Π.Α.Σ.Π. - Ο..Ε. ΑΣΤΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Transcript

1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Α) ΚΑΝΟΝΕΣ ΙΚΑΙΟΥ:ρυθµίζουν την κοινωνική ζωή. Το ίκαιο αποτελείται από κανόνες ετερόνοµους (ρυθµίζονται από το κράτος) και υποχρεωτικούς (η παραβίασή τους τιµωρείται). Β) ΚΑΝΟΝΕΣ ΗΘΙΚΗΣ:αυτόνοµοι κανόνες που αφορούν τον εσωτερικό µας κόσµο.(η προέλευσή τους είναι εσωτερική και η παραβίασή δεν τιµωρείται). Γ) ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑΣ: ρυθµίζουν την συµπεριφορά χωρίς νοµικές κυρώσεις. ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΙΚΑΙΟΥ 1. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ (ισχύει στην επικράτεια κάθε χώρας) Α) ΗΜΟΣΙΟ(οργάνωση, λειτουργία, σχέσεις µε τους πολίτες) -Συνταγµατικό - ιοικητικό - ικονοµικό -Εκκλησιαστικό Β) Ι ΙΩΤΙΚΟ(ισχύει µεταξύ προσώπων) -Αστικό Γενικές αρχές Ενοχικό Εµπράγµατο Οικογενειακό Κληρονοµικό -Εµπορικό Γενικό µέρος ίκαιο εταιριών ίκαιο αξιόγραφων Ασφαλιστικό δίκαιο Πτωχευτικό δίκαιο Ναυτικό δίκαιο Αεροπορικό δίκαιο -Πνευµατικής ιδιοκτησίας 1

2 -Εργατικό δίκαιο 2. ΙΕΘΝΕΣ (σχέσεις µεταξύ κρατών ή ανθρώπων άλλων κρατών). - ηµόσιο διεθνές -Ιδιωτικό διεθνές - ιεθνές ποινικό - ίκαιο Ευρωπαϊκής Ένωσης (οργάνωση, δοµή, λειτουργία Ε.Ε) Πρωτογενές ευτερογενές Συνθήκες που δηµιούργησαν τις ευρωπαϊκές κοινότητες Συνθήκες για νέα µέλη Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη Κανονισµοί Οδηγίες Αποφάσεις Συστάσεις- Γνώµες ΠΗΓΕΣ ΙΚΑΙΟΥ Α) ΝΟΜΟΣ: ουσιαστικός: περιέχει κανόνες δικαίου εκτός Βουλής π.χ. αστυνοµική διάταξη, προϋπολογισµός. τυπικός: που προέρχεται από αρµόδιο όργανο της πολιτείας και τηρήθηκε η τυπική διαδικασία. Έναρξη ισχύος του νόµου: -Τυπική όταν δηµοσιεύεται στο ΦΕΚ -Ουσιαστική ορίζεται από τον ίδιο τον νόµο αλλιώς δέκα µέρες από την δηµοσίευση στο ΦΕΚ. Κατάργηση του νόµου: -Ρητή -Σιωπηρή: µε έναν νέο νόµο που ρυθµίζει το ίδιο θέµα διαφορετικά. Οι νόµοι δεν έχουν υποχρεωτικά αναδροµική ισχύ 2

3 Β) ΈΘΙΜΑ (άγραφος νόµος που επειδή χρησιµοποιείται για πολύ καιρό θεωρείται ότι είναι υποχρεωτικός κανόνας δικαίου). -Γενικά -Τοπικά -Ειδικά(κανόνες δεοντολογίας) Γ) Γενικά παραδεκτοί κανόνες διεθνούς δικαίου ) Επικυρωµένες διεθνείς συµβάσεις (για να ισχύσει πρέπει να ψηφιστεί από την Βουλή). Ε) Κανόνες δικαίου Ευρωπαϊκής Ένωσης. Π.χ. Ένας νόµος δηµοσιεύτηκε στο ΦΕΚ στις Από πότε αρχίζει η ισχύς του; ΛΥΣΗ: Η τυπική από τις και η ουσιαστική µετά από δέκα ηµέρες εκτός αν ο νόµος ορίζει διαφορετικά. Νοµολογία είναι το σύνολο των δικαστικών αποφάσεων. Η νοµική επιστήµη ερµηνεύει τον νόµο. Και οι δύο δεν αποτελούν πηγή δικαίου. ΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΚΑΝΟΝΩΝ ΙΚΑΙΟΥ: 1.- Κανόνες γενικού δικαίου έχουν εφαρµογή σ όλους τους πολίτες. - Κανόνες ειδικού δικαίου έχουν εφαρµογή σε συγκεκριµένες κατηγορίες πολιτών. 2. Κανόνες ενδοτικού δικαίου εφαρµόζονται αν οι συµβαλλόµενοι δεν έχουν συµφωνήσει διαφορετικά. -Κανόνες αναγκαστικού δικαίου ή δηµόσιας τάξης. Η εφαρµογή τους είναι αναγκαστική. Ερµηνεία του νόµου: Αυθεντική Επιστηµονική (µε την βοήθεια της νοµικής επιστήµης) Γραµµατική Λογική Τελολογική ιορθωτική Συµπληρωµατική ιασταλτική Συσταλτική 3

4 ΙΚΑΙΩΜΑ ικαίωµα: η εξουσία που παρέχει το δίκαιο σε ένα πρόσωπο για την ικανοποίηση του προσωπικού συµφέροντος. -Περιουσιακά -Προσωπικά, ηθικής φύσης -Μεικτά π.χ. το βιβλίο ενός συγγραφέα. Ο συγγραφέας έχει οικονοµικά (συγγραφικά δικαιώµατα) και προσωπικά δικαιώµατα (άδεια αναδηµοσίευσης χωρίς την άδειά του) Τα εξουσιαστικά δικαιώµατα αναγνωρίζουν στον φορέα να εξουσιάζει ένα αντικείµενο ενώ τα διαπλαστικά παρέχουν στον φορέα την δυνατότητα να προβαίνει σε σύσταση, αλλοίωση, κατάργηση µιας έννοµης σχέσης π.χ. διαζύγιο. ΑΓΩΓΗ 1.Η αγωγή µε την ουσιαστική έννοια του όρου συµπίπτει µε την αξίωση. 2.Η αγωγή µε την δικονοµική έννοια του όρου είναι το δικόγραφο που υποβάλλεται στο δικαστήριο ή σε άλλη αρµόδια υπηρεσία για την παροχή έννοµης προστασίας από την πολιτεία. ΕΙ Η ΑΓΩΓΗΣ: -Αναγνωριστική (αναγνώριση µιας έννοµης σχέσης) -Καταψηφιστική - ιαπλαστική Η ένσταση είναι το αντιδικαίωµα που καταλύει το δικαίωµα ( προστασία του εναγόµενου έναντι του ενάγοντα). ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ -Πρωτότυπη όταν δεν στηρίζεται σε προηγούµενο δικαίωµα π.χ. η κατάληψη αδέσποτου πράγµατος. -Παράγωγη όταν στηρίζεται σε προηγούµενο δικαίωµα π.χ. η αγοροπωλησία. 4

5 ΑΛΛΟΙΩΣΗ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ -Υποκειµενική όταν αλλάζει ο δικαιούχος ή ο υπόχρεος π.χ. ο Α χρωστά στον Β και ο Β πεθαίνει και τον κληρονοµεί ο Γ. -Αντικειµενική όταν αλλάζει το περιεχόµενο του δικαιώµατος π.χ. ο Α χρωστά στον Β 5 δρχ. και δίνει τις 2 άρα χρωστά 3. ΑΠΩΛΕΙΑ ΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ -Εκούσια -Ακούσια Η άσκηση των δικαιωµάτων πρέπει να γίνεται µέσα στα πλαίσια της καλής πίστης και στα χριστά ήθη. Η προστασία νοείται ένδικη. Ενίοτε και η αυτοπροστασία. Η ένδικη προέρχεται από τα δικαστήρια: -Πολιτικά δικαστήρια: υποθέσεις αστικές, εµπορικές, εργασιακές. -Πολιτικά δικαστήρια: εγκληµατικές πράξεις. - ιοικητικά δικαστήρια: διαφορές κράτους-πολίτη ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΙΚΗΣ ΣΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΙΚΑΣΤΗΡΙΑ 1.Έγερση αγωγής. 2.Άµυνα εναγόµενου. 3.Απόδειξη 4.Έκδοση απόφασης. ΑΥΤΟ ΥΝΑΜΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 1.Αυτοδικία 2.Άµυνα 3.Κατάσταση ανάγκης 5

6 ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ Ο Α δανείστηκε από τον Β 2 εκατ. δρχ. στις 15/3/90 και έπρεπε να το επιστρέψει στις 16/3/91, όµως δεν το ξεπλήρωσε. Ο Β έχει δικαίωµα αγωγής έναντι του Α. Η παραγραφή ξεκινά στις 16/3/91 και λήγει µετά από 20 χρόνια. Γενικά, οι παραγραφές είναι υποχρεωτικές, ορίζονται από τον νόµο και δεν µπορούµε να συµφωνήσουµε διαφορετικά. ΕΞΑΙΡΕΣΗ αποτελούν οι µισθοί τα ενοίκια οι αµοιβές νοµικών κλπ. ΑΠΟΛΥΤΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗ (µετά την περίοδο αναστολής όσα χρόνια µένουν) π.χ. Β Α για ένα χρόνο δρχ. Από τις έως τις ήταν παντρεµένοι. Η παραγραφή συµπληρώνεται µετά από 17 χρόνια στις ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ Ο Α χρωστά στον Β δρχ. και η παραγραφή συµπληρώνεται στις ΑΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ µείνουν κλειστά τα δικαστήρια ανεξαρτήτου χρονικού διαστήµατος τότε η παραγραφή συνεχίζεται για άλλους έξι µήνες. Αν τα δικαστήρια κλείσουν στις για τρεις ηµέρες λόγω σεισµών, τότε η παραγραφή παρατείνεται για άλλους έξι µήνες. Αν κλείσουν στις τότε η παραγραφή λήγει κανονικά στις (η απεργία των δικηγόρων δεν αποτελεί λόγω παράτασης παραγραφής). ΙΑΚΟΠΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ Π.χ. Ο Β χρωστά στον Α δρχ. Η παραγραφή ξεκινά στις Ο Α εγείρει αγωγή κατά του Β στις Η έγερση της αγωγής διακόπτει την παραγραφή. Ο χρόνος που έχει περάσει σταµατά και αρχίζει ξανά. ιακοπή σηµαίνει ότι ξεκινά νέα παραγραφή µε λήξη µετά από είκοσι χρόνια. Στις έχουµε έκδοση τις απόφασης και έχουµε νέα διακοπή. Γενικά σε κάθε δικαστική πράξη έχουµε διακοπή της παλιάς παραγραφής και έναρξη νέας ίσης διάρκειας µε την προηγούµενη. 6

7 ΕΝΝΟΜΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Τα πρόσωπα διακρίνονται σε: φυσικά και νοµικά. Τα φυσικά είναι κάθε άνθρωπος ενώ τα νοµικά είναι µια οµάδα προσώπων που επιδιώκει ένα σκοπό, τηρουµένων κάποιων αναλογιών (είναι νοµικό κατασκεύασµα). Κάθε φυσικό πρόσωπο έχει και ικανότητα δικαίου π.χ. ένα µωρό, ένας πνευµατικά ανάπηρος. Π.χ. έστω ότι ο Α είναι παντρεµένος µε την Β χωρίς παιδιά. Αν πεθάνει ο Α τον κληρονοµούν ½ οι συγγενείς του και ½ η Β. Αν ο Α και η Β έχουν παιδιά και πεθάνει ο Α τότε τον κληρονοµούν ¼ η Β και ¾ τα παιδιά τους. Αν πεθάνει ο Α και η Β είναι έγκυος τότε αν το παιδί γεννηθεί ζωντανό ο νόµος θεωρεί ότι υπήρχε και κατά την σύλληψη, όταν ζούσε ο Α, άρα κληρονοµούν ¼ η Β και ¾ το παιδί. Αν ο Α και η Β δεν έχουν παιδιά και πεθαίνουν τότε τους κληρονοµούν οι συγγενείς τους. Αν αποδειχθεί ότι ο Α έζησε περισσότερο αλλά πέθανε τότε θεωρείται ότι κληρονόµησε την Β και η κληρονοµιά πηγαίνει στους συγγενείς του Α µόνο. ΑΦΑΝΕΙΑ Αν κάποιος χωρίς να είναι σίγουρο ότι έχει πεθάνει, ο θάνατός του είναι πιθανός αν α) υπάρχει κίνδυνος ζωής µετά ένα έτος π.χ. πόλεµος, σεισµοί ή β) πέντε έτη χωρίς είδηση. Με την κήρυξη σε αφάνεια θεωρείται νεκρός και κινείται η διαδικασία κληρονοµιάς. Ο γάµος δεν λύεται λόγω αφάνειας αλλά µε διαζύγιο. ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Κατοικία είναι ο τόπος όπου κάποιος εγκαταστάθηκε και προτίθεται να τον έχει κέντρο των βιοτικών του σχέσεων. Η κατοικία είναι εκούσια ή ακούσια (π.χ. κατοικία ανηλίκων παιδιών). Κάποιος έχει µια µόνο πρώτη κατοικία, αλλά άλλες ειδικές για άσκηση επαγγέλµατος. Η διαµονή δεν είναι µόνιµη κατοικία. ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ: 7

8 Ο προσβαλλόµενος έχει αστική (µήνυση) και ποινική (αγωγή) προστασία. Όταν προσβάλλονται νεκροί αξίωση έχουν οι συγγενείς, κληρονόµοι ή οι εκ διαθήκης δικαιούχοι. Με την αγωγή λαµβάνονται χρήµατα για την κάλυψη ζηµιών υλικών ή ηθικών (τραυµατισµοί, στενοχώρια, µείωση πελατείας λόγω δυσφήµησης). Η αποζηµίωση µπορεί να είναι ακόµα και µε δηµοσία συγνώµη ή µε άρθρο σε εφηµερίδες. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΤΟΣ: Ο προσβαλλόµενος έχει την δυνατότητα να ζητήσει προστασία όπως παραπάνω. ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΕΝ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ 1. Νοµικά πρόσωπα δηµοσίου δικαίου. ηµιουργούνται µε νόµο από το κράτος και έχουν κρατικά καθήκοντα (π.χ. δήµοι) 2. Νοµικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου. ηµιουργούνται µε βούληση ιδιωτών. Χωρίζονται σε Αστικού(σωµατεία, ιδρύµατα, ερανικές εταιρίες, αστικές εταιρίες) και Εµπορικού ικαίου( ανώνυµες, ετερόρρυθµες, οµόρρυθµες, εταιρίες περιορισµένης ευθύνης). 3. Νοµικά πρόσωπα µεικτής φύσης. ηµιουργούνται µε νόµο από το κράτος αλλά έχουν µορφή ιδιωτικού δικαίου π.χ. ΟΤΕ, ΕΗ. ΣΩΜΑΤΕΙΟ Για να συσταθεί απαιτούνται: 1. Τουλάχιστον είκοσι πρόσωπα ( νοµικά ή φυσικά). 2. Ο σκοπός να µην είναι κερδοσκοπικός, παράνοµος ή ανήθικος. 3. Συστατική πράξη. 4. Καταστατικό. 5. Αίτηση στα πολυµελές πρωτοδικείο. 6. Απόφαση πολυµελούς πρωτοδικείου. 7. Εγγραφή στο βιβλίο των σωµατείων του πρωτοδικείου. 8

9 Το.Σ. εκπροσωπεί το σωµατείο δικαστικά και εξωδικαστικά. Π.χ. αν ο πρόεδρος στην προσπάθειά του να βρει χορηγούς για το σωµατείο πει ψέµατα τότε η δίωξη γίνεται κατά του σωµατείου. ΙΑΛΥΣΗ ΣΩΜΑΤΕΙΟΥ: 1. Αυτοδικαίως (αν έχει οριστεί ηµεροµηνία διάλυσης ή τα µέλη µείνουν λιγότερα από δέκα). 2. Με απόφαση της συνέλευσης των µελών (µε αυξηµένη απαρτία και πλειοψηφία). 3. Με δικαστική απόφαση. Μετά την διάλυση ακολουθεί η εκκαθάριση των οικονοµικών εκκρεµοτήτων (χρέη). Το υπόλοιπο θα πάει ή σε παραπλήσιο σωµατείο που ορίζει το καταστατικό ή αποφασίζει η Γενική συνέλευση. Αν διαλυθεί χωρίς να ρυθµιστεί το θέµα η περιουσία πάει στο κράτος. Η περιουσία ποτέ δεν µοιράζεται στα µέλη. Ι ΡΥΜΑ Για να συσταθεί απαιτείται: 1. Ιδρυτική πράξη: δικαιοπραξία που γίνεται είτε εν ζωή είτε µετά θάνατον (διαθήκη). 2. Οργανισµός: µπορεί να περιλαµβάνεται και στην ιδρυτική πράξη. 3. Προεδρικό διάταγµα που εγκρίνει την ίδρυση και δηµοσιεύεται στο ΦΕΚ. Αν είναι για κοινωφελή σκοπό υπεύθυνο είναι το υπουργείο οικονοµικών αν είναι για φιλανθρωπικό το υπουργείο υγείας. 1. Αυτοδικαίως. 2. Με προεδρικό διάταγµα. ΙΑΛΥΣΗ Ι ΡΥΜΑΤΟΣ: ΕΡΑΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Προϋποθέσεις σύστασης: 1. Τουλάχιστον πέντε πρόσωπα. 2. Συστατική πράξη. 3. Εγκριτικό προεδρικό διάταγµα και δηµοσίευση στο ΦΕΚ. 9

10 1. Αυτοδικαίως. 2. Με προεδρικό διάταγµα. ΙΑΛΥΣΗ ΕΡΑΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ: ΑΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Είναι η ένωση δύο προσώπων που επιδιώκουν ένα σκοπό καταβάλλοντας ίση προσπάθεια. Η ΑΕ δεν είναι εµπορική εταιρία αλλά µπορεί, αν τηρήσει τις προϋποθέσεις, να γίνει προσωπική. ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ ικαιοπραξία είναι µια δήλωση βούλησης που επιφέρει έννοµο αποτέλεσµα. ΕΙ Η ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΩΝ: 1. Μονοµερής: περιλαµβάνει µία δήλωση βούλησης (π.χ. διαθήκη, σύσταση ιδρύµατος). Ετεροβαρείς: από την µία πλευρά υπάρχουν δικαιώµατα και από την άλλη υποχρεώσεις (δωρεά). Αµφοτεροβαρείς: µία σύµβαση που και από τις δύο πλευρές απορρέουν δικαιώµατα και υποχρεώσεις (π.χ. πώληση, µίσθωση). 2. Χαριστικές: χωρίς αντάλλαγµα (π.χ. πώληση) Επαχθείς: µε αντάλλαγµα (π.χ. δωρεά). 3. Εν ζωή Αιτία θανάτου: διαθήκες 4. Τυπικές: που για την έγκυρη κατάρτιση χρειάζεται τύπος. Άτυπες: που για την έγκυρη κατάρτιση δεν χρειάζεται τύπος. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΓΚΥΡΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑΣ: 1. Ικανότητα για δικαιοπραξία. 2. Η βούληση να µην είναι ελαττωµατική. 3. Να υπάρχει συµφωνία βούλησης και δήλωσης. 4. Χρήση τύπου ή όχι. 5. Το περιεχόµενο να µην είναι παράνοµο ή ανήθικο. 10

11 1. Ικανότητα δικαίου έχουν όλοι οι άνθρωποι. 2. Ικανότητα δικαιοπραξίας έχουν όσοι έχουν ικανότητα. 3. Ικανότητα αδικοπραξίας έχουν όσοι έχουν ικανότητα. ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑΣ 1. Πλήρως ικανοί για δικαιοπραξία: Όλοι οι ενήλικοι εφ όσον δεν βρίσκονται σε ειδική κατάσταση. 2. Πλήρως ανίκανοι για δικαιοπραξία: Α) Απόλυτα ανίκανοι: -οι κάτω των δέκα ετών. -Άτοµα που βρίσκονται σε πλήρη στερητική δικαστική συµπαράσταση. Β) Σχετικά ή απόλυτα ανίκανοι: Όσοι δεν έχουν συνείδηση των πραττοµένων ή βρίσκονται σε διανοητική διαταραχή που περιορίζει αποφασιστικά την λειτουργία της βούλησής τους. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ: (είναι η προστασία των προσώπων που λόγω τον προβληµάτων δεν µπορούν να διαχειριστούν τις υποθέσεις τους ισχύει µόνο µε δικαστική απόφαση). Α) Στερητική: - πλήρης: πλήρως ανίκανος για δικαιοπραξία. - µερική: περιορισµένα ικανός για δικαιοπραξία. Β) Επικουρική:πρέπει στις αποφάσεις να συναινεί ο δικαστικός συµπαραστάτης. - πλήρης. - µερική. Γ) Συνδυασµός στερητικής και επικουρικής. Π.χ. στις µε δικαστική απόφαση τίθεται ο Α σε καθεστώς σε πλήρης στερητικής δικαστικής συµπαράστασης. Αν δεν αρθεί ποτέ, η απόφαση ισχύει για όλη του την ζωή. Όταν θεραπευτεί έχουµε άρση της πάλι µε δικαστική απόφαση. Π.χ. στις µε δικαστική απόφαση τίθεται ο Α σε καθεστώς πλήρης στερητικής δικαστικής συµπαράστασης. Στις θεραπεύεται. Μπορεί να πουλήσει το σπίτι του; ΟΧΙ για δεν έχει βγει απόφαση που τον απαλλάσσει από την συµπαράσταση. 11

12 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΑ ΙΚΑΝΟΙ ΓΙΑ ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ 1. οι ανήλικοι άνω των δέκα και κάτω των δεκαοχτώ 2. όποιοι βρίσκονται σε µερική στερητική δικαστική συµπαράσταση. 3. όποιοι βρίσκονται σε επικουρική στερητική δικαστική συµπαράσταση. 4. όποιοι βρίσκονται σε συνδυασµό στερητικής και επικουρικής συµπαράστασης. Π.χ. οι δεκατέσσερα και άνω µπορούν να διαχειριστούν τα χρήµατά τους όπως θέλουν. Οι δεκαπέντε και άνω είναι ικανοί να καταρτίσουν σύµβαση εργασίας αλλά µόνο µε την άδεια των γονέων. ΒΟΥΛΗΣΗ ΧΩΡΙΣ ΕΛΑΤΤΩΜΑ 1. Επουσιώδης πλάνη στα παραγωγικά αίτια της βούλησης (άγνοια, εσφαλµένη γνώση πραγµατικότητας). 2. Απάτη. 3. Απειλή. Η απειλή πρέπει να κατευθύνεται στην κατάρτιση της δικαιοπραξίας. Με την σωµατική βία η δικαιοπραξία είναι άκυρη αφού δεν υπάρχει βούληση. ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΒΟΥΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΩΣΗΣ 1. Εικονικότητα: α) απόλυτη (κάτω από εικονική δικαιοπραξία δεν κρύβεται άλλη) β) σχετική (κάτω από εικονική δικαιοπραξία κρύβεται άλλη). 2. Πλάνη στην δήλωση. Ακυρώσιµη είναι µια δικαιοπραξία όταν έχω την δυνατότητα να την ακυρώσω αφού έχει παράγει αποτελέσµατα. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ: 1. Ο Α είναι τοξικοµανής και πουλά το σπίτι του. Η πώληση είναι έγκυρη; Ναι, διότι δεν έχει τεθεί σε δικαστική συµπαράσταση εκτός αν αποδειχθεί ότι εκείνη την στιγµή δεν είχε συνείδηση των πραττοµένων. 2. Ένα παιδί δεκατεσσάρων ετών το σκάει από το σπίτι και πιάνει δουλειά. Είναι έγκυρη η σύµβαση; Όχι, αφού είναι κάτω από δεκαπέντε. 12

13 3. Ο Α νοµίζει ότι κέρδισε στο λαχείο και αγοράζει ένα σπίτι. Έπειτα µαθαίνει ότι δεν κέρδισε. Η δικαιοπραξία είναι έγκυρη; Ναι επειδή υπάρχει επουσιώδης πλάνη στα παραγωγικά αίτια. ΗΛΩΣΗΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ 1. Μονοµερής δικαιοπραξία. 2. Συµβάσεις: Α) στάδιο διαπραγµατεύσεων Β) στάδιο κατάρτισης προσυµφώνων Γ) στάδιο κατάρτισης της οριστικής σύµβασης. -πρόταση -αποδοχή Μονοµερείς δικαιοπραξίες: µία δήλωση βούλησης. Α) απευθυντέες (όταν πρέπει να πάει κάπου). Β) µη απευθυντέες π.χ. διαθήκη, ιδρυτική πράξη. ΕΙ Η ΤΥΠΟΥ 1. Συστατικός τύπος (π.χ. αγοροπωλησία σπιτιού). Α) Ιδιωτικό έγγραφο (π.χ. σωµατείο, τόποι διαθηκών). Β)Συµβολαιογραφικό έγγραφο (π.χ. δωρεά, ιδρυτική πράξη). Γ) ήλωση ενώπιον δηµόσιας αρχής (π.χ. επώνυµο παιδιών). 2. Αποδεικτικός τύπος. Η δικαιοπραξία πρέπει να είναι νόµιµη και ηθική αλλιώς είναι άκυρη. Αισχροκερδής είναι η δικαιοπραξία όταν κάποιος εκµεταλλεύεται την απειρία και την κουφότητα (ανοησία) µε δυσανάλογα ανταλλάγµατα. ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΕΣ ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ Άκυρες ( δεν παράγει κανένα αποτέλεσµα). Ακυρώσιµες (παράγει αποτελέσµατα αλλά όταν ακυρωθεί ανατρέπονται). Ανενεργές ή ατέλεστες. 13

14 ΕΙ Η ΑΚΥΡΟΤΗΤΑΣ Αρχική (η ακυρότητα επέρχεται αργότερα) και επιγενόµενη (αµέσως). Απόλυτη ( όταν επικαλείται την ακυρότητα οποιοσδήποτε) και σχετική (όταν επικαλείται την ακυρότητα ορισµένα άτοµα). Ολική (όταν όλη η δικαιοπραξία είναι άκυρη) και µερική ( ένα µέρος της δικαιοπραξίας είναι άκυρο). ΑΙΡΕΣΕΙΣ Αναβλητική: αναβάλλονται τα αποτελέσµατα για ένα µέλλον και αβέβαιο γεγονός, π.χ. σου χαρίζω το αυτοκίνητο αν πάρεις το πτυχίο. ιαλυτική: επέρχονται ή ανατρέπονται τα αποτελέσµατα αν συµβεί το µέλλον και αβέβαιο γεγονός, π.χ. σου χαρίζω το αυτοκίνητο τώρα αλλά αν δεν πάρεις το πτυχίο θα το πάρω πίσω. Νοµικές αιρέσεις: δεν υπάρχουν είναι ανύπαρκτες ή καταχρηστικές. Σήµερα είναι και ο Α χαρίζει στον Β ένα αυτοκίνητο αν πάρει το πτυχίο τον Ιούνιο του Το χρονικό αυτό διάστηµα είναι το στάδιο της εκκρεµότητας και πρέπει να διατηρήσω το αυτοκίνητο σε καλή κατάσταση, να έχει, δηλαδή, την φυσιολογική φθορά. Αν στις ο Α πουλήσει το αυτοκίνητο και ο Β πάρει το πτυχίο του τον Ιούνιο η πώληση είναι άκυρη. Αν το αυτοκίνητο ήταν χαλασµένο τότε ο Β µπορεί να ζητήσει αποζηµίωση. Π.χ. Α υπόσχεται στον Β ένα αυτοκίνητο αν πάρει το πτυχίο τον Ιούνιο. Τότε έχουµε αναβλητική αίρεση και ο Α έχει υποχρεώσεις έναντι του Β. Αν ο Α χαρίσει στον Β ένα αυτοκίνητο αν πάρει το πτυχίο τον Ιούνιο και τελικά δεν το παίρνει, τότε έχουµε διαλυτική αίρεση και υποχρεώσεις έχει ο Β έναντι στον Α. ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ 1. Ως πρόσθετος όρος της δικαιοπραξίας. 2. Ως καθορισµός χρόνου. 3. Ως χρόνος διάρκειας ενός δικαιώµατος. 14

15 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑΣ: Στις δανείζω δρχ. για ένα χρόνο. Η προθεσµία ξεκινά στις και συµπληρώνεται στις αν η ηµέρα συµπλήρωσης είναι αργία τότε συµπληρώνεται την επόµενη εργάσιµη. ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ Α Γ (αντιπρόσωπος) (αντισυµβαλλόµενος) Β (αντιπροσωπευόµενος) Ο Β ορίζει τον Α αντιπρόσωπό του και καταρτίζει µια δικαιοπραξία µε τον Γ. Ο Γ για κάθε αξίωση απευθύνεται στον Β. Νόµιµος αντιπρόσωπος: π.χ. οι γονείς των παιδιών. Εκούσιος αντιπρόσωπος: µε την βούλησή µου. ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑ 1. Γενική ( για κάθε υπόθεση) και ειδική (για µια συγκεκριµένη δουλειά). 2. Ρητή ( µε δήλωση) και σιωπηρή ( χωρίς δήλωση). 3. Ατοµική ( ένας πληρεξούσιος) και συλλογική (πολλοί πληρεξούσιοι). ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΜΕΣΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗΣ 1. ήλωση βούλησης. 2. ήλωση βούλησης: δεκτική αντιπροσώπευση. 3. ήλωση βούλησης: στο όνοµα άλλου προσώπου. 4. Ικανότητα για αντιπροσώπευση. 5. Ο αντιπρόσωπος να έχει εξουσία για αντιπροσώπευση. 6. Η δήλωση βούλησης του αντιπροσώπου να είναι µέσα στα όρια της εξουσίας για αντιπροσώπευση. 15

16 * Η ρητή πληρεξουσιότητα χρειάζεται τύπο για διενέργεια δικαιοπραξίας που χρειάζεται τύπο και γίνεται στον ίδιο τύπο µε την δικαιοπραξία. ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ: 1. Μόλις πραγµατοποιηθεί η δικαιοπραξία. 2. Μόλις περάσει το χρονικό διάστηµα για το οποίο ορίστηκε πληρεξούσιος Η ανάκληση της πληρεξουσιότητας γίνεται όπως την έδωσα. Το πληρεξούσιο δίνεται: 1. Με δήλωση στον αντιπρόσωπο. 2. Με δήλωση στον αντισυµβαλλόµενο. 3. Με δηµόσια δήλωση. ΠΑΥΣΗ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ: 1. Με θάνατο του αντιπροσώπου ή αντιπροσωπευοµένου ( δικαστική συµπαράσταση, αφάνεια). 2. Σιωπηρή παύση. 3. Ανάκληση ( τύπος: όπως δόθηκε). ΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΥΣΗ ΤΗΣ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΤΗΤΑΣ Πληρεξούσιος αντισυµβαλλόµενος Α Β Γ αντιπροσωπευόµενος 1. Αν ο Α αγνοούσε την παύση, η δικαιοπραξία µεταξύ Α και Β είναι έγκυρη και δεσµεύει τον Γ, εκτός αν ο Β γνώριζε την παύση. 2. Αν ο Α γνώριζε την παύση η δικαιοπραξία µεταξύ Α και Β δεν δεσµεύει τον Γ, εκτός αν εγκρίνει ο Γ, όµως δεσµεύεται ο Β. ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ Πληρεξούσιος Α Γ αντισυµβαλλόµενος Β 16

17 Η µεταξύ Α και Β δικαιοπραξία τότε µόνο δεσµεύει τον Γ αν την εγκρίνει (ανενεργή ή ατέλεστη). Αν ο Γ δεν την εγκρίνει τότε ο Α υποχρεούται κατ επιλογήν του Β, είτε να την εκτελέσει ο ίδιος ο Α είτε να αποζηµιώσει τον Β. ΕΝΟΧΙΚΟ ΙΚΑΙΟ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ: 1. Έπρεπε να δώσω σήµερα ευτέρα στον Α 1000 κιλά σιτάρι. Το είχα αφήσει στην αποθήκη και το προόριζα για τον Α που έπρεπε να έρθει στις 10π.µ. Έρχεται όµως την Τετάρτη. Την Τρίτη όµως πληµµύρησε η αποθήκη και το σιτάρι καταστράφηκε. Οφείλω να του δώσω άλλο σιτάρι; ΟΧΙ, γιατί η ενοχή µετατράπηκε από γένους σε είδους ( γιατί έγινε αποχωρισµός του σιταριού) και ο Α είναι υπερήµερος). 2. Έπρεπε να παραδώσω το σιτάρι στην Αθήνα στις Όµως, έπειτα από παράκληση του αγοραστή το παραδίδω στην Λιβαδειά. Στο δρόµο το σιτάρι καταστρέφεται. Πρέπει να του δώσω άλλο; Από την στιγµή που έγινε αποστολή σε άλλο τόπο εκπλήρωσης, η ενοχή έχει γίνει είδους και απαλλάσσοµαι, αφού οφείλεται σε τυχαίο γεγονός. 3. Ο παππούς υποσχέθηκε στον εγγονό το Α ή Β αυτοκίνητο. Όµως το Α καταστρέφεται τυχαία και έµεινε µόνο το Β. Πρέπει ο παππούς να παραδώσει το Β; ΝΑΙ, γιατί δεν έχει γίνει επιλογή. Αν είχε γίνει η επιλογή (και είχε διαλέξει το Α) τότε ο παππούς δεν υποχρεούται να παραδώσει το Β καθότι έχει γίνει επιλογή η οποία δεν αλλάζει. 4. Χαρίζω το αυτοκίνητο αλλά διατηρώ το δικαίωµα να δώσω αντί για το αυτοκίνητο µία µηχανή. Το αυτοκίνητο καταστρέφεται τυχαία και µένει µόνο η µηχανή. Οφείλω την µηχανή; ΟΧΙ, γιατί είναι διαζευκτική ευχέρεια και το αντικείµενο παροχής είναι το αυτοκίνητο. 5. Κάποιος µου δανείζει δρχ. άτοκα. Έχει δικαίωµα να ζητήσει περισσότερα; ΟΧΙ, γιατί δεν το συµφωνήσαµε. 6. Αν πρέπει να δώσω $1000 µπορώ να δώσω δραχµές; ΝΑΙ, αν δεν είχε συµφωνηθεί διαφορετικά. 17

18 7. Συµφωνήθηκε δάνειο µε τόκο 30%. Είναι έγκυρο; ΝΑΙ, µόνο ως προς τον ανώτατο δικαιοπρακτικό τόκο. ΕΝΟΧΗ ΓΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ: Αποζηµίωση δίνεται όταν κάποιος προκαλέσει ζηµιά σε κάποιον.τα είδη της ευθύνης είναι: 1. Αστική ευθύνη: η υποχρέωση να δοθεί αποζηµίωση αν προκάλεσε ζηµιά και προβλέπεται από τον νόµο αποζηµίωση. 2. Ποινική ευθύνη:όταν διαπράξει ποινικό αδίκηµα και επιβάλλεται τιµωρία από τον νόµο. 3. Πειθαρχική ευθύνη: πειθαρχικό αδίκηµα. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: 1. Ένας εργάτης τραυµατίζει ένα συνάδελφό του. Τι ευθύνη έχει; Ποινική γιατί τον τραυµάτισε, αστική (µεροκάµατα και έξοδα νοσηλείας), πειθαρχική γιατί διατάραξε την οµαλή λειτουργία του εργοστασίου. 2. Κάποιος τρακάρει µε ένα ταξί. Ο ταξιτζής τραυµατίζεται και το ταξί παθαίνει ζηµιές. Τι αποζηµίωση δίνεται; ίνονται χρήµατα για τα νοσήλια και την αποκατάσταση των ζηµιών στο ταξί καθώς και χρήµατα για το διαφυγόν κέρδος. Η ζηµιά είναι περιουσιακή (θετική ζηµιά και διαφυγόν κέρδος) και µη περιουσιακή (ηθική βλάβη). Το ζηµιογόνο γεγονός δηµιουργεί υποχρέωση αποζηµίωσης. 1. Αθέτηση συµβατικής υποχρέωσης. 2. Αδικοπρακτική ευθύνη. 3. Προσυµβατική ευθύνη (στάδιο διαπραγµατεύσεων). ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: Κάποιος οδηγεί ένα αυτοκίνητο και περνάει το φανάρι µε κόκκινο και κτυπάει ένα πεζό. Έχουµε αδικοπραξία που προκάλεσε ζηµιά, άµεσο επακόλουθο παράνοµης και υπαίτιας πράξης. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ: 18

19 Η αποζηµίωση περιλαµβάνει µόνο ότι καταστράφηκε. Συνυπολογισµός κέρδους και ζηµίας. Συνυπαιτιότητα έχουµε όταν ευθύνονται και οι δύο πλευρές. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: Ο Α τραυµατίζει τον Β του σπάει το χέρι και ο Β πρέπει να πάει στο χειρουργείο. Ωστόσο δεν χειρουργείται και µένει ανάπηρος. Φέρει ο Α ευθύνη; Μερική γιατί ο Α θα µπορούσε να περιορίσει την ζηµιά αλλά δεν το έκανε. ΠΟΛΥΠΡΟΣΩΠΕΣ ΕΝΟΧΕΣ 1. ιαιρεµένη ενοχή Παθητική: όταν υπάρχει ένας δανειστής και πολλοί οφειλέτες Α + Β ενοικίαση Γ(δανειστής) Σπιτιού Καθένας από τους Α, Β οφείλει να καταβάλλει το µίσθωµα που του αναλογεί. Ενεργητική:όταν υπάρχει ένας οφειλέτης και πολλοί δανειστές. Α + Β ενοικίαση Γ (οφειλέτης) Σπιτιού Καθένας από τους Α, Β έχει δικαίωµα να αξιώσει το µίσθωµα. 2. Ενοχή εις ολόκληρον. Παθητική: Α + Β ενοικίαση Γ (δανειστής) Σπιτιού Καθένας από τους Α + Β έχει την υποχρέωση να καταβάλλει στον Γ ολόκληρο το µίσθωµα. Ο Γ µπορεί όµως να το ζητήσει µία µόνο φορά. Αν ο Γ στράφηκε κατά του Β και ο Β πλήρωσε ολόκληρο το ποσό ο Β µπορεί να στραφεί κατά του Α για να πληρώσει το µερίδιό του (αναγωγή). Α + Β Γ (δανειστής) Τα χρήµατα αποδίδονται 50 50, εκτός αν έχει συµφωνηθεί διαφορετικά. Γ Α Β 19

20 Αν ο Γ ζητήσει τα χρήµατά του από τον Α και ο Α τα δώσει τότε ο Α έχει δικαίωµα αναγωγής στον Β για να πληρώσει το µερίδιό του. Α + Β Γ (οφειλέτης) Καθένας από τους Α, Β µπορεί να ζητήσει το ποσοστό του. Έχουµε ενοχή εις ολόκληρον. Μπορεί ο Α ή ο Β να ζητήσει ολόκληρο το ποσό και ο άλλος να ζητήσει το ποσοστό του. Ο Γ καταβάλλει το ποσό µία µόνο φορά. Οι Α, Β πούλησαν ένα αυτοκίνητο στον Γ. Ο Γ µπορεί να αξιώσει το αυτοκίνητο από τον Α ή τον Β (αδιαίρετη ενοχή). Οι Α, Β αγόρασαν ένα πίνακα από τον Γ. Ο Γ έχει την υποχρέωση να αποδώσει τον πίνακα και στους δύο µαζί. Καθένας από τους Α, Β µπορεί να ζητήσει την παράδοση του πίνακα. ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ 1. Υποκειµενική:όταν στηρίζεται σε υπαιτιότητα. Αντικειµενική: όταν δεν στηρίζεται σε υπαιτιότητα. 2. ικαιοπρακτική:στηρίζεται σε µη εκπλήρωση συµβατικής ευθύνης. Εξωδικαιοπρακτική:στηρίζεται σε ευθύνη από αδικοπραξία. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ 1. Παράνοµη συµπεριφορά του ζηµιώσαντα (λόγοι άρσης του παράνοµου χαρακτήρα: αυτοδικία, άµυνα κατάσταση έκτακτης ανάγκης, συναίνεση). 2. Υπαιτιότητα: Ικανότητα για καταλογισµό (ανίκανοι για καταλογισµό: οι κάτω των δέκα ετών, οι µεταξύ δέκα και δεκατεσσάρων και κωφάλαλοι αν ενήργησαν χωρίς διάκριση, όσοι είναι ανίκανοι για δικαιοπραξία και όσοι δεν έχουν συνείδηση των πραττοµένων). Βαθµός υπαιτιότητας: - όλος: άµεσος (όταν επιδιώκω παράνοµο αποτέλεσµα) και ενδεχόµενος (όταν δεν το επιδιώκω το βλέπω πιθανό και το αποδέχοµαι). - Αµέλεια: βαριά και ελαφριά. 20

21 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΕΥΘΗΝΗΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΣΗ 1. Χρησιµοποίηση ενδιάµεσου προσώπου (προστήθεντα) µε βούληση υπεύθυνου (προσφύσας). 2. Πρόκληση ζηµιάς από προστηθέντα κατά την διάρκεια της εκτέλεσης της παροχής. 3. Η ζηµιά να οφείλεται σε πταίσµα του προστήθεντα. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ: 1. Ένα γκαρσόνι κάνει µια ζηµιά και λερώνει τα ρούχα ενός πελάτη. Ευθύνεται ο εστιάτορας; Ναι, έχει ευθύνη εις ολόκληρο. Ο πελάτης µπορεί να ζητήσει αποζηµίωση µόνο από τον ένα. Αν πληρώσει ο εστιάτορας µπορεί να κάνει κράτηση από τον µισθό του γκαρσονιού. Αν πληρώσει το γκαρσόνι δεν µπορεί να ζητήσει χρήµατα από τον εστιάτορα. 2. Ο Α λέει στον Β να του κάψει το αµάξι. Μετά όµως του εγείρει αγωγή για αποζηµίωση. Μπορεί να το κάνει; ΟΧΙ, επειδή το αγαθό δεν ωφελεί το κοινωνικό σύνολο. 3. Ένας δεκατριάχρονος έχει ικανότητα δικαίου, για δικαιοπραξία και καταλογισµό; Έχει ικανότητα δικαίου αφού έχουν όλοι οι άνθρωποι από όταν γεννηθούν µέχρι να πεθάνουν, περιορισµένη ικανότητα για δικαιοπραξία αφού είναι άνω των δέκα και έχει ικανότητα για καταλογισµό αν ενεργήσει χωρίς διάκριση. 4. Όποιος βρίσκεται σε πλήρη στερητική δικαστική συµπαράσταση µπορεί να έχει ή όχι ικανότητα για καταλογισµό; Αν σκέπτεται λογικά έχει ικανότητα για καταλογισµό, αλλιώς αν δεν έχει συνείδηση των πραττοµένων δεν έχει ευθύνη. ΕΙ Η ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ 1. Τυπικές και άτυπες. 2. Αµφοτεροβαρείς και ετεροβαρείς. 3. Χαριστικές και επαχθείς. 4. Συναινετικές και παραδοτικές. 5. Αναγκαστικές και προσχώρησης. 6. Μεικτές. 7. Υπέρ και εις βάρος τρίτου. 21

22 8. Ρυθµισµένες/ επώνυµες και αρρύθµιστες/ ανώνυµες. ΣΥΜΒΑΣΗ ΥΠΕΡ ΤΡΙΤΟΥ Υ σχέση παροχής Εσωτερική σχέση Τ Ο ασφαλίζεται στην Υ εταιρία και αν πεθάνει τα χρήµατα θα πάνε στον Τ. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Α ΙΚΟΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ 1. Παράνοµη συµπεριφορά. 2. Υπαιτιότητα. 3. Ζηµιά. 4. Αιτιώδης συνάφεια µεταξύ παράνοµης και υπαίτιας πράξης και ζηµιάς. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ Α ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΥ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Πλουτισµός ενός προσώπου. 2. Ο πλουτισµός να επήλθε από την περιουσία ή ζηµιά άλλου. 3. Αιτιώδης συνάφεια µεταξύ πλουτισµού και ζηµιάς. 4. Έλλειψη νόµιµης αιτίας. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: Ο Α χρωστά δρχ στον Γ. Ο φίλος του Α δίνει τα χρήµατα στον Γ χωρίς να το ξέρει ο Α και ο Γ τα παίρνει. Αν τα ζητήσει και από τον Α και τα πάρει είναι αδικαιολόγητα πλούσιος. Ενοχή από διοίκηση αλλότριων: διαχειρισµός ξένης υπόθεσης κατά την εικονιζόµενη βούληση του οικείου. ικαίωµα επιστροφής χρηµάτων από έξοδα ή ζηµιές. 22

23 ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: Ο Β χρωστά στον Α 2 εκατ. δρχ για τις 4/ Αν δεν έχει 2 εκατ. αλλά 1,3 και δώσει τα υπόλοιπα αργότερα και δεχθεί ο Α δεν υπάρχει πρόβληµα. Αν δεν δεχθεί ο Α τότε ο Β είναι υπερήµερος οφειλέτης προς ολόκληρο το ποσό. Ο Α έχει δικαίωµα να αρνηθεί το 1,3 εκατ. δρχ. 2. Αν ο Β δώσει 1,990 δεν είναι υπερήµερος καθώς το ποσό που οφείλεται είναι ελάχιστο προς το σύνολο του οφειλόµενου ποσού και αντίκειται στους κανόνες τις καλής πίστης να αρνηθεί ο Α. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ: 1. Τι αστική ευθύνη έχω για τις ζηµιές σε ένα αυτοκίνητο που θα πουλούσα στον Β δικαιοπρακτική ή αδικοπρακτική; ικαιοπρακτική γιατί έχουµε κάνει σύµβαση. 2. Τρακάρω µε κάποιον τι ευθύνη έχω; Αδικοπρακτική γιατί δεν υπήρχε σύµβαση. 3. Ο Β χρωστά στον Α δρχ. τις πληρώνει ο Γ χωρίς να το ξέρει ο Β και έπειτα τον πληρώνει και ο Β. Ο Α πρέπει να επιστρέψει τα χρήµατα αλλιώς είναι αδικαιολόγητα πλούσιος. 4. Χρωστάω στον Α ένα εκατ. δρχ. στις 12/12 και δίνω τώρα τις 800 χιλ. και σε µία εβδοµάδα τα υπόλοιπα. Ο Α έχει δικαίωµα να µην τα δεχθεί οπότε είµαι υπερήµερος οφειλέτης προς ολόκληρο το ποσό. Αν όµως δώσω 990 χιλ. ο Α τις δέχεται γιατί υπόκειται στους κανόνες τις καλής πίστης. ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΡΙΤΟ: ανειστής Οφειλέτης Τρίτος Είναι δυνατή η εκπλήρωση εκτός αν: Ο δανειστής έχει συµφέρον σε αυτοπρόσωπη εκπλήρωση από τον οφειλέτη. 23

24 Όταν δανειστής και οφειλέτης συµφωνούν στην απόκρουση της εκπλήρωσης της παροχής από τον Τρίτο, ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ 1. Προσδιορίζεται από την δικαιοπραξία. 2. Προκύπτει από τις περιστάσεις. 3. Αν η παροχή είναι χρηµατική στην κατοικία του δανειστή. - Αν η παροχή είναι µη χρηµατική στην κατοικία του οφειλέτη. ΧΡΟΝΟΣ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ 1. Προσδιορίζεται από την δικαιοπραξία. 2. Προκύπτει από τις περιστάσεις. 3. Ορίζεται από διάταξη νόµου. 4. Άµεση εκπλήρωση. ΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΣΧΕΣΗΣ αξίωση δανειστή Ο ικαίωµα επίσχεσης Α ΥΝΑΜΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ 1. Υπαίτια (από δική µου ευθύνη) και ανυπαίτια (χωρίς ευθύνη µου). 2. Αρχική και επιγενόµενη. 3. Υποκειµενική και αντικειµενική. 4. Ολική και µερική. 5. Φυσική, νοµική, οικονοµική, ηθική. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Α ΥΝΑΜΙΑΣ ΠΑΡΟΧΗΣ 24

25 Υπαίτια: Ολική: αποκατάσταση της ζηµιάς, δηλαδή, αποζηµίωση. Μερική: εκπλήρωση του δυνατού µέρους, αποζηµίωση για το αδύνατο. Αν ο δανειστής δεν έχει συµφέρον στην µερική εκπλήρωση είναι δυνατόν να αρνηθεί το σύνολο και να θεωρηθεί η αδυναµία ολική. Ανυπαίτια: Ολική: απαλλαγή οφειλέτη µε παρεπόµενες υποχρεώσεις. - Ειδοποίηση δανειστή. - Απόδοση «περί εχθόντος». Μερική: απαλλαγή για το αδύνατο και υποχρέωση να καταβάλλει το δυνατό. Παρεπόµενες υποχρεώσεις: -Ειδοποίηση δανειστή για µερική αδυναµία. - Απόδοση «περί εχθόντος» λόγω µερικής αδυναµίας. ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΟΦΕΙΛΕΤΗΣ 1. Έγκυρη ενοχική σχέση. 2. Παροχή δυνατή. 3. Παροχή ληξιπρόθεσµη. 4. Παροχή απαιτητή. 5. Όχληση (όταν δεν υπάρχει συγκεκριµένη ηµεροµηνία παράδοσης ή συµφωνία για εκπλήρωση της παροχής σε συγκεκριµένη ηµέρα). 6. Υπαιτιότητα οφειλέτη. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑΣ ΟΦΕΙΛΕΤΗ 1. Καταβολή της οφειλόµενης παροχής και αποζηµίωσης. Αν η παροχή είναι χρηµατική εκτός από το χρηµατικό όφελος οφείλονται και τόκοι υπερηµερίας (ενδεχόµενα και περαιτέρω αποζηµίωσης). 2. Επίταση ευθύνης οφειλέτη. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ: 25

26 1. Ο Β δάνεισε στον Α ένα βιβλίο για τις εξετάσεις και έπρεπε να επιστραφεί 15/2. Ο Α δάνεισε στον Β δρχ. µε επιστροφή στις 25/1. Σήµερα στις 17/2 ο Β ζητά το βιβλίο πίσω. Ο Α µπορεί να πει ότι ο Β του χρωστά χρήµατα και δεν δίνει το βιβλίο, έχει το δικαίωµα της επίσχεσης. 2. Ο Α χρωστά για τις 5/12 στον Β έναν Η/Υ. Σήµερα είναι 14/12 τι δικαιώµατα έχει ο Β; Ο Β έχει αξίωση για τον Η/Υ και αποζηµίωση, αφού ο Α είναι υπερήµερος οφειλέτης, αν αποδειχθεί ότι ο Β έχει πάθει ζηµιά. 3. Ο Α χρωστά στον Β δρχ. στις 3/3. Σήµερα είναι 5/5, τι αξιώσεις έχει ο Β; Ο Β έχει αξίωση για το ποσό και τόκο υπερηµερίας. ιαρκούσης της υπερηµερίας έχουµε επίταση της ευθύνης. ΠΛΗΜΜΕΛΗΣ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ Αν οφείλεται σε υπαιτιότητα του οφειλέτη τότε ο οφειλέτης πρέπει να προβεί σε προσήκουσα εκπλήρωση και να αποζηµιώσει τον δανειστή αν έπαθε ζηµιά. Αν οφείλεται σε ανυπαιτιότητα τότε ο οφειλέτης πρέπει να προβεί σε προσήκουσα εκπλήρωση. ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑ ΑΝΕΙΣΤΗ 1. Προσφορά παροχής. 2. Παροχή δυνατή. 3. Προσφορά πραγµατική. 4. Προσφορά προσήκουσα. 5. Μη απόδοση της προσφοράς από τον δανειστή. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΥΠΕΡΗΜΕΡΙΑΣ ΑΝΕΙΣΤΗ 1. Μείωση ευθύνης του οφειλέτη ( ευθύνεται µόνο για δόλο και βαριά αµέλεια). 2. Καταβολή δαπανών του οφειλέτη. 26

27 Α ΥΝΑΜΙΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΤΙΣ ΑΜΦΟΤΕΡΟΒΑΡΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ 1. Ανυπαίτια αδυναµία παροχής: Απαλλάσσεται ο οφειλέτης. Απαλλάσσεται ο δανειστής από την αντιπαροχή. εν απαλλάσσεται ο δανειστής από την αντιπαροχή αν απαιτήσει το περιελθον. 2. Υπαίτια αδυναµία παροχής: Αν η αδυναµία παροχής οφείλεται σε υπαιτιότητα του οφειλέτη ο δανειστής έχει κατ επιλογήν τι δικαίωµα να επικαλεστεί κοινή απαλλαγή (αν απαιτήσει το περιελθον τότε καταβάλλει την αντιπαροχή. Έχει δικαίωµα να ζητήσει αποζηµίωση από τον οφειλέτη οπότε κατέβαλλε την αντιπαροχή του και επαναχώρησης από την σύµβαση και αποζηµίωση. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: ίνω σε έναν µηχανικό να χτίσει το σπίτι µέσα σε δύο χρόνια. Σήµερα κοστίζει χ δρχ. Αν υποθέσουµε ότι συµβαίνει υπερβολική αύξηση των τιµών των οικοδοµικών υλικών οπότε κοστίζει 2χ δρχ. και ο µηχανικός ζητά 2χ δρχ. Σε αυτή την περίπτωση έχουµε ή λύση ή αναπροσαρµογή της σύµβασης. ΑΡΡΑΒΩΝΑΣ 1. Αν δεν εκπληρωθεί η κύρια σύµβαση µε υπαιτιότητα του δότη, τον αρραβώνα τον κρατά ο λήπτης. 2. Αν δεν εκπληρωθεί η κύρια σύµβαση µε υπαιτιότητα του λαβόντα, οφείλει να αποδώσει το διπλάσιο. ΠΟΙΝΙΚΗ ΡΗΤΡΑ 1. Αν συµφωνήθηκε για την περίπτωση µη εκπλήρωσης της παροχή, η απαίτησή της από τον δανειστή αποτελεί την εκπλήρωση της παροχής. 2. Αν συµφωνήθηκε για την περίπτωση της µη προσήκουσας ο δανειστής έχει δικαίωµα να ζητήσει αποζηµίωση. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ: 27

28 Πρέπει να αποδώσω στον Α ένα αυτοκίνητο στις 5/1 σήµερα έχουµε 4/5 Είµαι υπερήµερος οφειλέτης και έχω υποχρέωση να αποδώσω το αυτοκίνητο καθώς και αποζηµίωση. Αν το αυτοκίνητο καταστράφηκε από τυχαίο γεγονός έχω υποχρέωση επειδή η ζηµιά έγινε κατά την διάρκεια της υπερηµερίας. ΕΚΧΩΡΗΣΗ Ο Άτυπη σύµβαση Ε εν απαιτείται η συναίνεση του Ο. Ως προς τον Ο παράγει αποτελέσµατα µόνο αφού γίνει σε αυτόν η αναγγελία. Έννοµη συνέπεια της εκχώρησης είναι η µεταβίβαση της αξίωσης. ΑΝΑ ΟΧΗ ΧΡΕΟΥΣ Ο 1 Ο 2 Στερητική: απαλλάσσεται ο Ο 1 Σωρευτική: ευθύνονται και ο Ο 1 και Ο 2 ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Ή ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ο

29 Ο 2 Μεταξύ Ο 1 και Ο 2 υπάρχει παθητική εις ολόκληρον. Ο Ο 1 ευθύνεται απεριόριστα. Ο Ο 2 ευθύνεται µέχρι αξία των µεταβιβαζοµένων στοιχείων. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΚΟΥΣΙΟΥ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ 1. Απαιτήσεις αµοιβαίες. 2. Απαιτήσεις υπαρκτές και έγκυρες. 3. Απαιτήσεις ληξιπρόθεσµες. 4. Απαιτήσεις οµοειδείς. 5. Να µην αποκλείεται ο συµψηφισµός. 6. Πρόταση συµψηφισµού. 29