Αναλυτικός Απολογισμός 1

Transcript

1 Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3 Α, 10440, Αθήνα Tel./Fax: E mail: info@medsos.gr Website: Αναλυτικός Απολογισμός 1 Διήμερο Διεθνές Συνέδριο Βιοποικιλότητας: «Έτος Βιοποικιλότητας Η επόμενη ημέρα και η ελληνική πραγματικότητα» 26 & 27 Νοεμβρίου 2010, Goethe Institut, Αθήνα Παρασκευή 26 Νοεμβρίου Έναρξη Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε η Διευθύντρια του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, η κα Άννυ Μητροπούλου, η οποία αφού καλωσόρισε και ευχαρίστησε τους δεκάδες εισηγητές και συνέδρους από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, που αποδέχτηκαν την πρόκληση να παραστούν στο διήμερο, προσδιόρισε τον στόχο της συνάντησης που πραγματοποιείται σε μια χρονική συγκυρία καθόλα σημαντική και επίκαιρη ως προς το μέλλον της βιοποικιλότητας. Ένα μήνα μετά την παγκόσμια 1 Επιμέλεια Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Για την ασφαλή αποτύπωση των τοποθετήσεων των εισηγητών, παρατίθενται οι εισηγήσεις παρουσιάσεις σε ηλεκτρονική μορφή Στο Πλαίσιο Υπό την Αιγίδα Με την Υποστήριξη

2 Συνδιάσκεψη των Μερών για τη Βιολογική Ποικιλότητα στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας, λίγες ημέρες πριν τη Συνδιάσκεψη στον Κανκούν για την Κλιματική Αλλαγή και ενόψει της κατάθεσης και ψήφισης στην Ελληνική Βουλή του Νομοσχεδίου του ΥΠΕΚΑ για την προστασία της Βιοποικιλότητας, το διήμερο, σύμφωνα με την κα Μητροπούλου «επιχειρεί να φωτίσει τις καινοτομίες του νέου θεσμικού πλαισίου και τις προκλήσεις στην εφαρμογή του, να δώσει βήμα στους πρωταγωνιστές του πεδίου ως τους θεματοφύλακες των οικοτόπων και των απειλούμενων ειδών, να αναδείξει τα μέχρι πρότινος υποτιμημένα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα, αλλά και να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ επιστημονικής γνώσης, νομοθετικού πλαισίου, πολιτικών αποφάσεων και εφαρμογής των κατάλληλων μέτρων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας». Χαιρετισμοί Ακολούθησε ανάγνωση γραπτών χαιρετισμών της Υφυπουργού Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας κας Ελπίδας Τσουρή και του Προέδρου του Μεσογειακού Γραφείου Πληροφόρησης για το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό, κου Μιχάλη Σκούλλου. Η κα Τσουρή στον χαιρετισμό της επεσήμανε τον επείγοντα χαρακτήρα του θέματος της διατήρησης της μέγιστης φυσικής βιοποικιλότητας και τόνισε πως «στην Ελλάδα καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη ανάληψης συντονισμένων και αποτελεσματικών πολιτικών πρωτοβουλιών και η θέσπιση ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού νομικού πλαισίου για την προστασία του βιολογικού πλούτου της χώρας, ιδίως υπό την απειλή και της κλιματικής αλλαγής». Συνεχίζοντας, υπογράμμισε την ανάγκη για «ενεργή συνεισφορά, εμπλοκή και σύμπραξη όλων των φορέων, με την αξιοποίηση της πολύχρονης εμπειρίας και της διαθέσιμης σύγχρονης επιστημονικής γνώσης των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων, επιστημονικών εταιρειών και των περιβαλλοντικών μη κυβερνητικών οργανώσεων, που διεξάγουν προγράμματα έρευνας και διαχείρισης της βιοποικιλότητας». Ο χαιρετισμός της κας Τσουρή ολοκληρώθηκε με αναφορά στον επιτακτικό χαρακτήρα σχεδιασμού και εφαρμογής μιας εθνικής ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής, στο πλαίσιο της Ε.Ε. Ο κος Σκούλλος, δια της εκπροσώπου του στο Συνέδριο κας Θωμαΐδας Βλαχογιάννη, η οποία και ανάγνωσε στον χαιρετισμό του, τόνισε ότι το Μεσογειακό Γραφείο Πληροφόρησης για το Περιβάλλον, τον Πολιτισμό και την Αειφόρο Ανάπτυξη (MIO ECSDE) αποτελεί τη σημαντικότερη ομοσπονδία περιβαλλοντικών οργανώσεων στη Μεσόγειο με 115 μέλη μεταξύ αυτών και το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και μίλησε για τη Μεσογειακή Ημέρα Δράσης (Mediterranean Action Day) ενός προγράμματος για περιβαλλοντικές δράσεις, στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιήθηκε και το διήμερο συνέδριο. Αναφέρθηκε στις έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις που δέχεται η περιοχή της Μεσογείου και επεσήμανε πως «προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη πρόοδος στον τομέα της προστασίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας θα πρέπει να τεθούν ρεαλιστικοί/εφικτοί στόχοι, τόσο βραχυπρόθεσμοι όσο και μακροπρόθεσμοι. Για την επίτευξη των στόχων αυτών θα πρέπει να συνεργαστούν όλοι οι αρμόδιοι φορείς και κοινωνικοί εταίροι». Ο κος Σκούλλος στον χαιρετισμό του του τόνισε ότι το νέο Στρατηγικό Σχέδιο που αποφασίστηκε στη Ναγκόγια για την προστασία της βιοποικιλότητας για την περίοδο 2011

3 2020 «Ζώντας αρμονικά με τη Φύση», μπορεί να αποτελέσει μια καλή βάση για την προώθηση δράσεων σε πολλαπλά επίπεδα, ώστε να επιτευχθεί ο απώτερος στόχος για το 2050, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «όπου η βιοποικιλότητα αναγνωρίζεται, διατηρείται, αποκαθίσταται και αξιοποιείται με σύνεση, οι υπηρεσίες των οικοσυστημάτων διατηρούνται και ο πλανήτης μπορεί να παρέχει τα βασικά αγαθά για την ευημερία των ανθρώπων». Έκλεισε την ομιλία του παρουσιάζοντας τις θέσεις και προτάσεις του MIO ECSDE (πιο αναλυτικά, ecsde.org) για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν είδη και οικοσυστήματα, μερικές εκ των οποίων είναι: Η ανάγκη εντατικοποίησης των προσπαθειών για την προστασία της βιοποικιλότητας με αποτελεσματική αντιμετώπιση των πηγών ρύπανσης (στερεά απόβλητα, βιομηχανικές εκπομπές, υγρά λύματα), της εισβολής ξενικών ειδών, της εξάλειψης των μη βιώσιμων μεθόδων αλιείας, τον τερματισμό της υπεραλίευσης, την αποφυγή μη βιώσιμων αγροτικών πρακτικών, κ.λπ. Η ενσωμάτωση της έννοιας της προστασίας της βιοποικιλότητας σε όλες τις σχετικές πολιτικές και στα αναπτυξιακά σχέδια. Η άμεση λήψη μέτρων αντιμετώπισης και προσαρμογής, εν όψει των κλιματικών αλλαγών. Η ανάγκη αύξησης του αριθμού των προστατευόμενων περιοχών και η ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας προστασίας τους. Η ενδυνάμωση των δράσεων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε θέματα σχετικά με τη βιοποικιλότητα και τη διατήρησή της. Στη συνέχεια έλαβε το λόγο ο Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κος Πάνος Καρβούνης, ο οποίος προέβαλε τις θετικές και στοχευμένες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες σχετικά με την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας. Αντιπαραβάλλοντας την οικονομία με την οικολογία, σχολίασε πως «όπως κάθε οικονομία έχει έναν συγκεκριμένο προϋπολογισμό, κάπως έτσι λειτουργούν και οι αντοχές, τα αγαθά και οι υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν είδη και οικοσυστήματα. Μόνο που στην περίπτωση του περιβάλλοντος και για το 2010 φαίνεται πως ήδη από τις 21 Αυγούστου έχουμε εξαντλήσει και ξεπεράσει τις δυνατότητες του πλανήτη και ζούμε με πίστωση. Φυσικά αυτό είναι που οδηγεί και στην απώλεια της βιοποικιλότητας». Ωστόσο, παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, ο κος Καρβούνης αναφέρθηκε σε έναν «άνεμο αλλαγής, μέσω της αναγνώρισης της αξίας της βιοποικιλότητας, των μεταρρυθμίσεων που αναμένονται σε κομβικές πολιτικές (π.χ. Κοινή Αλιευτική Πολιτική Κοινή Αγροτική Πολιτική) και την αναμόρφωση και επαναδιαπραγμάτευση δυνατοτήτων χρηματοδότησης για τη διαφύλαξη του φυσικού κεφαλαίου», ενώ ολοκλήρωσε την ομιλία του σημειώνοντας πως είναι υποχρέωσή μας να κληροδοτήσουμε στις νέες γενιές τον πλούτο αυτόν μέσα από την προστασία του. Ακολούθησε η κα Έλλη Παναγιωτοπούλου (Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας Α.Ε.), η οποία σημείωσε τη σημασία της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα και των επιχειρήσεων σε

4 δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για την προστασία του περιβάλλοντος, αναφέροντας το πετυχημένο παράδειγμα στήριξης και συμμετοχής της AMSTELeCO στην εκστρατεία εθελοντικών καθαρισμών φυσικών περιοχών που συντονίζει πανελλαδικά το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Το εισαγωγικό κομμάτι των χαιρετισμών ολοκληρώθηκε με την παρέμβαση του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, κου Ευάγγελου Κουκιάσα, ο οποίος δηλώνοντας χαρακτηριστικά πως «όλος αυτός ο υπέροχος κόσμος που μας δίνει απλόχερα ό,τι του ζητήσουμε και ακόμα παραπάνω, κινδυνεύει από την συνεχή απληστία και ηλιθιότητα του σύγχρονου ανθρώπου», σημείωσε με έμφαση πως «στα νέα δεδομένα της οικονομικής κρίσης και των πολλαπλών ανατροπών έχει επανέλθει στην καθημερινότητά μας η πραγματική έννοια της λέξης φτώχεια, όμως αυτή είναι μία κατάσταση η οποία είναι αναστρέψιμη σίγουρα όμως δεν είναι αναστρέψιμη η «πτώχευση» της βιοποικιλότητας». Ο κος Κουκιάσας έκλεισε την ομιλία του ευχαριστώντας συνεργάτες, φίλους και εθελοντές του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, ενώ εξήρε την προσφορά εκείνων των περιβαλλοντικών οργανώσεων και όσων λοιπών φορέων συνεχίζουν να δίνουν τη μάχη για την προάσπιση του φυσικού κεφαλαίου, που παρά τις αντιξοότητες, τους χλευασμούς, τα προβλήματα και τα εμπόδια, κατάφεραν να κερδίσουν το στοίχημα της υπεράσπισης, προστασίας και πολλές φορές και αναβάθμισης της ελληνικής και μεσογειακής βιοποικιλότητας. Κεντρικές Ομιλίες Ακολούθησαν οι Κεντρικές Ομιλίες του συνεδρίου, με πρώτο ομιλητή εκ μέρους του UNEP/MAP, τον καθηγητή κο Χάρη Κοκκώση (Σύμβουλο UNEP/MAP, MCSD), ο οποίος έκανε μία σύντομη αναδρομή των βασικών διεθνών συνδιασκέψεων για να καταλήξει στις αποφάσεις της πρόσφατης 10 ης Συνάντησης των Μερών για τη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα, στη Ναγκόγια της Ιαπωνίας. Ανέφερε χαρακτηριστικά πως αναζητώντας μια περισσότερο δυναμική προσέγγιση στα θέματα προστασίας και διατήρησης, η νέα Συνθήκη προσφέρει μια καινοτόμο προσέγγιση στη διαφύλαξη και προστασία των παγκόσμιων έμβιων πόρων που μειώνονται ταχύτατα, ενώ ταυτόχρονα παρέχει οφέλη για όλους, ιδιαίτερα τις τοπικές κοινότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υποστήριξε δε ότι «η υπογραφή της νέας Συνθήκης, με το νέο ιστορικό πρωτόκολλο και το δεκαετές στρατηγικό σχέδιο δράσης, αποτελεί ένα θετικό βήμα προς την επίτευξη των Στόχων της Χιλιετίας και αποδεικνύει τη δέσμευση των χωρών για πραγματική συνεργασία στις προκλήσεις μιας βιώσιμης ανάπτυξης». Η Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας, κα Μαρία Δαμανάκη ξεκίνησε την κεντρική της ομιλία αναφερόμενη στην επιστημονική αλήθεια που αποτυπώνει τη σχέση ανθρώπου φύσης, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «αν η βιοποικιλότητα εξαφανιζόταν την επόμενη ημέρα τότε το ανθρώπινο είδος θα εξαφανιζόταν σε ένα λεπτό, ενώ αν το ανθρώπινο είδος χανόταν τότε με βεβαιότητα η βιοποικιλότητα τουλάχιστο θα συνέχιζε να υπάρχει». Η κα Δαμανάκη επεσήμανε ότι η προστασία της βιοποικιλότητας αποτελεί μία από τις θεμελιώδεις προτεραιότητες της Ε.Ε., και πληροφόρησε το κοινό ότι έως το τέλος του έτους αναμένεται η Νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα. Αναφορικά με τα θαλάσσια οικοσυστήματα και την αλιεία, δήλωσε πως είναι πολύ

5 σημαντικό να προστατευτούν ευάλωτοι οικότοποι, ενώ τόνισε πως η διατήρηση των ιχθυαποθεμάτων και η προστασία του επαγγέλματος του ψαρά είναι δύο στόχοι συμπληρωματικοί και όχι αντίθετοι, όπως συχνά ακούγεται. Σε αυτό το πνεύμα δρομολογούνται οι μεταρρυθμίσεις της νέας ΚΑλΠ, η οποία θα φέρει ουσιαστικές και ριζικές αλλαγές ώστε να υπάρξει μια σύγχρονη και βιώσιμη πολιτική. Όπως ο κος Κοκκώσης, έτσι και η κα Δαμανάκη τόνισε την επιτυχία της Συνδιάσκεψης στη Ναγκόγια, επισημαίνοντας ότι πολλοί από τους 20 στόχους αφορούν στο θαλάσσιο περιβάλλον. Έκλεισε την ομιλία της τονίζοντας ότι δεν είναι δυνατόν να δοθούν στην Ελλάδα άλλες παρατάσεις προκειμένου να συμμορφωθεί με τους κανόνες της ΕΕ, αναφερόμενη κυρίως στο Μεσογειακό Κανονισμό Αλιείας και στους περιορισμούς που θέτει στη χρήση της βιτζότρατας και της μηχανότρατας, ενώ ανέφερε ότι, σε συνάντησή της με τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας, πήρε τη διαβεβαίωσή τους ότι δεν θα υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις στη συμμόρφωση με τον Κανονισμό. Την ενότητα των κεντρικών ομιλιών ολοκλήρωσε η κα Ευγενία Ανδρουκάκη (Συνεργάτης της Υπουργού ΠΕΚΑ), η οποία και αναφέρθηκε στις προτεραιότητες που έχει θέσει το Υπουργείο για την προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας στην Ελλάδα. Αναφέρθηκε στην επαναλειτουργία της Επιτροπής Φύση 2000 και στο νομοθετικό έργο του Υπουργείου, παρουσιάζοντας τα κομβικά σημεία του νέου νόμου για τη βιοποικιλότητα (π.χ. Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών, νέες κατηγορίες προστασίας, περιβαλλοντική βιασφάλεια, οριζόντια μέτρα για περιοχές Natura2000 κ.α.), το οποίο βρίσκεται προ των πυλών για κατάθεση και ψήφιση στη Βουλή. Τέλος, εξήγγειλε την Εθνική Στρατηγική για την Προστασία της Βιοποικιλότητας, η οποία τη δεδομένη χρονική στιγμή βρίσκεται υπό επεξεργασία από τα μέλη της Επιτροπής Φύση 2000, ενώ στόχος του ΥΠΕΚΑ είναι να συν υπογραφεί από όλα τα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου προκειμένου να είναι δεσμευτική για όλα τα υπουργεία. Τέλος, ανακοίνωσε την πρόθεση του ΥΠΕΚΑ να μετατραπούν άμεσα όλες οι ΚΥΑ χαρακτηρισμού των Προστατευόμενων Περιοχών σε Προεδρικά Διατάγματα, όπως άλλωστε ορίζεται και από το νόμο 1650/1986, άρθρο 21. Α Θεματική Με το κλείσιμο των κυρίως ομιλιών, ξεκίνησε η πρώτη θεματική του Συνεδρίου με θέμα «Εγγενής Αξία της Βιοποικιλότητας και Οικοσυστημικές Υπηρεσίες» και συντονιστή τον κο Γρηγόρη Τσάλτα (Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου, Διευθυντή Ευρωπαϊκού Κέντρου Περιβάλλοντος, Έρευνας και Κατάρτισης του Πάντειου Πανεπιστημίου). Την ενότητα άνοιξε η κα Νίκη Παρδαλού (Υπεύθυνη Φυσικών Πόρων και Βιοποικιλότητας του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS), παρουσιάζοντας τις παραδοσιακές απειλές της βιοποικιλότητας σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο και διασυνδέοντας την ανάγκη προστασίας της βιοποικιλότητας με την κλιματική αλλαγή. Η κα Παρδαλού ξεκίνησε την παρουσίασή της με το ερώτημα του κατά πόσο είμαστε ήδη μάρτυρες της 6 ης μαζικότερης εξαφάνισης οργανισμών του πλανήτη. Περιέγραψε την έννοια του όρου βιοποικιλότητα, ποια είναι τα βασικά «συστατικά» της, με ποιο τρόπο αυτά επηρεάζουν την ευρωστία και σταθερότητα των οικοσυστημάτων και κατ επέκταση τις ανθρώπινες δραστηριότητες και την ανθρώπινη ευημερία. Επεσήμανε ότι οι κυρίαρχες απειλές της

6 βιοποικιλότητας είναι η καταστροφή, η υποβάθμιση και ο κατακερματισμός των ενδιαιτημάτων, τα εισβάλλοντα ξενικά είδη, η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων (π.χ. υπεραλίευση) και η κλιματική αλλαγή. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κα Παρδαλού, «με δεδομένες τις σύνθετες σχέσεις που διέπουν είδη και οικοσυστήματα αντί να αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε ένα συγκεκριμένο επίπεδο ποικιλότητας μάλλον θα πρέπει να επιδιώκουμε την κατανόηση βασικών οικολογικών διεργασιών, ώστε να μπορούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο να προβλέψουμε το είδος των πιέσεων που μπορεί να προκαλέσουν τις πιο σοβαρές αλλαγές στο σύστημα και να τις αποφύγουμε. Οι αυξανόμενοι ρυθμοί της κλιματικής αλλαγής σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες πιέσεις ανθρωπογενούς προέλευσης, δεν επιτρέπουν τη φυσική προσαρμογή ειδών και οικοτόπων». Είναι απαραίτητη συνεπώς επιπλέον γνώση σχετικά με τους πολύπλοκους τρόπους που επηρεάζει η κλιματική αλλαγή τη φύση, κατ αρχήν σε επίπεδο φυσιολογίας και απόκρισης σε επίπεδο είδους. Χρειάζεται να επαναπροσδιοριστούν, με βασικό γνώμονα πλέον τον παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, όρια προστατευόμενων περιοχών και σχέδια διαχείρισης, ενώ το ζήτημα της αδιάλειπτης επιστημονικής παρακολούθησης κρίνεται επιτακτικό. Στη συνέχεια το λόγο πήρε η κα Ράνια Σπυροπούλου (Project Manager Nature protection and Biodiversity του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος ΕΟΠ) η οποία επεσήμανε τα γνωστικά κενά που υπάρχουν καθώς και την αξία ενός κοινού συστήματος πληροφοριών για τη βιοποικιλότητα στην Ευρώπη. Ανέφερε ότι προφανώς τίθεται θέμα προβλήματος περιβαλλοντικής ενημέρωσης, καθώς το 64% των Ευρωπαίων πολιτών φαίνεται ότι είτε δεν γνωρίζει τι σημαίνει ο όρος βιολογική ποικιλότητα είτε, ακόμα και αν το γνωρίζει, θεωρεί ότι το θέμα της απώλειάς της είναι κάτι που λαμβάνει χώρα κάπου αλλού. Η κα Σπυροπούλου παρουσίασε μια πρόσφατη έρευνα του ΕΟΠ για τη βιοποικιλότητα, η οποία καταλήγει σε τέσσερις τρόπους με τους οποίους θα μπορέσει να υπάρξει μέλλον για τη βιοποικιλότητα: α. βελτίωση στην εφαρμογή των μεθόδων διατήρησης, ενσωμάτωσης, προστασίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας σε όλες τις τομεακές πολιτικές ώστε να μην υπάρχουν συγκρούσεις, β. με μια περισσότερο ολοκληρωμένη προσέγγιση αναφορικά με τη διαχείριση των οικοσυστημάτων, γ. με τη συνεργασία αρμόδιων φορέων και τομέων, και δ. μέσω ευαισθητοποίησης/ενημέρωσης του κοινού. «Αλλά πρώτα πρέπει να αναγνωρίσουμε και να συμπληρώσουμε τα γνωστικά κενά που υπάρχουν», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Για το σκοπό αυτό ο ΕΟΠ ανέλαβε να δημιουργήσει ένα Σύστημα Πληροφοριών για τη Βιοποικιλότητα στην Ευρώπη (Biodiversity Information System for Europe BISE) προκειμένου να συγκεντρώσει ήδη υπάρχοντα δεδομένα από διάφορους φορείς, ώστε να μπορούμε να προχωρήσουμε στη δημιουργία δεικτών και να καταλήξουμε σε σωστά συμπεράσματα και δράσεις. Το πιο σημαντικό, η BISE θα μπορέσει να αποτελέσει το σημείο αναφοράς για τη χάραξη ολοκληρωμένων πολιτικών για τη βιοποικιλότητα». Εν συνεχεία, το λόγο πήρε η κα Νομική Σύμπουρα (Ερευνήτρια Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ) η οποία και αναφέρθηκε στις οικοσυστημικές υπηρεσίες και στην ανάπτυξη των κατάλληλων εργαλείων για τον προσδιορισμό τους, δίνοντας έμφαση στο θαλάσσιο περιβάλλον. Έκανε μια σύντομη αναφορά στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική και

7 ανέφερε ότι η πολιτική της Ε.Ε. για το θαλάσσιο περιβάλλον έθεσε νέους φιλόδοξους στόχους και άλλαξε τον τρόπο προσέγγισης στο θέμα της ποιότητας του περιβάλλοντος με την ψήφιση της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα (ΟΠΥ, 2000/60/ΕΕ), αλλά και της ολιστικής Οδηγίας για τη Θαλάσσια Στρατηγική το 2008 (2008/56/EC). Στη συνέχεια, παρουσίασε τις συγκεκριμένες δράσεις και προγράμματα του ΕΛΚΕΘΕ για τη δημιουργία δεικτών κατάλληλων να αποδώσουν την οικολογική ποιότητα των υδατικών σωμάτων με βάσει βιολογικά στοιχεία (π.χ. Posidonia oceanica, δομή βιοκοινωνιών, βιομάζα φυτοπλαγκτού κ.α.), ενώ κατέληξε πως το σύστημα των εργαλείων αυτών μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο θαλάσσιο περιβάλλον της Ελλάδας ώστε να καλύψει μεγάλο μέρος των απαιτήσεων της Οδηγίας για τη Θαλάσσια Στρατηγική, όσον αφορά στους περιγραφείς της Βιοποικιλότητας, του Ευτροφισμού και της Ακεραιτότητας του Βυθού. Επίσης, τα εργαλεία που παρουσίασε, εξήγησε πως θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως δείκτες ρύπανσης για την καταγραφή της οικοσυστημικής πίεσης στο πλαίσιο του προγράμματος MEDPOL. Η πρώτη θεματική ενότητα του συνεδρίου έκλεισε με την κα Αμαλία Καραγκούνη Κύρτσου (Αν.Καθηγήτρια Μικροβιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών), η οποία ξεκίνησε την παρουσίασή της αναφερόμενη στον ατυχή τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ κάνουν χρήση του όρου «βιοποικιλότητα». Προϊούσης της εισήγησής της δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «οι μικροοργανισμοί είναι αυτοί που στηρίζουν τον πλανήτη μας» αν και έχουν υποτιμηθεί και αγνοηθεί για την ώρα. Έδωσε ενδιαφέροντα παραδείγματα χρήσης των μικροοργανισμών στη Βιομηχανία Τροφίμων, στη γεωργία, στην παραγωγή βιοενεργών ενώσεων, στη βιοτεχνολογία και επεσήμανε την ανακάλυψη νέων σημαντικών μικροοργανισμών, π.χ. βακτηρίων στη Σαντορίνη, που είχαν γονίδια αποικοδόμησης πετρελαϊκών αποβλήτων σε ποσοστό μέχρι και 75%! Υπογράμμισε το γεγονός ότι η ελληνική μικροβιακή ποικιλότητα είναι πολύ πλούσια και τα «ελληνικά» μικρόβια είναι ιδιαίτερα δραστήρια, αφού παράγουν πολλές διαφορετικές χρήσιμες ουσίες, και σε συνδυασμό με τη δική μας υποτίμηση, άγνοια και αμέλεια, πέφτουν πολλές φορές «θύματα πειρατείας». Έκλεισε την εισήγησή της με τη φράση ότι «επιβάλλεται η Βιολογία, η Ανθρωπολογία, τα Οικονομικά, η Γεωργία, η Κυβέρνηση και το Νομικό Πλαίσιο να «μιλούν» την ίδια γλώσσα»! Ακολούθησαν ερωτήσεις τοποθετήσεις από το κοινό από τις οποίες προέκυψε το συμπέρασμα ότι τόσο το έλλειμμα γνώσης όσο και το έλλειμμα πολιτικής βούλησης αποτελούν βασικά προβλήματα στην προσπάθεια για την προστασία των οικοσυστημάτων. Επίσης, έγινε λόγος για την ανεξέλεγκτη χρήση φαρμάκων και τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί, μέσω της δημιουργίας ανθεκτικότερων μικροβιακών στελεχών. Β Θεματική Τη δεύτερη θεματική του συνεδρίου, «Οικονομική Διάσταση των Οικοσυστημάτων», συντόνισε ο κος Γιάννης Παλαιοκρασσάς (Αντιπρόεδρος ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού). Η πρώτη εισήγηση πραγματοποιήθηκε από την κα Αρετή Κοντογιάννη (Επ.Καθηγήτρια Οικονομικών του Περιβάλλοντος στο Τμήμα Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου), η οποία δήλωσε ότι «Αν η γη

8 ήταν άφθονη δεν θα υπήρχε ούτε περιβαλλοντικό ούτε οικονομικό πρόβλημα όλα θα υπήρχαν σε αφθονία. Δεν ισχύει όμως κάτι τέτοιο. Η σπανιότητα των πόρων καθορίζει τους κανόνες χρήσης. Η επιλογή των κανόνων χρήσης μάς εισάγει στη διαχείριση». Η κα Κοντογιάννη, εξήγησε πως στις μέρες μας επιτελείται μία μη ορθολογική χρήση πόρων, με κυριότερες αιτίες περιβαλλοντικής υποβάθμισης: 1) την αποτυχία της αγοράς ως προς την αδυναμία μας να ενσωματώσουμε τα οικοσυστημικά αγαθά σε αυτήν. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η κα Κοντογιάννη, «σε ένα σύστημα αγοραίο ό,τι δεν έχει τιμή δεν έχει και αξία». 2) την αποτυχία των θεσμών, οι οποίοι αν λειτουργούσαν θα μπορούσαν να προστατεύσουν τους φυσικούς πόρους, ακόμα και στο πλαίσιο που διαμορφώνεται βάση της ελλειμματικής λειτουργίας της αγοράς. 3) την αποτυχία της τεχνολογίας, καθώς «είναι πολύ σοφιστικέ και δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος ανάλυσης των επιπτώσεών της». Η κα Κοντογιάννη συνέχισε με τη διαπίστωση ότι οι παράγοντες κρίσης στην χρηματοπιστωτική αλυσίδα φαίνεται να έχουν συγγένεια με τους παράγοντες κρίσης στο περιβάλλον, καθώς οι λόγοι της κρίσης είναι συγγενικοί (π.χ. το κέρδος, η σύγκρουση συμφερόντων κτλ). Ανέφερε μερικά παραδείγματα σύμφωνα με τα οποία η αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών επέφερε οικονομικό κέρδος για τις τοπικές κοινωνίες και άλλαξε τη νοοτροπία τους. Επεσήμανε δε τα κίνητρα εμπλοκής των επιχειρήσεων στην προστασία της βιοποικιλότητας και επικαλούμενη το παράδειγμα της BP, τόνισε ότι πρωταρχική μέριμνα μιας εταιρίας είναι να αποφύγει τη δυσφήμιση εξαιτίας καταστροφής/υποβάθμισης του περιβάλλοντος με δική της υπαιτιότητα. Τέλος η κα Κοντογιάννη αναφέρθηκε στις αναδυόμενες περιβαλλοντικές αγορές (π.χ. πιστοποιημένα αγροτικά προϊόντα, ιδιωτικά κεφάλαια για τη διατήρηση οικοσυστημικών υπηρεσιών κ.α.). Ακολούθως, στο βήμα ανέβηκε η κα Ιόλη Χριστοπούλου (Υπεύθυνη Πολιτικής της WWF Ελλάς), η οποία τόνισε, ορμώμενη από τις ανησυχίες που γέννησε η τεράστια οικολογική καταστροφή της Πάρνηθας στους κατοίκους του λεκανοπεδίου (κίνδυνος πλημμύρων, διάβρωση των εδαφών, τοπική άνοδος θερμοκρασίας, αύξηση ατμοσφαιρικής ρύπανσης κτλ.), ότι οι πράσινες φυσικές υποδομές (green infrastructure) αποτελούν μια νεοεισαγόμενη έννοια που προσπαθεί να «προλάβει την καταστροφή του περιβάλλοντος». Αναφέρθηκε στο παράδειγμα του Δούναβη, όπου ενώ το κόστος από τις ζημιές στις πλημμυρισμένες περιοχές, μόνο το 2005 ανερχόταν στα 400 εκ. ευρώ, το κόστος του προγράμματος αποκατάστασης είναι τελικά λιγότερο από 200 εκ.ευρώ, γεγονός που οδηγεί στο προφανές συμπέρασμα πως οι πράσινες φυσικές υποδομές παρέχουν προστασία με πολύ μικρότερο κόστος, σε σύγκριση με άλλου είδους τεχνητές λύσεις. Εν γένει η διατήρηση φυσικών οικοσυστημάτων μπορεί να προσφέρει πολυδιάστατα οφέλη, τόσο περιβαλλοντικά όσο και κοινωνικο οικονομικά, ψυχικά, αισθητικά κ.α. Συνεπώς, οι πράσινες φυσικές υποδομές εξασφαλίζουν τις οικοσυστημικές λειτουργίες με φυσικό τρόπο και ταυτόχρονα βοηθούν στο να αντιληφθούμε καλύτερα τη φύση, και το περιβάλλον γενικότερα. Ενδιαφέρουσα περίπτωση αποτελεί η αποκατάσταση του Δέλτα του ποταμού

9 Μορώνη στο Δήμο Σούδας, στην Κρήτη, ενός υγροτόπου που για χρόνια υποβαθμιζόταν, μέχρι που με πρωτοβουλία του WWF Ελλάς επιστρατεύτηκαν μπουλντόζες για το ξεμπάζωμα και επετεύχθη η σταδιακή αποκατάσταση του υγροτόπου. Από τα 2 στρέμματα που είχαν απομείνει οι υγροτοπικές εκτάσεις φτάνουν πλέον τα 40 στρέμματα, ενώ η ζωή έχει ήδη αρχίσει να επιστρέφει και ο υγρότοπος του Μορώνη παρέχει εκ νέου φυσικά τις οικοσυστημικές, υγροτοπικές λειτουργίες του. Η έννοια των φυσικών υποδομών καθιστά πιο εύκολη την ενσωμάτωση της βιοποικιλότητας στις διάφορες τομεακές πολιτικές. Θετικό είναι το γεγονός πως επιχειρείται ενσωμάτωση της έννοιας στο προσχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα που βρίσκεται σε φάση επεξεργασίας. Εν συνεχεία το λόγο πήρε ο κος Δημήτρης Ιμπραήμ (Συντονιστής Εκστρατειών GREENPEACE), ο οποίος αναφέρθηκε διεξοδικά στη λύση της Ενεργειακής Επανάστασης, σημειώνοντας πως τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν άμεση απειλή για τη βιοποικιλότητα οπότε και είναι επιτακτική ανάγκη η στροφή της πολιτείας και της κοινωνίας προς ένα άλλο ενεργειακό μοντέλο. Σύμφωνα με τον κο Ιμπραήμ «χρειάζεται να υιοθετήσουμε τρία έξυπνα βήματα: 1) την εξοικονόμηση (στην Ελλάδα για παράδειγμα τα κτήρια έχουν τρομερές απώλειες θερμότητας, είναι «τρύπια»), 2) ΑΠΕ κεντρικές αλλά και αποκεντρωμένες (π.χ. φωτοβολταϊκά σε ταράτσες σπιτιών) ώστε η ενέργεια να παράγεται κοντά στο σημείο όπου καταναλώνεται (σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σήμερα) και 3) έξυπνα δίκτυα, δηλαδή συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, τα οποία όταν οι ΑΠΕ παράγουν περισσότερη ενέργεια από ό,τι μπορούν να απορροφήσουν, αποθηκεύουν το περίσσευμα για όταν χρειαστεί». Η διαδικασία αυτή απαιτεί και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών και την αλλαγή συνηθειών και κουλτούρας στην κατανάλωση ενέργειας (τηλεμετρητές ενέργειας, online συστήματα παρακολούθησης, καταγραφής και συντονισμού κατανάλωσης και παραγωγής ενέργειας). Ανέφερε επίσης ότι οι αναπτυγμένες χώρες έχουν χειρότερες επιπτώσεις (κατά κεφαλήν εκπομπές) σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες. Έκλεισε την ομιλία του με την πρόταση της GREENPEACE για ένα φορολογικό κέντρο, από όπου θα γίνεται άμεση επιστροφή φόρου για δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας στα νοικοκυριά, ενώ ενημέρωσε το κοινό για την «μαύρη τρύπα» που δημιουργείται από τις δαπάνες της ΔΕΗ για υγρά καύσιμα, φυσικό αέριο, αγορές ενέργειας και δικαιώματα εκπομπής CO 2, την οποία καλείται να καλύψει ο πολίτης μέσω των «Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας ΥΚΩ» στο λογαριασμό της ΔΕΗ. Τέλος, ανέφερε ότι δυστυχώς αυτό που λείπει στην Ελλάδα είναι ένα ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον, καθώς και κεφάλαια για έρευνα και ανάπτυξη. Ακολούθησε η εισήγηση του κου Jean Louis Weber (Εκπροσώπου του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος) σχετικά με την ανάπτυξη οικονομικών εργαλείων για παράκτιους μεσογειακούς υγρότοπους. Η παρουσίασή του βασίζεται σε συγκεκριμένη μελέτη η οποία είναι διαθέσιμη και στην ιστοσελίδα του ΕΟΠ ( Μίλησε σχετικά με τη λογική πίσω από την προσπάθεια αξιολόγησης ενός οικολογικού συστήματος παρουσιάζοντας τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε με τους μεσογειακούς υγρότοπους. Επεσήμανε ότι για να προσδιορίσουμε και να αξιολογήσουμε τις κατάλληλες υπηρεσίες θα πρέπει να ερευνήσουμε και την ποιότητα των γειτνιαζόντων οικοσυστημάτων της λεκάνης. Είναι ανάγκη, τόνισε, να ξεκινήσουμε την προσπάθεια

10 αξιολόγησης με πράγματα που είναι λογικό να μετρηθούν, για παράδειγμα δεν χρειάζεται να εκτιμήσουμε ένα οικοσύστημα ως έχει αρκεί η αποτίμηση της υποβάθμισης και αποκατάστασής του. Τα οικοσυστήματα δεν παράγουν οφέλη για την οικονομία αλλά για το δημόσιο καλό, οπότε το όλο ζήτημα χρήζει μιας ολιστικής προσέγγισης. Υπογράμμισε επίσης ότι «στην προσπάθεια αυτή πολλές φορές αναφορικά με τους υγροτόπους δεν αρκεί να γνωρίζεις και να κάνεις επεμβάσεις με βάση τα τοπικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής π.χ. όταν μελετάς μεταναστευτικά πουλιά αλλά θα πρέπει να έχεις μια παγκόσμια θεώρηση του συστήματος». Παρουσίασε επίσης την πρόταση που έκανε ο ΕΟΠ μαζί και με άλλους φορείς για μια ενιαία διεθνή κατηγοριοποίηση οικοσυστημικών υπηρεσιών. Η δεύτερη ενότητα έκλεισε με τον κο Χάρη Κοκκώση, ο οποίος αναφέρθηκε στη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση. Ανέφερε ότι όλες σχεδόν οι Μεσογειακές χώρες έχουν υιοθετήσει στρατηγικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη και ότι το Μεσογειακό Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον προσπαθεί να προσφέρει βοήθεια σε κάθε χώρα, προκειμένου να υιοθετήσει επισήμως ένα εθνικό σχέδιο δράσης για τη Βιώσιμη Κατανάλωση και Παραγωγή, με συγκεκριμένη αλληλουχία ενεργειών. Η Μεσογειακή Στρατηγική Βιώσιμης Ανάπτυξης στοχεύει σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, καθαρές τεχνολογίες, βιώσιμες υποδομές, αποτελεσματικές δημόσιες μεταφορές και περιβαλλοντική διάσταση στις δημόσιες συμβάσεις, με περιοχές ενδιαφέροντος τη διαχείριση υδάτων, ενέργειας, εδαφικών και παράκτιων πόρων, τη μείωση της παραγωγής απορριμμάτων και ρυπαντών. Στη συζήτηση που ακολούθησε, με αφορμή το παράδειγμα της BP, διατυπώθηκε η αμφιβολία από τους συμμετέχοντες συνέδρους για το αν και κατά πόσο οι εταιρίες πράγματι δυσφημούνται αν και υπαίτιες κάποιας περιβαλλοντικής καταστροφής, με αναφορά σε παραδείγματα εταιριών και από τον ελλαδικό χώρο, ενώ έντονος υπήρξε και ο προβληματισμός ως προς τη χρήση προγραμμάτων για αντιστάθμιση εκπομπών διοξειδίου, όπως το REDD (πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής). «Για παράδειγμα, υπάρχει αυτή τη στιγμή αμερικάνικη εταιρία παραγωγής ρεύματος, η οποία χρησιμοποιεί στον Αμαζόνιο μεγάλη δασική έκταση για αντιστάθμιση εκπομπών διοξειδίου, ενώ ταυτόχρονα αποκλείει από την περιοχή ομάδες ιθαγενών που χρησιμοποιούν την περιοχή για επιβίωση, καθώς τους στερεί βασικές ανάγκες τροφής και στέγασης. Με βάση τέτοιες κερδοσκοπικές κινήσεις που εκτός των άλλων απομονώνουν τις τοπικές κοινωνίες, θέλουμε πραγματικά να θέσουμε το περιβάλλον στα πλαίσια της αγοράς, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί σήμερα; Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι η αγορά είναι μηχανισμός και όχι ιδεολογία. Σαφώς λειτουργεί με τα κριτήρια που της θέτει το κοινωνικό σύνολο και οι νόμοι, αλλά σε πολλές περιπτώσεις δεν λειτουργεί. Δυστυχώς όμως στις μέρες μας το να βάλουμε το περιβάλλον σε μια ατελή αγορά είναι μάλλον η μόνη διαθέσιμη λύση», ήταν μερικές από τις επισημάνσεις του κοινούερωτήματα όπως το «κατά πόσο συμβαδίζει η περιβαλλοντική αγορά υψηλής κοινωνικής περιβαλλοντικής υπεραξίας με τον τρόπο που δουλεύει η αγορά, εφόσον έχει συγκεκριμένο όριο;» και «εφόσον τα βιολογικά προϊόντα κοστίζουν περισσότερο από τα κοινά, μήπως τελικά ο προτιμών τον μη ρυπαίνοντα είναι αυτός που θα βάλει και πιο βαθειά το χέρι στην τσέπη;» καταγράφηκαν επίσης ως ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις. Γ Θεματική

11 Ακολούθησε η τρίτη και τελευταία θεματική για την πρώτη ημέρα του συνεδρίου με τίτλο «Η Ελληνική Πραγματικότητα για την προστασία της βιοποικιλότητας» και συντονίστρια την κα Άννυ Μητροπούλου, Διευθύντρια του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Την ενότητα άνοιξε ο κος Αναστάσιος Λεγάκης (Αν.Καθηγητής Ζωικής Ποικιλότητας στο Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών), ο οποίος αναφέρθηκε στις «γκρίζες ζώνες» της γνώσης μας για τη βιολογική ποικιλότητα της Ελλάδας και κατέληξε στη διαπίστωση πως μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πόσα είδη ζώων υπάρχουν στη χώρα μας. Μάλιστα, το 62% των ειδών της Ελλάδας που προστατεύονται από την οδηγία για τους οικοτόπους φαίνεται να βρίσκεται σε άγνωστη κατάσταση διατήρησης. Ανέφερε δε ότι από τα σπονδυλόζωα οι οργανισμοί που κυρίως απειλούνται είναι τα ψάρια του γλυκού νερού και σε δεύτερο επίπεδο τα θηλαστικά. Σύμφωνα με τον κ. Λεγάκη, «γνωρίζουμε δυστυχώς πολύ λίγα πράγματα αναφορικά με τα ψάρια της θάλασσας, ενώ αυτά του γλυκού νερού είναι πολύ περισσότερο και καλύτερα μελετημένα». Ακολούθησε η ομιλία της κας Ελένης Τρύφων (Τμήμα Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος, Διεύθυνση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΥΠΕΚΑ), η οποία αναφέρθηκε στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών και τις υπάρχουσες αδυναμίες. Έκανε μια αναδρομή στην ελληνική περιβαλλοντική νομοθεσία, ξεκινώντας από τη Δασική νομοθεσία, όπου εμφανίζεται για πρώτη φορά η έννοια των προστατευόμενων περιοχών με τα προστατευτικά δάση, τα καταφύγια θηραμάτων (μετά το 1988 μετονομάστηκαν σε Καταφύγια Άγριας Ζωής) κτλ. Επεσήμανε ότι με τον Ν.3044/2002 προβλέφθηκε η έκδοση ΚΥΑ αντί Π.Δ. για 25 περιοχές, χωρίς όμως η ίδια ΚΥΑ να προβλέπει και το χαρακτηρισμό τους, και έτσι έχουμε φτάσει σήμερα δύο από τις 16 ΚΥΑ προστασίας που έχουν εκδοθεί να έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ, ενώ για μια ακόμη περιοχή ακυρώθηκαν εκτελεστικές διατάξεις που βασίζονται στην ΚΥΑ. Επιβεβαίωσε, ωστόσο, την πληροφορία που είχε δώσει νωρίτερα και η κα Ανδρουκάκη, πως το ΥΠΕΚΑ θα προχωρήσει άμεσα στην αντικατάσταση όλων των ΚΥΑ με ΠΔ, όπως άλλωστε ορίζει και ο Ν.1650/1986. Προχώρησε σε μια παρουσίαση των κομβικών σημείων του νομοσχεδίου για τη βιοποικιλότητα, τονίζοντας την ευχάριστη και ελπιδοφόρο εξέλιξη της ένταξης των Natura 2000 στο πλαίσιο των Προστατευόμενων Περιοχών της χώρας, με συγκεκριμένο σύστημα διαχείρισης και προστασίας, και με οριζόντια μέτρα. Υπογράμμισε τέλος την ανάγκη για ένα Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών. Σε σχολιασμό επί του νέου νόμου για την προστασία της βιοποικιλότητας προχώρησε και ο επόμενος ομιλητής, κος Γιώργος Πολίτης (Νομικός, μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης, σύμφωνα με τον οποίο, ενώ το προτεινόμενο νομοσχέδιο αντανακλά την πολιτική βούληση για βελτίωση των ρυθμίσεων για την προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας και ότι αποτελεί μία σοβαρή προσπάθεια της Ελλάδας για να συμβαδίσει με τις επιταγές της ΕΕ, δεν λείπουν περιθώρια βελτίωσής του. Ο κος Πολίτης στάθηκε ιδιαίτερα στα εξής θετικά στοιχεία:

12 Την ενσωμάτωση των Τόπων Κοινοτικής Σημασίας στο εθνικό δίκτυο ΠΠ ως Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (σύμφωνα με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ). Τις ρυθμίσεις για ένταξη όλων των περιοχών ειδικής διαχείρισης σε ενιαίο σύστημα προστασίας και διατήρησης. Τη συστηματοποίηση και βελτίωση απλούστευση διαδικασιών χαρακτηρισμού ΠΠ. Ο νέος νόμος έχει πια και πρόβλεψη για χαρακτηρισμό συγκεκριμένων περιοχών με αποφάσεις Γ.Γ. Περιφερειών. Την προσπάθεια να εναρμονιστεί η νομοθεσία με τις εξελίξεις. Τις οριζόντιες ρυθμίσεις για τις περιοχές του Δικτύου Νatura 2000 Τις πρωτοβουλίες για επικαιροποίηση και έλεγχο καταλόγων για είδη και εκ νέου ένταξή τους σε κατηγορίες Τη θέσπιση κινήτρων για υιοθέτηση πρακτικών προστασίας. Την αναγνώριση και προστασία των μικρών υγροτόπων και τον καθορισμό οριζόντιων μέτρων. Την απαγόρευση μηχανοκίνητων οχημάτων σε ευαίσθητες περιοχές πλην εκτάκτων περιπτώσεων, π.χ. ατυχήματα, πυρκαγιές. Στο σημείο αυτό εξέφρασε την ανησυχία ότι η διάταξη αυτή αν και εύκολη στην εφαρμογή τελικά μάλλον θα κινδυνέψει να μείνει αδρανής καθώς συνδέεται με τη δημιουργία νέας ΚΥΑ. Το γεγονός ότι όταν διαπιστώνεται μείωση πληθυσμών ενός ή περισσότερων ειδών, ή υποβάθμιση/συρρίκνωση των οικοτόπων τους κτλ, μπορεί με κοινή απόφαση του υπουργού ΠΕΚΑ μαζί με τους συναρμόδιους υπουργούς να καθορίζεται κατεπειγόντως κάθε ενδεδειγμένο μέτρο για την αντιμετώπιση του προβλήματος και την αποκατάσταση. Εν συνεχεία διατύπωσε την εκτίμηση πως ο νέος νόμος θα μπορούσε να συμπεριλάβει επιπλέον βελτιωτικές διατάξεις, όπως π.χ. το θέμα της θήρας με μείωση διάρκειας της θηρευτικής δραστηριότητας, ενώ προχώρησε και σε γενικότερες παρατηρήσεις προτάσεις: Η προσπάθεια του νομοσχεδίου θα πρέπει να συνεχιστεί με την επικαιροποίηση και εξέλιξη των ΕΠΜ (τίθεται εν προκειμένω ζήτημα προδιαγραφών των μελετών), των νεοεισαγόμενων περιβαλλοντικών εκθέσεων και των Σχεδίων Διαχείρισης. Παραμένει εκκρεμές θέμα το ΠΔ για την εφαρμογή του άρθρου 22 του Ν.1650/1986, σχετικά με τις οικονομικές ρυθμίσεις στην περίπτωση επιβολής εξαιρετικά επαχθών όρων, περιορισμών και απαγορεύσεων σε προστατευόμενες περιοχές, εξαιτίας των οποίων παρακωλύεται υπέρμετρα η άσκηση εξουσιών που απορρέουν από το δικαίωμα της κυριότητας. Είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσει προς

13 την κατεύθυνση της αποτελεσματικής εφαρμογής του πλαισίου προστατευόμενων περιοχών, τη μείωση των κοινωνικών αντιδράσεων και εν τέλει την αύξηση της αποδοχής των ρυθμίσεων για την επιβολή καθεστώτος ειδικής διαχείρισης σε περιοχές με φυσικό περιβάλλον και τοπίο υψηλής και αξίας. Για να υλοποιηθούν κάποιες από τις διατάξεις του νέου νόμου θα πρέπει να εκδοθούν μία σειρά από εξουσιοδοτικές πράξεις, γεγονός ανησυχητικό ως προς την ουσιαστική εφαρμογή τους. Τέλος, η κα Δέσποινα Βώκου (Πρόεδρος της Επιτροπής Φύση 2000 και καθηγήτρια Οικολογίας στο Τμήμα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) παρουσίασε τη σύνθεση, τις νέες αρμοδιότητες, τον προγραμματισμό και τις προθέσεις της νεοσύστατης Επιτροπής που λειτουργεί εκ νέου μόλις το τελευταίο εξάμηνο. Ανέφερε ότι προτεραιότητα των μελών της Επιτροπής αποτελεί η βιοποικιλότητα κοινοτικού ενδιαφέροντος καθώς και τα απειλούμενα είδη, ενώ τόνισε την ανάγκη άμεσης ενεργοποίησης και λειτουργίας ενός συστήματος παρακολούθησης. Δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «αποτελεί αναγκαιότητα και η αξιολόγηση της πρώτης φάσης του θεσμού των Φορέων Διαχείρισης και άμεση έναρξη διαλόγου για το μέλλον της διαχείρισης της φύσης της χώρας, με μια όμως προϋπόθεση δεν γίνεται να στηρίζεται αποκλειστικά η διαχείριση σε κοινοτικούς πόρους και οι προσπάθειες δεν γίνεται να είναι και πάλι αποσπασματικές». Η θεματική ολοκληρώθηκε με συζήτηση στρογγυλής τράπεζας για το μέλλον των προστατευόμενων περιοχών και τους Φορείς Διαχείρισης, που συντόνισε η Διευθύντρια του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, κα Άννυ Μητροπούλου. Στο πάνελ συμμετείχαν η Πρόεδρος της Επιτροπής Φύση 2000 (κα Δέσποινα Βώκου), εκπρόσωπος της διεύθυνσης Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού του ΥΠΕΚΑ (κος Σπύρος Πλέσσας) μέλη και εκπρόσωποι Δ.Σ Φορέων Διαχείρισης (κος Ανδρέας Αθανασιάδης Δέλτα Έβρου, κος Νίκος Αναστασόπουλος Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα, κος Δημήτρης Μπαρέλος Υγρότοποι Αμβρακικού) καθώς και εκπρόσωποι Περιβαλλοντικών Οργανώσεων (κος Δημήτρης Καραβέλλας WWF Ελλάς, κος Ξενοφών Κάππας Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία, κος Πάνος Δενδρινός & κος Βαγγέλης Παράβας Mom, κα Δάφνη Μαυρογεώργου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού) που δραστηριοποιούνται σε προστατευόμενες περιοχές. Στη συζήτηση τέθηκαν καταρχάς ερωτήματα και προβληματισμοί που σχετίζονται με την αδυναμία οικονομικής βιωσιμότητας των θεματοφυλάκων του 30% των προστατευόμενων περιοχών της χώρας, των 27 φορέων διαχείρισης, λαμβάνοντας ως δεδομένο πως μέχρι σήμερα δεν υπήρξε η πολιτική βούληση για σταθερή χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους με αποτέλεσμα την πλημμελή λειτουργία τους (δεν υπάρχει παρακολούθηση ή επαρκής φύλαξη, δεν καταρτίζονται ούτε εφαρμόζονται σχέδια διαχείρισης, εργαζόμενοι παραμένουν απλήρωτοι, συχνά εκτελούν απλώς χρέη οικο ξεναγών και τελικά το «προστατευτέο αντικείμενο» παραμένει στην ουσία απροστάτευτο), ενώ τα όποια ευρωπαϊκά κονδύλια από προγράμματα δίδονται αποσπασματικά και σε καμία περίπτωση, όπως αναφέρθηκε «δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την υποχρέωση του κράτους να διαφυλάξει το φυσικό του κεφάλαιο μέσω του εθνικού προϋπολογισμού». Ζητήματα ξεκαθαρίσματος αρμοδιοτήτων ή

14 αδυναμίας εκτέλεσης βασικών καθηκόντων, αλλά και ελλείμματος ενός πετυχημένου μοντέλου που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο λειτουργίας και για λοιπούς φορείς, τέθηκαν επίσης επί τάπητος, ενώ χαρακτηριστικά ειπώθηκε πως οι φορείς διαχείρισης έχουν μέχρι σήμερα λειτουργήσει ως «πειραματόζωα» (π.χ. η καινοτομία του Ν.2742/1999 σύμφωνα με την οποία οι ΦΔ έχουν Διοικητικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν οι κύριοι μέτοχοι της διαχείρισης, στην πράξη δεν μπόρεσε ως σύστημα να λειτουργήσει, καθώς τα υπουργεία και λοιποί συναρμόδιοι φορείς είχαν ανεπαρκή σε ποιότητα εκπροσώπηση), ως «projects» (λήγει η χρηματοδότηση, λήγει και η αποστολή) ή και ως «κυβερνητικοί οργανισμοί» (σε αντιδιαστολή με τους Μη κυβερνητικούς οργανισμούς που «προσφέρουν υπηρεσίες σε εθελοντική βάση, με σπόνσορα την ΕΕ»). Ένα ακόμη ερώτημα που τέθηκε ήταν αν τελικά οι Φορείς Διαχείρισης θα λειτουργούσαν καλύτερα ως πρόσωπα δημοσίου και όχι ιδιωτικού τομέα, αλλά οι απόψεις που εκφράστηκαν διίσταντο. Επιπλέον, προβλημάτισε το θέμα της επαφής των ΦΔ με την τοπική κοινωνία καθώς είναι κοινή η εμπειρία έντονων συγκρούσεων, καχυποψίας και ελλείμματος εμπιστοσύνης από πλευράς των τοπικών πληθυσμών. Ως μέρος της λύσης του προβλήματος τονίστηκε η δυνατότητα ανάδειξης των οικοσυστημικών υπηρεσιών σε βαθμό που να καθίσταται αντιληπτό από τις τοπικές κοινωνίες, μέσω αντισταθμιστικών οφελών, κινήτρων και οικονομικών εργαλείων, πως η συνεργασία τους για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και τη διαφύλαξη των προστατευόμενων περιοχών σε καλή κατάσταση είναι προς όφελός τους, ενώ σκόπιμη κρίθηκε η τοποθέτηση κατάλληλης σήμανσης για την ενημέρωση και εκπαίδευση ντόπιων και επισκεπτών. Σχετικά με το θέμα της φύλαξης, εκφράστηκε η άποψη ότι οι φορείς θα πρέπει να αναλάβουν κατά περίπτωση και αυτό το ρόλο, σε συνεργασία και με άλλους φορείς που έχουν τη δυνατότητα να αστυνομεύουν, π.χ. δασοφυλακή Θετική εξέλιξη για το θαλάσσιο χώρο αποτέλεσε η σύσταση ακτοφυλακής η οποία θα είναι αρμόδια να περιφρουρεί για την προστασία παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, καθώς μέχρι τώρα το λιμενικό σώμα δεν είχε τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα αλλά ουδέποτεη προστασία αποτέλεσε ουσιαστική προτεραιότητά του. Από πλευράς διοίκησης Υπουργείου ΠΕΚΑ εκφράστηκε το σοβαρό πρόβλημα της ανεπαρκούς πρόσβασής των διευθύνσεων στην περιβαλλοντική επιστημονική πληροφορία, καθώς δεν υπάρχει κάποια θεσμοθετημένη φόρμουλα διασύνδεσής τους με το σχετικό υλικό. Ενόψει της θεσμοθέτησης του νέου νόμου και του σχεδίου δράσης της επικείμενης Εθνικής Στρατηγικής και εφόσον τα προβλήματα είναι γνωστά και διαγνωσμένα, οι συμμετέχοντες εξέφρασαν την επιθυμία, με τη συμβολή της Επιτροπής Φύση, να περάσουν πλέον από το στάδιο της κριτικής (και αυτοκριτικής, όπου είναι απαραίτητο) στο επίπεδο της ανταλλαγής εμπειρίας και της κατάθεσης συγκεκριμένων προτάσεων για βελτίωση των υπαρχόντων δεδομένων αλλά και επαναξιολόγηση των αρμοδιοτήτων τους (συνοδευόμενες από τα απαραίτητα εθνικά κονδύλια) πριν όμως να είναι πολύ αργά.

15 Η Πρόεδρος μάλιστα της Επιτροπής ανακοίνωσε την πρόθεση των μελών της Επιτροπής Φύση 2000 στο αμέσως επόμενο διάστημα να σταλθεί ερωτηματολόγιο στους προέδρους των ΦΔ, το οποίο να γνωστοποιηθεί στα ΔΣ των φορέων και στους εργαζομένους τους, ώστε να λάβουν ολοκληρωμένες απαντήσεις σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουν τους φορείς και να θέσουν τις βάσεις για συνέργειες και επικοινωνία. Τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου είναι πολύ πιθανό να τροφοδοτήσουν την εξεύρεση λύσεων. Σάββατο 27 Νοεμβρίου 2010 Δ Θεματική Η δεύτερη ημέρα του συνεδρίου παρέμεινε επικεντρωμένη στον ελλαδικό χώρο με έμφαση στα παράκτια και θαλάσσια οικοσυστήματα. Συντονιστής της τέταρτης ενότητας ήταν η κα Νίκη Παρδαλού (Υπεύθυνη Βιοποικιλότητας και Φυσικών Πόρων του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS). Τη θεματική ενότητα άνοιξε ο κος Μάνος Δασενάκης (Αν.Καθηγητής του Τμήματος Χημείας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών), τονίζοντας την ανάγκη για ένα ολοκληρωμένο σύστημα περιβαλλοντικού ελέγχου για τις ελληνικές ακτές και θάλασσες. Ανέφερε ότι οι βασικοί στόχοι ενός προγράμματος ελέγχου ποιότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος θα πρέπει να είναι: 1) Ο έλεγχος της εφαρμογής της Εθνικής και Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, διάφορων περιβαλλοντικών όρων και των προδιαγραφών ποιότητας νερών και αποβλήτων. 2) Η σωστή καταγραφή της σημερινής κατάστασης και των μελλοντικών τάσεων όσον αφορά στα επίπεδα συγκεντρώσεων και τα εισερχόμενα φορτία ρύπων σε σχέση με τις ανθρώπινες δραστηριότητες, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής. 3) Η διευκρίνιση της κατάστασης των οικοσυστημάτων και η προσπάθεια ανάληψης δράσεων για την εξυγίανση προβληματικών περιοχών 4) Η οργάνωση ενός αποτελεσματικού συστήματος προειδοποίησης για τις επιπτώσεις των ρύπων στα οικοσυστήματα. 5) Η προστασία της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. 6) Η παραγωγή περιβαλλοντικής γνώσης και πληροφορίας για την καθοδήγηση των διαδικασιών εξυγίανσης θαλάσσιων περιοχών υψηλού κινδύνου. Τα αποτελέσματα του μηχανισμού ελέγχου θα πρέπει να οδηγούν σε ένα Σχέδιο Δράσης για την περιβαλλοντική διαχείριση, το οποίο θα βασίζεται στην οργάνωση βάσης δεδομένων για όλα τα παραγόμενα στοιχεία. Το πρόγραμμα του MEDPOL στο πλαίσιο της Σύμβασης της Βαρκελώνης για την αντιμετώπιση της ρύπανσης της Μεσογείου, αν και πραγματοποιήθηκε αποσπασματικά, παρόλα αυτά δημιούργησε μια πολύ καλή χρονοσειρά δεδομένων, η οποία όμως δεν αξιοποιήθηκε για εξαγωγή συμπερασμάτων και χάραξη πολιτικής. Ο κος Δασενάκης τόνισε τέλος ότι η κατάσταση των ελληνικών θαλασσών είναι καλή και ότι τα προβλήματα που παρατηρούνται είναι κατά τόπους σε κλειστούς κόλπους κατά κύριο λόγο.

16 Ακολούθησε η εισήγηση του κου Παναγιώτη Παναγιωτίδη (Διευθυντή Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ, Βιολόγου Ωκεανογράφου), ο οποίος μίλησε για τη βιοποικιλότητα σε επίπεδο ενδιαιτημάτων και ανέφερε ότι αν και η βασική οδηγία για τους οικοτόπους αναφέρει μόνο 9 θαλάσσιους τύπους, εντούτοις σε αυτούς εμπεριέχονται όλες οι κατηγορίες που προσδιορίζονται από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης. Υποστήριξε ότι πολλές φορές η ανεπάρκεια ή λάθη στην περιβαλλοντική νομοθεσία οφείλονται στο ότι δεν υπάρχει σωστή επικοινωνία μεταξύ επιστημόνων και των ανθρώπων στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Εν συνεχεία το λόγο πήρε ο κος Αθανάσιος Βαφείδης (Καθηγητής του Geographisches Institut του Christian Albrechts University), ο οποίος αναφέρθηκε στην κλιματική αλλαγή και στις επιπτώσεις της, κυρίως σε σχέση με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία μάλιστα βαίνει με αυξανόμενους ρυθμούς. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας με τη σειρά της θα επηρεάσει κατά πρώτο λόγο τις παράκτιες περιοχές και οι συνέπειές της θα είναι στο μεγαλύτερο βαθμό αρνητικές. Οι κύριες βιοφυσικές επιπτώσεις είναι η αύξηση της συχνότητας των πλημμυρών, η επιτάχυνση της παράκτιας διάβρωσης, η υφαλμύρινση των υδάτων (επιφανειακά και υπόγεια ύδατα) και η εκτόπιση υγροτόπων και παράκτιων περιοχών που βρίσκονται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας, με άμεσες κοινωνικοοικονομικές συνέπειες. Για την εκτίμηση των επιπτώσεων της ανόδου της στάθμης της θάλασσας στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου χρησιμοποίησε το ολοκληρωμένο μοντέλο πρόβλεψης DIVA (Dynamic and Interactive Vulnerability Assessment). Ο κος Αθανάσιος Τσίκληρας (Λέκτορας του Τομέα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) παρουσίασε δεδομένα αλιείας και διαχείρισης αποθεμάτων στον ελλαδικό χώρο. Τόνισε ότι στην αλιευτική νομοθεσία κυριαρχεί η πολυνομία και η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών, ενώ σχεδόν όλοι οι ψαράδες αλιεύουν παράνομα, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο. Έκανε λόγο για υποεκτίμηση της αλιευτικής παραγωγής, καθώς δεν είναι διαθέσιμα δεδομένα για τη μικρή παράκτια, την παράνομη, την ερασιτεχνική αλιεία και τα απορριπτόμενα. Η γενικότερη ασυνεννοησία ανάμεσα σε ψαράδες, επιστήμονες, ελεγκτικούς και νομοθετικούς μηχανισμούς, δυσχεραίνουν τη διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων στην Ελλάδα. Επισήμανε ότι το ποσοστό των υπεραλιευμένων αποθεμάτων στις ελληνικές θάλασσες αγγίζει το 65% και συνεχώς αυξάνεται, αν και τα ελληνικά αποθέματα βρίσκονται ακόμη σε καλύτερη κατάσταση από τα υπόλοιπα μεσογειακά και παγκόσμια αποθέματα. Τόνισε το πρόβλημα της μείωσης του μέσου μεγέθους των αλιευμάτων, ως συνέπεια της απομάκρυνσης ανώτερων μεγαλόσωμων θηρευτών, π.χ. καρχαρία, τόννου. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι σε μερικά χρόνια, θα έχει ελαχιστοποιηθεί η αφθονία των οργανισμών που βρίσκονται ψηλά στο τροφικό πλέγμα (κορυφαίων θηρευτών) και ενδέχεται να κυριαρχήσουν ευκαιριακοί οργανισμοί χαμηλού τροφικού επιπέδου, μικρού μεγέθους και ταχείας σωματικής αύξησης. Έκλεισε την παρουσίασή του προτείνοντας τα άμεσα διαχειριστικά σχέδια να συμπεριλάβουν τη μείωση της αλιευτικής προσπάθειας στο 50% της σημερινής (μειώνοντας τον αλιευτικό στόλο και τις ημέρες/ώρες αλιείας), την κατάργηση όλων των επιδοτήσεων, επιχορηγήσεων και φορολογικών απαλλαγών προς τα αλιευτικά σκάφη και τέλος τον αποκλεισμό μεγάλου μέρους των σημερινών

17 αλιευτικών πεδίων από κάθε αλιευτική δραστηριότητα. Μέχρι να γίνουν όμως όλα αυτά θα πρέπει να γίνει πιστή εφαρμογή των κανονισμών αλιείας. Ο κύκλος των εισηγήσεων ολοκληρώθηκε με αυτή του κου Γιώργου Παπαθεοδώρου (Αν.Καθηγητή του Τμήματος Γεωλογίας, του Πανεπιστημίου Πατρών), ο οποίος αναφέρθηκε στα αποτελέσματα των δεδομένων της καταγραφής απορριμμάτων που συλλέγονται από τους χιλιάδες εθελοντές τόσο στις ακτές όσο και στους βυθούς, στο πλαίσιο κυρίως της εκστρατείας εθελοντικών καθαρισμών φυσικών περιοχών, «Καθαρίστε τη Μεσόγειο», που διοργανώνει κάθε Μάιο το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS. Ανέφερε ότι το 80% των απορριμμάτων προέρχονται από χερσαίες πηγές και το 20% από θαλάσσιες. Χαρακτήρισε τις θάλασσές μας «πλαστικές» καθώς το υλικό αυτό κυριαρχεί μεταξύ των απορριμμάτων και παρουσίασε χάρτες της Ελλάδας όπου απεικονίζεται η επεξεργασία των αποτελεσμάτων και φαίνονται πλέον ξεκάθαρα ανά περιοχή οι κύριες πηγές ρύπανσης. Τις εισηγήσεις ακολούθησαν συμπληρωματικές παρεμβάσεις. Αρχικά τοποθετήθηκε ο κος Ευστράτιος Δουκάκης (Αν.Καθηγητής του Τμήματος Αγρονόμων Τοπογράφων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου), οποίος παρουσίασε τα αποτελέσματα σειράς μελετών πάνω στις ποσοτικές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στον ελληνικό παράκτιο χώρο. Ανέφερε ότι αναμένεται άνοδος της καλοκαιρινής θερμοκρασίας γύρω στους 7.5 C τα επόμενα χρόνια και ότι οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών στην Ελληνική παράκτια ζώνη αναμένονται δραματικές. Συγκεκριμένα, έκταση 800 km 2 πρόκειται να χαθεί από μόνιμο κατακλυσμό της θάλασσας μέχρι το τέλος του αιώνα. Συνεπώς, ένα συνολικό διαχειριστικό σχέδιο για την παράκτια ζώνη και την προστασία της είναι πρώτη προτεραιότητα στη χώρα μας. Ακολούθησε η τοποθέτηση του κου Δρόσου Κουτσούμπα (Αν.Καθηγητή του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και προέδρου του ΦΔ του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου). Ανέφερε σημαντικά διαχειριστικά εργαλεία για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών σε προστατευόμενες περιοχές, παρουσίασε σημαντικές δράσεις του ΦΔ του ΕΘΠΖ και τόνισε την ανάγκη για χάραξη Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών. Η ενότητα έκλεισε με το κάλεσμα της κας Ναταλίας Ρουμελιώτη (Υπεύθυνη Παράκτιας Διαχείρισης του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS) προς τους παραβρισκόμενους να επισκεφτούν την ηλεκτρονική πλατφόρμα συλλογής υπογραφών empower και να ενισχύσουν με την ψήφο τους την προσπάθεια τροχοπέδησης νέων εξορυκτικών δραστηριοτήτων και σταδιακού παροπλισμού των ήδη υπαρχουσών, σε μια προσπάθεια προστασίας της Μεσογείου και στροφής σε εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Η ομιλίας της ξεκίνησε με αναφορά στην απάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού προς την ολομέλεια της Βουλής, σε επίκαιρη ερώτηση του Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΛΑΟΣ, σχετικά με τις δηλώσεις του Τούρκου Υπουργού Επικρατείας περί συνεκμετάλλευσης του Αιγαίου. Όπως δήλωσε ο κος Παπανδρέου «το θέμα της εκμετάλλευσης των ενεργειακών πόρων που έχουμε στην περιοχή μας, στο Αιγαίο, στο Ιόνιο, αλλά και νότια της Κρήτης, είναι ένα αντικείμενο που εξετάζει το αρμόδιο υπουργείο». Η κα

18 Ρουμελιώτη σχολίασε ότι αυτή η τοποθέτηση μας δίνει μια μικρή γεύση για το τι επιφυλάσσει το μέλλον για τη γειτονιά μας Ανοιχτή συζήτηση Τη δεύτερη ημέρα του συνεδρίου έκλεισε στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Βιοποικιλότητα και Πράσινη Ανάπτυξη: η επόμενη μέρα», με συντονίστρια την κα Κατερίνα Χριστοφιλίδου (Δημοσιογράφο EcoNEWS, ΣΚΑΪ), ενώ στη συζήτηση συμμετείχαν η κα Μυρσίνη Μαλακού (Εταιρία Προστασίας Πρεσπών), ο κος Γιάννης Αρνέλλος (Εθνικός Δρυμός Σαμαριάς), ο κος Μαρίνος Μπερέτσος (Αναπτυξιακή ΟΤΑ Πάρνωνα), ο κος Αντώνης Πετρόπουλος (Διεθνές οικο τουριστικό Δίκτυο ecoclub.com), η κα Φούλη Παπαγεωργίου (Κέντρο Αναπτυξιακών Μελετών Prisma), ο κος Λάζαρος Γεωργιάδης (Αρκτούρος), ο κος Αλέξης Γιαννακόπουλος (Καλλιστώ), η κα Αλίκη Παναγοπούλου (Αρχέλων) και ο κος Ευάγγελος Κουκιάσας (Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS). Αναπτύχθηκαν θέματα προοπτικής πράσινης επιχειρηματικότητας και ταυτόχρονης προστασίας της βιοποικιλότητας, δυνατότητας συνεργασίας μεταξύ κοινωνικών εταίρων και κυρίως μεταξύ ΦΔ και τοπικών κοινωνιών. Ειδικότερα, τέθηκε το ερώτημα της αναζήτησης εκείνων των προϋποθέσεων που καθιστούν αποτελεσματική τη διαχείριση μιας προστατευόμενης περιοχής, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη πως κάθε περίπτωση και περιοχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη η εφαρμογή μίας και μόνο συνταγής ή φόρμουλας διαχείρισης. Σε κάθε περίπτωση αναδείχθηκε η ανάγκη διερεύνησης και χρήσης αντισταθμιστικών οφελών και η διασύνδεση της προστασίας της φύσης με οικονομικούς όρους, ώστε να πείθεται ευκολότερα η εκάστοτε τοπική κοινωνία πως είναι προς όφελός της η διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Η συνέχεια, η συνέπεια και η αξιοπιστία στα λόγια και στα έργα των εκπροσώπων των φορέων που αναλαμβάνουν να διαχειριστούν την προστασία του περιβάλλοντος δεν θα πρέπει να καταστρατηγούνται λόγω λειτουργικών αδυναμιών, αντίθετα είναι απαραίτητο να μπορούν να λειτουργούν με τη στήριξη των αρμόδιων θεσμικών φορέων. Τέθηκε, επίσης, το ζήτημα της ανάπτυξης έργων ΑΠΕ σε προστατευόμενες περιοχές, σημειώνοντας ωστόσο πως θα πρέπει να πληρούνται αυστηρές προδιαγραφές αξιόπιστων περιβαλλοντικών μελετών, ελαχιστοποίησης αλλοίωσης του περιβάλλοντος από τις μονάδες και τα συμπληρωματικά έργα και οργανωμένης αποτελεσματικής διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες. Πετυχημένα παραδείγματα οικο τουρισμού που λειτουργούν εις όφελος των τοπικών κοινωνιών, των επισκεπτών, των επιχειρήσεων και της διατήρησης της βιοποικιλότητας φαίνεται να υπάρχουν και να μπορούν να θεωρούνται βιώσιμα μοντέλα ανάπτυξης. Ωστόσο το μοντέλο του οικοτουρισμού που λειτουργεί με συγκεκριμένους κανόνες (εφόσον υπάρχει πλέον δυνατότητα οικολογικής σήμανσης σχετικών υπηρεσιών και συνεπώς συγκεκριμένες προδιαγραφές) δεν μπορεί να προσεγγίζεται ως μια έννοια που λειτουργεί κατ αποκοπή και κατά περίπτωση, καθώς στην πραγματικότητα αποτυπώνει μια συνολική φιλοσοφία και μια κουλτούρα άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τρόπο που θέλουμε να διαχειριζόμαστε τη σχέση περιβάλλον κοινωνία οικονομία. Η ενίσχυση δε της τοπικής παραγωγής και

19 προώθησης ντόπιων προϊόντων και υπηρεσιών θα αναγεννήσει την ελληνική επαρχία και τις απομονωμένες τοπικές κοινωνίες που δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους όποιους «ξένους» προσπαθούν να τους επιβάλουν, για λόγους που συχνά δεν κατανοούν και που δεν τους εξηγούνται, κανόνες διαχείρισης του τόπου τους, που λόγω πλούσιας βιοποικιλότητας έχουν ενταχθεί στο Δίκτυο Natura 2000 και έχουν ανάγκη προστασίας. Βασικό συμπέρασμα της συζήτησης αποτέλεσε για άλλη μια φορά η αναγκαιότητα διασύνδεσης και συνεργασίας των κοινωνικών εταίρων, των φορέων διαχείρισης και των επιχειρήσεων που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν σε μια προστατευόμενη περιοχή μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο κανόνων που θα σχετίζεται με ένα κοινό όραμα και θα προκύπτει από συμμετοχικές διαδικασίες προς όφελος τόσο της κοινωνίας όσο και του περιβάλλοντος. Συγκρούσεις πάντα θα υπάρχουν, ωστόσο η αναζήτηση και εξεύρεση του «βιώσιμου κοινού τόπου» είναι εφικτή στην πράξη...