Τα µείγµατα και τα διαλύµατα

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα µείγµατα και τα διαλύµατα"

Transcript

1 Τα µείγµατα και τα διαλύµατα Οι καθρέφτες και οι φακοί 175

2 Επιστηµονικό µέρος Μείγµα ονοµάζεται το σώµα που αποτελείται από δύο ή περισσότερες χηµικές ουσίες, οι οποίες συνυπάρχουν χωρίς να αντιδρούν µεταξύ τους. Η ανάµειξη των χηµικών ουσιών γίνεται σε τυχαίες αναλογίες και κάθε ουσία διατηρεί αµετάβλητες τις αρχικές του ιδιότητες. Στη φύση τα πιο πολλά υλικά είναι µείγµατα διαφόρων ειδών. Για παράδειγµα/ ο ατµοσφαιρικός αέρας είναι µείγµα από µόρια οξυγόνου, αζώτου, διοξειδίου του άνθρακα, υδρατµών κ.ά. Το πόσιµο νερό είναι ένα οµογενές µείγµα που αποτελείται από µόρια νερού, µόρια διαλυµένων αερίων π.χ οξυγόνου, µόρια και ιόντα διαφόρων αλάτων π.χ ανθρακικό και χλωριούχο άλας. Τα καύσιµα είναι µείγµατα διαφόρων υδρογονανθράκων π.χ βενζίνη. Τα µείγµατα διακρίνονται σε ετερογενή και σε οµογενή. Γενικά τα µείγµατα διακρίνονται σε οµογενή και ετερογενή ανάλογα µε το αν αποτελούν µία ενιαία φάση ή όχι (δηλαδή αν µπορούν να διακριθούν τα συστατικά τους µακροσκοπικά). Ειδικότερα, ετερογενή ονοµάζονται τα µείγµατα που δεν έχουν την ίδια σύσταση σε όλη τη µάζα τους π.χ µείγµα από λάδι και νερό. Στα ετερογενή µείγµατα στερεών (π.χ φακές, άµµος) µπορούµε εύκολα να διακρίνουµε τα συστατικά τους µε τη µέθοδο της διαλογής ( δηλαδή µε το χέρι). Στα ετερογενή µείγµατα στερεών και υγρών (π.χ νερό και άµµος) και σε κατάστασης ηρεµίας, τα βαρύτερα συστατικά ( άµµος) καθιζάνουν ενώ κατά την ανακίνηση το µείγµα θολώνει. Τα συστατικά τους µπορούµε να τα διακρίνουµε µε διήθηση, διαλογή µε µαγνήτη κ.ά. Οµογενή ονοµάζονται τα µείγµατα που έχουν την ίδια σύσταση, ποιοτική και ποσοτική, και τις ίδιες ιδιότητες σε όλη τη µάζα τους. Τα οµογενή µείγµατα ονοµάζονται και διαλύµατα. Π.χ αλατόνερο, ζαχαρόνερο. Γενικά ένα διάλυµα αποτελείται από τη διαλυµένη ουσία ( π.χ αλάτι) και το διαλύτη ( π.χ νερό). Το νερό είναι ένας πολύ σηµαντικός διαλύτης, διαλύει πολλές ουσίες, είναι φθηνό, άφθονο και ακίνδυνο. Αν ο διαλύτης είναι το νερό τότε το διάλυµα λέγεται υδατικό. Επίσης αν σε κάποιο διάλυµα δεν αναφέρεται ο διαλύτης τότε εννοείται ότι διαλύτης είναι το νερό. Αλλοι γνωστοί διαλύτες είναι το οινόπνευµα, ο αιθέρας, η βενζίνη κ.ά. Οι καθρέφτες και οι φακοί 176

3 Υπάρχουν πολλών ειδών διαλύµατα: Στερεά σε υγρά, π.χ ζάχαρη «οι νερό ή ζάχαρη icoi οινόπνευµα Στερεά σε στερεά, π.χ κράµα ορείχαλκου Υγρά σε υγρά, οινόπνευµα και νερό Αέρια σε υγρά, π.χ οξυγόνο και νερό Αέρια σε αέρια, π.χ οξυγόνο και άζωτο του ατµοσφαιρικού αέρα. Περιεκτικότητα-είδη διαλυµάτων -διαλυτότητα Περιεκτικότητα ονοµάζεται το µέγεθος που εκφράζει την ποσότητα της διαλυµένης ουσίας που περιέχεται σε ορισµένη ποσότητα διαλύµατος. Η περιεκτικότητα εκφράζεται συνήθως µε τους ακόλουθους τρόπους: Περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος ( % W/W ): εκφράζει τον αριθµό των γραµµαρίων της διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 γραµµάρια διαλύµατος. Περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος προς όγκο (% W/V): εκφράζει τον αριθµό των γραµµαρίων της διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύµατος. Περιεκτικότητα στα εκατό κατά όγκο (% V/V): εκφράζει τον αριθµό των ml της διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 ml διαλύµατος. Αραιό ονοµάζεται το διάλυµα που περιέχει µικρή ποσότητα διαλυµένης ουσίας σε σχέση µε την ποσότητα του διαλύτη. Αντίθετα, πυκνό ονοµάζεται το διάλυµα που περιέχει µεγάλη ποσότητα διαλυµένης ουσίας σε σχέση µε το διαλύτη. Ακόρεστο ονοµάζεται το διάλυµα στο οποίο µπορεί να διαλυθεί και άλλη ποσότητα ουσίας ενώ κορεσµένο ονοµάζεται το διάλυµα που περιέχει τη µέγιστη ποσότητα διαλυµένης ουσίας για ορισµένη ποσότητα διαλύτη και σε ορισµένες συνθήκες. Για να κάνουµε ένα κορεσµένο διάλυµα ακόρεστο, µπορούµε είτε να αυξήσουµε την ποσότητα του διαλύτη είτε να αυξήσουµε την θερµοκρασία του διαλύµατος. Ευδιάλυτη ονοµάζεται η ουσία που µεγάλη ποσότητα αυτής µπορεί να διαλυθεί σε ορισµένη ποσότητα διαλύτη π.χ αλάτι στο νερό. υσδιάλυτη ονοµάζεται η ουσία που διαλύεται ελάχιστα στο διαλύτη π.χ κιµωλία ή άργιλος σε νερό. Το πόσο πολύ ή λίγο διαλύεται µία ουσία στο διαλύτη, σε ορισµένες συνθήκες µας το δείχνει η διαλυτότητα της σε αυτόν. Έτσι η διαλυτότητα µιας ουσίας σε κάποιο διαλύτη είναι το µέγεθος που εκφράζει τη µέγιστη Οι καθρέφτες και οι φακοί 177

4 ποσότητα µιας ουσίας που µπορεί να διαλυθεί σε ορισµένη ποσότητα του διαλύτη, κάτω από* ορισµένες συνθήκες. Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη διαλυτότητα µίας ουσίας είναι η θερµοκρασία και η πίεση. * Η διαλυτότητα των στερεών στο νερό συνήθως αυξάνει µε την αύξηση της θερµοκρασίας. Αυτό δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγµα, η διαλυτότητα του αλατιού µεταβάλλεται ελάχιστα µε την αύξηση της θερµοκρασίας ή ο γύψος και ο κοινός ασβέστης διαλύονται πιο εύκολα στο ψυχρό νερό. Η διαλυτότητα των αερίων στο νερό ελαττώνεται µε την αύξηση της θερµοκρασίας. Είναι γνωστό ότι στην αρχή της θέρµανσης του νερού παρατηρούνται φυσαλίδες στα τοιχώµατα του δοχείου. Αυτές οι φυσαλίδες περιέχουν αέρα ο οποίος είναι διαλυµένος στο νερό και αρχίζει να βγαίνει µε µορφή φυσαλίδων λόγω µείωσης της διαλυτότητας του µε την αύξηση της θερµοκρασίας. * Η διαλυτότητα των αερίων στα υγρά αυξάνει µε την αύξηση της πίεσης. Είναι γνωστό ότι µε αυτό τον τρόπο διοχετεύεται και διαλύεται το αέριο διοξείδιο του άνθρακα στα διάφορα αεριούχα ποτά π.χ πορτοκαλάδα µε ανθρακικό. Μέθοδοι διαχωρισµού των συστατικών ενός ετερογενούς µείγµατος 1 ) Ετερογενές µείγµα δύο στερεών: * Με διαλογή µε το χέρι π.χ µείγµα από φακές και φασόλια * Με διαλογή µε µαγνήτη π.χ µείγµα από ρινίσµατα σιδήρου και κιµωλία. * Με κοσκίνισµα ή πλύσιµο, όταν το ένα συστατικό έχει µεγαλύτερους και βαρύτερους κόκκους π.χ µείγµα από χαλίκια και άµµο. Έτσι άλλωστε διαχώριζαν παλιά τα ψήγµατα χρυσού από την άµµο. * Με έκπλυση και επίπλευση στην οποία χρησιµοποιείται κάποιο αφρώδες σαπωνοειδές υγρό. Το ελαφρύτερο υλικό σχηµατίζει µε το υγρό έναν αφρό που επίπλεε» ενώ το βαρύτερο υλικό κατακάθεται. 2)Ετερογενές µείγµα στερεού σε υγρά * Με διήθηση (φιλτράρισµα ) στην οποία ειδικά φίλτρα (διηθητικό χαρτί) συγκρατούν το σώµα που βρίσκεται σε στερεή κατάσταση και επιτρέπουν να διέλθει το υγρό π.χ γαλλικός καφές, τσάι. * Με φυγοκέντριση στην οποία µε ειδικές φυγοκεντρικές µηχανές το Οι καθρέφτες και οι φακοί 178

5 στερεό συσπειρώνεται και σχηµατίζει µεγαλύτερους κόκκους και στρωµατοποιείται ανάλογα µε το µέγεθος και το βάρος των κόκκων. Αυτή η µέθοδος χρησιµοποιείται για παράδειγµα στο διαχωρισµό των συστατικών του αίµατος. 3) Οµογενή µείγµα (ή διαφορετικά διάλυµα στερεού σε υγρό) * Με εξάτµιση στην οποία το υγρό αποµακρύνεται µε τη µορφή ατµού και παραµένει το στερεό ως κατάλοιπο. Το στερεό εµφανίζεται µε κρυσταλλική µορφή όταν η εξάτµιση είναι βραδεία. Η εξάτµιση έχει βρει εφαρµογή τόσο στην παραλαβή αλατιού από το θαλασσινό νερό (αλυκές) όσο και για τη µετατροπή του θαλάσσιου νερού σε πόσιµο αφαλάτωση). * Με απλή απόσταξη στην οποία µε συνδυασµό βρασµού και στη συνέχεια υγροποίησης, το νερό αποµακρύνεται. Το στερεό παραµένει στον πυθµένα του δοχείου ( βραστήρα). Η απλή απόσταξη γίνεται µε τη βοήθεια ειδικής αποστακτικής συσκευής ή µε αυτοσχέδιο συσκευή όπως περιγράφεται στο βιβλίο του µαθητή. 4) Οµογενές µείγµα ( ή διαφορετικά διάλυµα υγρού σε υγρό) * Με κλασµατική απόσταξη, µία ειδική µορφή απόσταξης που στηρίζεται στην απόσταξη σε διαφορετικές θερµοκρασίες. Αν για παράδειγµα έχουµε ένα διάλυµα οινοπνεύµατος και νερού, τότε το οινόπνευµα αποστάζει στους 78 C (σηµείο βρασµού του οινοπνεύµατος) ενώ το νερό παραµένει ως υγρό µέχρι περίπου στους 100 C ( σηµείο βρασµού του νερού) και κατόπιν αποστάζει και αυτό. Η κλασµατική απόσταξη χρησιµοποιείται συνήθως για το διαχωρισµό των συστατικών του αργού πετρελαίου και για την παρασκευή οινοπνευµατωδών ποτών π.χ ούζο. Οι καθρέφτες και οι φακοί 179

6 Τα µείγµατα των ουσιών Οι ιδέες των µαθητών Τα περισσότερα από τα υλικά, που τα παιδιά συναντούν στην καθηµερινή τους ζωή, είναι µείγµατα και συνεπώς από την άποψη των Φυσικών Επιστηµών δεν µπορούν να θεωρηθούν ως απλές ουσίες. Ωστόσο, κάποια υλικά (όπως π.χ. ο αέρας, το νερό, το µέλι, το γιαούρτι και άλλα τρόφιµα), αν και στην πραγµατικότητα είναι µείγµατα ουσιών, συχνά χαρακτηρίζονται από τα παιδιά ως "απλά*. Ακόµα και οι ενήλικες υφίστανται τέτοια σύγχυση. Όταν µελετήθηκε σε έρευνα η σηµασία αποκλειστικά και µόνο της λέξης "απλή", ένα µικρό µόνο ποσοστό των παιδιών της απέδωσε τη σηµασία του "µη µείγµατος", ενώ το µεγαλύτερο ποσοστό είχε ιδέες που περιελάµβαναν λέξεις όπως "καθαρή", "λαµπερή", "όµορφη", "όπως πρέπει να είναι" και "ακριβής" (R. Driver et al, 1998). Σε µια ερευνητική µελέτη, µε µαθητές ηλικίας 15 ετών, ήταν εµφανής η τάση τους να θεωρούν τα καθηµερινά υλικά ως απλές ουσίες, όσο και η αδυναµία τους να δώσουν παραδείγµατα µε µείγµατα ή και να τα εξηγήσουν. Τα παιδιά µπορούσαν να αναγνωρίζουν µε µεγαλύτερη ευκολία τα ετερογενή µείγµατα π.χ. γρανίτης, απ* ότι τα οµογενή, όπως π.χ. τα διαλύµατα. Αντίθετα από την απλή ουσία, η οποία έχει σταθερές ιδιότητες (κάτω από ορισµένες συνθήκες), το µείγµα έχει ιδιότητες που εξαρτώνται από τις σχετικές αναλογίες των συστατικών του ουσιών. Τα παιδιά δεν εκτιµούν πάντα ότι οι ιδιότητες ενός µείγµατος εξαρτώνται από τη σύσταση του. Ιδέες για τη διάλυση και τα διαλύµατα Τα παιδιά, από την πολύ µικρή ηλικία µέχρι και την ενηλικίωση τους έχουν αρκετές ιδέες για τη "διάλυση*. Μερικές από αυτές αποκαλύπτονται από τις λέξεις που χρησιµοποιούν για να περιγράψουν τι συµβαίνει όταν η ζάχαρη πέσει στο νερό. Μέχρι την ηλικία των 8 ετών, τα παιδιά έχουν την τάση να εστιάζουν µόνο στη διαλυµένη ουσία, λέγοντας ότι αυτή "απλά φεύγει", "εξαφανίζεται", "λιώνει", "διαλύεται" ή "απλά µετατρέπεται σε νερό". Όταν ζητούνται διευκρινίσεις από τα παιδιά για την απάντηση "λιώνει", τότε πολλά παιδιά τείνουν να περιγράψουν µια διαδικασία όµοια µε τον πάγο που "γίνεται ρευστό" (R.Driver et al, 1998). Μελέτες έχουν δείξει ότι οι µαθητές έχουν µια ποικιλία ιδεών για τα διαλύµατα. Έτσι κάποιοι µαθητές δε θεωρούν ένα διάλυµα ζάχαρης ως ευρισκόµενο σε µια µόνο φάση, αλλά αντί γι' αυτό έχουν την ιδέα ότι κάποια αόρατα χοντρά σωµατίδια Οι καθρέφτες και οι φακοί 180

7 ζάχαρης παραµένουν σε στερεή κατάσταση. Τα παιδιά υποστηρίζουν επίσης ότι τα σωµατίδια µπορεί να φιλτραριστούν ή να αποµονωθούν από το διάλυµα, άλλα παιδιά, επειδή δεν εντοπίζουν κανένα ευδιάκριτο όριο µεταξύ της διαλυµένης ουσίας και του διαλυτικού µέσου, θεωρούν το διάλυµα περισσότερο ως µια µόνο ουσία παρά ως ένα οµογενές µείγµα. Συχνά, οι µεγαλύτεροι µαθητές φαντάζονται ότι όταν η ζάχαρη διαλύεται 'µετατρέπεται σε µικρά κοµµατάκια*. Αργότερα µερικοί πιστεύουν ότι *τα µόρια της ζάχαρης γεµίζουν τα κενά των µορίων του νερού* ή διαφορετικά "αναµιγνύονται µε τα µόρια του νερού*. Μερικοί ερευνητές έχουν εξετάσει το θέµα της διατήρησης (της ουσίας, του βάρους, της µάζας και του όγκου) κατά τη διάλυση. Ακόµα και τα παιδία µικρής ηλικίας σκέφτονται ότι η ουσία διατηρείται µε κάποιο τρόπο. Ωστόσο, λιγότερα παιδιά κατανοούν την έννοια της διατήρησης του βάρους. Η διαφορά στο ποσοστό µεταξύ των µαθητών που διατηρούν την ουσία και αυτών που διατηρούν το βάρος µειώνεται στα επόµενα σχολικά χρόνια. Μετά την ηλικία των 12 ετών, αρκετοί µαθητές αρχίζουν να αναπτύσσουν µια πιο επιστηµονική αντίληψη για τη µάζα και το βάρος. Έτσι τελικά πολλοί αλλά σε καµία περίπτωση όλοι, διατηρούν τόσο το βάρος όσο και τη µάζα της διαλυµένης ουσίας. Μαζί µε την οικοδόµηση ιδεών για τα υγρά διαλύµατα οι µαθητές αναµένεται να αναπτύξουν ιδέες για τα αέρια διαλύµατα, έχοντας ως παράδειγµα τον αέρα. Σε µελέτη αναφέρεται ότι τα µικρά παιδιά συχνά έχουν την ιδέα ότι ένα µείγµα, π.χ. ο αέρας, είναι µια ουσία. βιβλιογραφία 1. Driver, A Squires, P. Rushworth, V. WoodRobinson 1998 (επιµέλεια Π. Κόκκοτας). Οκοδοµώντας τις έννοες των Φυσικών Επιστηµών, Τυπωθήτω, Αθήνα 2. Π, Κόκκοτας (1999). Σύγχρονες προσεγγίσεις στη διδασκαλία των Φυσικών Επιστηµών, Αθήνα 3. Παπαγεωργίου Μ., *Παιδικές αντιλήψεις για το φαινόµενο της διάλυσης της ζάχαρης στο νερό, 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο ιδακτικής των Φυσικών Επιστηµών και Εφαρµογή των Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση, (1998) σσ Οι καθρέφτες και οι φακοί 181

8 Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 182

9 Φύλλο Εργασίας 1. Τα µείγµατα διδακτικοί στόχοι Οι µαθητές: Να παρασκευάσουν µείγµατα µε υλικά της καθηµερινής ζωής. Να ορίσουν την έννοια του µείγµατος. Να παρασκευάσουν µείγµατα στερεών µε στερεά, υγρών µε υγρά και υγρών µε στερεά. Υλικά ρύζι φακές ταλκ ρινίσµατα σιδήρου λευκό οινόπνευµα νερό ζάχαρη πλαστικά διαφανή ποτήρια (µεγάλα και µικρά) Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν µία οµάδα της τάξης Περιγραφή δραστηριοτήτων εισαγωγικός προβληµατισµός (σελ.136) Με βάση το εισαγωγικό κείµενο γίνεται συζήτηση στην τάξη για το τι µπορούσε να φτιάξει η Μαρία ανακατεύοντας τα υλικά που είχε στη διάθεση της. Οι µαθητές εκφράζουν ανάλογες εµπειρίες οι οποίες καταγράφονται και οµαδοποιούνται από το δάσκαλο στον πίνακα ή σε διαφάνεια. Υπάρχει περίπτωση κάποιος µαθητής να πει ότι µε το ανακάτεµα των υλικών προκύπτει µείγµα. Σε αυτή την περίπτωση, η λέξη αναγράφεται στον πίνακα και επανερχόµαστε σε αυτήν πριν οριστεί η έννοια του Οι καθρέφτες και οι φακοί 183

10 ραστηρι ότητα (σελ.136) µείγµατος. Καλό είναι να γίνει και συζήτηση για τα υλικά που είναι επικίνδυνα για τα παιδιά και να αναφερθούν οι λόγοι που τα καθιστούν επικίνδυνα (π.χ χλωρίνη, φάρµακα, απορρυπαντικά). Η δραστηριότητα που ακολουθεί στοχεύει στην εξοικείωση των µαθητών µε ακίνδυνα υλικά της καθηµερινής ζωής και την παρασκευή µειγµάτων µε αυτά. Κάθε οµάδα παρασκευάζει τουλάχιστον δύο µείγµατα (δοκιµές).για κάθε µείγµα καταγράφει στον πίνακα: α) το είδος των υλικών που χρησιµοποιεί και β) τις αντίστοιχες ποσότητες µετρη- µένες σε κουταλάκια ή ποτηράκια. Οι µαθητές αναµένεται να συµπληρώσουν τον πίνακα ως εξής: Παρασκευάσαµε µείγµα ανακατεύοντας (αναµειγνύοντας) 2 κουταλάκια ρύζι, 1 κουταλάκι ρινίσµατα σιδήρου και 2 κουταλάκια φακές συζητάµε στην τάξη (σελ 137) 2 κουταλάκια ζάχαρη και 1 ποτηράκι µε νερό Κάθε οµάδα παρουσιάζει τα µείγµατα και τον τρόπο µε τον οποίο τα παρασκεύασε.ακολουθεί συζήτηση στην τάξη µε απώτερο στόχο τον ορισµό της έννοιας του µείγµατος. Ενδεικτικές ερωτήσεις που θα διευκόλυναν την εξαγωγή του ορισµού µπορεί να είναι: Πόσα τουλάχιστον υλικά απαιτούνται για την παρασκευή ενός µείγµατος; Σε ποια κατάσταση µπορεί να βρίσκονται τα υλικά; Πρέπει να είναι συγκεκριµένες οι ποσότητες; Φαίνονται τα υλικά µετά την ανάµειξη; Ο ορισµός που θα συµφωνηθεί από το σύνολο των µαθητών της τάξης θα συγκριθεί µε αυτόν που αναφέρεται στο βιβλίο του µαθητή. Η προηγούµενη δραστηριότητα ήταν ελεύθερη Οι καθρέφτες και οι φακοί 184

11 Οµαδική δραστηριό τητα. σελ. 158) συζητάµε στην τάξη (σελ. 130) και γι' αστό οι µαθητές αναµένεται να παρασκευάσουν κυρίως µείγµατα στερεών µε στερεά για τα οποία έχουν πιο πολλές εµπειρίες από την καθηµερινή ζωή. Η τελευταία δραστηριότητα είναι εν µέρει κατευθυνόµενη µιας και ζητείται από τους µαθητές να παρασκευάσουν µείγµατα που τα υ- λικά τους βρίσκονται σε ορισµένη φυσική κατάσταση (π.χ µείγµα υγρών µε υγρά). Οι µαθητές καταγράφουν το είδος των υλικών και τις ποσότητες που χρησιµοποίησαν για την παρασκευή τριών διαφορετικών µειγµάτων Στερεά µε στερεά π.χ. 2 κουταλάκια φακές, 1 κουταλάκι ταλκ Υγρά µε υγρά π.χ. 1 ποτηράκι µε οινόπνευµα και 2 ποτηράκια µε νερό Υγρά µε στερεά π.χ. 1 κουταλάκι ρύζι και 1 ποτηράκι µε οινόπνευµα Η διδακτική ενότητα ολοκληρώνεται µε συζήτηση στην τάξη για τις διάφορες κατηγορίες µειγµάτων δίνοντας έµφαση σε παραδείγµατα από την καθηµερινή ζωή. Τέλος γίνεται συζήτηση και για µείγµατα που το ένα ή παραπάνω συστατικά τους βρίσκονται σε αέρια κατάσταση. Ως τέτοιο µπορεί να θεωρηθεί ο ατµοσφαιρικός αέρας ο οποίος είναι µείγµα αζώτου, οξυγόνου και άλλων αερίων. Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 185

12 Φύλλο Εργασίας 2 Οι µαθητές: Να ανακαλύψουν τρόπους διαχωρισµού" των συστατικών ενός µείγµατος Να εφαρµόσουν τη διαλογή, την έλξη µε µαγνήτη, την έκπλυση και τη διήθηση για το διαχωρισµό συγκεκριµένων συστατικών ενός µείγµατος Υλικά 3 κουταλιές τριµµένο φελιζόλ 5 κουταλιές άµµο 1 κουταλιά ρινίσµατα σιδήρου 10 µικρά χαλίκια µικρή πλαστική λεκάνη πλαστικά διαφανή ποτήρια Ο διαχωρισµός των µειγµάτων λαβίδα µαγνήτη χαρτί κουζίνας νερό Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν µία οµάδα της τάξης Περιγραφή δραστηριοτήτων εισαγωγικός προβληµατι σµός (σελ139) Στην αρχή της διδακτικής ενότητας τίθεται από τη Μαρία το ερώτηµα : «πώς θα ξεχωρίσω τα ρινίσµατα σιδήρου από το µείγµα;» Οι µαθητές εκφράζουν τις απόψεις τους, προτείνοντας συγκεκριµένο τρόπο για το διαχωρισµό των ρινισµάτων. Αναµένεται να προτείνουν τους εξής τρόπους: Οι καθρέφτες και οι φακοί 186

13 όσοι έχουν εµπειρίες µε µαγνήτες µπορεί να προτείνουν την έλξη µε µαγνήτη. * Κάποιοι µπορεί να προτείνουν να διαχωρίσουν πρώτα τα άλλα υλικά και να µείνουν τελευταία τα ρινίσµατα. οµαδική δραστηριότητα (σελ140) Οι απόψεις τους ελέγχονται µε την δραστηριότητα που ακολουθεί. Οι µαθητές παρασκευάζουν το µείγµα του οποίου τα συστατικά αναγράφονται στην εικόνα µε το βαζάκι της σελ Στην συνέχεια δοκιµάζουν τρόπους διαχωρισµού των συστατικών του µείγµατος µε τη βοήθεια των υλικών που έχουν στη διάθεση τους. Είναι φανερό ότι δεν είναι υποχρεωµένοι να χρησιµοποιήσουν όλα τα βοηθητικά υλικά που τους δίνονται. Για παράδειγµα,το νερό θα το χρησιµοποιήσουν µόνο στην περίπτωση που σκεφτούν ότι προσθέτοντας το θα επιπλεύσει το τριµµένο φελιζόλ Το χαρτί κουζίνας θα το χρησιµοποιήσουν µόνο αν σκεφτούν να διηθήσουν το µείγµα. Γενικότερα θα ήταν καλό να συστήσουµε στους µαθητές να επιλέγουν για το διαχωρισµό των συστατικών ενός µείγµατος εκείνο τον τρόπο που απαιτεί το λιγότερο χρόνο. Οι µαθητές αναµένεται να καταγράψουν τους εξής τρόπους για το διαχωρισµό των συστατικών του µείγµατος: συζητάµε στην τάξη (σελ 140) Χαλίκια = διαλογή µε το χέρι Ρινίσµατα σιδήρου = έλξη µε το µαγνήτη Φελιζόλ = έκπλυση µε νερό Αµµος = διήθηση του µείγµατος νερού και άµµου µε διηθητικό χαρτί Στη συνέχεια οι µαθητές συζητούν για την ή τις ιδιότητες του υλικού που τους βοήθησαν να επιλέξουν το συγκεκριµένο τρόπο διαχωρισµού. Αναµένεται να συµφωνήσουν στα εξής: Οι καθρέφτες και οι φακοί 187

14 Ρινίσµατα σιδήρου = είναι µέταλλα και έλκονται από το µαγνήτη Φελιζόλ = είναι ελαφρύ και επιπλέει στο νερό Χαλίκια = είναι µεγάλα σε µέγεθος και διαχωρίζονται εύκολα και γρήγορα µε το χέρι οµαδική δραστήριο ήτα (σελ 141) Οι µαθητές συζητούν στην οµάδα και γράφουν δίπλα σε κάθε εικόνα για ποιο υλικό και σε ποιο στάδιο χρησιµοποίησαν τους συγκεκριµένους τρόπους διαχωρισµού των υλικών. Πιθανά οι µαθητές θα συµπληρώσουν τα εξής: Το διαχωρισµό µε µαγνήτη το χρησιµοποιήσαµε για να διαχωρίσουµε τα ρινίσµατα σιδήρου από το µείγµα. Τη διαλογή τη χρησιµοποιήσαµε για να διαχωρίσουµε τα χαλίκια ή και σε κάποιες περιπτώσεις το τριµµένο φελιζόλ. Τη διήθηση τη χρησιµοποιήσαµε για να διαχωρίσουµε την άµµο από το νερό. Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 188

15 Φύλλο Εργασίας 3 Τα διαλύµατα ιδακτικοί στόχοι Οι µαθητές: Να διαπιστώσουν ότι κάποια υγρά αναµειγνύονται (διαλύονται σε) µε κάποια άλλα υγρά, ενώ υπάρχουν υγρά που δεν αναµειγνύονται (διαλύονται σε) µε κάποια άλλα. Να παρασκευάσουν διαλύµατα στερεών σε υγρά και υγρών σε υγρά. Να ορίσουν τις έννοιες διάλυµα, διαλύτης και διαλυµένη ουσία. Υλικά νερό ξύδι πλαστικά κουταλάκια οδοντογλυφίδα µπλε οινόπνευµα λάδι αλάτι αλεύρι βαφή αυγών ετικέτες Σταγονόµετρα Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν µία οµάδα της τάξης Περιγραφή δραστηριοτήτων εισαγωγικός προβληµατισµός (σελ. 142) πειραµατιζόµασ τε (σελ. 142) Οι µαθητές µέσα από τα δύο προηγούµενα φύλλα εργασίας έχουν ήδη εξοικειωθεί µε την παρασκευή µειγµάτων και µε τους τρόπους διαχωρισµού των συστατικών τους. Στην αρχή αυτής της διδακτικής ενότητας εισάγονται άτυπα στην έννοια του διαλύµατος. Η πειραµατική δραστηριότητα στοχεύει σε πρώτο επίπεδο στο να παρασκευάσουν οι µαθητές µείγµατα υγρών µε υγρά και σε δεύτερο επίπεδο να τα διακρίνουν σε δύο κατηγορίες: Οι καθρέφτες και οι φακοί 189

16 παρατηρούµε (σελ. 142) N Εκείνα που τα συστατικά τους δεν αναµειγνύονται (δε διαλύονται) και δε φαίνονται σαν ένα σώµα (π.χ λάδι µε νερό). N Εκείνα που τα συστατικά τους αναµειγνύονται (διαλύονται) και φαίνονται σαν ένα σώµα Λυτά τα µείγµατα αποτελούν τα διαλύµατα, (π.χ ξύδι και νερό). Στό πρώτο βήµα της πειραµατικής δραστηριότητας οι µαθητές θα παρατηρήσουν: ότι όταν αναµειγνύουν λάδι µε νερό µετά από λίγο τα δύο σώµατα ξεχωρίζουν. Το λάδι δε διαλύεται στο νερό. Τα δύο σώµατα δε φαίνονται ως ένα σώµα µετά την ανάµειξη τους Το µείγµα (λάδι µε νερό) δεν µπορεί να χαρακτηριστεί ως διάλυµα. Στο δεύτερο βήµα της πειραµατικής δραστηριότητας οι µαθητές θα παρατηρήσουν: ότι όταν αναµειγνύουν ξύδι µε λάδι τα δύο σώµατα ξεχωρίζουν. 4ε διαλύεται το ένα στο άλλο. Τα δύο σώµατα δε φαίνονται ως ένα σώµα µετά την ανάµειξη τους. Το µείγµα (λάδι µε ξύδι) δεν µπορεί να χαρακτηριστεί ως διάλυµα. Στο τρίτο βήµα της πειραµατικής δραστηριότητας οι µαθητές θα παρατηρήσουν: ότι το ξύδι όταν περνάει µέσα από το λάδι δεν αναµειγνύεται µε αυτό, δε διαλύεται στο λάδι. Αντίθετα µόλις συναντήσει το νερό απλώνεται, ανάµειγνύεται µε το νερό και φαίνεται σαν ένα σώµα. Το µείγµα (ξύδι µε νερό) χαρακτηρίζεται ως διάλυµα. Οι καθρέφτες και οι φακοί 190

17 οµαδική εργασία 145) Σηµείωση: Α) Σε αυτή τη δραστηριότητα δεν είναι απαραίτητο οι µαθητές να χρησιµοποιήσουν τις λέξεις διάλυµα ή διαλύεται αφού ακόµα δεν τις γνωρίζουν. Κυρίαρχος στόχος παραµένει η διάκριση των µειγµάτων στις δύο κατηγορίες που προαναφέρθηκαν. Η έννοια του διαλύµατος θα οικοδοµηθεί σταδιακά. Θα προκύψει ως αναγκαιότητα ονοµατοδοσίας για εκείνα τα µείγµατα που τα συστατικά τους φαίνονται ως ένα σώµα. Β) Σχεδόν για τα περισσότερα διαλύµατα χρησι- µοποιείται το νερό ως διαλύτης γιατί είναι ακίνδυνο, είναι πολύ καλός διαλύτης και µπορεί να βρεθεί πολύ εύκολα.φυσικά αυτό δεν αποκλείει στο δάσκαλο να προσφέρει εµπειρίες στους µαθητές του και µε άλλους διαλύτες. Στόχος της επόµενης πειραµατικής δραστηριότητας είναι: N Η παρασκευή µειγµάτων στερεών σε νερό ή υγρών σε νερό N Η διάκριση αυτών των µειγµάτων σε αυτά που τα συστατικά τους διακρίνονται (φαίνονται µε το µάτι) και σε αυτά που τα συστατικά τους φαίνονται σαν ένα υλικό δηλαδή στα διαλύµατα. N Η διαπίστωση ότι για την παρασκευή ενός διαλύ µατος απαραίτητη προοπόθεση είναι ένα από τα συστατικά του µείγµατος να βρίσκεται σε υγρή κατάσταση. Οι µαθητές στο πρώτο βήµα παρασκευάζουν τα µείγµατα. Στο δεύτερο βήµα του πειράµατος αναµένουµε να συµπληρώσουν τον πίνακα ως εξής: Οι καθρέφτες και οι φακοί 191

18 Περιεχόµενο Μείγµα Μείγµα υγρού ιακρίνονται Φαίνονται σαν ποτηριού στερεού µε µε νερό τα συστατικά ένα υλικό νερό και αλεύρι νερό και αλάτι νερό και βαφή νερό και οινόπνευµα νερό του µείγµατος νερό και λάδι συζητάµε στην τάξη (σελ. 144) δραστηριότη τα (σελ. 145) Οι µαθητές συζητούν αρχικά στην οµάδα τους και µετά σε επίπεδο τάξης για τις διαφορές που παρατήρησαν στα µείγµατα που παρασκεύασαν. Περιµένουµε να εστιάσουν στις εξής δύο παρατηρήσεις: 1. µπορούµε να παρασκευάσουµε µείγµα νερού µε κάποιο στερεό (π.χ νερό + αλεύρι) καθώς και µείγµα νερού µε κάποιο άλλο υγρό (π.χ νερό + οινόπνευµα). 2. Σε κάποια µείγµατα τα συστατικά διακρίνονται (π.χ νερό +λάδι) ενώ σε κάποια άλλα φαίνονται σαν ένα υλικό (π.χ νερό + αλάτι). Από τις παραπάνω παρατηρήσεις, οι µαθητές αναµένεται να διακρίνουν τα διαλύµατα από τα µείγµατα. Στη συνέχεια οι µαθητές ενηµερώνονται για τη διάκριση µεταξύ διαλυµάτων και µειγµάτων καθώς και για την επιστηµονική ορολογία που αφορά τα διαλύµατα. Η δραστηριότητα αυτή θα γίνει µόνο στην περί- Οι καθρέφτες και οι φακοί 192

19 πτώση που στο προηγούµενο πίνακα οι µαθητές έχουν κατατάξει το µείγµα του αλατόνερου στην κατηγορία των µειγµάτων που τα συστατικά τους διακρίνονται. Επειδή στο συγκεκριµένο µείγµα η ποσότητα του αλατιού είναι σχετικά µικρή αναµένεται µετά από χρόνο 10 λεπτών ή και µε ανακάτεµα να µη διακρίνονται τα συστατικά του. Έτσι οι µαθητές θα εντάξουν το µείγµα στη κατηγορία των µειγµάτων όπου τα συστατικά τους φαίνονται ως ένα υλικό, δηλαδή στα διαλύµατα. οµαδική εργασία (σελ. 145) Στο τέλος της διδακτικής ενότητας οι µαθητές επιλέγουν ένα από τα διαλύµατα που έχουν παρασκευάσει. Εφόσον το διάλυµα είναι κατά βάση ένα µείγµα, δοκιµάζουν να διαχωρίσουν τα συστατικά του, εφαρµόζοντας τους γνωστούς τρόπους διαχωρισµού των συστατικών ενός µείγµατος (συνήθως τη διήθηση). συζητάµε στην τάξη (σελ 145) Μετά από αυτές τις δοκιµές θα διαπιστώσουν ότι δεν µπορούν να επιτύχουν το διαχωρισµό των συστατικών ενός διαλύµατος µε βάση τους τρόπους διαχωρισµού των συστατικών ενός µείγµατος. Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 193

20 Φύλλο Εργασίας 4 Ο διαχωρισµός των συστατικών ενός διαλύµατος ιδακτικοί στόχοι Οι µαθητές: Να διαχωρίσουν τα συστατικά ενός διαλύµατος µε τη µέθοδο της απόσταξης Να ερµηνεύσουν τη µέθοδο της απόσταξης µε βάση το φαινόµενο του βρασµού και της υγροποίησης Υλικά ορθοστάτης γυάλινη σφαιρική φιάλη ζέσης πώµα στο οποίο είναι προσαρµοσµένος λεπτός γυάλινος σωλήνας γκαζάκι πλαστική σακούλα µε τριµµένα παγάκια διαφανές πλαστικό ποτήρι νερό αλάτι Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν όλη την τάξη Περιγραφή δραστηριοτήτων Εισαγωγικός προβληµατισ µός (σελ. 146) Στην αρχή της διδακτικής ενότητας υπάρχει το βασικό ερώτηµα: "πώς µπορούµε να διαχωρίσουµε τα συστατικά ενός διαλύµατος'.η απάντηση σε αυτό το ερώτηµα αποτελεί και το βασικό στόχο της ενότητας. Οι µαθητές έχουν ήδη δοκιµάσει στο προηγούµενο φύλλο εργασίας να διαχωρίσουν τα συστατικά ενός διαλύµατος µε βάση τους γνω- Οι καθρέφτες και οι φακοί 194

21 Πειραµατιζό µαστε (σελ.146) Πειραµατιζό µαστε (σελ. 146) στους τρόπους διαχωρισµού των συστατικών ενός µείγµατος. Πιστεύουµε ότι θα έχει αναδειχθεί η αναγκαιότητα εύρεσης µιας νέας µεθόδου για το διαχωρισµό των συστατικών ενός διαλύµατος. Η προτεινόµενη µέθοδος είναι αυτή της απόσταξης. Η πειραµατική δραστηριότητα εκτελείται από το δάσκαλο σε επίπεδο τάξης µιας και η διάταξη είναι σχετικά περίπλοκη. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη σακούλα που περιέχει τον πάγο. Ο πάγος θα πρέπει να είναι καλά τριµµένος και η σακούλα µε τον τριµµένο πάγο να εφάπτεται όσο το δυνατόν καλύτερα στο γυάλινο σωλήνα. Με αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί καλύτερα η υγροποίηση των υδρατµών. Είναι βέβαιο ότι και πάλι µια ποσότητα υδρατµών δε θα υγροποιηθεί µιας και η διάταξη είναι αυτοσχέδια και έτσι δεν εξασφαλίζονται οι ιδανικές συνθήκες για την υγροποίηση των υδρατµών. Για να έχουµε πλήρη υγροποίηση των υδρατµών ο δάσκαλος µπορεί να χρησιµοποιήσει τον ειδικό γυάλινο αποστακτήρα αν υπάρχει στο σχολείο. Οι µαθητές αναµένεται να παρατηρήσουν ότι: N Αρχικά εµφανίζονται µικρές φυσαλίδες στο διάλυµα. Σιγά σιγά εµφανίζονται φυσαλίδες από όλη τη µάζα του διαλύµατος. Εκείνη τη στιγµή αρχίζει ο βρασµός. N Οι φυσαλίδες που φτάνουν στην ελεύθερη επιφάνεια του διαλύµατος περιέχουν υδρατµούς οι οποίοι και εξέρχονται µέσα από τη φιάλη µέσω του γυάλινου σωλήνα. N Η µεγαλύτερη ποσότητα υδρατµών καθώς περνά από το µέρος του σωλήνα που είναι τυλιγµένος µε τη σακούλα µε τον τριµµένο πάγο υγροποιείται και το νερό συλλέγεται στο ποτήρι που υπάρχει στην έξοδο του γυάλινου σωλήνα. N Στη τελευταία φάση του πειράµατος το στερεό αλάτι θα παραµείνει στη γυάλινη φιάλη και το νερό θα συλλεχθεί στο ποτήρι. Οι καθρέφτες και οι φακοί 195

22 δραστηριότη τα (σελ 147) Οι µαθητές προσπαθούν να ερµηνεύσουν τα όσα συµβαίνουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και αναµένεται να καταγράψουν τα ακόλουθα: Στην αρχή της πειραµατικής δραστηριότητας το διάλυµα θερµαίνεται. Μετά από λίγα λεπτά αρχίζει ο βρασµός του διαλύµατος. Κατά το βρασµό παράγονται υδρατµοί οι οποίοι βγαίνουν από τη φιάλη µέσα από ένα γυάλινο σωλήνα. Στο µέρος του σωλήνα που είναι τυλιγµένος µε τη σακούλα µε το πάγο συµβαίνει υγροποίηση των υδρατµών λόγω της ψύξης. Έτσι διαχωρίζεται το νερό από το αλάτι το οποίο παραµένει στη φιάλη. Στο τέλος οι µαθητές διαβάζουν τις επιστηµονικές πληροφορίες καθώς και τις πληροφορίες για τις αλυκές που υπάρχουν στο ένθετο «Φυσικές Επιστήµες και τεχνολογία». οκιµάζουν να ερµηνεύσουν τα όσα συµβαίνουν στις αλυκές µε βάση τη µέθοδο της απόσταξης. Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 196

23 ιδακτικοί στόχοι Οι µαθητές: Φύλλο Εργασίας 5 Οι διαλύτες και οι διαλυµένες ουσίες (Ι) N Να παρασκευάσουν ακόρεστα και κορεσµένα διαλύµατα. N Να ορίσουν τις έννοιες κορεσµένα και ακόρεστα διαλύµατα. N Να διαπιστώσουν ότι µε την αύξηση της ποσότητας του διαλύτη ένα κορεσµένο διάλυµα µετατρέπεται σε ακόρεστο. Υλικά N πλαστικά διαφανή ποτήρια N αλάτι N νερό N κουταλάκια πλαστικά Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν µία οµάδα της τάξης Περιγραφή δραστηριοτήτων εισαγωγικός προβληµατισµ ός (σελ. 146) Στην αρχή του φύλλου εργασίας υπάρχει ένας πίνακας όπου παρουσιάζονται οι ποσότητες του διαλύτη και της διαλυµένης ουσίας για τρία διαφορετικά διαλύµατα. Οι µαθητές παρατηρούν τα δεδοµένα του πίνακα και συζητούν στην οµάδα τους. Αναµένεται να εστιάσουν την προσοχή τους στα εξής δύο σηµεία: Οι καθρέφτες και οι φακοί 197

24 Η ποσότητα του διαλύτη είναι ίδια και στις τρεις δοκιµές (µείγµατα) ενώ διαφέρει η ποσότητα της διαλυµένης ουσίας. Οι δύο πρώτες δοκιµές (µείγµατα) θεωρούνται από τα παιδιά ως διαλύµατα (ζαχαρόνερο) γιατί τα συστατικά τους φαίνονται ως ένα σώµα, ενώ η τρίτη δοκιµή (µείγµα) δε θεωρείται διάλυµα αφού περιέχει και ζάχαρη σε στερεή κατάσταση. οµαδική εργασία (σ λ.ί4&) Σηµείωση: oι µαθητές δε γνωρίζουν ακόµη τα κορεσµένα και ακόρεστα διαλύµατα εποµένως κάθε κορεσµένο διάλυµα χαρακτηρίζεται από αυτούς απλά ως ένα µείγµα. Με βάση τα δεδοµένα του πίνακα οι µαθητές εκτελούν την πρώτη πειραµατική δραστηριότητα. Η δραστηριότητα είναι ελεύθερη και στόχος της είναι η εξοικείωση των µαθητών µε την παρασκευή κορεσµένων και ακόρεστων διαλυµάτων. συζητάµε στην τάξη (σελ 149) Σηµείωση: καλό θα ήταν ο δάσκαλος να προτείνει στους µαθητές να διατηρούν σταθερή την ποσότητα του διαλύτη. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται µε την καταγραφή των ποσοτήτων του διαλύτη και της διαλυµένης ουσίας για κάθε διάλυµα που παρασκευάστηκε από τους µαθητές. Θεωρούµε ότι οι µαθητές θα κινηθούν στο ίδιο πλαίσιο µε αυτό του αρχικού πίνακα δηλαδή θα παρασκευάσουν τόσο ακόρεστα όσο και κορεσµένα διαλύµατα. Αν οι µαθητές ακολουθήσουν τα δεδοµένα του αρχικού πίνακα και στηριχτούν στις αρχικές παρατηρήσεις τότε αναµένεται να κρατήσουν σταθερή την ποσότητα του διαλύτη και να αλλάξουν την ποσότητα της διαλυµένης ουσίας. Επίσης µε βάση τη συζήτηση για τη σχέση της ποσότητας του διαλύτη µε την ποσότητα της διαλυµένης ουσίας ανά- Οι καθρέφτες και οι φακοί 198

25 συµπεραίνου µε (σελ 149) ραστηριότητ α (σελ 150) µένεται να οδηγηθούν στο εξής συµπέρασµα: Μια ορισµένη ποσότητα διαλύτη µπορεί να διαλύσει µια ορισµένη ποσότητα διαλυµένης ουσίας. Από εκείνο το σηµείο και µετά η ποσότητα της διαλυµένης ουσίας που προστίθεται παραµένει αδιάλυτη. Οι επιστηµονικές πληροφορίες που αναφέρονται στα κορεσµένα και ακόρεστα διαλύµατα αξιοποιούνται µε τη δραστηριότητα που ακολουθεί. Οι µαθητές ταξινοµούν τις δοκιµές ( µείγµατα) της Μαρίας και τις δικές τους σε ακόρεστα και κορεσµένα διαλύµατα. Θεωρούµε ότι ο πίνακας θα συµπληρωθεί ως εξής: οκιµή οκιµή Μαρίας 1 η ακόρεστο 2 η ακόρεστο 3 η κορεσµένο πειραµατιζόµασ τε. (σελ15ο) Η τελευταία πειραµατική δραστηριότητα έχει ως στόχο την µετατροπή ενός κορεσµένου διαλύµατος σε ακόρεστο αυξάνοντας την ποσότητα του διαλύτη. Αρχικά οι µαθητές παρασκευάζουν ένα κορεσµένο διάλυµα. Πριν ακολουθήσουν τις ενέργειες που αναγράφονται στο βιβλίο τους θα ήταν καλό να τους ζητήσουµε να προτείνουν δικούς τους τρόπους για τη µετατροπή του κορεσµένου διαλύµατος σε ακόρεστο. Πιθανά από την εµπειρία τους οι µαθητές να αναφερθούν στην αύξηση της ποσότητας του διαλύτη ή ακόµα και στη θέρµανση. Ο τελευταίος τρόπος θα εξεταστεί στο φύλλο εργασίας που ακολουθεί. Οι µαθητές Οι καθρέφτες και οι φακοί 199

26 συµπεραίνου µε (σελ. 15Ο) µετά την εκτέλεση των ενεργειών αναµένεται να οδηγηθούν στο ακόλουθο συµπέρασµα: 'Ένας τρόπος για να µετατρέψουµε ένα κορεσµένο διάλυµα σε ακόρεστο είναι η αύξηση της ποσότητας του διαλύτη. Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 200

27 Φύλλο Εργασίας 6 Οι διαλύτες και οι διαλυµένες ουσίες (ΙΙ) ιδακτικοί στόχοι Οι µαθητές: N N Να διαπιστώσουν ότι ένας τρόπος για τη µετατροπή ενός κορεσµένου διαλύµατος σε ακόρεστο είναι η αύξηση της θερµοκρασίας του µε θέρµανση του διαλύµατος. Να καταγράψουν µείγµατα και διαλύµατα από συνταγές µαγειρικής. Υλικά N ορθοστάτης N ποτήρι ζέσης γκαζάκι N θερµόµετρο N αλάτι N πλαστικό κουτάλι Σηµείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν µία οµάδα της τάξης. Περιγραφή δραστηριοτήτων εισαγωγικός προβληµατισµός (σελ.151) Οι µαθητές στο προηγούµενο φύλλο εργασίας ανακάλυψαν ότι µε την αύξηση της ποσότητας του διαλύτη ένα κορεσµένο διάλυµα γίνεται ακόρεστο. Με τον εισαγωγικό προβληµατισµό τίθεται το ερώτηµα: «πώς αλλιώς θα µπορούσαµε να διαλύσουµε την αδιάλυτη ζάχαρη;» ή «πώς µπορεί διαφορετικά Οι καθρέφτες και οι φακοί 201

28 εκφράζουµε τις απόψεις µας (σελ. 151) ένα κορεσµένο διάλυµα να γίνει ακόρεστο;» Οι µαθητές εκφράζουν τις απόψεις τους α οποίες αναµένεται να είναι: Με τη θέρµανση του διαλύµατος Με το ανακάτεµα του διαλύµατος ελέγχουµε τις προβλέψεις µε πείραµα (σελ. 151) παρατηρούµε (σελ. 152) Η επαλήθευση ή διάψευση της πρώτης άποψης γίνεται µε την πρώτη πειραµατική δραστηριότητα. Οι µαθητές παρασκευάζουν ένα κορεσµένο διάλυµα και µετρούν τη θερµοκρασία του. Ακολουθεί θέρµανση του διαλύµατος και γίνεται πάλι µέτρηση της θερµοκρασίας του. Οι µαθητές καταγράφουν τις τελικές παρατηρήσεις που αναµένεται να είναι ότι: συζητάµε στην τάξη (σελ. 152) Η ζάχαρη διαλύθηκε. Το κορεσµένο διάλυµα έγινε ακόρεστο. Η συζήτηση που ακολουθεί καλό θα ήταν να εστιαστεί στα εξής τρία σηµεία: Στην σύγκριση της αρχικής µε την τελική θερµοκρασία (έχουµε αύξηση της θερµοκρασίας του διαλύµατος) Στο αποτέλεσµα της θέρµανσης (η ζάχαρη διαλύθηκε) Στο ρόλο που µπορεί να παίξε» η αύξηση της θερµοκρασίας ενός κορεσµένου διαλύµατος (το κορεσµένο διάλυµα µετατρέπεται σε ακόρεστο) Αν οι µαθητές είχαν εκφράσει την άποψη ότι η µετατροπή ενός κορεσµένου διαλύµατος σε ακόρεστο µπορεί να γίνει µε το ανακάτεµα τότε θα ήταν καλό να ελεγχθεί. Οι µαθητές παρασκευάζουν ένα κορεσµένο διάλυµα και το ανακατεύουν Οι καθρέφτες και οι φακοί 202

29 συµπεραίνου µε (σελ. 152) για αρκετή ώρα. Θα παρατηρήσουν ότι το ανακάτεµα δε µπορεί µε κανένα τρόπο να κάνει το κορεσµένο διάλυµα ακόρεστο. Σηµείωση: η παραπάνω άποψη κάποιων παιδιών προέρχεται από την καθηµερινή τους εµπειρία. Συχνά ανακατεύουν διάφορα ροφήµατα και η ζάχαρη διαλύεται. Σε αυτή την περίπτωση το ανακάτεµα απλά επιταχύνει τη διάλυση δεν αποτελεί όµως και τον αναγκαίο παράγοντα για τη διάλυση. Ένα διάλυµα που από τη φύση του είναι ακόρεστο µπορεί αρχικά να δείχνει σαν κορεσµένο. Όµως µε την πάροδο κάποιου χρόνου ή µε το ανακάτεµα θα φανεί ότι τελικά ανήκει στην κατηγορία των ακόρεστων διαλυµάτων. Αυτό όµως δεν πρόκειται να συµβεί ποτέ για ένα διάλυµα που είναι από τη φύση του κορεσµένο. Οι µαθητές στην ερώτηση «πώς µπορούµε να κάνουµε ένα κορεσµένο διάλυµα ακόρεστο» ανα- µένεται να συνοψίσουν τις παρατηρήσεις και από τα δύο φύλλα εργασίας και να συµπεράνουν το εξής: Για να µετατρέψουµε ένα κορεσµένο διάλυµα σε ακόρεστο αρκεί να: o αυξήσουµε την ποσότητα του διαλύτη ή o θερµάνουµε το διάλυµα και να αυξηθεί η θερµοκρασία ή o να γίνουν και τα δύο µαζί δραστηριότ ητα (σελ 153) Η διδακτική ενότητα ολοκληρώνεται µε την εφαρµογή της νέας γνώσης για τα µείγµατα και τα διαλύµατα σε καταστάσεις της καθηµερινής ζωής. Οι µαθητές συµπληρώνουν τον πίνακα µε συνταγές µαγειρικής. Για παράδειγµα, µπορεί να αναφέρουν την φρουτοσαλάτα ως ένα είδος µείγµατος και ένα κοκτέιλ ποτών ως ένα είδος διαλύµατος. Οι καθρέφτες και οι φακοί 203

30 Σηµειώσεις Οι καθρέφτες και οι φακοί 204

Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1

Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ Εισαγωγή Τα περισσότερα υλικά γύρω µας δεν είναι καθαρές ουσίες αλλά µείγµατα. Ο χρυσός και τα άλλα µέταλλα που παίρνουµε από

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 4. ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ Δύο η περισσότερες ουσίες μαζί φτιάχνουν ένα μείγμα

Μάθημα 4. ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ Δύο η περισσότερες ουσίες μαζί φτιάχνουν ένα μείγμα Μάθημα 4 ΟΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΕΙΓΜΑΤΑ Δύο η περισσότερες ουσίες μαζί φτιάχνουν ένα μείγμα Στο προηγούμενο μάθημα διαπιστώσαμε πειραματικά ότι το χώμα είναι ένα μείγμα. Στο μάθημα αυτό θα μελετήσουμε περισσότερο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ :Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 07/06/13 ΒΑΘΜΟΣ:...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ :Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 07/06/13 ΒΑΘΜΟΣ:... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ :Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 07/06/13 ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ :...ΤΜΗΜΑ :...Αρ:... Βαθμολογία εξεταστικού δοκιμίου

Διαβάστε περισσότερα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Μάθημα 6 6.1. SOS: Τι ονομάζεται διάλυμα, Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων καθαρών ουσιών. Παράδειγμα: Ο ατμοσφαιρικός αέρας

Διαβάστε περισσότερα

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ 19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Μια σπουδαία ικανότητα του νερού, η διαλυτική Ξέρουμε ότι το νερό κάνει έναν κύκλο στη φύση. Εξατμίζεται, γίνεται σύννεφο και πέφτει στη γη ως βροχή. Ένα μεγάλο μέρος από το βρόχινο

Διαβάστε περισσότερα

VIDEO Test ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΣΤ 1 ΜΙΓΜΑΤΑ

VIDEO Test ΜΑΘΗΜΑ ΤΕΣΤ 1 ΜΙΓΜΑΤΑ ΜΙΓΜΑΤΑ Καθημερινά χρησιμοποιούμε πολλά αντικείμενα, που είναι κατασκευασμένα από διαφορετικά υλικά. Ορισμένα από τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι καθαρές ουσίες. Οι καθαρές ουσίες μπορεί να είναι χημικά

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινόμηση της ύλης Διαλύματα Περιεκτικότητες διαλυμάτων. Χημεία Α Λυκείου Διδ. Εν. 1.5 π. Ευάγγελος Μαρκαντώνης 2 ο ΓΕΛ Αργυρούπολης

Ταξινόμηση της ύλης Διαλύματα Περιεκτικότητες διαλυμάτων. Χημεία Α Λυκείου Διδ. Εν. 1.5 π. Ευάγγελος Μαρκαντώνης 2 ο ΓΕΛ Αργυρούπολης Ταξινόμηση της ύλης Διαλύματα Περιεκτικότητες διαλυμάτων Χημεία Α Λυκείου Διδ. Εν. 1.5 π. Ευάγγελος Μαρκαντώνης 2 ο ΓΕΛ Αργυρούπολης Μακροσκοπική ταξινόμηση της ύλης ΥΛΗ Καθορισµένη (καθαρή) ουσία όχι

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες φυσικών επιστημών Ι και αναπαραστάσεις

Έννοιες φυσικών επιστημών Ι και αναπαραστάσεις Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Έννοιες φυσικών επιστημών Ι και αναπαραστάσεις Ενότητα 7: Οι ιδέες των μαθητευομένων για την ατομική δομή της ύλης Καθηγητής: Καριώτογλου Πέτρος

Διαβάστε περισσότερα

Διάλυμα, είναι κάθε ομογενές μίγμα δύο ή περισσότερων ουσιών.

Διάλυμα, είναι κάθε ομογενές μίγμα δύο ή περισσότερων ουσιών. Διάλυμα, είναι κάθε ομογενές μίγμα δύο ή περισσότερων ουσιών. Διαλύτης: Είναι το συστατικό του διαλύματος που έχει την ίδια φυσική κατάσταση με το διάλυμα. Όταν περισσότερα από ένα συστατικά έχουν την

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη περιγραφή του πειράματος

Σύντομη περιγραφή του πειράματος Σύντομη περιγραφή του πειράματος Παρασκευή διαλυμάτων ορισμένης περιεκτικότητας και συγκέντρωσης, καθώς επίσης και παρασκευή διαλυμάτων συγκεκριμένης συγκέντρωσης από διαλύματα μεγαλύτερης συγκέντρωσης

Διαβάστε περισσότερα

2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος Εκφράσεις περιεκτικότητας

2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος Εκφράσεις περιεκτικότητας 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις. 2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος Εκφράσεις περιεκτικότητας Ερωτήσεις θεωρίας με απάντηση 3-1. Τι ονομάζεται περιεκτικότητα ενός διαλύματος; Είναι μία έκφραση που δείχνει

Διαβάστε περισσότερα

1.5 Ταξινόμηση της ύλης

1.5 Ταξινόμηση της ύλης 1.5 Ταξινόμηση της ύλης Θεωρία 5.1. Πως ταξινομείται η ύλη; Η ύλη ταξινομείται σε καθαρές ή καθορισμένες ουσίες και μίγματα. Τα μίγματα ταξινομούνται σε ομογενή και ετερογενή. Οι καθορισμένες ουσίες ταξινομούνται

Διαβάστε περισσότερα

Διαλυτότητα. Μάθημα 7

Διαλυτότητα. Μάθημα 7 Διαλυτότητα 7.1. SOS: Τι ονομάζουμε διαλυτότητα μιας χημικής ουσίας σε ορισμένο διαλύτη; Διαλυτότητα είναι η μέγιστη ποσότητα της χημικής ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα του διαλύτη,

Διαβάστε περισσότερα

Μίγματα - Διαλύματα:

Μίγματα - Διαλύματα: ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 49 Μίγματα - Διαλύματα: Μίγματα: Τι είναι τα μίγματα; Μίγματα ονομάζονται τα υλικά που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: Χημεία ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/6/2014

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: Χημεία ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/6/2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2013-2014 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΜΑΘΗΜΑ: Χημεία ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 6/6/2014 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΕΛΙΔΩΝ: 6 ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:...

Διαβάστε περισσότερα

27 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

27 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 27 28 29 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ: 1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.1 Με τι ασχολείται η Χημεία - Ποια είναι η σημασία της Χημείας στη ζωή μας 1.2 Γνωρίσματα της ύλης (μάζα, όγκος, πυκνότητα) - Μετρήσεις

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:.

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:. Ημερομηνία:. Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:. Στην εικόνα α φαίνεται ένας «αποστακτήρας» που χρησιμοποιείται σε βιοτεχνίες για το διαχωρισμό του αλκοόλ ή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: (ΦΥΣΙΚΗ) -ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/6/2015 Αριθμητικά.. ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες Ολογράφως: ΥΠ.

Διαβάστε περισσότερα

2.2 Το νερό ως διαλύτης - μείγματα

2.2 Το νερό ως διαλύτης - μείγματα 1 2.2 Το νερό ως διαλύτης - μείγματα 2.2-1. Τι ονομάζεται μείγμα; Μείγμα ονομάζεται κάθε σύστημα που προκύπτει από την ανάμειξη δύο ή περισσότερων ουσιών. Τα περισσότερα υλικά στη φύση είναι μίγματα. 2.2-2.

Διαβάστε περισσότερα

( α πό τράπεζα θεµάτων) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. 1. Να χαρακτηρίσετε τις επόµενες προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασµένες (Λ).

( α πό τράπεζα θεµάτων) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ. 1. Να χαρακτηρίσετε τις επόµενες προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασµένες (Λ). Χηµεία Α Λυκείου Φωτεινή Ζαχαριάδου 1 από 12 ( α πό τράπεζα θεµάτων) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1. Να χαρακτηρίσετε τις επόµενες προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασµένες (Λ). α) Ένα µείγµα είναι πάντοτε

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Χημεία Α Λυκείου

Τράπεζα Χημεία Α Λυκείου Τράπεζα Χημεία Α Λυκείου 1 ο Κεφάλαιο Όλα τα θέματα του 1 ου Κεφαλαίου από τη Τράπεζα Θεμάτων 25 ερωτήσεις Σωστού Λάθους 30 ερωτήσεις ανάπτυξης Επιμέλεια: Γιάννης Καλαμαράς, Διδάκτωρ Χημικός Ερωτήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική)

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA (35/100) ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 8/6/2015. ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ Αριθμητικά:.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01 03 2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 1.1 Τι ονομάζουμε χημική αντίδραση; Πότε μια χημική αντίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων Χημεία Α Λυκείου

Τράπεζα Θεμάτων Χημεία Α Λυκείου Τράπεζα Θεμάτων Χημεία Α Λυκείου ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 11 ερωτήσεις με απάντηση Επιμέλεια: Γιάννης Καλαμαράς, Διδάκτωρ Χημικός 1. Σε ορισμένη ποσότητα ζεστού νερού διαλύεται

Διαβάστε περισσότερα

Xημεία β γυμνασίου. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής

Xημεία β γυμνασίου. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Xημεία β γυμνασίου Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Ένα υγρό βρέθηκε με τη βοήθεια του ζυγού ότι έχει μάζα 22g και με τη βοήθεια ογκομετρικού κυλίνδρου ότι έχει όγκο 20 ml. Η πυκνότητά του είναι: α. 1,1

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ <<Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ>>

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ <<Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ>> 1.ΤΙΤΛΟΣ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΙΑΛΥΜΑΤΟΣ ΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2.ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 3.ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. Οι μεταξύ τους μεταβολές εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και την πίεση και είναι οι παρακάτω: ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β. Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β. Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΛΑΝΤΖΙΑΣ Σχολική Χρονιά 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ - ΤΑΞΗ Β Ονοματεπώνυμο μαθητή/τριας:... Τμήμα:... :... Βαθμός/Ολογράφως:... Χρόνος: 2 ώρες Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ. Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1 ΘΕΜΑ 1 Ο ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ A ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ Στις ερωτήσεις 1-4 να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1) Το άτοµο του καλίου (Κ) έχει µαζικό

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Aγίου Αθανασίου Σχολική χρονιά: 2012-2013 Μάθημα: Χημεία Όνομα μαθητή/τριας: Ημερομηνία:

Γυμνάσιο Aγίου Αθανασίου Σχολική χρονιά: 2012-2013 Μάθημα: Χημεία Όνομα μαθητή/τριας: Ημερομηνία: Γυμνάσιο Aγίου Αθανασίου Σχολική χρονιά: 2012-2013 Μάθημα: Χημεία Τάξη Β Όνομα μαθητή/τριας: Ημερομηνία: 1) Να γράψετε τι ονομάζεται μείγμα; 2) Να γράψετε τι ονομάζεται ετερογενές μείγμα; 3) Να γράψετε

Διαβάστε περισσότερα

2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος εκφράσεις περιεκτικότητας

2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος εκφράσεις περιεκτικότητας 2.3 Περιεκτικότητα διαλύματος εκφράσεις περιεκτικότητας 2.3.1 Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό κατά βάρος προς βάρος (% w/w) 2.3.2 Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό κατά βάρος προς όγκο (%w/v) 2.3.3

Διαβάστε περισσότερα

1.1 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις (1-24) να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

1.1 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις (1-24) να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1o ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1 Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις (1-24) να βάλετε σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 6. Τα ιόντα είναι: α. ηλεκτρικά φορτισμένα

Διαβάστε περισσότερα

Περιεκτικότητα διαλύματος ονομάζουμε την ποσότητα της διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε ορισμένη μάζα ή όγκο διαλύματος.

Περιεκτικότητα διαλύματος ονομάζουμε την ποσότητα της διαλυμένης ουσίας που περιέχεται σε ορισμένη μάζα ή όγκο διαλύματος. Διαλύματα Περιεκτικότητες 11 Αν ο καθηγητής Χημείας έδινε στους μαθητές του τη δυνατότητα να παρασκευάσουν στο Εργαστήριο Χημείας, ο καθένας χωριστά, ένα υδατικό διάλυμα ζάχαρης, είναι προφανές ότι το

Διαβάστε περισσότερα

1 Η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

1 Η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ 1 Η ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΗΛΙΑΣ ΝΟΛΗΣ-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ 2012 Διαλύματα Διάλυμα ονομάζεται κάθε ομογενές μείγμα δύο ή περισσοτέρων συστατικών. Κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΤΡΟΠΟΙ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΙΑΛΥΜΑΤΑ ιάλυµα ονοµάζουµε το οµογενές µίγµα δύο ή περισσοτέρων ουσιών. Στο Γυµνάσιο εξετάζουµε µόνο τα διαλύµατα εκείνα που αποτελούνται από δύο ουσίες. Η µία

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ XHMEIAΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ: ΑΡ:...

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ XHMEIAΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ: ΑΡ:... ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ XHMEIAΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 12 /06 /15 ΔΙΑΡΚΕΙΑ : Χημεία Φυσική: 2 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ: ΑΡ:...

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Χημείας Α Λυκείου - Κεφάλαιο 1 ο

Σημειώσεις Χημείας Α Λυκείου - Κεφάλαιο 1 ο ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ - ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Γενικά για τα διαλύματα Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων ουσιών, οι οποίες αποτελούν τα συστατικά του διαλύματος.

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Β

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Β ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΑΣ ΦΥΛΑΞΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-14 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΤΑΞΗ :Β ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ ΒΑΘΜΟΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 06/06/14 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 Ώρες(Φυσική-Χημεία) Αριθμός σελίδων γραπτού:6 Ονοματεπώνυμο:...

Διαβάστε περισσότερα

Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση :

Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση : Ονοματεπώνυμο: Μάθημα: Υλη: Επιμέλεια διαγωνίσματος: Αξιολόγηση : Θέμα Α Α.1 Να συμπληρώσετε τα κενά στις επόμενες προτάσεις: α) Το νερό χαρακτηρίζεται ως.. διαλύτης. β) Η διήθηση χρησιμοποιείται για το

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Ε' Δημοτικού Β Φάση 14/5/2016

ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Ε' Δημοτικού Β Φάση 14/5/2016 ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 4ος Πανελλήνιος Διαγωνισμός Φυσικών Ε' Δημοτικού Β Φάση 14/5/2016 Ονοματεπώνυμο:... Πατρώνυμο:... Μητρώνυμο:... Σχολείο:... e-mail:... ΘΕΜΑ 1ο Να συμπληρώσετε στα κενά που υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

Ατομική μονάδα μάζας (amu) ορίζεται ως το 1/12 της μάζας του ατόμου του άνθρακα 12 6 C.

Ατομική μονάδα μάζας (amu) ορίζεται ως το 1/12 της μάζας του ατόμου του άνθρακα 12 6 C. 4.1 Βασικές έννοιες Ατομική μονάδα μάζας (amu) ορίζεται ως το 1/12 της μάζας του ατόμου του άνθρακα 12 6 C. Σχετική ατομική μάζα ή ατομικό βάρος λέγεται ο αριθμός που δείχνει πόσες φορές είναι μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

Η αρχή διατήρησης της ύλης

Η αρχή διατήρησης της ύλης To νερό Η αρχή διατήρησης της ύλης Η ΥΛΗ ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΑΙ: Η συνολική μάζα των διαφορετικών υλικών που παίρνουν μέρος σε φυσικές ή χημικές μεταβολές διατηρείται πάντοτε σταθερή. Τα παιδιά θεωρούν ότι υλικά

Διαβάστε περισσότερα

2ο ΤΕΥΧΟΣ. Το νερό και το περιβάλλον

2ο ΤΕΥΧΟΣ. Το νερό και το περιβάλλον 2ο ΤΕΥΧΟΣ Το νερό και το περιβάλλον 233 Επιστηµονικό µέρος Οι πρώτοι ζωντανοί οργανισµοί αναπτύχθηκαν στο νερό, το οποίο εξακολουθεί να παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε όλες τις διαδικασίες της έµβιας ύλης. Είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 1. Σε ορισμένη ποσότητα ζεστού νερού διαλύεται μεγαλύτερη ποσότητα ζάχαρης απ ότι σε ίδια ποσότητα κρύου νερού Σωστό ή λάθος; 2. Εξηγήστε τι θα συμβεί,

Διαβάστε περισσότερα

Συνήθως ο διαλύτης βρίσκεται στη μεγαλύτερη αναλογία στο διάλυμα.

Συνήθως ο διαλύτης βρίσκεται στη μεγαλύτερη αναλογία στο διάλυμα. Οξέα Διάλυμα ονομάζεται κάθε ομογενές μείγμα. Το διάλυμα έχει την ίδια σύσταση και τις ίδιες ιδιότητες σε όλη του τη μάζα. Τα συστατικά του διαλύματος δεν μπορούν να διακριθούν ούτε με γυμνό μάτι, ούτε

Διαβάστε περισσότερα

Γενική Χημεία. Νίκος Ξεκουκουλωτάκης Επίκουρος Καθηγητής

Γενική Χημεία. Νίκος Ξεκουκουλωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Γενική Χημεία Νίκος Ξεκουκουλωτάκης Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνείο Κρήτης Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Γραφείο Κ2.125, τηλ.: 28210-37772 e-mail:nikosxek@gmail.com Περιεχόμενα Διαλύματα Γραμμομοριακή

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗ ΒΔΟΜΑΔΑ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΣΤΟΧΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗ ΒΔΟΜΑΔΑ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΣΤΟΧΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ - B ΤΑΞΗ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΜΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗ ΒΔΟΜΑΔΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2007-2008 ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Το στοιχείο Χ έχει 17 ηλεκτρόνια. Αν στον πυρήνα του περιέχει 3 νετρόνια περισσότερα από τα πρωτόνια, να υπολογισθούν ο ατομικός και ο μαζικός του

Διαβάστε περισσότερα

Α = Ζ + Ν ΑΤΟΜΟ. ΙΣΟΤΟΠΑ είναι. ΝΕΤΡΟΝΙΑ (n) ΠΥΡΗΝΑΣ

Α = Ζ + Ν ΑΤΟΜΟ. ΙΣΟΤΟΠΑ είναι. ΝΕΤΡΟΝΙΑ (n) ΠΥΡΗΝΑΣ ΚΕΦ.1: 3. ΔΟΜΗ ΑΤΟΜΟΥ ΑΤΟΜΟ ΠΥΡΗΝΑΣ ΠΡΩΤΟΝΙΑ (p + ) ΝΕΤΡΟΝΙΑ (n) 1.3.1 Να βρείτε τον αριθμό πρωτονίων νετρονίων και ηλεκτρονίων που υπάρχουν στα παρακάτω άτομα ή ιόντα: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑ (e - ) ΠΡΟΣΟΧΗ 1) Στα

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 10. ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Ο ρόλος που μπορεί να παίζει το νερό στις χημικές αντιδράσεις

Μάθημα 10. ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Ο ρόλος που μπορεί να παίζει το νερό στις χημικές αντιδράσεις Μάθημα 10 ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Ο ρόλος που μπορεί να παίζει το νερό στις χημικές αντιδράσεις Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε τη χημική αντίδραση ανάμεσα σε δύο στερεά που είχε ως αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

XHMEIA. ΜΕΡΟΣ Α ( 10 μονάδες) Να απαντήσετε ΣΕ ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή ερώτηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες.

XHMEIA. ΜΕΡΟΣ Α ( 10 μονάδες) Να απαντήσετε ΣΕ ΟΛΕΣ τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή ερώτηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ : ΧΗΜΕΙΑ Βαθμός.... ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 09/06/15 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ..... ΤΑΞΗ : Β Γυμνασίου ΥΠΟΓΡΑΦΗ... ΧΡΟΝΟΣ : 2

Διαβάστε περισσότερα

Να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1 2. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2,5 μονάδες. (α) Να ονομάσετε τα όργανα που εικονίζονται πιο κάτω:...

Να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1 2. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2,5 μονάδες. (α) Να ονομάσετε τα όργανα που εικονίζονται πιο κάτω:... 1 ΜΕΡΟΣ Α (5 μονάδες) Ερωτήσεις 1-2 Να απαντήσετε στις ερωτήσεις 1 2. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2,5 μονάδες. Ερώτηση 1 (α) Να ονομάσετε τα όργανα που εικονίζονται πιο κάτω: (μ.2)..... (β) Να

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΙΓΜΑΤΩΝ (4 η εργαστηριακή άσκηση Β Γυμνασίου)

ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΙΓΜΑΤΩΝ (4 η εργαστηριακή άσκηση Β Γυμνασίου) 2 ο ΕΚΦΕ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Επιμέλεια: Ορφανάκη Πόπη Χημικός Φωτογραφίες: Κωτίτσας Αριστοτέλης Βιολόγος ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΙΓΜΑΤΩΝ (4 η εργαστηριακή άσκηση Β Γυμνασίου) 1. Διαχωρισμός μίγματος με διήθηση Με τη μέθοδο

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26 04 2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα

Διαβάστε περισσότερα

Επαναληπτικές Ασκήσεις

Επαναληπτικές Ασκήσεις Επαναληπτικές Ασκήσεις Ενότητα 1: Εισαγωγή στη Χημεία 1.1 Στον επόμενο πίνακα δίνονται τα σημεία τήξης και τα σημεία ζέσης διαφόρων υλικών. Υλικό Σημείο Tήξης ( ο C) Σημείο Zέσης ( ο C) Α 0 100 Β 62 760

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική)

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012-2013 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ: XMEIA (35/100) ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 4 /6/2013 ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ Αριθμητικά:.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΣΤΕΡΕΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΣΤΕΡΕΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΣΤΕΡΕΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ Σε αυτή την εργαστηριακή άσκηση θα ορίσουμε την ταχύτητα διάλυσης μιας στερεής ουσίας στο νερό και θα

Διαβάστε περισσότερα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 15: Διαλύματα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών. Χημεία. Ενότητα 15: Διαλύματα Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Χημεία Ενότητα 15: Διαλύματα Αν. Καθηγητής Γεώργιος Μαρνέλλος e-mail: gmarnellos@uowm.gr Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: Χημεία ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 08 / 06 / 2015 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (10:15-12:15) ΤΑΞΗ: Β Βαθμός :... Ολογράφως

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. 13 η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ & ΕΚΦΕ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Τοπικός διαγωνισμός στη Χημεία 13 Δεκεμβρίου2014 Ονοματεπώνυμο μαθητών

Εισαγωγή. 13 η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ & ΕΚΦΕ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Τοπικός διαγωνισμός στη Χημεία 13 Δεκεμβρίου2014 Ονοματεπώνυμο μαθητών α. β. γ. 13 η ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΕΚΦΕ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ & ΕΚΦΕ ΝΕΑΣ ΙΩΝΙΑΣ Τοπικός διαγωνισμός στη Χημεία 13 Δεκεμβρίου2014 Ονοματεπώνυμο μαθητών Σχολείο Εισαγωγή Το χλωρικό κάλιο είναι ένα λευκό κρυσταλλικό

Διαβάστε περισσότερα

σημείο ζέσεως, σημείο τήξεως, σημείο πήξεως, εξάτμιση, εξάχνωση, συμπύκνωση, απόθεση

σημείο ζέσεως, σημείο τήξεως, σημείο πήξεως, εξάτμιση, εξάχνωση, συμπύκνωση, απόθεση 1.2 Καταστάσεις των υλικών Πρώτες σκέψεις: Η διπλανή φωτογραφία δείχνει ένα υδάτινο τοπίο. Το νερό βρίσκεται σε τρεις διαφορετικές καταστάσεις: ως αέριο, ως υγρό και ως στερεό. Τα διάφορα υλικά μπορούν

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ (ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ) ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 Βαθμός αριθμητικώς: Ολογράφως: Υπογραφή Εισηγητή: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Μάθημα: Χημεία Ημερομηνία:26 Μαΐου 2017

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ

Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟΧΟΙ Εργαστηριακή άσκηση 1: ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΔΙΑΛΥΣΗΣ Στο τέλος του πειράματος αυτού θα πρέπει να μπορείς : 1. Να αναγνωρίζεις ότι το φαινόμενο της διάλυσης είναι

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1

Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1 Εκπαιδευτικός Οργανισµός Ν. Ξυδάς 1 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1: ΟΓΚΟΣ Εισαγωγή Παρατήρησε τις δύο εικόνες. Σε τι διαφέρουν; Παρατηρείς ότι το δεύτερο αυτοκίνητο έχει περισσότερο χώρο για τις αποσκευές. Μια χαρακτηριστική

Διαβάστε περισσότερα

Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει τα δοµικά σωµατίδια της ύλης (άτοµο - µόριο - ιόν).

Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει τα δοµικά σωµατίδια της ύλης (άτοµο - µόριο - ιόν). Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζει τι είναι η µάζα, το βάρος, ο όγκος και η πυκνότητα ενός σώµατος και τις µονάδες µέτρησής τους. Να γνωρίζει

Διαβάστε περισσότερα

08/03/2018 Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:.

08/03/2018 Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:. 08/03/2018 Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας: Δημοτικό Σχολείο: Τάξη/Τμήμα:. Θέμα 1ο Σύμφωνα με επιστημονικές ανακοινώσεις η «μέση» θερμοκρασία του πλανήτη μας, προς τον οποίο ρέει διαρκώς

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ

ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΑΝΘΡΑΚΙΚΑ ΙΟΝΤΑ Α. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚO ΔΙΑΛΥΜΑ Λίγα λόγια πριν από το πείραμα. Η σόδα περιέχει διαλυμένο αέριο διοξείδιο του άνθρακα το οποίο προστίθεται κατά την

Διαβάστε περισσότερα

17. Η έννοια του μορίου σε στερεά και υγρά 18. Αεικίνητα μόρια 19. Τα μόρια στα αέρια

17. Η έννοια του μορίου σε στερεά και υγρά 18. Αεικίνητα μόρια 19. Τα μόρια στα αέρια 18 Αεικίνητα μόρια 19 Τα μόρια στα αέρια 129 Μάθημα 17 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΜΟΡΙΟΥ ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΙ ΥΓΡΑ Τα μόρια είναι απίστευτα μικρά, αόρατα και ανάμεσά τους υπάρχει κενός χώρος Σε προηγούμενες ενότητες, ασχοληθήκαμε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΙΙ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΙΙ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΙΙ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ιωάννης Πούλιος ΔΥΑΔΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ ΖΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΙΑΛΥΜΑΤΑ

ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΙΑΛΥΜΑΤΑ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΙΑΛΥΜΑΤΑ Οι ασκήσεις διαλυµάτων που αφορούν τις περιεκτικότητες % w/w, % w/v και % v/v χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: α) Ασκήσεις όπου πρέπει να βρούµε ή να

Διαβάστε περισσότερα

2.6 Αλλαγές κατάστασης

2.6 Αλλαγές κατάστασης 2.6 Αλλαγές κατάστασης 1. Όταν ένα στερεό θερμαίνεται, σε μια ορισμένη θερμοκρασία μετατρέπεται σε υγρό. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται τήξη. Η σταθερή θερμοκρασία στην οποία τήκεται το στερεό ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Κατεύθυνση: «Διδακτική των Θετικών Επιστημών: Εκπαιδευτικά Προγράμματα,

Διαβάστε περισσότερα

1. Το στοιχείο Χ έχει 17 ηλεκτρόνια. Αν στον πυρήνα του περιέχει 3 νετρόνια περισσότερα από

1. Το στοιχείο Χ έχει 17 ηλεκτρόνια. Αν στον πυρήνα του περιέχει 3 νετρόνια περισσότερα από Ερωτήσεις Ανάπτυξης 1. Το στοιχείο Χ έχει 17 ηλεκτρόνια. Αν στον πυρήνα του περιέχει 3 νετρόνια περισσότερα από τα πρωτόνια, να υπολογισθούν ο ατομικός και ο μαζικός του στοιχείου Χ 2. Δίνεται 40 Ca. Βρείτε

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός της διαλυτότητας στο νερό στερεών ουσιών - Φύλλο εργασίας

Προσδιορισμός της διαλυτότητας στο νερό στερεών ουσιών - Φύλλο εργασίας Προσδιορισμός της διαλυτότητας στο νερό στερεών ουσιών - Φύλλο εργασίας Γνωστικό αντικείμενο: Τάξη Διδακτική ενότητα Απαιτούμενος χρόνος Διαλυτότητα ουσιών σε υγρούς διαλύτες B Γυμνασίου Ενότητα 2: ΑΠΟ

Διαβάστε περισσότερα

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΑΘΜΟΣ: /100 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90 λεπτά (1 1/2 ώρα) (ΧΗΜΕΙΑ + ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΙΓΜΑΤΑ. Κάθε πρωί αναμιγνύετε γάλα με κουέκερ ή κορν φλέικς για να φτιάξετε ένα θρεπτικό μείγμα για πρωινό

ΜΕΙΓΜΑΤΑ. Κάθε πρωί αναμιγνύετε γάλα με κουέκερ ή κορν φλέικς για να φτιάξετε ένα θρεπτικό μείγμα για πρωινό ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑΞΗ : Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΩΡΑ ΜΕΙΓΜΑΤΑ ΣΤΟΧΟΙ ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΩΡΑΣ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΝ : 1. Να παρασκευάζουν μείγματα μεαπλά καθημερινά υλικά 2. Να διαπιστώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 11. ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μια διαφορά που δεν μπορούμε να τη δούμε. Ουσίες και μείγματα

Μάθημα 11. ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μια διαφορά που δεν μπορούμε να τη δούμε. Ουσίες και μείγματα Μάθημα 11 ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Μια διαφορά που δεν μπορούμε να τη δούμε Είμαστε εξοικειωμένοι με πολλές χημικές ουσίες, όπως οξυγόνο, άζωτο, θειάφι, νερό, σίδηρο, αλάτι, χαλκό, γαλαζόπετρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ Στόχοι των δραστηριοτήτων. Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να: αναφέρουν διάφορους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να αυξήσουμε τη θερμοκρασία διαπιστώσουν πειραματικά ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 1 Η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑ Α ΦΥΣΙΚΗΣ B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Κυριακή, 17 Απριλίου, 2005 Ώρα: 10:00-12:30 Προτεινόµενες Λύσεις ΜΕΡΟΣ Α 1. (α) Από το δεύτερο σχήµα, επειδή ο ζυγός ισορροπεί, προκύπτει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΖΥΜΩΣΗ. Δραστηριότητα 1η. Αλκοολική ζύμωση με τη βοήθεια απλών υλικών.

ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΖΥΜΩΣΗ. Δραστηριότητα 1η. Αλκοολική ζύμωση με τη βοήθεια απλών υλικών. ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΖΥΜΩΣΗ Δραστηριότητα 1η Αλκοολική ζύμωση με τη βοήθεια απλών υλικών. Στόχοι Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η αιθανόλη μπορεί να παρασκευαστεί με πρώτη ύλη σακχαρούχους χυμούς. Να μάθουν να γράφουν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ

ΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΙΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ 5 Η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΗΣ B ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Κυριακή, 17 Μαΐου 2009 Ώρα: 10:00 12:30 Προτεινόμενες Λύσεις θεμα - 1 (5 μον.) Στον πίνακα υπάρχουν δύο στήλες με ασυμπλήρωτες προτάσεις. Στο τετράδιο των απαντήσεών

Διαβάστε περισσότερα

Το χρώμα του μπλε της θυμόλης σε διαφορετικές τιμές ph

Το χρώμα του μπλε της θυμόλης σε διαφορετικές τιμές ph Ε.Κ.Φ.Ε. Χαλανδρίου 9 ος Εργαστηριακός Διαγωνισμός Φυσικών Επιστημών Γυμνασίων Μέρος 2 ο : Χημεία - Τρίτη 9 Μαΐου Όνομα σχολείου: Ονοματεπώνυμο μαθητών 1.. 2... 3.. Όπως γνωρίζετε, σύμφωνα με τον Arrhenius,

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com 1 1.2 Καταστάσεις των υλικών 1. Συμπληρώστε το παρακάτω σχεδιάγραμμα 2. Πώς ονομάζονται οι παρακάτω μετατροπές της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

1 η Εργαστηριακή άσκηση. Παρασκευή Αραίωση. διαλύματος. Δρ. Άρης Γιαννακάς - Ε.ΔΙ.Π.

1 η Εργαστηριακή άσκηση. Παρασκευή Αραίωση. διαλύματος. Δρ. Άρης Γιαννακάς - Ε.ΔΙ.Π. 1 η Εργαστηριακή άσκηση Παρασκευή Αραίωση διαλύματος 1 Θεωρητικό Μέρος Εισαγωγικές έννοιες Όπως είναι γνωστό η ύλη διαχωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: Τις καθαρές ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις)

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΟΝ ΦΥΣΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΟΥΜΕ

ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΟΝ ΦΥΣΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΟΥΜΕ 113-132_22ENOTHTA6 4/3/2013 12:28 µµ Page 113 ENOTHTA 6 ENOTHTA 6 ΜΕΛΕΤΑΜΕ ΤΟN ΦΥΣΙΚΟ ΚΟΣΜΟ (ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ) Ένας «χάρτης» από λέξεις πώς δημιουργούμε μείγματα πώς διαχωρίζουμε μείγματα πού βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστηριακές Ασκήσεις στις περιεκτικότητες των διαλυμάτων

Εργαστηριακές Ασκήσεις στις περιεκτικότητες των διαλυμάτων Εργαστηριακές Ασκήσεις στις περιεκτικότητες των διαλυμάτων ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1 η Κατηγορία δραστηριοτήτων ΣΤΟΧΟΙ Να διαπιστώσουν οι μαθητές ότι πολλά υλικά καθημερινής χρήσης είναι διαλύματα. Να κατανοήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Τάξη B Εργαστηριακές ασκήσεις χημείας στις ιδιότητες των διαλυμάτων

Τάξη B Εργαστηριακές ασκήσεις χημείας στις ιδιότητες των διαλυμάτων Τάξη B Εργαστηριακές ασκήσεις χημείας στις ιδιότητες των διαλυμάτων Β.Βελεχέρης ΕΚΦΕ Δωδεκανήσου Γυμνάσιο Ιαλυσού ΣΤΑΔΙΟ Ι Εισαγωγή - Υπολογισμοί Τάξη Β Εργαστηριακές ασκήσεις χημείας στα διαλύματα Οι

Διαβάστε περισσότερα

Για την επίλυση αυτής της άσκησης, αλλά και όλων των παρόμοιων χρησιμοποιούμε ιδιότητες των αναλογιών (χιαστί)

Για την επίλυση αυτής της άσκησης, αλλά και όλων των παρόμοιων χρησιμοποιούμε ιδιότητες των αναλογιών (χιαστί) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Οι ασκήσεις διαλυμάτων που αφορούν τις περιεκτικότητες % w/w, % w/v και % v/v χωρίζονται σε 3 κατηγορίες: α) Ασκήσεις όπου πρέπει να βρούμε ή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Σύμφωνα με την εγκύκλιο του ΥΠΠΕΘ (με Αρ. Πρωτ. 150022/Δ2/15-9-2016) Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1. 1.1 Γνωριμία με το εργαστήριο του Χημικού Από τον εργαστηριακό οδηγό να χρησιμοποιηθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2013 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ. Στοιχεία Διαγωνιζόμενων

ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2013 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ. Στοιχεία Διαγωνιζόμενων ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 2013 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ Αριθμός ομάδας: Ονόματα Διαγωνιζόμενων: Στοιχεία Διαγωνιζόμενων 1) 2) 3) Σχολείο: Όνομα Υπεύθυνου Καθηγητή: ΤΙΤΛΟΣ ΑΣΚΗΣΗΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 12 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2014 ΧΗΜΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 12 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2014 ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΕΡΡΩΝ 12 η Ευρωπαϊκή Ολυµπιάδα Επιστηµών EUSO 2014 ΤΟΠΙΚΟΣ ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΩΝ ΧΗΜΕΙΑΣ ΣΧΟΛΕΙΟ:. Μαθητές/τριες που συµµετέχουν: (1) (2) (3) Σέρρες 07/12/2013

Διαβάστε περισσότερα

Σωματίδιο (σύμβολο) Θέση Σχετικό φορτίο

Σωματίδιο (σύμβολο) Θέση Σχετικό φορτίο XHMEIA-NOTES Μάζα: είναι το μέτρο της αντίστασης που παρουσιάζει ένα σώμα ως προς την μεταβολή της ταχύτητάς του και εκφράζεται το ποσό της ύλης που περιέχεται σε μια ουσία. Όργανο μέτρησης: Ζυγός Όγκος:

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ A ΛΥΚΕΙΟΥ. ΑΣΚΗΣΗ 1 Ο παρακάτω πίνακας δίνει µερικές πληροφορίες που αφορούν την δοµή τεσσάρων ατόµων Q, X, Ψ, R: Ζ Α p + n

ΧΗΜΕΙΑ A ΛΥΚΕΙΟΥ. ΑΣΚΗΣΗ 1 Ο παρακάτω πίνακας δίνει µερικές πληροφορίες που αφορούν την δοµή τεσσάρων ατόµων Q, X, Ψ, R: Ζ Α p + n ΧΗΜΕΙΑ A ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΣΚΗΣΗ 1 Ο παρακάτω πίνακας δίνει µερικές πληροφορίες που αφορούν την δοµή τεσσάρων ατόµων Q, X, Ψ, R: Ζ Α p + n Ηλεκτρονιακή διαµόρφωση κατά στιβάδες Q 19 39 X 20 10 Ψ 6 6 R 8 Κ(2) L(4)

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.1, 1.2

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.1, 1.2 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Β ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.1, 1.2 1. Ερώτηση 3 σελίδα 13 2. Ερωτήσεις 2 και 3 σελίδα 19 3. Ποιες µετατροπές της φυσικής κατάστασης των υλικών περιγράφονται παρακάτω ; α. Έπλυνε τα χέρια και το πρόσωπό

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Ι Ενότητα 12: Διαλύματα

ΧΗΜΕΙΑ Ι Ενότητα 12: Διαλύματα ΧΗΜΕΙΑ Ι Ενότητα 12: Διαλύματα Χρυσή Κ. Καραπαναγιώτη Τμήμα Χημείας Ορολογία Ε Δημοτικού, σελ. 23 Μίγματα Διαλύματα Διαλύτης Διαλυμένες ουσίες Ετερογενή Ίζημα Κατηγορίες της ύλης σύμφωνα με τα συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική)

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2011-2012 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2012 ΜΑΘΗΜΑ: XHMEIA (35/100) ΤΑΞΗ: Β Γυμνασίου ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 5/6/2012 ΧΡΟΝΟΣ: 2 Ώρες (Χημεία + Φυσική) ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ Αριθμητικά:.

Διαβάστε περισσότερα

7ο Μάθημα Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΥΛΙΚΟΥ

7ο Μάθημα Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΥΛΙΚΟΥ 7ο Μάθημα Η ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΕΝΟΣ ΥΛΙΚΟΥ Συμβαίνει κι αυτό: ο όγκος ενός σώματος να 'ναι μεγάλος, αλλά η μάζα του να 'ναι μικρή Από την καθημερινή μας ζωή, ξέρουμε τι σημαίνει πυκνό και αραιό: πυκνό δάσος, αραιά

Διαβάστε περισσότερα

Τι ονομάζουμε χημικό στοιχείο; Δώστε ένα παράδειγμα. Ερώτηση θεωρίας. Τι ονομάζουμε χημική ένωση; Δώστε ένα παράδειγμα. Ερώτηση θεωρίας.

Τι ονομάζουμε χημικό στοιχείο; Δώστε ένα παράδειγμα. Ερώτηση θεωρίας. Τι ονομάζουμε χημική ένωση; Δώστε ένα παράδειγμα. Ερώτηση θεωρίας. ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 23-04-2017 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: ΜΑΡΙΝΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ο ΘΕΜΑ 1 1.1 Τα πρωτόνια που περιέχονται στον πυρήνα του στοιχείου Χ είναι κατά 1 λιγότερα

Διαβάστε περισσότερα

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90 λεπτά (ΧΗΜΕΙΑ + ΒΙΟΛΟΓΙΑ)

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90 λεπτά (ΧΗΜΕΙΑ + ΒΙΟΛΟΓΙΑ) Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 90 λεπτά (ΧΗΜΕΙΑ + ΒΙΟΛΟΓΙΑ) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01/06/2018

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 2η. Παρασκευή Αραίωση διαλύματος

Άσκηση 2η. Παρασκευή Αραίωση διαλύματος Άσκηση 2η Παρασκευή Αραίωση διαλύματος 2 Θεωρητικό μέρος Η ύλη διαχωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες: Τις καθαρές ουσίες (στοιχεία, χημικές ενώσεις) Τα μίγματα (δύο ή περισσότερες καθαρές ουσίες) Τα μίγματα

Διαβάστε περισσότερα