Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα»

Transcript

1 Μαρία Καράντζα- Χαρώνη, MD, FAAP Διευθύντρια Ενδοκρινολογικής Κλινικής- Ιατρείου Ελέγχου Βάρους «Παίδων Μητέρα»

2 Πως υπολογίζουµε εάν ένα παιδί έχει φυσιολογικό βάρος ;

3 ΒΜΙ = Βάρος/Ύψος² (σε kg/m²) Χρησιμοποιείται για να διακρίνει τα παχύσαρκα από τα υπέρβαρα, λιποβαρή και κανονικού βάρους άτομα. Για τον ορισμό της παχυσαρκίας στα παιδιά και στους εφήβους, χρησιμοποιούνται οι καμπύλες του ΔΜΣ, που βασίζονται στα εθνικά ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά ανά φύλο.

4 Η διάγνωση της παιδικής παχυσαρκίας γίνεται με την συσχέτιση του Δείκτη Μάζας Σώματος ενός παιδιού με την ηλικία και το φύλο του.

5 Παιδιά ή έφηβοι με ΔΜΣ>85 η % και <95 η % για την ηλικία και το φύλο χαρακτηρίζονται ως υπέρβαρα ενώ αυτά με ΔΜΣ>95 η ΕΘ χαρακτηρίζονται ως παχύσαρκα. Παιδιά ή έφηβοι με ΔΜΣ <10% για την ηλικία και το φύλο χαρακτηρίζονται ως λιποβαρή

6 Η υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό, σε βαθμό που να επηρεάζεται η υγεία του ατόμου. Η ακριβής και άμεση όμως μέτρηση του λιπώδους ιστού δεν είναι εύκολη στην καθημερινή κλινική πράξη. Μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες ανέδειξαν τον Δείκτη Μάζας Σώματος(ΔΜΣ- ΒΜΙ) ως ένα απλό και ανέξοδο τρόπο ορισμού της παχυσαρκίας σε ενήλικες, παιδιά και εφήβους.

7 Obesity (2008) 16,

8 Ενεργειακή πρόσληψη Ενεργειακή κατανάλωση! Δίαιτα υψηλή σε θερµίδες! Δίαιτα υψηλή σε λίπος! Καθιστική ζωή! Μειωµένη σωµατική δραστηριότητα Γενετική προδιάθεση Ακόμα και εάν ακόμα υπάρχουν οι γενετικοί αυτοί παράγοντες απαιτείται μακροχρόνια και αυξημένη πρόσληψη τροφής μαζί με την παντελή έλλειψη φυσικής άσκησης για να εμφανισθεί η παιδική παχυσαρκία.

9 Μεγαλύτερες µερίδες φαγητού Πολύ θερµιδικές τροφές Αίτια παχυσαρκίας Εµπορικές και πολιτισµικές επιρροές Εύκολη πρόσβαση σε άφθονη και φθηνή τροφή Καθιστική ζωή

10 1.Έλλειψη σωματικής άσκησης 2.Παρατεταμένη παρακολούθηση της τηλεόρασης για κάθε μία ώρα έντονης σωματικής άσκησης ο κίνδυνος της παχυσαρκίας μειώνεται κατά 10%, ενώ για κάθε μία ώρα τηλεθέασης ο ίδιος κίνδυνος αυξάνεται κατά 12% 3.Μειωμένη διάρκεια ύπνου

11 Αρκεί η Άσκηση για απώλεια βάρους ; Η άσκηση από µόνη της έχει µικρή επίδραση στην απώλεια βάρους (2-3κιλά κατά µέσο όρο). Αντίθετα, παράλληλα µε τη δίαιτα βοηθά στην απώλεια λίπους και προφυλάσσει από την απώλεια µυϊκού ιστού και οστικής πυκνότητας. Garrow J, Summerbell C.: Meta-analysis: Effect of exercise, with or without dieting on the body composition of overweight subjects: Eur J Cl Nutr; 1995:49:1. Pate RR., Pratt M., Blair S. : Physical activity and public health: recommendation from the American College of Sports Medicine: JAMA 1995;243:402

12

13 1.Έχει παρατηρηθεί ότι η τηλεόραση είναι υπεύθυνη για την αύξηση του βάρους των παιδιών " # αντικατέστησε το χρόνο της σωματικής άσκησης & # συνδυάζεται με αυξημένη πρόσληψη θερμίδων 2. Οι διαφημίσεις επηρεάζουν αρνητικά τις διατροφικές συνήθειες και το ημερήσιο πρόγραμμα φαγητού

14 Ποσοστό παχυσαρκίας έως1 1έως 2 2 έως 3 3 έως 4 4 έως 5 >5 Ώρες τηλεθέασης

15 «Η γενιά των Media» Ώρες /ηµέρα ετών 8-18 ετών TV Video Video! παιγνίδια Computer Ταινίες ΣΥΝΟΛΟ

16 Ο μειωμένη διάρκεια θηλασμού των βρεφών Η προοδευτική αντικατάσταση του μεσογειακού τρόπου διατροφής Η σταδιακή αύξηση των προσλαμβανομένων μερίδων σε φαγητό και σε αναψυκτικά Τα αναψυκτικά με το αυξημένο σε ζάχαρη περιεχόμενό τους, Η παράλειψη του πρωινού γεύματος Όλα αυτά μαζί αποτελούν αποδείξεις στο γεγονός ότι δεν περιφρουρούμε, όπως θα οφείλαμε,την διατροφή των παιδιών μας Ένα πλήρες μεγάλο μενού σε fast food έχει 2200 kcal θερμίδες που για να καταναλωθούν από τον οργανισμό μας απαιτούν το τρέξιμο διαδρομής Μαραθώνιου!!!

17 Διαφήµιση-Έτοιµο φαγητό Θερµίδες Burger = 690 µεγάλη Coke = 280 Πατάτες = 570 ΣΥΝΟΛΟ = 1, gr λίπους

18

19 Ĵ ɰķ ɺķʌʇɹļɯɹ

20 Κίνδυνος παχυσαρκίας 1.6 Μερίδες σακχαρούχων ποτών

21 1. Οι αυξημένες ώρες απουσίας και των δύο γονέων από το σπίτι για εργασιακούς και άλλους λόγους - > αυξάνουν την πιθανότητα χρήσης έτοιμου και γρήγορου φαγητού. 2. Η προετοιμασία των παιδιών για το σχολείο που διαρκεί πολλές ώρες στο σπίτι αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για το παιχνίδι και την άσκηση στην παιδική ηλικία. 3.Το ατυχές παράδειγμα από τους γονείς που δεν βάζουν την σωματική άσκηση στο καθημερινό πρόγραμμα. 4. Η ΤV είναι η οικονομικότερη babysitter

22 Γιατί αποτελεί πρόβληµα η παιδική και η εφηβική παχυσαρκία;

23 Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν μεγάλες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες Μετά τα 6 έτη, η πιθανότητα παχυσαρκίας στην ενήλικο ζωή είναι>50% για τα παχύσαρκα παιδιά και μόνο10% για τα μη παχύσαρκα Οι πιθανότητες διπλασιάζονται όταν έχουν έναν παχύσαρκο γονέα Ένας παχύσαρκος έφηβος έχει ~ 80% πιθανότητα να γίνει παχύσαρκος ενήλικας εάν έχει έναν παχύσαρκο γονέα

24 Συχνότητα παχυσαρκίας κατά την ενήλικη ζωή Ηλικία Κανείς γονιός παχύς Τουλάχιστον 1 γονιός παχύς 3 5 ετών ετών 24% 64% 62% 79% Stunkard et al. Am J Med 1996; 150: 230 6

25 Ποιες είναι οι επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας ;

26 Ινσουλινοαντίσταση-Προδιαβήτης-ΣΔ 2 Δυσλιπίδαιµία Πρώιµη ήβη Καθυστέρηση της ήβης(µέσω PCOS) Πρώιµη αδρεναρχή Γυναικοµαστία Σύνδροµο πολυκυστικών ωοθηκών Αρτηριακή Υπέρταση Σύνδροµο Άπνοιας στον Ύπνο Άσθµα Λιπώδες ήπαρ ΓΟΠ Καλοήθης ενδοκράνια υπέρταση Ορθοπαιδικές παθήσεις Ψυχολογικά προβλήµατα

27

28 $ Η σηµασία της κατανάλωσης κορεσµένων και trans λιπαρών οξέων στην ανάπτυξη υπερχοληστεριναιµίας και καρδιαγγειακής νόσου είναι τεκµηριωµένη $ Όσο µεγαλύτερος ο αριθµός παραγόντων κινδύνου, τόσο πιο έντονη η παρουσία αθηροσκλήρυνσης στην αορτή και στις στεφανιαίες αρτηρίες ήδη από την παιδική ηλικία

29 Πνευµονικά νοσήµατα Άπνοια κατά τον ύπνο Σύνδροµο υποαερισµού. Λιπώδες ήπαρ µη αλκοολικής αιτιολογίας (NAFLD) Στεάτωση Στεατοηπατίτιδα Κίρρωση Χολοκυστοπάθεια Γυναικολογικές ανωµαλίες Διαταραχές κύκλου ΣΠΩ Οστεοαρθρίτιδα Ουρική αρθρίτιδα ΑΕΕ Καταρράκτης Στεφανιαία νόσος Σακχαρώδης Διαβήτης Δυσλιπιδαιµία Υπέρταση Καρκίνος µαστού, µήτρας, τραχήλου, κόλο, οισοφάγος, πάγκρεας, νεφρό, προστάτης. Φλεβίτιδα Φλεβική στάση

30

31 Διαφορετικός χρόνος ωρίµανσης για τις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου # Οι περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου ξεκινούν την δηµιουργία του περιβλήµατος της µυελίνης στη διάρκεια των 2 πρώτων χρόνων της ζωής. Οι περιοχές αυτές συνδεόνται µε τις πιο βασικές λειτουργίες, όπως η επεξεργασία των πληροφοριών και η κίνηση. # Οι πρόσθιοι λοβοί ωριµάζουν τελευταίοι και η επιµυελίνωσή τους συνεχίζεται και στην εφηβεία. # Οι πρόσθιοι λοβοί εµπλέκονται σε πιο πολύπλοκες γνωσιακές λειτουργίες (προγραµµατισµός, προσοχή, µνήµη, συγκέντρωση).

32 ΣΙΔΗΡΟΣ παίζει ρόλο σε $ µυελίνωση $ νευροδιαβιβαστές $ δέσµευση οξυγόνου στο αίµα ΙΩΔΙΟ παίζει ρόλο στην $ αναπτυξιακή ορµόνη του θυροειδούς ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ παίζει ρόλο σε $ ένζυµα, νευρογένεση, νευροµεταβίβαση, νευρωνική µετανάστευση ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ και ΕΝΕΡΓΕΙΑ παίζουν ρόλο σε $ ανάπτυξη και λειτουργία

33 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ B1, B2, B6, B12, ΦΥΛΛΙΚΟ ΟΞΥ µετάδοση νευρικών µηνυµάτων, υπο-µεθυλίωση και σύνθεση νευροδιαβιβαστών, διατήρηση αγγείων, δηµιουργία νευρικού αυλού ΩΜΕΓΑ-3/PUFA παίζουν ρόλο σε % κύτταρα µεµβρανών, για διατήρηση υγρών % µυελίνωση, για καλύτερη µεταφορά µηνυµάτων % νευροδιαβιβαστές

34 Απαραίτητη βιταμίνη για την οστική υγεία- κατάκτηση μέγιστης οστικής πυκνότητας Πιθανότατα ενισχύει και το ανοσοποιητικό σύστημα έχοντας αντιφλεγμονώδεις δράσεις σε πολλά όργανα Δρα συνεργικά με το ασβέστιο και τις πρωτείνες

35 11-14 έτη Το οστό που αποκτάται στην ηλικία αυτή ισοδυναμεί με αυτό που θα χαθεί κατά τα 30 έτη μετά την εμμηνόπαυση

36 ΕΤΗΣΙΩΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟΙ ΜΗΝΕΣ Έλλειψη βιταµίνης D ( 15 ng/ml) Ανεπάρκεια βιταµίνης D ( 20 ng/ml) Φυσιολογική βιταµίνη D (>20 ng/ml) 11,3% 14,8% 19,7% 25,9% 69% 59,3% Παρατηρήθηκε στατιστικά σηµαντική συσχέτιση µεταξύ βιταµίνης D και της PTH (p< 0,05)

37 Υπάρχει ανάστροφη σχέση μεταξύ Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI) και επιπέδων του ορού της 25(OH)D. Η βιταμίνη D είναι λιποδιαλυτή και η συσσώρευσή της στο σωματικό λίπος μειώνει τη βιοδιαθέσιμότητα της. Implications of a New Definition of Vitamin D Deficiency in a Multiracial US Adolescent Population : The National Health and Nutrition Examination Survey III Sandy Saintonge,Heejung Bang and Linda M. Gerber Pediatrics 2009; 123;

38 Μόνο για τα παιδιά που έχουν κοιλιοκάκη ( αλλεργία- εντεροπάθεια γλουτένης) Δεν προλαμβάνει ούτε βελτιώνει τα συμπτώματα του αυτισμού

39 Πόσα γνωρίζουν τα παιδιά µας για την υγιεινή διατροφή ;

40 Γνώσεις µαθητών των πρώτων τάξεων του δηµοτικού σχολείου (µαθητές Α, Β, Γ, Δ τάξης) Ζεύγη τροφίµων - Ερωτήσεις Γνώσεις διατροφής Σωστή απάντηση Αριθµός µαθητών Ποσοστό µαθητών (%) Λανθασµένη απάντηση Αριθµός µαθητών Ποσοστό µαθητών (%) ,6 52 2, ,4 99 4, , , , , ,9 86 3, , , , , , , , , ,1 91 3, , , , Ζεύγη τροφίµων: 1:γάλα/αναψυκτικό, 2:µήλο/γαριδάκια, 3:µαύρο ψωµί/άσπρο ψωµί, 4:κοτόπουλο/χάµπουργκερ, 5:φυσικός χυµός/αναψυκτικό, 6:µήλο/σοκολάτα, 7:ψητή πατάτα/τηγανητές πατάτες, 8:πορτοκάλι/κέικ, 9:τυρί/

41 Εκπαίδευση Γονέων Εκπαίδευση Διδασκόντων Προγράμματα Διατροφικής Επιτήρησης Κέντρα Αναφοράς και Σχεδιασμού Εκστρατεία ΜΜΕ Αντιμετώπιση παραπληροφόρησης Αυστηρή Αδειοδότηση - Ποινές

42 Εκλογικευμένη απώλεια βάρους Περιβάλλον: Διαιτητική συμπεριφορά + Οικογένεια + Σχολείο Φυσική άσκηση Αλλαγή συμπεριφοράς! Επαγγελματίες υγείας

43 α) Διαιτητική συμπεριφορά Σαφείς οδηγίες για συνολικό ποσό θερμίδων ημερησίως + προτεινόμενο ποσοστό πρόσληψης θερμίδων από υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπος β) Γονεϊκό περιβάλλον obesogenic environment (τα γονίδια από μόνα τους δε μπορούν να εξηγήσουν την έξαρση της παχυσαρκίας) γ) Σχολείο! Κυλικεία " Γυμναστική

44 Διατροφή Φυσική άσκηση Συμπεριφορά

45 Μέσα από τη στάση της οικογένειας απέναντι στο φαγητό, όπως εκφράζεται μέσα από τις καθημερινές διατροφικές συνήθειες, μεταδίδονται στο παιδί Ένα αντιλήψεις παιδί και συνήθειες, πρέπει τις να οποίες αποκτήσει αργότερα συνήθως την υιοθετεί και το ίδιο. ικανότητα αυτορρύθμισης της ποσότητας της τροφής που χρειάζεται να καταναλώσει & Όταν οι γονείς ασκούν πίεση στο παιδί τους προκειμένου να φάει ή όταν το τιμωρούν επειδή αυτό δεν τρώει σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες, τότε το παιδί δεν μπορεί να αναπτύξει την αυτονομία και τον αυτοέλεγχο στη διατροφή του. & Η υπερπροστατευτική συμπεριφορά των γονέων, η οποία τους οδηγεί στον υπερβολικό έλεγχο της διατροφής των παιδιών τους, μπορεί συχνά να στερεί από τα ίδια τα παιδιά τη δυνατότητα να αναπτύξουν την ικανότητα αυτορρύθμισης της διατροφής τους

46 Βελτίωση του σχολικού προγράμματος και αύξηση των διδακτικών ωρών που αφιερώνονται στην αθλητική δραστηριότητα, τη γυμναστική, τα προγράμματα φυσικής αγωγής- > Προτεραιότητα 3. Φυσική άσκηση Η προσθήκη βάρους επιτυγχάνεται όταν η πρόσληψη ενέργειας υπερβαίνει την κατανάλωση. Η τελευταία περιλαμβάνει το βασικό μεταβολισμό (BMR), τη θερμογένεση και τη μυϊκή άσκηση (η οποία είναι η παράμετρος που εξαρτάται λιγότερο από τη γενετική προδιάθεση και έτσι είναι πιο ευαίσθητη σε αλλαγές) Καθηµερινά min/ ηµέρα τουλάχιστον (+ ώρες άσκησης στο σχολείο)

47 Α) Τηλεόραση φαγητό απέναντι από την τηλεόραση ( ενεργειακή πρόσληψη, κατανάλωση ή απόρριψη ορισμένων τροφίμων) i δυνατότητας περισσότερο ενεργών συμπεριφορών Διαφημίσεις Τα παιδιά είναι σημαντική ομάδα- στόχος, εξαιτίας: ô της επιρροής που ασκούν στους γονείς τους, ô της αγοραστικής τους δύναμης και ô της μελλοντικής τους ιδιότητας ως καταναλωτές Η έκθεση ενός τροφίμου σε διαφήμιση αυξάνει την κατανάλωσή του και το αίτημα των παιδιών στους γονείς για αγορά του προϊόντος.

48 Διαμορφώνουν τις διαιτητικές συνήθειες και προτιμήσεις των παιδιών American Psychological Association Institute of Medicine (ΙΟΜ) Παιδιά 8 y: εν γένει ανήµπορα να καταλάβουν την πρόθεση των διαφηµίσεων για πειθώ, ώστε να τις αντιµετωπίζουν πιο σκεπτικά και µε κριτική µατιά (όπως τα µεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι) US : Έκθεση σε 40,000 διαφημίσεις τροφίμων/ χρόνο, 72% των οποίων αναφέρονται σε μπισκότα, δημητριακά και fast food Έχει προταθεί η απαγόρευση διαφήµισης junk food και ανθυγιεινών» (μη θρεπτικών φαγητών) στα παιδιά ' Ευθύνη των γονέων να επιβλέπουν τι τρώνε τα παιδιά Απαγόρευση διαφηµίσεων τροφίµων στην παιδική ζώνη

49 2. Φυσική άσκηση: Σχολεία: επαρκής διάθεση διδακτικών ωρών στη φυσική άσκηση. Προγράμματα για αύξηση της φυσικής Β) Νόμος ενημέρωση 1. Τρόφιμα: Σχολεία: Καθορισμός κατώτερων «διατροφικών» standards στα σχολικά κυλικεία Πολιτική για απαγόρευση πώλησης τροφίμων με προσθήκη ζάχαρης Κοινωνία: Φορολόγηση τροφίμων χαμηλής σύστασης σε θρεπτικά συστατικά. Οικονομικά κίνητρα για παραγωγούς ή και αγοραστές τροφίμων πλούσιων σε θρεπτικά συστατικά Φόροι στα junk food, όχι σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά Χρήση διατροφικών πινάκων στα τρόφιμα Δανία -> νόμος που απαγόρευε την πώληση φαγητών που περιέχουν βιομηχανικά παραγόμενα trans λιπαρά

50

51 $ Σαντουιτς τοστ τυποποιημένα (Με ψωμί ολικής αλέσεως ή λευκό. Συνιστάται ολικής αλέσεως. Με τυρί ή και γαλοπούλα. Από τα λαχανικά επιτρέπεται η προσθήκη ντομάτας. Χωρίς μαγιονέζα. Δεν συνιστάται η προσθήκη βουτύρου ή μαργαρίνης. Αν προστεθεί μαργαρίνη, τότε η περιεκτικότητά της σε trans λιπαρά δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2% των ολικών λιπιδίων. $ Απλά αρτοσκευάσματα (όπως φρυγανιές, αρτίδια, φρατζολάκια, σησαμένια κουλούρια, παξιμάδια, κριτσίνια) σε ατομική συσκευασία έως 50 g. $ Διάφορα αρτοσκευάσματα (σταφιδόψωμο, μουστοκούλουρο, μπισκότα χωρίς γέμιση απλά με trans < 2% και ανά 100 g προϊόντος η ζάχαρη < 10 g, ολικά λιπαρά < 10 g, SFA < 5 g, Νa < 0,5 g) έως 60 g. $ Τυρόπιτα, σπανακόπιτα (έως 200 g). Με τυρί φέτα ή κασέρι. $ Γιαούρτι παντός τύπου χωρίς συνθετικές γλυκαντικές ουσίες. Συνιστάται χαμηλό σε λιπαρά. $ Φρέσκα φρούτα (μήλο, αχλάδι) καλά πλυμένα σε ατομική συκευασία. $ Ξηρά φρούτα (σύκα, δαμάσκηνα, βερίκοκα χωρίς κουκούτσι) σε ατομική συσκευασία (έως 50 g). $ Γάλα χαμηλό σε λιπαρά, γάλα πλήρες και γάλα με κακάο χωρίς συθετικές γλυκαντικές ουσίες. Σε ατομική συσκευασία έως 250 ml για κακάο και 330 ml για το σκέτο γάλα. $ Ρυζόγαλο απλό, κρέμα απλή (χωρίς προσθήκη άλλων συστατικών έως 150 ml). $ Φρέσκοι χυμοί φρούτων χωρίς πρόσθετη ζάχαρη (έως 330 ml). $ Εμφιαλωμένο νερό του 0,5 λίτρου. $ Καφές και αφεψήματα μόνο για το προσωπικό.

52 $ Ότι και των δηµοτικών και επιπλέον: $ Ξηροί καρποί ανάλατοι, σε ατοµική συσκευασία (έως 50 g). $ Μέλι σε ατοµική συσκευασία. $ Χαλβάς και παστέλι (παντός τύπου), σε ατοµική συσκευασία (έως 50 g). $ Σοκολάτα υγείας και γάλακτος, χωρίς γέµιση, σε µικρή συσκευασία (έως 30 g).

53 Β) Νόµος ενηµέρωση 3. Κοινωνική Ασφάλιση Αναγνώριση της παχυσαρκίας ως νόσου # Ενηµέρωση, προώθηση και προγραµµατισµός µέσω προγραµµάτων και κοινωνικών συλλόγων, διοργάνωση για διατροφική ενηµέρωση και αύξηση της φυσικής δραστηριότητας Απαιτείται οριστική αλλαγή του τρόπου ζωής «lifestyle»

54 ( Ρόλος κλειδί παιδιάτρων (+ λειτουργοί πρωτοβάθμιας φροντίδας ) Όμως, <20% των παιδιάτρων εφαρμόζουν την πιο βασική αρχή/guideline: την εύρεση του BMI. Βασικό σημείο την κλινικής εξέτασης και να ενσωματώνεται στις επισκέψεις σε κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας Ενημέρωση των παχύσαρκων γονέων για το κίνδυνο παιδικής παχυσαρκίας στα παιδιά τους, όχι μόνο λόγω ενδεχόμενης κληρονομικής προδιάθεσης αλλά και ανθυγιεινής συμπεριφοράς. Σημαντικός ο ρόλος της μητέρας αφού έχει κεντρικό ρόλο στον καθορισμό του διαιτολογίου και των προτύπων φυσικής άσκησης για τα παιδιά της. Barlow SE et al.; Pediatrics. 2002;110 Όλα τα παχύσαρκα παιδιά θα πρέπει να υποβάλλονται σε screening για παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, ορθοπαιδικά, δερματολογικά και ψυχολογικά νοσολογικά επακόλουθα.

55 Πρόβληµα συµπεριφοράς!!!! Να µην υπερτονίσουµε την πλευρά της παχυσαρκίας ως διατροφικό πρόβληµα και να σηµειώσουµε τη σηµασία του ως προβλήµατος συµπεριφοράς. Τα παιδιά δεν τρώνε λίπος και θερµίδες, αλλά τρώνε φαγητά. Δεν καίνε θερµίδες, αλλά παίζουν. Ίσως, οι αποτελεσµατικότερες λύσεις θα είναι εκείνες που εστιάζουν σε συγκεκριµένες συµπεριφορές, που µε τη σειρά τους οδηγούν σε σωστές διατροφικές επιλογές.