπία των υγρών του σώματος. ( J.G Mc Geown 2006) Ο μηχανισμός παραγωγής των ούρων Με την παραγωγή των ούρων από τους νεφρούς ρυθμίζεται το ισοζύγιο των υγρών του σώματος και γίνεται η κάθαρση του πλάσματος. Έτσι με τα ούρα αποβάλλονται διάφορα ιόντα και άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού όπως η ουρία, η κρεατινίνη, το ουρικό οξύ και τα ουρικά άλατα. Η παραγωγή των ούρων πραγματοποιείται: Με τη διήθηση μεγάλης ποσότητας πλάσματος από τη σπειραματική μεμβράνη στα ουροφόρα σωληνάρια Με την επαναρρόφηση νερού και ηλεκτρολυτών από τα ουροφόρα σωληνάρια προς το αίμα. ( J.G Mc Geown 2006). 12

16 1.2.3 Τα ούρα Τα ούρα αποτελούνται κυρίως από νερό, που περιέχει οργανικές ουσίες και ανόργανα άλατα. Το ποσό των ούρων είναι περίπου 1500ml στον άνδρα και περίπου 1200ml στη γυναίκα ανά 24ωρο. Το ποσό αυτό μπορεί να ποικίλλει μέσα σε ευρύτερα πλαίσια. Σε περιπτώσεις αυξημένης πρόσληψης υγρών το ποσό των ούρων αυξάνεται ανάλογα με το ποσό των υγρών που προσλαμβάνεται. Αυτό γίνεται κυρίως με τη μεταβολή της ποσότητας της αντιδιουρητικής ορμόνης που εκκρίνει ο οργανισμός. Έτσι το ποσό των ούρων μπορεί να αυξηθεί πολύ ή να περιορισθεί μέχρι και στα 400ml το 24ωρο. Το ειδικό βάρος των ούρων συνήθως κυμαίνεται μεταξύ Τα ούρα δηλαδή είναι βαρύτερα από το νερό, αφού περιέχουν και διαλυμένες ουσίες. Φυσιολογικά το ειδικό βάρος τους ελαττώνεται στην πολυουρία και αυξάνεται στην ολιγουρία. Τα ούρα της ημέρας διαφέρουν από τα ούρα της νύχτας, τα οποία είναι πυκνότερα και πιο σκούρα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας παράγονται λιγότερα ούρα και άρα πιο συμπυκνωμένα. Το ούρο είναι ένα διάλυμα το οποίο αποτελείται από νερό, οργανικά και ανόργανα στοιχεία.. (Susan C. 2009). Οργανικά στοιχεία Ουρία: προέρχεται από την καύση των πρωτεϊνών. Κρεατινίνη: το ποσό που αποβάλλεται ανά 24ωρο είναι σταθερό για κάθε άτομο και εξαρτάται κυρίως από τη μυϊκή μάζα του ατόμου. Ουρικό οξύ: Η παραγωγή ουρικού οξέος εξαρτάται από το είδος της τροφής. Το ουρικό οξύ αυξάνει στα ούρα μετά από κατανάλωση κρέατος. Σε παθολογικές καταστάσεις το ουρικό οξύ επικάθεται στους ιστούς. Ιππουρικό οξύ: Η παραγωγή του αυξάνεται σε περιπτώσεις κατανάλωσης πολλών φρούτων και λαχανικών. Στα ούρα σε μικρές ποσότητες συναντάμε επίσης λεύκωμα, αμινοξέα, οξαλικό οξύ, γαλακτικό οξύ και ουροχολίνη, η οποία δίνει το χαρακτηριστικό κίτρινο χρώμα των ούρων. Ανόργανα συστατικά Τα κύρια ανόργανα στοιχεία που συναντάμε στα ούρα είναι το νάτριο, το χλώριο, το κάλιο, το μαγνήσιο, το αμμώνιο, τα ανθρακικά ιόντα, φωσφορικά ιόντα και θειικά ιόντα. (Susan C. 2009). 13

17 1.3 Καρκίνος ουροδόχου κύστης Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος του ουρογεννητικού συστήματος μετά τον καρκίνο του προστάτη με μέση ηλικία εμφάνισης τα 60 έτη. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης είναι από τους καλύτερα μελετημένους αιτιολογικά καρκίνους. Πλήθος παραγόντων έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη και εμφάνιση της νόσου. Η πρώτη περιγραφή αιτιολογικής συσχέτισης της νόσου με επαγγελματικούς παράγοντες έγινε το 1896 από τον Γερμανό Rehn ο οποίος παρατήρησε την ιδιαίτερα συχνή εμφάνιση της νόσου σε βιομηχανικούς εργάτες. Μετά από πειράματα διατυπώθηκαν θεωριές οι οποίες έχουν αποσαφηνίσει τον ακριβή ρόλο που διαδραματίζουν στην καρκινογένηση οι αρωματικές αμίνες. Πρόκειται για ουσίες οι οποίες βρίσκονται στη βιομηχανία και η χρήση των οποίων έχει περιοριστεί ή ανακληθεί. Όμως δεν γνωρίζουμε εάν κάποιες από τις υπάρχουσες σήμερα σε χρήση μπορούν να χαρακτηρισθούν ως τέτοιες. ιδιαίτερα επικίνδυνες θεωρούνται οι βιομηχανίες αρωμάτων, οι μονάδες παραγωγής αερίων και καλωδίων, υφαντουργίες, διυλιστήρια, κομμωτήρια. Η χρονική περίοδος που μεσολαβεί από την έκθεση ως την εμφάνιση της νόσου υπολογίζεται από χρόνια. ( Dewit S. 2009). Οι χρόνιες φλεγμονές (ουρολοιμώξεις) οι οποίες συνοδεύονται από την ύπαρξη ξένου σώματος εντός της κύστης (ουροκαθετήρας, λιθίαση) συνοδεύονται από μεγάλο ποσοστό εμφάνισης καρκίνου. Το κάπνισμα με την περιέχουσα νικοτίνη σχετίζεται για το 1/3 των καρκίνων της ουροδόχου κύστης. Οι παραγόμενες από το κάπνισμα ουσίες, βρίσκονται σε πολύ ψηλές συγκεντρώσεις στα ούρα των καπνιστών και θεωρούνται καρκινογεννητικές ουσίες. Αμφίβολος αλλά ύποπτος ως αιτιολογικός παράγοντας θεωρείται η κατάχρηση καφέ όπως επίσης η κατάχρηση αναλγητικών ιδιώς απο τις γυναίκες. Η σύγχρονη διατροφή με τις παρεκκλίσεις της (υιοθέτηση Δυτικού μοντέλου διατροφής), διεκδικεί και αυτή μέρος στην αιτιοπαθογένεια του καρκίνου χωρίς ωστόσο η σχέση αυτή να έχει τη δυναμική η οποία παρατηρείται σε άλλου είδους καρκίνους π.χ. (Σαχίνη- Καρδάση Α. 2006). Η σχέση μεταξύ διατροφής καρκίνου στομάχου. Η κληρονομικότητα τέλος δεν φαίνεται να σχετίζεται με την εμφάνιση της νόσου όπως συμβαίνει με άλλους καρκίνους (καρκίνος του προστάτη). Η μακρόχρονη και συνεχή δράση στο τοίχωμα της κύστης από τους μεταβολιτές των ουσιών αυτών που βρίσκονται στα ούρα και θεωρούνται καρκινογόνες, είναι υπεύθυνη για τις αλλοιώσεις που γίνονται στο γεννητικό υλικό των κυττάρων (DNA) και για τη μετάπλαση του ουροθηλίου και την εμφάνιση του καρκίνου. Αρκετά συχνά είναι αδύνατον να αναγνωριστεί κάποιος παράγοντας κινδύνου στην ανάπτυξη του καρκίνου της κύστης. Το συχνότερο σύμπτωμα της νόσου είναι η αιματουρία η οποία εμφανίζεται σε ποσοστό 85-90%. Ο χρόνος εμφάνισης της αιματουρίας δεν φαίνεται να σχετίζεται ιδιαίτερα με το 14

18 μέγεθος του καρκίνου, ενώ αντίθετα οι μεγάλες και συνεχόμενες αιματουρίες υποδηλώνουν επέκταση του όγκου στα αγγεία (σημείο αυξημένης κακοήθειας). Μερικές φορές η αιματουρία δεν είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού και η ύπαρξη της βεβαιώνεται από τον γιατρό με ειδικές εξετάσεις (μικροσκοπική εξέταση των ούρων). Άλλες φορές εκτός της αιματουρίας μπορεί να συνυπάρχουν συμπτώματα τα οποία μιμούνται μια ουρολοίμωξη όπως καύσος κατά την ούρηση, συχνοουρία, άλγος στο υπογάστριο. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται στο 30-45% των ασθενών και πολλές φορές παρερμηνεύονται από τον ασθενή ο οποίος τα εκλαμβάνει ως μία απλή ουρολοίμωξη. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την επέκταση και διασπορά της νόσου όπως είναι ο πόνος στους νεφρούς, ανορεξία, αδυναμία, απώλεια βάρους, πόνο στα οστά. Γίνεται αντιληπτό ότι τα συμπτώματα του καρκίνου της κύστης δεν είναι ειδικά της νόσου ώστε να αφυπνίσουν εγκαίρως τον ασθενή αλλά σε αρκετές περιπτώσεις εμφανίζονται όταν η νόσος είναι ήδη μεταστατική. Η κλινική εμπειρία έχει δείξει ότι κάθε επιμένουσα κυστίτιδα σε άτομα άνω των 40 ετών είναι ύποπτη για καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Η συχνότερη εμφανιζόμενη μορφή καρκίνου της ουροδόχου κύστης είναι ο επιφανειακός καρκίνος ο οποίος απαντάται σε ποσοστό 60-70% των νέο διαγνωσμένων καρκίνων. υπόλοιπο 30% είναι ο διηθητικός καρκίνος ο οποίος εντοπίζεται στα βαθύτερα στρώματα του τοιχώματος της κύστης. Από τους επιφανειακούς ένα ποσοστό 10-20% θα παρουσιάσει εξέλιξη και θα μεταπέσει σε διηθητικό. Ένα ποσοστό, ευτυχώς μικρό, είναι ήδη μεταστατικοί όταν διαγνώσκονται. Υπάρχουν όμως και καρκίνοι της ουροδόχου κύστεως οι οποίοι είναι αποτέλεσμα μεταστάσεων από άλλα όργανα (δευτεροπαθείς). Οι πλέον συνηθισμένοι όγκοι που μπορούν να δώσουν μεταστάσεις στην ουροδόχο κύστη είναι κατά σειρά συχνότητας ο καρκίνος του στομάχου, του μαστού, του νεφρού και των πνευμόνων. Η κάθε μορφή συνεπάγεται διαφορετική πρόγνωση, η οποία είναι συνάρτηση διαφόρων παραγόντων όπως το μέγεθος του όγκου, η ύπαρξη πολλαπλών εστιών, η βιολογική του συμπεριφορά, το βάθος διήθησης του όγκου, η ύπαρξη λεμφαδενικών μεταστάσεων κ.α (Ζιάκας Γ. 2014). Ο ουρολόγος μετά την πρώτη επαφή του με τον ασθενή θα κάνει χρήση τόσο επεμβατικών όσο και μη επεμβατικών μεθόδων ώστε να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει τη διάγνωση του καρκίνου. Έτσι ξεκινώντας από τις μη επεμβατικές εξετάσεις θα ζητήσει δείγματα ούρων για τη διενέργεια κυτταρολογικής εξέτασης ώστε να διαπιστωθεί η ύπαρξη η όχι καρκινικών κυττάρων καθώς και υπερηχογραφικό έλεγχο της κύστης. (Ζιάκας Γ. 2014). 15

19 Yπερηχογραφικός έλεγχος κύστης: Είναι μία μη επεμβατική εξέταση που χρησιμοποιείται, για να εκτιμήσει την ουροδόχο κύστη. (Μπανκουσλί Ι. 2008). Εικόνα 8: Υπερηχογράφημα ουροδόχου κύστης Η ενδοφλέβια πυελογραφία θα αναδείξει ελλειμματικές περιοχές μέσα στη κύστη μετά την έγχυση σκιαγραφικού μέσου. ( Osborn K. 2013). Εικόνα 9: Πυελογραφία 16

20 Η αξονική και η μαγνητική τομογραφία θα συμπληρώσουν το διαγνωστικό έλεγχο. Οι μη επεμβατικές εξετάσεις θα δώσουν μόνο ενδείξεις και γι'αυτό το λόγο ο ιατρός είναι υποχρεωμένος να προχωρήσει και σε επεμβατικές εξετάσεις για να θέσει τη διάγνωση. (Μπονάτσος Γ. 2011). Εικόνα 10: Αξονικός τομογράφος Εικόνα 11: Μαγνητική τομογραφία 17

21 Και τέλος η εξέταση που γίνεται ο έλεγχος της ουρήθρας και την κύστης είναι η κυστεοσκόπηση. Με τον τρόπο αυτό είναι δυνατός, ο υπό όραση έλεγχος των οργάνων αυτών (ουρήθρα, κύστη) και η αναγνώριση του καρκίνου. Ελέγχεται η εντόπιση, το μέγεθος του, η πολλαπλότητα και η μορφή του (συμπαγής, θηλωματώδης ). ( Aθανάτου Ελ. 2006). Εικόνα 12: Κυστεοσκόπηση Εν συνεχεία λαμβάνονται βιοψίες οι οποίες στέλνονται στον παθολογοανατόμο ο οποίος και θα θέσει τη διάγνωση. Με τη διάγνωση του καρκίνου ο ασθενής πρέπει να συμπληρώσει τον έλεγχο με διαγνωστικές εξετάσεις για τη σταδιοποίηση της νόσου εάν υπάρχουν δηλαδή μεταστάσεις σε λεμφαδένες η άλλα όργανα όπως πνεύμονες, ήπαρ, οστά. Μετά τη διάγνωση του καρκίνου της κύστης είναι απαραίτητο να υπολογίσουμε την έκταση της νόσου. Εάν δηλαδή η νόσος είναι εντοπισμένη μόνο μέσα στην κύστη εάν έχει βγεί έξω από αυτήν ή εάν έχει εμφανιστεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Ο έλεγχος που γίνεται για τον σκοπό αυτό ονομάζεται σταδιοποίηση και είναι απαραίτητος για τη σχεδίαση του θεραπευτικού πλάνου που θα ακολουθηθεί. Έτσι σε γενικές γραμμές ο καρκίνος της κύστης χαρακτηρίζεται ως επιφανειακός, διηθητικός και μεταστατικός. ( Αθανάτου Ελ. 2006). Με αυτές τις απαραίτητες εξετάσεις καθορίζεται το στάδιο της νόσου. Σήμερα αναγνωρίζουμε τα ακόλουθα στάδια για τον καρκίνο της κύστης: Στάδιο Ι, θεωρούμε όταν ο όγκος βρίσκεται στην επιφάνεια του οργάνου Στάδιο ΙΙ, είναι ο όγκος ο οποίος επεκτείνεται 18

22 στο μυικό χιτώνα της κύστης Στάδιο ΙΙΙ, ο όγκος έχει βγει εκτός οργάνου και ίσως έχει επεκταθεί και στα γύρω όργανα (προστάτης, μήτρα κόλπος). Στάδιο ΙV, ο όγκος έχει επεκταθεί στην κοιλία, στα οστά της λεκάνης η και σε απομακρυσμένα όργανα. ( Runger M. 2006). Διάφοροι τύποι θεραπείας υπάρχουν για τον ασθενή με καρκίνο της κύστης. Το καταλληλότερο σχήμα για τη κάθε περίπτωση το αποφασίζει ο ουρολόγος, ο οποίος αφού ενημερώσει με ακρίβεια και σαφήνεια τον ασθενή. Σήμερα οι βασικοί τρόποι θεραπείας είναι: -Η χειρουργική θεραπεία -Η χημειοθεραπεία -Η ακτινο-θεραπεία Συνδυασμοί των ανωτέρω θεραπειών ( Runger M. 2006). Εικόνα 13: Σταδιοποίηση καρκίνου ουροδόχου κύστης ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ Α) ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Η θεραπεία απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και η έγκαιρη διάγνωση, έγκαιρη επίσκεψη στον ουρολόγο με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Οποιαδήποτε καθυστέρηση είναι σε βάρος του ασθενή. Ο επιφανειακός καρκίνος της κύστης 19

23 αντιμετωπίζεται με τη διουρηθριτική αφαίρεση του όγκου από την κύστη. Εάν η διουρηθρική αφαίρεση αποτελέσει τη μοναδική θεραπεία τότε ο κίνδυνος υποτροπής του όγκου τα αμέσως επόμενα χρόνια υπολογίζεται στο 30-70%. Για αυτόν ακριβώς το λόγο θεωρείται επιβεβλημένη η συμπληρωματική θεραπεία. Μιλώντας για συμπληρωματική θεραπεία εννοούμε την ενδοκυστική χορήγηση κάποιας χημειοθεραπευτικής ουσίας. Η συμπληρωματική θεραπεία αποσκοπεί στην καταστροφή των υπολειπόμενων καρκινικών κυττάρων και στην καταπολέμηση προ καρκινικών μη ορατών διεργασιών σε άλλα σημεία της κύστης. Πλήθος ουσιών χρησιμοποιούνται για αυτό το σκοπό σε διαφορετικά δοσολογικά σχήματα ενώ τα νεώτερα φάρμακα παρουσιάζουν ένα ελάχιστο ποσοστό παρενεργειών. Η χορήγηση του φαρμάκου ενδοκυστικά απαιτεί την τακτική κυστεοσκόπηση η οποία όμως δεν εκδηλώνει τη σκληρότητα της θεραπέιας αλλά αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την εκτίμηση της ανταπόκρισης της νόσου στη θεραπεία και την έγκαιρη αναγνώριση μιας υποτροπής. Η χημιοθεραπεία και μόνο ως λέξη προκαλεί φόβο και δέος στον ασθενή αναλογιζόμενος τις παρενέργειες μιας τέτοιας θεραπείας. Η διαφορά της ενδοκυστικής χημειοθεραπείας από τη συστηματική (χορήγηση μέσω μιας φλέβας) αφορά τον τρόπο χορήγησης. Το χημειοθεραπευτικό εισάγεται στην ουροδόχο κύστη μέσο ενός λεπτού καθετήρα όπου και παραμένει για 1-2 ώρες και στη συνέχεια αποβάλλεται με την ούρηση. (Princilla L.2006). Εικόνα 14: Επιφανειακός καρκίνος κύστης Β) ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Η θεραπεία του διηθητικού καρκίνου είναι περισσότερο επιθετική. Η φιλοσοφία της θεραπευτικής προσέγγισης για αυτούς τους ασθενείς εστιάζεται στην ευρύτερη αφαίρεση του όγκου η οποία συνεπάγεται τη μερική ή ολική αφαίρεση του οργάνου (κυστεκτομή). Αυτό θα εξαρτηθεί κυρίως από την τοπογραφική εντόπιση του όγκου μέσα στην κύστη. Για όγκους που βρίσκονται σε κινητά σημεία της κύστης μπορεί να γίνει μερική κυστεκτομή. Ο κίνδυνος όμως 20

24 υποτροπής είναι αυξημένος. Η ορθότερη προσέγγιση είναι αυτή της ριζικής κυστεκτομής η οποία στον άνδρα συνοδεύεται από ταυτόχρονη αφαίρεση του προστάτη και πολλές φορές της ουρήθρας. Στη γυναίκα η ριζική κυστεκτομή συνοδεύεται από τη σύγχρονη αφαίρεση της μήτρας των εξαρτημάτων (σάλπιγγες, ωοθήκες) καθώς και το μισό τμήμα του κόλπου. Η ανάγκη για μια τόσο μεγάλη επέμβαση προβάλλει από τη γνώση ότι μια λιγότερο επιθετική συμπεριφορά συνεπάγεται την πρόοδο της νόσου και τη μετάσταση του καρκίνου σε άλλα όργανα. Για τη δημιουργία μιας νέας κύστης λαμβάνεται τμήμα εντέρου όπου με ειδική τροποποίηση μεταβάλλεται σε μια νέα κύστη. Η ακτινοβολία και η συστηματική χημειοθεραπεία αποτελούν εναλλακτικές θεραπείες. Ωστόσο υστερούν έναντι της χειρουργικής επέμβασης τόσο λόγω των υποτροπών όσο και λόγω των μακροχρόνιων ανεπιθύμητων ενεργειών. ( Lemone P. 2006). Εικόνα 15: Πρόγνωση καρκίνου της κύστης σε διηθητικό στάδιο Γ) ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Μεταστατικός καρκίνος θεωρείται ο καρκίνος ο οποίος έχει εμφανείς μεταστάσεις σε λεμφαδένες η άλλα όργανα. Η ανεπάρκεια της χειρουργικής αντιμετώπισης των όγκων αυτών επιβάλλει τη χρήση της χημειοθεραπείας με συμπληρωματικές δόσεις ακτινοβολίας. Περίπου 15% των ασθενών με καρκίνο της κύστης κατά τη διάγνωση έχουν τοπικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις ενώ το 30-40% των ασθενών με διηθητικό θα αναπτύξουν μεταστάσεις παρά τη ριζική κυστεκτομή ή την ακτινοβολία. Χωρίς τη συμπληρωματική θεραπεία η επιβίωση είναι περιορισμένη. Τα ποσοστά επιβίωσης βελτιώνονται όταν οι δραστικοί παράγοντες συνδυάζονται μεταξύ του. Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν συνδυασμοί φαρμάκων οι οποίοι αύξησαν τα ποσοστά ανταπόκρισης και παρέτειναν την επιβίωση των ασθενών. Οι μεταστάσεις σε απομακρυσμένα 21

25 όργανα συνεπάγονται πενταετή επιβίωση σε ποσοστό μικρότερο του 5%. Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις όπου κάθε θεραπευτική προσπάθεια είναι καταδικασμένη γίνεται αντιμετώπιση των επιπλοκών προσδοκώντας ένα καλύτερο επίπεδο ζωής για τον ασθενή. Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης μπορεί να εμποδίσει τη ροή των ούρων από τον νεφρό. Η συσσώρευση των ούρων μέσα στον νεφρό μπορεί να οδηγήσει σε διάταση του νεφρού (που ονομάζεται υδρονέφρωση) και πόνο. ( Lemone P. 2006). ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΟΡΙΣΕΙ ΤΗ ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ; Οι γιατροί θα πρέπει να εξετάσουν πολλές πτυχές τόσο του ασθενούς όσο και του καρκίνου, προκειμένου να αποφασίσουν την καλύτερη θεραπεία. Πληροφορίες σχετικές με τον ασθενή Φύλο Προσωπικό ιατρικό ιστορικό, προηγούμενες ασθένειες και θεραπείες Ιστορικό του καρκίνου της ουροδόχου κύστης σε συγγενείς Γενική κατάσταση της υγείας και συγκεκριμένα σωματικά ενοχλήματα Τα αποτελέσματα της κλινικής εξέτασης Αποτελέσματα από τις εργαστηριακές εξετάσεις του αίματος, της λειτουργίας των νεφρών και του ήπατος Πληροφορίες σχετικές με τον καρκίνο. Σταδιοποίηση Οι γιατροί χρησιμοποιούν τη σταδιοποίηση για να αξιολογήσουν την επέκταση του καρκίνου και την πρόγνωση του ασθενούς. Χρησιμοποιείται συνήθως το σύστημα σταδιοποίησης ΤΝΜ. Ο συνδυασμός του μεγέθους του όγκου και της διήθησης των πλησιέστερων ιστών (Τ), η συμμετοχή των λεμφαδένων (Ν) και των μεταστάσεων ή η εξάπλωση του καρκίνου σε άλλα όργανα του σώματος (Μ) ταξινομούν τον καρκίνο σε ένα από τα στάδια που περιγράφονται παρακάτω. Το στάδιο είναι θεμελιώδες, προκειμένου να ληφθεί η σωστή απόφαση για τη θεραπεία. Όσο χαμηλότερο/μικρότερο είναι το στάδιο τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση. Η σταδιοποίηση πραγματοποιείται όταν έχουν ολοκληρωθεί ο κλινικός και ακτινολογικός έλεγχος καθώς και η ιστοπαθολογική εξέταση της βιοψίας. Εάν συστηθεί χειρουργική επέμβαση, θα γίνει και μια δεύτερη σταδιοποίηση, με βάση την ιστοπαθολογική εξέταση του χειρουργικού δείγματος. ( Ζιάκας Γ. 2014). 22

26 2 ο Μέρος 2.1 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις στον καρκίνο της ουροδόχου κύστης Σκοπός της νοσηλευτικής φροντίδας ασθενών με καρκίνο ουροδόχου κύστης, είναι η παροχή ολοκληρωμένης νοσηλευτικής φροντίδας για τη γρήγορη,καλή ανάρρωση και αποκατάσταση των ασθενών. (Σαχίνη-Καρδάση 2006). Η νοσηλευτική διεργασία είναι μια μέθοδος εξατομικευμένης νοσηλευτικής φροντίδας που δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλον ασθενή παρά μόνο σε αυτόν για τον οποίο σχεδιάστηκε. Μέσω της νοσηλευτικής φροντίδας ο Νοσηλευτής αναγνωρίζει και αντιμετωπίζει τις ανάγκες και τα προβλήματα των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια και βοηθά στην επίλυση τους. Ο Νοσηλευτής σχεδιάζει το πλάνο της νοσηλευτικής φροντίδας εξατομικευμένα για τον κάθε ασθενή με καρδιακή ανεπάρκεια με τη μέθοδο της νοσηλευτικής διεργασίας. Ο Νοσηλευτής κάνει την αρχική εκτίμηση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια-πνευμονικό οίδημα, η οποία περιλαμβάνει τη αξιολόγηση κατά συστήματα, την εκτίμηση των διατροφικών αναγκών, τη λειτουργικότητα και ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης καθώς και των εκπαιδευτικών αναγκών τους. Καταγράφει το πλάνο φροντίδας των ασθενών όπως προκύπτει από την αρχική εκτίμηση αλλά και σε συντονισμό με το διαγνωστικό και θεραπευτικό πλάνο του ιατρού. Αυτά γίνονται στο πλαίσιο εκπαίδευσης των Νοσηλευτών για την καλύτερη ποιότητα ζωής ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια, (Σαχίνη-Καρδάση 2006). Η εισαγωγή ενός ασθενή σε έναν οργανισμό όπως το νοσοκομείο απαιτεί την εξασφάλιση συνέχισης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων του. Μετά την εισαγωγή, o ασθενής, αντί να αντιμετωπίζεται από έναν ιατρό, αντιμετωπίζεται πλέον από μια ομάδα ατόμων με εξειδίκευση σε διάφορους τομείς. Ο κύριος υπεύθυνος για τη νοσηλεία του είναι ο θεράπων ιατρός, που είναι και ο συντονιστής της ομάδας. Το όνομα του θεράποντος καθορίζεται κατά την εισαγωγή στο έντυπο εισαγωγής και γνωστοποιείται σε όλο το υπόλοιπο προσωπικό. Στον ιατρονοσηλευτικό φάκελο το όνομά του αναγράφεται τόσο στο ειδικό αυτοκόλλητο καρτελάκι που μπαίνει σε κάθε έντυπο του φακέλου όσο και στην ημερήσια λογοδοσία των νοσηλευτών. Ο ρόλος του Νοσηλευτή είναι να εξασφαλίσει την ομαλή συνέχιση της φροντίδας του ασθενούς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του και να φροντίσει για την ασφαλή επιστροφή του στο σπίτι ή σε άλλο νοσηλευτικό Ίδρυμα, (Σαχίνη Καρδάση & Πάνου, 2006). Κατά την εισαγωγή του ασθενή στην κλινική πραγματοποιείται από τον νοσηλευτή η εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς, η οποία γίνεται με τη λήψη του νοσηλευτικού ιστορικού το οποίο εστιάζει στα παρακάτω: καθορίζει τα περιστατικά που συνδέονται με το τρέχον πρόβλημα υγείας και αναγνωρίζει το πρόβλημα υγείας ή το κύριο ενόχλημα του 23

27 ασθενούς. Γίνεται λήψη δημογραφικών στοιχείων όπως η ηλικία, το φύλο, η κουλτούρα και το επάγγελμα. Αυτές οι πληροφορίες μπορεί να δώσουν άλλα στοιχεία σχετικά με την προδιάθεση σε συγκεκριμένες παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος. Γίνεται λήψη οικογενειακού ιστορικού σχετικά με ουρολογικές διαταραχές γιατί μερικά προβλήματα του ουροποιητικού συστήματος έχουν γενετική προδιάθεση, όπως για παράδειγμα ο καρκίνος ουροδόχου κύστης (Ignatavicius & Workman, 2008). Λαμβάνεται ατομικό ιστορικό μέσω του οποίου ρωτάται ο ασθενής αν είχε προηγούμενες διαταραχές στο ουροποιητικό σύστημα ή αν είχε υποβληθεί στο παρελθόν σε χειρουργικές επεμβάσεις στην ηβική περιοχή. Διευκρινίζεται αν παίρνει κάποια φαρμακευτική αγωγή που του έχει συνταγογραφηθεί από το γιατρό ή αν παίρνει μόνος του μη συνταγογραφούμενα φάρμακα ή βότανα ή αν κάνει αλόγιστη χρήση των φαρμάκων. Αν λαμβάνει συστηματικά φάρμακα όπως ασπιρίνη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, υπακτικά και φυτικά σκευάσματα. (Ignatavicius & Workman, 2008). Εξετάζεται το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο του ασθενούς γιατί εξαιτίας του χαμηλού εισοδήματος ο ασθενής μπορεί να μην έχει τη δυνατότητα να σιτίζεται σωστά ώστε να έχει μια ισορροπημένη διατροφή ή να παίρνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή υποκαθιστώντας την με φάρμακα τα οποία είναι πιο οικονομικά αλλά δεν έχουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα που χρειάζεται. Σημαντική επίσης είναι και η ψυχολογική εκτίμηση του ασθενούς που δεν πρέπει να παραλείπεται από τη νοσηλευτική φροντίδα. Παρατηρούνται τυχόν μεταβολές στις συνήθειες της κύστης οι οποίες διαπιστώνονται λαμβάνοντας τις εξής πληροφορίες, την καθημερινή καταγραφή ποσότητας αποβαλλόμενων ούρων, το χρώμα και τη σύσταση των ούρων, αν ο ασθενής έχει αιματουρία ή κάποια άλλη ανεξήγητη αποβολή στα ούρα, ποιες ενέργειες έγιναν για την καταπολέμηση της ενόχλησης αυτής. Γίνεται περαιτέρω διερεύνηση σε ακούσια αύξηση ή μείωση σωματικού βάρους (Ignatavicius & Workman, 2008). Οι κυριότερες νοσηλευτικές διαγνώσεις είναι ο πόνος της ουροδόχου κύστης, η πρόσληψη υγρών στην κύστη, η καταμέτρηση του ισοζυγίου των υγρών αποβαλλόμενων και προσβαλλόμενα, διάγνωση για τυχόν ουρολοιμώξεις, ερεθισμός ουρήθρας. (Osborn Κ. 2013). Ο ασθενής που έχει καρκίνο ουροδόχου κύστης, αισθάνεται πόνο κατά την ούρηση(δυσουρία), είτε από διαγνωστικές εξετάσεις είτε από τοποθέτηση ουροκαθετήρα. Αξιολογείται ο πόνος του ασθενούς χρησιμοποιώντας την κλίμακα πόνου (0-10) για την ποσοτικοποίηση του επιπέδου του πόνου. Ο ασθενής αξιολογείται επίσης και για την ύπαρξη άλλων παραγόντων που ευθύνονται για τον πόνο, όπως είναι ο φόβος, η κόπωση, ο θυμός και το άγχος. Απαραίτητη επίσης είναι και υποστήριξη της χειρουργικής τομής με ένα μαξιλάρι 24

28 και η διδασκαλία του ασθενούς να κάνει το ίδιο όταν βήχει και όταν παίρνει βαθιές αναπνοές ώστε να προληφθούν οι επιπλοκές από το αναπνευστικό. Για να ελαχιστοποιηθεί η συχνότητα και η ένταση του βήχα και κατά συνέπεια και ο πόνος χρειάζεται η διασφάλιση επαρκούς πρόσληψης υγρών (Osborn Κ. 2013). Παρατηρείται η περιοχή για φλεγμονή ή οίδημα. Ελέγχονται οι καθετήρες και οι σωλήνες παροχέτευσης για να διαπιστωθεί ότι δεν έχει αποφραχθεί ο αυλός τους. Αν ο πόνος επιμένει και δεν ελέγχεται και συνεχώς αυξάνεται υπάρχει πιθανότητα να οφείλεται σε διάταση κοίλων οργάνων εξαιτίας απόφραξης του ρινογαστρικού σωλήνα, του καθετήρα 34 Foley ή του σωλήνα παροχέτευσης της περιοχής της επέμβασης ή μπορεί να δείχνει ότι υπάρχει λοίμωξη (Lemone & Burke, 2006). Χορηγούνται αναλγητικά φάρμακα στον ασθενή πριν από κάποια δραστηριότητα ή από κάποια παρεμβατική πράξη προκειμένου να μειωθεί η μυϊκή τάση και να μπορεί ο ασθενής να συμμετάσχει στις δραστηριότητες του με περισσότερη άνεση (Lemone & Burke, 2006). Ενημερώνεται ο ασθενής και η οικογένεια του για τις συμπληρωματικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση του πόνου και της δυσφορίας όπως οι δραστηριότητες που αποσπούν την προσοχή του ασθενούς, η μετάθεση της προσοχής με την καθοδηγούμενη φαντασία, τη διδασκαλία τεχνικών χαλάρωσης, τη δερματική διέγερση και την ελάττωση των εξωτερικών ερεθισμάτων. Όλες αυτές οι στρατηγικές αυξάνουν τη δράση των αναλγητικών φαρμάκων μειώνοντας την μυϊκή ένταση (Osborn Κ. 2013). Ο νοσηλευτής παρατηρεί και καταγράφει την εμφάνιση αίματος στα ούρα από τον ουροσυλλέκτη για τυχόν τραυματισμό της ουρήθρας η οποία προκάλεσε την εμφάνιση του αίματος στα ούρα. ( Πανουδάκη Η. 2011). Σε περίπτωση που ο ασθενής εμφανίσει δύσπνοια, κρίση πανικού, ταχύπνοια, ορθόπνοια, τότε ο Nοσηλευτής είναι απαραίτητο να ειδοποιήσει τον ιατρό. Είναι σημαντική από τον νοσηλευτή η παρακολούθηση προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών καθώς και η καθημερινή παρακολούθηση του σωματικού βάρους του ασθενούς. Τα διουρητικά μπορούν να μειώσουν τον όγκο του κυκλοφορούντος αίματος προκαλώντας υποογκαιμία παρά την παρουσία των περιφερειακών οιδημάτων μείωση της διούρησης μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση της καρδιακής παροχής και νεφρική ισχαιμία. (Πανουδάκη Η. 2011). Ο Νοσηλευτής παρεμβαίνει με σκοπό να εξασφαλίσει στον ασθενή την επαρκή οξυγόνωση και αποβολή CO2,διατηρεί ανοικτό τον αεραγωγό για την αποκατάσταση ή διατήρηση επαρκούς ανταλλαγής αερίων, (Roger 2010). 25

29 Ο Νοσηλευτής κατά την χορήγηση των φαρμάκων αξιολογεί την κατάσταση του ασθενή και ελέγχει για τυχόν εμφάνιση παρενεργειών από την χορήγηση των φαρμάκων. Γίνεται μέτρηση των ζωτικών σημείων και των αποβαλλόμενων υγρών τα οποία καταγράφονται. Είναι χρήσιμο να δοθεί έμφαση στη λήψη νιτρωδών και αγγειοδιασταλτικών φαρμάκων τα οποία προκαλούν ορθοστατική υπόταση ή αλλεργικές εκδηλώσεις, (Roger 2010). Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δείχνει ο Νοσηλευτής, ο οποίος είναι και ο πρώτος που έρχεται σε επαφή με τον ασθενή, στα συμπτώματα που παρουσιάζει το σύνδρομο καρδιακής ανεπάρκειας και κυρίως στην δύσπνοια και την κόπωση. Η άμεση αναγνώριση των συμπτωμάτων της νόσου είναι αυτά που θα οδηγήσουν και στην περαιτέρω γρηγορότερη αντιμετώπιση του συνδρόμου πριν εξελιχθεί και προκληθεί μεγαλύτερη ζημιά στην καρδιά του ασθενούς, (Roger 2010). Στο σημείο αυτό θα ήταν σκόπιμο να τονιστεί ότι εκτός από την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη οι Νοσηλευτές θα πρέπει να παρέχουν ψυχολογική υποστήριξη τόσο στον ίδιο τον ασθενή όσο και στα μέλη της οικογένειάς του. Επίσης, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στον τρόπο με τον οποίο ενημερώνει τα μέλη της οικογένειας και στο πώς θα παροτρύνει την οικογένεια να σταθεί δίπλα στον ασθενή και να τον ενθαρρύνει. Η ψυχολογική υποστήριξη είναι πάρα πολύ βασική για την όλη πορεία του ασθενή. Για το λόγο αυτό οι Νοσηλευτές θα ήταν ωφέλιμο να προσεγγίζουν με ενδιαφέρον και με ειλικρίνεια τόσο τον ασθενή όσο και τους συγγενείς του, (Roger 2010) Ο ρόλος του νοσηλευτή στη θεραπεία Ο ρόλος του νοσηλευτή στη θεραπεία του ασθενούς με καρκίνο ουροδόχου κύστης είναι να αντιμετωπίσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ανάγκες και τα προβλήματα που βιώνει ο ασθενής κατά την χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία, την προεγχειρητική και μετεγχειρητική περί οδο καθώς και να εκπαιδεύσει τον ασθενή για την σωστή φροντίδα του και να παρέχει συναισθηματική και ψυχολογική υποστήριξη στον ασθενή. Μερικές από τις νοσηλευτικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται κατά την θεραπεία του ασθενούς που πάσχει από καρκίνο της ουροδόχου κύστης είναι η συχνή εκτίμηση του ασθενούς για τους παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε λοίμωξη, προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης η οποία αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου των ογκολογικών ασθενών. Ο νοσηλευτής παρεμβαίνει όταν υπάρχει μείωση της άνεσης του ασθενούς, αλλαγή 26

30 του σωματικού του ειδώλου που οφείλεται και στην προβλεπόμενη αλωπεκία, βλάβες του δέρματος και των βλεννογόνων που είναι αποτέλεσμα της κακοήθειας και της θεραπείας, όταν υπάρχει θρεπτικό ανισοζύγιο, όταν μειώνονται οι δραστηριότητες και όταν ο ασθενής αισθάνεται κόπωση. Καθώς επίσης και όταν ο ασθενής αισθάνεται πόνο, δυσχέρεια και θλίψη (Ignatavicius D. 2008). Ο νοσηλευτής φροντίζει επίσης για την ασφάλεια του ασθενούς για να μειώσει τον κίνδυνο κάκωσης η οποία σχετίζεται με αιμορραγία. Η πιο συχνή αιτία αιμορραγίας σε ασθενείς με κακοήθη όγκο είναι η θρομβοκυτταροπενία, που είναι συχνό αποτέλεσμα καταστολής του μυελού των οστών μετά από ορισμένους τύπους χημειοθεραπείας και ακτινοθεραπείας. Ο νοσηλευτής προσπαθεί να υποστηρίξει ψυχολογικά τον ασθενή που υποβάλλεται σε κυστεκτομή για να αντιμετωπίσει τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης γιατί ο ασθενής καλείται να προσαρμοσθεί στην απώλεια ενός μείζονος οργάνου και ταυτόχρονα έρχεται αντιμέτωπος με μια απειλητική για τη ζωή του κατάσταση (Ignatavicius D. 2008). Η θεραπεία εκλογής για το διηθητικό καρκίνο της ουροδόχου κύστης, ανάλογα µε την ηλικία του ασθενούς και την έκταση της νόσου, είναι η ριζική κυστεκτοµή. Είναι η αφαίρεση της ουροδόχου κύστης μαζί με τον προστάτη και τις σπερματοδόχες κύστεις στον άνδρα, ενώ στη γυναίκα συναφαιρούνται με την κύστη, η μήτρα, τα εξαρτήματα, η ουρήθρα και το πρόσθιο τοίχωμα του κόλπου. (Ignatavicius D. 2008). Νοσηλευτικές παρεμβάσεις για την ριζική κυστεκτομή Τις πρώτες ώρες ο ασθενής παρακολουθείται σε μονάδα εντατικής φροντίδας. Μετά την επιστροφή στο θάλαμό νοσηλείας, αναγκαία είναι η άμεση κινητοποίηση του νοσηλευτή για την αποκατάσταση της εντερικής λειτουργίας και της σίτισής. Θα ληφθεί προφύλαξη ενέσιμη για πιθανές θρομβώσεις είτε πνευμονικές είτε των άκρων και εκπαίδευση στην αλλαγή και περιποίηση της στομίας. Οι γραπτές οδηγίες κατά την έξοδο από το νοσοκομείο είναι: αντιβιοτική αγωγή ημερομηνία έκδοσης του αποτελέσματος της ιστολογικής έκθεσης την ανάγκη για άφθονη λήψη υγρών το διαιτολόγιο που απαιτείται (Κοτρώτσιου Ε. 2009). 27