Αυτοσυµπυκνούµενο Σκυρόδεµα: Ανασκόπηση, Ιδιότητες και Προοπτικές στην Ελλάδα

Transcript

1 Αυτοσυµπυκνούµενο Σκυρόδεµα: Ανασκόπηση, Ιδιότητες και Προοπτικές στην Ελλάδα K.Γ. Παπανικολάου ρ. Πολιτικός Μηχανικός, Εργαστήριο Μηχανικής των Υλικών, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών Αθ.Χ. Τριανταφύλλου Αναπληρωτής Καθηγητής, Εργαστήριο Μηχανικής των Υλικών, Τµήµα Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστηµίου Πατρών Λέξεις κλειδιά: αυτοσυµπυκνούµενο σκυρόδεµα, σκυρόδεµα υψηλής επιτελεστικότητας ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Η εργασία αυτή αποτελεί µία σύντοµη εισαγωγή στην τεχνολογία ενός νέου (σχετικά) είδους σκυροδέµατος υψηλής επιτελεστικότητας, του αυτοσυµπυκνούµενου. Εκτός από την ιστορική αναδροµή της εξελικτικής πορείας του υλικού, ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στα συστατικά, τη µελέτη σύνθεσης, τις φυσικές και µηχανικές ιδιότητες, αλλά και τις προοπτικές του αυτοσυµπυκνούµενου σκυροδέµατος τόσο στα πραγµατοποιούµενα στην ελληνική επικράτεια τεχνικά έργα, όσο και στην εγχώρια βιοµηχανία παραγωγής ετοίµου σκυροδέµατος. 1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ Το αυτοσυµπυκνούµενο σκυρόδεµα (ΑΣΣ self compacting ή self consolidating, concrete SCC στη διεθνή βιβλιογραφία) είναι το είδος του σκυροδέµατος το οποίο δύναται να πληρώσει οποιονδήποτε ξυλότυπο / µεταλλότυπο και να αποκτήσει ικανή συµπύκνωση αποκλειστικά µέσω της βαρύτητας και της ρεολογικής του συµπεριφοράς. Κύριο χαρακτηριστικό του ΑΣΣ είναι η ιδιαίτερα αυξηµένη ρευστότητα σε συνδυασµό µε τη διατήρηση της απαιτούµενης συνεκτικότητας, η οποία αποτελεί µέτρο της αντίστασης διαχωρισµού του αναµίγµατος. Πρόκειται για σκυρόδεµα προηγµένης τεχνολογίας, το οποίο εµπίπτει στην κατηγορία των σκυροδεµάτων υψηλής επιτελεστικότητας (σκυροδέµατα µε επιλεκτικά αναβαθµισµένες ιδιότητες). Πρωτοπόροι στην ανάπτυξη και εφαρµογή του αυτοσυµπυκνούµενου σκυροδέµατος υπήρξαν οι Ιάπωνες ερευνητές (σε ακαδηµαϊκό επίπεδο) και κατασκευαστές (σε επίπεδο παραγωγής), οι οποίοι εκλήθησαν να αντιµετωπίσουν, στα µέσα της δεκαετίας του 80, την αυξανόµενη έλλειψη σε ειδικευµένο προσωπικό και να µειώσουν τα επακόλουθα προβλήµατα ανθεκτικότητας των κατασκευών Ο/Σ, λόγω πληµµελούς δόνησης. Ως απάντηση στα προβλήµατα αυτά, επροτάθη από τον Okamura το 1986 η ανάπτυξη µίας σύνθεσης σκυροδέµατος, η οποία θα αναιρούσε την ανάγκη συµπύκνωσης του υλικού µέσω µηχανικής δόνησης (Ouchi, 1998). Βασική και θεµελιώδης εργαστηριακή έρευνα πραγµατοποιήθηκε από τους Ozawa και Maekawa στο Πανεπιστήµιο του Τόκυο, ενώ η πρώτη πρωτότυπη σύνθεση αυτοσυµπυκνούµενου σκυροδέµατος µε χρήση υλικών της (Ιαπωνικής) αγοράς ετοίµου σκυροδέµατος έγινε πραγµατικότητα το 1988 (Ozawa et al., 1989). Οι παρουσιάσεις εργασιών σε διεθνή συνέδρια στις αρχές της δεκαετίας του 90 (Ozawa et al., 1992) συνέβαλαν στην ευρύτερη µετάδοση της νεοαποκτηθείσας γνώσης/τεχνογνωσίας, ενώ το διαρκώς αυξανόµενο ερευνητικό ενδιαφέρον οδήγησε στην ίδρυση της ειδικής επιτροπής της RILEM για το ΑΣΣ (1997) και στη λειτουργία του ειδικού δικτύου πληροφόρησης SCC-Net (1999). Αξίζει να σηµειωθεί ότι µέχρι στιγµής έχουν πραγµατοποιηθεί τρία διεθνή συνέδρια αποκλειστικά αφιερωµένα στην τεχνολογία αυτοσυµπυκνούµενου σκυροδέµατος [Kochi, Japan (1998), Tokyo, Japan (2001) & Reykjavik, Iceland (2003)]. Σήµερα, το νέο αυτό δοµικό υλικό

2 αποτελεί ένα από τα σηµαντικότερα αντικείµενα έρευνας και της Ευρωπαϊκής / Αµερικανικής επιστηµονικής κοινότητας, ενώ διαρκώς αυξάνονται οι εφαρµογές του σε κατασκευές τόσο της παραδοσιακής (επί τόπου) δόµησης, όσο και της προκατασκευής. Τα κυριότερα πλεονεκτήµατα της χρήσης αυτοσυµπυκνούµενου σκυροδέµατος είναι: η αυξηµένη παραγωγικότητα (ως αποτέλεσµα της µείωσης του χρόνου σκυροδέτησης), η δυνατότητα σκυροδέτησης µελών περίπλοκης γεωµετρίας ή µελών µε ιδιαίτερα πυκνό οπλισµό, οι βελτιωµένες εξωτερικές επιφάνειες, η αυξηµένη ανθεκτικότητα (ως αποτέλεσµα της ικανοποιητικής και οµοιόµορφης συµπύκνωσης) και το αναβαθµισµένο περιβάλλον εργασίας (ως αποτέλεσµα της µείωσης της ηχορύπανσης και της φυσικής καταπόνησης από τη δόνηση). Η φωτογραφία που ακολουθεί είναι από δοκιµαστική σκυροδέτηση πλάκας στη Σουηδία, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράµµατος SCC - Rational production and improved working environment through using self compacting concrete (Brite-EuRam project BRPR-CT ). Σχήµα 1. ιάστρωση πλάκας µε ΑΣΣ. 2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΡΕΟΛΟΓΙΑΣ Προκειµένου να αιτιολογηθεί η αναγκαιότητα χρήσης συνδυασµών συγκεκριµένων συστατικών, εκτός των συνήθων, για την παραγωγή ΑΣΣ, χρήσιµο είναι να γίνει µία σύντοµη αναφορά στις παραµέτρους που επηρεάζουν τη ρευστότητα, η οποία σε συνδυασµό µε την αντίσταση σε απόµιξη και εξίδρωση, αποτελούν τις χαρακτηριστικότερες ιδιότητες του υλικού αυτού. Έτσι, η συµπεριφορά των νωπών τσιµεντοειδών αναµιγµάτων προσοµοιώνεται µε εκείνη των πλαστικών (παχύρευστων) υγρών, σύµφωνα µε την εξίσωση του Bingham: τ = τ0 + ηγ! (1) όπου τ η εσωτερική διατµητική τάση, γ! ο ρυθµός ανάπτυξης της τάσης αυτής, τ 0 το όριο έναρξης ροής, δηλαδή η κρίσιµη τιµή της διατµητικής τάσης κάτω από την οποία το υλικό συµπεριφέρεται ως απλό (Νευτώνειο) υγρό (όσο µικρότερο το τ 0, τόσο πλησιέστερα στη συµπεριφορά απλού υγρού βρίσκεται το ανάµιγµα) και η το πλαστικό ιξώδες του υλικού (µέτρο της αντίστασης ροής ενός υλικού, λόγω της εσωτερικής του τριβής). Η αύξηση του νερού ανάµιξης έχει µεν ως αποτέλεσµα τη µείωση του ορίου έναρξης ροής τ 0 (αύξηση της κάθισης), αλλά και του πλαστικού ιξώδους του µίγµατος, γεγονός το οποίο οδηγεί σε διαχωρισµό των αδρανών από τον τσιµεντοπολτό. Βάσει των παραπάνω, η αύξηση της ρευστότητας του νωπού σκυροδέµατος µε την ταυτόχρονη διατήρηση της συνεκτικότητας του µίγµατος θεωρούνταν, πριν την ανάπτυξη του ΑΣΣ, αλληλοαναιρούµενες ιδιότητες (Nawa et al., 1998).

3 Οι Okamura et al. (1993) ανέτρεψαν αυτή την αντίφαση καταφέρνοντας να ελέγξουν και να ρυθµίσουν ανεξάρτητα την τιµή τ 0 και το πλαστικό ιξώδες του τσιµεντοπολτού µε την κατάλληλη χρήση υπερπλαστικοποιητών (για τη βελτιστοποίηση της διασποράς των κόκκων τσιµέντου) και εξαιρετικά λεπτόκοκκων πρόσθετων (για την αύξηση της συνοχής του µίγµατος). 3 ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ Τα συστατικά, τα οποία χρησιµοποιούνται για την παρασκευή ΑΣΣ, πρέπει (και δύνανται) να συµµορφώνονται µε τις απαιτήσεις του Ευρωπαϊκού Προτύπου ΕΝ 206, το οποίο καλύπτει την περίπτωση των συστατικών για το κοινό σκυρόδεµα (EFNARC, 2002). 3.1 Τσιµέντο Όλοι οι τύποι τσιµέντου που χρησιµοποιούνται για την παρασκευή συµβατικού σκυροδέµατος είναι κατάλληλοι και για την παρασκευή ΑΣΣ, αρκεί να πληρούν τις προϋποθέσεις του σχετικού Ευρωπαϊκού Προτύπου (ΕΝ 197-1). Ωστόσο, προτιµώνται τσιµέντα στα οποία η ικανότητα διασποράς των κόκκων τους από τα υπερρευστοποιητικά είναι µεγάλη, όπως το τσιµέντο Portland µε µικρή περιεκτικότητα σε C3A (αργιλικό τριασβέστιο) και C4AF (αργιλοσιδηρούχο τετρασβέστιο), καθώς και το τσιµέντο πλούσιο σε belite (C2S δυασβεστικό πυριτικό άλας). Το τσιµέντο πλούσιο σε belite (σε περιεκτικότητες από 40% έως 70%) έχει αρκετά χαµηλότερη θερµοκρασία ενυδάτωσης από το συνηθισµένο τσιµέντο Portland. 3.2 Πρόσµικτα Με σκοπό την εξασφάλιση ικανοποιητικής εργασιµότητας και παράλληλα τη µείωση του κινδύνου διαχωρισµού ή εξίδρωσης, το ΑΣΣ περιέχει περισσότερη υδραυλική κονία (περίπου 500 kg/m 3 ) από το συµβατικό. Ωστόσο, για να αποφύγουµε προβλήµατα λόγω της µεγάλης θερµότητας ενυδάτωσης, η υδραυλική κονία είναι συνδυασµός από δύο ή τρία εξαιρετικά λεπτόκοκκα πληρωτικά υλικά. Η επιλογή του τύπου κάθε πρόσµικτου και η περιεκτικότητά του, γίνεται µε βάση τις επιθυµητές µηχανικές ιδιότητες σε µικρή ηλικία, την τελική απαιτούµενη θλιπτική αντοχή και την ανθεκτικότητα στο χρόνο. Παρακάτω περιγράφονται περιληπτικά τα κυριότερα πρόσµικτα για την παραγωγή ΑΣΣ:! Παιπάλη (σκόνη) πετρωµάτων (διάµετρος κόκκων µικρότερη των mm): Κονιορτοποιηµένοι ασβεστόλιθοι, δολοµίτες ή γρανίτες µπορούν να χρησιµοποιηθούν ως συνδετικές κονίες. Η ύπαρξη δολοµιτικής προέλευσης παιπάλης, ωστόσο, στο ανάµιγµα είναι δυνατό να προκαλέσει προβλήµατα ανθεκτικότητας λόγω αλκαλικότητας.! Ιπτάµενη τέφρα (γνωστή και ως pulverized fuel ash, PFA): Παραπροϊόν της καύσης λεπτοαλεσµένου άνθρακα στα ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια (λιγνίτη για τα Ελληνικά δεδοµένα). Πρόκειται για υλικό µε ποζολανικές ιδιότητες πολύ λεπτής διαβάθµισης (ποσοστό διερχόµενων από το κόσκινο των 45 µm µεγαλύτερο του 75%).! Πυριτική παιπάλη (silica fume, SF, ή microsilica): Εξαιρετικά λεπτόκοκκο υλικό µε µέγεθος σωµατιδίων 100 φορές µικρότερο από εκείνα του κοινού τσιµέντου (ordinary Portland cement, OPC). Τα σωµατίδια πυριτικής παιπάλης προσκολλώνται στην επιφάνεια των αδρανών και πληρούν τα κενά µεταξύ των σωµατιδίων του τσιµέντου, βελτιώνοντας τη συνεκτικότητα του µίγµατος. Άµεση συνέπεια των παραπάνω είναι η µείωση του όγκου κενών στη µεταβατική ζώνη, γεγονός που συµβάλλει στην αναβάθµιση εκείνων των ιδιοτήτων του σκυροδέµατος που συνδέονται µε τη µικρορηγµάτωση στη διεπιφάνεια αδρανών µήτρας και τη διαπερατότητα.! Εξαιρετικά λεπτοαλεσµένη άµορφη κολλοειδής πυριτία (ultra fine amorphous colloidal silica, ή nanosilica): Ιριδίζον εναιώρηµα µε περιεκτικότητα 10-50% σε σωµατίδια πυριτίας µεγέθους 5-50 nm (Skarp & Sarkar, 2000). Η χρήση της ουσίας αυτής (σε ποσοστό περίπου 5% κ.β. τσιµεντοειδών υλικών) περιορίζει την εξίδρωση και συµβάλλει στην σταθεροποίηση του µίγµατος, ιδιαίτερα όταν το ποσοστό των πληρωτικών είναι χαµηλό.

4 ! Σκωρία υψικαµίνων (ground granulated blast furnace slag): Λεπτότατοι κόκκοι οι οποίοι προέρχονται από κονιορτοποίηση των παραπροϊόντων υψικαµίνων σιδηροµεταλλευµάτων.! Πληρωτικό γυαλιού (ground glass filler): Λεπτά διαβαθµισµένο ανακυκλωµένο γυαλί µε µέγιστο µέγεθος κόκκου 0.1 mm.! Χρωστικές ουσίες: Η καταλληλότητά χρήσης τους σε αναµίγµατα ΑΣΣ καθορίζεται στο Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ Άλλα συµπληρωµατικά τσιµεντοειδή υλικά, τα οποία αναφέρονται στη σχετική µε το ΑΣΣ βιβλιογραφία, είναι η χαλαζιακή σκόνη, o µετακαολίνης και η πούδρα φλοιών όρυζας. 3.3 Αδρανή! Χονδρόκοκκα αδρανή: Όλοι οι τύποι χονδρόκοκκων αδρανών είναι κατάλληλοι για την παρασκευή Α.Σ.Σ (σχετικό Ευρωπαϊκό Πρότυπο: ΕΝ 12620). Στη βιβλιογραφία συνιστώνται διάφορες τιµές για το µέγεθος του µέγιστου κόκκου: 20 (ΕFNARC, 2002), 25 mm (JSCE, 1999), και µεταξύ 10 και 20 mm (AFGC, 2000). Ως προς το σχήµα τους, τα θραυστά και γωνιώδη αδρανή τείνουν να βελτιώσουν την αντοχή εξαιτίας της αλληλεµπλοκής των κόκκων και της καλής τους πρόσφυσης στην τσιµεντοειδή µήτρα, ενώ τα λεία και σφαιρικά αδρανή βελτιώνουν τη ροή εξαιτίας της µικρότερης εσωτερικής τριβής. Το κ.ο. ποσοστό των χονδρόκοκκων αδρανών πρέπει να περιορίζεται έτσι ώστε να µειώνονται οι πιθανότητες επαφής ή σύγκρουσης µεταξύ τους. Σε αντίθετη περίπτωση, γέφυρες από χονδρόκοκκα αδρανή σχηµατίζονται στη µάζα του νωπού σκυροδέµατος µε αποτέλεσµα να µειώνεται η ικανότητα του ΑΣΣ να διέρχεται από πυκνές διατάξεις οπλισµών, ακόµα και όταν το πλαστικό ιξώδες του τσιµεντοπολτού είναι το κατάλληλο.! Άµµος (µέγεθος κόκκων µεταξύ και 4 mm): Όλοι οι τύποι άµµου που χρησιµοποιούνται στην παρασκευή κοινού σκυροδέµατος είναι κατάλληλες και για την παρασκευή ΑΣΣ. 3.4 Νερό ανάµιξης Το νερό ανάµιξης (το οποίο µπορεί να προέρχεται και από ανακύκλωση των απορροών παρασκευαστηρίου σκυροδέµατος) κρίνεται κατάλληλο, εάν πληροί τις προϋποθέσεις του Ευρωπαϊκού Προτύπου ΕΝ Πρόσθετα Τα χηµικά πρόσθετα είναι µακροµοριακές οργανικές ενώσεις και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στους υπερπλαστικοποιητές (superplasticizers, SP) και στους ευρέως φάσµατος υδατικούς µειωτήρες (high range water reducers, HRWR). Σηµειώνεται ότι πρόκειται για το ίδιο προϊόν, καθώς η διαφορετική δράση τους οφείλεται κυρίως στους διαφορετικούς τρόπους χρήσης τους (Πίν. 1), και όχι στη χηµική τους σύσταση. Οι πιο διαδεδοµένοι τύποι υπερπλαστικοποιητών είναι εκείνοι µε βάση τη σουλφοναφθαλίνη, το πολυκαρβοξύλιο, τη σουλφοµελανίνη και την αµινοσουλφαµίνη. Πίνακας 1. ιαφορές µεταξύ SP και HRWR. Χηµικό πρόσθετο Υπερπλαστικοποιητές (SP) Ευρέως φάσµατος υδατικοί µειωτήρες (HRWR) Λειτουργία Η συνεκτικότητα και η εργασιµότητα του µίγµατος αυξάνονται µε τη δοσολογία, ενώ ο λόγος Ν/ΤΥ (νερό προς τσιµεντοειδή υλικά) και η αντοχή παραµένουν σχεδόν ανεπηρέαστα. Μείωση του νερού ανάµιξης (εποµένως και του λόγου Ν/ΤΥ) και προσθήκη του χηµικού στο ύφυγρο µίγµα, µε αποκατάσταση της συνεκτικότητας και της εργασιµότητας και αύξηση της αντοχής.

5 Η δραστικότητα των χηµικών πρόσθετων, ως προς τη συνεκτικότητα του µίγµατος, εξαρτάται από τον τύπο τους, την χρονική στιγµή της εισαγωγής τους στο µίγµα, τη δοσολογία τους, τον λόγο Ν/ΤΥ, την κοκκοµετρική διαβάθµιση, το είδος των τσιµεντοειδών συστατικών, τη θερµοκρασία του σκυροδέµατος, κ.α. Ο προσδιορισµός των δοσολογιών χηµικών προσθέτων είναι σχετικά πολύπλοκος, ενώ χαρακτηρίζεται ως κρίσιµος παράγοντας για το κόστος, τον βαθµό της κατασκευαστικής ευχέρειας και τις µηχανικές ιδιότητες του ΑΣΣ σε µικρές ηλικίες. Η προσθήκη της βέλτιστης ποσότητας χηµικού πρόσθετου παρέχει εργάσιµο µίγµα για το επιθυµητό χρονικό διάστηµα, αποτρέπει την απόµιξη και επηρεάζει σε ελάχιστο βαθµό τον χρόνο πήξης και τις µηχανικές ιδιότητες του σκυροδέµατος στις µικρές ηλικίες. Ένα σηµείο ιδιαίτερης προσοχής είναι η συµβατότητα µεταξύ των χηµικών πρόσθετων και του τσιµέντου Portland, αλλά και µεταξύ τους. 3.6 Ρυθµιστικά διαλύµατα για το ιξώδες Τα ρυθµιστικά διαλύµατα για το ιξώδες (viscosity modifying agents VMAs) αποτελούν καινοτοµία για το πεδίο των χηµικών πρόσθετων σκυροδέµατος, επιτρέποντας την παρασκευή ΑΣΣ µε µικρή ποσότητα πληρωτικών (περιπτώσεις σκυροδεµάτων µε µεγάλο λόγο νερού προς τσιµεντοειδή υλικά). Προστίθενται συνήθως σε ποσοστά % κ.β. τσιµεντοειδών υλικών και διακρίνονται σε δύο τύπους: (α) Βελτιωτικά άντλησης µε βάση την τροποποιηµένη σελουλόζη ή τα ενυδατωµένα άµυλα και (β) διαλύµατα πολυαιθυλενίου-γλυκόλης. 3.7 Αερακτικά Η προσθήκη αερακτικών αποσκοπεί (όπως και στο κοινό σκυρόδεµα) στην προστασία έναντι ψύξης απόψυξης. Η εισαγωγή του αερακτικού µέσου στο ανάµιγµα ΑΣΣ πρέπει να γίνεται πριν από την προσθήκη του υπερπλαστικοποιητή (AFGC, 2000). 3.8 Ίνες Η προσθήκη ινών σε αναµίγµατα ΑΣΣ αποσκοπεί στη βελτίωση των ίδιων µηχανικών ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών, όπως και στην περίπτωση του κοινού σκυροδέµατος. Χαλύβδινες ίνες χρησιµοποιούνται κυρίως για τον έλεγχο ρηγµάτωσης (π.χ. λόγω συστολής ξήρανσης) και για την αύξηση της δυσθραυστότητας του σκυροδέµατος, ενώ ίνες πολυπροπυλενίου χρησιµοποιούνται κυρίως για τον έλεγχο έναντι διαχωρισµού του νωπού µίγµατος και τη βελτίωση της αντίστασης σε πυρκαϊά. Προσθήκη ινών χάλυβα σε περιεκτικότητες έως και 30 kg/m 3 δεν επιφέρει υποβάθµιση των ρεολογικών χαρακτηριστικών του ΑΣΣ, ενώ για µεγαλύτερες ποσότητες ινών στο ανάµιγµα (έως και 50 kg/m 3 ) θα πρέπει να προηγούνται προκαταρκτικές δοκιµές αξιολόγησης της εργασιµότητας του µίγµατος (Grauers, 2001). Η µέγιστη περιεκτικότητα σε ίνες πολυπροπυλενίου ανέρχεται στο 1 kg/m 3 (EFNARC, 2002). 4 ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Γενικά, το ΑΣΣ δύναται να διακριθεί, βάσει της µεθόδου που ακολουθήθηκε για την αύξηση του πλαστικού ιξώδους του τσιµεντοπολτού, στις ακόλουθες κατηγορίες:! ΑΣΣ µε βάση τα πληρωτικά: Με αύξηση του ποσοστού των κονιών στην πάστα, τόσο το όριο έναρξης ροής, όσο και το πλαστικό ιξώδες του σκυροδέµατος αυξάνονται εκθετικά. Σε αυτή την περίπτωση, η µείωση του τ 0 επιτυγχάνεται µε την προσθήκη υπερπλαστικοποιητή, ενώ η σχετική επίδραση στο πλαστικό ιξώδες είναι πολύ µικρή. Σε αυτή τη φιλοσοφία σχεδιασµού στηρίχθηκαν τα πρώτα αναµίγµατα ΑΣΣ, τα οποία χαρακτηρίζονται από αυξηµένη αντοχή και βελτιωµένη ανθεκτικότητα.! ΑΣΣ µε βάση το ρυθµιστικό διάλυµα για το ιξώδες: Όταν η ποσότητα πρόσθετων και τσιµέντου είναι σχετικά µικρή, τα ρεολογικά χαρακτηριστικά του σκυροδέµατος δύνανται να βελτιωθούν µε την προσθήκη ρυθµιστικών διαλυµάτων, ακόµα και λίγο πριν τη διάστρωση

6 (προσθήκη στους αναµικτήρες των φορτηγών). Το είδος αυτό του σκυροδέµατος αποτελεί εξέλιξη των συνθέσεων για υποβρύχιες σκυροδετήσεις.! ΑΣΣ µε συνδυασµό πληρωτικών και ρυθµιστικού διαλύµατος: Η ρευστότητα του ΑΣΣ µε βάση τα πληρωτικά παρουσιάζει σηµαντικές διακυµάνσεις ανάλογα µε τις αυξοµειώσεις στην επιφανειακή υγρασία των αδρανών και την κοκκοµετρική διαβάθµιση του λεπτόκοκκου κλάσµατος. Η προσθήκη ρυθµιστικού διαλύµατος (συµβατού µε τον εκάστοτε συνδυασµό των τσιµεντοειδών προϊόντων) συµβάλλει στην ελαχιστοποίηση των διακυµάνσεων αυτών. Πλείστες είναι οι µέθοδοι οι οποίες έχουν προταθεί για τη µελέτη σύνθεσης του ΑΣΣ, µετά την αρχική προσέγγιση των Okamura et al. (1993). Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής : Standardized mix design method of SCC (JRMCA, 1998), η µέθοδος του Laboratory Central des Ponts et Chausses (LCPC), η µέθοδος του Swedish Cement and Concrete Research Institute (CBI), αλλά και µέθοδοι µεµονωµένων ερευνητών, όπως των Su et al. (2001), των Marquardt et al. (2002) και των Ghezal & Khayat (2002). Όποια και να είναι η µέθοδος η οποία επιλέγεται για τη διεξαγωγή της µελέτης σύνθεσης, τα βασικά βήµατα µίας διαδικασίας προσδιορισµού των αναλογιών ανάµιξης για το ΑΣΣ δίνονται στο Σχήµα 2. Καθορισµός της επιθυµητής επιτελεστικότητας (ιδι ότητες νωπού και σκληρυµένου ΑΣΣ) Επιλογή των συστατικ ών Σχεδιασµός / αναπροσαρµογή σύνθεσης Επιλογή εναλλακτικών συστατικ ών Εργαστηριακός έλεγχος της σύνθεσης (προσδιορισµός βαθµού επίτευξης της επιθυµητής επιτελεστικότητας) Ικανοποιητικός Όχι ι κανοποιητικός Εργοταξιακός έλεγχος της σύνθεσης (γενικά έλεγχος σε πραγµατικές συ νθήκες: π.χ. στο εργοστάσιο προκατασκευασµένων στοιχε ίων ή στο παρασκευαστήριο ) Σχήµα 2. Στοχαστική διαδικασία προσδιορισµού των αναλογιών ανάµιξης για το ΑΣΣ. Αν και οι προταθείσες µέθοδοι µελέτης σύνθεσης για το ΑΣΣ οδηγούν σε αξιόπιστα αποτελέσµατα, είναι στην πλειονότητά τους περίπλοκες και χρονοβόρες. Οι τιµές που δίνονται παρακάτω αντιπροσωπεύουν τυπικά ποσοστά, χωρίς να λαµβάνονται υπ όψιν συγκεκριµένες απαιτήσεις επιτελεστικότητας, πέραν της αυτοσυµπύκνωσης:! Ο λόγος νερού προς τσιµεντοειδή υλικά (κατ όγκον) κυµαίνεται µεταξύ 0.80 και 1.10.! Η συνολική ποσότητα σε κονία είναι της τάξης των 400 µε 600 kg/m 3.! Το σύνηθες ποσοστό των χονδρόκοκκων αδρανών (διάµετρος κόκκου µεταξύ 4 και 20 mm) είναι 28 35% του όγκου του µίγµατος.! Η συνηθισµένη ποσότητα τσιµέντου είναι kg/m 3.! Η περιεκτικότητα του µίγµατος σε νερό δεν υπερβαίνει τα 200 lt/m 3.! Η άµµος αποτελεί, γενικά, το 40 50% της ποσότητας της τσιµεντόπαστας.

7 5 Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΝΩΠΟΥ ΑΣΣ Το ΑΣΣ διαφέρει από το συµβατικό σκυρόδεµα κυρίως λόγω των ιδιοτήτων του όταν είναι νωπό. Γενικά, οι µηχανικές ιδιότητες ΑΣΣ και κοινού σκυροδέµατος µε παραπλήσιες θλιπτικές αντοχές είναι συγκρίσιµες, ενώ ορισµένοι ερευνητές αναφέρουν ελαφρώς υποβαθµισµένη συνάφεια σκυροδέµατος οπλισµού (π.χ. Schiessl & Zilch, 2001). Ως µέτρα αξιολόγησης της εργασιµότητας του ΑΣΣ καθορίζονται οι ακόλουθες ιδιότητες: (α) Ικανότητα πλήρωσης (filling ability, unconfined flowability): Είναι η ικανότητα του ΑΣΣ να ρέει και να πληρώνει όλα τα σηµεία των ξυλοτύπων, εξαιτίας του ιδίου βάρους του. (β) Ικανότητα ροής µέσω στενών ανοιγµάτων (confined flowability, passing ability): Είναι η ικανότητα του ΑΣΣ να ρέει µέσω µικρών ανοιγµάτων, όπως τα κενά µεταξύ των ράβδων οπλισµού, χωρίς να σηµειώνεται διαχωρισµός των συστατικών του ή έµφραξη των αδρανών. (γ) Αντίσταση διαχωρισµού (segregation resistance): Είναι η ικανότητα του ΑΣΣ να διατηρεί την οµοιογένεια της σύστασης του κατά την µεταφορά και την διάστρωση. Άλλες ιδιότητες, όπως η αντίσταση σε απόπλυση και η δυνατότητα επίτευξης απαλλαγµένων από ατέλειες ελεύθερων επιφανειών δύνανται να αποτελούν πρόσθετες απαιτήσεις για συγκεκριµένες εφαρµογές. υστυχώς δεν υπάρχουν κοινά αποδεκτές ή (πιο σηµαντικό) προτυποποιηµένες δοκιµές εκτίµησης των ιδιοτήτων του νωπού ΑΣΣ (είτε σε Ευρωπαϊκό, είτε σε εθνικό επίπεδο). Πλείστες είναι οι δυσκολίες οι οποίες σχετίζονται µε τον σχεδιασµό και την εφαρµογή τέτοιων δοκιµών, καθώς:! Οι δοκιµές πρέπει να δίνουν µία σαφή εικόνα για τις τρεις προαναφερθείσες και αλληλοσυνδεόµενες ιδιότητες του νωπού ΑΣΣ. Μέχρι στιγµής δεν έχει αναπτυχθεί κάποια δοκιµή η οποία να δύναται να προσοµοιώνει ταυτόχρονα και τις τρεις.! Οι δοκιµές, οι οποίες έχουν ήδη αναπτυχθεί (για µέγιστο κόκκο αναφοράς 20 mm), δεν αντικατοπτρίζουν την πραγµατική συµπεριφορά του ΑΣΣ κατά τη φάση της σκυροδέτησης. Είναι πιθανό διαφορετικές δοκιµές να χρειάζονται για διαφορετικές περιπτώσεις σκυροδέτησης (π.χ. κατακόρυφα ή οριζόντια στοιχεία, ή ανάλογα µε το ποσοστό του οπλισµού). Αποτέλεσµα των παραπάνω είναι ο ποιοτικός έλεγχος του ΑΣΣ να εξαρτάται από τη διεξαγωγή δοκιµών, οι οποίες δεν καλύπτονται από κάποιο κανονισµό, ενώ η αξιοπιστία και ερµηνεία των αποτελεσµάτων τους επαφίονται στην εµπειρία του διεξάγοντος τις δοκιµές (Bartos, 2000). Στον Πίνακα 2 δίνονται στοιχεία για διάφορες δοκιµές εκτίµησης της ρεολογικής συµπεριφοράς του ΑΣΣ. Πίνακας 2. οκιµές αξιολόγησης των χαρακτηριστικών εργασιµότητας και αυτοσυµπύκνωσης του ΑΣΣ. οκιµή / Ιδιότητα Πραγµατοποιείται στο: Τυπικό εύρος τιµών Μονάδες Εργαστήριο Εργοτάξιο min max Εξάπλωσης slump flow / (α) # # mm ΕξάπλωσηT 50 cm / (α) # # sec 2 5 J-ring / (β) # mm 0 10 V-funnel / (α) # sec 6 12 V-funnel σε T 5 minutes / (γ) # # sec 0 +3 L-box / (β) # (h 2 / h 1 ) U-box / (β) # (h 2 - h 1 ) mm 0 30 Fill-box / (β) # % GTM screen stability test / (γ) # # % 0 15 Orimet / (α) # # sec 0 5 Η δοκιµή εξάπλωσης αποτελεί µία τροποποίηση της γνωστής δοκιµής κάθισης και χρησιµοποιείται για την αξιολόγηση της ανεµπόδιστης οριζόντιας ελεύθερης ροής του ΑΣΣ. Η διάµετρος του κύκλου εξάπλωσης του σκυροδέµατος αποτελεί ένα µέτρο της ικανότητας πλήρωσης του νωπού ΑΣΣ. Η εικόνα του εξαπλωµένου ΑΣΣ χρησιµεύει στην εκτίµηση της πιθανότητας απόµιξης, η οποία όµως αξίζει να σηµειωθεί ότι είναι και χρονικά εξαρτώµενη (οµοιογενής εικόνα του µίγµατος δεν εξασφαλίζει και τη διατήρηση της συνοχής του). Ο χρόνος ο οποίος απαιτείται για την πλήρωση κύκλου διαµέτρου 50 cm στην τράπεζα εξάπλωσης (T 50 cm )

8 αποτελεί µία δευτερεύουσα ένδειξη για την ευκολία ροής του ΑΣΣ (µικρότεροι χρόνοι αντιστοιχούν σε µεγαλύτερη ρευστότητα). Η δοκιµή J-ring (Σχ. 3α) χρησιµοποιείται για τον προσδιορισµό της ικανότητας ροής του σκυροδέµατος σε περιοχές µε πυκνό οπλισµό. Εκτός από τη διάµετρο του εξαπλωµένου σκυροδέµατος µετράται και η διαφορά ύψους του ακριβώς µέσα από τον δακτύλιο µε τους οπλισµούς και ακριβώς έξω από αυτόν. Κατά τη δοκιµή V-funnel µετράται ο χρόνος για την πλήρη απορροή του µίγµατος από χοάνη σχήµατος V και όγκου 12 lt. Ο χρόνος απορροής του µίγµατος για δεύτερη διαδοχική φορά µέσα από τη χοάνη, µετά από χρονικό διάστηµα 5 min συνιστά τη δοκιµή V-funnel σε T 5 minutes. Παρόµοια µε τη δοκιµή V-funnel είναι και η δοκιµή Orimet, µε τη διαφορά ότι η συσκευή Orimet αποτελείται από ένα κύλινδρο, ο οποίος καταλήγει σε ακροφύσιο µορφής ανεστραµένου κόλουρου κώνου. Οι δοκιµές L-box και U-box (Σχ. 3β και 3γ, αντίστοιχα) βασίζονται στη σύγκριση των υψών του σκυροδέµατος στα δύο τµήµατα των κιβωτίων, µετά τη ροή του µίγµατος. Στην ίδια αρχή βασίζεται και η δοκιµή Fill-box (µε διαφορετική διάταξη εµποδίων), ενώ το GTM screen stability test περιλαµβάνει κοσκίνισµα ποσότητας νωπού ΑΣΣ και προσδιορισµό του διερχόµενου ποσοστού του µίγµατος. (α) (β) (γ) Σχήµα 3. οκιµές αξιολόγησης των χαρακτηριστικών εργασιµότητας του ΑΣΣ: (α) οκιµή εξάπλωσης slump flow, (β) οκιµή L-box και (γ) οκιµή U-box. 6 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Οι συνθέσεις ΑΣΣ είναι σαφώς περισσότερο περίπλοκες και ευαίσθητες σε σφάλµατα παραγωγής από εκείνες του κοινού σκυροδέµατος. Για τον λόγο αυτό χρήζουν επισταµένου ελέγχου τόσο της ποιότητας των συστατικών (σταθερές τιµές ιδιοτήτων), όσο και των διαδικασιών παραγωγής (πρότυπη λειτουργία µηχανολογικής υποδοµής παρασκευαστηρίου, κατάλληλα εκπαιδευµένο προσωπικό).! Ανάµιξη: Όλοι οι τύποι αναµικτήρων θεωρούνται κατάλληλοι για την ανάµιξη του ΑΣΣ (µε προτίµηση στους τύπους twin shaft και pan type ). Ο όγκος του µίγµατος θα πρέπει να µην υπερβαίνει το 70% της χωρητικότητας του αναµικτήρα, για την αποφυγή διακοπής της λειτουργίας του τελευταίου λόγω υπερφόρτωσης (Ouchi & Nakajima, 2001). Η ακολουθία, αλλά και οι επιµέρους χρόνοι ανάµιξης επηρεάζουν σηµαντικά τις ιδιότητες του νωπού ΑΣΣ. Ωστόσο από τη βιβλιογραφική έρευνα δεν καθίσταται δυνατή η συστηµατοποίηση της σειράς µε την οποία τα υλικά θα πρέπει να εισέρχονται στον αναµικτήρα, καθώς η βέλτιστη ακολουθία των συστατικών εξαρτάται τόσο από τη συγκεκριµένη σύνθεση, όσο και από το είδος του εξοπλισµού του εκάστοτε παρασκευαστηρίου. Γενικά ο συνολικός χρόνος ανάµιξης θα πρέπει να είναι µεγαλύτερος σε σύγκριση µε το κοινό σκυρόδεµα [µεγαλύτερος από 2 min, σύµφωνα µε τους Ouchi & Nakajima (2001) και τουλάχιστον 3 λεπτά µετά την εισαγωγή του υπερπλαστικοποιητή, σύµφωνα µε τους Ludwig et al. (2001)].! Μεταφορά: Οι εποχούµενοι αναµικτήρες του ΑΣΣ πρέπει να εκτελούν αργές περιστροφές του τυµπάνου τους µέχρι την παράδοση του υλικού στο εργοτάξιο. Κανένα πρόβληµα δεν έχει αναφερθεί σχετικά µε τη µεταφορά ΑΣΣ εντός κάδου σκυροδέτησης, αναρτούµενου από γερανό (Heimdal & Mathisen, 2001).! Άντληση: Τόσο η εξάπλωση, όσο και το ποσοστό του αέρα στο µίγµα είναι πιθανό να µεταβληθούν κατά την άντληση (συνήθως παρατηρείται µείωση των τιµών τους). Συνιστάται η

9 χρήση σωλήνων διαµέτρου 4 ή 5 ιντσών και συνολικού µήκους µικρότερου των 300 m (JSCE, 1999).! Σκυροδέτηση: Το ΑΣΣ δύναται να εγχυθεί εντός των ξυλοτύπων µε τον ίδιο τρόπο, όπως και το σύνηθες σκυρόδεµα (π.χ. για κατακόρυφα στοιχεία, από το ελεύθερο άνω τµήµα του ξυλοτύπου µέσω εύκαµπτου σωλήνα). Για την αποφυγή της πιθανότητας διαχωρισµού, συνιστάται ο περιορισµός του ελεύθερου ύψους ρίψης του ΑΣΣ στα 5 m (AFGC, 2000), ή η εισχώρηση του σωλήνα εντός του στοιχείου και η βαθµιαία ανύψωσή του, καθώς ο όγκος του νωπού σκυροδέµατος αυξάνεται. Η σκυροδέτηση δύναται να πραγµατοποιηθεί και µέσω εισπίεσης από το κατώτερο τµήµα των ξυλοτύπων (κατακόρυφα στοιχεία). Σηµαντική είναι επίσης και η εξασφάλιση της στεγανότητας των ξυλοτύπων, έτσι ώστε να αποφεύγεται η διαρροή του ΑΣΣ (κυρίως από τις αρµολογήσεις). Ως µέγιστη επιτρεπόµενη απόσταση οριζόντιας ροής του ΑΣΣ συνιστώνται τα 10 m (AFGC, 2000), ενώ µόνο ένα προτείνεται να είναι το σηµείο έγχυσης του σκυροδέµατος (Ludwig et al., 2001).! Συντήρηση: Άµεση συντήρηση των ελεύθερων επιφανειών είναι απαραίτητη για την αποφυγή ρηγµατώσεων λόγω πλαστικής συστολής, η οποία είναι εντονότερη στο ΑΣΣ, σε σύγκριση µε το κοινό σκυρόδεµα. Το πρόβληµα της έντονης συστολής δύναται να αντιµετωπισθεί µε την προσθήκη διογκωτικών µέσων (Hori et al. 1998). 7 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΣΤΟΥΣ Ως υλικό, το ΑΣΣ είναι κατά κανόνα ακριβότερο από το κοινό σκυρόδεµα [για παράδειγµα, στη Σουηδία περίπου κατά 10-20% (Gunnar, 2001)]. Ενδεικτικά, το κόστος της τσιµεντοειδούς µήτρας διπλασιάζεται µε την προσθήκη 10% (κ.β. τσιµέντου) πυριτικής παιπάλης, καθώς το κόστος της είναι περίπου δεκαπλάσιο από το κόστος του τσιµέντου (Neville and Aïtcin, 1998). Η ιπτάµενη τέφρα και η σκωρία υψικαµίνων έχουν µικρότερο κόστος από εκείνο του τσιµέντου, αλλά και πάλι το κόστος παραγωγής του υλικού επιβαρύνεται από την απαίτηση σε χηµικά πρόσθετα, από τα περισσότερα και αυστηρότερα στάδια του ποιοτικού έλεγχου και από το πιθανό κόστος µεταφοράς των κατάλληλων πρώτων υλών στην τοποθεσία παραγωγής. Εξοικονόµηση οικονοµικών πόρων επιτυγχάνεται Ωστόσο, σε επίπεδο αγοράς, θα πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση πως σηµαντικός τεχνοοικονοµικός παράγοντας δεν είναι τόσο το κόστος ανά 1m 3 σκυροδέµατος, αλλά το κόστος ανά µονάδα µετρήσιµης (και επιθυµητής) ιδιότητάς του (π.χ. ανά 1 έτος χρήσιµης διάρκειας ζωής του έργου) (Aïtcin, 2000). Η διαφαινόµενη τάση στην προκοστολόγηση ενός έργου (ολιστική οικονοµική θεώρηση) προδιαγράφει την συνεκτίµηση τόσο των οικολογικών, όσο και των κοινωνικών επιβαρύνσεων σε όρους κόστους, για τη συνολική διάρκεια της χρήσιµης ζωής του. Κάτω από αυτό το µακροοικονοµικό πρίσµα, το ΑΣΣ είναι οικονοµικά συγκρίσιµο µε το συµβατικό σκυρόδεµα, ενώ σε πολλές περιπτώσεις κρίνεται ως περισσότερο συµφέρον αυτού. 8 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Επί του παρόντος, το ΑΣΣ δεν έχει χρησιµοποιηθεί σε κανένα Ελληνικό τεχνικό έργο (είτε ιδιωτικό, είτε υποδοµής). οκιµαστικά αναµίγµατα και σκυροδετήσεις έχουν λάβει χώρα στο εργοτάξιο της ζεύξης Ρίου-Αντιρίου στα πλαίσια διερεύνησης της πιθανότητας χρήσης του στο µεγάλο αυτό τεχνικό έργο, δίχως όµως να έχουν συµπεριληφθεί δοµικά στοιχεία από ΑΣΣ στα µόνιµα µέρη του (προσωπική επικοινωνία µε υπεύθυνο του έργου). εδοµένου του γεγονότος ότι η ελληνική αγορά ετοίµου σκυροδέµατος έχει ήδη αρχίσει να κάνει χρήση πρόσµικτων και χηµικών πρόσθετων, ακολουθώντας µία σταδιακά αυξανόµενη ζήτηση από ενηµερωµένους µηχανικούς και συνειδητοποιηµένους εντολείς, το ΑΣΣ δεν θα αργήσει να βρει πεδίο εφαρµογής και σε ελληνικά τεχνικά έργα (πιθανώς µετά το 2004 προσωπική επικοινωνία µε κα Τσιάβου). Πιθανά προβλήµατα παρασκευής ΑΣΣ µε ελληνικές πρώτες ύλες σχετίζονται µε τη χρήση πληρωτικών κονιών. Η χηµική σύσταση των ελληνικών τεφρών, για παράδειγµα, δεν είναι

10 σταθερή, ακόµη και για τέφρες οι οποίες προέρχονται από την ίδια πηγή (π.χ. Πτολεµαΐδα ή Μεγαλόπολη Σταµατάκης κ.α., 1997). Εναλλακτικά λεπτόκκοκα υλικά µπορεί να είναι η Θηραϊκή ή η Μηλαϊκή γη. Το σηµαντικότερο πρόβληµα, όµως, για την ανάπτυξη και εφαρµογή του ΑΣΣ στην Ελλάδα αφορά στην αδυναµία των συµµετεχόντων στον κύκλο κατασκευής ενός τεχνικού έργου (µηχανικός εταιρεία ετοίµου σκυροδέµατος εργολάβος επιβλέπων χρήστης) να µεταβάλλουν κάποιες παραδοσιακές και παγιωµένες αντιλήψεις (επαναπροσδιορισµός του όρου ποιότητα ) και να θέσουν σε εφαρµογή σχετικά καινοφανείς πρακτικές. Ως περισσότερο πρόσφορο πεδίο εφαρµογής προηγµένων υλικών και ανάπτυξης καινοτοµικών βιοµηχανικών µεθόδων θεωρείται ο τοµέας της προκατασκευής. Υπό αυτό το πρίσµα, το ΑΣΣ είναι πιθανό να αποτελεί τη σηµαντικότερη εξέλιξη προς την κατεύθυνση της πλήρους βιοµηχανοποίησης της κατασκευής. Προς αυτή την κατεύθυνση έχουν ήδη στραφεί πλείστες προκατασκευαστικές µονάδες στον Ευρωπαϊκό χώρο, ενώ τα οικονοµικά οφέλη από την εφαρµογή του ΑΣΣ στον κλάδο αυτό είναι πλέον ευρέως αναγνωρισµένα (π.χ. 10% µείωση στην κατανάλωση ενέργειας, λόγω διακοπής της χρήσης των δονητικών τραπεζών Walraven, 2001). Είναι εύλογο ότι η ελληνική βιοµηχανία προκατασκευής οφείλει να εξετάσει το ενδεχόµενο ταχείας εφαρµογής της τεχνολογίας ΑΣΣ, µε στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων της. Στην Ελλάδα υπάρχει ένας ικανός αριθµός ειδικευµένου επιστηµονικού προσωπικού τόσο στις τσιµεντοπαραγωγούς βιοµηχανίες, όσο και στα εργαστήρια σκυροδέµατος των µεγάλων κοινοπραξιών, το οποίο παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στον τοµέα της τεχνολογίας ΑΣΣ και συµµετέχει σε διερευνητικά προγράµµατα µελέτης της σύνθεσης και παραγωγής του. Σε ακαδηµαϊκό επίπεδο, βρίσκεται σε εξέλιξη ερευνητικό πρόγραµµα στο Εργαστήριο Μηχανικής των Υλικών του Τµήµατος Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Πατρών, µε σκοπό την ανάπτυξη µεθοδολογίας σύνθεσης ΑΣΣ µε εγχώρια υλικά. 9 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αν και είναι πρόδηλο ότι η χρήση ΑΣΣ δεν αποτελεί πανάκεια για το σύνολο των κατασκευαστικών προβληµάτων, η ανάπτυξή του αποτελεί απάντηση στις περισσότερες από τις πιο προφανείς ανάγκες των διαδικασιών κατασκευής έργων Ο/Σ, όπως αύξηση της παραγωγικότητας µέσω της µεγιστοποίησης του λόγου ποιότητας προς κόστος και της ελαχιστοποίησης του χρόνου κατασκευής, µείωση του εργασιακού φόρτου και βελτίωση των συνθηκών εργασίας, δυνατότητα σκυροδέτησης µελών πολύπλοκης γεωµετρίας ή/και µε πολύ πυκνό οπλισµό. Επί του παρόντος και ιδιαίτερα στον ελλαδικό χώρο, οι κοινές κατασκευαστικές πρακτικές δεν έχουν αποδεχθεί ή εφαρµόσει τις νέες εξελίξεις στον τοµέα της τεχνολογίας σκυροδέµατος. Εκτιµάται ότι γενικά η χρονική καθυστέρηση στην υιοθέτηση των επιτευγµάτων αιχµής από την αγορά των οικοδοµικών έργων ανέρχεται στα 15 περίπου έτη (Plenge, 2001), ενώ η χρονική αυτή διαφορά αναµένεται να µειωθεί στα δύο έτη στα επόµενα 30 χρόνια. Στην Ελλάδα, µόνο µέσω της συνεργασίας και των συντονισµένων ενεργειών όλων των εµπλεκοµένων φορέων του κατασκευαστικού τοµέα θα γίνει δυνατή η αποδοχή και η σωστή εφαρµογή του ΑΣΣ στα εγχώρια τεχνικά έργα. Η προοπτική χρήσης ΑΣΣ δείχνει να είναι περισσότερο ευοίωνη σε εφαρµογές της ελληνικής βιοµηχανίας προκατασκευής. 10 ΑΝΑΦΟΡΕΣ! AFGC Association Française de Génie Civil, Documents scientifiques et techniques Betons Auto-Plaçants. Recommendations provisoires.! Aitcin P.-C., (2000), Cements of yesterday and today - concrete of tomorrow, Cement and Concrete Research, Vol. 30, Issue 9, September 2000:

11 ! Bartos, P. J.M Measurement of Key Properties of Fresh Self-compacting Concrete. CEN/STAR PNR WORKSHOP: Measurement, testing and standardisation: Future needs in the field of construction materials, Paris, 5-6 June 2000.! EFNARC, Specification and Guidelines for Self-Compacting Concrete: ΙSΒΝ ! Ghezal, A. & Khayat K.H Optimizing Self-Consolidating Concrete with Limestone Filler by using Statistical Factorial Design Methods. ACI Materials Journal, Vol. 99, No. 3: ! Grauers M Self-compacting concrete The way to cost effective production of buildings. Proceedings of the Second International Symposium on Self-Compacting Concrete, October 2001, Tokyo, Japan: ! Heimdal E. & Mathisen A.E Casting with SCC, execution techniques and curing properties. Proceedings of the Second International Symposium on Self-Compacting Concrete, October 2001, Tokyo, Japan: ! Hori, A., Kida, T., Tamaki T. & Hagiwara H Study on self-compacting concrete with expansive additives. Proceedings of the International Workshop on Self-Compacting Concrete, August 1998, Kochi University of Technology, Tosa-yamada, Kochi, Japan: ! JSCE (Japan Society of Civil Engineers, Concrete) Committee, Research Subcommittee on Recommendation on Self-Compacting Concrete, Recommendations for Self-Compacting Concrete: Eds. Uomoto, T. & Ozawa, K.! JRMCA (Japanese Ready-Mixed Concrete Association) Manual of Producing High Fluidity (Self-Compacting) Concrete. Japanese Ready-Mixed Concrete Association, Tokyo.! Ludwig, H.-M., Ehrlich, N., Hemrich, W. & Weise, F The new concrete - Self compacting concrete - Principles and practice, Part 3. Betonwerk und Fertigteil-Technik - Concrete Precasting Plant and Technology. Vol. 67, No. 7: ! Marquardt, I., Vala, J. & Diederichs, U Determination of the composition of selfcompacting concretes on the basis of the water requirements of the constituent materials. Betonwerk und Fertigteil-Technik - Concrete precasting plant and technology, Vol. 68, No. 11: ! Nawa, T., Izumi, T. & Edamatsu, Y State-of-the-art on Materials and Design of Self- Compacting Concrete. Proceedings. of the International Workshop on Self-Compacting Concrete, August 1998, Kochi University of Technology, Tosa-yamada, Kochi, Japan: ! Neville A. and Aïtcin P.-C. (1998), High performance concrete An overview, Materials and Structures/Materiaux et Constructions, Vol. 31, March 1998, pp ! Okamura, H., Maekawa, K. & Ozawa, K High Performance Concrete. Gihoudou Pub., Tokyo.! Ouchi, M History of Development and Applications of Self-Compacting Concrete in Japan. Proceedings of the International Workshop on Self-Compacting Concrete, August 1998, Kochi University of Technology, Tosa-yamada, Kochi, Japan: 1 10.! Ouchi M. & Nakajima Y A guide for manufacturing and construction of self-compacting concrete Learning from real troubles. COMS Engineering Corporation.! Ozawa, K., Maekawa, K., Kunishima, M. & Okamura, H Development of high performance concrete based on the durability design of concrete structures. Proceedings of the Second East-Asia and Pacific Conference on Structural Engineering and Construction (EASEC-2), Vol. 1: ! Ozawa, K., Tagtermsirikul, S. & Maekawa K Role of materials on the filling capacity of fresh concrete. Proceedings of the 4 th CANMET & ACI International Conference on Fly Ash, Silica Fume, Slag and Natural Pozzolans in Concrete: ! Plenge, W.H Introducing Vision 2030: Our Industry s 30-Year Map to the Future. Concrete International, Vol. 23, No. 3: ! Rise G. (2001), Self Compacting Concrete, Betonwerk und Fertigteil-Technik / Concrete Precasting Plant and Technology, Vol. 67, No 1, pp

12 ! Schiessl A. & Zilch K The effects of the modified composition of SCC on shear and bond behavior. Proceedings of the Second International Symposium on Self-Compacting Concrete, October 2001, Tokyo, Japan: ! Skarendahl, Ǻ Use of self-compacting concrete in on-site construction. ERM Proceedings (cd), The European Congress on Ready-Mixed concrete, Berlin 2001.! Skarp, U. & Sarkar, S.L Enhanced Properties of Concrete Containing Colloidal Silica. Concrete Producer: 1 4.! Su, N., Hsu K.-C. & Chai H.-W A simple mix design method for self-compacting concrete. Cement and Concrete Research, Vol. 31: ! Walraven J State of the art on self compacting concrete in the Netherlands. Proceedings of the Second International Symposium on Self-Compacting Concrete, October 2001, Tokyo, Japan: ! Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 197-1: Cement; Composition, specifications and conformity criteria.! Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 206-1: Concrete Specification, performance, production, and conformity.! Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 1008: Mixing water for concrete.! Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 12620: Aggregates for concrete.! Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 12620: Pigments for the colouring of building materials based on cement and/or lime - Specifications and methods of test.! Προσωπική επικοινωνία µε κο Σπύρο Λυκούδη, υπεύθυνο λειτουργίας του εργαστηρίου σκυροδέµατος της Κοινοπραξίας Γέφυρα, στο εργοτάξιο της ζεύξης Ρίου-Αντιρίου.! Σταµατάκης Μ., Φραγκούλης. & Παπαγεωργίου Α Η διακύµανση της ποιότητας της Ελληνικής Ιπτάµενης Τέφρας και η επίδρασή της στην παραγωγή τεφροτσιµέντου. Προδηµοσιευµένα Πρακτικά ιηµερίδας της ΓΓΕΤ: Χρήση της ιπτάµενης τέφρας στις κατασκευές, Πτολεµαϊδα, Τόµος 1: