POP-KORN, LA COMMUNICATION ALTERNATIVE

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "POP-KORN, LA COMMUNICATION ALTERNATIVE"

Transcript

1 POP-KORN, LA COMMUNICATION ALTERNATIVE

2 Το Δίκτυο των Ενυδρείων. Ένα δίκτυο για τη διάδοση της γνώσης. Μια Ευρωπαϊκή εκπαιδευτική ομάδα στην υπηρεσία σας!. Στα πλαίσια του ερευνητικού ευρωπαϊκού προγράμματος EUR-OCEANS έχει αναπτυχθεί μια ομάδα ενημέρωσης η οποία συντονίζεται από το ενυδρείο Océanopolis (Βρέστη, Γαλλία) και περιλαμβάνει άλλα 9 Ευρωπαϊκά Ενυδρεία ή Επιστημονικά Πολιτιστικά Κέντρα. Σκοπός της ομάδας αυτής είναι η διάδοση της γνώσης προς το ευρύ κοινό, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές, σχετικά με την έρευνα που διεξάγεται από τους επιστήμονες του EUR- OCEANS καθώς και η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων τους σχετικά με την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στα θαλάσσια οικοσυστήματα (το οποίο αποτελεί και το κεντρικό θέμα έρευνας του προγράμματος). Αυτό επιχειρείται με την παραγωγή σχετικών ταινιών που προορίζονται για το ευρύ κοινό καθώς και με τη διάθεση του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού πακέτου. Ενυδρείο της Γένοβας Ιταλία (Genova Aquarium) Τηλ. : didattica@acquariodigenova.it Το Ενυδρείο της Γένοβας άνοιξε το 1992 και είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης με 70 δεξαμενές που αναπαριστούν υδάτινα οικοσυστήματα από όλο τον κόσμο, (συμπεριλαμβανομένου τροπικά θαλασσινού και γλυκού νερού). Η αποστολή του Ενυδρείου Γένοβας είναι η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη διατήρηση και τη βιώσιμη διαχείριση των υδάτινων οικοσυστημάτων. Το εκπαιδευτικό τμήμα του ενυδρείου προσφέρει στα σχολεία μια ποικιλία θεματικών δραστηριοτήτων σε ειδικά εξοπλισμένα εργαστήρια καθώς και στους χώρους των εκθεμάτων. Το Δίκτυο των Ενυδρείων. (1/4) Το τμήμα εκπαίδευσης κάθε Ενυδρείου και Επιστημονικού Κέντρου που ανήκει στην συγκεκριμένη ομάδα ενημέρωσης είναι στη διάθεσή σας για να σας βοηθήσουν στη υλοποίηση του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού προγράμματος στο σχολείο σας, με τις οδηγίες και τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα από το EUR-OCEANS. Συμμετέχοντας στο πρόγραμμα αυτό σας δίνεται μια μοναδική ευκαιρία να συνεργαστείτε με άλλα σχολεία, εκπαιδευτικούς και μαθητές, από όλη την Ευρώπη και να ανταλλάξετε εμπειρίες και ιδέες. Ενυδρείο Finisterrae Ισπανία (Aquarium Finisterrae) Τηλ.: aquarium@casaciencias.org Acquario Genova Το Ενυδρείο Finisterrae βρίσκεται στην ακτή του Ατλαντικού, δίπλα στον ιστορικό φάρο Torre de Hercules στην πόλη Κορούνια (Galicia, Ισπανία). Το μουσείο προβάλει τη βιοποικιλότητα των ακτών της Galicia όπως επίσης τη ζωή των ψαράδων, της ψαραγοράς και της παράδοσής τους. Στον Ναυτίλο, έναν υποβρύχιο χώρο, αναπλάθεται το

3 όνειρο του Ιουλίου Βέρν στο έργο του « λεύγες κάτω από τη θάλασσα». Σε ένα ειδικό χώρο (Maremagnum) και μέσα από 60 διαδραστικές κατασκευές δίνονται απαντήσεις στα ερωτήματα των μαθητών της Galicia. Έξω από το μουσείο η αποικία από φώκιες του ανατολικού Ατλαντικού επιδεικνύουν τη συμπεριφορά τους στο φυσικό τους περιβάλλον. της Μεσογείου μέσα από την οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, σεμιναρίων και εκδηλώσεων. Το Ενυδρείο Κρήτης συνεργάζεται με σχολεία και κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Ως τμήμα του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών αποτελεί έναν προνομιακό χώρο διασύνδεσης του κοινού με την ερευνητική κοινότητα. Εκπαιδευτικό Κέντρο CNES - Γαλλία (CNES education) Aquarium Finisterrae Crete Aquarium E.U.A.C Ευρωπαϊκή Ένωση Συντηρητών Ενυδρείων (E.U.A.C - European Union of Aquarium Curators) Τηλ.: danielle.destaerke@cnes.fr Από τη δημιουργία του το 1961, το CNES βοήθησε στη διαμόρφωση της γαλλικής πολιτικής για το Διάστημα την οποία εφάρμοσε ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας μέσα από διεθνείς συνεργασίες και ιδιαίτερα μέσα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Από το 1963 το CNES έδωσε σημαντική προτεραιότητα στην εκπαίδευση. Δημιούργησε ένα πολιτιστικό τμήμα για το Διάστημα με το διπλό στόχο αφενός να ενημερώνει για τις διαστημικές δραστηριότητες και εφαρμογές και αφετέρου να χρησιμοποιεί το Διάστημα ως μέσο εκπαίδευσης και μάθησης. Τηλ.: n.ounais@oceano.mc Η E.U.A.C ιδρύθηκε το 1972 και περιλαμβάνει 64 δημόσια ενυδρεία από 25 ευρωπαϊκές χώρες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση Συντηρητών Ενυδρείων είναι μια επαγγελματική μη-κυβερνητική οργάνωση των συντηρητών ζώων των Ενυδρείων, που στοχεύει στην ενεργή προώθηση, βελτίωση και ανάπτυξη της γνώσης των ειδικών στα δημόσια ενυδρεία. Χρησιμεύει ως πλατφόρμα ανάπτυξης και ανταλλαγής εμπειριών, διαχείρισης των ζώων, νέων τεχνολογιών, τεχνικών αναπαραγωγής και εκπαιδευτικών εργαλείων πάντα με σεβασμό στους ζωντανούς οργανισμούς. Ενυδρείο της Gdynia Gdynia Πολωνία. (Gdynia Aquarium) Το Δίκτυο των Ενυδρείων. (2/4) Ενυδρείο Κρήτης -CretAquarium Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.) Τηλ. : tpoly@her.hcmr.gr Cnes ÅË. Ê Å.È.Å. Το Ενυδρείο Κρήτης CretAquarium- Θαλασσόκοσμος άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό τον Δεκέμβριο του Σκοπεύει στην πληροφόρηση, εκπαίδευση και ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη βιοποικιλότητα Τηλ.: akwarium@mir.gdynia.pl Το Ενυδρείο της Gdynia είναι τμήμα του Θαλάσσιου Ινστιτούτου της Gdynia, του παλαιότερου θαλάσσιου ερευνητικού ινστιτούτου της Πολωνίας. Στις εγκαταστάσεις του κατοικούν 1500 ζώα που ανήκουν σε περίπου 180 είδη. Η αποστολή του Ενυδρείου είναι η διάδοση της γνώσης για τη θαλάσσια βιολογία και την προστασία του περιβάλλοντος. Το τμήμα εκπαίδευσης εκπληρώνει την αποστολή μέσα από θαλάσσια εκπαιδευτικά προγράμματα.

4 Ωκεανογραφικό Μουσείο του Μονακό (Oceanographic Museum Monaco) Τηλ.: serv.educatif@oceano.mc Gdynia Aquarium Το Ωκεανογραφικό Μουσείο του Μονακό ιδρύθηκε το 1910 από τον πρίγκιπα Αλβέρτο Ι του Μονακό και είναι αποκλειστικά αφιερωμένο στην κατανόηση και στην προστασία της θάλασσας. Αποστολή του είναι η ανάπτυξη της Ωκεανογραφίας και η ενημέρωση του κοινού μέσα από τις συλλογές του, τα εκθέματα και τις αναπαραστάσεις των μεσογειακών και τροπικών οικοσυστημάτων. Η εκπαιδευτική του ομάδα οργανώνει πολλά σεμινάρια προσαρμοσμένα σε κάθε επίπεδο σχετικά με την έρευνα, το κλίμα και το θαλάσσιο περιβάλλον. την έρευνα. Παραμένει το σημαντικότερο ενυδρείο και κατέχει τη βαθύτερη δεξαμενή της Βρετανίας. Το Εθνικό Θαλάσσιο Ενυδρείο έχει μια εξειδικευμένη εκπαιδευτική ομάδα που προσφέρει συναρπαστικά και καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα, όπως το Εur-Oceans που δίνει στα σχολεία μοναδικές ευκαιρίες διερεύνησης επιστημονικών θεμάτων και δημιουργίας σχέσεων με τα τοπικά ενυδρεία τους. Océanopolis Bρέστη - Γαλλία (Océanopolis Brest) Τηλ.: anne.rognant@oceanopolis.com Μέσα από μια μοναδική, εκπαιδευτική και επιστημονική προσέγγιση των εύκρατων, πολικών και τροπικών οικοσυστημάτων η Océanopolis, ένα επιστημονικό και τεχνολογικό πολιτιστικό κέντρο, διηγείται τη φυσική ιστορία των ωκεανών. Η Océanopolis είναι ωκεανογραφικό κέντρο και έχει αναπτύξει ένα πρωτότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για το θαλάσσιο περιβάλλον. Το πρόγραμμα διατίθεται στους μαθητές και στους εκπαιδευτικούς και αποτελεί μια μοναδική πηγή πληροφόρησης για θαλάσσια θέματα. Η Océanopolis προσφέρει στους μαθητές όλων των επιπέδων από το νηπιαγωγείο ως το Λύκειο μια σειρά σεμιναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. M. Dagnino Εθνικό Θαλάσσιο Ενυδρείο- Πλύμουθ- Αγγλία (National Marine Aquarium Plymouth) Το Δίκτυο των Ενυδρείων. (3/4) Τηλ: + 44 (0) caroline.johnson@national-aquarium.co.uk Το Εθνικό Θαλάσσιο Ενυδρείο ήταν το πρώτο ενυδρείο του Ηνωμένου Βασιλείου που δημιουργήθηκε αποκλειστικά με σκοπό την εκπαίδευση, τη διατήρηση των ειδών και Océanopolis National Marine Aquarium

5 Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών θεμάτων στο αναλυτικό πρόγραμμα.(1/2) Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών θεμάτων στο αναλυτικό πρόγραμμα. Πρόταση: Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές την κλιματική αλλαγή και τις απειλές που αντιμετωπίζουν τα ωκεάνια συστήματα. Στόχος: Να ευαισθητοποιηθούν και να ενημερωθούν οι μαθητές για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις λύσεις για την επιβράδυνση της υπερθέρμανσης του πλανήτη που σχετίζεται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Γενικές Γνώσεις. `` Οι Ωκεανοί και το Κλίμα. Το κλίμα μας εξαρτάται από τους ωκεανούς. Οι άνεμοι και τα ρεύματα επηρεάζουν τη θερμοκρασία, τις κατακρημνίσεις (π.χ. βροχόπτωση) και την υγρασία που βιώνουμε οπουδήποτε και αν ζούμε. Το κλίμα είναι ένας μέσος όρος όλων αυτών κατά τη διάρκεια του χρόνου. Οι ωκεανοί είναι μέρος του κύκλου του νερού, καθώς το νερό εξατμίζεται από αυτούς, συμπυκνώνεται δημιουργώντας τα σύννεφα και επιστρέφει πάλι στην επιφάνεια της γης με τη βροχή. Το Ρεύμα του Κόλπου του Μεξικού, για παράδειγμα, είναι ένα ρεύμα που συντελεί στο ήπιο κλίμα και γενικότερα ρυθμίζει το κλίμα που υφίσταται σε πολλές χώρες του βόρειου ημισφαιρίου. Ο ωκεανός λειτουργεί ως ένα γιγάντιο σφουγγάρι που απορροφά πολλά αέρια της ατμόσφαιρας. Αυτό επηρεάζει τη χημική σύνθεση του αέρα που αναπνέουμε. Σήμερα προβληματιζόμαστε σχετικά με το πόσο ακόμα διοξείδιο του άνθρακα μπορούν να απορροφήσουν οι ωκεανοί για να σταθεροποιηθεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου. `` Οι Ωκεανοί ως Παραγωγοί. Οι θαλάσσιοι φυτικοί οργανισμοί με τη φωτοσύνθεση είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί οξυγόνου το οποίο είναι απαραίτητο για όλες τις μορφές ζωής στον πλανήτη μας. Παράγουν το 75% του οξυγόνου που αναπνέουμε. Το φυτοπλαγκτόν και τα φύκη είναι οι πρώτοι κρίκοι σε όλες σχεδόν τις θαλάσσιες τροφικές αλυσίδες. Αυτά τα μικροσκοπικά φυτά είναι οι κύριες πηγές διατροφής για κάποια από τα μεγαλύτερα ζώα του πλανήτη όπως οι γαλάζιες φάλαινες και οι φαλαινοκαρχαρίες. `` Οι Ωκεανοί ως Πηγή Τροφής. Οι ωκεανοί αποτελούν επίσης σημαντική πηγή τροφής για τους ανθρώπους. Τα ψάρια και τα οστρακόδερμα είναι μια σημαντική πηγή πρωτεϊνών. Τα φύκια επίσης χρησιμοποιούνται σε πολλές τροφές, όπως στα παγωτά! Σε κάποιες φτωχές χώρες οι ωκεανοί είναι η κύρια πηγή τροφής και οι κοινωνίες τους δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς αυτούς. `` Οι Ωκεανοί ως Πηγή Νερού. Σε μερικές χώρες όπου το γλυκό νερό σπανίζει, το θαλασσινό νερό μπορεί να αφαλατωθεί και να χρησιμοποιηθεί ως πόσιμο. Το αλάτι που θα περισσέψει μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική ή να γίνει εμπορικό προϊόν. Πολλά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας βρίσκονται σε παράκτιες περιοχές και χρησιμοποιούν το θαλασσινό νερό για να ψύχουν τις γεννήτριές τους. Κάτω από τον πυθμένα των ωκεανών υπάρχουν πολλά κοιτάσματα όπως πετρέλαιο, ορυκτά και χρυσός. Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων πρέπει να γίνεται προσεκτικά για να αποφεύγονται μεγάλες ζημιές στο θαλάσσιο περιβάλλον. `` Οι Ωκεανοί ως Σκουπιδότοπος. Οι ωκεανοί είναι τόσο μεγάλοι που για πολλά χρόνια χρησιμοποιούνταν ως χώροι απόθεσης για κάθε είδος αποβλήτων και βιομηχανικών παραπροϊόντων. Μέχρι σήμερα οι ωκεανοί μπορούσαν να αντιμετωπίσουν όλα αυτά που ρίχναμε, τα πράγματα όμως αλλάζουν. Το επίπεδο του ph των ωκεανών μειώνεται ιδιαίτερα (δηλαδή αυξάνεται η οξύτητά τους) όσο αυξάνονται οι ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Η «οξίνιση» των ωκεανών είναι πλέον ορατή. Πολλοί θαλάσσιοι οργανισμοί χρησιμοποιούν ανθρακικό ασβέστιο στο σώμα τους για να δημιουργούν κελύφη και σκελετό. Όσο αυξάνεται η οξύτητα των ωκεανών τα ζώα αυτά θα αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες επιβίωσης Τα βαρέα μέταλλα των αποβλήτων μέσα από τη βιοσυσσώρευση (την κατανάλωση και απορρόφησή τους από τους θαλάσσιους οργανισμούς) περνάνε στις τροφικές αλυσίδες. Δηλητηριάζουν αργά τα ζώα και επιδρούν στην αναπαραγωγή τους. Επίσης, τα βαρέα μέταλλα μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρές επιπλοκές στους ανθρώπους που καταναλώνουν θαλάσσιους οργανισμούς. `` Οι Ωκεανοί για Αναψυχή. Πολλοί από εμάς χρησιμοποιούν τους ωκεανούς για δραστηριότητες αναψυχής όπως: καταδύσεις, ιστιοπλοΐα, ιστιοσανίδα, ψάρεμα, κολύμβηση και άλλα. Αν δεν προσέξουμε τους ωκεανούς όλα αυτά θα αποτελούν παρελθόν.

6 Τι μπορείτε να κάνετε στο σχολείο; Οι ωκεανοί είναι ένα σημαντικό θέμα για να εμπλέξετε τους μαθητές. Είναι διαθεματικό αφού συμπεριλαμβάνει πολλές διαφορετικές όψεις. Εξετάζοντας τους ωκεανούς από διαφορετικές πλευρές οι μαθητές θα αποκτήσουν μια ευρύτερη αντίληψη των προβλημάτων, των απειλών και των λύσεων. Περίληψη των απειλών στους ωκεανούς. `` Υπεραλίευση `` Ρύπανση `` Απορροή θρεπτικών στοιχείων από τη στεριά (π.χ. λιπάσματα) `` Υπερεκμετάλλευση `` Πετρελαϊκή ρύπανση `` Κλιματική αλλαγή Παραδείγματα για το αναλυτικό πρόγραμμα Τροφικές αλυσίδες στους ωκεανούς Αναγνώριση και συστηματική ειδών Οικότοποι και Οικοσυστήματα Γεωγραφικές περιοχές/ ονόματα ωκεανών Κύκλος Νερού Χημεία του νερού Πως χρησιμοποιούμε τους ωκεανούς Απειλές για τους ωκεανούς Κλίμα Αλιεία Κατανόηση περιβαλλοντικού λεξιλογίου Λογοτεχνία-ποίηση για ωκεανούς Εξερευνήσεις Μουσική (ήχοι φαλαινών, ήχος της θάλασσας) Τέχνη εμπνευσμένη από τους ωκεανούς Βιολογία Βιολογία Βιολογία Γεωγραφία Γεωγραφία / Βιολογία / Χημεία Χημεία Κοινωνιολογία / Γεωγραφία / Βιολογία Κοινωνιολογία / Γεωγραφία / Βιολογία / Χημεία Γεωγραφία / Φυσική / Χημεία Κοινωνιολογία/ Γεωγραφία Γλώσσα Λογοτεχνία Ιστορία Μουσική Καλλιτεχνικά Ενσωμάτωση περιβαλλοντικών θεμάτων στο αναλυτικό πρόγραμμα.(2/2) Πως μπορείτε να δουλέψετε με αυτά; `` Πρακτικά πειράματα `` Δειγματοληψία `` Έρευνα `` Χημική ανάλυση δειγμάτων `` Επισκεφθείτε το Ενυδρείο Κρήτης CretAquarium για να παρακολουθήσετε εκπαιδευτικά προγράμματα για τη θαλάσσια ζωή. `` Ακολουθήστε το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του EUR- OCEANS στο διαδίκτυο ( Εργασίες σύνθεσης των γνώσεων. `` Παραγωγή ταινίας `` Παρουσιάσεις μέσω υπολογιστή (power point) `` Δελτία εφημερίδων `` Παιχνίδια `` Αφίσες `` Γράμματα στους πολιτικούς `` Εκθέσεις `` Έντυπο φυλλάδιο `` Περιγραφικά κείμενα `` Μοντέλα (χρήση ανακυκλωμένων υλικών) Πως μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Ενυδρείο ούτως ώστε να βοηθηθείτε στη διδασκαλία αυτών των θεμάτων; `` Όλα τα Ενυδρεία που συμμετέχουν στο EUR-OCEANS έχουν εξειδικευμένο εκπαιδευτικό προσωπικό που μπορούν να κάνουν παρουσιάσεις και ομάδες εργασίας για τα θέματα αυτά. `` Τα Ενυδρεία συνεργάζονται με επιστήμονες που ερευνούν την κλιματική αλλαγή και μπορούν να οργανώσουν διαλέξεις και συνεδρίες για ερωτήσεις και απαντήσεις. `` Επισκεφθείτε το Ενυδρείο Κρήτης και δείτε τη θαλάσσια ζωή που θα επηρεαστεί άμεσα.

7 Universeum Γκαίτεμποργκ Σουηδία (Universeum Göteborg) Τηλ.: mona.gidhagen@universeum.se Universeum Το Universeum είναι ένα Σουηδικό Επιστημονικό Κέντρο και σκοπεύει στη δημιουργία θετικής στάσης απέναντι στη γνώση και στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος για την τεχνολογία και την επιστήμη. Σαν χώρος διδασκαλίας για επιστήμη και τεχνολογία το Universeum είναι ανυπέρβλητο. Το κτίριο περιέχει πολλά τμήματα με στάσεις για πρακτικές ασκήσεις, ένα διαστημόπλοιο, ένα δάσος βροχής με ζώα, ορεινά ποτάμια και φανταστικά ενυδρεία. Οι μοναδικές σχολικές δραστηριότητες που έχουν βασίζονται στους «μαθητές που διδάσκουν μαθητές» και που υποστηρίζονται από έμπειρους εκπαιδευτικούς με διαθεματική προσέγγιση. Οι τάξεις ξεναγούνται χωρισμένες σε μικρές ομάδες και σε διάφορα θέματα που εστιάζονται στο μέλλον. Το Δίκτυο των Ενυδρείων. (4/4)

8 Το αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς είναι γεγονός... Το αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στους ωκεανούς είναι γεγονός... (1/1) Ανύψωση της στάθμης των ωκεανών. Από το 1880 η μέση στάθμη της θάλασσας έχει ανυψωθεί κατά 17 cm (κατά μέσο όρο 0.13 mm το χρόνο). Η ανύψωση αυτή οφείλεται κυρίως στη διαστολή της μάζας του θαλασσινού νερού, στην προσθήκη γλυκού νερού από το ξεπάγωμα των μόνιμα παγωμένων εδαφών που καλύπτουν κρύες περιοχές, από το λιώσιμο παγετώνων (ηπειρωτικών και της Γροιλανδίας), που συμβαίνουν εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Σύμφωνα με διάφορα επιστημονικά μοντέλα, η στάθμη των ωκεανών μπορεί να αυξηθεί κατά 18 έως 59 cm μέχρι το Μια τέτοια αύξηση μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές επιπτώσεις σε παράκτιες περιοχές με μεγάλους πληθυσμούς, όπως είναι το δέλτα του Νείλου, οι ακτές της Ινδίας και κάποια μικρά νησιά του Ειρηνικού. Πιθανή διαταραχή της κυκλοφορίας των νερών στους ωκεανούς. Η υπερθέρμανση του πλανήτη και το λιώσιμο των πάγων (που αλλάζει την πυκνότητα των θαλάσσιων επιφανειακών νερών) μπορούν μακροπρόθεσμα να προκαλέσουν διαταραχή και τροποποίηση της κυκλοφορίας των μεγάλων ρευμάτων στους ωκεανούς. Ελάττωση των Αρκτικών πάγων. Στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, το παγωμένο κάλυμμα της Αρκτικής έχει μειωθεί κατά 40% σε πάχος ενώ η έκταση που καλύπτεται από πάγους κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ελαττώνεται διαρκώς. Από το 1978 οι μετρήσεις που γίνονται στο τέλος του καλοκαιριού παρουσιάζουν μέση μείωση 8% κάθε 10 χρόνια. Πέρα από τις επιπτώσεις στα ζώα που ζουν στις περιοχές αυτές (π.χ. την πολική αρκούδα) αυτή η νέα κατάσταση γεννά ερωτήματα για τις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις από την ναυσιπλοΐα και την εκμετάλλευση των πόρων σε μέρη που, μέχρι πρόσφατα, ήταν απρόσιτα. Γεννά επίσης ερωτήματα για το πολιτικό καθεστώς της Αρκτικής. Επιδείνωση της θέρμανσης του πλανήτη εξαιτίας ανατροφοδοτικών μηχανισμών. Λευκές ή διαφανείς επιφάνειες όπως αυτές του πάγου και του χιονιού αντανακλούν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία απ ότι οι σκούρες επιφάνειες όπως της στεριάς και του νερού. Η ελάττωση της επιφάνειας που καλύπτεται από πάγο έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας αφού περισσότερη ενέργεια απορροφάται τώρα από την επιφάνεια της γης. Το φαινόμενο αυτό, ανατροφοδοτεί την υπερθέρμανση. Επιπλέον, καθώς οι πάγοι λιώνουν απελευθερώνονται περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου που ήταν εγκλωβισμένα μέσα τους, όπως το μεθάνιο. Μετανάστευση και εκτόπιση ειδών, διαταραχές στην τροφική αλυσίδα. Η υπερθέρμανση του πλανήτη ήδη ευθύνεται για τη μετανάστευση και την εκτόπιση θαλάσσιων ειδών σε ορισμένες περιοχές. Αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν την ισορροπία τροφικών αλυσίδων και πλεγμάτων. Τα είδη εκείνα που δεν μπορούν να μεταναστεύσουν ή να προσαρμοστούν στην αύξηση της θερμοκρασίας και του ανταγωνισμού, πιθανόν να εκλείψουν. Οξίνιση των ωκεανών και απειλές για τη Bιοποικιλότητα. Μια άλλη επίδραση που παρατηρήθηκε πρόσφατα, είναι η αύξηση της περιεκτικότητας του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) στην ατμόσφαιρα. Αυτή η αύξηση επιδρά στη χημική ισορροπία των ωκεανών αυξάνοντας την οξύτητα του θαλασσινού νερού. Το φαινόμενο αυτό έχει αρχίσει να επιδρά στην ανάπτυξη, την αναπαραγωγή και επιβίωση ορισμένων ειδών, όπως των κοραλλιών και των μαλακίων, που χρησιμοποιούν ανθρακικό ασβέστιο για να σχηματίσουν τον σκελετό τους ή το ασβεστολιθικό κογχύλι τους. Αν η παραγωγή του CO 2 εξακολουθήσει να αυξάνεται, όπως πιθανολογείται από τις τρέχουσες εκτιμήσεις η επιβίωση των οργανισμών αυτών θα απειληθεί σοβαρά και πιθανόν να προκληθεί μια αλυσιδωτή αλλαγή στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Πηγή: IPCC ( Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή) αναφορά 2007, NSIDC (Εθνικό Κέντρο Δεδομένων για το χιόνι και τον πάγο, Μπόλντερ, ΗΠΑ)

9 Το Ρεύμα του Κόλπου: Η πτώση ενός μύθου; Το Ρεύμα του Κόλπου: Η πτώση ενός μύθου; (1/4) Κλιματική Αλλαγή στον Βόρειο Ατλαντικό στον 21 ο αιώνα: Πόσο σημαντικό είναι το Ρεύμα του Κόλπου για το κλίμα της Ευρώπης; Είναι γενικά αποδεκτό ότι το ήπιο κλίμα της Δυτικής Ευρώπης οφείλεται στη θερμότητα που μεταφέρεται από το Ρεύμα του Κόλπου. Αυτή τη δημοφιλή ιδέα τη βρίσκει κανείς παντού: στα βιβλία γεωγραφίας, στους ταξιδιωτικούς οδηγούς, στις εγκυκλοπαίδειες κλπ. Σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές μελέτες, φαίνεται ότι το Ρεύμα του Κόλπου εξασθενεί και επιβραδύνεται εξαιτίας της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Κάποιοι επιστήμονες προβλέπουν ακόμα και την πλήρη διακοπή του που θα οδηγούσε σε μια νέα εποχή παγετώνων στην Δυτική Ευρώπη. Άλλες όμως, επιστημονικές μελέτες υποστηρίζουν ότι ο ρόλος του συγκεκριμένου ρεύματος στη μεταφορά θερμότητας από το Νότο στον Βορρά δεν είναι τόσο σημαντική. Σύμφωνα με αυτή την άποψη η εξασθένηση του Ρεύματος του Κόλπου δεν θα έχει τις καταστροφικές συνέπειες που προβλέπονται από άλλους. Ποια είναι η πραγματική σημασία του Ρεύματος του Κόλπου για το κλίμα της Ευρώπης; Τι θα συμβεί στον Βόρειο Ατλαντικό στα πλαίσια της παγκόσμιας υπερθέρμανσης; Ποιες είναι και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα κατά τον 21 ο αιώνα; Η πραγματική επίδραση του Ρεύματος του Κόλπου: Πρώτες παρατηρήσεις. Οι Ινδιάνοι της Αμερικής πιθανόν γνώριζαν το Ρεύμα του Κόλπου πριν την ανακάλυψη της Αμερικής. Παρόλα αυτά η πρώτη γνωστή αναφορά στο Ρεύμα του Κόλπου γίνεται το 1513, όταν ο Ισπανός θαλασσοπόρος Ponce de León παρατήρησε ότι ένα πολύ ισχυρό, θερμό ρεύμα που προερχόταν από τη θάλασσα της Καραϊβικής παρέσερνε το πλοίο του προς τη Φλόριντα. Αργότερα το 1770, ο Benjamin Franklin στην προσπάθεια του να βελτιώσει την ταχυδρομική επικοινωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο, πραγματοποίησε την πρώτη λεπτομερή μελέτη και χαρτογράφηση του Ρεύματος του Κόλπου. Το 1885, ο υποπλοίαρχος του Αμερικανικού ναυτικού Matthew Fontaine Maury δημοσίευσε το βιβλίο «Η Φυσική Γεωγραφία της Θάλασσας και η Μετεωρολογία της». Σ αυτό το πρώτο βιβλίο ωκεανογραφίας, ο συγγραφέας τονίζει τον ουσιαστικό ρόλο του Ρεύματος του Κόλπου στη ρύθμιση των χειμερινών θερμοκρασιών της Δυτικής Ευρώπης. Το θεωρεί αποκλειστικά υπεύθυνο για τις ιδιαίτερα θερμές κλιματικές συνθήκες της Ευρώπης σε σύγκριση με αυτές της ανατολικής ακτής του Καναδά που βρίσκονται στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος. Αυτή η άποψη επικρατεί ακόμα και για πολλούς από εμάς δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Στο πλαίσιο ενός κλίματος που αλλάζει. Η παγκόσμια υπερθέρμανση οδηγεί σε μαζική αύξηση της παροχής γλυκού νερού στις περιοχές της Αρκτικής, εξαιτίας της τήξης των πάγων αλλά και της αύξησης των κατακρημνίσεων. Τις τελευταίες δεκαετίες τα νερά του Βόρειου Ατλαντικού θερμαίνονται ενώ η αλατότητά τους μειώνεται. Αυτές οι αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των ωκεανών, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του κλίματος. Πολλές είναι ακόμα οι ερωτήσεις που χρειάζονται απάντηση. Τα τοπικά αυτά φαινόμενα θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο Ρεύμα του Κόλπου και στα ρεύματα του Βόρειου Ατλαντικού; Οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν πραγματικά το κλίμα της Ευρώπης; Αν ναι, με ποιον τρόπο; Océanopolis

10 Το Ρεύμα του Κόλπου: Η πτώση ενός μύθου; (2/4) Η πτώση ενός μύθου; Γιατί η πρόβλεψη μιας επερχόμενης παγετωνικής περιόδου δεν είναι ρεαλιστική; Το Ρεύμα του Κόλπου και οι προεκτάσεις του, το ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού, μεταφέρουν θερμά νερά προς τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες όμως, αναθεωρούν τη σημασία του ρόλου του Ρεύματος του Κόλπου στη μεταφορά θερμότητας από τον Νότο στον Βορρά. Στις περιοχές που βρίσκονται στα γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 40 και 60 Β, οι άνεμοι μεταφέρουν το 80% της θερμότητας, ενώ μόλις το 20% μεταφέρεται από τα ρεύματα (το Ρεύμα του Κόλπου και οι προεκτάσεις του). Έτσι, αν το Ρεύμα του Κόλπου τελικά εξασθενήσει αυτό δεν θα έχει τις καταστροφικές συνέπειες που προβλέπουν κάποιοι επιστήμονες. Η ανάπτυξη της ωκεανογραφικής και κλιματολογικής έρευνας μας βοήθησε να ποσοτικοποιήσουμε την επίδραση του Ρεύματος του Κόλπου στο κλίμα. Χάρη στην δορυφορική πληροφορία και σε προσομοιώσεις σε υπολογιστές βασιζόμενες σε μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στους ωκεανούς τα τελευταία 50 χρόνια, Ευρωπαϊκές και Αμερικανικές ερευνητικές ομάδες έχουν αναγνωρίσει τρία φαινόμενα που ευθύνονται για τους ήπιους χειμώνες στην ατλαντική ακτή της Βόρειο- Δυτικής Ευρώπης. `` Το θερμό ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού (η προέκταση του Ρεύματος του Κόλπου) το οποίο μεταφέρει θερμότητα στην ατμόσφαιρα καθώς ταξιδεύει προς τα μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη, `` Η παγκόσμια κυκλοφορία αέρα πάνω από τον Ατλαντικό. Το χειμώνα, οι κυρίαρχοι Δυτικοί άνεμοι προερχόμενοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες ταξιδεύουν πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό μεταφέροντας στην Ευρώπη ωκεάνιο αέρα, ο οποίος είναι θερμότερος από τον ηπειρωτικό. `` Θερμότητα που αποθηκεύεται από τον ωκεανό το καλοκαίρι απελευθερώνεται το χειμώνα. Τι κλίμα να περιμένουμε ότι θα έχουμε τον 21 ο αιώνα; Τις τελευταίες δεκαετίες οι θερμοκρασίες σε όλη τη Δυτική Ευρώπη έχουν αυξηθεί. Ακόμα και αν το Ρεύμα του Κόλπου εξασθενούσε με αποτέλεσμα να μεταφερόταν λιγότερη θερμότητα αυτό δεν θα εξισορροπούσε την υπερθέρμανση που οφείλεται στα ατμοσφαιρικά ρεύματα τα οποία ευθύνονται για το 80% των ανταλλαγών θερμότητας. Η επίδραση του Ρεύματος του Κόλπου θα ήταν, στην καλύτερη των περιπτώσεων, μέτρια. Ο Martin Visbeck, επιστήμονας στο IFM-GEOMAR, Κίελο (Γερμανία) αναφέρει: «Θα βρισκόμασταν, παρόλα αυτά, αντιμέτωποι με ένα θερμότερο κλίμα. Σήμερα, μοντέλα υποδεικνύουν ότι τα αποτελέσματα, στην καλύτερη των περιπτώσεων, θα εξισορροπούσαν μεταξύ τους. Συνεπώς, δεν θα υπάρξει ποτέ καμιά δραστική μείωση της θερμοκρασίας στην Ευρώπη». Τα επιστημονικά μοντέλα δείχνουν ότι η θερμοκρασία θα αυξηθεί κατά 2 μόνο βαθμούς, πολύ χαμηλότερη πρόβλεψη από αυτήν που αναμένεται για άλλες περιοχές του πλανήτη. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να εξετάσουμε ξεχωριστά την περίπτωση της Βόρειας Ευρώπης, ειδικά την Αρκτική και την Νορβηγία. Σε γεωγραφικά πλάτη που βρίσκονται πάνω από τον 60 Β, «Αν το Ρεύμα του Κόλπου εξασθενήσει σημαντικά, θα υπάρξει μια ελαφρά επέκταση των πάγων αλλά δεν είμαστε 100% σίγουροι γι αυτό», παραδέχεται ο Martin Visbeck. Όμως, αν όντως εξασθενήσει το Ρεύμα του Κόλπου θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στον υπόλοιπο ωκεανό. «Η εξασθένηση του Ρεύματος του Κόλπου θα επηρεάσει τη στάθμη της θάλασσας Μπορούμε να περιμένουμε μια ανύψωση της στάθμης των νερών κατά 50 cm, η οποία θα έχει αξιοσημείωτες επιπτώσεις για εμάς». Μοντέλα, Προβλέψεις και Αμφιβολίες. Οι παγκόσμιοι ωκεανοί παρουσιάζουν φυσικές διακυμάνσεις. Η πρόκληση για τους επιστήμονες είναι να ξεχωρίζουν τις συνέπειες που προκαλούν οι φυσικές διακυμάνσεις από εκείνες που προκαλούν οι κλιματολογικές αλλαγές εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Για να αποκωδικοποιήσουν την εξέλιξη και τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε ωκεανούς και ατμόσφαιρα, οι επιστήμονες έχουν στη διάθεσή τους ποικιλία ισχυρών εργαλείων: δορυφόρους, εμπορικά σκάφη, ερευνητικά σκάφη, υποβρύχια οχήματα (αυτόματα ή μη), πλατφόρμες και σταθερά σημεία παρατήρησης. Σήμερα, είναι σημαντικό να ενισχύσουμε την παρακολούθηση των ωκεανών και των αλλαγών για μεγάλα χρονικά διαστήματα. «Για να κατανοήσουμε τις αλλαγές, πρέπει να προσαρμόσουμε τα συστήματα παρατήρησης σε ανάλογες χρονικές κλίμακες... να κοιτάξουμε τα πράγματα με τη σωστή συχνότητα» σημειώνει ο Richard Lampitt, επιστήμονας στο Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο στο Southampton, Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτές οι παρατηρήσεις θα επιτρέψουν να επισημάνουμε σημαντικές διακυμάνσεις στις τάσεις του κλίματος και

11 Το Ρεύμα του Κόλπου: Η πτώση ενός μύθου; (3/4) συγχρόνως θα αποτελέσουν τη βάση για τα αριθμητικά μοντέλα πρόβλεψης του κλίματος. Οι βεβαιότητες του σήμερα: αλλαγές στα οικοσυστήματα. Οι προβλέψεις πάντα περιέχουν ένα βαθμό αμφιβολίας. Είναι ενδιαφέρον, όμως, ότι σήμερα έχουμε τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε αλλαγές στο οικοσύστημα της Βόρειας θάλασσας χάρη στις έντονες ερευνητικές δραστηριότητες. Το πλαγκτόν, ένας δείκτης της υγείας των ωκεανών. Από το 1931, το θαλάσσιο πλαγκτόν έχει αναλυθεί σε όλο τον Ατλαντικό ωκεανό χάρη στον «Συνεχή Καταγραφέα Πλαγκτού», ένα σύστημα που σύρεται από διάφορα σκάφη και που αναπτύχθηκε από τον Sir Alistair Hardy. Δεδομένα που καταγράφηκαν και αναλύθηκαν στο Plymouth για περισσότερο από 70 χρόνια, επέτρεψαν στους ερευνητές να διαπιστώσουν μεγάλες αλλαγές στην βιοποικιλότητα του ζωοπλαγκτού κατά την τελευταία δεκαετία. Ορισμένα είδη που ζουν σε θερμά νερά έχουν μετακινηθεί βόρεια ενώ άλλα είδη ψυχρών νερών έχουν ελαττωθεί. Οι επιστήμονες μπορούν ήδη να μετρήσουν τις επιπτώσεις του φαινομένου αυτού, ειδικά στον μπακαλιάρο. Ο Grégory Beaugrand, ερευνητής στο Εργαστήριο των Παράκτιων οικοσυστημάτων (ELICO, CNRS Wimereux) δηλώνει: «Οι αλλαγές στη σύσταση του πλαγκτού έχουν επηρεάσει σημαντικά τον μπακαλιάρο της Βόρειας θάλασσας των οποίων οι προνύμφες τρέφονται με πλαγκτόν. Οι λείες είναι μικρότερες, το πλαγκτόν παρουσιάζεται σε χρονικές περιόδους όταν το είδος δεν το χρειάζεται πια... Αυτές οι αλλαγές δεν ευνοούν την επιβίωση των προνυμφών του μπακαλιάρου. Σε συνδυασμό δε, με την υπεραλίευση, το αποτέλεσμα είναι η μείωση των πληθυσμών του μπακαλιάρου της Βόρειας θάλασσας». Και συμπληρώνει ότι «το οικοσύστημα θα πρέπει να προσαρμοστεί σε ένα θερμότερο κλίμα». Μια παγκόσμια άποψη για την κλιματική αλλαγή. Δεν θα υπάρξουν παγόβουνα στις ακτές της Ισπανίας ούτε φοινικόδεντρα στην Βρετανία... Αν το Ρεύμα του Κόλπου εξασθενήσει, η πρώτη επίπτωση, που συχνά αγνοείται, είναι η εξασθένηση της ιδιότητας των ωκεανών να αποθηκεύουν μεγάλα ποσά CO 2 και η αύξηση των εκπομπών CO 2 στην ατμόσφαιρα. Αυτό το φαινόμενο είναι πέρα από τα καταστροφικά σενάρια που καμιά φορά προβλέπονται. «Νομίζω ότι πρέπει να έχουμε μια γενική οπτική του τι συμβαίνει στον πλανήτη. Πως θα εξελιχθεί το κλίμα, όχι μόνον σε μια περιφερειακή κλίμακα αλλά παγκόσμια... Είναι κάτι για το οποίο ενδιαφερόμαστε και προσπαθούμε να το κατανοήσουμε καλύτερα. Η πρόκληση είναι να καταλάβουμε και να αναγνωρίσουμε αλλαγές σε έναν κόσμο που υπόκειται σε υπερθέρμανση και να έχουμε μια ευρύτερη άποψη που να μην εστιάζεται μόνο στην Ευρώπη. Σε τελευταία ανάλυση ενδιαφερόμαστε για τις παγκόσμιες αλλαγές σε πλανητικό επίπεδο. Μας ενδιαφέρουν πολύ οι ξηρασίες στην Κίνα, οι τυφώνες στους τροπικούς και οι ασθένειες στην Ινδία. Όλα αυτά άπτονται της Ευρώπης ακόμα και αν δεν συμβαίνουν στην Ευρώπη» δηλώνει ο Καθηγητής Martin Visbeck (επιστήμονας στο IFM-GEOMAR, Kίελο, Γερμανία). Μαθαίνοντας περισσότερα για... `` Το Ρεύμα του Κόλπου και το Θερμό Ρεύμα του Βορείου Ατλαντικού Ένα ισχυρό και θερμό ρεύμα του Ατλαντικού ωκεανού, το Ρεύμα του Κόλπου δημιουργείται στη θάλασσα της Καραϊβικής στον κόλπο του Μεξικού με την συγχώνευση τριών άλλων ρευμάτων: της Φλόριντας, Κούβας και του Βόρειου Ισημερινού. Ανοιχτά της Φλόριντας το Ρεύμα του Κόλπου έχει πλάτος 80 ως 150 χιλ. και βάθος 800 ως 1200 μέτρα. Η θερμοκρασία στα επιφανειακά νερά του φθάνει τους 30 με 35 C και έχει ταχύτητα από 1,2 ως και 2,7 m/s. Μεταφέρει μάζες νερού σε συχνότητα 85 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων το δευτερόλεπτο. Το Ρεύμα του Κόλπου κατευθύνεται βόρεια κατά μήκος των ανατολικών ακτών των Ηνωμένων Πολιτειών και έπειτα στο Νιουφάουντλαντ (Newfoundland),ενώνεται με το ψυχρό ρεύμα του Λαμπραντόρ, όπου επιβραδύνεται (8 χιλ την ημέρα) και γίνεται ψυχρότερο (25 C). Αυτό έχει ως συνέπεια το Ρεύμα του Κόλπου να αλλάζει διεύθυνση και να ρέει βόρειο-ανατολικά διασχίζοντας τον Ατλαντικό ωκεανό, ένα φαινόμενο γνωστό ως το «Θερμό Ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού». Όταν φθάνει στην Ευρώπη χωρίζεται στα δύο, όπου το βόρειο τμήμα ρέει προς την Ισλανδία και το νότιο προς τις Αζόρες με κατεύθυνση τα Κανάρια. Το Θερμό Ρεύμα του Βόρειου Ατλαντικού είναι μέρος ενός κυκλοφοριακού δακτυλίου που συχνά συγκρίνεται με ιμάντα μεταφοράς. Τα επιφανειακά νερά που θερμαίνονται στους τροπικούς ρέουν προς τον Βόρειο Ατλαντικό ωκεανό ενώ τα ψυχρά βυθίζονται και ρέουν προς τον Ισημερινό.

12 Océanopolis Το Ρεύμα του Κόλπου: Η πτώση ενός μύθου; (4/4) `` Η καρδιά της ωκεάνιας κυκλοφορίας. Κατά τη μεταφορά τους προς τις Πολικές περιοχές τα επιφανειακά νερά του Θερμού Ρεύματος του Βόρειου Ατλαντικού ψύχονται λόγω της εξάτμισης και της μεταφοράς θερμότητας προς την ατμόσφαιρα. Ο ωκεανός παγώνει στα μεγάλα γεωγραφικά πλάτη και ο σχηματισμός θαλάσσιου πάγου αυξάνει την αλατότητα των νερών. Για το λόγο αυτό, τα ψυχρά νερά γίνονται αλμυρότερα, πυκνότερα και συνεπώς βαρύτερα και βυθίζονται σε βάθος μεγαλύτερο των 3 χιλιομέτρων. `` Ένα κρίσιμο φαινόμενο συμβαίνει ταυτόχρονα. Καθώς τα νερά αυτά βυθίζονται μεταφέρουν το 50% του CO 2 που έχουν απορροφήσει οι ωκεανοί. Χάρη σ αυτή τη διαδικασία το CO 2 παγιδεύεται στα βάθη των ωκεανών για μερικές εκατοντάδες χρόνια. Η τήξη των πάγων που προκαλείται από την παγκόσμια υπερθέρμανση ελευθερώνει τεράστιες ποσότητες γλυκών νερών στους ωκεανούς. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να μειώσει την αλατότητα και ως εκ τούτου την πυκνότητα των νερών επηρεάζοντας το ρυθμό με τον οποίο βυθίζονται. Μπορεί επίσης να ελαττώσει τη ροή των επιφανειακών ρευμάτων που «τροφοδοτούν» την κυκλοφορία στο Βόρειο Ατλαντικό και άρα να επηρεάσουν την ωκεάνια κυκλοφορία. Επιπλέον, η ποσότητα του παγιδευμένου CO 2 στον ωκεανό μπορεί να μειωθεί με αποτέλεσμα περισσότερο CO 2 να απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα αυξάνοντας έτσι την οξύτητα των ωκεανών.

13 Όξινοι Ωκεανοί. Όξινοι Ωκεανοί. (1/2) Όξινοι Ωκεανοί: Μια νέα πρόκληση για τους ερευνητές. Τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) στην ατμόσφαιρα έχουν αυξηθεί εκθετικά από την αρχή της βιομηχανικής εποχής. Αν και είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι τα αυξανόμενα επίπεδα του CO 2 επηρεάζουν το παγκόσμιο κλίμα, η επίδραση στους ωκεανούς είναι λιγότερο γνωστή. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 200 χρόνων οι μισές από τις παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα απορροφήθηκαν από τους ωκεανούς, αυτό μειώνει το ph των θαλασσίων υδάτων δημιουργώντας πιο όξινους ωκεανούς - μια διαδικασία γνωστή ως «οξίνιση των ωκεανών» (αύξηση της οξύτητας των ωκεανών). Σήμερα, η αύξηση της οξύτητας των ωκεανών συμβαίνει με πρωτοφανείς ρυθμούς. Αν συνεχιστεί έτσι ανεξέλεγκτα, θα έχει ευρύτερες επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα επηρεάζοντας την ανάπτυξη, την αναπαραγωγή και την επιβίωση πολλών θαλάσσιων ειδών. Πράγματι, το θαλασσινό νερό μπορεί να γίνει τόσο όξινο ώστε να διαβρώνει τον αραγωνίτη, μια μορφή ανθρακικού ασβεστίου που χρησιμοποιούν πολλά θαλάσσια είδη για να δημιουργήσουν τον εξωσκελετό τους. Ιδιαίτερα απειλούμενα είναι τα κοράλλια, τα μαλάκια και το φυτοπλαγκτό που υποστηρίζουν πολλά θαλάσσια οικοσυστήματα. Οι επιπτώσεις από την αύξηση της οξύτητας των ωκεανών. Οι ωκεανοί καλύπτουν το 70% της επιφάνειας του πλανήτη. Υποστηρίζουν μια απίστευτη ποικιλία ζωής και παρέχουν πολύτιμους πόρους στην κοινωνία μας. Ένας κρίσιμος ρόλος των ωκεανών, που συχνά όμως αγνοείται, είναι η ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος και των βιογεωχημικών κύκλων. Καθώς οι ωκεανοί συνεχίζουν να απορροφούν αυξανόμενα ποσά CO 2 από την ατμόσφαιρα, οι βιογεωχημικοί αυτοί κύκλοι διαταράσσονται και η οξύτητα των ωκεανών αυξάνεται. Πρόσφατα άρχισαν να αναγνωρίζουν οι επιστήμονες τα αποτελέσματα της «οξίνισης των ωκεανών» στους θαλάσσιους οργανισμούς και τα οικοσυστήματα. Από τα πρώτα πειράματα σε ασβεστοποιημένα φύκη το 1985 (από τους επιστήμονες Agegian και Mackenzie του Πανεπιστημίου της Χαβάης) μέχρι την μελέτη των τροπικών κοραλλιών από τον Jean Pierre Gattuso το 1998, οι έρευνες προβλέπουν ότι, αν συνεχιστούν οι ανεξέλεγκτες εκπομπές CO 2 με τον ίδιο ρυθμό, τα επίπεδα CO 2 που αναμένονται για το 2100 θα προκαλέσουν μείωση της παραγωγής ανθρακικού ασβεστίου από τους θαλάσσιους οργανισμούς κατά 20-50%. Αλλαγές με αστραπιαίους ρυθμούς. Πτε ρ ό π ο δο. Τα τελευταία 200 χρόνια, ακολουθώντας την εκτεταμένη βιομηχανοποίηση, οι ωκεανοί απορρόφησαν περίπου το AWI

14 50% του CO 2 που παράχθηκε από την καύση ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, γαιάνθρακες, αέριο) το οποίο ισοδυναμεί με περίπου 150 δισεκατομμύρια τόνους! Αυτό οδήγησε στην πτώση του ph των ωκεανών κατά 0.1 μονάδες στον 20 ο αιώνα. Σήμερα 25 εκατομμύρια τόνοι CO 2 διαλύονται στο θαλασσινό νερό κάθε ημέρα! Αν συνεχιστούν οι εκπομπές CO 2 με εκθετικούς ρυθμούς, τον επόμενο αιώνα η «οξίνιση των ωκεανών» μπορεί να συμβαίνει με ταχύτητα 1000 φορές μεγαλύτερη από οποιαδήποτε φυσική διακύμανση έχει υπάρξει σε μεσοπαγετωνική περίοδο. Océanopolis Αν, όπως δείχνουν οι τρέχουσες τάσεις, η παραγωγή CO 2 από ανθρωπογενείς δραστηριότητες συνεχίζει να αυξάνεται, στο τέλος του αιώνα το ph των επιφανειακών θαλάσσιων υδάτων θα μειωθεί κατά 0.5 μονάδες - η χαμηλότερη τιμή σε εκατοντάδες χιλιετίες. Αυτή η αλλαγή της χημείας των ωκεανών μπορεί να ποσοτικοποιηθεί και να προβλεφθεί. Οι επιπτώσεις όμως στα θαλάσσια είδη είναι πιο δύσκολο να προβλεφθούν. Αρχικές πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι η συνεχιζόμενη αύξηση της οξύτητας θα απειλήσει την επιβίωση πολλών θαλάσσιων ειδών. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για την ανάγκη περισσότερης έρευνας για τις πιθανές βιολογικές επιπτώσεις. Ο James Orr (επιστήμονας στο Γαλλικό Εργαστήριο Επιστήμης του Κλίματος, Laboratoire des Sciences du Climat) δηλώνει: «Υπάρχουν ήδη μερικές αποσπασματικές λύσεις για τη μείωση των εκπομπών μας, αλλά αυτό που λείπει είναι η θέλησή μας όπως και αυτή των πολιτικών. Αν καθένας από εμάς σκεφτόταν σοβαρά τις εκπομπές CO 2 και το πως θα μπορούσαμε να τις μειώσουμε θα ήταν μια καλή αρχή (ο σημερινός ρυθμός είναι περίπου 11 kg την ημέρα ανά άτομο, από τα οποία 4 kg απορροφούνται από τους ωκεανούς). Το πρώτο βήμα είναι να ενημερωθούν για το πρόβλημα το ευρύ κοινό και οι πολιτικοί της Ευρώπης ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να δεσμευθεί ο καθένας και να δράσει αποφασιστικά για την μείωση των εκπομπών CO 2. Δί σ κο ι Ασ β ε σ τ ίο υ (Πε ιρ α μ α τ ικ έ ς Συ ν θ ή κ ε ς Δε ί χ νο υ ν Τις Αρ ν η τ ικ έ ς Επ ι πτ ώ σ ε ι ς Τη ς Αύ ξ η σ η ς Το υ CO 2 Στις Τιm έ ς Που Προβλέπονται Να Υπάρχουν Μέχρι Το 2100) Όξινοι Ωκεανοί. (2/2) U. Riebesell IFM-GEOMAR

15 Θαλάσσια οικοσυστήματα: Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων. Οι θαλάσσιοι πληθυσμοί ελαττώνονται επικίνδυνα εξαιτίας της υπεραλίευσης, της ρύπανσης και της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Αυτή η μείωση ανησυχεί ιδιαίτερα κάποιες χώρες του νότου, όπου η αλιεία είναι η κύρια πηγή εισοδήματος για εκατομμύρια ανθρώπους, και όπου η κατανάλωσή των ψαριών είναι το κύριο στοιχείο της διατροφής τους. Θαλάσσια οικοσυστήματα: Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.(1/4) Σε αυτό το πλαίσιο, η επιστημονική έρευνα παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο. Για τους επιστήμονες, ένα από τα μεγάλα στοιχήματα είναι η καλύτερη ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων της αλιείας στα οικοσυστήματα. Υπάρχουν πολλά κενά σ αυτό το επιστημονικό πεδίο, αφού μόλις πρόσφατα οι ερευνητές άρχισαν να εστιάζουν σε μια ολιστική προσέγγιση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων. Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι βασίζονται στα αλιεύματα παγκοσμίως. Παγκόσμια, περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι βασίζουν τη διατροφή τους στα ψάρια ως βασική πηγή ζωικών πρωτεϊνών. Από τη δεκαετία του 1960, η διαθεσιμότητα ψαριών και των παράγωγων προϊόντων ανά καταναλωτή έχει πρακτικά διπλασιαστεί (με μέσο όρο κατανάλωσης 16 κιλά ψαριού ανά άτομο το χρόνο, στα τέλη του 1990), κερδίζοντας ταχύτατα έδαφος σε σχέση με τη δημογραφική αύξηση, η οποία επίσης διπλασιάστηκε την ίδια περίοδο. Σε χώρες με χαμηλά εισοδήματα και ανεπάρκεια τροφής, όπου η κατανάλωση θαλασσινών είναι η μισή της αντίστοιχης άλλων αναπτυγμένων χωρών, τα ψάρια συνεισφέρουν σχεδόν το 20% της συνολικής πρωτεΐνης στη διατροφή των ντόπιων πληθυσμών. Σε κάποιες πυκνοκατοικημένες νησιωτικές ή παράκτιες χώρες, οι πρωτεΐνες που προέρχονται από τα θαλασσινά συνεισφέρουν σημαντικά στη διατροφή παρέχοντας τουλάχιστον το 50% της συνολικής κατανάλωσης πρωτεϊνών (Μπαγκλαντές, Νότια Κορέα, Γκάνα, Γουινέα, Ινδονησία, Ιαπωνία, Σενεγάλη κτλ.). ΨΑΡΕΥΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝΟ ΣΤΟΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟ Από τα χρόνια της «Θαυματουργής Αλιείας» στην κατάρρευση των αλιευτικών αποθεμάτων. Αν και οι ωκεανοί θεωρούνταν αστείρευτοι τον προηγούμενο αιώνα, πολλά είδη αλιευμάτων σήμερα παρουσιάζουν σημάδια εξάντλησης. Μια μικρή ιστορική αναδρομή της αλιείας δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Τη δεκαετία του 1950 ξεκίνησε μια έντονη αύξηση της δραστηριότητας σε σχέση με την αλιεία. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και του1960, η τεράστια παγκόσμια αύξηση της αλιευτικής προσπάθειας και της ιπποδύναμης των σκαφών συνδυάστηκε με τις ολοένα αυξανόμενες συλλήψεις ψαριών. Μέσα σε δύο δεκαετίες η παγκόσμια παραγωγή αλιευμάτων από θαλάσσια και γλυκά νερά σχεδόν τριπλασιάστηκε, από 18 εκατομμύρια τόνους το 1950 σε 56 εκατομμύρια τόνους το Στο διάστημα αυτό της βιομηχανοποιημένης αλιείας, οι θαλάσσιοι πόροι θεωρούνταν ανεξάντλητοι. Έπειτα, στις δεκαετίες του 1970 και 1980, ο μέσος ρυθμός αύξησης της αλιείας έπεσε στο 2% ετησίως και στη συνέχεια στη δεκαετία του 1990 έφθασε κοντά στο μηδέν, παρόλο που ο αριθμός και η αποτελεσματικότητα των αλιευτικών σκαφών αυξάνονταν συνεχώς. Το ίδιο συμπέρασμα προέκυψε σε τοπικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο για την εμπορική και ερασιτεχνική αλιεία τόσο στο βόρειο ημισφαίριο όσο και στους τροπικούς. Η παγκόσμια αλιεία φαίνεται να έχει φτάσει στη μέγιστη δυνατή απόδοση. Δεδομένου ότι τα τρία τέταρτα όλων των πληθυσμών των αλιευμάτων έχουν αλιευθεί ολοκληρωτικά ή υπεραλιευθεί, είναι μάλλον IRD/Christophe Peignon

16 Θαλάσσια οικοσυστήματα: Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.(2/4) απίθανο να υπάρξει σημαντική αύξηση στον συνολικό αριθμό αλιευμάτων στο μέλλον. Μια απίθανη επιστροφή στην αρχική κατάσταση. Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η στασιμότητα της αλιευτικής παραγωγής. Υπάρχει κίνδυνος μελλοντικής αλιευτικής κατάρρευσης διότι η ταχύτητα και η ένταση της αλιείας σε παγκόσμιο επίπεδο είναι τέτοια που δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αποκατάστασης των εκμεταλλεύσιμων πόρων. Για αρκετό διάστημα η αποκατάσταση των αλιευτικών αποθεμάτων που είχαν καταρρεύσει θεωρούνταν δεδομένη. Η θεωρία της αλιευτικής επιστήμης υποστηρίζει ότι η ελάττωση της αλιείας ή μια συμφωνία αναστολής θα επέτρεπε την ανάκαμψη των πληθυσμών με σχετικά γρήγορους ρυθμούς, δεδομένου ότι πολλά είδη έχουν δυνατότητα έντονης ανάπτυξης. Ωστόσο πολυάριθμες παρατηρήσεις αντικρούουν αυτή την ιδέα. Μόνο το 7% των πληθυσμών που είχαν καταρρεύσει αποκαταστάθηκαν έπειτα από μια γενιά. Το παράδειγμα του μπακαλιάρου στο Newfoundland είναι διάσημο. Παρά την απαγόρευση της αλιείας μπακαλιάρου που ακολούθησε μετά την κατάρρευση των πληθυσμών του το 1992, τα επίπεδα της βιομάζας εξακολουθούν να είναι χαμηλότερα από ότι ήταν πριν από 20 χρόνια και δεν έχουν ανακάμψει καθόλου. Πολλοί ερευνητές τώρα συμφωνούν ότι οι θαλάσσιοι πληθυσμοί έχουν σχετικά μικρή δυνατότητα ανάκαμψης (να επιστρέψουν δηλ. στην αρχική τους κατάσταση, με καθόλου ή ελάχιστη διαταραχή). Η υπερεκμετάλλευση εξαιτίας της αλιείας φαίνεται να είναι η κύρια αιτία για τις διαταραχές των εκμεταλλευόμενων θαλάσσιων οικοσυστημάτων που παρατηρήθηκαν στο παρελθόν αλλά και σήμερα. Άλλοι παράγοντες όπως η ρύπανση, η καταστροφή των βιοτόπων, η εισαγωγή νέων (ξενικών) ειδών, και οι κλιματικές αλλαγές που επίσης επηρεάζουν τα οικοσυστήματα, έχουν συνέπειες που επικαλύπτουν ή συνδυάζονται με αυτές από την υπερεκμετάλλευση. Έτσι, ένα νέο πλαίσιο εμφανίζεται όπου αυξημένες πιέσεις στους θαλάσσιους πόρους εξαιτίας των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων προκαλούν διαταραχές που είναι δύσκολο να ελεγχθούν. Οι επιπτώσεις της αλιείας στο σύνολο του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Είναι σαφές ότι η αλιεία έχει επιπτώσεις στα είδη προς τα οποία στρέφεται. Όμως οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις των αλιευτικών δραστηριοτήτων στους άλλους παράγοντες του θαλάσσιου οικοσυστήματος, δεν πρέπει να παραβλεφθούν, αφού ολόκληρο το οικοσύστημα μπορεί να επηρεαστεί από αυτές. Κάποιοι τύποι αλιείας έχουν άμεση επίπτωση στο βιότοπο των θαλάσσιων ειδών, ανεξάρτητα από το αν αλιεύονται ή όχι. Οι τράτες, για παράδειγμα, ευθύνονται για την καταστροφή των βενθικών βιοτόπων. Ετησίως, η επιφάνεια του βυθού που σαρώνεται από τις τράτες εκτιμάται ότι αποτελεί το 50% της επιφάνειας της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας. Αυτή η έκταση ισοδυναμεί με 150 φορές την χερσαία επιφάνεια που αποδασώνεται ετησίως και σκιαγραφεί το μέγεθος των επιπτώσεων σε πολυάριθμα βενθικά είδη, δηλαδή είδη που ζουν στο βυθό. Υπάρχουν, επίσης, έμμεσες επιπτώσεις σε πληθυσμούς που δεν αποτελούν αλιευτικούς στόχους. Η αλιεία γενικώς στοχεύει σε είδη εμπορικού ενδιαφέροντος, χρησιμοποιώντας ειδικά εργαλεία και/ή αξιοποιώντας συγκεκριμένα περιβάλλοντα και εποχές. Ωστόσο, η επιλεκτικότητα των εργαλείων προς τα είδη που στοχεύουν απέχει πολύ από την τελειότητα. Στη θάλασσα, οι απορρίψεις παράπλευρων αλιευμάτων (είδη με μικρή ή καθόλου εμπορική αξία) είναι πολλές και ανέρχονται στους 27 από τους 85 εκατομμύρια τόνους αλιευμάτων παγκοσμίως. Η Διεθνής Επιτροπή Φαλαινοθηρίας υπολογίζει πως δελφίνια, φώκιες και άλλα θαλάσσια θηλαστικά θανατώνονται κάθε χρόνο με αυτό τον τρόπο. Περίπου θαλάσσιες χελώνες, είδη που είναι απειλούμενα, πιάνονται σε δίχτυα ή σε άλλα μη επιλεκτικά αλιευτικά εργαλεία. Ένα άλλο εντυπωσιακό, αλλά όχι μεμονωμένο, παράδειγμα είναι αυτό της αλιείας της γαρίδας και του καβουριού όπου τα μη εμπορικά είδη (σε όγκο) που συλλαμβάνει είναι περίπου τρεις με δέκα φορές του συνολικού όγκου της. Για κάθε κιλό γαρίδες που αλιεύεται, κατά μέσο όρο πέντε με δέκα κιλά παράπλευρων αλιευμάτων απορρίπτονται! Αυτές οι μέθοδοι εκμετάλλευσης του θαλάσσιου πλούτου είναι αντίθετες με την «αρχή της πρόληψης». («Όταν μια δραστηριότητα απειλεί το περιβάλλον ή την ανθρώπινη

17 ΨΑΡΕΥΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝΟ ΣΤΟΝ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟ IRD/Christophe Peignon Θαλάσσια οικοσυστήματα: Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.(3/4) υγεία, προληπτικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται, παρά την επιστημονική αβεβαιότητα που μπορεί να υπάρχει για τη φύση ή την έκταση της απειλής»). Η αλιεία σήμερα χρειάζεται να προσαρμοστεί και να αλλάξει συνήθειες και τεχνικές ώστε να ανταποκρίνονται στις επιταγές διατήρησης της φύσης. Μια ανησυχητική μείωση στο μέγεθος των ψαριών Η ποιοτική αλλαγή της συλλήψεις των ψαριών δείχνει τα έμμεσα αποτελέσματα που προκαλεί η αλιεία σε ολόκληρο το θαλάσσιο οικοσύστημα. Πράγματι, μικρά πελαγικά ψάρια (όπως σαρδέλες, αντσούγιες και ρέγκες) που βρίσκονται στα κατώτερα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας αποτελούν όλο και μεγαλύτερο ποσοστό των αλιευμάτων, ενώ ελαττώνεται η αλιεία μεγαλύτερων σαρκοφάγων ειδών (θηρευτές στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας). Αυτό το φαινόμενο δεν συνδέεται με αλλαγές στους στόχους της αλιείας. Αντιθέτως, οι ψαράδες στοχεύουν στα μεγαλύτερα είδη, που έχουν και μεγαλύτερη εμπορική αξία. Στον Καναδά, όπου ο μπακαλιάρος φαίνεται ότι έχει εκλείψει, παρατηρείται σήμερα να επικρατούν πελαγικά ψάρια και άλλα είδη που βρίσκονται στα χαμηλότερα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας, όπως γαρίδες και καβούρια. Πριν από μερικές δεκαετίες ιππόγλωσσα (είδος που συγγενεύει με το φασί και τη γλώσσα) μήκους τριών μέτρων και μπακαλιάροι δύο μέτρων αποτελούσαν μέρος των αλιευμάτων. Σήμερα το μήκος τους σπάνια ξεπερνά το ένα μέτρο. Αυτή η μείωση του μεγέθους των ψαριών είναι ξεκάθαρο σύμπτωμα της γενικευμένης υπερεκμετάλλευσης κυρίως των μεγάλων ειδών. Οι επιστήμονες έχουν ξεκινήσει να καταγράφουν το πρόβλημα. Η γνώση σχετικά με τη λειτουργία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, αν και ατελής, μας επιτρέπει να προβλέπουμε τις σημαντικές επιδράσεις που θα έχει η μαζική ελάττωση αυτών των θηρευτών σε ολόκληρο το θαλάσσιο οικοσύστημα διαταράσσοντας τη δομή και τη λειτουργία του. Τα οικοσυστήματα στα οποία πλέον θα επικρατούν είδη βραχύβια και μικρού μεγέθους, θα επηρεάζονται όλο και περισσότερο από τις περιβαλλοντικές και κλιματικές αλλαγές. Δυναμική των εκμεταλλεύσιμων συστημάτων. Η δυναμική της εκμετάλλευσης μπορεί να μελετηθεί σε συνδυασμό με αυτή των εκμεταλλεύσιμων πηγών. Οι μελέτες αυτές είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη αλιευτικών μοντέλων συν-διαχείρισης. Είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την αλιεία στους τροπικούς και ειδικότερα για τις παραδοσιακές μορφές αλιείας, οι οποίες μπορούν να προσαρμόσουν τις δραστηριότητες τους στις ιδιαίτερα μεταβαλλόμενες συνθήκες πρόσβασης στα διάφορα οικοσυστήματα των εκμεταλλεύσιμων ειδών. Στην περίπτωση αυτή, πραγματικά, οι επιπτώσεις της αλιείας επηρεάζονται από τις διακυμάνσεις στις επιλογές των ψαράδων. Αυτές οι διακυμάνσεις πρέπει να αξιολογούνται και να λαμβάνονται υπόψη στη μελέτη των αποθεμάτων. Είναι επίσης πολύ σημαντικό ότι η προσαρμοστικότητα αυτή των ψαράδων μπορεί να αποτελεί πηγή βιώσιμης διαχείρισης. Αυτό οδηγεί στη μελέτη της διακυβέρνησης της αλιευτικής εκμετάλλευσης. Ο όρος διακυβέρνηση δηλώνει ότι η δραστηριότητα και οι κανονισμοί με τους οποίους αυτή πρέπει να συμμορφώνεται είναι αποτέλεσμα αλληλεπιδράσεων πολλών ενδιαφερόμενων ομάδων (ψαράδων, καταναλωτών, διοικητικών αρχών, μηκυβερνητικών οργανώσεων, ερευνητικών οργανισμών κλπ). Η έρευνα σε αυτά τα πεδία προσεγγίζεται διεπιστημονικά με τη διασύνδεση φυσικών, κοινωνικών επιστημών και χρήση μοντέλων.

18 Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη αλιεία. Είναι επείγουσα η εφαρμογή διαχειριστικών μεθόδων που λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες της αλιείας σε ολόκληρο το θαλάσσιο οικοσύστημα. Οι σύγχρονες μέθοδοι αλιείας, που πολύ συχνά βασίζονται σε βραχυπρόθεσμους στόχους οικονομικού κέρδους, βλάπτουν το μέλλον των θαλάσσιων πληθυσμών και οικοσυστημάτων καθώς και τον κλάδο της αλιείας μεσοπρόθεσμα. Θαλάσσια οικοσυστήματα: Προς μια υπεύθυνη και βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων.(4/4) Με στόχο την ενθάρρυνση μιας προληπτικής προσέγγισης σε μια πραγματική προσπάθεια ανάπτυξης της αλιευτικής βιομηχανίας του μέλλοντος, ο FAO (Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών) έθεσε τις βάσεις για μια «Οικοσυστημική Προσέγγιση της Αλιευτικής Διαχείρισης». Θεμελιώνοντας ένα κώδικα συμπεριφοράς για υπεύθυνη αλιεία το 1995, η «αρχή της πρόληψης» ξεκίνησε να εφαρμόζεται στην αλιεία, σε μια συντονισμένη προσπάθεια συμφιλίωσης της εκμετάλλευσης και της διατήρησης του περιβάλλοντος. Αυτό δεν σημαίνει την απόρριψη της αλιείας αλλά τη δημιουργία συνείδησης στους ψαράδες και στους αρμόδιους φορείς, σχετικά με τις ευθύνες τους στην εκμετάλλευση των ανανεώσιμων θαλάσσιων πόρων. Οι δραστηριότητες εκμετάλλευσης δεν θεωρούνται πλέον ανεξάρτητα από το πλαίσιό τους που είναι το οικοσύστημα. Η διακήρυξη του Reykjavik για την Υπεύθυνη Αλιεία στο Θαλάσσιο Οικοσύστημα το 2001, που έγινε αποδεκτή από την Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για την Βιώσιμη Ανάπτυξη, στο Γιοχάνεσμπουργκ το 2002, ζητά από τα κράτη να εδραιώσουν μια πολιτική ως προς την εκμετάλλευση των θαλάσσιων αλιευμάτων. Ένα διεθνές πλαίσιο και ατζέντα έχουν καθοριστεί για την επίτευξη της προστασίας και της εκμετάλλευσης. Για τους επιστήμονες, είναι σημαντική η ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων της αλιείας στα οικοσυστήματα. Αρκετά κενά παραμένουν σε αυτό τον τομέα, αφού πρόσφατα μόνο ξεκίνησαν έρευνες να εστιάζονται στην κατανόηση της λειτουργίας των οικοσυστημάτων ως σύνολο. Μια πιθανή γραμμή στην έρευνα είναι η ανάπτυξη οικολογικών δεικτών που θα αποκαλύπτουν το βαθμό «υγείας» των θαλάσσιων οικοσυστημάτων βελτιώνοντας την επικοινωνία των επιστημονικών αποτελεσμάτων προς τους αρμόδιους φορείς για τη διαχείριση της αλιείας. Η χρήση αυτών των δεικτών συζητήθηκε σε ένα διεθνές συμπόσιο της UNESCO στο Παρίσι, που συγκέντρωσε 250 ερευνητές από 53 χώρες. Αυτό το συνέδριο έλαβε υπόψη του τις υπάρχουσες γνώσεις και έθεσε τις βάσεις για μελλοντική έρευνα προκειμένου να καθοριστεί ο τρόπος διάγνωσης της υγείας των θαλασσίων οικοσυστημάτων. Περιμένουμε να δούμε εάν οι κυβερνήσεις θα ενσωματώσουν την αρχή της υπευθυνότητας της αλιείας στις εθνικές τους νομοθεσίες, όπως συνιστά ο FAO. Αυτή τη στιγμή, η υπευθυνότητα και η πρόληψη είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις για τη βιώσιμη διαχείριση των αλιευμάτων. Αν θέλουμε η εμπορική αλιεία να συνεχιστεί μακροπρόθεσμα στο μέλλον, ο αριθμός των αλιευτικών σκαφών και η δραστηριότητά τους πρέπει να περιοριστούν, τα πολυάριθμα υπεραλιευμένα είδη να αναπληρωθούν, και η προστασία με την εκμετάλλευση να συμφιλιωθούν για την ανάπτυξη μιας αλιείας που θα σέβεται περισσότερο το περιβάλλον. Philippe Cury and Yunne Shin Κέντρο έρευνας για την αλιεία στη Μεσόγειο και στους Τροπικούς (Centre de Recherche Halieutique Mediterraneenne et Tropicale) IRD/Christophe Peignon

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα»

«Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» «Κλιματική ή Αλλαγή: Δείκτες και Γεγονότα» του Δημήτρη Κοσμά, icsd07055@icsd.aegean.gr d και της Γεωργίας Πολυζώη, icsd07105@icsd.aegean.gr 1 Δείκτης: Επιφανειακή Θερμοκρασία Ως μέση επιφανειακή θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ

Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ. και ΚΛΙΜΑ Το κλίμα της Ευρώπης Το κλίμα της Ευρώπης Για να περιγράψουμε την ατμοσφαιρική κατάσταση, χρησιμοποιούμε τις έννοιες: ΚΑΙΡΟΣ και ΚΛΙΜΑ Καιρός: Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή, σε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝOΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Η ηλιακή ακτινοβολία που πέφτει στην επιφάνεια της Γης απορροφάται κατά ένα μέρος από αυτήν, ενώ κατά ένα άλλο μέρος εκπέμπεται πίσω στην ατμόσφαιρα με την μορφή υπέρυθρης

Διαβάστε περισσότερα

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς

ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς ΓΣΕΕ-GREENPEACE-ATTAC Ελλάς Το Πρωτόκολλο του Κιότο Μια πρόκληση για την ανάπτυξη και την απασχόληση «Από το Ρίο στο Γιοχάνεσµπουργκ και πέρα από το Κιότο. Ποιο µέλλον για τον Πλανήτη;» ρ Μιχαήλ Μοδινός

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007)

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007) ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΓΗΣ (Οκτώβριος 2007) Συγγραφέας: ΜΗΝΑΣ ΚΑΦΑΤΟΣ Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Με την πρόσφατη έκθεση της διακυβερνητικής επιτροπής σχετικά με την κλιματική αλλαγή (το λεγόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Τρίκαλα, 27/12/2011. Συνεντεύξεις. «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες»

Τρίκαλα, 27/12/2011. Συνεντεύξεις. «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες» Τρίκαλα, 27/12/2011 Συνεντεύξεις «Μεγαλύτερες σε διάρκεια ξηρασίες» Τι επισημαίνει στην ΕΡΕΥΝΑ για την περιοχή μας ο κ. Σοφοκλής Ε. Δρίτσας, ερευνητής στο Εργαστήριο Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ.. Όλα όσα πρέπει να μάθετε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, πως δημιουργείται το πρόβλημα και τα συμπεράσματα που βγαίνουν από όλο αυτό. Διαβάστε Και Μάθετε!!! ~ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις

Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Περιβαλλοντικά Προβλήματα Παγκόσμιας κλίμακας Περιφερειακής κλίμακας Τοπικής κλίμακας Αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος ( Θ κατά 2 ⁰C έως 2050) Εξάντληση όζοντος (αλλαγές συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

Το κλίμα στα χέρια τους (αλλά και τα δικά μας)

Το κλίμα στα χέρια τους (αλλά και τα δικά μας) για έναν ζωντανό πλανήτη Το κλίμα στα χέρια τους (αλλά και τα δικά μας) Συνδιάσκεψη Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή, Κοπεγχάγη 7-18 Δεκεμβρίου 2009 Ένα εγχειρίδιο για παιδιά 7+ Τι τρέχει επιτέλους με

Διαβάστε περισσότερα

Συµπληρωµατικά στοιχεία ppt1

Συµπληρωµατικά στοιχεία ppt1 Συµπληρωµατικά στοιχεία ppt1 ιαφάνεια 1 Κλιµατική αλλαγή Τα επιστηµονικά στοιχεία είναι κατηγορηµατικά Η παρουσίαση αυτή έχει στόχο την εισαγωγή του θέµατος της κλιµατικής αλλαγής και την παροχή µιας (σύντοµης)

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα ΝΕΡΟ Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας είναι απαραιτητο για την διατήρηση της ζώης στη γη και

Διαβάστε περισσότερα

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2 78 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (μακροφύκη φυτοπλαγκτόν) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠAΡΑΓΩΓΟΙ ( μετατρέπουν ανόργανα συστατικά σε οργανικές ενώσεις ) φωτοσύνθεση 6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ

ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΦΥΣΙΚΗ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ Αρχές και έννοιες της Ωκεανογραφίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις φυσικές διεργασίες των ωκεάνιων συστημάτων. Φυσικές ιδιότητες και οι φυσικές παράμετροι του θαλασσινού νερού, και χωροχρονικές

Διαβάστε περισσότερα

To φαινόμενο του θερμοκηπίου. Υπερθέρμανση του πλανήτη

To φαινόμενο του θερμοκηπίου. Υπερθέρμανση του πλανήτη To φαινόμενο του θερμοκηπίου Υπερθέρμανση του πλανήτη Έχουμε ασχοληθεί, κατά διαστήματα με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, ως προς τον μηχανισμό δημιουργίας του, την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη εξ

Διαβάστε περισσότερα

ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ E ΕΞΑΜΗΝΟ

ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ E ΕΞΑΜΗΝΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑ E ΕΞΑΜΗΝΟ Θαλάσσια ρεύματα και Ωκεάνια κυκλοφορία Οι θαλάσσιες μάζες δεν είναι σταθερές ΑΙΤΙΑ: Υπάρχει (αλληλ)επίδραση με την ατμόσφαιρα (π.χ., ο άνεμος ασκεί τριβή στην επιφάνεια της θάλασσας,

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν.

Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. Θέμα μας το κλίμα. Και οι παράγοντες που το επηρεάζουν. 1 Που συμβαίνουν οι περισσότερες βροχοπτώσεις; Κυρίως στη θάλασσα. Και μάλιστα στο Ισημερινό. Είδαμε γιατί στο προηγούμενο μάθημα. Ρίξε μία ματιά.

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερωτικές Σημειώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Υδρογραφίας Η Χαρτογράφηση των θαλασσών, ωκεανών και πλωτών οδών, - πιο σημαντική από ποτέ

Ενημερωτικές Σημειώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Υδρογραφίας Η Χαρτογράφηση των θαλασσών, ωκεανών και πλωτών οδών, - πιο σημαντική από ποτέ Ενημερωτικές Σημειώσεις για την Παγκόσμια Ημέρα Υδρογραφίας - 2017 Η Χαρτογράφηση των θαλασσών, ωκεανών και πλωτών οδών, - πιο σημαντική από ποτέ Σκοπός της Παγκόσμιας Ημέρας Υδρογραφίας Το 2005, η Γενική

Διαβάστε περισσότερα

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία

Παραγωγή και κατανομή της τροφής. Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Παραγωγή και κατανομή της τροφής Β ΜΕΡΟΣ: Κτηνοτροφία Αλιεία Τι τρώμε; Τι τρώει ο άνθρωπος; Ας αφήσουμε τους αριθμούς να μιλήσουν Μόλις 9 είδη ζώων (βόδι, χοίρος, πρόβατο, κατσίκι, βούβαλος, κοτόπουλο,

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Yπεραλίευση. Η Ευρώπη οφείλει να ξαναδώσει ζωή στις θάλασσες

Yπεραλίευση. Η Ευρώπη οφείλει να ξαναδώσει ζωή στις θάλασσες Yπεραλίευση Η Ευρώπη οφείλει να ξαναδώσει ζωή στις θάλασσες Στοιχεία και στατιστικά Τα εννέα στα δέκα Ευρωπαϊκά ιχθυαποθέματα υπεραλιεύονται (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2009). Η υπεραλίευση κοστίζει παγκοσμίως

Διαβάστε περισσότερα

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές των τροφίμων

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές των τροφίμων 8 Αυγούστου 2012 Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις τιμές τροφίμων Επιστήμες / Περιβάλλον - Οικολογία Η αλλαγή του κλίματος μείωσε την παγκόσμια παραγωγή σίτου και καλαμποκιού περισσότερο από 3% κατά τις τρεις

Διαβάστε περισσότερα

Ε λ Νίνιο (El Niño) ονοµάζεται το θερµό βόρειο θαλάσσιο ρεύµα που εµφανίζεται στις ακτές του Περού και του Ισηµερινού, αντικαθιστώντας το ψυχρό νότιο ρεύµα Humboldt. Με κλιµατικούς όρους αποτελει µέρος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ. Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ. Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 7 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ ΜΕ ΛΥΚ. ΤΑΞΕΙΣ Μεσόγειος: Ένας παράδεισος σε κίνδυνο ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ «Mare Nostrum», δηλαδή «δική μας θάλασσα», αποκαλούσαν

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική

Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική Εφαρμογή Ολοκληρωμένου Προγράμματος Παρακολούθησης Θαλασσίων Υδάτων στο πλαίσιο υλοποίησης της Ευρωπαϊκής οδηγίας για τη θαλάσσια στρατηγική 2008/56/EK 1 Οδηγία πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ)

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου»

Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου» Εργασία στο μάθημα «Οικολογία για μηχανικούς» Θέμα: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου» Επιβλέπουσα καθηγήτρια: κ.τρισεύγενη Γιαννακοπούλου Ονοματεπώνυμο: Πάσχος Απόστολος Α.Μ.: 7515 Εξάμηνο: 1 ο Το φαινόμενο

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα.

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. 1 Είναι η σταθερή και αδιάκοπη κίνηση του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της Γης, στο υπέδαφος

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόµενο του Θερµοκηπίου

Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Φαινόµενο του Θερµοκηπίου Αλεξάνδρου Αλέξανδρος, Κυριάκου Λίντα, Παυλίδης Ονήσιλος, Χαραλάµπους Εύη, Χρίστου ρόσος Φαινόµενο του θερµοκηπίου Ανακαλύφθηκε το 1824 από τον Γάλλο µαθηµατικό Fourier J. (1768)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ & Κλίµα / Χλωρίδα / Πανίδα της Κύπρου Παρουσίαση Γιώργος Σέκκες Καθηγητής Γεωγραφίας Λευκωσία 2017 Ερώτηση! Ποια η διάφορα µεταξύ του κλίµατος

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΣΗ 5. Ανάλυση αποτελεσμάτων αλιευτικής και περιβαλλοντικής έρευνας- Διαχειριστικές προτάσεις ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ

ΦΑΣΗ 5. Ανάλυση αποτελεσμάτων αλιευτικής και περιβαλλοντικής έρευνας- Διαχειριστικές προτάσεις ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ & ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Ρωμανού 3 Χαλέπα - 73 133 Χανιά Κρήτης - http://triton.chania.teicrete.gr/

Διαβάστε περισσότερα

Οι κλιματικές ζώνες διακρίνονται:

Οι κλιματικές ζώνες διακρίνονται: Οι κλιματικές ζώνες διακρίνονται: την τροπική ζώνη, που περιλαμβάνει τις περιοχές γύρω από τον Ισημερινό. Το κλίμα σε αυτές τις περιοχές είναι θερμό και υγρό, η θερμοκρασία είναι συνήθως πάνω από 20 βαθμούς

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα

Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Περιφέρεια Κρήτης Ημερίδα: «Κλιματική Αλλαγή και Γεωργία» Ηράκλειο, Παρασκευή 22 Μαρτίου 2019 Κλιματική αλλαγή και συνέπειες στον αγροτικό τομέα Μιχαήλ Σιούτας,

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ

Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Ομιλία του καθηγητού Χρήστου Σ. Ζερεφού, ακαδημαϊκού Συντονιστού της ΕΜΕΚΑ Οι επιμέρους μελέτες ανέδειξαν τον πλούτο των φυσικών πόρων που διαθέτει η χώρα μας αλλά και τους κινδύνους που απειλούν το φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Ο δευτερογενής τομέας παραγωγής, η βιομηχανία, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια και τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ διακρίνεται σε

Ο δευτερογενής τομέας παραγωγής, η βιομηχανία, παράγει την ηλεκτρική ενέργεια και τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε. Η ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ διακρίνεται σε στον κόσμο Οι κινήσεις της Ευρώπης για «πράσινη» ενέργεια Χρειαζόμαστε ενέργεια για όλους τους τομείς παραγωγής, για να μαγειρέψουμε το φαγητό μας, να φωταγωγήσουμε τα σπίτια, τις επιχειρήσεις και τα σχολεία,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Β : Συνέπειες

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Β : Συνέπειες ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Β : Συνέπειες Βαθμοί Κελσίου Άνοδος της θερμοκρασίας Άμεσο αποτέλεσμα της έντασης του φαινομένου του θερμοκηπίου: η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,8 βαθμούς από

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΥΔΡΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΩΣ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ANAXIMANDER. Από Δρ. Κωνσταντίνο Περισοράτη

ΟΙ ΥΔΡΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΩΣ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ANAXIMANDER. Από Δρ. Κωνσταντίνο Περισοράτη ΟΙ ΥΔΡΙΤΕΣ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥΣ ΩΣ ΚΑΥΣΙΜΗ ΥΛΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. ΤΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ANAXIMANDER Από Δρ. Κωνσταντίνο Περισοράτη Οι υδρίτες (εικ. 1) είναι χημικές ενώσεις που ανήκουν στους κλειθρίτες, δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013.

Το παρόν αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης εργασίας, η οποία εξελίσσεται σε έξι μέρη που δημοσιεύονται σε αντίστοιχα τεύχη. Τεύχος 1, 2013. Είναι Πράγματι οι Γερμανοί Φτωχότεροι από τους Έλληνες, in DEEP ANALYSIS Ενέργεια Παγκόσμιες Ενεργειακές Ανάγκες της Περιόδου 2010-2040 του Ιωάννη Γατσίδα και της Θεοδώρας Νικολετοπούλου in DEEP ANALYSIS

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή

Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φύλλο Εργασίας 1: Μετρήσεις μήκους Η μέση τιμή Φυσικά μεγέθη: Ονομάζονται τα μετρήσιμα μεγέθη που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή ενός φυσικού φαινομένου. Τέτοια μεγέθη είναι το μήκος, το εμβαδόν, ο όγκος,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΦΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ενότητα: Φυσική Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος Μέρος 5 ο Η ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Δημήτρης Μελάς Καθηγητής Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ένα φυσικό

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

Η παγκόσμια έρευνα και τα αποτελέσματά της για την Κλιματική Αλλαγή

Η παγκόσμια έρευνα και τα αποτελέσματά της για την Κλιματική Αλλαγή Η παγκόσμια έρευνα και τα αποτελέσματά της για την Κλιματική Αλλαγή Αλκιβιάδης Μπάης Καθηγητής Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας Τμήμα Φυσικής - Α.Π.Θ. Πρόσφατη εξέλιξη της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Διαπνοή είναι η: Α.

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: Αναγκαιότητα δημιουργίας Σχεδίου Πρόληψης Προστασίας των περιβαλλοντικών κινδύνων σε τοπική κλίμακα

Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: Αναγκαιότητα δημιουργίας Σχεδίου Πρόληψης Προστασίας των περιβαλλοντικών κινδύνων σε τοπική κλίμακα : Η ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ Η ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΠΕΔ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ 9 & 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι: Αναγκαιότητα δημιουργίας Σχεδίου Πρόληψης Προστασίας των περιβαλλοντικών

Διαβάστε περισσότερα

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B

7672/19 ΣΠΚ/σα/ΜΙΠ 1 LIFE.1.B Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαρτίου 2019 (OR. en) 7672/19 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 15011/18 Θέμα: Ειδική Επιτροπή Γεωργίας / Συμβούλιο AGRI 159 ENV

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΧΑΤΖΗΜΠΟΥΣΙΟΥ ΕΛΕΝΗ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ ΗΛΙΑΣ Μέρος πρώτο: Η πορεία προς μία κοινή ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ανάγκη για

Διαβάστε περισσότερα

Μία εργασία των μαθητών:

Μία εργασία των μαθητών: Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων Τάξη: Α Μάθημα: Ερευνητική Εργασία Υπεύθυνος καθηγητής: κα Τερζή Σχολικό Έτος : 2014-2015 Μία εργασία των μαθητών: Βλασσόπουλος Κωστής Δεληκούρας Δημήτρης Διαμαντίδης

Διαβάστε περισσότερα

Ο χώρος του πανεπιστηµίου περικλείεται από εκτάσεις βλάστησης σε όλη την περίµετρο του λόφου µε συνολική έκταση 18 στρεµµάτων. Για την καταγραφή των

Ο χώρος του πανεπιστηµίου περικλείεται από εκτάσεις βλάστησης σε όλη την περίµετρο του λόφου µε συνολική έκταση 18 στρεµµάτων. Για την καταγραφή των . ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΟΥ CO 2.1 Γενικά Η υπερθέρµανση του πλανήτη και οι κλιµατικές αλλαγές ως αποτέλεσµα της αύξησης των εκλυόµενων αερίων του θερµοκηπίου, λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων,

Διαβάστε περισσότερα

Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό

Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό Salinity Project Ανακρίνοντας τo θαλασσινό νερό Μέτρηση της Αλατότητας σε θάλασσες τις Αττικής Ε. Θαρουνιάτη ΠΕ03, Ε. Κοντογούλα ΠΕ04, Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο με Λ.Τ. Γέρακα Προτεινόμενη δραστηριότητα Εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΔΕΎΟΝΤΑς ΜΕ ΤΟΝ ΙΩΝΆ ΣΤΟ ΒΑΘΎ ΓΑΛΆΖΙΟ ΤΗς ΘΆΛΑΣΣΑς

ΤΑΞΙΔΕΎΟΝΤΑς ΜΕ ΤΟΝ ΙΩΝΆ ΣΤΟ ΒΑΘΎ ΓΑΛΆΖΙΟ ΤΗς ΘΆΛΑΣΣΑς 2016 ΤΑΞΙΔΕΎΟΝΤΑς ΜΕ ΤΟΝ ΙΩΝΆ ΣΤΟ ΒΑΘΎ ΓΑΛΆΖΙΟ ΤΗς ΘΆΛΑΣΣΑς ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η θάλασσα με την τεράστια και ποικίλη ζωή που διαθέτει και την αισθητική της ομορφιά, αποτελεί πηγή αρετών και αγαθών για τον άνθρωπο

Διαβάστε περισσότερα

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου

Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Φαινόμενο του Θερμοκηπίου Εργασία των μαθητών :Παράσογλου Χρύσανθος, Παρασχάκη Αλεξάνδρα, Τσαλίκογλου Αντιγόνη, Χίντρι Έγκι 3 ο Γυμνάσιο Καβάλας Σχολικό έτος 2017-2018 Καθηγητής : Χατζηαντωνίου Αλέξανδρος

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Το νερό στα καινοτόμα Προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΙΠΠΕΚΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ, M.ed. TEΠΑΕ Α.Π.Θ. Υπεύθυνη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δ/νσης ΠΕ Δυτικής Θεσσαλονίκης Τα περιβαλλοντικά προβλήματα μεγεθύνονται

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται...

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... Υδατικοί Πόροι Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... και αλλού όχι Οι ανάγκες όλων των οργανισμών σε νερό, καθώς και οι ιδιότητές του, το καθιστούν απαραίτητο για τη ζωή Οι ιδιότητες του νερού Πυκνότητα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθαμε για την συνθήκη του Ραμσάρ, η οποία προστατεύει με νόμο τους υδροβιότοπους.

Μάθαμε για την συνθήκη του Ραμσάρ, η οποία προστατεύει με νόμο τους υδροβιότοπους. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα που τρέξαμε στην Δ τάξη του σχολείου μας, ήταν σχετικό με το νερό. Το νερό είναι πολύτιμο αγαθό και απαραίτητο για την επιβίωση όλων των έμβιων οργανισμών. Θεωρείται δεδομένο, αλλά

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. ηµήτρης Μελάς Αριστοτέλειο Πανε ιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Φυσικής - Εργαστήριο Φυσικής της Ατµόσφαιρας

Η ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. ηµήτρης Μελάς Αριστοτέλειο Πανε ιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Φυσικής - Εργαστήριο Φυσικής της Ατµόσφαιρας Η ΕΞΕΛΙΣΣΟΜΕΝΗ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ηµήτρης Μελάς Αριστοτέλειο Πανε ιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Φυσικής - Εργαστήριο Φυσικής της Ατµόσφαιρας Το φαινόµενο του θερµοκηπίου είναι ένα φυσικό φαινόµενο µε ευεργετικά

Διαβάστε περισσότερα

Επιπτώσεις στη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα

Επιπτώσεις στη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα Τοποθέτηση & Λειτουργία Μηχανών Θαλάσσιας Ενέργειας: Επιπτώσεις στη Βιοποικιλότητα και τα Οικοσυστήματα Αναστασία Μήλιου Αρχιπέλαγος Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας www.archipelago.gr Αρχικό στάδιο ανάπτυξης

Διαβάστε περισσότερα

1. Το φαινόµενο El Niño

1. Το φαινόµενο El Niño 1. Το φαινόµενο El Niño Με την λέξη Ελ Νίνιο, προσφωνούν οι Ισπανόφωνοι το Θείο Βρέφος. Η ίδια λέξη χρησιµοποιείται για να εκφράσει µια µεταβολή του καιρού στις ακτές του Περού, που εµφανίζεται εδώ και

Διαβάστε περισσότερα

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΟΙ ΟΧΤΩ ΠΥΛΕΣ

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΟΙ ΟΧΤΩ ΠΥΛΕΣ ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΟΙ ΟΧΤΩ ΠΥΛΕΣ http://www.teachernet.gov.uk/sustainableschools/ Μετάφραση από τα αγγλικά: Ειρήνη Λυμπέρη ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ; Η αειφόρος

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ (1/9) Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι ένα φυσικό φαινόμενο που είναι σημαντικό για να διατηρεί θερμή την επιφάνεια της γης. Τα αέρια των θερμοκηπίων

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια

ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια ΚΛΙΜΑΤΙΚH ΑΛΛΑΓH Μέρος Α : Αίτια Με τον όρο κλιματική αλλαγή αναφερόμαστε στις μεταβολές των μετεωρολογικών συνθηκών σε παγκόσμια κλίμακα που οφείλονται σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Η κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΕΡΓΟ 6 Αξιοποίηση βιοχημικών δεδομένων υποδομής Αξιολόγηση κλιματικών και βιογεωχημικών μοντέλων. Πανεπιστήμιο Κρήτης - Τμήμα Χημείας

ΥΠΟΕΡΓΟ 6 Αξιοποίηση βιοχημικών δεδομένων υποδομής Αξιολόγηση κλιματικών και βιογεωχημικών μοντέλων. Πανεπιστήμιο Κρήτης - Τμήμα Χημείας ΥΠΟΕΡΓΟ 6 Αξιοποίηση βιοχημικών δεδομένων υποδομής Αξιολόγηση κλιματικών και βιογεωχημικών μοντέλων Πανεπιστήμιο Κρήτης - Τμήμα Χημείας Το CO 2 στην ατμόσφαιρα της Α. Μεσογείου Το CO 2 στην ατμόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει

Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει Η ιστορική πατρότητα του όρου «Μεσόγειος θάλασσα» ανήκει στους Λατίνους και μάλιστα περί τα μέσα του 3ου αιώνα που πρώτος ο Σολίνος τη ονομάζει χαρακτηριστικά «Mare Mediterraneum» ως μεταξύ δύο ηπείρων

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματική Αλλαγή και Επιπτώσεις στην Περιοχή μας

Κλιματική Αλλαγή και Επιπτώσεις στην Περιοχή μας Ε.ΠΕ.ΧΗ.ΔΙ. University of Crete Κλιματική Αλλαγή και Επιπτώσεις στην Περιοχή μας Καθ. Μαρία Κανακίδου Εργαστήριο Περιβαλλοντικών Χημικών Διεργασιών Τμήμα Χημείας, Πανεπιστήμιο Κρήτης mariak@uoc.gr Ημερίδα

Διαβάστε περισσότερα

Oι Κατηγορίες Κλιμάτων :

Oι Κατηγορίες Κλιμάτων : ΚΛΙΜΑΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ Oι Κατηγορίες Κλιμάτων : Κατηγορία Α : Τροπικά κλίματα Στην πρώτη κατηγορία, που συμβολίζεται με το κεφαλαίο Α, εντάσσονται όλοι οι τύποι του Τροπικού κλίματος. Κοινό χαρακτηριστικό

Διαβάστε περισσότερα

Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Αρκτική, ως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2016.

Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου για την Αρκτική, ως εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 20 Ιουνίου 2016. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10400/16 COEST 166 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 20 Ιουνίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Στ' Δημοτικού. Α Φάση - 31/3/2016

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Στ' Δημοτικού. Α Φάση - 31/3/2016 ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Στ' Δημοτικού Α Φάση - 31/3/2016 ΘΕΜΑ 1ο Γράψτε στα κενά Σ αν η πρόταση είναι σωστή και Λ αν είναι λανθασμένη. 1. Το νερό των κυμάτων και η γεωθερμία

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 1 Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τον πλανήτη μας προειδοποιούν οι επιστήμονες Πού να οφείλεται η ρύπανση του περιβάλλοντος; Στον άνθρωπο Στη φύση Ο άνθρωπος θεωρείται ο μεγαλύτερος

Διαβάστε περισσότερα

Μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ) Προς ένα καλύτερο μέλλον για τα ιχθυοαποθέματα και τους αλιείς

Μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ) Προς ένα καλύτερο μέλλον για τα ιχθυοαποθέματα και τους αλιείς Μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑλΠ) Προς ένα καλύτερο μέλλον για τα ιχθυοαποθέματα και τους αλιείς Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με μια ματιά Δράση ενάντια στην υπεραλίευση, με στόχο

Διαβάστε περισσότερα

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ

Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χ Β. Π. Γ. Π. Η Αφρική είναι η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη μας, μετά την Ασία και την Αμερική. Η έκτασή της είναι, χωρίς τα νησιά, 29,2 εκατομμύρια τετρ. χιλιόμετρα, ενώ με τα νησιά φτάνει τα 30,2

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η και αξίες των υγροτόπω 03/12/10 Εαρινό 2010 2011 Εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφόρων στρωμάτων Ρόλο παίζουν οι φυσικές ιδιότητες του εδάφους και του γεωλογικού

Διαβάστε περισσότερα

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες Το γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον, εάν οι βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες στην επιφάνεια του πλανήτη και αν όλες οι περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ΙΟΥΝΙΟΣ 2013 Το εκπαιδευτικό υλικό αυτό στην αρχική του μορφή δημιουργήθηκε και

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/6. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL B8-0184/6. Τροπολογία 12.3.2019 B8-0184/6 6 Παράγραφος 1 1. επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την μακρόπνοη στρατηγική «Καθαρός πλανήτης για όλους ένα ευρωπαϊκό, στρατηγικό, μακρόπνοο όραμα για μια ευημερούσα,

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ

ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ Γιάννης Λ. Τσιρογιάννης Γεωργικός Μηχανικός M.Sc., PhD Επίκουρος Καθηγητής ΤΕΙ Ηπείρου Τμ. Τεχνολόγων Γεωπόνων Κατ. Ανθοκομίας Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΦΥΣΙΚΗ -ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΙ ΓΕΩΡΓΙΑ Κλιματική αλλαγή

Διαβάστε περισσότερα

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C

5. κλίμα. Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι στέπες είναι ξηροί λειμώνες με ετήσιο εύρος θερμοκρασιών το καλοκαίρι μέχρι 40 C και το χειμώνα κάτω από -40 C 5. κλίμα 5. κλίμα Οι μεσογειακές περιοχές βρίσκονται μεταξύ 30 0 και

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική και βιομηχανική παραγωγή. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Β Γυμνασίου Αγροτική παραγωγή: Ελλάδα Νορβηγία Γεωγραφία

Αγροτική και βιομηχανική παραγωγή. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Β Γυμνασίου Αγροτική παραγωγή: Ελλάδα Νορβηγία Γεωγραφία Αγροτική και βιομηχανική παραγωγή Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Β Γυμνασίου Αγροτική παραγωγή: Ελλάδα Νορβηγία Γεωγραφία Περιγραφή Η Ελλάδα και η Νορβηγία είναι δύο ευρωπαϊκές χώρες. Η πρώτη είναι μέλος

Διαβάστε περισσότερα

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος

Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας. Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Κλιματικές αλλαγές σε σχέση με την οικονομία και την εναλλακτική μορφή ενέργειας Μπασδαγιάννης Σωτήριος - Πετροκόκκινος Αλέξανδρος Ιούνιος 2014 Αρχή της οικολογίας ως σκέψη Πρώτος οικολόγος Αριστοτέλης

Διαβάστε περισσότερα

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος

Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Εκπαιδευτήριο TO ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΝ Σχολικό Έτος 2007-2008 Συνθετικές εργασίες στο μάθημα Πληροφορική Τεχνολογία της Β Γυμνασίου: Όψεις της Τεχνολογίας Θέμα: Η Μόλυνση του Περιβάλλοντος Τμήμα: ΗΥ: Ομάδα: Β1 pc25

Διαβάστε περισσότερα

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας.

Προστατεύει το. περιβάλλον. Αλλάζει τη. ζωή μας. Προστατεύει το περιβάλλον Αλλάζει τη ζωή μας www.epperaa.gr www.ypeka.gr Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» 2007-2013 αξιοποιεί τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Με την αξιοποίηση των ΑΠΕ αναδεικνύεται

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2)

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Μάθημα/Τάξη: Κεφάλαιο: Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 13-02-2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό.

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2013 Tι είναι τα ποτάμια; Τα ποτάμια είναι φυσικά ρεύματα νερού. Δημιουργούνται από το νερό των βροχών και των λιωμένων πάγων, που κατεβαίνει από πιο ψηλές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ. σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 21.10.2016 COM(2016) 667 final 2012/0179 (COD) ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ σύμφωνα με το άρθρο 294 παράγραφος 6 της Συνθήκης για τη λειτουργία της

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος

Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος Προστατευόμενεςπεριοχέςως εργαλεία διατήρησης και διαχείρισης του θαλάσσιου περιβάλλοντος Σωτήρης Ορφανίδης Δρ. Βιολόγος-Αναπληρωτής Ερευνητής Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ) Ινστιτούτο Αλιευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή

Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή Η Επίδραση και οι Επιπτώσεις της Απουσίας Χωρικού Σχεδίου για την Αγροτική Γή ΜΕΛΙΔΟΝΙ 12/11/18 Δρ Αλέξανδρος Ε. Στεφανάκης Κτηνίατρος Προεδρος ΓΕΩΤΕΕ- ΠΚ Φυσικό Περιβάλλον Ορίζεται το σύνολο των βιοτικών

Διαβάστε περισσότερα

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης Επειδή ο πληθυσμός της γης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες αυξάνοντας συνεχώς, χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γλυκό νερό ρυπαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Αποστολόπουλος Κ. & Χατζηελευθερίου Μ.

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ. Αποστολόπουλος Κ. & Χατζηελευθερίου Μ. ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ, ΥΠΕΡΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Αποστολόπουλος Κ. & Χατζηελευθερίου Μ. Από τις 100 μονάδες ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνουν στη Γη από τον ήλιο, οι 30, περίπου, ανακλώνται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ. ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ - Σχολική χρονιά

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ. ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ - Σχολική χρονιά ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ - Σχολική χρονιά 2014-15 ΚΕΝΤΡΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑΣ 3, 16451 ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΏΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ

ΑΛΛΑΓΏΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΟΙ ΕΠΙ ΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΑΛΛΑΓΏΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΑΛΙΕΙΑ ρ. Κώστας Παπακωνσταντίνου τ /ντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων τ. /ντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιων Βιολογικών Πόρων Ελληνικό

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική μηχανική

Περιβαλλοντική μηχανική Περιβαλλοντική μηχανική 2 Εισαγωγή στην Περιβαλλοντική μηχανική Enve-Lab Enve-Lab, 2015 1 Environmental Μεγάλης κλίμακας περιβαλλοντικά προβλήματα Παγκόσμια κλιματική αλλαγή Όξινη βροχή Μείωση στρατοσφαιρικού

Διαβάστε περισσότερα

Πράσινα Δώματα. Δήμος Ρόδου Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου Τμήμα Περιβάλλοντος. Παρουσίαση στο 2 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Ρόδου

Πράσινα Δώματα. Δήμος Ρόδου Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου Τμήμα Περιβάλλοντος. Παρουσίαση στο 2 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Ρόδου Πράσινα Δώματα Δήμος Ρόδου Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Πρασίνου Τμήμα Περιβάλλοντος Παρουσίαση στο 2 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημοτικό Σχολείο Ρόδου Ποθητός Σταματιάδης, Πολιτικός Μηχανικός, Μηχανικός Περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝ II, KOYΠΟΝΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Κωδικός Αριθμός Κουπονιού:

ΕΠΑΝ II, KOYΠΟΝΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Κωδικός Αριθμός Κουπονιού: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ, ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΑΡΓΟΛΙΚΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

Ψάρια και Θαλασσινά στο Kόκκινο! - μία λίστα με τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο-

Ψάρια και Θαλασσινά στο Kόκκινο! - μία λίστα με τα είδη που κινδυνεύουν περισσότερο- Σχεδιασμός: www.myrmigidesignhouse.gr Κλεισόβης 9, 106 77 Αθήνα Tηλ.: 210 3840774-5 Fax: 210 3804008 E-mail: cnetwork@greenpeace.org www.greenpeace.gr Ψάρια και Θαλασσινά στο Kόκκινο! - μία λίστα με τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΧΗΜΕΙΑ Ενότητα 10: Αναλυτική Γεωχημεία και Οικολογία Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Ομιλία της Υπουργού Απασχόλησης & Κοινωνικής Προστασίας κας Φάνης Πάλλη-Πετραλιά στο Διεθνές Συνέδριο «Η κλιματική αλλαγή ως πρόκληση για τις

Διαβάστε περισσότερα