Ελληνική Κεφαλαιαγορά: Οι προκλήσεις της κρίσης Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: Ελληνική και ευρωπαϊκή διάσταση

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ελληνική Κεφαλαιαγορά: Οι προκλήσεις της κρίσης Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: Ελληνική και ευρωπαϊκή διάσταση"

Μελαινη Παχής
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Ελληνική Κεφαλαιαγορά: Οι προκλήσεις της κρίσης Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών: Ελληνική και ευρωπαϊκή διάσταση Δημήτρης Γ. Τσιμπανούλης, Dr. jur. 30 Νοεμβρίου

2 Η κεφαλαιουχική κατάσταση των τραπεζών στην εποχή της χρηματοοικονομικής κρίσης Απομείωση ιδίων κεφαλαίων τραπεζών λόγω της χρηματοοικονομικής κρίσης Ειδικές πτυχές του ελληνικού τραπεζικού συστήματος Σημασία της επάρκειας ιδίων κεφαλαίων για την ευστάθεια του χρηματοοικονομικού συστήματος Άδεια λειτουργίας Συστήματα εγγύησης καταθέσεων Συστημικοί κίνδυνοι Δυνατότητες άντλησης ιδίων κεφαλαίων από τις τράπεζες Η κατάσταση των κεφαλαιαγορών Αύξηση κεφαλαίου Μακροπρόθεσμος και βραχυπρόθεσμος δανεισμός Οι καταθέσεις Ανάγκες για νέες πηγές ιδίων κεφαλαίων 2

χρηματοοικονομικού συστήματος Άδεια λειτουργίας Συστήματα εγγύησης καταθέσεων Συστημικοί κίνδυνοι Δυνατότητες άντλησης ιδίων κεφαλαίων από

3 Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών Πηγές άντλησης ιδίων κεφαλαίων στην εποχή της κρίσης Χρηματοδότηση από το κράτος; Παράπλευρες απώλειες - το παράδειγμα της Ιρλανδίας Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητος Το δίλημμα: Χρηματοδότηση vs. προληπτικά εποπτικά μέτρα / ειδική εκκαθάριση Η στάθμιση συμφερόντων Ο συστημικός κίνδυνος too big to fail toο systemic to fail too many to fail bank run domino effect Οι συνέπειες μαζικών πτωχεύσεων τραπεζών στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, στην πραγματική οικονομία και στην κοινωνική ειρήνη Κριτήρια επιλογής και (δικαιο)πολιτικές αποφάσεις 3

προληπτικά εποπτικά μέτρα / ειδική εκκαθάριση Η στάθμιση συμφερόντων Ο συστημικός κίνδυνος too big to fail toο systemic to fail too many to fail

4 Μορφές ενεργοποίησης του ΤΧΣ: κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών με συμμετοχή σε Αύξηση κεφαλαίου με έκδοση κοινών μετοχών Υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες (Contingent Convertible Bonds) Άλλα μετατρέψιμα χρηματοοικονομικά μέσα Κίνητρα για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα: Έκδοση warrants (τίτλων παραστατικών δικαιωμάτων κτήσης μετοχών) Προϋποθέσεις ενεργοποίησης του ΤΧΣ α) Αξιολόγηση της βιωσιμότητας από την Τράπεζα της Ελλάδος β) Υποβολή βιώσιμου και αξιόπιστου επιχειρησιακού σχεδίου (προηγούμενη έγκριση από την Τράπεζα της Ελλάδος): Διασφάλιση της βιωσιμότητας για τα επόμενα 3-5 έτη βάσει συντηρητικών εκτιμήσεων Ύψος αναγκαίας κεφαλαιακής ενίσχυσης Μέτρα προς διασφάλιση και ενίσχυση φερεγγυότητας: Πώληση κλάδων αποκατάσταση κερδοφορίας μείωση εξόδων και κινδύνων εξασφάλιση στήριξης από άλλες εταιρίες του ομίλου 4

βιωσιμότητας από την Τράπεζα της Ελλάδος β) Υποβολή βιώσιμου και αξιόπιστου επιχειρησιακού σχεδίου (προηγούμενη έγκριση από την Τράπεζα της Ελλάδος): Διασφάλιση της βιωσιμότητας για τα επόμενα 3-5

5 γ) Λεπτομερές χρονοδιάγραμμα εφαρμογής των μέτρων που περιγράφονται στο επιχειρησιακό σχέδιο Εκπόνηση λεπτομερούς σχεδίου αναδιάρθρωσης (3-5 ετών) Παρακολούθηση, εξέταση και αξιολόγηση του σχεδίου αναδιάρθρωσης από το ΤΧΣ Η προβληματική των κρατικών ενισχύσεων Το κράτος τραπεζίτης / ρυθμιστής / συντονιστής; Διοίκηση και εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών στις οποίες συμμετέχει το ΤΧΣ Δικαίωμα ψήφου των μετοχών που αναλαμβάνει το ΤΧΣ Δικαιώματα αρνησικυρίας (veto) του ΤΧΣ Διαχειριστική εξουσία και όρια εξουσιών του ΔΣ Ποιος χαράσσει την πολιτική των ανακεφαλαιοποιούμενων τραπεζών, με ποιες κατευθυντήριες γραμμές και σε ποια όρια; 5

συντονιστής; Διοίκηση και εταιρική διακυβέρνηση των τραπεζών στις οποίες συμμετέχει το ΤΧΣ Δικαίωμα ψήφου των μετοχών που αναλαμβάνει το ΤΧΣ Δικαιώματα

6 To Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας [ΤΧΣ] (ν. 3864/2010) Σκοπός του ΤΧΣ: Η διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, μέσω α) της ενίσχυσης της κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυμάτων και β) της κεφαλαιακής ενίσχυσης μεταβατικών πιστωτικών ιδρυμάτων που συστήνονται σύμφωνα με το άρθρο 63Ε του ν. 3601/2007. o Κάλυψη των κεφαλαιακών ελλειμμάτων / χρηματοδοτικών κενών (funding gaps). Το ΤΧΣ επιτελεί τους σκοπούς του βάσει ολοκληρωμένης στρατηγικής, η οποία αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών, της Τράπεζας της Ελλάδος και του ΤΧΣ Ειδικά δικαιώματα των κοινών μετοχών που αποκτά το ΤΧΣ o Συμμετοχή στο ΔΣ εκπροσώπου του ΤΧΣ με ειδικά δικαιώματα o Επίβλεψη / εποπτεία της Τρόικας μέσω Επιτρόπου; Όρια εξουσιών. o Αφελληνισμός των τραπεζών; 6

μεταβατικών πιστωτικών ιδρυμάτων που συστήνονται σύμφωνα με το άρθρο 63Ε του ν. 3601/2007. o Κάλυψη των κεφαλαιακών ελλειμμάτων / χρηματοδοτικών κενών (funding gaps).

7 Η χρηματοδοτική πολιτική των ανακεφαλαιοποιημένων από το ΤΧΣ τραπεζών: Ο ρόλος τους στην ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας και οι κανόνες για λειτουργία με όρους αγοράς (άρθρο 2 παρ. 3 και 4 ν. 3864/2010) ισόρροπη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων (άρθρο 2 παρ. 4) επιχειρησιακή αυτονομία (άρθρο 2 παρ. 3 ν. 3864/2010) υλοποίηση σχεδίου αναδιάρθρωσης και επιχειρησιακού σχεδίου (άρθρο 2 παρ. 3 και άρθρο 6) στρατηγική Ταμείου (άρθρο 2 παρ. 5) ελαχιστοποίηση κινδύνων για τον Έλληνα πολίτη (άρθρο 2 παρ. 2 ν. 3864/2010) διασφάλιση υγιούς και ανόθευτου ανταγωνισμού στον τραπεζικό τομέα (άρθρο 2 παρ. 2) Σχέση κράτους ΤΧΣ Τρόικας ιδιωτικού τομέα (μετόχων) στις ανακεφαλαιοποιούμενες τράπεζες: Η χρηματοδοτική πολιτική των τραπεζών και η ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. Οι διοικήσεις των ανακεφαλαιοποιούμενων τραπεζών μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης: Το δίλημμα των (συνδεομένων με ρίσκο) χρηματοδοτήσεων προς ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας και της ευθύνης σε περίπτωση ζημιών που (μπορεί να) οφείλονται (και) σε μακροοικονομικούς παράγοντες. Ανάγκη ασφάλειας δικαίου μέσω έγκαιρης και σαφούς στρατηγικής και πολιτικής κατεύθυνσης από το ΤΧΣ και το κράτος. Σημασία της πολιτικής αυτής και για την απόφαση των υφιστάμενων μετόχων των τραπεζών να συμμετάσχουν στις αυξήσεις κεφαλαίου. 7

3 και άρθρο 6) στρατηγική Ταμείου (άρθρο 2 παρ. 5) ελαχιστοποίηση κινδύνων για τον Έλληνα πολίτη (άρθρο 2 παρ. 2 ν.

8 Η αναπτυξιακή διάσταση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Δήλωση Διάσκεψης Κορυφής Ευρωζώνης 29 Ιουνίου 2012: Για να σπάσει ο φαύλος κύκλος υψηλού δημόσιου χρέους και αναιμικού τραπεζικού συστήματος, η αναγκαία ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών πρέπει να πραγματοποιηθεί μέσω άμεσων ευρωπαϊκών επενδύσεων και όχι μέσω δανεισμού των ευπαθών κρατών και των εθνικών συστημάτων χρηματοπιστωτικής σταθερότητας για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους σε εθνικό επίπεδο, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Οι ευρωπαϊκές άμεσες επενδύσεις ως ψήφος εμπιστοσύνης και πρόκριμα για τη θετική εξέλιξη των εθνικών οικονομιών (τραπεζικού συστήματος και πραγματικής οικονομίας, που τελούν σε σχέση αλληλοδιάδρασης). Προϋποθέσεις: Ενιαίος ευρωπαϊκός εποπτικός μηχανισμός τραπεζών Ενιαίο Ευρωπαϊκό Σύστημα Εγγύησης Καταθέσεων Η πορεία αυτών των μεταρρυθμίσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 8

χρηματοπιστωτικής σταθερότητας για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους σε εθνικό επίπεδο, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα.

9 Η οικονομική κρίση της Ευρωζώνης οδήγησε σε ένα πρωτόγνωρο κατακερματισμό της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, στη στεγανοποίηση των εθνικών αγορών και τον εθνοκεντρικό προσανατολισμό των επενδύσεων και αποταμιεύσεων. Πλήρης ανατροπή του Financial Services Action Plan του Οι δυνατότητες των επιχειρήσεων και οι προοπτικές των πιστωτικών ιδρυμάτων των κρατών μελών προδιαγράφονται από τις εθνικές, εγχώριες αγορές. Αυτή η πραγματικότητα αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τη δημιουργία συνθηκών ανάπτυξης και την ανάκαμψη των προβληματικών οικονομιών της Ευρωζώνης. Η ανασφάλεια δικαίου (νομισματική αβεβαιότητα / Euroexit) και η αβεβαιότητα για το μέλλον εθνικών οικονομιών και του τραπεζικού συστήματος των ευπαθών κρατών Ανάγκη αποκατάστασης του υγιούς και επί ίσοις όροις ανταγωνισμού στην ευρωπαϊκή αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών ως προϋπόθεση α) της ισόρροπης ανάπτυξης του τραπεζικού τομέα των περιφερειακών-ευπαθών οικονομικών και β) της ανάπτυξης αυτής καθ εαυτή ως προαπαιτούμενου για την έξοδο από την κρίση. Ο ρόλος των αγορών και η ανάγκη εκμετάλλευσης των μηχανισμών της αγοράς. 9

Οι δυνατότητες των επιχειρήσεων και οι προοπτικές των πιστωτικών ιδρυμάτων των κρατών μελών προδιαγράφονται από τις εθνικές, εγχώριες αγορές.

10 Δημιουργία ρεαλιστικών συνθηκών ανάπτυξης, οι οποίες αποτελούν ουσιαστική προϋπόθεση για την επιτυχία των σχεδίων ανάκαμψης της Ευρωζώνης. Καταπολέμηση της Λερναίας Ύδρας του ανατροφοδοτούμενου με όρους φαύλου κύκλου δίπολου «δημόσιο χρέος και τραπεζική κρίση» και της ύφεσης ως αποτελέσματος των μέτρων λιτότητας που έχουν ληφθεί μέχρι σήμερα για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων Η ελληνική διάσταση του προβλήματος: Η χρυσή τομή στη χρηματοδοτική πολιτική των ανακεφαλαιοποιουένων από το ΤΧΣ τραπεζών με ασφάλεια δικαίου: ανάπτυξη της πραγματικής ελληνικής οικονομίας τραπεζικοί κανόνες χρηματοδότησης σταθερότητα ελληνικού τραπεζικού συστήματος ξεκάθαρες πολιτικές κατευθυντήριες στις διοικήσεις των ανακεφαλαιοποιούμενων τραπεζών και δημιουργία πλαισίου που δεν δημιουργεί κίνδυνο ευθύνης των μελών του ΔΣ στη λήψη αποφάσεων προς ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας λόγω ανασφάλειας δικαίου. 10

σήμερα για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών προβλημάτων Η ελληνική διάσταση του προβλήματος: Η χρυσή τομή στη χρηματοδοτική πολιτική των ανακεφαλαιοποιουένων από το ΤΧΣ τραπεζών με ασφάλεια

11 Ο δικηγόρος Αθηνών Δημήτρης Τσιμπανούλης γεννήθηκε στο Βόλο. Είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1980) και διδάκτωρ της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Φραγκφούρτης (1986) (υπότροφος DAAD, ). Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Φραγκφούρτης και του Ινστιτούτου Max-Planck Φραγκφούρτης ( ). Από το 1996 είναι επικεφαλής του Δικηγορικού Γραφείου «Τσιμπανούλης & Συνεταίροι». Κατά την περίοδο ήταν ο επικεφαλής νομικός σύμβουλος της Κυπριακής Κυβέρνησης για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της κυπριακής κεφαλαιαγοράς. Διετέλεσε σύμβουλος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς της Αλβανίας στο πλαίσιο προγράμματος της EBRD για τη σύνταξη νομοσχεδίου για εταιρικά ομόλογα και ομόλογα φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης ( ). Είναι από Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τραπεζικού και Χρηματοοικονομικού Δικαίου (AEDBF) (από το 2003 μέλος ΔΣ) και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης Ευρωπαϊκού Δικαίου (από το 2002) και του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (από το 2009). Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕΠΕ ( ). Νομικός σύμβουλος στην Τράπεζα της Ελλάδος, στην οποία παρέχει νομικές υπηρεσίες από το Είναι μέλος του European Financial Market Lawyers Group (υπό την αιγίδα της ΕΚΤ, 1999-) και του Insolvency Law Experts Group (Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Συμμετείχε σε πολλές επιτροπές νομικών εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε θέματα του χρηματοοικονομικού τομέα. Είναι συγγραφεύς τριών βιβλίων και πολλών άρθρων σε νομικά περιοδικά, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, επί θεμάτων εταιρικού και χρηματοοικονομικού δικαίου. 11

Διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Φραγκφούρτης και του Ινστιτούτου Max-Planck Φραγκφούρτης (1984-1987).

Σχετικά έγγραφα

Η ΣΗΜΑΣΙΑ. Αθήνα, 22 εκεµβρίου 2013 Hilton αίθουσα Galaxy

Η ΣΗΜΑΣΙΑ. Αθήνα, 22 εκεµβρίου 2013 Hilton αίθουσα Galaxy ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΙΚΑΙΟΥ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΑΞΙΟΤΗΣ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΗΣ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΞΙΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ