Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Transcript

1 Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Ενότητα 8: Μέθοδοι ποιοτικής έρευνας 2 Λοίζου Ευστράτιος Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Kατεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές την σπουδαιότητας των μεθόδων ποιοτικής έρευνας. 4

5 1.Περιεχόμενα ενότητας Πλεονεκτήματα-μειονεκτήματα. Ομάδες εστίασης ενδιαφέροντος. Ρόλος ερευνητή. Συγκεκαλυμμένες τεχνικές. Συσχετισμός λέξεων. Συμπλήρωση φράσης & Συμπλήρωση Ιστορίας. 5

6 2.Περιεχόμενα ενότητας Συμπλήρωση εικόνας & Έλεγχος θεματικής αντίληψης. Παρατήρηση. 6

7 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ- ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Συλλογή πληροφοριών με πολλές λεπτομέρειες, και αποκάλυψη ουσιωδών διαφοροποιήσεων. Απαιτείται όμως ερευνητές με προσόντα και δεξιότητες. Δεν μπορούν να γίνουν 4-5 συνεντεύξεις την ημέρα χωρίς να υποβαθμιστεί η ποιότητα. Περισσότερος ο χρόνος συγκέντρωσης πληροφοριών. Δυσκολίες στην ανάλυση των δεδομένων.

8 1.ΟΜΑΔΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Μικρός αριθμός ατόμων (8-12), σε ειδικό χώρο (με όλα τα απαιτούμενα μέσα), για συζήτηση πάνω σε συγκεκριμένο θέμα. Χρήσιμη στις ακόλουθες περιπτώσεις: Γέννηση ιδεών για ανάπτυξη νέων προιόντων. Αξιολόγηση νέων προιόντων. Χωροθέτηση προιόντος. Ανάπτυξη επικοινωνιακής και διαφημιστιής στρατηγικής. Σχεδιασμός ερωτηματολογίων. Δημιουργία υποθέσεων για περαιτέρω έλεγχο.

9 2.ΟΜΑΔΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΑΙ: Συγκέντρωση στο χώρο-εισαγωγική περίοδος-κανόνες διεξαγωγής. Συζήτηση σε ένα πλαίσιο-καταγραφή αντιδράσεων. Παρουσίαση κάποιου υλικού-καταγράφονται οι σκέψειςσυζήτηση. Ατομικές παρουσιάσεις και έπειτα συνολική συζήτηση. Ολόκλήρωση, κλείσιμο διαδικασίας με ατομικές τοποθετήσεις για το τι διαμείφθηκε. Συμπλήρωση ερωτηματολογίου με δημογραφικά στοιχεία.

10 3.ΟΜΑΔΕΣ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Η σύνθεση των συμμετεχόντων αντανακλά τα χαρακτηριστικά της αγοράς. Επιλέγονται ομοιόμορφες ομάδες. Πρέπει να πραγματοποιούνται διαδοχικές ομάδες εστίασης που διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά τους. Έτσι κάτι που συζητήθηκε σε μία ομάδα να αποτελεί θέμα σε μία άλλη κ.ο.κ. Ο ρόλος του συντονιστή είναι κρίσιμός καθ όλη τη διάρκεια των συνεντεύξεων.

11 Ρόλος ερευνητή Να δημιουργήσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα, να καθορίσει τους στόχους και να θεσμοθετήσει τους κανόνες συμπεριφοράς. Να προκαλέσει έντονες συζητήσεις σε θέματα-κλειδιά. Να συνοψίσει τις απαντήσεις και να καθορίσει τη συμφωνία των συμμετεχόντων με αυτές.

12 1.ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Κάθε συμμετέχων εκφράζει τις απόψεις του. Η διαδικασία παράγει χρήσιμες πληροφορίες που είναι αδύνατον να ληφθούν. Η ύπαρξη συντονιστή και οι ερωτήσεις που απευθύνει οδηγούν σε αυθόρμητες απαντήσεις. Οι ερωτώμενοι δεν αισθάνονται πίεση να κατασκευάσουν απαντήσεις.

13 2.ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά άνω των 5 ετών. Σημαντική σε ΛΑΧ χώρες με μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων. Δίνει τη δυνατότητα στα στελέχη να παρακολουθήσουν τη συζήτηση και να αποκτήσουν μία εικόνα της αγοράς.

14 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Συντονισμός συζήτησης και ερμηνεία δεδομένων. Επιβολή της γνώμης κάποιου. Οι συμμετέχοντες μπορεί να συμφωνούν με την επικρατούσα άποψη. Η ύπαρξη παρατηρητών αλλοιώνει τις απαντήσεις. Δαπανηρή τεχνική, Δεν είναι δυνατή η γενίκευση των αποτελεσμάτων.

15 1.ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Έχουν τη βάση τους στη θεωρία ότι η περιγραφή αφηρημένων αντικειμένων απαιτεί ερμηνεία. Αυτή δίνεται από τον ερωτώμενο που εκφράζει τη στάση του, τις αξίες και τα πιστεύω του. Όσο πιο αφηρημένο το αντικείμενο που καλείται να εμηνεύσει τόσο αναγκασμένος είναι να αποκαλύψει τον εσωτερικό του κόσμο.

16 2.ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ: Συσχετισμός λέξεων. Συμπλήρωση φράσης. Συμπλήρωση ιστορίας. Συμπλήρωση εικόνας. Έλεγχος θεματικής αντίληψης.

17 Συσχετισμός λέξεων. Παρουσιάζεται μία κατάσταση με διαφορετικές λέξεις και ζητείται από τον ερωτώμενο να πει την πρώτη λέξη που έρχεται στο μυαλό του. Οι απαντήσεις σε κάθε λέξη καταγράφονται και αναλύεται η σημασία τους. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΕ 3 ΕΠΙΠΕΔΑ: Με τη συχνότητα των απαντήσεων σε κάθε λέξη-κλειδί. Με το χρόνο που απαιτείται να δοθεί κάθε απάντηση. Με τον αριθμό των ερωτώμενων που δεν απαντούν μετά από κάποιο διάστημα. Παραλλαγή: Μέθοδος της αλυσίδας οφελών - για κάθε χαρακτηριστικό προιόντος κατονομάζει ένα όφελος κ.ο.κ.

18 Συμπλήρωση φράσης & Συμπλήρωση Ιστορίας Συμπλήρωση φράσης: Ο ερωτώμενος καλείται να συμπληρώσει ημιτελής φράσεις με τις πρώτες σκέψεις που έρχονται στο μυαλό του. Ανάλυση όπως στην προηγούμενη τεχνική. Συνήθως γίνεται σύγκριση των αποτελεσμάτων με αυτά που έχουμε από την απευθείας-άμεση ερώτηση. Συμπλήρωση Ιστορίας: Προέκταση της προηγούμενης μεθόδου. Δίνεται στον ερωτώμενο μία ημιτελής ιστορία που καλείται να συμπληρώσει.

19 Συμπλήρωση εικόνας & Έλεγχος θεματικής αντίληψης. Συμπλήρωση εικόνας: Δίνεται μία εικόνα που παρουσιάζει άτομα σε κάποια κατάσταση. Ένα ή περισσότερα άτομα φαίνεται να έχει/έχουν εκφέρει μία γνώμη - άλλα είναι έτοιμα να απαντήσουν. Ο ερωτώμενος συμπληρώνει αυτές τις απαντήσεις - Ανάλυση ίδια με προηγούμενα Έλεγχος θεματικής αντίληψης: Δίνεται μία εικόνα ή μία σειρά εικόνων που πρέπει να μελετηθεί για κάποιο διάστημα. Ο ερωτώμενος καλείται να γράψει μία ιστορία για το τι συμβαίνει ή τι νομίζει ότι θα συμβεί στην εικόνα.

20 1.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Παρακολούθηση (μηχανική ή μη) της συμπεριφοράς των ατόμων. Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται είναι απεριόριστες. Πρέπει να γίνεται με επιστημονικό τρόπο - να σχεδιάζεται και να εκτελείται συστηματικά και προγραμματισμένα.

21 2.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ 3 λόγοι που την καθιστούν επιθυμητή: Οι καταναλωτές πολλές φορές δεν μπορούν να θυμηθούν συμπεριφορές, Για αρνητικά προιόντα (τσιγάρα κλπ) δεν θέλουν να δώσουν απαντήσεις, Πολλές φορές δεν γνωρίζουν ή δεν μπορούν να εκφράσουν τους λόγους συμπεριφοράς τους.

22 Τέλος Ενότητας

23 Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Λοίζου Ευστράτιος. «Μεθοδολογία Έρευνας». Έκδοση: 1.0. ΦΛΩΡΙΝΑ Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 23

24 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 24

25 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 25