«ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ - Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ - Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ»"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ» ΕΠΙΒΛΕΠΟΝΤΕΣ: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ - ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α.Π.Θ. ΜΑΡΙΑ Σ.ΔΟΣΗ- ΣΙΒΒΑ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΠΕΚ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ - Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ» ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΥ Κ.ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΠΟΛ.ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ, ΜΔΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

2 Αφιερώνεται στους γονείς μου

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Σελίδα Πρόλογος... 1 Εισαγωγή Ιστορικό Εργατικών Ατυχημάτων και Επαγγελματικών Ασθενειών Νομοθεσία Συνέπειες Εργατικών Ατυχημάτων και Επαγγελματικών Ασθενειών Στατιστική Εργατικών Ατυχημάτων Γενικά Πηγές Στοιχείων Αίτια Πρόληψη Ωφέλειες Πρόληψης Κόστος Πρόληψης Μέτρα Πρόληψης Γενικά Εκπαίδευση Εκπαίδευση Προσωπικού Καλές Πρακτικές στην Ευρώπη Υφιστάμενη Κατάσταση στην Ελλάδα Εκστρατείες Ενημέρωσης Σύστημα Διαχείρισης Τεχνικός Ασφαλείας και Γιατρός Εργασίας Επεμβάσεις στην Υποδομή Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου Εργονομία Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.) Γενικά Είδη Μ.Α.Π Πυρασφάλεια Πυροπροστασία Προστασία Εργαζομένων Νέων Γενικά Νομοθεσία Στατιστικά Στοιχεία Αίτια Εργατικών Ατυχημάτων Επαγγελματικών Ασθενειών Γενικά Ψυχολογικοί Παράγοντες Δράση Συνδικάτων Ερωτηματολόγιο Συμπεράσματα Προτάσεις ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 Πρόλογος Η μεταπτυχιακή διπλωματική αυτή εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. «Διοίκηση & Διαχείριση Τεχνικών Έργων». Αντικείμενο της αποτελεί ο σημαντικός ρόλος της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, στην ασφάλεια και υγεία στα εργοτάξια τεχνικών έργων. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο διατιθέμενος χρόνος για την εκπόνηση της διπλωματικής εργασίας ήταν περιορισμένος (δύο μήνες). Ευχαριστίες εκφράζονται προς τους δύο επιβλέποντες: τον Καθηγητή μου από εικοσαετίας, κο Κυριάκο Παπαιωάννου για την βοήθεια που παρείχε στην ολοκλήρωση της εργασίας, καθώς και προς την κα Μαρία Σ. Δόση Σιββά, Προισταμένη Τμήματος ΚΕΠΕΚ Μακεδονίας Θράκης, για την προθυμία με την οποία παρείχε στοιχεία για την εκπόνηση αυτής της εργασίας. 1

5 Εισαγωγή To ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα εκτέλεσης ενός τεχνικού έργου. Όσο σπουδαίος είναι ο ρόλος του στην παραγωγή έργων, τόσο καθοριστική είναι η συμμετοχή του στα αίτια των εργατικών ατυχημάτων. Η Αυστριακή κυβέρνηση σε ενημερωτικά φυλλάδια, που εξέδωσε πριν μερικά χρόνια, επισήμανε ότι: «το ανθρώπινο λάθος αποτελεί την βασική αιτία ατυχημάτων στη χώρα». Η Ευρώπη στον αγώνα της ενάντια στα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες, με στόχο της την μείωση τους κατά 25% μέχρι το 2020, επενδύει στο ανθρώπινο κεφάλαιο. Συγκεκριμένα καλλιεργεί κουλτούρα πρόληψης, ήδη από την προσχολική αγωγή. Η καλλιέργεια και ανάπτυξη κουλτούρας πρόληψης αποτελεί και για τη χώρα μας, μια μεγάλη αναγκαιότητα. Η προσπάθεια πρέπει να ξεκινήσει από τα πρώτα βήματα των παιδιών στο σχολείο και να είναι ενιαία και όχι μεμονωμένη ή αποσπασματική. Η παρούσα εργασία διαρθρώνεται σε 8 κεφάλαια. Στο 1 ο κεφάλαιο εξετάζεται το ιστορικό των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, στο 2 ο η ελληνική νομοθεσία, ενώ στο 3 ο κεφάλαιο οι συνέπειες των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Η στατιστική επί των εργατικών ατυχημάτων παρουσιάζει διαφοροποιήσεις, ανάλογα με την πηγή, από την οποία αντλήθηκαν τα στοιχεία (Ι.Κ.Α. ή Υπουργείο Εργασίας) και αναλύεται στο 4 ο κεφάλαιο. Στο 5 ο κεφάλαιο αναπτύσσονται οι ωφέλειες της πρόληψης, το κόστος, καθώς τα μέτρα της πρόληψης, δηλαδή η εκπαίδευση, οι εκστρατείες ενημέρωσης, το σύστημα διαχείρισης, ο θεσμός του Τεχνικός Ασφαλείας (Τ.Α.) και του Γιατρού Εργασίας (Γ.Ε.), η μελέτη εκτίμησης επαγγελματικού κινδύνου, η εργονομία, τα μέσα ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.), και η πυρασφάλεια πυροπροστασία. Στο 6 ο κεφάλαιο μελετάται ξεχωριστά η προστασία των ευαίσθητων ομάδων εργαζομένων, όσον αφορά στη νομοθεσία, τα στατιστικά στοιχεία, και τα αίτια των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών νοσημάτων. Το 7 ο κεφάλαιο περιλαμβάνει ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την υγεία και ασφάλεια της εργασίας και το ρόλο της πρόληψης στα εργοτάξια τεχνικών έργων. Το ερωτηματολόγιο αυτό, το οποίο συντάχθηκε στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, μοιράστηκε σε φοιτητές της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. και σπουδαστές του Α.Τ.Ε.Ι.Θ. και στην συνέχεια επεξεργάστηκε οδηγώντας σε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα. Το 8 ο κεφάλαιο τέλος, περιλαμβάνει τα συμπεράσματα της μελέτης και έρευνας που έγινε επάνω στο θέμα της πρόληψης, καθώς και τις προτάσεις για τη μείωση των ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών στη χώρα μας. Στο τέλος της παρούσας εργασίας παρατίθενται τρία παραρτήματα: 1) το παράρτημα Α, το οποίο περιλαμβάνει πίνακα ατυχημάτων στα εργοτάξια της Εγνατίας Οδού, για το 2006, 2) το παράρτημα Β, το οποίο συντίθεται από πίνακες ατυχημάτων κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας για το χρονικό διάστημα και 3) το παράρτημα Γ, το οποίο περιλαμβάνει τα σαράντα (40) πρωτότυπα ερωτηματολόγια της έρευνας, που διεξήχθη στα πλαίσια της παρούσας εργασίας, στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. 2

6 «Ζωή ανεξέταστη δεν αξίζει να την ζείς» Σωκράτης 1. Ιστορικό Εργατικών Ατυχημάτων και Επαγγελματικών Ασθενειών [4], [31] Οι πρώτες ασφαλίσεις για τα εργατικά ατυχήματα στην Ευρώπη παρουσιάζονται στα τέλη του 19 ου αιώνα και μετά το 1929 στον Καναδά και στις ΗΠΑ. [4]. Για τα εργατικά ατυχήματα ειδικότερα, ο ατυχηματίας αποζημιωνόταν μόνο στην περίπτωση που έφταιγε αποδεδειγμένα ο εργοδότης, σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της εποχής (π.χ. Αγγλία, 1846). Πενήντα ένα (51) χρόνια αργότερα στην Αγγλία, η αποζημίωση καταβαλόταν πλέον σε κάθε ατυχηματία. Στην Γαλλία, οι πρώτοι νόμοι για τα εργατικά ατυχήματα ψηφίστηκαν το 1898, στη Γερμανία το 1884, στη Σουηδία το 1901 κ.λ.π. Στην Ελλάδα υπήρχαν από το 1860 (Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο, Μεταλλευτών) ορισμένοι νόμοι που όμως αναφέρονταν στην υπαιτιότητα του εργοδότη. Αρκετά χρόνια αργότερα ο εργοδότης υποχρεώνεται στην καταβολή αποζημίωσης στους ατυχηματίες βάσει νόμου. (Ν.551/1915). Με τον νόμο Ν.6928/1934 «Περί κοινωνικών ασφαλίσεων» ιδρύεται το ΙΚΑ και τίθενται οι βάσεις της κοινωνικής ασφάλισης. Ο συγκεκριμένος νόμος ασφάλιζε τα εργατικά ατυχήματα και άρχισε να εφαρμόζεται από το έτος Τα πρώτα κλαδικά ασφαλιστικά ταμεία άρχισαν να παρουσιάζονται μετά το Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η έννοια που αρχικά δόθηκε στα εργατικά ατυχήματα ήταν να θεωρούνται ατυχήματα όσα αποδεδειγμένα συνέβαιναν με ευθύνη της εργοδοσίας. Στις αρχές του 20 ου αιώνα, εργατικό ατύχημα θεωρείται το ατύχημα, το οποίο γίνεται εν ώρα εργασίας. Σήμερα ατύχημα θεωρείται και αυτό που γίνεται κατά τη μετακίνηση του εργαζομένου προς και από τον τόπο της εργασίας του, στο διάλειμμα κ.λ.π. Οι πρώτες επαγγελματικές νόσοι αναφέρονται στην αρχαία Ελλάδα από τον Ιπποκράτη και τον αρχαίο συγγραφέα Νίκανδρο. Ήταν απλές (δηλητηριάσεις) και διαγνώνονταν εύκολα. Στη σύγχρονη εποχή, οι βασικότερες επαγγελματικές νόσοι, που αντιμετωπίζουν οι απασχολούμενοι στα εργοτάξια, είναι επαγγελματικές δερματοπάθειες και καρκίνοι, μυοσκελετικές παθήσεις, πνευμονοπάθειες κ.ά. Επίσης έχουν κάνει την εμφάνιση τους σύνθετες επαγγελματικές ασθένειες, όπως η διαταραχή της νευροψυχικής ισορροπίας του εργαζομένου, εξαιτίας της έκθεσης του σε υψηλή ηχοστάθμη (χειριστές κομπρεσέρ), άγχος ή καταθλίψεις λόγω αρνητικού εργασιακού κλίματος στην επιχείρηση κ.ά. Το ΙΚΑ αναγνωρίζει πενήντα δύο (52) επαγγελματικές ασθένειες (Φ.Ε.Κ.132Β / ) για τους ασφαλισμένους του, τη στιγμή που άλλες ευρωπαικές χώρες αναγνωρίζουν περισσότερες. Αυτές οι νόσοι υπάγονται στις κατηγορίες των δερματολογικών παθήσεων, των μολύνσεων, των δηλητηριάσεων, των καρκίνων κ.λ.π. 3

7 2. Νομοθεσία [1],[2] «Είτε σκέφτεσαι ότι θα πετύχεις είτε όχι, έχεις δίκιο» Χένρυ Φορντ Η νομοθεσία για την προστασία της ζωής και της ακεραιότητας των απασχολούμενων στα εργοτάξια, στοχεύει στην πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Οι σημαντικότεροι ελληνικοί νόμοι για την υγεία και ασφάλεια της εργασίας αναφέρονται, κατά χρονολογική σειρά, στη συνέχεια: Π.Δ. 778/1980 (ΦΕΚ 193Α /1980) «Περί των μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν οικοδομικών εργασιών». Π.Δ. 1073/1981 (ΦΕΚ 260Α /1981) «Περί μέτρων ασφαλείας κατά την εκτέλεσιν εργασιών εις εργοτάξια έργων οικοδομών και πάσης φύσεως έργων αρμοδιότητας Πολιτικού Μηχανικού». Π.Δ. 1396/1983 (ΦΕΚ 126 Α / 1983) «Υποχρεώσεις λήψης και τήρησης των μέτρων ασφαλείας στις οικοδομές και λοιπά ιδιωτικά τεχνικά έργα». Ν.1418/1984 (ΦΕΚ 23Α /1984) «Δημόσια έργα και ρυθμίσεις συναφών θεμάτων». Υ.Α /1984(ΦΕΚ 154 Β /1984) «Ημερολόγιο μέτρων ασφαλείας». Ν.1430/1984 (ΦΕΚ49Α /1984) «Κύρωση 62Δ.Σ. που αφορά τις διατάξεις της ασφάλειας στην οικοδομική βιομηχανία». Ν.1568/1985 (ΦΕΚ 177Α /1985) «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων». Υ.Α /1613/1986 (ΦΕΚ 570 Β /1986) «Προσδιορισμός της ηχητικής εκπομπής των μηχανημάτων και συσκευών εργοταξίου σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες 79/113/ΕΟΚ, 81/1051/ΕΟΚ ΚΑΙ 85/405/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19 ης Δεκεμβρίου 1978, της 7 ης Δεκεμβρίου 1981 και της 11 ης Ιουλίου 1985». Π.Δ. 294/1988 (ΦΕΚ 138Α /1988) «Ελάχιστος χρόνος απασχόλησης τεχνικού ασφαλείας και γιατρού εργασίας, επίπεδο γνώσεων και ειδικότητα τεχνικού ασφαλείας για τις επιχειρήσεις εκμεταλλεύσεις και εργασίες του άρθρου 1 παρ.1 του ν. 1568/1985 «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων». Π.Δ. 225/1989 (ΦΕΚ 106Α /1989) «Υγιεινή και ασφάλεια στα υπόγεια τεχνικά έργα». Π.Δ. 31/1990 (ΦΕΚ 11Α / 1990) «Επίβλεψη της λειτουργίας, χειρισμός και συντήρηση μηχανημάτων εκτέλεσης Τεχνικών έργων». Π.Δ. 157/1992 (ΦΕΚ 74Α / 1992) «Επέκταση των διατάξεων των Προεδρικών Διαταγμάτων και Υπουργικών Αποφάσεων που εκδόθηκαν με τις εξουσιοδοτήσεις του Ν.1568/85 «Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζομένων». (177/Α) στο Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α.». Υ.Α. Β4373/1205/1993 (ΦΕΚ 187Β /1993) «Συμμόρφωση της Ελληνικής Νομοθεσίας με την 89/686/ΕΟΚ Οδηγία του Συμβουλίου της 21 ης Δεκεμβρίου 1989 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών, σχετικά με τα μέσα ατομικής προστασίας». 5

8 Υ.Α 16440/Φ.10.4/445/1993 (ΦΕΚ 756Β /1993) «Κανονισμός παραγωγής και διάθεσης στην αγορά συναρμολογούμενων μεταλλικών στοιχείων για την ασφαλή κατασκευή και χρήση μεταλλικών σκαλωσιών». Π.Δ. 395/1994 (ΦΕΚ 220Α / 1994) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρησιμοποίηση εξοπλισμού εργασίας από τους εργαζόμενους κατά την εργασία τους σε συμμόρφωση με την οδηγία 89/655/ΕΟΚ». Π.Δ. 396/1994 (ΦΕΚ 220Α /1994. «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την οδηγία του συμβουλίου 89/656/ΕΟΚ». Π.Δ. 397/1994(ΦΕΚ 221Α /1994) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την χειρονακτική διακίνηση φορτίων που συνεπάγεται κίνδυνο ιδίως για τη ράχη και την οσφυική χώρα εργαζομένων σε συμμόρφωση με την οδηγία του Συμβουλίου 90/269/ΕΟΚ». Π.Δ. 16/1996 (ΦΕΚ 10Α / 1996) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συμμόρφωση με την οδηγία 89/654/ΕΟΚ». Π.Δ. 17/1996 (ΦΕΚ 11Α / 1996) «Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ». Π.Δ. 305/1996 (ΦΕΚ 212Α /1996) «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλεια ς και υγείας που πρέπει να εφαρμόζονται στα προσωρινά ή κινητά εργοτάξια σε συμμόρφωση προς την οδηγία 92/57/ΕΟΚ». * Τα νομοθετήματα που αφορούν τεχνικά έργα αρμοδιότητας Πολιτικού Μηχανικού έχουν επισημανθεί παραπάνω. 3. Συνέπειες Εργατικών Ατυχημάτων [1],[4] Ένα εργασιακό περιβάλλον χαμηλών προδιαγραφών επιδρά στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας αλλά και στον τομέα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων, διότι συνήθως γεννά επαγγελματικές ασθένειες και ατυχήματα. Ένα εργατικό ατύχημα ανατρέπει τους κανονικούς ρυθμούς ζωής μέσα σε ένα εργοτάξιο. Είναι δυνατόν οι εργασίες να σταματήσουν για ημέρες, μέχρι να ξεκαθαριστούν τα αίτια του ατυχήματος και να αρθεί η ζημιά, με αποτέλεσμα την απώλεια παραγωγικού χρόνου. Οι συνέπειες από ένα εργατικό ατύχημα έχουν ανθρώπινο, οικονομικό, κοινωνικό κόστος και κόστος κοινωνικής προστασίας (Σχήμα 2). Το ανθρώπινο κόστος περιλαμβάνει φαινόμενα κοινωνικής ανισότητας μετάβασης στην ανεργία κ.ά. Το οικονομικό κόστος περιλαμβάνει δαπάνες που σχετίζονται με τα ακόλουθα στοιχεία: πτώση παραγωγικότητας, αποζημίωση θυμάτων, κόστος για τις επιχειρήσεις και κόστος για την εθνική οικονομία. Το οικονομικό κόστος για τις επιχειρήσεις είναι τεράστιο και περιλαμβάνει τις χαμένες ώρες εργασίας, το κόστος απουσίας από την εργασία (αντικατάσταση του θύματος από άλλο εργαζόμενο, καθυστέρηση έργου), τις οικονομικές επιπτώσεις από την αμαύρωση της εικόνας της επιχείρησης, δικαστικά έξοδα, πρόστιμα κ.λ.π. 6

9 Το κόστος κοινωνικής προστασίας αποτελείται από το κόστος αντιμετώπισης του ατυχήματος ή της νόσου (νοσοκομειακή, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη κ.λ.π.), ενδεχομένως το κόστος πρόωρης συνταξιοδότησης και την επιδότηση του παθόντα για το χρονικό διάστημα απουσίας από την εργασία. Το κοινωνικό κόστος ενός εργατικού ατυχήματος αφορά σε φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού του παθόντα, εμφάνιση οικονομικών και ψυχολογικών προβλημάτων, όχι μόνο για τον ατυχηματία αλλά και για την οικογένεια του. Το οικονομικό - κοινωνικό κόστος των εργατικών ατυχημάτων είναι κατά πολύ υψηλότερο από το κόστος πρόληψης. Σχετικά με αυτό το θέμα, ο καθηγητής Τάσιος είχε αναφέρει, σε Ημερίδα της Υπηρεσίας Έρευνας και Τεχνολογίας, πριν αρκετά χρόνια, τα εξής: «To καθαρά ταμειακό κόστος των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών είναι τόσο μεγάλο (δις), που αποτελεί επικερδή επιχείρηση κάθε δαπάνη στην κατεύθυνση της μείωσης αυτών των ατυχημάτων». [4]. Αποτελεί σίγουρα πολύ σημαντική επένδυση για μια χώρα, η επένδυση στην κατεύθυνση της πρόληψης και όχι σ αυτήν της καταστολής, δηλαδή της εκ των υστέρων αντιμετώπισης. Οι παραπάνω αναφερόμενες συνέπειες από ένα εργατικό ατύχημα είναι άμεσες ή έμμεσες. Η πρώτη κατηγορία, δηλαδή οι άμεσες συνέπειες αφορούν στα προβλήματα υγείας και στις επιπτώσεις του ατυχήματος στους παθόντες σε κοινωνικό επίπεδο. Η δεύτερη κατηγορία, των έμμεσων συνεπειών σχετίζεται με το κόστος του ατυχήματος ή ασθένειας (συμπεριλαμβανομένης και της επιδότησης της απουσίας από την εργασία), με το οποίο επιβαρύνεται το σύστημα. Στην Ελλάδα, το έμμεσο κόστος των ατυχημάτων για τον ιδιωτικό τομέα (π.χ. εταιρίες), καθώς και για τον δημόσιο τομέα (π.χ. Σύστημα Κοινωνικής Προστασίας) είναι υπερτετραπλάσιο του άμεσου κόστους. [1]. Σχήμα 2: Συνέπειες εργατικών ατυχημάτων [1] 7

10 4. Στατιστική Εργατικών Ατυχημάτων [1],[4],[5], [18],[19],[23],[37],[38],[44],[47],[48] 4.1. Γενικά [5] Για τη μείωση των εργατικών ατυχημάτων απαιτείται η νομοθετική κατοχύρωση, η εφαρμογή των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας καθώς και η συστηματική καταγραφή τους. Η στατιστική των εργατικών ατυχημάτων προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τις: Επιθεωρήσεις εργασίας. Διάφορες βιομηχανικές, βιοτεχνικές ή εμπορικές οργανώσεις. Εργατικά συνδικάτα. Κάθε ανεξάρτητο φορέα (ίδρυμα ή οργανισμό) που σχετίζεται με θέματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία. Προβλήματα αξιοπιστίας των στατιστικών καταγραφών παρουσιάζονται και η συγκέντρωση των σχετικών στοιχείων από διαφορετικές υπηρεσίες, σε κάθε χώρα διαφέρει πολύ. Το πρόβλημα αυτό εκδηλώνεται και στη χώρα μας μεταξύ των δύο φορέων που κυρίως συλλέγουν και επεξεργάζονται στοιχεία, που είναι το ΙΚΑ και το Υπουργείο Εργασίας. Δεν υπάρχει κοινή προσέγγιση στο θέμα της συλλογής στοιχείων για τα εργατικά ατυχήματα. Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ΙLΟ) έχει ασχοληθεί με την τυποποίηση της στατιστικής των εργατικών ατυχημάτων, ενώ η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαικής Ένωσης (Eurostadt) έχει διαμορφώσει σχέδιο εναρμόνισης τριών (3) φάσεων για τα κράτη μέλη. Η Eurostadt είχε ζητήσει το 1988 στοιχεία για κάθε κατηγορία βιομηχανικής δραστηριότητας (σύνολο απασχολούμενων, εργατικών ατυχημάτων και θανάτων για μισθωτούς ή αυτοαπασχολούμενους) για τα έτη από το 1970 και μετά. Αφού μελέτησε τα παραπάνω στοιχεία δημοσίευσε τα αποτελέσματα με τις ομοιότητες διαφορές των μεθόδων αναγγελίας και καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων για κάθε κράτος μέλος της Ε.Ε. Προσπάθεια εξάλλου καταβλήθηκε για τον καθορισμό σε μια κοινή μορφή των εννοιών του εργατικού ατυχήματος, του θανατηφόρου εργατικού ατυχήματος, των συστημάτων αναγγελίας και ταξινόμησης. Διατυπώθηκαν προτάσεις για τα αναγκαία προς διαβίβαση των στοιχείων των εργατικών ατυχημάτων. Τα στοιχεία των ατυχημάτων (εργοδότης, θύμα, είδος τραυματισμού, είδος ατυχήματος) πρέπει να αποστέλλονται ηλεκτρονικά, κάθε χρόνο στην Eurostadt. Η εναρμόνιση των εργατικών ατυχημάτων στην Ε.Ε. θα φέρει σημαντικά οφέλη όπως στη λήψη αποφάσεων σε θέματα υγείας και ασφάλειας καθώς και στην προετοιμασία του εδάφους για διεθνή εναρμόνιση. Ήδη στη χώρα μας το ΙΚΑ από το 1994 ξεκίνησε την απαραίτητη διαδικασία αλλαγής του τρόπου καταγραφής και ανάλυσης των εργατικών ατυχημάτων, ενώ το Υπουργείο Εργασίας άρχισε από το Όπως αναφέρθηκε πιό πάνω το ΙLO στην προσπάθεια τυποποίησης των στατιστικής των εργατικών ατυχημάτων όρισε μια σειρά δεικτών συσχέτισης των εργατικών ατυχημάτων με την παραγωγή, τις ώρες εργασίας κ.λ.π. Στόχος η δημιουργία ενιαίου πλαισίου αναφοράς των διαφόρων χωρών, παρά τους υφιστάμενους περιορισμούς και τις διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα τους. Για την 8

11 παρακολούθηση της πορείας των εργατικών ατυχημάτων χρησιμοποιούνται τρείς (3) βασικοί δείκτες: Δείκτης Συχνότητας (Frequency Rate) Δείκτης Βαρύτητας (Severity Rate) Δείκτης Συμβάντων ( Incident Rate) Ο Δείκτης Συχνότητας=(Αρ.Ατυχ/των x106 )/(Αρ.ανθρωποωρών εργασίας), σχετίζεται άμεσα με τον απόλυτο αριθμό των εργατικών στυχημάτων και αναφέρεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο Δείκτης Βαρύτητας=(Αρ.ανθρωποωρών εκτός εργασίαςx103)/(αρ.ανθρωποωρών εργασίας) σχετίζεται άμεσα με τις ημέρες που παρέμειναν οι εργαζόμενοι μακριά από την εργασία τους. Ο Δείκτης Συμβάντων=(Αρ. Ατυχ/τωνx103)/(Μέσος Αρ.εκτεθειμένων εργ/νων) σχετίζεται άμεσα με τον βαθμό έκθεσης των εργαζομένων στα εργατικά ατυχήματα. Ελάχιστες χώρες δημοσιοποιούν τους δείκτες συχνότητας και βαρύτητας. Τις οδηγίες του ILO ακολουθούν όλες οι χώρες της Ε.Ε. (εξαιρούνται η Ελλάδα και η Ιρλανδία), η Ιαπωνία και η Αυστραλία Πηγές Στοιχείων [4],[5] Οι βασικότερες πηγές για τα εργατικά ατυχήματα στη χώρα μας είναι: * Tμήμα Στατιστικής της Γεν.Δ/νσης Αναλογιστικών Μελετών και Στατιστικής του ΙΚΑ. * Γεν.Γραμματεία της ΕΣΥΕ (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας) * Γεν.Δ/νση Διοικητικής Υποστήριξης, Δ/νση Επιθεώρησης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (διαθέτει στοιχεία για σοβαρά συνήθως εργατικά ατυχήματα, που δηλώθηκαν στις διάφορες Τεχνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας των Νομών της χώρας). * Υπουργείο Βιομηχανίας, Έρευνας και Τεχνολογίας (καταγράφει εργατικά ατυχήματα που λαμβάνουν χώρα σε μεταλλεία, λατομεία και ενεργειακές μονάδες). * Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (θαλάσσια ατυχήματα), το Υπουργείο Μεταφορών και Τηλεπικοινωνιών (τροχαία ατυχήματα) και το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας (γενικά για ατυχήματα, δηλητηριάσεις, κακώσεις). Τα στατιστικά στοιχεία των εργατικών ατυχημάτων στην Ελλάδα δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα και αξιολογήσιμα λόγω του διαφορετικού τρόπου καταγραφής και επεξεργασίας των ατυχημάτων από τις διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Οι βασικότεροι φορείς συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων είναι το ΙΚΑ και το Υπουργείο Εργασίας. ΙΚΑ: Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το ΙΚΑ, ο μεγαλύτερος ελληνικός ασφαλιστικός οργανισμός, ιδρύθηκε το 1934 (Ν.6298/1934) και ξεκίνησε την λειτουργία του από 1/12/1937 ως Ν.Π.Δ.Δ. Από το πρώτο κιόλας έτος της λειτουργίας του άρχισε την καταγραφή των εργατικών ατυχημάτων. Η συλλογή στοιχείων ξεκίνησε από τα τρία μεγάλα Υποκαταστήματα (Αθήνα, Πειραιάς, Θεσσαλονίκη), διότι εκεί ήταν τότε συγκεντρωμένη η βιομηχανική παραγωγή και το εργατικό δυναμικό. Βαθμιαία επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα. Το ΙΚΑ διαθέτει τεράστια πείρα (περίπου 70 χρόνια) στη συλλογή στοιχείων 9

12 και καταγραφή ατυχημάτων. Η συγκέντρωση στοιχείων για την μεγαλύτερη περίοδο λειτουργίας του Ιδρύματος ( ) προσφέρει τις πρώτες εκτιμήσεις για την εξέλιξη των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα διατιθέμενα στοιχεία του ΙΚΑ, μετά το 1981 καταγράφεται συνεχής μείωση των ατυχημάτων που όμως δεν αντιστοιχεί εξ ολοκλήρου σε βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας. Σχετίζεται ως ένα βαθμό με την συνεχή αποβιομηχάνιση της χώρας τα τελευταία δεκαπέντε (15) χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δείκτης της βιομηχανικής παραγωγής κινείται στα επίπεδα του Απαιτείται περαιτέρω μελέτη και έρευνα για την εκτίμηση του ποσοστού συμμετοχής των μέτρων υγείας και ασφάλειας καθώς και του ποσοστού συμμετοχής της αποβιομηχάνισης, στην μείωση των εργατικών ατυχημάτων. Υπουργείο Εργασίας: To Σώμα Επιθεωρήσεως Εργασίας στο Υπουργείο Εργασίας ιδρύθηκε το 1954 (Άρθρο 7, Παρ.1, Ν.Δ. 2954/54). Αργότερα οργανώθηκαν περιφερειακά οι αντίστοιχες Υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας (Απόφαση υπ. αρ. Λ7/15/5/70). Η εξέλιξη μέσα στο χρόνο των εργατικών ατυχημάτων, τα οποία αναφέρθηκαν στο Υπουργείο Εργασίας και στο ΙΚΑ, παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, για το χρονικό διάστημα Αυτό οφείλεται στους παρακάτω λόγους: Επέκταση ΙΚΑ σε όλη τη χώρα. Καταγραφή από το ΙΚΑ και των πιό απλών μικροτραυματισμών, σε αντίθεση με το Υπουργείο Εργασίας, που καταγράφει τα σοβαρότερα ατυχήματα. Στο Διάγραμμα 1, εμφαίνονται τα εργατικά ατυχήματα που καταγράφηκαν από το Υπουργείο Εργασίας για τους 2 βασικούς κλάδους οικονομικής δραστηριότητας (Βιομηχανία και Οικοδομές) για το χρονικό διάστημα Ο όγκος των εργατικών ατυχημάτων στους κλάδους αυτούς μειώνεται με το χρόνο, λόγω καλύτερης εφαρμογής των κανόνων υγείας - ασφάλειας στους χώρους εργασίας αλλά και λόγω των συχνών ελέγχων από επιθεωρητές του Υπουργείου Εργασίας. Τα μειονεκτήματα των καταγραφών του Υπουργείου Εργασίας είναι τα εξής: Mικρότερη καταγραφή στοιχείων συγκριτικά με το ΙΚΑ. Μετάταξη περιφερειακών Δ/νσεων του Υπουργείου Εργασίας στις κατατόπους Νομαρχίες (προκύπτουν προβλήματα συνολικής καταγραφής ατυχημάτων από τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου). Οι καταγραφές όμως που διενεργεί το Υπουργείο Εργασίας παρουσιάζουν και πλεονεκτήματα, τα οποία είναι τα παρακάτω: - Tα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας, αν και διαφέρουν σημαντικά από αυτά του ΙΚΑ, αποτελούν μία άλλη σπουδαία πηγή πληροφόρησης για τις συνθήκες εργασίας στη χώρα μας. - Οι περιφερειακές επιθεωρήσεις εργασίας του Υπουργείου έχουν βελτιώσει τη συγκέντρωση και ανάλυση των στοιχείων των εργατικών ατυχημάτων. - Η εναρμόνιση των στοιχείων με τα παγκοσμίως ισχύοντα (από το 1988 ) προσέφερε μια χρήσιμη εικόνα για τους διάφορους ερευνητές. 10

13 Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.): Ιδρύθηκε το 1993, με βασικό σκοπό την «εξασφάλιση της αναγκαίας επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης, προκειμένου να εξυπηρετηθεί η πολιτική για την υγεία, τη υγιεινή και την ασφάλεια της εργασίας στην Ελλάδα». [ ]. Για την υλοποίηση του σκοπού του, το ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε. έχει δημιουργήσει: Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης (ΚΤΠ) Τμήμα Στατιστικής Το ΚΤΠ ασχολείται με τη συγκέντρωση επεξεργασία και διάδοση πληροφοριών με κάθε μέσο π.χ. τράπεζες πληροφοριών, δίκτυα μεταφοράς δεδομένων και μητρώων. Το τμήμα Στατιστικής τηρεί στοιχεία εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, διερευνά τα αίτια τους, εφαρμόζει πρότυπα στατιστικής επεξεργασίας κ.ά Αίτια Εργατικών Ατυχημάτων και Επαγγελματικών Ασθενειών [1],[18],[19],[23],[37], [38],[44],[47],[48] Χαρακτηριστικά γνωρίσματα εργοταξίων: Τα εργοτάξια τεχνικών έργων χαρακτηρίζονται συγκριτικά με τη βιομηχανία από τα παρακάτω ιδιαίτερα γνωρίσματα: 1) Μεταβαλλόμενες συνθήκες εργασίας με την πρόοδο των εργασιών, σε αντίθεση με την βιομηχανία, που διέπεται από σταθερές εργασιακές συνθήκες και προβλέψιμους κινδύνους. 2) Εκτέλεση εργασιών από διάφορα συνεργεία, δηλαδή μεταβολή στο είδος και πλήθος του ανθρώπινου δυναμικού, που εμπλέκεται στην παραγωγή έργου. Για παράδειγμα, σε ένα οικοδομικό έργο κατά τη διάρκεια εργασίας των μαρμαράδων πρέπει να ληφθούν μέτρα προστασίας των εργαζομένων λόγω χρήσης μηχανών, αλλά και γενικά μέτρα προστασίας (π.χ. από ηλεκτροπληξία, έναντι πτώσης σε φρεάτια), τα οποία αφορούν σε όλους τους εργαζόμενους και τρίτους. Δηλαδή τα γενικά αυτά μέτρα πρέπει να τηρούνται ανεξάρτητα από το είδος και τον αριθμό των συνεργείων που απασχολούνται στον τόπο του έργου. Επίσης, κατά την εκτέλεση εργασιών σε ένα εργοτάξιο, παρατηρείται συνήθως έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διάφορων συνεργείων, που εργάζονται ταυτόχρονα. 3) Απασχόληση ομογενών και αλλοδαπών στα εργοτάξια σε υψηλό ποσοστό. Αυτό δημιουργεί σημαντικά προβλήματα επικοινωνίας, διότι η συγκεκριμένη ομάδα εργαζομένων δεν γνωρίζει καλά την ελληνική γλώσσα. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι οι πιθανότητες πρόκλησης ενός εργατικού ατυχήματος για τους εργαζομένους σε ένα εργοτάξιο είναι διπλάσιες από αυτές των απασχολούμενων σε άλλους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων. Οι ομάδες που πλήττονται περισσότερο από ατυχήματα είναι οι αλλοδαποί, οι νέοι και οι νεοπροσλαμβανόμενοι, οι εργαζόμενοι ηλικίας > 45 ετών, οι έκτακτοι, οι ανεξάρτητοι ελεύθεροι επαγγελματίες καθώς και οι μισθωτοί εταιριών που απασχολούνται σε εργοτάξια μικρής χρονικής διάρκειας.[1]. Εργατικά ατυχήματα: Η εξέλιξη των εργατικών ατυχημάτων χαρακτηρίζεται από τις ακόλουθες ιδιότητες: 17

14 * Συστηματική εποχιακότητα ανά έτος ( ο μέγιστος αριθμός εμφανίζεται τους θερινούς μήνες, ενώ ο μικρότερος προς το τέλος του έτους). * Τοπικό μέγιστο (παρουσιάζεται στην αρχή της νέας χρονιάς). Σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε. τα ατυχήματα, που λαμβάνουν χώρα στα εργοτάξια διαφόρων ευρωπαικών χωρών οφείλονται κατά 35% στη μελέτη σχεδιασμό του τεχνικού έργου ( αρχιτεκτονική, υλικά, εξοπλισμός, θέσεις απασχόλησης), κατά 28% στην οργάνωση (π.χ. παράλληλη υλοποίηση αυμβίβαστων μεταξύ τους εργασιών) και τέλος κατά 37% σε εργοταξιακούς παράγοντες (π.χ. εργασιακές συνθήκες, παράβαση οδηγιών κανόνων, ελλιπής εκπαίδευση κατάρτιση).[1]. Τα εργατικά ατυχήματα προκαλούνται συνήθως από συνδυασμό διαφόρων αιτίων. Οι συνηθέστερες αιτίες ατυχημάτων, τα οποία γίνονται σε εργοτάξια σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε, είναι οι ακόλουθες [1]: * Πτώσεις εργ/νων από ύψος ή στο ίδιο επίπεδο: 38 % * Mεταφορές και Δομικές μηχανές 19 % * Κατολισθήσεις 14 % * Πτώσεις δoμικών υλικών κ.ά. 10 % * Ηλεκτρισμός 8 % * Ασφυξία 4 % * Πυρκαγιές 3 % * Άλλες αιτίες 4 % Σύμφωνα με τον Πίνακα ΠΑ1 του Παραρτήματος A της παρούσας εργασίας, η κατανομή ατυχημάτων στα εργοτάξια της Εγνατίας Οδού, ανά αιτία, το έτος 2006 ήταν η εξής: - Πτώσεις εργ/νων από ύψος ή στο ίδιο επίπεδο: 35,0 % - Μηχανήματα Μεταφορές : 15,0 % - Πτώσεις αντικειμένων : 8,5 % - Σύγκρουση με αντικείμενο : 20,0 % - Σύνθλιψη : 8,5 % - Άλλες αιτίες : 13,0 % Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται η εξέλιξη εργατικών ατυχημάτων κατά ασκούμενη ενέργεια και τύπο, για το χρονικό διάστημα Οι πτώσεις των εργαζομένων στο ίδιο επίπεδο ή από ύψος (π.χ. από σκαλωσιά) κατέχουν την θλιβερή πρωτιά στην πρόκληση εργατικών ατυχημάτων. Συγκεκριμένα τα ποσοστά ανέρχονται σε: Έτος 1989: 41,26% Έτος 1990: 43,70% Έτος 1991: 38,83% Έτος 1992: 38,41% Έτος 1993: 40,83% Έτος 1994: 36,30% Το Σεπτέμβριο του 2005, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) δημοσιοποίησε στατιστικά στοιχεία για τα εργατικά ατυχήματα που συνέβησαν στη χώρα μας, κατά το χρονικό διάστημα Από τα στοιχεία αυτά (Πίνακες 3, 4 ) προκύπτει ότι κατά το ανωτέρω διάστημα, τα ατυχήματα σημείω- 18

15 σαν αύξηση, η οποία εν μέρει οφείλεται στην εντατικοποίηση των εργασιών για την ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Έργων. Εξάλλου παλαιότερα καταγράφονταν μόνο τα σοβαρά και τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, ενώ σήμερα καταγράφονται περισσότερα. Επομένως, η ανωτέρω αύξηση των δηλωμένων ατυχημάτων δεν συνεπάγεται απαραίτητα και μια γενικότερη άνοδο των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας. Όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί, τα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, παρουσιάζουν γενικά μείωση κατά το διάστημα , ενώ κατά το έτος 2001, αλλά και το έτος 2002 σημειώνεται άνοδος. ΔΗΛΩΘΕΝΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ Σ.ΕΠ.Ε. Περιφέρεια Αθηνών Κρήτης Πειραιά Ν.Αιγαίου Αν.Αττική Β.Αιγαίου Δ.Ελλάδος Ηπείρου Δυτ.Αττικής Πελοποννήσου Μακεδονίας Θράκης Κεντρικής Ελλάδος ΣΥΝΟΛΟ Πίνακας 3: Δηλωθέντα εργατικά ατυχήματα, ανά περιφέρεια, στο Σ.ΕΠ.Ε. [48] ΔΗΛΩΘΕΝΤΑ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΟ Σ.Ε.Π.Ε. Περιφέρεια Αθηνών Κρήτης Πειραιά Ν.Αιγαίου Αν.Αττική Β.Αιγαίου Δ.Ελλάδος Ηπείρου Δυτ.Αττικής Πελοποννήσου Μακεδονίας Θράκης Κεντρικής Ελλάδος ΣΥΝΟΛΟ * 19

16 * Αναφέρεται σε τάση θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων. Πίνακας 4: Δηλωθέντα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα, ανά περιφέρεια, στο Σ.ΕΠ.Ε. [48] Στον Πίνακα που ακολουθεί, εμφαίνονται τα βασικότερα αίτια των θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων, που συνέβησαν σε οικοδομές το έτος Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι πτώσεις, ενώ στην δεύτερη και τρίτη οι καταπλακώσεις και οι ηλεκτροπληξίες αντίστοιχα. ΑΙΤΙΑ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ μηνο μηνο 2005 Ποσοστά ΣΥΝΟΛΟ % Πτώσεις ,16% Καταπλακώσεις ,93% Ηλεκτροπληξίες ,60% Διάφορα 4 5 9,31% Πίνακας 5: Αίτια θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων σε οικοδομές, το 2005 [48] Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας τα εργατικά ατυχήματα μειώθηκαν κατά 58,38%, για την χρονική περίοδο , ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία του Ι.Κ.Α., για την περίοδο , μειώθηκαν κατά 62,10%. Το μεγάλο αυτό ποσοστό μείωσης των εργατικών ατυχημάτων, για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που αναφέρεται παραπάνω, οφείλεται στους εξής λόγους: Eνίσχυση πρόληψης. Αύξηση εφαρμογής νομοθεσίας. Ανάπτυξη τεχνολογίας. Αποβιομηχάνιση. Αύξηση απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών. Αδυναμίες συστήματος καταγραφής, που ενδεχομένως οδήγησαν σε υποεκτίμηση των πραγματικών περιστατικών. Ειδικότερα με την αποβιομηχάνιση, δηλαδή το κλείσιμο πολλών βιομηχανικών και βιοτεχνικών μονάδων, ή τη μεταφορά τους εκτός συνόρων, σημειώνεται συρρίκνωση επικίνδυνων επαγγελμάτων ή εργασιών που ενέχουν κινδύνους Με τον τρόπο αυτό, εξηγείται ως ένα ποσοστό η μείωση των ατυχημάτων. Από την άλλη όμως πλευρά, τα θανατηφόρα ατυχήματα σημείωσαν αύξηση στον τομέα των κατασκευών κατά 9,29% από το (στοιχεία Υπουργείου Εργασίας), ενώ με βάση τα στοιχεία του Ι.Κ.Α., σημείωσαν αύξηση κατά 44,44%, από το 1977 έως το Από τα στατιστικά αυτά στοιχεία, προκύπτει μεγάλη απόκλιση μεταξύ Ι.Κ.Α. και Υπουργείου Εργασίας, η οποία διαμορφώνει πρόβλημα αντικειμενικής καταγραφής των εργατικών ατυχημάτων στη χώρα μας. Η παραπάνω αναφερόμενη αύξηση στον αριθμό των θανατηφόρων ατυχημάτων οφείλεται στις εξής αιτίες: 20

17 - Μη τήρηση κανόνων ασφαλείας - Εντατικοποίηση εργασιών - Έλλειψη παιδείας εργοδοτών - Έλλειψη εκπαίδευσης εργαζομένων Η μή τήρηση των κανόνων ασφαλείας από τους απασχολούμενους στα εργοτάξια τεχνικών έργων, οφείλεται αρκετές φορές στην αύξηση του βαθμού ευκολίας και άνεσης στην εργασία τους, με την αφαίρεση των εξαρτημάτων προστασίας ή των μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.), που επιβάλλεται να χρησιμοποιηθούν. Πολλές φορές επίσης, ο παράγοντας της κόπωσης συντελεί στην μείωση της προσοχής, «ρίχνει» τα αντανακλαστικά του εργαζομένου και τον καθιστά λιγότερο προσεκτικό στην εκτέλεση της εργασίας του. Ωστόσο η συσχέτιση μεταξύ κούρασης και ατυχημάτων είναι πολύπλοκη και η εξαγωγή συμπερασμάτων παρακινδυνευμένη. Τα αποτελέσματα της συνήθους κούρασης στο τέλος μιας ημέρας εργασίας δεν μπορούν να εκφραστούν αναλογικά στο ποσοστό των ατυχημάτων, τα οποία έλαβαν χώρα κατά την διάρκεια της συγκεκριμένης ημέρας. Η εντατικοποίηση των εργασιών συμβάλλει στην αύξηση του αριθμού των θανατηφόρων ατυχημάτων, διότι στις περισσότερες περιπτώσεις εντατικοποίησης θυσιάζεται η ασφάλεια στο βωμό της αύξησης της παραγωγικότητας. Επαγγελματικές ασθένειες: Οι επαγγελματικές ασθένειες που δημιουργούνται κατά την διάρκεια των τεχνικών έργων, οφείλονται κυρίως σε απουσία εργονομίας κατά την εκτέλεση των εργασιών (π.χ. κατά την μεταφορά ή ανύψωση φορτίων, κατά την εργασία σε Η/Υ ), στην μη συστηματική χρήση κατάλληλων μέσων ατομικής προστασίας (Μ.Α.Π.) και σε ψυχολογικούς παράγοντες (π.χ. στρες, άγχος). Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαικής Επιτροπής για την απασχόληση, οι Ευρωπαίοι χάνουν περίπου ένα (1) δισ.ευρώ ετησίως από τα εισοδήματα τους ε- ξαιτίας των απουσιών από την εργασία τους. Οι απασχολούμενοι στην Ευρωπαική Κοινότητα υποφέρουν σε ποσοστό 28% περίπου από προβλήματα υγείας, που προκαλούνται ή επιδεινώνονται από το επάγγελμα που ασκούν, ενώ το 35% των εργαζομένων αισθάνεται ότι η εργασία τους τους «ωθεί» σε ασθένειες ή ατυχήματα. [38]. Σταθερή αύξηση παρουσιάζουν ορισμένες κατηγορίες νοσημάτων π.χ. λουμπάγκο διαφόρων μορφών, ασθένειες οφειλόμενες σε μικρόβια ή ψυχολογικό στρες. Στις ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές αποδίδεται το 30% - 40% του συνολικού αριθμού απουσιών από την εργασία (Carwtright & Cooper ) με αποτέλεσμα σαράντα (40) επιπλέον εκατομύρια χαμένες ημέρες εργασίας. Ο όρος στρες («stress») είναι διεθνής και διατηρείται και στην ελληνική γλώσσα, διαφοροποιούμενος από τον συγγενή όρο άγχος («αnxiety»). To στρες αποτελεί «το σύνδρομο του να νιώθεις απλά άσχημα» («the syndrom of just being sick») [19] και συνήθως προκύπτει ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των απαιτήσεων της εργασίας και των ικανοτήτων του εργαζόμενου για διαχείριση αυτών των απαιτήσεων. Το άγχος, σε αντιδια-στολή με το στρες, αναφέρεται σε δυσάρεστες συναισθηματικές καταστάσεις, που περιλαμβάνουν αισθήματα ανησυχίας, αναστάτωσης, φόβου ή και τρόμου, ως αντίδραση σε ακαθόριστες, μη αναγνωρίσιμες κατά το πλείστον απειλές.[18]. Το εργασιακό στρες συντελεί στην εμφάνιση και επιδείνωση προβλημάτων 21

18 υγείας (καρδιαγγειακά νοσήματα, ψυχικές ασθένειες κ.ά.). Ειδικότερα οι εργαζόμενες γυναίκες, λόγω φύλου και κοινωνικής θέσης, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο στρες στην εργασία. Παρουσιάζουν δε, υψηλά επίπεδα συμπεριφοράς τύπου Α, η οποία χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση, χαμηλή ικανοποίηση από την εργασία (στρες εκνευρισμός), συγκριτικά με τους εργαζόμενους με συμπεριφορά τύπου Β. Όμως το στρες δεν βλάπτει σοβαρά μόνο τον εργαζόμενο αλλά και την επιχείρηση, στην οποία αυτός απασχολείται. Οι ικανοποιημένοι εργαζόμενοι, δηλαδή όσοι λαμβάνουν γενικά λογικό ημερομίσθιο και εργάζονται σε καλό κλίμα (π.χ. συννενόηση με τη διοίκηση και τους συναδέλφους τους, καλές υποδομές κ.λ.π.), συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο, που άμεσα ή έμμεσα προάγει την ασφάλεια. Ο σεβασμός προς τον εργαζόμενο, αυξάνει την ψυχική γαλήνη και ηρεμία του και δημιουργεί συνθήκες για βελτίωση της ασφάλειας και υγείας, καθώς και αύξηση της απόδοσης του. Αντιθέτως, οι εργαζόμενοι σε αρνητικό και κακό εργασιακό κλίμα είναι δυνατό να συμπεριφερθούν με τρόπους, οι οποίοι να θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική τους ασφάλεια και υγεία, αλλά και των συνεργατών τους. Το κόστος του στρες για τις εταιρίες σχετίζεται με τους παρακάτω παράγοντες: Άνοδος τάσεων απόσυρσης (π.χ. απουσίες από την εργασία, παραιτήσεις, πρόωρη συνταξιοδότηση). Αύξηση απεργιών. Μείωση βαθμού ενσωμάτωσης καινοτομιών. Πτώση δημιουργικότητας. Mείωση αποδοτικότητας εργαζομένων. Πτώση πωλήσεων κερδών. 22

19 «Η θαυματουργή δύναμη, που εξυψώνει τους λίγους βρίσκεται στην φιλοπονία, την προσήλωση και την επιμονή τους, κάτω από τις προτροπές ενός γενναίου, αποφασιστικού πνεύματος» Μ.Τουέιν 5. Πρόληψη [1],[11],[13] 5.1. Ωφέλειες Πρόληψης [1], [13] Οι ωφέλειες από την πρόληψη των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών ταξινομούνται στις παρακάτω κατηγορίες: Ανθρωπιστικές. Κοινωνικές. Οικονομικές. Η ανθρωπιστική και κοινωνική διάσταση της πρόληψης είναι προφανής, μιά και η έγκαιρη αντιμετώπιση των κινδύνων προφυλάσσει την υγεία και την σωματική ακεραιότητα των εργαζομένων, αποτρέποντας την εμφάνιση εργατικών ατυχημάτων. Οι οικονομικές ωφέλειες της πρόληψης χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: - Αποφυγή κόστους εργατικών ατυχημάτων. - Βελτίωση απόδοσης απασχολούμενων. - Αναβάθμιση εικόνας επιχείρησης. Το κόστος των εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών σύμφωνα με διεθνείς μελέτες (OSHA, HSH) κυμαίνεται από 3% έως 5% του ΑΕΠ.[1]. Διακρίνεται σε άμεσο - έμμεσο κόστος και σε εσωτερικό - εξωτερικό κόστος. Το άμεσο κόστος ενός εργατικού ατυχήματος ή μιας επαγγελματικής ασθένειας περιλαμβάνει γενικά τα ακόλουθα επιμέρους κόστη: Δαπάνες Α βοηθειών. Νοσοκομειακή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Επιδότησεις αποζημιώσεις. Συντάξεις. Αποκατάσταση Επανένταξη. Το έμμεσο κόστος σχετίζεται κυρίως με το κόστος που δημιουργεί στο εργασιακό, κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον η αντιμετώπιση του εργατικού ατυχήματος ή της επαγγελματικής ασθένειας του απασχολούμενου. Ειδικότερα το έμμεσο κόστος αφορά σε χαμένες ώρες εργασίας άλλων εργαζομένων ή/και συγγενών που θα φροντίσουν τον ατυχηματία, χρόνο διενέργειας έρευνας για τα αίτια που προκάλεσαν το ατύχημα, κόστος αντικατάστασης του παθόντα από άλλο εργαζόμενο, αρνητικό ψυχολογικό κλίμα στο χώρο εργασίας, καταστροφές σε εξοπλισμό και υλικά, υποβαθμισμένη εικόνα της επιχείρησης κ.λ.π. Όπως έχει ήδη αναφερθεί το κόστος εργατικών ατυχημάτων διακρίνεται και σε εσωτερικό - εξωτερικό, με κριτήριο ταξινόμησης τον φορέα ανάληψης του. Σύμφωνα με την ταξινόμηση αυτή το κόστος, το οποίο αναλαμβάνει η τεχνική εταιρία είναι εσωτερικό, ενώ εξωτερικό κόστος αυτό, το οποίο αναλαμβάνεται από το κράτος. 23

20 Τα οικονομικά οφέλη που σχετίζονται με την βελτίωση της απόδοσης των εργαζομένων οφείλονται στην καλυτέρευση και αναβάθμιση του εργασιακού περιβάλλοντος. Αυτό είναι αποτέλεσμα της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας μέσω της λήψης μέτρων υγείας και ασφάλειας, της δημιουργίας αισθήματος ασφάλειας για τους εργαζόμενους και της γρηγορότερης εκτέλεσης ορισμένων δραστηριοτήτων, με την άρση των σχετικών κινδύνων. Τέλος η αναβάθμιση της «εικόνας» της επιχείρησης λόγω χαμηλού βαθμού εμφάνισης ατυχημάτων ενισχύει το καλό όνομα της εταιρίας, βελτιώνει την εικόνα των υποδομών της στους συνεργάτες, πελάτες, προμηθευτές και αυξάνει τις πιθανότητες ανάληψης έργων και αύξησης της κερδοφορίας της Κόστος Πρόληψης [1], [11] Το κόστος της πρόληψης διακρίνεται σε εσωτερικό και εξωτερικό. Στην πρώτη περίπτωση τις δαπάνες επωμίζεται η επιχείρηση, ενώ στη δεύτερη περίπτωση τις δαπάνες αναλαμβάνει το κράτος. Επίσης το κόστος πρόληψης χωρίζεται σε δύο κατηγορίες με βάση όσα ήδη ήδη έχουν αναφερθεί παραπάνω: στο άμεσο και στο έμμεσο κόστος. Το άμεσο κόστος σχετίζεται με δαπάνες, οι οποίες αφορούν μόνο στην υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας. Το έμμεσο κόστος περιλαμβάνει δαπάνες που επηρρεάζουν και άλλες λειτουργικές δραστηριότητες της εταιρίας ( π.χ. καθαριότητα ευταξία, συντήρηση κ.ά.). Ο ρόλος του κράτους είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε θέματα πρόληψης. Η Πολιτεία μέσω της πολιτικής που ασκεί, οφείλει να διαμορφώσει ένα ορθολογικό και βιώσιμο μοντέλο πρόληψης για την υγιεινή και ασφάλεια των απασχολούμενων στην Ελλάδα. Στο μοντέλο αυτό, η συνεισφορά της Πολιτείας αλλά και των επιχειρήσεων πρέπει να είναι αναλογική. Ιδιαίτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες αποτελούν την σπονδυλική στήλη του επιχειρηματικού κόσμου. Η κρατική συνεισφορά στη βελτίωση της πολιτικής για υγιεινή και ασφάλεια των μικρομεσαίων εταιριών έγκειται στα παρακάτω: Υποστήριξη των φορέων πληροφόρησης, έρευνας, κατάρτισης (π.χ. ΕΛΙΝΥΑΕ). Χρηματοδότηση κατάρτισης π.χ. μέσω ΛΑΕΚ. Συγχρηματοδότηση επενδύσεων από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους, μέσω κατάλληλων προγραμμάτων ενίσχυσης. 24

21 «Η πόρτα της ανάπτυξης ανοίγει μόνο προς τα μέσα» Carl Rogers 5.3. Μέτρα Πρόληψης [1],[2],[3],[6],[7],[8],[11],[14],[15],[17],[20],[21],[22],[26],[27],[35],[39],[40],[41],[42],[46] Γενικά [11] Τα μέτρα που λαμβάνονται από μία εταιρία στην κατεύθυνση της πρόληψης για την υγιεινή και ασφάλεια διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: - Εκπαίδευση Προσωπικού. - Σύστημα Διαχείρισης. - Τεχνικός Ασφαλείας και Γιατρός Εργασίας. - Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου. - Επεμβάσεις στην Υποδομή. - Εργονομία. - Μέσα Ατομικής Προστασίας (Μ.Α.Π.) Εκπαίδευση [3],[7],[8],[20],[21],[22],[39],[40],[41],[42],[46] Εκπαίδευση Προσωπικού [20],[21],[22],[39],[40],[41],[42] Στον τομέα της προστασίας της υγείας και ασφάλειας των απασχολούμενων σε τεχνικά έργα, η κρίσιμη λέξη είναι η λέξη «εκπαίδευση». Όπως θα φανεί και στη συνέχεια, η εκπαίδευση των εργαζομένων αποτελεί το κυριότερο προληπτικό μέτρο στην παραπάνω αναφερόμενη κατεύθυνση. Η ουσιαστικότερη ωφέλεια που απορρέει από την εκπαίδευση είναι η διαμόρφωση και ανάπτυξη μιας κουλτούρας ασφαλείας (safety culture), η οποία αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πρόληψης. Η αλλαγή νοοτροπίας των απασχολούμενων κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική διότι ανοίγει την πόρτα της υγείας και ασφάλειας στα εργοτάξια τεχνικών έργων. Η αλλαγή συμπεριφοράς του εργαζόμενου, ο οποίος έχει εκπαιδευτεί, μέσα στο εργοτάξιο δεν υπαγορεύεται πάντοτε από την λογική, ούτε εκφράζεται με τρόπο που είναι πάντοτε προφανής. Οι αντιδράσεις μπορεί να είναι σε αυτόν εσωτερικές και μη ορατές και να οφείλονται στους παρακάτω λόγους: * Ανησυχία για την αλλαγή τρόπου εργασίας ή απόκτησης καινούργιων δεξιοτήτων. * Φόβος αποτυχίας. * Άγνοια. * Εγωιστικοί - συναισθηματικοί λόγοι. Κάθε απασχολούμενος σε εργοτάξιο, ο οποίος προσέρχεται σε ένα μαθησιακό πρόγραμμα σχετικό με την ασφάλεια και υγεία της εργασίας, «κουβαλά» ένα σύνολο εμπειριών και αξιών, σχετικών με το θέμα. Φέρνει δηλαδή προκαταλήψεις, στάσεις και παγιωμένες αξίες, οι οποίες βασίζονται στις μέχρι τούδε εμπειρίες του. 25

22 Οι συμμετέχοντες όμως προσέρχονται και με μια ποικιλία προσδοκιών αλλά και στάσεων απέναντι στην εκπαίδευση. Διαθέτουν επομένως τα ακόλουθα χαρακτηριστικά γνωρίσματα: Φέρνουν μαζί τους ένα σύνολο αξιών, αντιλήψεων και εμπειριών. Διακατέχονται από συγκεκριμένες προθέσεις και προσδοκίες. Έχουν διαμορφώσει δικούς τους τρόπους μάθησης. Έχουν ανταγωνιστικά, της εκπαίδευσης, ενδιαφέροντα. Βρίσκονται σε στάδιο ανάπτυξης και εξέλιξης. Οι εκπαιδευόμενοι παρουσιάζουν δυσκολίες μάθησης: έλλειψη χρόνου, υποχρεώσεις, μειωμένη ικανότητα απομνημόνευσης και μειωμένη διάθεση μάθησης. Υπόκεινται επίσης στη δράση πολλών ψυχολογικών παραγόντων, όπως φόβο αποτυχίας, άγχος, φόβο αξιολόγησης, τραύματα σχολικής περιόδου, έλλειψη αυτοπεποίθησης, μειωμένη αυτοεκτίμηση, που δυσχεραίνουν την διεργασία της μάθησης. Το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων δεν είναι πάντα δεδομένο. Για το λόγο αυτό, ο εκπαιδευτής πρέπει να οργανώνει τη διδασκαλία του με τέτοιο τρόπο, ώστε να ξυπνά το ενδιαφέρον των εκπαιδευομένων, να τους «προκαλεί» με τις μεθόδους που χρησιμοποιεί και να τους παρέχει κίνητρα για μάθηση. «Απέναντι σε έναν ομιλητή ένας ενήλικος, αν δεν συμμετέχει, μπορεί να παραμείνει συγκεντρωμένος το πολύ 20 λεπτά, έστω και αν η προσοχή του κεντρίζεται από οπτικοακουστικά βοηθήματα (μηχάνημα προβολής, σλάιντς κ.ά.). Όταν ένας ενήλικος ακούει, συγκρατεί, αν έχει συγκεντρωμένη την προσοχή του, 20% με 30% των πληροφοριών που μεταδίδονται. Πέραν των είκοσι λεπτών το ποσοστό αυτό πέφτει στο 5%».[42]. Για την επιτυχημένη διδασκαλία της ενότητας και επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, δεν αρκεί ο εκπαιδευτής να γνωρίζει σε βάθος το αντικείμενο του, αλλά επιπλέον να είναι καλός γνώστης όλων των εκπαιδευτικών τεχνικών και μεθόδων. Αυτές τις τεχνικές καλείται να εφαρμόσει με επιτυχία ο εκπαιδευτής, για μια δημιουργική και βιωματική μάθηση, που θα ξεδιπλώσει τις ικανότητες των εκπαιδευομένων. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται η κατάλληλη επιλογή και συνδυασμός των εκπαιδευτικών μεθόδων και τεχνικών καθώς και η σωστή εφαρμογή τους. Και για το συγκεκριμένο θέμα, επιζητάται η ενεργητική παρά η παθητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων, οι οποίοι πρέπει να έχουν ένα δυναμικό και όχι στατικό ρόλο, έναν ενεργητικό και όχι αδρανή ρόλο. Για το σκοπό αυτό, απαιτούνται εκπαιδευτικές τεχνικές που ενισχύουν την ενεργητική συμμετοχή και αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων. Οι σημαντικότερες ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές είναι οι ακόλουθες: ερωτήσεις/ απαντήσεις, συζήτηση, ομάδες εργασίας, μελέτη περίπτωσης (case study), παιχνίδι ρόλων, καταιγισμός ιδεών, ασκήσεις, μελέτη, πείραμα, εκπαιδευτική επίσκεψη. Δεν είναι τόσο εύκολο για έναν παραδοσιακό εκπαιδευτή να αλλάξει τρόπο διδασκαλίας και από δασκαλοκεντρικό στυλ να περάσει σε σπουδαστοκεντρικό. Χρειάζεται σιγουριά για αυτά που ξέρει, θάρρος να ομολογήσει ότι δεν γνωρίζει και προσωπικό ρίσκο να συναντήσει τον εκπαιδευόμενο. Όμως αξίζει τον 26

23 κόπο. Το όφελος είναι διπλό, μια και η σχέση εκπαιδευτή εκπαιδευόμενου λειτουργεί αμφίδρομα. Άξίζει να αναφερθεί εδώ ένα απόσπασμα από τη Λευκή Bίβλο της Ευρωπαικής Επιτροπής (European Commission White Book, 1995): «Η εκπαίδευση και κατάρτιση, περισσότερο από ότι στο παρελθόν θα αποτελέσουν τις κύριες συνιστώσες της ταυτότητας καθενός, της κοινωνικής προόδου και της προσωπικής ανάπτυξης... Το μέλλον της Ευρωπαικής Ένωσης, η ακτινοβολία της, θα προκύψουν σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ικανότητα της να παρακολουθήσει την κίνηση προς την κοινωνία της γνώσης».[39]. Σύμφωνα με τα παραπάνω αναφερόμενα, πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή στην κατάλληλη επιλογή των διδασκόντων, στις κατάλληλες εκπαιδευτικές τεχνικές (σπουδαστοκεντρικές και όχι δασκαλοκεντρικές), στα εκπαιδευτικά μέσα καθώς και στην προσαρμογή των νέων γνώσεων ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα, στην οποία απευθύνεται η παρεχόμενη εκπαίδευση. Στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, είναι σημαντική η εύρεση νέων τρόπων προσέγγισης των ενήλικων εκπαιδευομένων. Πολλές φορές αυτοί αντιμετωπίζονται ως εντελώς αδαείς ή ανίκανοι, ενώ συνήθως ισχύει το αντίθετο. Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν πολλά πράγματα για το αντικείμενο της εκπαίδευσης τους, συνήθως περισσότερα από όσα νομίζουν οι ίδιοι ότι γνωρίζουν. Σκοπός της εκπαίδευσης, είναι η εμπλοκή των εκπαιδευομένων σε ουσιαστικές και συναφείς δραστηριότητες με το θέμα της ασφάλειας και υγείας της εργασίας. Μόνο τότε θα μάθουν και θα αλλάξουν. Έτσι θα επέλθει αλλαγή και στα επίπεδα των δεξιοτήτων και στάσεων δηλαδή οι εκπαιδευόμενοι θα κατακτήσουν νέες δεξιότητες και θα σχηματίσουν νέες αντιλήψεις. Άλλωστε αυτός είναι και ο βασικότερος στόχος της παρεχόμενης (στους εμπλεκόμενους στην παραγωγή τεχνικών έργων) εκπαίδευσης σε θέματα υγείας και ασφάλειας, η επίτευξη δηλαδή της αλλαγής της ανθρώπινης συμπεριφοράς στα εργοτάξια. Τα εμπόδια, τα οποία συναντούν συνήθως οι εκπαιδευόμενοι στον δρόμο προς τη μάθηση, είναι τα ακόλουθα: Eμπόδια από την κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Εμπόδια εσωτερικά. Εμπόδια από τα ίδια τα Προγράμματα Εκπαίδευσης. Τα εσωτερικά εμπόδια προκύπτουν από την στάση, που έχουν οι εργαζόμενοι απέναντι στον εαυτό τους (παράγοντες προσωπικότητας). Το γεγονός ότι έχουν επενδύσει συναισθηματικά για την κατάκτηση αυτών των βιωμάτων και γνώσεων δημιουργεί μια μορφή εμποδίου. Το εμπόδιο αυτό, είναι η συναισθηματική επένδυση που έκαναν στη γνώση και η αντίδραση τους στην αλλαγή. Στη συνέχεια παρατίθενται οι εφαρμογές του κύκλου μάθησης στην εκπαίδευση ενηλίκων: 28

24 Επαφή με το μαθησιακό αντικείμενο μέσω της εμπειρίας (των εμπειριών που ήδη υπάρχουν ή νέων εμπειριών) ευρετική μάθηση Κριτική σκέψη επάνω σε αυτή την εμπειρία: σχετικές ερωτήσεις και κρίσεις, πως θα μπορούσε να ήταν διαφορετική Συλλογή άλλων εμπειριών που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη εμπειρία συμμετοχική μάθηση Καθορισμός του εύρους των πιθανών απαντήσεων, ανάπτυξη δομών και γενικών αρχών μάθησης εννοιακή μάθηση Επιλογή της κατάλληλης απάντησης στα ερωτήματα που τέθηκαν Δοκιμή της απάντησης στην πράξη, εφαρμογή της «θεωρίας» σε καινούργιες περιπτώσεις αξιολογική μάθηση Περαιτέρω κριτική σκέψη, διατύπωση ερωτημάτων, αναζήτηση καινούριων απαντήσεων, εξέταση πιθανών λύσεων κ.λ.π. Σχήμα 4: Εφαρμογές του κύκλου μάθησης στην εκπαίδευση ενηλίκων [39] Καλές Πρακτικές στην Ευρώπη [7] Η εκπαίδευση των εργαζομένων στα τεχνικά έργα θα προσεγγιστεί στην συνέχεια μέσα από οδηγίες, διακηρύξεις της Ευρωπαικής Ένωσης (Ε.Ε.) καθώς και από παραδείγματα καλών πρακτικών (good practices), που ήδη εφαρμόστηκαν με επιτυχία σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Η αναγκαιότητα εισαγωγής της επαγγελματικής ασφάλειας και υγείας στην εκπαίδευση επισημάνθηκε το 1981, από την παγκόσμια κοινότητα, ως εξόχως σημαντική. Στο κείμενο της 155 ης Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας, της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), καταγράφεται η ακόλουθη απαίτηση: «Θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ώστε να ενθαρρύνεται με τρόπο σύμφωνο με τις εθνικές συνθήκες και την εθνική πρακτική, η ένταξη θεμά- 29

25 των ασφαλείας, υγιεινής και περιβάλλοντος της εργασίας, στα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε όλα τα επίπεδα καθώς και στην ανώτατη τεχνική ιατρική και επαγγελματική εκπαίδευση με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις εκπαιδευτικές ανάγκες όλων των εργαζομένων».[ ]. Η Ευρωπαική Ένωση έχει χαράξει μια πορεία, η οποία βασίζεται στην επένδυση επάνω στο ανθρώπινο κεφάλαιο, μέσω της γνώσης. Σημαντικά γεγονότα είναι τα ακόλουθα: * Oδηγία Πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ. * Στρατηγική της Λισσαβόνας (2000). * Ευρωπαική Στρατηγική για ασφάλεια και υγεία στην εργασία ( ). * Σεμινάριο «Learning about OSH» (2002.) * Δημιουργία Ομάδας Εργασίας για ασφάλεια και υγεία στην εργασία (2003). * Διακήρυξη Ρώμης (2003). * Ενσωματώνοντας την ΕΑΥ στην εκπαίδευση - Καλές Πρακτικές στο σχολείο και την επαγγελματική κατάρτιση» ( 2004). * Ευρωπαικό Σύμφωνο για τη Νεολαία (2005). * Ευρωπαική Εβδομάδα για τη ασφάλεια και υγεία στην εργασία «Από την αρχή με ασφάλεια» (2006). Στη συνέχεια θα εξεταστεί αναλυτικότερα κάθε ένα από τα παραπάνω γεγονότα σταθμοί όσον αφορά στην συμβολή του στην αποτελεσματικότερη ένταξη της πρόληψης των εργατικών ατυχημάτων στην εκπαίδευση των διαφόρων Ευρωπαικών χωρών. Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Οδηγίας Πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ, η παροχή εκπαίδευσης στους εργαζόμενους αποτελεί υποχρέωση του εργοδότη. Αξίζει να αναφερθεί η επιτυχής οργάνωση σχετικών ενημερωτικών προγραμμάτων και σεμιναρίων, όπως το σεμινάριο «European Conferenc e on Health and Safety at School», που διεξήχθη τον Φεβρουάριο του 1993, με συνδιοργάνωση της Επιτροπής Ευρωπαικών Κοινοτήτων και του Ολλανδικού Κέντρου, για την προαγωγή και εκπαίδευση της υγείας. Σύμφωνα με την Στρατηγική της Λισσαβόνας τέθηκε ένας νέος στρατηγικός στόχος για τη δεκαετία : «να γίνει η Ε.Ε. η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή».[ ]. Οι προτεινόμενοι τρόποι υλοποίησης αυτού του στόχου ήταν οι εξής: Δημιουργία ανταγωνιστικής οικονομίας βασισμένη στη γνώση. Εκσυγχρονισμός κοινωνικού μοντέλου. Ο εκσυγχρονισμός του κοινωνικού μοντέλου θα επιτευχθεί με την επένδυση επάνω στον άνθρωπο και τη δημιουργία κράτους πρόνοιας. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται αλλαγές στον τομέα της εκπαίδευσης κατάρτισης καθώς και την αύξηση των κονδυλίων που θα επενδύονται στον άνθρωπο μέσω της παιδείας. Η «δια βίου μάθηση» στοχεύει στην παροχή ευκαιριών στους εργαζόμενους σε όλη την διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής, δηλαδή στην βελτίωση και ανάπτυξη τους σε τρία επίπεδα στόχων: 30

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΟΤΑΞΙΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ :

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ & ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ, ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΙΤΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΑΤΟΤΗΤΑΣ-ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΕΙΣ ΟΔΩΝ 2018

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΑΤΟΤΗΤΑΣ-ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΕΙΣ ΟΔΩΝ 2018 ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΦΑΥ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΔΗΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΒΑΤΟΤΗΤΑΣ-ΑΣΦΑΛΤΟΣΤΡΩΣΕΙΣ ΟΔΩΝ 2018 ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ) ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΟΥ : 10/2015

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΟΥ : 10/2015 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΘΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ & ΔΙΚΤΥΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΥ & ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΣΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Υ Π Ο Γ Ε Ι Ω Σ Η Δ Ι Κ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Βοηθός Φαρμακείου Ημ/νια: 26/11/2013 ΕΞΑΜΗΝΟ: Α Χειμερινό Εισηγητής : Εμμανουήλ Ε. Νικόλαος Μάθημα: Ασφάλεια και Υγιεινή Ενότητα: Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΑΙΤΙΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ. Νικολάου Ζωή Α.Μ. 6763 Επιβλέπων καθηγητής: Στράνης Δημήτριος

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ. Νικολάου Ζωή Α.Μ. 6763 Επιβλέπων καθηγητής: Στράνης Δημήτριος ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Νικολάου Ζωή Α.Μ. 6763 Επιβλέπων καθηγητής: Στράνης Δημήτριος ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα μελέτη αναφέρεται στην σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων και κατά πόσο αυτή

Διαβάστε περισσότερα

Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία

Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΟΑΕΔ Παιδαγωγική Ψυχολογία Βιομηχανική Ψυχολογία ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ: Μαρμαρινός Ιωάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΓΙΕΙΝΗ - ΔΙΚΑΙΟ Τομέας Μεταλλευτικής Τμήμα Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών ΕΝΟΤΗΤΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ιωάννης Πασπαλιάρης, Καθηγητής, Τομέας Μεταλλουργίας Γεώργιος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Εσπερινά σχολεία, μια διαφορετική προσέγγιση στην εκπαιδευτική διαδικασία Δρ. ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Διευθυντής 1 ου Εσπερινού ΓΕΛ Αθηνών zarknick@hotmail.com

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Αντικατάσταση παλαιών αγωγών δευτερεύοντος δικτύου ύδρευσης

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Αντικατάσταση παλαιών αγωγών δευτερεύοντος δικτύου ύδρευσης --------- ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΣΑΥ ----- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ /ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Αντικατάσταση παλαιών αγωγών δευτερεύοντος δικτύου ύδρευσης ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ)

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ

ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Βοηθός Φαρμακείου Ημ/νια: 19/11/2013 ΕΞΑΜΗΝΟ: Α Χειμερινό Μάθημα: Ασφάλεια και Υγιεινή Εισηγητής : Εμμανουήλ Ε. Νικόλαος Ενότητα: Εισαγωγή ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στην ημερίδα συμμετείχαν εταιρίες του κατασκευαστικού χώρου, της βιομηχανίας, αλλά και του τραπεζικού κλάδου.

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ. Στην ημερίδα συμμετείχαν εταιρίες του κατασκευαστικού χώρου, της βιομηχανίας, αλλά και του τραπεζικού κλάδου. Αθήνα, 23 Μαΐου 2012 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Απόλυτη επιτυχία σημείωσε η Εκπαιδευτική Ημερίδα της Εξ.Υ.Π.Π. Biosafety AE με θέμα "Ασφαλείς Εργαζόμενοι σε Υγιείς Επιχειρήσεις" που έλαβε χώρα στο Ίδρυμα Παναγιώτη και

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ :

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : ΔΙΑΝΟΙΞΕΙΣ ΟΔΩΝ 2018 ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ) ΟΙ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΕΡΓΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Απέναντι σε αυτή τη κατάσταση το ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΟΤΑ ΑΤΤΙΚΗΣ παρεμβαίνει, διεκδικώντας:

Απέναντι σε αυτή τη κατάσταση το ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΟΤΑ ΑΤΤΙΚΗΣ παρεμβαίνει, διεκδικώντας: «Κυρία Υπουργέ To ΣΥΝΔΙΚΑΤΟ ΟΤΑ ΑΤΤΙΚΗΣ εδώ και χρόνια έχει ανοίξει το ζήτημα για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Μάλιστα πραγματοποιήθηκε το 2013 και σχετική ημερίδα για τα εργατικά «ατυχήματα»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : «Επισκευή Κτηρίου Παντελίδιου Λήμνου»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : «Επισκευή Κτηρίου Παντελίδιου Λήμνου» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : «Επισκευή Κτηρίου Παντελίδιου Λήμνου» Π. Δ. 350 / 1996 ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Φ.Α.Υ.) Μυτιλήνη 2015 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διαβάστε περισσότερα

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Νικολέττα Ιωάννου Λειτουργός Γραφείου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού 2 ο Π α γ κ ύ π ρ ι ο Σ υ ν έ δ ρ ι ο, 29 Ν ο ε μ β ρ ί ο υ 2 0 1 4, Λ ε μ ε σ ό ς Βασικά ερωτήματα

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς

Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς Ερωτηματολόγιο προς εκπαιδευτικούς Σκοπός της έρευνας αυτής είναι η διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευτικών αναφορικά με την ιδιαίτερη πολιτική του σχολείου τους. Η έρευνα αυτή εξετάζει, κυρίως, την πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΕΊΑ ΚΑΊ ΑΣΦΑΛΕΊΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ

ΥΓΕΊΑ ΚΑΊ ΑΣΦΑΛΕΊΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ ΥΓΕΊΑ ΚΑΊ ΑΣΦΑΛΕΊΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ Προτεραιότητα που μας αφορά όλους Ε.Κ.Α. ΕΡΓΑΤΟΫΠΑΛΛΗΛΊΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑΣ ΥΓΕΊΑ ΚΑΊ ΑΣΦΑΛΕΊΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ Προτεραιότητα που μας αφορά όλους Το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Κατασκευή νέας υδρογεώτρησης στη ηµοτική Ενότητα Νέας Ερυθραίας

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Κατασκευή νέας υδρογεώτρησης στη ηµοτική Ενότητα Νέας Ερυθραίας --------- ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΦΑΥ ----- /ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Κατασκευή νέας υδρογεώτρησης στη ηµοτική Ενότητα Νέας Ερυθραίας ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

Η υγιεινή και ασφάλεια, μετρήσιμος στόχος βελτίωσης της απόδοσης και μέτρο επιτυχίας στο νοσοκομείο

Η υγιεινή και ασφάλεια, μετρήσιμος στόχος βελτίωσης της απόδοσης και μέτρο επιτυχίας στο νοσοκομείο ΑΡΘΡΟ ΣΥΝΤΑΞΗΣ - EDITORIAL Η υγιεινή και ασφάλεια, μετρήσιμος στόχος βελτίωσης της απόδοσης και μέτρο επιτυχίας στο νοσοκομείο Ο όρος υγεία και ασφάλεια στην εργασία αφορά τις συνθήκες και τους παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ)

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ ΕΡΓΟ : Ανακατασκευή οδοστρώµατος οδού Καραολή και ηµητρίου ΗΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ /ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (ΦΑΥ) Σεπτέµβριος 2018 ΣΥΝΤΑΧΘΗΚΕ ΕΛΕΓΧΘΗΚΕ ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΒΑΛΛΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Στέλεχος Υπηρεσιών Ασφαλείας Ημ/νια: 23/01/2014 ΕΞΑΜΗΝΟ: Α Χειμερινό Εισηγητής : Εμμανουήλ Νικόλαος Μάθημα: Υγιεινή και Ασφάλεια Εργασιακών Χώρων Ενότητα: Κεφάλαιο 8, 9, 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. ΠΥΛΑΙΑΣ-ΧΟΡΤΙΑΤΗ Απρίλιος 2012 Ανάλυση της Τοπικής Αγοράς Εργασίας 1. Περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών της περιοχής παρέμβασης στην οποία θα εφαρμοστεί το προτεινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ 2 ΧΑΛΙΚΙΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Ασφαλτοστρώσεις οδών σε επικίνδυνα καταγεγραµµένα σηµεία Τ.Π.

ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Ασφαλτοστρώσεις οδών σε επικίνδυνα καταγεγραµµένα σηµεία Τ.Π. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΙΚΤΥΩΝ ΤΜΗΜΑ Ο ΟΠΟΙΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΙΚΗΣ ΣΗΜΑΝΣΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ-ΕΡΓΟΥ : Ασφαλτοστρώσεις οδών σε επικίνδυνα καταγεγραµµένα

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία Η πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου και η εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγείας και ασφάλειας εργασίας αποτελούν προϋπόθεση για τη μείωση των εργατικών

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ PROJECT 2013-2014 ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΕΝΤΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΡΑΤΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ 1 Με τον όρο επάγγελμα εννοούμε το "είδος της βιοποριστικής εργασίας", δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγήσεις για Βελτιωμένη Ασφάλεια των Ηλεκτρολόγων στην Ευρώπη Eπεξεργασία από Valentina Chanina Project: Safety4El Improved Safety for Electricians

Εισηγήσεις για Βελτιωμένη Ασφάλεια των Ηλεκτρολόγων στην Ευρώπη Eπεξεργασία από Valentina Chanina Project: Safety4El Improved Safety for Electricians Εισηγήσεις για Βελτιωμένη Ασφάλεια των Ηλεκτρολόγων στην Ευρώπη Eπεξεργασία από Valentina Chanina Project: Safety4El Improved Safety for Electricians Περιεχόμενα Ότι αφορά στο έργο Safety4El... 2 Στόχοι...

Διαβάστε περισσότερα

Γενική περιγραφή του Προγράµµατος

Γενική περιγραφή του Προγράµµατος Γενική περιγραφή του Προγράµµατος Γενικός Σκοπός Προγράµµατος Μέρος 1 ο (ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ) Προβλεπόµενα στοιχεία µάθησης ILO 1. Ενότητα του προγράµµατος ραστηριότητες Μάθησης Εξετάσεις Ενότητα 1 «Ο γενικός σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

Προτεραιότητα στην ασφάλεια Γενικές Αρχές Εθνικού Δικαίου

Προτεραιότητα στην ασφάλεια Γενικές Αρχές Εθνικού Δικαίου Προτεραιότητα στην ασφάλεια Γενικές Αρχές Εθνικού Δικαίου Ιωάννης Ανυφαντής Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας Κέντρο Πρόληψης Εργατικών Κινδύνων Κεντρικής Ελλάδος Να διαμορφώσουμε ένα ασφαλές

Διαβάστε περισσότερα

Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας Οφέλη για εσένα προσωπικά. Οφέλη για τις επιχειρήσεις.

Ασφαλείς και Υγιείς Χώροι Εργασίας Οφέλη για εσένα προσωπικά. Οφέλη για τις επιχειρήσεις. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΘΗΚΩΝ & ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΣΤΙΑΚΟΣ ΠΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΥΕ Η Μ Ε Ρ Ι Α «Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά

Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Αφορά γονείς-παιδιά Εκµάθηση χρήσης του Η/Υ από την προσχολική ηλικία Συµβολή γονέων στην χρήση του Η/Υ από τα παιδιά Πρόσβαση στην γνώση και στην πληροφορία -Επιστήµονες-πειράµατα -Πηγή ενηµέρωσης-εξελίξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΩΡΙ ΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΣΤΙΣ Ο ΟΥΣ Γ. ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ, ΑΓΓΕΛΑΚΗ, ΑΛ. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΦΑΥ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΩΡΙ ΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΣΤΙΣ Ο ΟΥΣ Γ. ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ, ΑΓΓΕΛΑΚΗ, ΑΛ. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΧΕ ΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΦΑΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΛΩΡΙ ΩΝ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΣΤΙΣ Ο ΟΥΣ Γ. ΠΑΠΑΝ ΡΕΟΥ, ΑΓΓΕΛΑΚΗ, ΑΛ. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗ ΛΕΩΦΟΡΟ ΣΤΡΑΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΡΓΟΥ : 4/07-02-2012 ΣΧΕ ΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΦΑΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΓΕΝΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 110/39

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 110/39 1.5.2009 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης L 110/39 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ της 29ης Απριλίου 2009 για την εναρμόνιση και την τακτική διαβίβαση των πληροφοριών και του ερωτηματολογίου που προβλέπονται

Διαβάστε περισσότερα

Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ. Αθήνα, 24/1/2013

Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ. Αθήνα, 24/1/2013 Δελτίο Τύπου ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ & ΙΝΕ ΓΣΕΕ Αθήνα, 24/1/2013 Κοινή Έρευνα των Ινστιτούτων της ΓΣΕΒΕΕ και της ΓΣΕΕ σχετικά με τα κίνητρα και τα εμπόδια συμμετοχής των ενηλίκων στη διά βίου μάθηση. Το Ινστιτούτο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : «Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός του Εργαστηρίου Ανάπτυξης. Εκτροφής Ζωικών Προτύπων και Βιοϊατρικής Έρευνας»

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ : «Αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός του Εργαστηρίου Ανάπτυξης. Εκτροφής Ζωικών Προτύπων και Βιοϊατρικής Έρευνας» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ.

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. 22-3-2011 ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΣΤΟ 46 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. 1. Εισαγωγή 2. Η Πρώτη Συνάντηση της Ομάδας Μαθητών. 3. Η Δεύτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΙΝΥΑΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΑΕ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΙΝΥΑΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΑΕ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΙΝΥΑΕ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΥΑΕ ΣΕ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΩΝ Κωνσταντίνα Ζορμπά, Μεταλλειολόγος Μηχανικός, Υπεύθυνη Παραρτήματος Ιωαννίνων Στέφανος Κρομύδας, Τεχνολόγος Χημικός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΤΓΙΕΙΝΗ & ΑΥΑΛΕΙΑ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ Δαΐκου Αφροδίτη τηλ mail:

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΤΓΙΕΙΝΗ & ΑΥΑΛΕΙΑ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ   Δαΐκου Αφροδίτη τηλ mail: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΤΓΙΕΙΝΗ & ΑΥΑΛΕΙΑ ΣΗ ΕΡΓΑΙΑ www.elinyae.gr Δαΐκου Αφροδίτη τηλ. 210 8200157 mail: daikou@elinyae.gr 205 εκατομμύρια εργαζόμενοι σε όλη την Ευρώπη 167.000 θάνατοι στην ΕΕ των 27 αποδίδονται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΑ Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας

ΕΚΑ Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας ΕΚΑ Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο Αθήνας ] Ηµερίδα ΤΕΕ «Επιτυχία σηµαίνει κανένα ατύχηµα» Χαιρετισµός του Προέδρου του ΕΚΑ Γρηγόρη Φελώνη Παρασκευή, 2 Νοεµβρίου 2001 1 Το ζήτηµα των συνθηκών εργασίας αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Σχ. Έτος : 2013-2014 ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Σχ. Έτος : 2013-2014 ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ: Στέλεχος Υπηρεσιών Ασφαλείας Ημ/νια: 23/01/2014 ΕΞΑΜΗΝΟ: Α Χειμερινό Εισηγητής : Εμμανουήλ Ε. Νικόλαος Μάθημα: Υγιεινή και Ασφάλεια Εργασιακών Χώρων Ενότητα: Κεφάλαιο 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Εισηγήτρια: Κατερίνα Γρυμπογιάννη, Επικεφαλής Επιθεωρήτρια της TUV Rheinland Α.Ε. 1 13/7/2012 ΗΜΕΡΙΔΑ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

Εισηγήτρια: Κατερίνα Γρυμπογιάννη, Επικεφαλής Επιθεωρήτρια της TUV Rheinland Α.Ε. 1 13/7/2012 ΗΜΕΡΙΔΑ: ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑΣ Εφαρμογή Συστημάτων Διαχείρισης Ποιότητας στις υπηρεσίες Υγείας: Προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών. (ISO 9001 ISO 22000 ISO 14001 ISO 27001 ISO 50001 OHSAS 18001) Σχετικές

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι η διάρθρωση του προγράμματος Erasmus+;

Ποια είναι η διάρθρωση του προγράμματος Erasmus+; Ποια είναι η διάρθρωση του προγράμματος Erasmus+; Για την επίτευξη των στόχων του, το πρόγραμμα Erasmus+ υλοποιεί τις ακόλουθες δράσεις: Βασική Δράση 1 Κινητικότητα των ατόμων Κινητικότητα εκπαιδευομένων

Διαβάστε περισσότερα

«Διαχείριση Ποιότητας»

«Διαχείριση Ποιότητας» ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΙΔΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΕΕ-ΤΠΔΠ Ενημερωτική Εκδήλωση «Διαχείριση Ποιότητας» Αθήνα, 4 Απριλίου 2012 Τεχνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ-ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ (ΠΕΣ) Το Κέντρο Ερευνών Science-to-Marketing του Munster University (Γερμανία) πραγματοποίησε έρευνα με θέμα τη συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και επιχειρήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ

ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δ/νση Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία σε συνεργασία με το Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών

Διαβάστε περισσότερα

Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών

Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Γενικό πλαίσιο Η Ευρώπη έχει το υψηλότερο και διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο κατανάλωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ-ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΔΔΥΠΠΥ

ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ-ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΔΔΥΠΠΥ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ-ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΔΔΥΠΠΥ 1 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ, Δ/ΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥΣ; Η επαγγελματική ανάπτυξη και η ανθρώπινη ανάπτυξη συνδέονται. Η εξελικτική πορεία του ατόμου δεν κλείνει με την είσοδό του στο επάγγελμα ή σε έναν οργανισμό αλλά αντίθετα, την στιγμή εκείνη αρχίζει μία

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΣ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ Επιστημονική υπεύθυνη: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου Καισαριανή, 2018 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Κέντρο Υγείας του Παιδιού Καισαριανής 2. Η ιδέα για τη δημιουργία 3. Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Έκδοση : 3 η Περίοδος Ιούλιος Σεπτ. 13. Περιεχόμενα. Μήνυμα Λειτουργού Υγείας & Ασφάλειας. Γενική Επισκευή ΜΗΔΕΝ ΑΤΥΧΗΜΑ

ΔΡΑΣΕ ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ. Έκδοση : 3 η Περίοδος Ιούλιος Σεπτ. 13. Περιεχόμενα. Μήνυμα Λειτουργού Υγείας & Ασφάλειας. Γενική Επισκευή ΜΗΔΕΝ ΑΤΥΧΗΜΑ Περιεχόμενα Μήνυμα Λειτουργού Υγείας & Ασφάλειας Γενική Επισκευή ΜΗΔΕΝ ΑΤΥΧΗΜΑ Ακαδημία Ταλέντων Συμβολή στη Γενική Επισκευή Βραβεία Ασφάλειας & Υγείας Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Ασφάλειας & Υγείας 21-25 Οκτωβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρήσεις 2.0 & Η Νέα Επιχειρηματικότητα. Επιχειρηματικότητα. Εισηγητής: Βασίλης Δαγδιλέλης

Επιχειρήσεις 2.0 & Η Νέα Επιχειρηματικότητα. Επιχειρηματικότητα. Εισηγητής: Βασίλης Δαγδιλέλης Επιχειρήσεις 2.0 & Η Νέα Επιχειρηματικότητα Επιχειρηματικότητα Εισηγητής: Βασίλης Δαγδιλέλης Ποια είναι η «δημόσια εικόνα» της; Οπωσδήποτε δεν είναι πάντοτε μια έννοια «θετικά φορτισμένη» τουλάχιστον στη

Διαβάστε περισσότερα

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες

Άδειες Χρήσης. Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής. Χρηματοδότηση. Σκοποί ενότητας. Οι παρακάτω θεωρίες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Άδειες Χρήσης Μοντέλο προαγωγής προγραμμάτων αγωγής υγείας μέσω της φυσικής αγωγής Θεοδωράκης Γιάννης Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Εισαγωγή στην Ασφάλεια & Υγεία στην Εργασία Εισαγωγή στην Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Η

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΥΓΙΕΙΝΗ & ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΌΡΟΙ Υγιεινή: το σύνολο των ενεργειών και των κανόνων που αποσκοπούν στην προστασία της υγείας του οργανισμού, π.χ.(ειδικότερα) η καθαριότητα, ως ενέργεια

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Φ.Α.Υ.)

ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Φ.Α.Υ.) ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ Περιφερειακή Ενότητα Δράμας ΟΤΑ : Δήμος Κάτω Νευροκοπίου ΥΠΟΕΡΓΟ 1: ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: Ανάπλαση οδών-πεζοδρομίων & ηλεκτροφωτισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014

ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014 Χαιρετισμός του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας κ. Γιάννη Βρούτση στο Ευρωπαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ Πειραιάς, 21 Νοεµβρίου 2014 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΕΙ ΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ TA ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝ ΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ Σκοπός της έρευνας ήταν η συλλογή

Διαβάστε περισσότερα

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων

Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Δίκτυο Υπηρεσιών Πληροφόρησης & Συμβουλευτικής Εργαζομένων Ιούλιος 2017 Η ευθύνη του εργοδότη κατά το Ν. 551/1915 Η ευθύνη του εργοδότη κατά τη νομοθεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ΙΝΕ - ΓΣΕΕ www.inegsee.gr info@inegsee.gr

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες. Επιχειρηματικότητα είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ένας ή περισσότεροι του ενός ανθρώπου, δημιουργούν και αναπτύσσουν μία επιχείρηση.

Έννοιες. Επιχειρηματικότητα είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ένας ή περισσότεροι του ενός ανθρώπου, δημιουργούν και αναπτύσσουν μία επιχείρηση. Womens Business Gerasimos Tzamarelos, PhD 27 November 2014 Έννοιες Επιχειρηματικότητα είναι η διαδικασία μέσω της οποίας ένας ή περισσότεροι του ενός ανθρώπου, δημιουργούν και αναπτύσσουν μία επιχείρηση.

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρείτε και σε τι βαθμό, έγκαιρη την ενημέρωσή σας για την ημερίδα στην οποία και συμμετείχατε;

Θεωρείτε και σε τι βαθμό, έγκαιρη την ενημέρωσή σας για την ημερίδα στην οποία και συμμετείχατε; Θεωρείτε και σε τι βαθμό, έγκαιρη την ενημέρωσή σας για την ημερίδα στην οποία και συμμετείχατε; 4% 56% ΚΑΘΟΛΟΥ 4% 36% Θεωρείτε και σε τι βαθμό ικανοποιητικό τον συντονισμό, την οργάνωση και τη διεξαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Η επιχειρηματικότητα θεωρείται ελκυστική, ωστόσο ο κίνδυνος της αποτυχίας παραμένει

Η επιχειρηματικότητα θεωρείται ελκυστική, ωστόσο ο κίνδυνος της αποτυχίας παραμένει Randstad Hellas Λεωφ. Μεσογείων 2 & Σινώπης Πύργος Αθηνών, Κτίριο Α' 11527 Αθήνα www.randstad.gr Δελτίο Τύπου Ημερομηνία 29.3.2017 Περισσότερες πληροφορίες: Άννα Σύκαλου Telephone +30 210 6770523 asykalou@randstad.gr

Διαβάστε περισσότερα

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!!

Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Εργάζομαι αισθάνομαι... πετυχαίνω!!!!! Η παραδοχή ενός πρώην νοσηλευτή της ΜΤΝ Κλεισαρχάκη Σοφία Κοινωνική Λειτουργός Εργάζομαι. Ως επαγγελματίας και είμαι Ηθικά ευαίσθητος στην ευπάθεια του ασθενούς Βιώνω

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Γυθείου 1 Α, 152 31 Χαλάνδρι Τηλ.: 210-6741 933, 210-6740 118, Fax: 210-6724 536 e-mail: info@pedtrauma.gr www.pedtrauma.gr Γιατί Πρόληψη Παιδικών Ατυχημάτων;

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΑΡΙΘ ΦΕΚ 1 Περί απαγορεύσεως χρήσεως του λευκού (κίτρινου) Ν 2273/1920 145Α/20 φωσφόρου εις την βιομηχανία των πυρείων 2 Περί κωδικοποιήσεως

Διαβάστε περισσότερα

Maria Gravani Open University of Cyprus

Maria Gravani Open University of Cyprus Εστιάζει σε δυο σημεία του ρόλου του ΣΕΠ στο ΑΠΚΥ: 1) ως εκπαιδευτή ενηλίκων, δεδομένου ότι το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται αποτελείται κατά αποκλειστικότητα από ενήλικους εκπαιδευόμενους. 2) ως συνεργάτη

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (ΤΕΕ, )

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (ΤΕΕ, ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (ΤΕΕ, 12-14.12.2012) ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2004/35/ΕΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Δ. Χατζηδάκης*, I. Παναγόπουλος*,

Διαβάστε περισσότερα

Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία

Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία Λίγα λόγια για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία Η πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου και η εξασφάλιση κατάλληλων συνθηκών υγείας και ασφάλειας εργασίας αποτελούν προϋπόθεση για τη μείωση των εργατικών

Διαβάστε περισσότερα

Νομοθεσία της ΕΕ για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Τιμ Τρεγκένζα Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία

Νομοθεσία της ΕΕ για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Τιμ Τρεγκένζα Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Νομοθεσία της ΕΕ για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Τιμ Τρεγκένζα Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ασφάλεια και Υγεία στην Εργασία Safety and health at work is everyone s concern. It s good for you.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ

ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟ (ΠΕΣΥΠ) ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΕΣΥΠ ΜΑΘΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: Εκστρατεία Επιθεωρήσεων στη Μεταλλουργική Βιομηχανία Νοέμβριος 2017

ΘΕΜΑ: Εκστρατεία Επιθεωρήσεων στη Μεταλλουργική Βιομηχανία Νοέμβριος 2017 Λευκωσία, 27 Οκτωβρίου 2017 ΠΡΟΣ: ΑΠΟ: Όλους τους ενδιαφερόμενους Παναγιώτη Παναγή, Λειτουργό Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων ΘΕΜΑ: Εκστρατεία Επιθεωρήσεων στη Μεταλλουργική Βιομηχανία Σας ενημερώνουμε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς

Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς Πυξιδίσματα: Ένα καινοτόμο πρόγραμμα πρόληψης και αγωγής υγείας για τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς των Α.Πορτσέλη, Μ. Κυριακίδου Η παρούσα εισήγηση αφορά στην παρουσίαση ενός καινοτόμου προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

3. Μεθοδολογία διδασκαλίας Ενηλίκων. Επιμόρφωση εκπαιδευτών/τριών Επιμορφωτικών Κέντρων Λευκωσία

3. Μεθοδολογία διδασκαλίας Ενηλίκων. Επιμόρφωση εκπαιδευτών/τριών Επιμορφωτικών Κέντρων Λευκωσία 3. Μεθοδολογία διδασκαλίας Ενηλίκων Στόχοι Παρουσίασης Πως μαθαίνουν οι ενήλικοι α)τρόποι μάθησης β) Θεωρίες μάθησης Εμπόδια στη μάθηση των ενηλίκων Σύνδεση με τα προηγούμενα: 1. Χαρακτηριστικά ενήλικων

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Jukka Takala. Τι σημαίνει εκτίμηση κινδύνου;

Συνέντευξη με τον Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Jukka Takala. Τι σημαίνει εκτίμηση κινδύνου; Συνέντευξη με τον Διευθυντή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, Jukka Takala Μπιλμπάο, 28 Απριλίου 2008 Τι σημαίνει εκτίμηση κινδύνου; Jukka Takala: Η εκτίμηση κινδύνου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ Α Β ) 2010 ΚΕΙΜΕΝΟ Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη

Διαβάστε περισσότερα

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης

Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ» Δράση 9.10 Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης ΚΥΡΙΩΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: 9.10.5 Ηλεκτρονικό ενημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων. Ενότητα 10: Ασφάλεια εργαζομένων Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων. Ενότητα 10: Ασφάλεια εργαζομένων Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων Ενότητα 10: Ασφάλεια εργαζομένων Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Το Όραμα του Πανεπιστημίου Πειραιώς είναι: να είναι ένα Ίδρυμα διεθνούς κύρους στο σύγχρονο Ακαδημαϊκό Χάρτη και να αναγνωρίζεται για: την αριστεία στην εκπαίδευση και

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Περιγραφή Συμβουλευτικής ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των Συμβουλευτικών Κέντρων. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα

Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών που διεξάγονται σε σχολεία της χώρας θεωρούνται κοινωνικό πρόβλημα Η ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ Ορίζουν μια κατάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Έννοια και Περιεχόμενο

Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού. Έννοια και Περιεχόμενο Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού ή Διοίκηση Προσωπικού Έννοια και Περιεχόμενο 1.1 Ορισμός O Η Διοίκηση προσωπικού αποτελεί ειδικό κλάδο στο πλαίσιο της επιστήμης του Management. Aναφέρεται στο σύνολο των

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ-ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ Απρίλιος 2012 Ανάλυση της Τοπικής Αγοράς Εργασίας 1. Περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών της περιοχής παρέμβασης στην οποία θα εφαρμοστεί

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Mειώστε. την καταπόνηση! www.handlingloads.eu

Mειώστε. την καταπόνηση! www.handlingloads.eu Mειώστε την καταπόνηση! Ευρωπαϊκή εκστρατεία ελέγχων και ενημέρωσης Χειρωνακτική διακίνηση φορτίων στην Ευρώπη στους τομείς των μεταφορών και της υγειονομικής περίθαλψης www.handlingloads.eu Μια εκστρατεία

Διαβάστε περισσότερα

Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων

Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων Διαφοροποίηση αποδοχής και αναστολών σε μαθησιακές εμπειρίες εισαγωγής στελεχών και υπαλλήλων επιλεγμένων υπηρεσιών του ιδιωτικού τομέα της περιοχής μείζονος Θεσσαλονίκης στα δεδομένα Νέων Τεχνολογιών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX)

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX) ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ PLAY4GUIDANCE ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ (THE MATRIX) Συγγραφέας: Jan M. Pawlowski, Hochschule Ruhr West (HRW) Page 1 of 7 Κατηγορία Ικανότητας Περιγραφή Ικανότητας Περιγραφή του επιπέδου επάρκειας

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρήσεις και Μαθητεία απόφοιτων επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) Γενικά περί μαθητείας

Επιχειρήσεις και Μαθητεία απόφοιτων επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) Γενικά περί μαθητείας Επιχειρήσεις και Μαθητεία απόφοιτων επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) Γενικά περί μαθητείας Ως Μαθητεία ορίζεται το εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο ο μαθησιακός χρόνος εναλλάσσεται μεταξύ χώρου εργασίας και

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο ΤΖΙΝΕΒΗ ΜΥΡΤΩ - ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΕΣ Τ.Ε. Β & Γ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Η καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΕΚ - ΗΜΕΡΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Ιουνίου 2016

ΕΤΕΚ - ΗΜΕΡΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ Ιουνίου 2016 ΕΤΕΚ - ΗΜΕΡΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ 2016 15 Ιουνίου 2016 Ασφάλεια & Υγεία στα Κατασκευαστικά Έργα Ο Ρόλος και οι Υποχρεώσεις του Μηχανικού Ενότητα 1 Εισαγωγή Στατιστικά στοιχεία ατυχημάτων Αρχές Πρόληψης Ορισμοί Ευαγγελίτσα

Διαβάστε περισσότερα

Περιγραφή των Ικανοτή των

Περιγραφή των Ικανοτή των Περιγραφή των Ικανοτή των * Το σχέδιο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η παρούσα δημοσίευση (ανακοίνωση) δεσμεύει μόνο τον συντάκη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν

Διαβάστε περισσότερα

Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού

Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού 400 Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναμικού 400.01 Δύο ημέρες 16 ώρες Επιλογή Στελεχών: Ξεχωρίζοντας τους Καλύτερους Με την ολοκλήρωση του σεμιναρίου οι συμμετέχοντες θα έχουν σχηματίσει ολοκληρωμένη αντίληψη όλων

Διαβάστε περισσότερα

φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Το Γραφείο Διασύνδεσης του ΤΕΙ Λαμίας έχει ως κύριο μέλημά του τη συνεργασία με τους σπουδαστές και τους αποφοίτους σχετικά με τη συνέχιση της σταδιοδρομίας τους μετά την αποφοίτησή τους. ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Σ.Α.Υ.) Π.Δ. 305/96, (άρθρο 3, παρ.3,4,5,6,8,9,10)

ΣΧΕΔΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Σ.Α.Υ.) Π.Δ. 305/96, (άρθρο 3, παρ.3,4,5,6,8,9,10) ΣΧΕΔΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Σ.Α.Υ.) Π.Δ. 305/96, (άρθρο 3, παρ.3,4,5,6,8,9,10) 1 Α. ΓΕΝΙΚΑ 1. ΕΡΓΟ: «ΑΝΟΡΥΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΥΔΡΕΥΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Δ.Κ. ΚΟΛΙΝΔΡΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΥΔΝΑΣ ΚΟΛΙΝΔΡΟΥ» 2. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κ.ΚΑΡΑΜΑΝΛΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Πακλατζόγλου Σοφία Μουράτογλου Νικόλαος Καρολίδου Σωτηρία Παζάρσκη Γεωργία Γιολάντα ΠΕΣΥΠ 3 Απριλίου 2017 Θεσσαλονίκη Η μάθηση είναι διαδικασία πρόσκτησης

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα